Tekstaro de Esperanto

Unu teksto el kolekto de Esperantaj tekstoj

Revuo Esperanto 2013-2017

La bazan tekston origine enkomputiligis Universala Esperanto-Asocio

Kreis la Esperantan tekston: diversaj personoj

La bazan XML-version kreis Simon Davies el PDF-dosieroj disponigitaj de Universala Esperanto-Asocio

Proksimuma verkojaro: 2013-2017

Revuo Esperanto 2013 1

Novjara mesaĝo de la prezidanto

La sulka stilo

La iama silka vojo inspiru nin perfosi propran sulkan vojon, estimataj samsulkanoj! Tamen, se ni ekscese gravigas la fosilojn, ni riskas fariĝi... fosilioj. Volante eviti tiun riskon, multaj inter ni okupiĝas pri la metoda kaptado de celpublikoj, kiuj ne forkuros. Salutinda klopodo, kaj mi sincere salutas ĝin. Sed ĉu la malavara helpemo, kiu markas nin esperantistojn, eble tro nete enfokusigas suferantajn individuojn? Ĉu farante tion ni imitas la anglan vojon, kiu perbuĝetis siajn sukcesojn, aŭ nostalgias al la vojo franca, kiu ilin perprestiĝis? Dezirante perhelpi niaspecajn sukcesojn, ĉu ni ne devas pioniri instituciojn, kiuj servos al nia plej granda, neniam forkuronta celgrupo?

Ne forkuros la delokitoj. Ili estas la plimulto de la nuntempa homaro. Nur ni iam volos, kaj espereble trafos, efike kaj sincere diri al ili, ke ilia delokiteco gravas. Estas delokitoj ne nur la UN-rekoneblaj rifuĝintoj, kiuj perdis sian terparcelon. Ni, diference de UN, bone konas ankaŭ la multajn kulturajn delokitojn. Ekzemple Eŭropo plenplenas je ili. Iliaj personaj kaj sociaj sulkfosadoj perdis sian pracelon, malgraŭ la surpapera nebrulinteco de iliaj “hejmo, patrujo, nacio”. Ĉu la etnisma movado ne batalas por la etnoj kaj tiamaniere altraktas la problemon de delokiteco? Sendube; tamen ne ĉiajn malkongruojn oni povas forbatali. La pli ĝenerala Esperanta celo estas pace perhelpi novajn instituciojn, kiuj el la nunaj piruetoj de diversaj delokitoj fasonos novajn dancojn.

Ni atingis la novjaran momenton kaj estas en humoro danca, en iuj lokoj specife bala. Se mi kovos sloganon por esperantismo s-t-r-e-b-a, do karakterizita per Simetria, Travidebla, Reciproka, Esperanta Barometrado, evidente la nuna etoso glitigos al mi la langon, kaj mi diros: baLometrado, do mezurado per la verveco de niaj baldancantoj! Fordancu la malkongruojn de niaj delokitecoj, kaj lernu diri, kun la prapioniroj volapuke, Mondo Unu, Lingvo Unu, Menade Bal, Püki Bal, kaj benu per niaj baloj tiujn antaŭirintojn!

Pro-bal’ Bal-an-o

Alparoli en Esperanto ĉe UN — la defio

Enkonduko kaj oficiala uzo de la internacia lingvo Esperanto en kunsidoj de la tegmenta mondorganizaĵo Unuiĝintaj Nacioj estas jam malnova revo de la Esperanta movado.

Okazis tiucelaj klopodoj jam ekde la ekesto de la Ligo de Nacioj (la antaŭulo de la hodiaŭa UN) — grandparte dank’ al la agado de Edmond Privat — kies asista ĝenerala sekretario Inazo Nitobe ĉeestis la 13-an UK-n en Prago en 1921, kaj prezentis siajn observojn kadre de la fama kaj tre favora raporto “Esperanto kiel internacia helplingvo”.

Sed la vojo al la atingo de tiu celo, malgraŭ konsiderindaj subtenoj, restis barita ĝis hodiaŭ pro kontraŭstaroj diverskialaj laŭ interesoj de decidpovuloj.

Laŭ siaj statutaj celoj UEA agadas interalie por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj, por faciligo de la internacia komunikado.

En la plej altnivelaj forumoj traktantaj edukadon, kulturon, homrajtajn problemojn kaj temojn de interŝtata kunlaboro, nia asocio jam atingis pozitivajn etapajn rezultojn.

Ĉiu esperantisto povas hodiaŭ fieri pri la oficiala rilato de UEA kun la speciala agentejo de la UN-sistemo, Unesko, realiĝinta en 1954 — ĉefe dank’ al la laboro de Ivo Lapenna, same pri ĝiaj du favoraj rezolucioj pri Esperanto (1954 kaj 1985).

Pro siaj rilatoj kun Unesko ekde 1954, UEA estas en oficialaj rilatoj kun la Ekonomia kaj Socia Konsilio (EKOSOK), unu el la ses ĉefaj organoj de UN, kaj tiel ĝi rajtas akrediti siajn reprezentantojn ĉe la oficejoj de UN en Ĝenevo, Novjorko kaj Vieno, same ĉe Unesko en Parizo, kun la eblo aktive partopreni, alparoli en eventoj de tiuj organizaĵoj. En 1985 EKOSOK asignis al UEA konsultan statuson ankaŭ rekte, sendepende de tiu ĉe Unesko, kaj ekde 1998 UEA estas en speciala konsulta rilato kun ĝi.

Alparolo dum kunsido en alia lingvo ol iu el la oficialaj de UN. La konkretaj ebloj kaj manieroj de nia laboro ĉe UN kaj Unesko estas enkadrigitaj per diversaj regularoj de UN, kiuj kaj kies aplikado estas specifaj laŭ la eventoj.

La procedura regularo de la Ĝenerala Asembleo (ĜA) de Unuiĝintaj Nacioj ebligas alparoli okaze de ĝiaj kunsidoj en iu ajn alia lingvo ol la oficialaj laborlingvoj (angla, araba, ĉina, franca, hispana, rusa), kondiĉe ke tiukaze la alparolanto mem zorgas pri interpretado en unu el la ses lingvoj de ĜA. El tiu lingvo sekvos interpretado en la aliajn kvin oficialajn lingvojn de la kunsido.

Temas en tiu regularo pri lingvouzo en kunsidoj de la Ĝenerala Asembleo de UN aŭ de ĝiaj komitatoj kaj subkomitatoj, kiuj okazas en Novjorko. La eventoj, kiujn la UEA-teamo en la Ĝeneva oficejo de UN partoprenas, estas la sesioj de la Homrajta Konsilio (kiu estas organo, subordigita al ĜA), kaj la eventoj de ĝiaj organoj: Socia Forumo, Minoritata Forumo kaj organo de fakuloj pri la rajtoj de Indiĝenaj Popoloj. La diversaj reguloj, ilia aplikado loka kaj specifa al tiuj kunsidoj varias laŭ la evento. Pli strikta sekureca kontrolo okazas ĉe la aliro kaj dum la kunsido de la Homrajta Konsilio. En la forumoj pri sociaj problemoj, pri minoritatoj kaj pri indiĝenoj la reguloj de la disvolviĝo kaj agebloj de la reprezentantoj de neregistaraj organizaĵoj estas malpli strikte difinitaj.

Alparolo en Esperanto. Tiu ideo tutcerte jam aperis en la pensoj kaj babilado de niaj teamanoj, sed la konkreta paŝo ankoraŭ atendis sian tagon kaj eventon. Reage al antaŭa alparolo ĉe UN, ni ricevis ankaŭ kuraĝigajn vortojn de s-ro Eskil Svane (iama diplomato ĉe UN kaj kunfondinto de la Esperanto-klubo ĉe UN en Novjorko) pri uzo de Esperanto en niaj alparoloj.

Entuziasmigite, Cesco Reale proponis al la teamo temon por alparolo en Esperanto. La evento por tiu interveno estis la 5-a Forumo pri Minoritatoj, kiu okazis la 27-an kaj 28-an de novembro 2012 en la Palaco de Nacioj en Ĝenevo. Ĉi-jare la Forumo traktis la problemojn de praktika aplikado de la Deklaracio pri la rajtoj de personoj apartenantaj al naciaj aŭ etnaj, religiaj kaj lingvaj minoritatoj, kio estis adoptita per rezolucio de la Ĝenerala Asembleo de UN antaŭ 20 jaroj, la 18-an de decembro 1992.

Tiuspeca dulingva alparolo devas okazi fare de du personoj. La Esperantan alparoltekston legis Stefano Keller, liajn frazojn sekvis la interpretado en la hispanan fare de Cesco Reale. La reprezentantoj de UEA parolis kadre de la punkto: “malfacilaĵoj spertitaj rilate al la praktikado de la rajtoj difinitaj en la Deklaracio”.

Ili atentigis pri la daŭre ekzistanta lingva diskriminacio koncerne laborpostenajn ofertojn, kio hodiaŭ estas ankoraŭ malpli priatentata kaj malaprobata ol la apero de alispecaj diskriminacioj same menciitaj en la Deklaracio pri la rajtoj de minoritatoj. Teksto de la alparolo, sonregistraĵo: http://www.lingvaj-rajtoj.org/eventoj/

La intervenon sekvis kontaktoj kun interesiĝantoj kaj gratulantoj pri la enhavo de la alparolo kaj pri Esperanto ĝenerale. En postkunvena interparolado la sendependa fakulo de UN pri minoritatoj, s-ino Rita Izsák, gratulis pro la interveno de UEA kaj esprimis sian pozitivan vidpunkton pri Esperanto.

Laŭ la scio de la teamanoj, tiu ĉi estis la unua kaj esperinde ne la lasta esperantlingva interveno de UEA ĉe Unuiĝintaj Nacioj. Multaj intervenantoj de minoritatoj menciis lingvorajtajn problemojn, reprezentantoj de neregistaraj organizaĵoj substrekis la neceson kaj gravecon de la tradukado de la deklaracio en laŭeble plej multe da lingvoj kaj de ĝia disvastigado tutmonda.

La evento donis okazon al la komisiitoj de UEA rekontakti malnovajn konatojn el aliaj organizaĵoj kaj ekhavi novajn kontaktojn. Okazis ankaŭ laborkunsido, kiam la kvinopa UEA-teamo Nicole Margot, Verena Graf, Adrian Tanner, Cesco Reale kaj Stefano Keller pritraktis la agadon ĝenerale kaj notis gravajn demandojn kiel temojn por plua studado pri la specifeco kaj efikeco de sia laboro en la ĝeneva oficejo de la mondorganizaĵo. Raportoj de Verena Graf pri UN-eventoj kaj de Nicole Margot pri tiu team-kunsido utile servos por la plua laboro.

Jam okazis interveno ĉe UN en alia lingvo ol la oficialaj, en la 2-a Forumo pri Minoritatoj en 2009, al kio la Ĝeneva UEA-teamo invitis reprezentantinon de la Svisa Federacio de Surduloj. La gestolingvo, laŭ anonco la 20-an de novembro en Strasburgo, ĵus estis akceptita kiel oficiala lingvo de la Eŭropa Parlamento, kaj per teknikaj preparoj antaŭvideblas ekfunkciigo de rete bazita servo por gestolingva interpretado ekde 2014 dum EP-kunsidoj. En UN gestolingvoj ankoraŭ ne estas inter la oficiale uzeblaj. Tiel la gestolingva interveno en 2009 okazis kun akompano de franclingva voĉa interpretado. Video: http://goo.gl/BmZID

La teamo de UEA en Ĝenevo

[FORIGITA!: bildo]

Adrian Tanner, Nicole Margot, Stefano Keller, Verena Graf kaj Cesco Reale en la 5-a Forumo pri Minoritatoj en Ĝenevo

Fotoekspozicio “Vojoj”

En la Palaco de Nacioj en Ĝenevo okazis en la tagoj 24.9.-12.10.2012 la fotoekspozicio “Vojoj” de la ukrainia fotoartisto kaj esperantisto Eŭheno Kovtonjuk.

Pluraj fotoj rilatas Esperanton kaj ĝian 125-jariĝon. La ekspozicion malfermis la Ĝenerala Direktoro de UN en Ĝenevo, kaj liaj salutvortoj estas en la ekspozicia katalogo (www.kovtoniuk.com.ua/roads.pdf), en kiu troviĝas ankaŭ tekstoj en kaj pri Esperanto. Eŭheno Kovtonjuk estas rekonita en multaj landoj de la mondo. Pli ol deko da liaj fotoekspozicioj okazis en Ukrainio, Novjorko, Nico, Marsejlo, Bakuo kaj aliloke. La temo estis vojoj, kiuj montras niajn komunajn radikojn, la universalajn valorojn, kaj bildigas pontojn al interkompreniĝo inter malsamaj vivospertoj kaj kulturoj. En la gastlibro estas impresoj pri la ekspozicio en 16 lingvoj, inkluzive de Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Eŭheno Kovtonjuk donas klarigojn al la vizitantoj

[FORIGITA!: bildo]

Eŭheno kun la filino Mila, kiu helpas aranĝi la ekspoziciojn

Tutmondaj KER-ekzamenoj denove en 2013

Post la granda sukceso de la 1-a Tutmonda Ekzamentago (9-a de junio 2012) la ekzamenkomisiono de UEA decidis aranĝi similan tagon en la jaro 2013. La spertita kresko de konsciaj studemuloj kaj zorge aranĝitaj preparkursoj, la vasta kaj sukcesa informado al la ekstera mondo estas ripetendaj. La dato de la 2-a sesio estas la 8-a de junio 2013.

La unua Tutmonda Ekzamentago, kadre de kiu en 29 lokoj de 17 landoj ekzameniĝis 356 personoj, elvokis grandan intereson de la amaskomunikiloj en pluraj urboj, kie aperis televidaj novaĵoj, informartikoloj kaj raportoj, kaj dum la aranĝo, kaj pri la festaj disdonoj de la atestiloj.

Krom la informado al la ne-esperantista medio la ekzamen kampanjo multe stimulis la esperantistaron al konscia kaj sistema lernado de la lingvo, profundigo de la konoj pri gramatiko, leksiko kaj lingvouzo.

Kresko de la intereso pri kurs- kaj testmaterialoj observeblis en la porinstruista portalo www.edukado.net kaj pri la samo raportis pluraj kursgvidantoj.

En deko da lokoj oni nun atendas eblojn por la okazigo de parola sesio, simile al tia, kia — kiel donaco de UEA kaj edukado.net pro la plej multnombra partopreno en junio 2012 — povis okazi en Moskvo komence de decembro. Kadre de tiu sesio 25 esperantistoj havis la eblon ekzameniĝi antaŭ la alveturintaj komisionanoj Katalin Kováts kaj Renato Corsetti.

Ĉar vojaĝigo de ekzamenkomisiono kostas multe, la hungara ekzamencentro ebligis al la ekzamenkomisiono de UEA organizi retajn parolsesiojn, kun utiligo de skajpo aŭ aliaj modernaj rimedoj.

Danke al tiuj novaj formoj por la Dua Tutmonda Ekzamentago, kvankam en la plimulto de lokoj daŭre estos nur la skriba, montriĝos eblo ankaŭ por parolaj sesioj en la teknike bone ekipitaj lokoj.

Katalin Kováts, la iniciatinto kaj organizanto de la ekzamenkampanjo jam komencis la preparlaborojn, kaj atendas la sinanoncojn de tiuj personoj kaj lokoj, kiuj pretos al kunlaboro kaj okazigo de ekzamensesio la 8-an de junio 2013.

Pliaj informoj troveblas inter la anoncoj de la retejo www.edukado.net, aŭ eblas peti ilin ĉe la retadreso k...@edukado.net.

Katalin Kováts

[FORIGITA!: bildo]

Grupfoto kun la 16 C1-niveluloj en Moskvo komence de decembro 2012

Lingva ĉielarko en Odeso

La 10-11-an de novembro okazis en Odeso la laŭvica, jam sesa lingva festivalo “Ĉielarko de lingvoj”.

Ĝia iniciatinto estas la odesa junulara Esperanto-klubo “Verdaĵo”. La celo de la festivalo estis prezenti la samvalorecon de ĉiuj lingvoj de la mondo, montri ilian vastan buntan diversecon, dum ĉiu estas siaspece unika, kaj esprimas neforigeblan parton de la komuna spirita riĉeco de la homaro.

Ĉi-jare nia “lingva ĉielarko” estis aparte multkolora. Estis prezentitaj la lingvoj belorusa, bulgara, cigana, ĉeĥa, ĉuvaŝa, daria, Esperanto, franca, gagaŭza, germana, greka, hebrea, hinda, hispana, hungara, itala, japana, kartvela, korea, latina, latva, moldava, nederlanda, okcitana, persa, puŝtua, rusa, serbo-kroata, slovaka, turka kaj turkmena.

