Tekstaro de Esperanto

Parto de unu teksto en kolekto de Esperantaj tekstoj

Listo de ĉiuj partoj  ⇐ Al la antaŭa parto  Al la posta parto ⇒ 

Artikoloj el Monato

La bazan tekston origine enkomputiligis Flandra Esperanto-Ligo

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La unuaj 216 artikoloj estas ĉerpitaj el la TTT-ejo de Monato: http://www.esperanto.be/fel/mon/. La postaj 1028 artikoloj devenas de la kolekto "monato3.tar.gz" enretigita de Edmundo Grimley-Evans: http://homepage.ntlworld.com/edmund.grimley-evans/tekstaroj.html.

La artikoloj el "monato3.tar.gz" estis en pluraj diversaj formoj, kaj devis esti sufiĉe multe prilaboritaj. Verŝajne ne ĉiam temas pri la definitiva formo, kiun la artikolo havis, kiam ĝi aperis en Monato. Povas eĉ esti, ke en iuj okazoj la artikolo finfine tute ne aperis en la gazeto. Iafoje povas esti, ke aperas ĉi tie tekstopartetoj, kiuj estis nuraj notoj inter la redaktantoj, kaj kiuj neniam estis intencitaj por publikigo. Ialoke testopartetoj estas forigitaj, kiuj ŝajne havis sencon nur kune kun (mankantaj) akompanaj diagramoj, bildoj aŭ tabeloj.

La artikoloj el "monato3.tar.gz" havas ĉi tie "(xml:)id"-atributon ("monatotri-001000" ĝis "monatotri-007999"), kies cifera parto egalas al la artikolnumero en la origina kolekto.

Proksimuma verkojaro: 1997-2003

Enkonduko

Manipulado duobla

Kiel konate, en suda Afriko minacas terura malsato. Pro tio multaj riĉaj landoj donacis kaj donacas nutraĵon, nelaste Usono. En la haveno de Maputo, ĉefurbo de Mozambiko, pluraj mil tunoj da maizo kaj tritiko en kargoŝipoj atendas, sed oni ne elprenas ilin por satigi la ses milionojn da homoj de la regiono. La mozambika registaro rifuzas la donacon el Usono. Kial? Ĉar estas genteknike manipulitaj grenoj. Tiajn oni ne volas havi, ankaŭ ne donace. Simile reagis registaroj de la najbaraj ŝtatoj Zambio kaj Zimbabvo.

Unuavide tio estas absurda: afrikaj registoj preferas, ke homoj mortos pro malsato anstataŭ akcepti valoran nutraĵon. Sed duavide oni bone povas kompreni tian konduton. Se la afrikaj registaroj akceptas la usonan helpon, la estonta damaĝo estos pli granda ol la portempa utilo. Ĉar certe homoj ne nur mem manĝos gen-manipulitan maizon kaj tritikon, sed uzos la grenojn por semado. Sed tio signifos, ke postajn rikoltojn oni ne plu povos eksporti al Eŭropa Unio, plej grava aĉetanto; ĉar en EU (kaj en multaj aziaj ŝtatoj) gen-maizo kaj gen-tritiko estas malpermesitaj. Krome ankaŭ brutojn kaj kort-birdojn nutritajn per gen-manipulaĵoj oni ne plu povus vendi.

Temas do pri duobla manipulado: Ĉar Usono ne povas vendi siajn gen-manipulitajn grenojn al Eŭropo kaj Azio, la registaro sendas tiujn ĉi superfluajn varojn al Afriko. Tiel Vaŝingtono perforte provas manipuli la merkaton, metante afrikajn registarojn en moralan kaj ekonomian dilemon. La afero ne estus tiom terura, se ĝi koncernus nur etan parton de bezonataj nutraĵoj. Sed la riĉa Usono kovras ĉ. duonon de la tuta helpoprogramo por malsatantaj afrikanoj.

Leganto (ne-usona) de MONATO dum la UK en Fortalezo asertis, ke nia revuo estas kontraŭ-usona. Mi replikis, ke kritiko baziĝas sur faktoj, ne sur emocio. Se usonanoj ne timas sanproblemojn per gen-manipulita nutraĵo, ili manĝu ĝin. Sed se aliaj rifuzas tion pro (science pruvita) san-risko, Vaŝingtono ne miru, ke tiaj provoj de perforto malfaciligas al aliaj kompreni aŭ eĉ ami Usonon.

Sincere via

Stefan MAUL