Ĉiuj lingvoj (krom Esperanto kaj la latina) estis prezentitaj de siaj naturaj portantoj.

La tago finiĝis per koncerto de nia fama kaj amata jOmO — Jean-Marc Leclercq, kiu speciale venis el Francio por partopreni la du lingvajn festivalojn: en Odeso kaj en Jalto. La festivalo daŭris du tagojn. En la dua tago, dimanĉe, okazis konkursoj de poliglotoj de lernejaj kaj studentaj teamoj. Partoprenis 5 studentaj kaj 9 lernejaj teamoj.

La premiojn por la prezentantoj kaj por la venkintoj de la poliglotaj konkursoj disponigis la Departemento de la ŝtata administrado de la odesa regiono.

La sekva lingva festivalo en Odeso estas planata por 2014.

Tatiana Auderskaja

Impona lingva festivalo en Moskvo

La 7-a Moskva Internacia Lingva Festivalo (MLF-7) kun partopreno de ĉirkaŭ 1400 homoj sukcese okazis en la rusia ĉefurbo la 18-an de novembro 2012, en grandioza altlernejo, nuntempe unu el la plej prestiĝaj en la lando — la Nacia Esplora Universitato la “Alta Lernejo pri Ekonomiko” (NIU VŜE), situanta en la centro de Moskvo.

La programo daŭris de la 11-a ĝis la 21-a kaj strukture estis la kutima: Solena Malfermo kun parado de programkontribuantoj kaj kelkaj koncertaj numeroj, la 7 paraleloj de programeroj (sume 70 lingvoj, prezentataj po dufoje, 20 lingvistikaj prelegoj kaj 10 naci-kulturaj eventoj) kaj la Solena fermo kun granda koncerto kaj enmanigo de diplomoj kaj aliaj premioj.

MLF-7 estis neordinara evento de kelkaj vidpunktoj. Unue, la laŭ la grandeco komparebla MLF-6 jam okazis en la komenco de la sama jaro — la 12-an de februaro 2012 en la Rusia Universitato de Interpopola Amikeco (RUDN). Due, unuan fojon je nia dispono por la malfermo, aŭtoraj koncertoj kaj fermo estis aparta duetaĝa konstruaĵo — la Kultura Centro de NIU VŜE, kun du koncertaj salonoj kun 250 kaj 500 sidlokoj, kaj por la baza programo tri etaĝoj de la ĉefa studkonstruaĵo, kun 30 klasĉambroj kaj teknikaĵoj. Trie, la ritmo de la preparlaboroj kaj la disvolviĝo de la aranĝo estis perfekte akurataj. En la preparon ni engaĝis novan elementon por la debutantoj — la modelajn lingvoprezentadojn fare de niaj plej spertaj kaj talentaj instruantoj. Kvare, estis lanĉita nova solenaĵo — havigo de la titolo “Honora partoprenanto de la Moskva Lingva Festivalo” — al la aktivuloj, kiuj 7 fojojn seninterrompe kontribuis al la organizado de la festivalo aŭ al la programo mem. Kaj laste, sed ne balaste: okaze de la 125-jariĝo de Esperanto estis organizita eksterordinare riĉa kaj varia Esperanta programo.

En la Solena Malfermo kaj la direktoro de la MLF en sia salutvorto, kaj la geanoncistoj dum la parado de la lingvoprezentantoj emfazis, ke la lingvajn festivalojn lanĉis kaj organizas esperantistoj, kaj ke tiu ĉi festivalo estas dediĉita al la 125-jariĝo de Esperanto. Bele prezentis sin la 6-membra teamo de la esperantistoj-programkontribuantoj.

La unuan fojon en la festivala historio la kvar prezentadojn de la lingvo Esperanto faris kvar diversaj homoj, kaj tiuj estas vere elstaraj esperantistoj: la eldonisto de “REGo” (“Rusia Esperanta Gazeto”) Georgij Kokolija (Moskvo), la mondfama literaturisto Mikaelo Bronŝtejn (Tiĥvin), la interretĵurnalisto, lingvisto Vjaĉeslav Ivanov (Sankt-Peterburgo) kaj la akademiano, gramatikisto Paŭlo Moĵajev (Ukrainio). La multrimedan prelegon “125 jaroj al la internacia lingvo Esperanto: historiaj paĝoj” okazigis la sciencisto, verkisto kaj socia aganto Nikolao Gudskov. Horan koncerton “Esperanto+” prezentis la tradukisto kaj kanzonisto Paŭlo Moĵajev, kantanta ankaŭ en kelkaj aliaj lingvoj.

Alia speciala evento ĉi-festivale estis Esperanta Gastejo kun la temo: “Konatiĝu: esperantistoj!”, kiun gvidis Irina Gonĉarova. Tien kunvenis ĉiuj menciitaj eminentaj festivalanoj, aliaj esperantistoj kaj kelkdekoj da scivolemuloj el la publiko, por pasigi kune 40 minutojn en amika, neformala etoso, konatiĝante, kantante kaj festante la jubileon de Esperanto. Unu el la honoraj gastoj — la ambasadoro de Germanio en Rusio, la esperantisto Ulrich Brandenburg — flamigis la tri ciferformajn kandeletojn 1-2-5 okaze de la glora datreveno.

La scenaro de la solena fermo kun elstare bonkvalita koncerto temis pri la historio de MLF, do, pri tio kiel aperis en Moskvo la Junulara Esperanta Klubo “EK MASI”, la Esperanto-kursaro “FaRo”, la kluba agado por la Eŭropa Tago de Lingvoj kaj... la lingvaj festivaloj. Inter la ceteraj art-programeroj kantis en Esperanto Oĉjo Ĉajka kaj Paŭlo Moĵajev.

La tutan tagon funkciis Esperanto-stando kun ekspozicio de libroj, tradukitaj al Esperanto de diverslingvaj literaturoj, kie oni povis informiĝi pri la Esperantaj movado kaj kulturo. Tie (kaj ankaŭ ĉe la akceptejoj) ĉiuj Esperante parolantaj ĉeestantoj povis preni, donace, okaze de la E-jubileo, la bone videblan blankan insignon kun la verda steleto kaj la vortoj: “Mi parolas Esperante”, kiun la prenintoj devis porti dum la festivalo, kaj eĉ esperantistoj mem surpriziĝis kiom multaj ili estis! Bonega reklamo, ĉu ne?

Sed la plej grava kaj efika estas la fakto, ke tiu ĉi festo — la Moskva Internacia Lingva Festivalo — de pli ol mil homoj aspirata, atendata kaj amata — estas ideo kaj laboro de esperantistoj. Ne eblos forgesi pri niaj prifestivalaj retpaĝaroj, grupoj kaj eventoj en sociaj retoj, la multkoloraj afiŝoj kaj flugfolioj, la bela verdkolora programo, sen kiu ajna homo neeviteble perdiĝus en la festivalo. Ĉie oni povis legi kaj aŭdi: la eventon organizas la Moskva Esperanto-Asocio “MASI”.

Irina Gonĉarova direktoro de MLF, gvidanto de la Moskva Esperanto-Asocio “MASI

[FORIGITA!: bildo]

La solena malfermo

Viglan agadon en Israelo spronas la Azia Kongreso kaj la 125-jara Jubileo

“Ĉu Israelo ne troviĝas en Eŭropo?” estis la reago de pluraj aktivuloj de KAEM (Komisiono de Azia Esperanto-Movado de UEA), kiam antaŭ tri jaroj la novaliĝinta Esperanto-Ligo en Israelo (ELI) invitis la sepan Azian Kongreson al tiu fora angulo de Azio: ĝis tiam la plej okcidenta Azia Kongreso okazis en Nepalo.

Tamen, dum la sesa Azia Kongreso en Mongolio en 2010, KAEM oficiale decidis okazigi sian sekvan Kongreson en la jaro 2013 en Israelo. Tiu decido spronis tujan entuziasmon en ELI. Oni ekplanis kiel ripeti la pozitivan sperton de la UK en Tel Avivo en la jaro 2000. La konstanta organiza teamo de la jam famiĝantaj Israelaj Kongresoj komencis labori, kvazaŭ temus pri landa kongreso iom pli granda ol kutime. Por ne kolizii kun la UK, kaj por eviti la someran varmon, la kongreso okazos meze de aprilo (18-22.4.2013), kaj kiel kongresurbo estis elektita Jerusalemo. Tiu elekto ebligos konvenan turisman kovron de la tuta lando ene de du semajnoj: antaŭ-kongreso en la norda parto, duontagaj ekskursoj en Jerusalemo kaj apude dum la kongreso, kaj post-kongreso ĉe la Morta Maro, la sudo kaj Jordanio. La riĉa turisma programo reflektas ankaŭ la kongresan temon: “Ekologio de paco — kunvivado de homo, medio kaj naturo”. Por la distra teamo estis kontraktitaj Kajto kaj denove jOmO, kiu sukcesege koncertis en la pasintjara Israela Kongreso.

La bezono informi la tutan Esperantujon inspiris la rapidan konstruon de nova retejo por ELI en la somero de 2011. En aparta paĝo (http://www.esperanto.org.il/ak2013.html) iom post iom akumuliĝis la informoj pri la Azia Kongreso: unua kaj dua bultenoj, turisma programo, reta aliĝilo kaj listo de aliĝintoj. La ministerio pri turismo helpis produkti la materialon prezentatan dum la UK kaj IJK en Hanojo: mil flugfolioj kaj granda staranta afiŝo, kiun oni vidis dum la Movada Foiro kaj kurioze ankaŭ dum la Aŭkcio, kiam Humphrey Tonkin ofertis la kongres-numeron unu (aĉetis ĝin finnino). Ankaŭ la junularo vigle aktivas pro la organizado de la 69-a IJK, kiu koincide okazos samjare en Israelo.

Plian instigon donis la jubilea jaro. Kiel flagŝipan projekton por la 125-a jubileo ELI decidis verki hebrean version de la filmo La Universala Lingvo, reĝisorita de Sam Green, cele al ĝia prezentado en la Israela televido. Post kelkaj monatoj da laboro la teamo (traduko: Amri Wandel, subtitoloj kaj teknika redaktado: Gian Piero Savio) kompletigis la laboron. Malnetaĵo estis projekciita en la Israela Kongreso en majo, kaj la finprodukton ni proponis al la populara programo “Roim Olam” (Novaĵoj el la mondo), kiu siatempe verkis bonegan raportaĵon pri la UK en Tel Avivo (http://www.youtube.com/watch?v=VtRDlqya5rw). Feliĉe la redaktoro de tiu programo, Yaakov Ahimeir, bone memoris la raportaĵon de la jaro 2000 kaj tuj ekŝatis la ideon elsendi la filmon en la 125-jubilea dato, la 26-a de julio. Bedaŭrinde pro neatenditaj gravaj novaĵoj la elsendo estis plurfoje prokrastita, ĝis fine fiksita en alia grava dato por Esperanto: la 15-a de decembro. En la prezentado de la raportaĵo la redaktoro salutis en Esperanto kaj menciis la datrevenon de Zamenhof, la jubilean jaron kaj la Azian Kongreson en Jerusalemo. En la Zamenhofa Vespero kaj Landa Kunveno okazanta en Tel Avivo tri tagojn poste, la ĉeestantoj aŭdis detalan raporton pri la agado de ELI dum la jaro kaj pri la planoj por la Azia Kongreso. Oni elektis novan estraron kaj spektis varian artan programon. Fine okazis vigla debato pri la estonta agado.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

La mondfama monumento de Jerusalemo — la moskeo Omar (“Kupolo de la Roko”) en la Templo-Monto, vizitota de la kongresanoj.

KAEST 2012 — edukado kiel la ĉeftemo

“Modernaj edukaj metodoj kaj teknologioj” estis la ĉeftemo de KAEST 2012 — Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko. La konferenco, kies organizadon ekde la jaro 2010 prizorgas E@I, okazis inter 15 kaj 18 nov en Slovakio, en Modra-Harmónia, nur 25 km de la ĉefurbo, kaj partoprenis ĝin 45 personoj el 11 landoj.

La ĉefa parto de la programo konsistis el fakaj prelegoj en Esperanto. Tamen estis tempo kaj loko por multo pli: interkona vespero, vingustumado, diskutoj, praktika scienco, trejnado pri Vikipedio, kinejo, ekskurso...

La prelegoj okazis en du paralelaj blokoj: “ĉeftemaj” kaj “alitemaj”. Tiel havis lokon kaj spacon ankaŭ homoj, kiujn eble ne tiom interesis la ĉefa temo, aŭ mem volis prezenti interesan temon de alia fako. Ĉi-jare do, samkiel en 2010, okazis pli ol 30 prelegoj pri diversaj temoj.

Plej multaj prelegoj tamen rekte rilatis al Esperanto (la projekto Muzaiko, instruado de Esperanto al triaaĝuloj, prezento de Herzberg k.s.), aliaj temis pri fungoj, grotoj, slavaj lingvoj ktp.

Ne eblas nomi ĉiujn, jen almenaŭ kelkaj prezentitaj aŭtoroj kaj temoj: Blahuš, Marek: Ciferecigo de la Zamenhofaj adresaroj; Malovec, Miroslav: Problemoj de pedagogia terminaro; Kóródy, Zsófia: Lingvoinstruado ne (nur) per kreto; Demeyere, Bart: Pri projektoj ViVo (http://kono.be/vivo) kaj Kono (kono.be); Marček, Stano: Esperanto per rekta metodo en 32 lingvoj; Markovo, Vinko: La eduka rolo de SAT. Ĉi-jare okazis ankaŭ du interesaj distancaj teleprelegoj, realigitaj el Nederlando kaj Ĉilio: Katalin Kováts: RITE* kaj Liberaj Studoj ĉe www.edukado.net kaj José Antonio Vergara: Senco kaj estunteco de ISAE.

* Reta Instruista Trejnado ĉe edukado.net

La temon ligitan al edukado elektis E@I intence, ĉar dum la lastaj jaroj ĝi komencis pli kaj pli okupiĝi pri instruado kaj edukado (ne nur per interreto, sed ankaŭ fizike, ekz. pere de SES, sed ankaŭ pere de siaj trejnadoj, prelegoj kaj seminarioj).

Krom pri Esperanto E@I realigas la retejon por instrui la slovakan lingvon (slovake.eu) kaj la nun pretigatan por la germana lingvo (deutsch.info). Ĝi estas aktiva ankaŭ en la instruado pri uzado de modernaj teknologioj, komputiloj kaj kontribuado al Vikipedio.

Ĝuste pro la longdaŭra rilato kun la Vikipedia movado okazis dum la ĉi-jara KAEST ankaŭ trejnseminario pri Vikipedio en du grupoj — por komencantoj kaj spertuloj. Oficiala partnero de KAEST iĝis la organizo Vikimedio Slovakio (Wikimedia Slovenská republika), ĉe kies fondiĝo staris tri esperantistoj kaj kies prezidanto Michal Matúšov instruis dum la trejnado, oficiale subvenciita (kaj finance kaj materiale) rekte de la vikimedia fondaĵo kaj apudalandaj Vikimedioj. Speciale por la aranĝo E@I pretigis sian novan eldonaĵon, la DVD Vikipedio en Esperanto — eksterreta eldono 2012. Temas pri eksterreta eldono de la aktuala stato de Vikipedio de oktobro 2012 en Esperanto, kun pli ol 170 000 artikoloj. La diskon ricevis ĉiu partoprenanto, nun ĝi aĉeteblas kontraŭ 3 EUR (2 EUR por libroservoj).

Al la programo per siaj prelegoj grave kontribuis ankaŭ estraranoj de ILEI, kiuj antaŭ la aranĝo havis sian estrarkunsidon.

La tekstoj de la kontribuaĵoj aperos en preparata prelegkolekto. Senpage ĝin ricevos ĉiu partopreninto, kaj aldone ĝi aĉeteblos en libroservoj. Kaj post du jaroj — en 2014 — okazos la sekva KAEST.

Detalajn informojn kaj kompletan liston de la prelegoj eblas trovi ĉe http://kaest.ikso.net.

La organizantoj kore dankas al ĉiuj, kiuj subtenis la aranĝon.

Peter Baláž

Michal Matúšov prelegas pri Esperanta Viki-kantaro kaj pri la Esperanta muziko.

ILEI kaeste, feste, senhalte kaj alte

Kunvenis kvin el la naŭ estraranoj de ILEI tra du tagoj en Modra, Slovakio, skajpantaj kun alikontinentuloj. Tuja temo estis la sekva Konferenco de ILEI, pri kio legu sur la paĝo 13.

Sekvis vasta diskuto (cerbo-ŝtormado) pri agad-planoj, task-dividoj kaj prioritataj projektoj por la novestrara mandato. La estraranoj pretigos trijaran laborplanon por la periodo ekde la konferenco 2013 ĝis tiu en 2016.

La prioritataj projektoj estas:

  • Konkretigo de skemo kaj postularo por modula programo de instruista trejnado, prezentebla al ALTE (Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo).
  • Fortigo de eksteraj rilatoj kaj liga videbleco, ĉe FIPLV, ALTE kaj Unesko, prepare al la 60-jara jubileo de la rezolucio de Montevideo.
  • Plia laboro por permesi publikan lanĉon de la multlingva retejo.
  • Daŭrigo de la regiona agado en Azio, Latinameriko kaj Afriko.
  • Planoj altiri financan subtenon de ekstermovadaj fontoj por projektoj.
  • Apogado al instruistoj per materialoj (filmoj, interagaj retejoj k.s.), i.a. kunlabore kun edukado.net, lernu.net, mondeto.com kaj aliaj.
  • Avangardi en rilatoj inter ILEI kaj UEA, specife pri la Strategia Vizio kaj la Laborplano, kiu fontos el ĝi.
  • Eldoni serion de dulingvaj varbiloj pri la eduka valoro de Esperanto.

La liga buĝeto por 2013 estis konsentita kaj nun estas rete privoĉdonata ĉe nia komitato. La sumo de la spezoj altiĝis je ĉ. 20% kompare kun 2012, la planata deficito falis ĝis €3 100. Simile voĉdonata estas statutmodifo kaj reformo de la niveloj en la ekzamenoj de UEA/ILEI, prepare al sesio en Senegalo komence de januaro 2013.

Tuj poste ekis KAEST, en kies malfermo ILEI inter aliaj salutis: “La temo de KAEST ‘Modernaj edukaj metodoj kaj teknologioj’ estas proksima al la koro de ILEI — tial ni grupe partoprenas kaj kontribuas. La temo enfokusigas la rilaton inter du organizoj: E@I scias liveri modernan lern-teknologion; egale gravas, ke ILEI liveru modernan pedagogian enhavon kaj aliron, kiu pli plene ekspluatu la novajn eblojn de la komputika epoko.”

ILEI okazigis komunan kunsidon kun estraranoj de ISAE (Internacia Scienca Asocio Esperantista) pri temoj de komuna intereso, kun skajpa partopreno de ĝia prezidanto José Antonio Vergara el Ĉilio kaj skajpskribe kun la ILEI-estraranino Arko en Ĉinio. Simila kunsido okazis kun la komputista organizo E@I. Kvin tagoj da intensa laborado, ja kun perspektiva debato, sed ankaŭ konkretaj rezultoj.

En la postaj semajnoj la prezidanto de ILEI partoprenis tri jubileajn Zamenhof-festojn, en Budapeŝto, Bydgoszcz kaj Varsovio, kie en simpozio li i.a. kritike esploris la aserton, ke “Esperanto estas facila lingvo”, konkludante ke eblas progresi tra la fruaj stadioj pli rapide ol en aliaj lingvoj, por frue havi praktike uzeblan komunikilon, kaj pli baldaŭ atingi alt-nivelajn pensprocezojn, kiel analizado, taksado kaj kreado; ĉar la bezono por bazaj procezoj (memorigo, kompreno) signife malplias por Esperanto — tamen kiel tuto la lingvo ne tiom simplas, kiom ni volus kredi kaj aserti.

Stefan MacGill

[FORIGITA!: bildo]

ILEI-estraranoj dum sia kunsido antaŭ KAEST.

[FORIGITA!: bildo]

Zsófia Kóródy prezentas la centron ICH en Herzberg.

ILEI kaj ALTE

Per sia vicprezidanto, Zsófia Kóródy, ILEI estis reprezentata ankaŭ en la 42-a Konferenco de ALTE (Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo) en novembro en München, Germanio.

Kiel la ĉeftemon ĝi traktis la ellaboradon kaj efektivigon de lingvaj testoj por junaj lernantoj laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER). Post la fondiĝo de speciala interesgrupo en ALTE por instruista trejnado, tiu ĉi kunsido estis tre grava kaj taŭga eblo por konsultiĝi kun samfakuloj, spertiĝi pri agadoj en aliaj landoj kaj diskuti ekz. pri la temo: Kion lingvoinstruistoj devas scii pri lingvotestado. Eblis ankaŭ detale rakonti al ALTE-funkciuloj pri la celoj de la ligo, pri instruista trejnado kaj pri la mondskala agado de ILEI. En la laborgrupoj Zsófia ne nur kontribuis al la diskutado pri aktualaj temoj per siaj spertoj en instruado kaj ekzamenado en Esperanto, sed mem proponis novajn temojn por estontaj kunsidoj.

Zsófia Kóródy

La alia revuo de UEA

Lastatempe atingis nian redakcion jarkolekto de la revuo LPLPLanguage Problems and Language Planning / Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado. Ni petis la ĉefredaktoron Humphrey Tonkin klarigi la celojn kaj historion de tiu ĉi grava revuo.

LPLP estas eldonata sub la aŭspicio de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvo-Problemoj (CED), kiu estas la esplora fako de UEA. Jam de jaroj CED laboras por stimuli esplorojn kaj studojn pri la fono de Esperanto — la lingvaj, politikaj kaj sociaj cirkonstancoj, kiuj ĉirkaŭas ĝin; la alternativaj aliroj al internacia lingva komunikado; la respekto al lingvaj homaj rajtoj, al egaleco inter la lingvoj, al lingva demokrateco. Interalie, CED organizas la ĉiujarajn Esperantologiajn Konferencojn en la Universalaj Kongresoj — kaj ĝi respondecas pri tiu ĉi revuo.

Kiuspecaj artikoloj aperas en ĝi?

La revuo aperas tri fojojn jare, kun amplekso de entute 300 paĝoj, do proksimume 100 paĝoj en ĉiu numero. La plej aktuala numero (la tria de 2012) enhavas artikolojn pri neegalaj lingvaj rajtoj en la nordiaj landoj, pri la nuna stato de la debato pri la franca lingvo en Kebekio (Kanado), pri postrestoj de la germana lingvo en Venezuelo, pri dulingvismo kaj multlingvismo en Nederlando kaj pri la vivo kaj verkoj de André Martinet, elstara lingvisto kaj interlingvisto franca. Antaŭaj numeroj de 2012 enhavas interalie artikolojn pri la fenomeno de denaskaj esperantistoj (de Sabine Fiedler) kaj pri similecoj inter la situacio de Esperanto kaj tiu de minoritataj lingvoj en la diversaj landoj (de Kimura Goro).

Ni rimarkas, ke la artikoloj estas en pluraj lingvoj.

Jes. En la jarkolekto 2012, el 14 artikoloj 4 estis en aliaj lingvoj ol la angla (fakte la franca kaj la hispana). Aperas ampleksa resumo en Esperanto por ĉiu artikolo, plus resumo en unu plia lingvo (ekzemple, en 2012, la ĉina, tetuna [parolata en Timor-Leste], germana, hispana, islanda). Nia redakta politiko estas multlingva, kaj ni faras nian eblon variigi la lingvojn de niaj artikoloj — sed bedaŭrinde la angla lingvo fariĝas pli kaj pli superrega en la internacia scienca mondo. Tre malmultaj internaciaj fakaj revuoj nun akceptas artikolojn en lingvoj aliaj ol la angla.

Kian reputacion havas LPLP inter tiuj revuoj?

Tre altan. Kiam ĝi fondiĝis (unue kiel La Monda Lingvo-Problemo, poste kiel LPLP) ĝi estis unu inter tri socilingvistikaj revuoj, kiuj pritraktis lingvo-planadon kaj rilatajn temojn. Hodiaŭ ekzistas multaj tiaj revuoj, sed LPLP restas inter la plej konataj kaj plej multe citataj de fakuloj. Ĝi estas indeksata de ĉiuj ĉefaj resumaj servoj kaj estas trovebla aŭ alirebla en pli-malpli ĉiu granda esplorbiblioteko tra la mondo.

Ŝajne ĝi regule publikigas almenaŭ unu artikolon en ĉiu numero pri interlingvistiko aŭ esperantologio.

Jes. Jen unu el ĝiaj ĉefaj celoj: trakti la fenomenon Esperanto kaj interlingvistiko tute same kiel ĉiujn aliajn lingvajn fenomenojn. Tiuj artikoloj estas notataj kaj legataj de tiuj, kiuj uzas nian revuon, kaj tiel ili komprenas, ke la internacilingva demando estas tute normala aspekto de la lingva scienco.

Ĉu vi sola redaktas la revuon, aŭ ĉu vi havas teamon de kunlaborantoj?

Mi estas la ĉefredaktoro, sed min helpas redaktora teamo: Probal Dasgupta, Mark Fettes kaj Sabine Fiedler. Frank Nuessel kaj Federico Gobbo estas niaj recenzaj redaktoroj (ni regule aperigas ankaŭ recenzojn). Ni krome havas redaktan komitaton, en kiu troviĝas pluraj monde konataj nomoj (Ammon, Edwards, Fishman, Grin, Mazrui, Phillipson, Reagan, Skutnabb-Kangas kaj aliaj) kaj pluraj esperantistaj nomoj (Blanke, Jordan, Julià, Kuznecov, Liu, van Oostendorp). Mi lastatempe informis la redakcion, ke mi planas baldaŭ retiriĝi el la ĉefredaktoreco. Komisiono prezidata de Sabine Fiedler nun serĉas posteulon.

Kiom longe vi okupis tiun postenon?

Ni kreis la postenon de ĉefredaktoro nur lastatempe, sed mia rekta ligiteco al la revuo datiĝas de la mezaj 1980-aj jaroj, kiam mi dum iom da tempo rolis kiel administra redaktoro kaj poste kiel kunredaktoro. Mia antaŭulo estis Richard Wood. Poste mi kunlaboris kun Klaus Schubert kaj kun Marc van Oostendorp.

Kiel la revuo estas eldonata?

Ĝi estas eldonata de unu el la plej grandaj lingvistikaj eldonejoj, Benjamins, en Amsterdamo, kiu pagas ĉiujn ĝiajn rektajn kostojn, kvankam la redaktan laboron ni faras plejparte sen kompenso.

Kion la esperantistoj povas fari por helpi?

Unuavice aboni la revuon. Ĝi ne estas malmultekosta (€70 jare), sed, kompare kun fakaj libroj pri lingvistiko, la prezo ne estas alta. Benjamins eldonas ĝin, ĉar tio estas ekonomie subtenebla; sekve, abonado gravas. Se vi ne abonas ĝin, legu ĝin papere aŭ elektronike en via biblioteko: ju pli multe tiaj revuoj estas uzataj, des pli sekuraj estas la daŭraj abonoj. Se vi mem verkas fakajn artikolojn, citu ĝin: la nombro de citoj de difinita revuo estas unu maniero kalkuli ĝian kvaliton. Kaj — plej grave — la revuo helpos klerigi vin pri la fono de la laboro por Esperanto. Vi ne povas konvinke paroli pri solvado de lingvaj problemoj, se vi ne bone komprenas la problemojn, kiujn vi klopodas solvi.

TEJO tutmonde

La Komisiono pri Eksteraj Rilatoj de TEJO sukcese aktivas — raporto pri “ĜA de FoJE

Forumo Junulara Eŭropa (FoJE) estas Platformo de Junularaj Organizoj en Eŭropo, konsistanta el ĉirkaŭ 100 naciaj junularaj konsilioj kaj Internaciaj Ne-Registaraj Junularaj Organizoj. Ĝi kunigas dekojn da milionoj da junuloj el la tuta Eŭropo por strebi por la rajtoj de la eŭropa junularo.

En FoJE estas multaj kaj diversaj organizoj, kiuj laboras kune por esti la voĉo de la junularo en Eŭropo. La baza celo estas plifortigi la junulojn rilate al aktiva partopreno en la socio por plibonigado de sia vivo. FoJE laboras por pozitive influi la politikajn temojn, kiuj koncernas la junulojn en Eŭropo, tre sukcese, ĉar ĝi influas decidojn de eŭropuniaj kaj eŭropaj instancoj, kaj ne nur.

La Ĝenerala Asembleo (ĜA) de FoJE okazas ĉiun duan jaron en malsama eŭropa urbo. Ĉi-jare, en Mariboro, partoprenis la eventon 30 naciaj junularaj konsilioj kaj 35 internaciaj Ne-Registaraj Junularaj Organizoj — al kiuj apartenas ankaŭ TEJO. Kiel plenrajta membroorganizo TEJO havas la rajton sendi reprezentantojn por voĉdoni en ĜA de FoJE kaj partopreni en la kunvenoj, kiuj okazas kadre de la Asembleo. Tie, la delegitoj Nico Huurman, Veronika Poór kaj mi, Krishna Sivillà, de la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj (KER) de TEJO, havis la eblon labori kune kun neesperantistoj en aktiva kaj gvida junulara etoso.

ĜA aprobis 2 novajn politikajn dokumentojn kiel oficialan pozicion de FoJE. La unua, pri Junularaj Rajtoj, celas pritrakti junularajn rajtojn sur la bazo de bonaj praktikoj kaj rigardas estontajn agadojn (FoJE alvokas la kreon de aparta Konvencio pri tio, kaj defendas la celon adopti rajto-bazitan vidpunkton en la junulara politiko antaŭ la eŭropaj registaroj). Due, estis aprobita la pozicia dokumento de FoJE pri la kampanjo nomita “AmuJunularanFuturon” (angle LoveYouthFuture). La pozicia dokumento alvokas volontulojn, aktivulojn, junulojn kaj politikistojn agi por mobilizi kaj premi instituciojn, entreprenojn kaj registarojn por investi en la junularon. La celo de la teksto estas entiri junulojn en ĉiujn politikajn areojn kaj certigi ke ili estu en la kerno de la tagordo de la Eŭropa Unio. TEJO voĉdonis favore al ĉi tiuj politikaj dokumentoj kaj sukcesis enirigi amendon en la unuan. La amendo proponita de TEJO — kiu estis vaste aprobita de la Asembleo — celis aldoni al la listo de junularaj rajtoj de la politika dokumento pri Junularaj Rajtoj, en la paragrafo “Rajto de Libereco de Parolo kaj Informado”, la kursivigitan proponon de la frazo “Rajto lerni vian denaskan lingvon kaj lingvon kiu ebligas justan internacian komunikadon”.

ĜA ankaŭ elektis novan estraron por la venontaj du jaroj. Tial, jam antaŭ la evento kaj dum ĝi la volontuloj de la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj de TEJO intervjuis la plimulton de la estraraj kandidatoj, por elekti la plej favorajn por la Esperanto-movado. Estis taksitaj precipe ilia eventuala subteno al TEJO kaj ilia inklino al la kultura riĉeco de la lingva diverseco, homaj rajtoj de lingvaj minoritatoj kaj egalrajta aliro al internaciaj rondoj. La Prezidanto elektita de ĜA, ekzemple, kapablas paroli 8 lingvojn (kelkajn el ili minoritatajn), lia unua fremdlingvo estis Esperanto — tamen, malgraŭ tio li ne sufiĉe memoras por paroli ĝin–, kaj montriĝis favora al TEJO.

Flanke de la oficiala programo estis renkontiĝo de la volontuloj de TEJO kun delegitoj de la Islanda Junulara Nacia Konsilio, por ekscii kiel funkcias ilia organizo, kiom da junuloj ili atingas, kiom da ili estas en Rejkjaviko, kaj por peti dissendi al ili komunikon pri la okazonta UK kun programo por junuloj. Kiel konkludo, la partopreno en ĉi tiu evento fare de la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj de TEJO estis tre fruktodona el la politika kaj kunlabora vidpunktoj, kaj TEJO vidiĝis al multaj homoj, kiuj reprezentas la junularan energion de la kontinento. Multe da novaj kontaktoj estis faritaj, kaj la malnovaj kontaktoj estis priflegitaj. Multaj homoj tie havis aŭ ekhavis bonan impreson pri TEJO kaj la Esperanto-movado.

Estas multaj similaj ebloj por reprezenti TEJOn, do se ankaŭ vi ŝatus partopreni tiujn eventojn, skribu al k...@tejo.org.

Krishna Sivillà

En la blogo de la prezidanto de Eŭropa Junulara Forumo troviĝas ankaŭ Esperanta alparolo (http://curly4yfjpresident.blogspot.fi/2012/10/wednesday-10-th-october-2012-campaign.html).

335 aliĝis al Rejkjaviko

La 19-an de decembro la 98-a UK en Rejkjaviko havis 335 aliĝintojn el 43 landoj.

Sur la unua loko estis Germanio kun 31 aliĝintoj, sekvata de Francio kaj Japanio (resp. 26 kaj 23). Krome, minimume 10 aliĝintojn liveris Nederlando (20), Brazilo (16), Islando kaj Usono (po 15), Aŭstrio, Pollando kaj Svedio (po 12), Britio (11), kaj Kanado (10).

Informoj kaj invito al la 46-a Konferenco de ILEI

Datoj: 12-18 julio 2013, semajnon antaŭ la UK, kun posta vetureblo al Rejkjaviko en Islando.

Loko: En Germanio, Esperanto-urbo Herzberg am Harz (ekde 2006 oficiale: la Esperanto-urbo), alloga urboparto Sieber, en idilie bela valo de la Harz-montaro.

Loĝado kaj manĝoj: En 3-stela Esperanto-hotelo kaj restoracio Zum Pass, Haus Iris (tuj apud la konferencejo) por €32 aŭ €38 nokte, kun matenmanĝo. Plie en variprezaj feriodomoj (multaj en Sieber, iuj en Herzberg aŭ la regiono). Malaltkostaj manĝebloj troveblas.

Konferencejo: Komunuma centro de la vilaĝo, kapabla akcepti 150 personojn, kun podio kaj bufedo. Krome uzeblas lernejaj klasĉambroj en tuja apudeco. Ĉio en Sieber estas facile atingebla piede, ankaŭ aliro al arbaraj promenoj.

Transporto: De ĉiuj grandurbaj flughavenoj (ekz. Frankfurt, Dortmund, Berlin, Hamburg, Hannover, Leipzig); per trajno ĉ. 3-4 horoj; ene de Eŭropo kaj en Germanio per oftaj rapidtrajnoj.

Konferenca temo: “Dumviva lernado: Instruado de Esperanto al ĉiuj generacioj”. La loĝantaro en multaj landoj maljuniĝas. Kulturaj kaj klerigaj ofertoj por ĉiuj generacioj aperas ekz. en la eŭropa programo Dumviva Lernado, el kiu ankaŭ Esperanto-projektoj ricevadas subvenciojn. Kion ni lernu el tiuj projektoj? Kiun strategion ILEI ellaboru kaj sekvu, kiujn metodojn ni uzu por realigi Esperanto-instruadon de frua infanaĝo ĝis la t.n. tria generacio? Kiel ni kunlaboru kun neesperantistaj fakaj asocioj, institucioj ktp.?

Kotizoj: Malaltaj, de jaroj ne altigitaj, kun distingo inter A- kaj B-landoj. Inter € 30 kaj €45 por B-landanoj, inter €50 kaj €70 por A-landanoj — por ILEI-membroj. Nemembroj pagas iom pli, junuloj kaj handikapuloj malpli. La unua paglimdato estas la 31-a de marto 2013. Premiaj rabatoj por aliĝintoj ĝis la 31-a de januaro 2013! 50% por la kvindeka kaj 100% por la centa aliĝintoj. Loĝado, manĝado, ekskursoj kaj aliaj servoj pagendas aparte, kaj la prezoj estas en la reta aliĝilo.

Somera Lernejo: Okazos paralele en la apuda lernejo Somera Arbara Lernejo (SALO 8) kun junuloj inter 10- kaj 18-jaraj. Ĝi servos ankaŭ kiel nove starigita ILEI-lernejo. Instruistoj el la konferenco tie povos gvidi lecionojn, kun ebloj por spekteblaj model-lecionoj.

Pliaj informoj kaj reta aliĝilo ĉe: http://ilei-konferenco. esperanto-urbo.de

Bonvenon!

Esperanto-Kulturpremio de la FAME-Fondaĵo kaj la urbo Aalen

13-a premiito: Floréal Martorell el Tuluzo

Dum kultura matineo en la urbobiblioteko de Aalen la FAME-Fondaĵo por stimulado de internaciaj kompreniloj kaj la urbo Aalen laŭdis la meritojn de Floréal Martorell por la Esperanto-kulturo kaj precipe ĝian muzikan flankon.

Substrekante la gravecon de la muzika kulturo en Esperanto la kultur-urbestro de Aalen, Wolf-Dietrich Fehrenbacher, tre kore bonvenigis la 80 gastojn, kiuj estis venintoj por kunfesti la honorigon. Li memorigis, ke dum pli ol 20 jaroj Germana Esperanto-Biblioteko hejmas kaj prosperas en la urbo, kaj same longe jam instancoj de la urbo kaj FAME bone kunlaboras por antaŭenigi la idearon de Esperanto, al kio ĉiam grave kontribuas ankaŭ la muziko, kvazaŭ ĝia heroldo.

Feliĉe la plej taŭga kaj kompetenta laŭdanto por tiu fako pretis klarigi al la publiko la meritojn de la elektita premiito, Floréal Martorell: DJ Kunar mem estas muzikisto (kaj amiko de Flo), krome la GEA-komisiito por moderna Esperanto-muziko; li do profunde povis paroli pri la grava rolo de muziko por la movado kaj speciale ĝia junularo. Elokvente li sukcesis montri kial ĝuste Flo meritas ricevi tiun kulturpremion de la FAME-fondaĵo.

Kontraste al aliaj kulturoj, en Esperantujo la lingvo kaj ĝia uzantaro evoluis sur skriba, ne parola bazo. Nur poste, el la identeco de la aplikantoj, kiuj uzis la lingvon en ĉiu ajn kampo, ekestis la Esperanto-kulturo. Dum longa tempo la muziko montris sin precipe en popolkantoj. Nur en la 70-aj jaroj de la antaŭa jarcento kreiĝis pli kaj pli da alia populara muziko; kaj post la 80-aj jaroj ankaŭ la rokmuziko alvenis en Esperantujon.

Ĝuste tiun evoluigon de rokmuziko grave akcelis kaj ebligis la franco Floréal Martorell, kiu en la jubilea jaro 1987 komencis lerni Esperanton. Tre baldaŭ li naskis asocion por Esperanto-rokmuziko, kiu fondiĝis en 1988 sub la nomo kaj marko EUROKKA. Du jarojn poste li fondis propran eldon-firmaon, nome Vinilkosmon en la vilaĝo Donneville ĉe Tuluzo, kiu tuj avancis al centra rolulo en la merkato de moderna Esperanto-muziko.

La laŭdanto tre bele ilustris, kial muziko estas tiel grava en kaj por la Esperanto-kulturo. Muziko ebligas komunan travivaĵon per aŭskultado (ĉu sole, ĉu komune), dancado, kantado; ĝi instigas al aktivado, videbligas emociojn, por ke eksteruloj povu kapti la sentatan etoson. Tio estas kaptebla ankaŭ por eksteruloj, kiuj (ankoraŭ) ne regas la lingvon. Tipaj trajtoj de la laboro por kaj en Esperanto montriĝas ankaŭ en la muzika agado: sensalajra, libervola engaĝiĝo dum libera tempo malfaciligas la daŭrecon. Ofte plej bonaj klopodoj finiĝas tro frue. Ne tiel ĉe Flo! Laŭ la devizo Zamenhofa li ne ĉesis, sed ĉiam iris obstine antaŭen.

Ni tre ĝojas, ke Flo ne devos atendi ĝis la nepoj lin benos, ĉar la Esperanto-Kulturpremio substrekis kaj agnoskis la valoron de lia multjara laboro. Dum kvarona jarcento senĉese (kaj preskaŭ senprofite) li laboregas en la kampo de la Esperanto-kulturo, kaj sen li eble ni tute ne havus Esperanto-muzikon en la nuna formo kun pli ol cent bonkvalitaj diskoj, muzikaj festivaloj ktp. Se oni celas skizi la amplekson de la vivoverko de Flo, oni rigardu en la katalogon de Vinilkosmo: en ĝi listiĝas 46 propraj produktaĵoj kaj eldonaĵoj de Vinilkosmo, kaj entute 115 kompaktdisk-titoloj. Ke ĉio ĉi ne eblis sen giganta persona engaĝiĝo, tio estas fakto evidenta. Ke liaj dankvortoj donas liston preskaŭ senfinan de kunlaborantoj, al kiuj li emas transdoni sian dankon, tio nur substrekas lian personan modestecon.

Precipe la multajn germanajn gastojn kore tre tuŝis la parolado de Flo, kiu komencis: “Por mi estas emocie, veni ĉi tien kiel amika gasto en frateca etoso...”; ĉar la sorto de lia familio estas ligita al Germanio. En la dua mondmilito, la patro de lia patrino, hispana respublikano, kiu troviĝis en franca internulejo por hispanaj rifuĝintoj, estis forportita de la nazioj al la koncentrejo Mauthausen kaj pereis tie.

Ni do ne miru, ke la tuta muzika laboro de Flo en EUROKKA kaj Vinilkosmo por la Esperanto-kulturo celas rekte (tion li mem eksplikis en siaj dankvortoj) al interkompreniĝo, unuiĝo kaj paco inter la popoloj en la tuta mondo, kio evidente tre bele kongruas kun la celoj de la FAME-Fondaĵo, kiu tial kune kun la urbo Aalen solene distingis la muzikiston Floréal Martorell per la 13-a Esperanto-Kulturpremio de Aalen, ligita al monpremio de trimil eŭroj.

Utho Maier

Recenzoj

Bunteco kolora kaj lingva

Kato Koloro / Kot Kolor / Colour the Cat / Die Katze, die hieß Farbe. Miriam Rodríguez Hernández. Moises Gutierrez Raimundez. Ilustraĵoj de Renata Kaczyńska-Łuba. En Esperanton trad. Przemysław Wierzbowski. En la anglan trad. Agnieszka Hejn kaj Guy Johnston. En la germanan trad. Waldemar Kowalewski. Białystok: PRO100, 2011. 20p. 31cm. Bind. Ilus. ISBN 9788393162505. Prezo: € 12,00

Ĉiam plaĉas al mi recenzi libron por infanoj. Estas okazo por plezure reeniri la porinfanan mondon, kaj des pli feliĉiga estas tia ekskurso, kiam apude sidas juna infano. Apud mi sidas mia nepineto, kaj al ŝi mi entuziasme prezentas la libron recenzatan.

Tuj atentokapta estas la granda pluŝa kato oranĝkolora, kiu beligas la kovrilon de la A4-formata libro. Karesinvita pelto, lignaj okuloj kaj ŝnuretaj lipharoj kaptas la atenton, kaj oni ne bezonas multan sperton pri infanoj por diveni, ke la unua ago de malgranda mano estas karesi la besteton.

Mia juna nepino ne konfidis al mi sian opinion pri la libro, sed la fakto, ke mi devis plurfoje senpaŭze legi ĝin, konvinkis min, ke ĝi al ŝi ege plaĉas. Malmole bindita, la libro estas solida kaj promesas longdaŭran sidadon sur hejma librobreto. La rakonto estas mallonga sed tre ĉarma, kaj akompanas ĝin grandaj, buntaj kaj tre allogaj bildoj, presitaj sur bonkvalita glacea papero. La ĉefrolulo de la rakonto, malgranda blinda kato, scivolas pri koloroj. La rakonto sekvas ĝiajn aventurojn dum ĝi kuraĝas vagadi kaj esplori la mondon. Survoje la kateto renkontas amikajn bestojn diverskolorajn, ekzemple, “Blanka! Kaj kia estas tiu koloro?” demandas la malgranda kato. “Ĝi estas tre malvarma koloro, kiel neĝo”, respondas blanka urso. Scivolante pri sia propra koloro, la kateto demandas la renkontitojn — ĉiu besto priskribas la koloron de la kato laŭ sia propra vidpunkto, sed la rezulto estas por la kato tre kontentiga. La rakonto estas kortuŝa kaj pensiga; eĉ oni povus diri “ronroniga”.

Ĝi estas prezentita kvarlingve, tradukita en kvar lingvojn fare de lingvaj spertuloj. Elektu do vian legolingvon el la pola, Esperanto, la angla aŭ la germana. La belajn ilustraĵojn desegnis lernantoj en arta klaso. Ĝi do estas “multkolora” libro laŭ pluraj vidpunktoj — kaj ĝuste kiel la mondon beligas diversaj koloroj, la libron beligas ne nur la ilustraĵoj sed ankaŭ la lingva bunteco. Kaj, granda pluso, se vi volas enkonduki al malgrandaj infanoj de vi konataj plurajn lingvojn en facila kaj ĝuebla maniero — jen tute taŭga libro kiu atendas vin.

Angela Tellier

Duona Kajto ankoraŭ bone flugas

Duope. Kajto. Drachten: Windrose Music, 2011. 48min. Kun tekstobroŝuro. KD. Prezo: € 9,90

Nanne Kalma estas heroo de la frisa lingvokomunumo, ĉar li verkas novajn kantojn en tiu malgranda lingvo kaj revivigas multajn tradiciajn kantojn (aparte maristajn). Dum jardekoj Nanne kantas en la frisa, la nederlanda, la angla kaj en Esperanto. Liaj melodioj ĉiam spegulas la guston de popolmuziko: nome ili facile kanteblas kaj memorindas.

Nanne Kalma estas heroo de la internacia lingvo Esperanto, ĉar li verkas novajn kantojn kaj kreas multajn brilajn melodiojn por jam verkitaj poemoj. La unua KD de Kajto estis unu el la unuaj KD-oj en Esperanto. Kiu povus forgesi la brilan kantaron Eŭropa trilogio (en la KD Tohuvabohuo)? Kiom da esperantistoj jam konas kaj kantas kanonojn verkitajn de Nanne?

Ankaŭ la kantoj de tiu ĉi freŝa Kajto-KD estas alloge kanteblaj. La melodioj plejparte estas simple ĉarmaj; do ili vokas al kunkantado. Dum multaj koncertoj de Kajto la aŭskultantaro invitiĝas kunkanti; kaj hejme por posedantoj de tiu ĉi KD, kiu povos kontraŭstari kunkantadon?

Kompreneble multaj esperantistoj scias ke Kajto estis kvaropo dum ĉirkaŭ du jardekoj kaj nun la grupo aperas kiel duopo. Temas pri du padoj muzikaj kaj la devoj de la du duonoj sekvi sian propran vojon. Memevidente ekzistis du celoj inter la kvaropo: la originala grupo konsistis el du dancigemuloj kaj du aŭskultigemuloj.

La alia duono de la antaŭa kvaropo kiu nomiĝis “Kajto” daŭre ludas dancigan muzikon kiel “Kapriolo” (vidu recenzon de ĝia unua KD en Esperanto 12/2010). La kombinaĵo de tiu ĉi Kajto-disko kun la Kapriolo-disko donus impreson de la evoluo de la origina kvaropo.

Kompreneble tiu ĉi freŝa Kajto-albumo memstare sukcesas por tiuj kiuj amas belajn kanzonojn. La belegaj voĉoj de Nanne kaj Ankie kiel ĉiam kreas kortuŝajn harmoniojn. Ankie brile interpretas ĉiujn tekstojn, aparte la amkantojn— oni aŭdas ŝian grandaniman rideton kiu plenplenigas ĉiun silabon. Nanne bone komprenas ke la klara voĉo de Ankie tre bone prezentas liajn melodiojn kaj tekstojn. Li aldonas kantatajn harmoniojn kaj aranĝas la aliajn akompanajn instrumentojn. Ne ĉiuj kantoj estas Parnasaj: Ne permesas Panjo estas simple amuza afero sen ajna poeta celo. Kelkaj kantoj estas nekredeble optimismaj kaj ĝojoplenaj. Sendube la tekstoj de Rave kun vi kaj La lageto de mia vivo povos helpi iun ajn kiu flirtas kun deprimo. Aŭdante tiujn kantojn (kaj aliajn) oni aŭdas Amon. Kompreneble amo invitas florojn (kaj reciproke); rozo kaj lonicero estas la temoj de du belaj kanzonoj. Kaj danke al la mirakloj de postmoderna sonstudio ni povas aŭskulti Ankie kaj Nanne kantantajn multvoĉe kun si mem, eĉ multlingve!

Kvankam la plejparto de la kantoj estas pure esperantlingvaj, la plej kortuŝaj aldonas aliajn lingvojn. Estu vi mem kantiĝas kelkfoje en Esperanto antaŭ ol la frazo aperas en la nederlanda kaj poste en la frisa; la kombinaĵo de la tri lingvoj estas ege profunda. Plaĉus al mi aŭdi la saman kanton kun dekoj da lingvoj kiel la fama Kajto-kanto Ne kliniĝu el la fenestro. Feliĉege la fina kanto en tiu ĉi KD enhavas nekredeble multe da lingvoj. La ege simpla teksto Mi amas vin aŭdiĝas en dek ok lingvoj. Kia finaĵo de amo-plena albumo!

Miko Sloper

Filologia perlo

Historia vortaro de Esperanto 1887-1888. Gonçalo Neves. Bad Bellingen: Iltis, 2011. 113p. 30cm. ISBN/ISSN 9783932807961/18660622. Prezo: € 23,10

La unua penso kiun oni havas trafoliumante ĉi tiun verkon, estas “sed kial presi ion tian niatempe?”. La celo de ĉi tiu ero de la serio “Schriften zur Esperantologie und Interlinguistik” estas dokumenti la unuan aperon de ĉiu vorto uzita en Esperanto ĝis la fino de 1888, do de la unuaj 17 monatoj post la apero de la Unua Libro. La plej logika procedo estus skani la tutan tekstaron, optike signo-rekonigi la unuopajn dokumentojn kaj publikigi ilin interrete kun efika serĉilo (ekzemple ĉe tekstaro.com). Tio ne rezultigus ĉi tiun vortareton, kiu estas filologia perlo, sed plenumus kelkajn el ĝiaj celoj kaj multe plifaciligus produkti ĝin kaj similajn verkojn.

La vortara aranĝo esence estas tiu de PIV, nur kun indikoj de preciza trovloko anstataŭ difinoj. Ĉio estas inkluzivita, do ankaŭ vortoj neniam poste uzitaj; tiujn oni trovas precipe en la lernolibro de Leopold Einstein de septembro 1888. Ŝajne la sola loko kie Neves tentiĝis diveni iom tro multe, estas ĉe soz/o, kiun li opinias ebla preseraro de soc/o, sed la prononco kaj ortografio de la germana Soße (aŭ Sosze) tamen sugestas ke la intencita formo de la vorto hodiaŭ konata kiel saŭco efektive estis sozo. — Entute valorega kontribueto al nia leksikografio.

Jens Stengaard Larse

Esperanta retmaklerejo

Se oni serĉas en Interreto ion interesan pri Esperanto, oni trovas plurajn forgesitajn retpaĝojn aŭ efemerajn notojn en Facebook, Twitter kaj Ipernity. Malmultaj esperantistoj uzas Interreton por ricevi kontaktojn kun aliaj esperantistoj.

Tio povus ŝanĝiĝi per uzado de la senkosta maklerejo pri Esperanto-interesiĝoj de Frank Merla, www.per.esocom.de.

Estas konkretaj individuaj entreprenoj listigitaj en per.esocom.de. Oni povas el la bunta kaj vere internacia fasko da proponoj elekti ion, kio plaĉas por kunfari. Se ne enestas io taŭga por la leganto, li/ŝi havas la eblon enmeti senkostan anonceton, en kiu oni povas priskribi kion oni serĉas aŭ proponas: oni skribu retleteron al i...@per.esocom.de kaj Frank Merla enmetos vian deziron. Vi helpos al li, se vi skribos pri via projekto laŭ la skemo de la retejo: kategorio, oferto/serĉo, kaŝnomo/nomo, detaloj.

La avantaĝoj de tiu maniero rete publikigi vian deziron en html-formo estas, ke via retpoŝtadreso restas kodita, do ne tiel facile skanebla per retrobotoj, kiuj liveras retpoŝtadresojn al spamsenduloj, kaj la enskriboj ne estas subenŝovitaj, kiel en modernaj blogecaj retejoj. Vi konstatos, ke la kategorioj estas alfabete ordigitaj kaj la kvanto de la enskriboj restas supervidebla.

Frank Merla

La 20-a “Semajno” en Hispanio

Kutime la unua oktobra semajno estas rezervita por tradicia Esperanto-aranĝo en Hispanio. La ĉi-jara jubilea 20-a Esperanto-Semajno de la kulturo kaj turismo okazis de la 6-a ĝis la 13-a de oktobro en la ĉemara urbo “Cambrils”, 16 km sude de Taragono.

La aranĝon organizas grupeto da entuziasmaj esperantistoj el Barcelono kaj Sabadell, sub la gvido de Luis Serrano Pérez. Dum la Semajno li ankaŭ prizorgas libroservon.

Ĉi-foje la aranĝo atingis rekordan nombron da partoprenantoj: 144 el 13 landoj. Ni loĝis en granda kvarstela hotelo “Cambrils” proksime de la plaĝo, kiu etendiĝas 18 kilometrojn laŭ la maro. Multaj profitis la posttagmezajn paŭzojn por promenadi laŭ ĝi kaj bani sin en Mediteraneo. La vetero en tiu ĉi sezono estas ĉiam agrable varma. Ankaŭ la hotela naĝejo ĉiutage plenplenis de hotelgastoj. Nia aranĝo estis la lasta de tiu ĉi sezono dum kiu la hotelo funkciis.

La dimanĉan inaŭguron ĉeestis kaj bonvenigis nin la urbestrino de Cambrils kaj du membroj de la urbestraro. Nome de UEA salutis Barbara Pietrzak el Pollando. Ŝi poste prelegis pri la 125-jariĝo de la Unua Libro. La saman temon oni pritraktis ankaŭ en debato, kiun gvidis Luis Serrano. Ĉiutage (krom la tuttaga ekskurso) Rodica Todor el Rumanio animis kun granda sukceso la Esperanto-kurson. Pro ŝiaj profesiaj psikologiaj spertoj la kurso fariĝis interesa kaj sekvis ĝin multaj entuziasmaj lingvoŝatantoj. Ŝi eĉ havis ideon krei komunan libron pri la temo: “Kial restas multaj personoj ĉiamaj komencantoj kaj kiamaniere ni povus solvi tiun fenomenon?”

Gian Carlo Fighiera el Italio prezentis la verkon de Victor Hugo La Belulino, la Monstro kaj Nia Damo. La geedza paro Michèle kaj Hubert de Meyere el Belgio klarigis kiel plibonigi sian Esperanto-lingvoscion per prelegoj. Josée Boccadifuoco el Francio rakontis la kortuŝan biografion de siaj gepatroj Rememoro de milito. Profesoroj Jurate Bušiene kaj Aldis Bušs el Latvio prelegis pri la baltaj landoj: Litovio, Latvio kaj Estonio. Pri sia lando ili montris film-fragmentojn el la kultura kaj festa vivo, kaj rakontis pri la sistemo de instruado en Latvio. Krome ni eksciis kio estas hipofeo — planto kun oranĝaj beroj, enhavantaj multe da vitamino C. Manfred Sona el Germanio enkondukis kaj klarigis la temon: “Baza enspezo senkondiĉa”. Ĝi estus bona rimedo por forigi malriĉecon kaj doni kondiĉojn, por ke ĉiu povu vivi digne. Lia prelego instigis al vigla diskutado. La prezidanto de HEF (Hispana E-Federacio) José Antonio del Bario rememorigis gravajn hispanajn esperantistojn de antaŭ la hispana intercivitana milito. Pro la ĉiutaga vespera hotela programo ne eblis okazigi kelkajn el niaj vesperaj programeroj. Tial iuj pli frue enlitiĝis, aliaj profitis dancadon, spektis flamenkan prezenton kaj magiaĵojn. Tamen ni ĝuis la du interkonajn vesperojn kun hispana ŝaŭmvino “Cava” kaj vesperon kun “cremat” (bruligita rumo kun aldonaj spicaĵoj).

La premio “Ada Sikorska” estis ĉifoje aljuĝita al Vilhemo Lutermano, kiu multe laboras por Esperanto. Li organizas la retforumon MAS, redaktas Esperanto-version de Le monde diplomatique kaj eldonas Esperanto-librojn. Li loĝas en Kubo, pro tio li ne povis transpreni la premion persone.

Jam kutimaj estas unu tuttaga kaj du duontagaj ekskursoj. Dum la unua duontaga ni vizitis la Esperanto-muzeon en Pau d’Ordal kaj la vinkelon Massana. Tie ni gustumis kaj povis aĉeti diversspecajn vinojn. La dua duontaga ekskurso celis la monaĥejon de Escornabou. Ĝi estis plurfoje renovigita, kaj nun servas kiel muzeo. Apuda rigardejo donis la eblon observi la belan kaj vastan ĉirkaŭaĵon. La tuttaga ekskurso estis iom nekutima. Unue ni vizitis planetarion en la urbo Castelló. Poste atendis nin surprizo. Ĉiuj 90 ekskursantoj estis invititaj al la hispana specialaĵo “paella”, kiun antaŭ niaj okuloj preparis s-ro Conejero en sia hejmo. La afabla akcepto fare de la familio estis por ni vere agrabla surprizo. Ni ankaŭ gustumis kelkajn fruktojn el la ĝardeno de la gastigantoj.

La Semajno estis sukcesa, la vetero favora, la hotela manĝo abunda, la etoso gaja kaj amika. Koran dankon al niaj fervoraj organizantoj kaj kunhelpantoj pro la bona laboro, kiu ebligis al ni ĉeesti tiun ĉi ŝatatan aŭtunan eventon. Ĝis revido venontjare denove en Katalunio.

Liba Gabalda

Internacia simpozio pri apliko de Esperanto

En Karlovo-Sopot, Bulgario, okazis en la tagoj 15–22 jun 2012 la kvara internacia simpozio “Apliko de Esperanto en la profesia agado” (AEPA-2012).

Organizis ĝin Bulgara Esperanto-Asocio, AIS-Bulgario, Internacia Universitato Karlovo, Tutmonda Ortodoksa Ligo Esperantista kaj Regiona Estraro de Sciencteknika Asocio en Bulgario. La altaj protektantoj estis la urbestro de Karlovo d-ro Emil Kabaivanov kaj la urbestro de Sopot Veselin Liĉev.

Kiel la oficialaj lingvoj de la simpozio funkciis Esperanto kaj la bulgara, sed kiel la laborlingvoj ankaŭ la naciaj lingvoj de neesperantistoj, kun tradukado el kaj al Esperanto. La simpozio solene inaŭguriĝis en la Solena Halo de la urbodomo de Karlovo. Ĉeestis reprezentantoj de oficialaj instancoj, universitatoj, sciencaj organizaĵoj kaj amaskomunikiloj.

Dum la simpozio prelegis prof. Renato Corsetti kaj Roberto Pigro (pri lingvistiko), prof. Christer Kiselman (Kiel plej bone faldi triangulon), prof. Boĵidar Leonov (Apliko de Esperanto en la patenta agado), Colo Petkov (Naturkuracado per mineraloj), inĝ. Nikola Uzunov (Neologismoj en Esperanto) kaj aliaj. Interesaj estis la diskutoj gvidataj de d-ro Michael Cwik ekz. pri “Kian Eŭropon ni volas kaj kiel?”, “Solidareco en la Eŭropa Unio, sed kiamaniere?”, “Kiamaniere garantii la kulturajn kaj lingvajn identecojn en mult-kultura ĉirkaŭaĵo?”

Okazis ankaŭ religia seminario “La rolo de la religio por la edukado de la juna generacio”, kiun partoprenis reprezentantoj de diversaj religioj, substrekante la rolon de la religio eduki la junularon obei la noblajn principojn de la religiaj etiko, moralo, toleremo kaj kunlaboro inter la kredantoj, sendepende de ilia religia aparteneco.

La simpozio estis baza aranĝo en la programo de BEA por celebri “125 jarojn Esperanto” kaj kontribuis al propagando pri Esperanto kaj plialtigo de la intereso flanke de la oficialaj instancoj al la internacia faka Esperanto-agado. Ĝi sukcese plenumis sian celon prezenti antaŭ la neesperantistaro kaj oficialuloj, ke Esperanto ne estas nur komuna lingvo por babilado, amuzo kaj kontaktoj inter esperantistoj, sed ke ĝi povas esti oficiala lingvo por kontaktoj kaj kunlaboro en diversaj sciencaj kaj profesiaj fakaj simpozioj.

Boĵidar Leonov

Aperis reta Tutmonda Esperanto-Adresaro

La 1-an de novembro la fondaĵo Esperanto Internacia lanĉis novan retan adresaron por la Esperanto-mondo. La ĉefa ideo estas doni al Esperanto-uzantoj praktikan rimedon por kontakti unu la alian kaj por serĉi kolegojn aŭ helpontojn iukampe. Esperanto Internacia estas memstara fakfondaĵo pri Esperanto-informado kaj -instruado, fondita en 2010. Ĝi subtenas plurajn E-projektojn, i.a. en Meza Ameriko kaj Afriko.

La adresaro efektive estas pluevoluigo de jamaj projektoj: ĝi kombinas diversajn ideojn, do ĝi ne nur servas por kontakti unu la aliajn, sed oni povas ankaŭ serĉi laŭ specifaj kriterioj. Tio permesas uzi la adresaron samtempe por la serĉado de korespondamikoj (rete, poŝte, skajpe kaj alimaniere), sed ankaŭ por trovi helpon dum vojaĝoj. En la “turisma sekcio” ekzemple eblas serĉi kontaktojn dum vojaĝo, senkostajn tranokteblojn, urbogvidanton, hotelperanton. Fine eblas serĉi laŭ hobioj aŭ interesoj, por ekzemple trovi fakulon pri iu specifa temo.

La profilo laŭ la deziro de la personoj povas enhavi ankaŭ informojn pri lingvo-konoj. La tuta uzo de la adresaro estas senkosta, sed oni povas subteni la projektagadon per amikiĝo al la fondaĵo Esperanto Internacia. Amikoj havas ankaŭ etajn avantaĝojn en la uzado de la adresaro, ĉar ili ekzemple povas vidi la kontaktinformojn (stratadreson, telefonnumerojn), se la koncernatoj tion permesis.

La adresaro kompreneble helpas nur se la informoj estas laŭeble kompletaj, do estus taŭge zorge plenigi la propran profilon. Intertempe pli ol 250 homoj aliĝis al la adresaro. La adreso estas www.adresaro.org.

Menciindas, ke skribante al a...@adresaro.org oni ankaŭ povas peti paperan formularon por registriĝi ĉe la adresaro. Tio permesas, ke ankaŭ personoj, kiuj ne havas retpoŝtadreson aŭ malofte uzas ĝin, povas registriĝi.

La kreon de la adresaro iniciatis kaj idee realigis Martin Schäffer, internacia Esperanto-aktivulo, komitatano de UEA kaj ĝenerala sekretario de Germana Esperanto-Asocio. La programadon de la paĝo prizorgis Dima Ŝevĉenko, fama rusa aktivulo.

Martin Schäffer

Aŭtuna renkontiĝo en Norda Francio

La 17-an/18-an de novembro okazis en la komforta feriejo Stella-maris de la marborda urbo Stella-Plage la 24-a nordfrancia aŭtuna semajnfina kunveno de esperantistoj, la Eŭropa Rendevuo. Aliĝis cento da personoj el sep landoj.

En la sabata posttagmeza inaŭguro la 17 regionaj sukcesintoj de la junia tutmonda KER-ekzamentago solene ricevis sian diplomon de Katalin Kováts, kiu poste gvidis preparkurson por la sekva grava ekzameno por 26 personoj. Okazis ankaŭ kursoj por komencantoj, progresantoj kaj literaturŝatantoj, gvidataj de Claude Jausions, Sylvain Lelarge kaj Daniel Moirand. Jacques Yvart koncertis sabate vespere. Dimanĉe matene post la kursoj la partoprenantoj povis elekti inter la Esperanto-meso, celebrata de la juna pastro, dominikano Benoît Ente, kun piana kaj kanta akompano de Lucy Adam, la plej fama kantistino de la poldevena komunumo, aŭ la vizito al la strando kaj al la apuda urbo Le Touquet kaj ĝia samtaga granda salono de libroj. La dimanĉan posttagmezan programon kronis tri prelegoj de la familio Kováts-Lelarge. Katalin, Sylvain kaj ilia filo Marteno (11-jara).

Dum la du tagoj eblis aĉeti librojn en la libroservo de FEL kaj viziti artan ekspozicion kun la skulptaĵoj kaj pentraĵoj de ĉeestantaj esperantistoj.

Notindas substreki, ke la profito de la lastaj du jaraj Eŭropaj Rendevuoj kaj la donacoj de pluraj francaj esperantistoj kaj Esperanto-societoj (Esperanto-France, fervojistoj...) ebligis komplete renovigi la tombon de nia elstara leksikologo Emile Grosjean-Maupin en la tombejo de la vilaĝo Hernicourt-Saint-Martin (Pas-de-Calais).

Sekvontjare, la 16-17-an de novembro 2013, ni festos la 25-an datrevenon de tiu tradicia aranĝo, en kiu oni ankaŭ bonege manĝas. Venu jubilei kun ni eĉ kelkajn tagojn antaŭe, por viziti niajn mondajn mirindaĵojn: la ĵus inaŭguritan grandiozan muzeon Le Louvre en Lens, kaj ĉi ties kortuŝan karbo-minejan regionon, mondan heredaĵon, agnoskitan de Unesko.

Edmond kaj Arlette Plutniak

Nova lernejo en Ĉeĥio

Baroka kastelo en la nordmoravia vilaĝo Bartošovice gastigis la unuan Internacian Esperanto-Lernejon, organizitan meze de novembro de la radio Verda Stacio.

En la inaŭgura vespero la kursanojn bonvenigis per kantoj en Esperanto grupo da infanoj el la loka bazlernejo. La vilaĝestrino Kateřina Křenková rakontis pri la historio de la kastelo kaj vilaĝo, kaj la direktorino de la lernejo Žana Mahďáková deziris al ĉiuj sukceson dum la studado. Sekve oni komune tostis per bongusta frukta trinkaĵo, kaj manĝis freŝbakitajn moraviajn kukojn.

15 komencantoj kaj 11 progresintoj el tri landoj eluzis la eblon interkonatiĝi kaj lerni Esperanton laŭ rekta metodo de la slovaka instruisto Stano Marček en la moderne ekipita klaso de la lernejo. Fine de la lecionoj oni kantis Esperantajn kantojn kun gitara akompano de Stano. Li ankaŭ prelegis pri kuracaj plantoj kaj faris karaokeon kun la muzikgrupo Team, kies manaĝero li estis.

La vicsekretariino de ILEI Magdalena Feifičová prelegis pri Baza Esperanto-Kurso (BEK). Ŝi montris kiel rapide ellerni kaj memori la tabelvortojn.

Paŭlo Kaščák, la ĉeforganizanto, prezentis la radion Verda Stacio (www.verdastacio.net) kaj instruis kiel aŭskulti ankaŭ aliajn radiostaciojn, kiuj elsendas en Esperanto.

En solenaĵa salono de la kastelo kantis por la kursanoj kaj por la civitanoj de Bartošovice la hungara kantistino Anjo Amika.

Tre plaĉis al ĉiuj promeno en la natura rezervejo Poodří laŭ “instrua pado”. La gvidanto informis pri la tie vivantaj kreskaĵoj kaj animaloj. En la bela suna aŭtuna tago videblis la sanatorio Klimkovice kaj la montopintoj Lysá hora kaj Radhošť en la montaro Beskydy.

Memore al la 1-a Internacia Esperanta Lernejo okazis sur la korto de la lernejo komuna plantado de Esperanto-tilio.

Sincerajn dankojn meritas la organizantoj Paŭlo Kaščák kaj lia “dekstra mano” Rostislav Čubok, la instruistoj, la kuiristinoj, kiuj preparis bongustajn “kastelajn” manĝaĵojn kaj al la loka televido, kiu produktis kaj elsendis filmon pri la lernejo: http://verdastacio.wix.com/lernejo#!televido. Al la venontjara IEL en Bartošovice (9-13 okt 2013) jam eblas aliĝi ĉe http://verdastacio.wix.com/lernejo#!aliĝilo.

Jana Křížková

La amuza Meksika

Inter la 16-a kaj la 19-a de novembro okazis la 12-a Meksika Esperanto-Kongreso kun la ĉeftemo “Esperanto — 125 jarojn kunigante popolojn, fratigante kulturojn” en la meksika kolonia urbo Querétaro, kiu troviĝas en la centro de la lando.

Temis pri rekorda evento, ĉar neniam antaŭe tiom multaj homoj partoprenis la landan Esperanto-kongreson. Estis entute 73 aliĝoj el 3 landoj: Brazilo, Usono kaj Meksiko. Ĉeestis Esperanto-parolantoj el 16 diversaj meksikaj urboj de 9 meksikaj subŝtatoj.

La kongreson gastigis du gravaj universitatoj, en kiuj lokaj aktivuloj instruas la lingvon: la Lingva Fakultato de la Aŭtonoma Universitato de Querétaro (UAQ), la plej grava en Querétaro, kaj la Universitato pri la Ideoj.

Vendrede dum la interkona vespero la homoj povis eksenti la Esperanto-etoson. Por multaj ĝi estis la unua kongrespartopreno.

Sabate okazis la inaŭguro. Ĝin honorigis ankaŭ la direktorino de la Lingva Fakultato. Post la voĉlego de salutmesaĝoj (Probal Dasgupta, Renato Corsetti, Stefan MacGill, Katalin Kováts k.a.) la prezidantino de Meksika Esperanto-Federacio (MEF) oficiale malfermis la kongreson. Poste sekvis prelegoj pri diversaj temoj, kaj vespere kunsidis la ĝenerala asembleo, en kiu elektiĝis nova estraro de MEF. Ĝin denove prezidos Mallely Martínez. Krome elektiĝis David López, Morayma Martínez, Ulises Franco kaj Erika Juárez.

Dimanĉe en la Universitato pri la Ideoj okazis kunsidoj de la meksika ILEI-sekcio kaj de Meksika Esperanto-Junularo, kie oni faris planojn por la estonteco, post kio oni povis partopreni prelegojn, staĝojn kaj laborgrupojn. Vespere prezentiĝis la kultura programo kun elstaraj gastoj. Lunde, post la fermo, la kongresanoj havis la okazon viziti la tiel nomatan magian vilaĝon San Bernal, kie troviĝas la tria plej granda monolito de la mondo “Peña de Bernal”.

Estis belega kongreso kun multaj partoprenantoj (ĉefe junaj), aŭ kiel skribas la nova kongresano Armando Aguayo en tvitero: “La 12-a Meksika Esperanto-kongreso estis amuzega! Mi neniam forgesos ĝin”.

Jam nun estas klare, ke la venonta Meksika Esperanto-kongreso okazos en la ĉefurbo de Meksiko meze de novembro 2013. La meksikanoj certe tre ĝojus bonvenigi pli multajn gastojn el eksterlando.

Martin Schäffer kaj Mallely Martínez

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK)

  • Historie riĉa, moderna universitato en Nord-Karolino
  • 8 tagoj de intensa lernado de Esperanto
  • Tri niveloj: post-baza, meza kaj supera
  • Internaciaj instruistaro kaj studentaro
  • Riĉaj vesperaj kaj semajnfinaj programoj

NASK okazos en la ĉefurbo Raleigh, Nord-Karolino, ĝuste antaŭ la usona Landa Kongreso, samloke. Oni povas resti por la Kongreso kaj aliĝi ĉe http://esperanto-usa.org. La instruistoj pretigas studprogramon, kiu emfazos la aktivan uzadon de Esperanto kaj enprofundiĝon en la Esperantan kulturon.

Datoj: 26 junio – 5 julio 2013.

Loko: Universitato William Peace, Raleigh, Nord-Karolino.

Instruistoj: István Ertl (Luksemburgo/Hungario), Derek Roff (Usono), Lee Miller (Usono).

Tuta kosto (kurso, loĝado, manĝo) je rabatita prezo antaŭ 22 marto: 725 USD.

Speciala kotizo por plentempaj studentoj, instruistoj kaj latinamerikanoj. Trovu pli da informoj en http://esperanto.org/nask/ aŭ skribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512, Usono. ☎ (+1) (360) 754-4563; e...@aol.com.

Forpasoj

Dao Anh Kha (1923-2012) forpasis la 6-an de decembro en Hanojo. Li naskiĝis la 15-an de decembro 1923, en la Zamenhof-tago, kaj e-istiĝis en 1947. Li estis kunfondinto de Vjetnama Pacdefenda E-ista Asocio en 1956 kaj ekde tiam ĝis 1990 ĝia ĝenerala sekretario. En 1995 VPEA prenis la nomon Vjetnama E-Asocio kaj elektis lin honora prezidanto. Ekde 1999 li estis konsilanto de VEA pri trejnado de junaj aktivuloj. Laŭ lia iniciato la 2-a Azia Kongreso de E-o okazis en Hanojo en 1999. Ekde 1956 Dao Anh Kha gvidis centojn da ĉiugradaj E-kursoj. Li estis redaktoro de Informado el Vjetnamio de 1956 ĝis 1975. En 1957 aperis la duvoluma Memlernolibro de Esperanto, verkita de li kun Nguyen Hai Trung. Li estis fekunda tradukisto el kaj al la vjetnama lingvo. Inter liaj esperantigoj elstaras Elektitaj poemoj de To Huu (1962), elektitaj pecoj el Uc Trai kaj Quoc Am Poemaroj de Nguyen Trai (1962) kaj Tagkajero en prizono de Ho Chi Minh (1964). Al la vjetnama li tradukis i.a. verkojn de Ŝekspiro; lia traduko de Hamleto estis plurfoje reeldonita. Li verkis poezion ankaŭ originale, kaj artikolojn kaj eseojn pri literaturaj kaj movadaj temoj. Ekde 1999 li estis ĉefredaktoro de la kolektiva verko Vortaro de komparaj proverboj vjetnama-angla-franca-Esperanto. En 2001 Dao Anh Kha estis elektita kiel Honora Membro de UEA kaj en 2004 li fariĝis membro de la Akademio de E-o.

Anna-Liisa Heikkinen (1938-2012) forpasis la 18-an de novembro en Helsinko (Finnlando). Ŝi estis delegito de UEA 1999-2011 kaj regula membro de Societo Zamenhof.

Nel van Iperen-de Vries (1914-2012) forpasis la 24-an de septembro en Utreĥto (Nederlando). Ŝi estis aktiva E-instruisto, dumviva membro de UEA, fakdelegito pri kristanismo kaj honora membro de KELI.

Bodil Kühlmann (1921-2012) mortis la 14-an de julio en Kopenhago. Ŝi redaktis Dansk E-Blad 1957-1972 kaj estis LKK-ano de la 41-a kaj 60-a UK-oj en Kopenhago (resp. 1956 kaj 1975). Pro longa aktivado ŝi estis honora membro de la fama Konversacia E-Klubo.

Manuel López Serna (1918-2012) mortis la 9-an de septembro en Rafal (Hispanio). Li e-istiĝis en 1936 kaj instruis E-on ankaŭ al siaj gefiloj. En 1971 li kunorganizis la 31-an kongreson de Hispana E-Federacio en Alicante. Li estis peranto de SAT 1952-1957.

Henning Olsen (1930-2012), em. fervoja oficisto, forpasis la 27-an de oktobro en Næstved (Danio). Li estis dumviva membro de UEA. Krom en la loka movado, li estis aktiva en la fervojista E-movado kaj fakdelegito pri fervojoj.

Michel Pilger (1978-2012), denaska esperantisto, forpasis la 19-an de novembro en Lelystad (Nederlando).

Eléus Leonardo de Sá (1922-2011), em. militisto, mortis aprile 2011. Membro de UEA ekde 1959, li estis ekde 1967 delegito kaj fakdelegito pri maklerado, framasonismo kaj tria-aĝuloj.

Heinz Schindler (1920-2012), em. fervoja oficisto, mortis la 27-an de septembro en Schwelm (Germanio), kie li estis delegito. En 1959 li aliĝis al UEA kaj IFEF, kaj partoprenis poste en preskaŭ ĉiu UK kaj IFEF-kongreso. Kun sia edzino, ankaŭ aktiva e-isto, li vizitis dekojn da landoj en ĉiu kontinento. En 1999 li ricevis la Premion Deguĉi pro sia subteno al la E-movado en malriĉaj landoj. Li estis dumviva membro de UEA, regula membro de Societo Zamenhof kaj honora membro de IFEF kaj de ĝia germana sekcio.

François Simonnet (1940-2012), denaska e-isto, forpasis la 22-an de novembro en Sens (Francio). Lingvisto kaj poligloto, li instruis, krom en Francio, en universitatoj en Pollando, Israelo, Rusio, Egiptio kaj plej longe (1971-1976) en la Universitato de Sajgono (nun Ho-Chi-Minh-Urbo). Li kunlaboris en la projekto pri aŭtomata tradukado DLT de la nederlanda firmao BSO. Li estis asociita docento de AIS kaj sekretario de la asocio Libero por lingvoj. Simonnet estis dumviva membro de UEA, fakdelegito pri la franca kaj E-o, kaj ekde 2004 membro de la Akademio de E-o.

Aleksandr Ŝevĉenko (1957-2012) mortis la 24-an de novembro en Moskvo. Li e-istiĝis en 1979 kaj aktivis en la sovetia movado kiel organizanto de amasaranĝoj kaj kiel kunlaboranto pri eldonado de politikaĵoj en E-o. Ekde 1982 li estis redaktoro de la novaĵagentejo Novosti (APN). Ekde 1987 li estris unu el la redakcioj de la eldonejo Progreso, prizorgante i.a. la eldonon de bildstrioj pri la rusa historio, la reeldonon de La danĝera lingvo (1990) de Ulrich Lins kaj la eldonon de la almanakoj Impeto ’89 kaj Impeto ’91. En 1992 li fondis kun sia edzino la eldonejon Impeto, kiu dum 20 jaroj produktis 257 librojn, el kiuj 136 en aŭ pri E-o.

Domenico Trombetta (1933-2012) mortis la 19-an de oktobro en Mestre (Italio). Li agis kiel instruisto kaj ekzamenanto. Li ankaŭ ofte subtenis Italan E-Federacion kaj Italan E-Instituton, kaj estis mecenato de la Afrika Agado de UEA.

Revuo Esperanto 2013 2

Malferme

125, 126 kaj la sekvo

Ĉi tiu artikoleto fontas el la spertoj de la agado por la jubilea jaro 125. La celo de la malgranda grupeto, kiu okupiĝis pri la Projekto 125 (vidu en www.uea.org/vikio/Projekto﹍125), estis enplekti multajn esperantistojn tra la mondo. Oni lanĉis la kutimajn alvokojn tra la kutimaj retaj kanaloj, sed oni ankaŭ persone skribis al konataj kaj nekonataj aktivuloj tra la landoj. Brian Barker estis granda verkanto de unuopaj mesaĝoj al aktivuloj kaj delegitoj de UEA.

Kio okazis? Malmultegaj landaj asocioj respondis oficiale, ke la kampanjo ne allogas ilin, ke la agadoj proponitaj de ni estas banaletaj, kaj ke ili kapablus fari tre pli bone, nur ke bedaŭrinde ili ne havas tempon. Sed bonŝance en tiuj landoj unuopaj aktivuloj respondis kaj eklaboris, sendepende de la dormanta landa asocio. Mi ne donas nomojn por eviti polemikojn, sed mi ĵuras, ke tio okazis ankaŭ en grandaj landoj.

Multaj (precize 68) respondis pozitive kaj ekagis. Ne ĉiuj tre intense, sed tamen ili ekagis. Pluraj unuopuloj simple respondis kaj demandis, kion ili faru, aŭ prezentis sian ideon por enplekti la 125-jaran jubileon kun io loka. Ofte la ideoj estis brilaj.

Du estis la ĉefaj ideoj de la kampanjo: informado al la amaskomunikiloj kaj starigo de reta kurso. La artikoleto prezentita de la centra grupo estis tradukita al trideko da lingvoj kaj sendita al la loka gazetaro. Kelkaj aldonis aferojn pri la landa movado kaj ŝanĝis la tekston proponitan de ni, kompreneble. Kaj tio estas ĝuste tio, kion ni atendis kaj petis. Mi ne povas nun diri en kiu lando aperis pli da artikoloj pri Esperanto kaj la jubileo, sed mia-imprese temas pri Germanio. Temas pri impreso kaj mi petas la aliajn landojn, en kiuj ankaŭ aperis multaj artikoloj kaj radiaj kaj televidaj dissendoj, senti sin same dankitaj. Ĝuste en la lastaj tagoj de la jaro estis eksplodo de televidaj dissendoj en Kanado, ekzemple.

Ni ne sukcesis atingi, ke Google atentigu pri la Esperanto-tago en la desegno sur sia hejmpaĝo, ankaŭ ĉar estis komenciĝantaj la Olimpiaj Ludoj, al kiuj ĝi dediĉis amason da desegnoj. Sed ni provis, kaj indas reprovi dum la venontaj jaroj. Cetere, tamen, alia mondkonata entrepreno, la aŭtomobilfirmao BMW, salutis nome de sia marko MINI la Esperanto-movadon per gazetara komuniko, kiu komenciĝis en Esperanto per: “Feliĉan Naskiĝtagon! MINI gratulas al Esperanto en la 125-a datreveno” kaj daŭrigis en la germana: Die “Weltsprache” und MINI verbindet ihre lange Geschichte und das kosmopolitische Bewusstsein. ... = La “Mondan lingvon” kaj MINI-n kunligas ilia longa historio kaj la kosmopolita konscio.

La dua agado estis reta kurso. Kiam evidentiĝis, ke ne estos centra reta kurso 125, multaj homoj ekagis sur loka nivelo kaj produktis retajn kursojn de la plej malsamaj specoj, de la malta (sendado rete de lernolibro pri Esperanto en la malta) al la norvega (kurso per twitter/peposervo). Elstaris ĉi-kampe la aŭstralianoj, kiuj profitis la okazon por kontakti plurajn universitatojn por proponi la kurson al la studentoj. Ili kaj mi estis helpitaj de Carlos Pereira, kies reta “Kurso de Esperanto” en la jaro aperis ankaŭ en la araba.

Ne eblas havi kompletan tabelon de tio, kio okazis, ĉar okazis tro multaj aferoj en ĉiuj landoj de la mondo. Tamen valoras konscii, ke ĉie en la mondo, de Malajzio al Ganao, la lokaj esperantistoj aranĝis agadojn por Esperanto. Mi rakontas ĉi tiun okazaĵon, certe por danki la membrojn de la labor-grupo por la jaro 125 kaj ĉefe la animon de ĝi, Brian Barker, sed mi rakontas ankaŭ por klopodi forigi miton, kiu ŝvebas en multaj mensoj, ke se ni faras malmulton, la kulpo estas de la landaj asocioj kaj de la lokaj esperantistoj, kiuj ne reagas al niaj centraj, brilaj ideoj kaj ag-proponoj.

Ne, ne kaj ne! Niaj esperantistoj kun ĉiuj strangaĵoj, verdaj flagoj kaj sektemo estas tre bona hom-grupo, kiu eble tro naive pensas, ke nia ĉefa tasko estas disvastigi Esperanton. Fieru kun mi pri nia Esperanto-movado kun ĉiuj ĝiaj problemoj. Se temas rekte pri Esperanto (ne pri la historio de la historioj) la Esperanto-movado reagas tre bone, kiel la agadoj tra la tuta mondo pri la 125-a Jubileo pruvas.

Ĉu eble la problemo estas, ke oni ne petas la Esperanto-movadon agi por Esperanto, ke oni ne direktas ĝin al la klara kaj rekta kaj tre difinita celo elektita?

En la jaro 126-a de Esperanto, kaj en ĉiuj postaj jaroj, oni petu la movadon aktivi por klara celo. En la jaro 126-a, ekzemple, ni prenu la kongresan temon kaj simpligu ĝin al “Justa komunikado” (por ke ĉiuj komprenu). Se oni proponus al la esperantistoj disinformi pri tio, se oni liverus al ili iun bazan tekston kaj ideojn, se oni efektive ne laciĝus en la laboro paca skribadi kaj reskribadi por peti la helpon de ĉiuj esperantistoj, oni havos kelkajn rezultojn. La regulo de ĉi tiu skribado estas ĉiam la sama de la tempoj de Lapena (Lapenna): se vi skribas 100 leterojn (nun: mesaĝojn), vi ricevos duonan respondon pri alia temo. Necesas skribi mil mesaĝojn por atingi ion. Nur tiel la kongresa temo iĝos io konkrete prilaborata de ĉiuj esperantistoj, kaj ne nur forgesata antaŭ la fino de la kongreso.

Same oni faru en la postaj unuopaj jaroj kun aliaj temoj.

Mi rediras simple la profundan krion de la simplaj esperantistoj tra la mondo: Gvidu nin kaj helpu nin en nia landa kaj loka laboro por Esperanto!

La fakto, ke ne ĉiuj volas esti gvidataj, estas klara, sed la plejmulto volas esti helpata kaj... amata, rekonata. Se UEA kaj ĝiaj kontinentaj komisionoj sukcesos fari tion, la ŝajne senmova movado povus removiĝi. Tio neniel kontraŭdiras la klopodojn removi la movadon per la reto aŭ alimaniere per blanka kavaliro el la centro.

Renato Corsetti

La 11-a NR allogis 160 gastojn al Xanten

Esperanto-parolantoj festis la dekjariĝon de la Novjara Renkontiĝo

Dek jarojn post la unua Novjara Renkontiĝo, pli bone konata sub la mallongigo NR aŭ NoRo, la organizanto Lu Wunsch-Rolshoven de Esperanto-Land bonvenigis 160 gastojn en Xanten.

NR fariĝis la plej granda libertempa renkontiĝo de Esperanto-parolantoj, ĉiam okazanta en Germanio. Tre riĉa kaj varia estis la programo. La gastoj plej ofte povis elekti inter kvin aŭ ses programeroj. 30 prelegoj, lingvokursoj por komencantoj kaj progresontoj, sportaj, artaj, kulturaj kaj porinfanaj aranĝoj malebligis enuon inter la 27-a de decembro kaj la 3-a de januaro. Al la programo kontribuis la gastoj mem. Inter la plej aktivaj estis Christoph Frank, kiu respondecis pri la infana programo, Betti Maul, kiu kunordigis la eventon, Klaus Rumrich, kiu respondecis pri la teknikaĵoj, Helmut Klünder, kiu zorgis pri la kafejo, Nicky Janssen, Iris von Wunsch Teruel, Ilse Jacques kaj Gunter Neue. Kunlaboris dudeko da aliaj aktivuloj.

Tre bela estas la domo, la junulargastejo de Xanten. Ĝi estas nova, moderna hotelo, kies multaj kaj diversgrandaj salonoj estas aparte menciindaj. Preskaŭ komplete mankis krokodilado. La gastoj — triono el ili estis infanoj kaj junuloj — parolis plej ofte la internacian lingvon — eĉ kun samlingvanoj.

Alfred Schubert

[FORIGITA!: bildo]

Altkvalita aranĝo en altkvalita domo: gastoj de la 11-a NR en la junulargastejo de Xanten dum matenmanĝo.

La alternativa seminario SANO 3

En Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo, de la 28-a de decembro ĝis la 2-a de januaro okazis jam la 3-a Seminario Alternativa Novjara (SANO), kiu bone servas tiujn, kiuj serĉas favorkotizan festadon en bonetosa amika rondo.

Ankaŭ la programo estis organizata en libera, alternativa maniero: la partoprenantoj decidis, kiujn temojn ili traktos kadre de la ĉeftemo: sano, alternativa vivmaniero, solvoj en la ĉiutaga vivo.

El la faka programo nepre menciindas la prelegoj de d-ro Wolfgang Günther pri “Daŭripoveco kaj Esperanto”. Frandaĵo por la animo estis la prezentado de Rafael Mateos el Hispanio pri flamenko-muziko kaj la rilataj tradicioj. Peter Zilvar prelegis pri la iama lingvo “Kochum de migrantmuzikistoj el Hundeshagen”, Zsófia Kóródy rakontis pri kristnaskaj kaj novjaraj tradicioj en Hungario, zorgis pri urborigardado kaj pri kelkaj specialaj manĝaĵoj por la gastoj.

Krom migrado al Lonau oni ekskursis al la Rhume-fonto kaj al Duderstadt (urbeto kun la plej malnova urbodomo en Germanio), kaj delegacio de SANO 3 vizitis JES en Naumburg por kontaktado kaj interesaj dialogoj kun la ĉefe junaj partoprenantoj tie.

Jarfine la nova esperantlingva hotelo “Hotel zum Pass” (www.hotelzumpass.de) en la apuda vilaĝo Sieber organizis viglan silvestran balon kun abundaj festaj manĝaĵoj kaj admirinda dancmuziko.

Pro la fakto, ke por la partoprenantoj Interkultura Centro Herzberg ofertas libere elekteblajn tranoktejojn kaj manĝojn laŭ la propra pagkapablo, eblas ankaŭ tre ŝpareme ĉeesti kaj bonfarti en amika, internacia rondo, kaj ĝui la unikan Esperanto-atmosferon de la Esperanto-urbo Herzberg (http://esperanto-urbo.de/blog).

Bonvenon al SANO 4: 29.12.2013 – 03.01.2014 en Herzberg am Harz!

Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

Gesinjoroj Liberski, la hotelestroj, salutas la partoprenantojn en la Esperanto-hotelo, la restoracio Zum Pass en Sieber/Herzberg.

Antaŭlasta familieca Internacia Festivalo

Ĉu la Internacia Festivalo, kiu venontjare festos sian 30-an jubileon, malaperos de nia pejzaĝo de jarfinaj Esperanto-renkontiĝoj? La ĉi-jara, 29-a IF okazis en Dortmund, Germanio, kiel ĉiam sub la sperta organizado de ĝia mitologia iniciatinto Hans-Dieter Platz, pli konata kiel HDP.

Aliĝis malrekorda nombro de 88 personoj el 16 landoj (kompare kun 121 partoprenantoj pasintjare kaj super 200 en la jaroj 1999-2006; nur en la unuaj tri IF-j, en la jaroj 1979-1981 estis malpli ol cent aliĝintoj). Laŭ pluraj veteranaj IF-partoprenantoj la relative malalta nombro ebligis pli familiecan renkontiĝon, sed al HDP ĝi ne plaĉis. Tio estis unu el la kialoj por lia drama deklaro (i.a. en la IF-broŝuro), ke la venontjara, jubilea IF estos ankaŭ la lasta. Tiu decido malgajigis multajn veteranajn IF-anojn, kaj ribeligis aliajn, kiuj ekpensis pri teamo kiu daŭrigos tiun ŝatatan mezaĝulan jarfinan renkontiĝon ankaŭ estonte.

La gastejo kaj aparte ĝia situo estis brilaj, en dek-minuta promendistanco de la trajna ĉefstacidomo, tuj apud la agrablaj aĉetumcentro kaj piedira zono de Dortmund. Multaj utiligis tiun proksimecon por esplori la urbocentron, ĉu private ĉu kadre de unu el la du gvidataj urbo-promenoj.

La programo estis riĉa kiel ĉiam. La vespera parto havis krom la kutimaj eroj ankaŭ Israelan Vesperon, Bierseminarion, koncerton de Mikaelo Bronŝtejn kaj Sergeo Starŝenko, kaj Kvizan vesperon. En la kleriga programo nur kvin prelegoj rilatis al la ĉeftemo “Komputilo — Interreto”: “Komputiko: etiko de retumado” (M. Bronŝtejn), “Sinjorino informo, kio vi estas” (S. Starŝenko), “De libro al reto” (R. Keetlaer), “Esperanto, Google kaj maŝintradukado” (A. Wandel) kaj “Sociaj retoj: teorio, historio, perspektivo” (D. Ŝevĉenko). La lastaj du okazis kadre de la Internacia Vintra Universitato (IVU), kiu festis sian sesan jaron. Tamen, multaj kaj variaj prelegoj kaj programeroj okazis ekster la ĉeftemo, i.a. pri “Matronae: gaŭl-romiaj diinoj” (W. Schumacher), “Birmo (Myanmar) malfermas siajn pordojn” (A. Wandel), laborgrupo “Renoviĝo okaze de la jarŝanĝo” (G. Wandel), “Reklamado de Esperanto” (M. Lineckij), “Muzikimproviza Ateliero” kaj “Mantro” (K. Ruig), “Fabelaj mondoj — Novjarfesto” (A. Striganova), kursoj pri “Prilaboro de steatito (sapoŝtono)” (A. Schouten) kaj “Perlo- kaj juvelofarado” (R. Galmache).

Dum la tuttaga ekskurso al la Ruhr-regiono oni vizitis i.a. la faman historian planetarion de Bochum, unu el la plej modernaj en la mondo. Mi klarigis pri ĝia astronomia ekspozicio, sed la planetarian prezentaĵon oni tamen ne spektis, ĉar ĝi estas nur en la germana. Anstataŭe, en la sekva tago multaj spektis esperantlingvan planetarian prezentaĵon en mia dua IVU-prelego “La planetario: la granda astronomia spektaklo”. Krom la jam menciitaj “komputil/interret-rilataj” IVU-kursoj okazis kadre de IVU interesa kurso pri “La violono” de Hannes Larsson, kiu ĉarme kombinis la teorion kun ekzemploj el famaj violonkomponistoj kaj muzikistoj. Entute rekorda nombro de 37 el la partoprenantoj sukcese faris la ekzamenojn (14 en “Esperanto, Google kaj maŝintradukado”, 9 en “Planetario”, 8 en “Violono” kaj 6 en “Sociaj retoj”). Ĉiuj ricevis AIS-atestojn dum publika ceremonio, kiu okazis post la verva kvizo, kiun lerte gvidis Mikaelo Bronŝtejn en la antaŭlasta vespero. La kvar konkurantoj foje montris admirindan scion, sed alifoje embarasan malklerecon pri movadaj konoj, ekzemple ili ne sciis la numeron de la venonta UK, aŭ la nomon de la Ĝenerala Direktoro de UEA.

La plej impona vespero estis kiel ĉiam la Silvestra Balo, kun riĉa bufedo, majesta “Polonezo” sub gvido de Barbara Muehlmann kaj Rob Keetlaer, kaj anoncado de la Novjaro laŭ la diversaj horzonoj de la partoprenantaj landoj.

Por mi estis jam la 16-a IF, sed iom malpli gaja, ĉar venis nek Josi Ŝemer, kiu ĉeestis antaŭ du jaroj kaj bedaŭrinde ne plu estas inter ni, nek Esti Saban, kiu partoprenis en la du lastaj fojoj kaj ĉi-foje ne povis vojaĝi pro malsano. “Kompense” aliĝis mia edzino Gila. Samkiel en la du pasintaj fojoj, ni prezentis Israelan Vesperon, sed la etoso estis miksita kun malĝojo: komence de la vespero okazis memor-programo pri Josi, kiun multaj el la partoprenantoj konis pro liaj du antaŭaj partoprenoj en la IF kaj pro liaj judaj humuraĵoj. En la dua parto de la vespero oni vidis bildojn de la pasintjara Israela Kongreso kaj prezentaĵon pri la Azia Kongreso, okazonta en Jerusalemo en aprilo. Sekvis profesia ventrodanco far Gila, kaj kiel en la pasintjaraj “israelaj vesperoj”, israela kanto kun Mikaelo Bronŝtejn, kaj israela popoldancado, kiun partoprenis pluraj el la ĉeestantoj. Fine oni surtabligis israelajn manĝaĵojn, sed anstataŭ falaflo ĉi-foje estis dolĉa deserto “saĥleb”. Dum duona tago mi vizitis la paralelan aranĝon “Novjara Renkontiĝo”, kiu okazis en la ne tro fora Xanten, en la sama gastejo kie IF okazis pasintjare. Tie estis pli ol 150 personoj, ĉ. 60 el ili infanoj, kun aparta porinfana programo. Tio eble klarigas la malkreskon en la partoprenantaro de la IF: preskaŭ ĉiuj familioj kun infanoj migradis al la NR...

Venontjare la 30-a jubilea IF okazos en Noerdlingen (Bavario) aŭ en Salzburg (Aŭstrio), kaj ĝi estos verŝajne ankaŭ la adiaŭa IF, almenaŭ la lasta kiun organizos HDP.

Amri Wandel

Komuna Seminario kreskas en Azio

54 homoj el 6 landoj kolektiĝis por la 31-a Komuna Seminario (KS) en Tokio, Japanio. La partoprenantoj akceptis rezolucion, ke Vjetnama Esperantista Junulara Organizo (VEJO) akceptis membriĝu al la organizantaro de KS.

De la 28-a ĝis la 30-a de decembro 2012 okazis la 31-a KS en la urbo Haĉiooĵi, antaŭurbo de Tokio en Japanio. KS estas junulara evento inter orient-aziaj landoj. Ĉi-foje ni, Japana Esperanto-Junularo (JEJ), organizis ĝin, kaj 54 homoj el 6 landoj (Japanio, Koreio, Vjetnamio, Kanado, Rusio kaj Pollando) partoprenis krom 7 moralaj aliĝintoj.

Origine KS komenciĝis inter Japanio kaj Koreio en 1982, kaj en 1995 Ĉina Junulara Esperanto-Asocio (ĈJEA) membriĝis al la organizantaro.

Post la KS en Vjetnamio en 2010 ankaŭ VEJO deziris sian aliĝon. Tial ni ĉi-foje planis, ke ni parolu pri la membriĝo de VEJO kadre de la programero “Diskuto pri junulara Esperanto-movado”. Tamen en la unua tago de la seminario ni ricevis neatenditan novaĵon, ke ĉiuj aviadoj el Pusano, Koreio, estis nuligitaj pro rekorda neĝego, kaj ke kelkaj koreoj, inkluzive de la vicprezidanto de Korea Esperanto-Junularo (KEJ), ne povos veni, almenaŭ en tiu tago.

Sekve ni povis nur atendi ilian alvenon, ŝanĝinte la tagordon, por ke la diskuto okazu laŭeble poste. Fine ili atingis la seminariejon vespere de la dua tago, kaj ni povis havi la diskuton en la tria tago ĵus antaŭ la fermo de la seminario. En la diskuto la partoprenantoj decidis jene:

  1. VEJO oficiale membriĝu al la organizantaro de KS.
  2. KS ĉiujare okazu laŭvice en 4 landoj: en 2013 en Ĉinio, en 2014 en Vjetnamio, en 2015 en Koreio kaj en 2016 en Japanio.
  3. Japanaj kaj koreaj junularoj okazigu ankaŭ alian pli malgrandan renkontiĝon ĉiujare aŭ pli ofte.

Krome oni instigis Vjetnamion klopodi organizi junularan aranĝon inter sudorient-aziaj landoj. Kredeble tiuj kunlaboroj vigligos la aktivadon en Azio.

Kvankam la evento nomiĝas seminario, ĝi enhavis krom la diskuto ankaŭ amuzajn programerojn. Laŭ la temo “Ĝisfunde utiligu kaj ĝuu Esperanton” ni aranĝis diversajn programerojn kiel Esperanto-kurso, kuirado, sudoko, la vjetnama ludo “O An Quan”, sporto, orientiĝado, rakontofarado, skajpado kun eŭropa junularo, prelegoj, debatoj ktp. En la Interkona Vespero la premion ricevis tiuj, kiuj sukcesis sin prezenti en proksimume 31 sekundoj, ĉar la seminario estas la 31-a. En Gaja Vespero oni prezentis skeĉojn, preparitajn en la posttagmeza gruplaboro. Ankaŭ muziko kaj danco fare de talentuloj estis ĝuindaj. Espereble ĉiuj partoprenantoj povis ĝui la seminarion, sendepende de sia Esperanto-kapablo.

Sin’ya Muramatu

[FORIGITA!: bildo]

Komuna foto de “La 31-a Komuna Seminario”.

Junulara Renkontiĝo en Osaka

Junulara Renkontiĝo en Osaka, Japanio, estis iniciatita de Nitta Takamichi, eksprezidanto de JEJ, kiel “La Koncerto” de junaj esperantistaj muzikistoj.

La seminario okazis dum 10 tagoj de la 26-a de decembro ĝis la 5-a de januaro. Partoprenis en ĝi 4 koreoj, aŭstraliano, ĉiliano kaj trideko da japanoj inkluzive de multaj japanaj neesperantistoj.

La programo konsistis el 6 terenoj, nome la lernado, movado, praktiko, esploro, arto kaj ekskurso.

Pluraj programeroj estis proponitaj surloke kaj ne eblas nombri ĉiujn ekzakte, tamen okazis almenaŭ 15, kiel diskuto pri videoludoj kun brazilanoj per Skajpo, lekcioj pri muzikfarado per komputilo kaj gitaro, pri lastaj malkovroj en muzikologio kaj koncerto en kiu kantis kvar ludantoj.

Sato Riusuke

[FORIGITA!: bildo]

Koncerto de Didi Dididdi kaj Old Woman Corn Mother

[FORIGITA!: bildo]

“Post la koncerto mi sentis ke ni estis ĉi tie delonge... Osaka fariĝis mia dua hejmloko.”

Zamenhoftage en Kroatio

En Kroatio okazis meze de decembro 2012 pluraj festoj okaze de la Zamenhof-tago.

BJELOVAR — Bjelovara Esperantista Societo, Dokumenta Esperanto-Centro en Đurđevac kaj Esperanto-societo “Estonteco” en Križevci kunorganizis komunan festadon de la Zamenhofa tago en Bjelovar la 15-an de decembro kun okdeko da partoprenantoj el pluraj kroatiaj urboj. La riĉa programo komenciĝis en la Popola biblioteko “Petar Preradović” per tri ekspozicietoj (foto-ekspozicio de Ivica Šćepanović, bildkarta ekspozicio kaj ekspozicio de dudek numeroj de la revuo Zagreba Esperantisto). La ekspoziciojn malfermis la urbestro de Bjelovar s-ro Antun Korušec. La kultura kaj amuza parto de la programo okazis en la Ĉeĥa komunumo. En la programo estis deklamado de Esperanta poezio de Tibor Sekelj kaj la loka poeto-esperantisto Željko Sabol, deklamado de la Zamenhofa poemo Al la fratoj en la kroata lingvo, prezentita estis la nova libro de Zdravko Seleš Sonĝoj kaj ombroj, muzikon de J. S. Bach ludis la juna violonistino Vanda Dabac, kantis la kantistino Marica Hasan kaj estis spektita la filmo de Sam Green The Universal Language. La veterana esperantisto Aleksandar Kocian donacis al ĉiuj la kroatlingvan tradukon de Sklavoj de dio de la hungara verkisto Géza Gárdonyi, kiun li tradukis pere de Esperanto. Ĉe la fino la ĉeestintojn dancigis la muzikensemblo de la Ĉeĥa komunumo. La Bjelovara aranĝo estis la plej granda ĉi-jara festo okaze de la Zamenhofa tago.

RIJEKA — Per kunveno en sia societejo la Zamenhofan tagon prifestis la membraro de Esperanto-societo Rijeka la 17-an de decembro.

SPLIT — La 14-an de decembro kunvenis esperantistoj el Split, por omaĝi la datrevenojn de d-roj Zamenhof kaj Ivo Lapenna. Vukašin Dimitrijević parolis pri Zamenhof kaj Esperanto, Davor Grgat pri Ivo Lapenna (kiu naskiĝis en Split) kaj pri la stato de la Esperanto-movado enlande, kaj s-ro Ivo Osibov (estinta sekretario de UEA) parolis pri siaj impresoj rilate UEA kaj pri la Esperanto-movado en la mondo.

VARAŽDIN — Porokazan ekspozicion pri Tibor Sekelj organizis la Urba biblioteko “Metel Ožegović” en Varaždin, de la 14-a de decembro 2012 ĝis la 5-a de januaro 2013. La ekspozicion preparis Janja Kelava, membro de la Esperanto-societo “Božidar Vančik” el Varaždin.

ZAGREB — En la Zagreba Etnografia muzeo, kunlabore kun Kroata Esperanto-Ligo, la 19-an de decembro estis prezentita ekspozicio omaĝe al la Jaro de Tibor Sekelj, okaze de lia 100-a naskiĝdatreveno. Estis prezentita ankaŭ la kroatlingva libro Tibor Sekelj — aliaj homoj kaj regionoj de Sanja Lazarević.

Davor Grgat

TEJO tutmonde

Junulara Esperanto-Semajno: Mia unua internacia Esperanto-aranĝo

Mi ekkonis Esperanton aŭtune en la universitato de Szeged, Hungario. Tie mi komencis lerni la lingvon. Komence mi ne sciis multon pri ĝi, nur tion, ke ĝi estas artefarita lingvo, pri kiu oni povas fari lingvan ekzamenon.

Ekde septembro mi vidas pli kaj pli multkolore tiun lingvon. Mia unua Esperanta aranĝo estis en Hungario, en la urbo Szeged, kiun organizis nia universitata grupo, gvidata de nia instruistino. Al ĉi tiu programo (kiu nomiĝas ES-FEST) multaj homoj alvenis el eksterlando. Antaŭe mi tute ne pensis, kiom da ebloj kaŝiĝas en la Lingvo Internacia!

Post tiu evento mia instruistino rekomendis al mi la konkurson de la “JES-Fonduso”. Feliĉe la kondiĉoj estis favoraj por mi, tiel mi kaj alia samklasano havis la ŝancon partopreni la ĉi-jaran JES en Germanio. La hungara seppersona karavano vojaĝis per trajno el Budapeŝto la 27-an de decembro. Dum la vojaĝo aliĝis al la karavano pluraj slovakoj, ĉeĥoj kaj germanoj. Ni alvenis ĉirkaŭ la tagmezo en Naumburg (Saale), kie oni nin bonvenigis. La loko estis bone elektita, ĉiu programero okazis en la sama konstruaĵo. Ankaŭ Naumburg plaĉis al ni. Ĝi estas ĉarma, bonetosa germana urbeto kun belaj vidindaĵoj, ekzemple la placo Marktplatz, la Katedralo de Sankta Petro kaj Paŭlo, la aliaj preĝejoj. La urbo estas fama pro siaj preĝejoj, tial ni vizitis minimume kvin el ili. En la semajno ni vizitis la iaman domon de la loka famulo Friedrich Nietzsche (germana filozofo), kiu nun funkcias kiel muzeo. La programo estis bunta, ĉiu povis trovi ion konvenan. La prelegoj okazis antaŭtagmeze, pri la agado kaj funkciado de UEA, TEJO, pri Muzaiko, Vikipedio, E@I ktp. Ilin sekvis malpli fakaj programeroj kaj lingvokursoj, ankaŭ la ĉiutaga “novula” programero, kiu estis mia plej ŝatata. Danke al ĝi la freŝaj esperantistoj, kiel mi, sentis sin malpli perditaj. Eblis trovi “anĝelojn”, kiuj povis respondi al niaj demandoj. Ĉiutage ni ludis kelkajn interesajn kaj amuzajn ludojn, per kiuj ni pli facile povis ekkoni unu la alian. La organizantoj pensis pri ĉio, ĉar krom kvalitaj koncertoj kaj diskutrondoj la kreemuloj povis provi fari propramane artaĵojn kaj ludi diversajn tabloludojn. Admirindaj programeroj estis la filmoj. Mi atendis simplan ĉambron, sed la kinejo estis bone ekipita, kun 3- kaj 4-dimensiaj filmoj, subtitolitaj en Esperanto.

Du vesperoj estas la plej memorindaj por mi. La Internacia Kulinara Vespero, kie ĉiuj nacioj reprezentis sian landon kaj ĝian gastronomion. Alia memorinda momento estis la Silvestra Balo, en kiu ĉiuj 250 partoprenantoj atendis kune la novan jaron. Post la solena malfermo de la vespero ekfunkciis silvestra bufedo, kaj la partoprenantoj kune fotiĝis en festaj vestaĵoj. Sekvis diskoteko, dum kiu la unuopaj landoj salutis la novan jaron laŭ ĉiuj tempozonoj.

Por mi la tuta semajno estis granda travivaĵo, ĉar la organizantoj por ni preparis tre agrablajn aktivaĵojn.

Dankon ke mi povis vidi per miaj propraj okuloj kiel kapablas Esperanto amikigi homojn. Mi spertis kiom da nacioj povas interkomuniki pere de unu komuna lingvo kaj fariĝi tre granda familio.

Per tiu ĉi artikolo mi dankas la fondaĵon kaj la organizantojn, ke mi povis reprezenti mian landon.

Krisztina Viglási

[FORIGITA!: bildo]

Komuna fotado dum la Silvestra Balo

[FORIGITA!: bildo]

“Novula grupo”.

Antaŭ 75 jaroj:

La pereo de Esperanto en Soveta Unio

La nuna jaro markas la 75-an datrevenon de la likvido de la sovetia Esperanto-movado. En 1937/38 granda nombro de esperantistoj estis arestita, la plej multaj en februaro kaj marto 1938. Tiu terura ĉapitro de nia historio estis dum kvindek jaroj preskaŭ kaŝita.

La 21-an de marto 1938 Nikolaj Rytjkov, moskva aktoro, revenis al sia loĝejo. Estis malfrue, ĉar la teatra prezentado okazis en la vesperaj horoj. Antaŭ ol ekdormi, li, “nokta birdo”, kun sia edzino, same aktorino, legis libron, kiu entenis korespondaĵojn de Gustave Flaubert; laŭ ilia kutimo, unu leteron legis ŝi, alian li. Subite, je la tria matene, aŭdiĝis sonorado ĉe la pordo. Enrompiĝis oficiro de la sekreta polico NKVD kun du soldatoj. “Levu la manojn”, ili kriis. Komenciĝis traserĉado, kiu daŭris kvin horojn. Estis konfiskita granda kofro kun leteroj ricevitaj el eksterlando, ĉiuj esperantlingvaj. Rytjkov, al kiu estis adresitaj tiuj leteroj, poste estis forportita al la fifama malliberejo Lubjanka.

Rytjkov ne havis ideon, kial li estis arestita. Li jam sciis pri la malliberigo de Ernest Drezen, la multjara estro de la sovetia movado, en aprilo 1937. Lin pli konfuzis la arestiĝo (en februaro kaj marto 1938) de malpli elstaraj esperantistoj, liaj amikoj Petro Gavrilov kaj Ferenc Robicsek. Li komencis kompreni, ke okazas io nejusta. Tamen, Rytjkov plue korespondis, sendante kaj ricevante leterojn, kaj tute ne imagis, ke sole tio faras lin suspektinda. Dum la pridemandado en Lubjanka, dum kiu li estis ankaŭ torturata, la centra temo estis, ke li konfesu pri sia spiona agado kaj nomu siajn kunulojn.

Similan sorton havis milionoj da sovetiaj civitanoj. La esperantistoj laŭnombre estis eta parto de la viktimoj de la t.n. Granda Purigo, per kiu Stalin celis senigi sin de ĉiuj veraj aŭ potencialaj kontraŭuloj de sia sistemo. Fakte, Rytjkov arestiĝis unu semajnon post la ekzekuto de Nikolaj Buĥarin (15-3-1938), per kiu kulminis la likvidado de iamaj kunbatalantoj de Lenin. Inter la esperantistoj Rytjkov estis unu el la lastaj, kiujn trafis la persekutado. Ĉar li ne havis gvidan funkcion, li ne dividis la sorton de aliaj, kiuj estis mortpafitaj.

Rytjkov suferis dum pli ol 17 jaroj en diversaj koncentrejoj. Fine de 1955, du kaj duonan jarojn post la morto de Stalin, li estis liberigita. Li povis reveni al sia aktora profesio kaj tuj reaktiviĝis por Esperanto, kiu sub la reĝimo de Nikita Ĥruŝĉov komencis esti almenaŭ tolerata. Kiam en 1965 li ricevis permeson partopreni Eŭropan Esperanto-Konferencon en Vieno, li decidis resti en okcidento. Fuĝis do la unua sovetia esperantisto, kiu travivis la persekutadon kaj sekve povis rakonti detalojn pri tiam tute nekonata ĉapitro en la historio de Esperanto.

Kiam Rytjkov fuĝis, la movado en la “komunistaj” landoj jam diversgrade reekfloris. Restis limigoj kaj kondiĉoj, unu el kiuj estis silenti pri la temo de persekutoj. Ekde la mezo de la sesdekaj jaroj en Soveta Unio okazadis grandaj junularaj Esperanto-tendaroj, kies partoprenantoj nur nebule sciis pri la stalina tempo kaj kredeble malmulte emis ŝarĝi sin per tro da scio. Kiam rusa esperantisto foje volis fari prelegon en la Moskva Klubo pri Esperanto en la nazia Germanio, la propono estis rifuzita pro tio, ke trakto de tiu temo invitus al ĝenaj demandoj aŭ eĉ al komparo inter la faroj de Hitler kaj Stalin. Multe da maltrankviliĝo elvokis ĉapitro pri la persekutoj en la libro Esperanto en perspektivo (1974). Dek jarojn poste la Asocio de Sovetiaj Esperantistoj (ASE) nuligis sian promeson aliĝi al UEA, proteste kontraŭ recenzo, kiu aperis en la organo de UEA pri la memoroj de gulaga transvivinto.

Tiu situacio de la sovetia movado — kun necerteco kaj limigoj sur la fono de oficiala malfido — restis ĝis la ekrego de Miĥail Gorbaĉov en 1985. Estas interese, ke la unuaj antaŭsignoj de ŝanĝo rilatis la historion: pro “glasnosto” rompiĝis ankaŭ la tabuo pri la stalinisma subpremo de Esperanto. En februaro 1988 la revuo Ogonjok aperigis leteron de veterano, kiu memorigis pri la lernado de Esperanto en la Ruĝa Armeo en 1922/23; en aprilo gazeto en Odessa publikigis pledon por la rehonorado de persekutitaj esperantistoj; kaj en aŭgusto Komsomol’skaja pravda raportis, ke al la Ĵdanov-Strato en Kazan’ estis redonita ĝia antaŭa nomo: Esperanto-Strato. Hazarde, preskaŭ samtempe aperis mia libro La danĝera lingvo. Komence de 1989 ASE finfine aliĝis al UEA kiel sovetia landa asocio. Dank’ al la parta aŭ dumtempa malfermo de arkivoj de NKVD post kvindek jaroj eblis nun ekscii precizajn datojn kaj aliajn faktojn pri la malapero de la kremo de la sovetiaj esperantistoj.

Ulrich Lins

[FORIGITA!: bildo]

Esperantisto kiel prizonulo: la seruristo Viktor Belogorcev (1903-1940) mortis en koncentrejo. La foto estis trovita en 1990 en la NKVD-arkivo de lia loĝloko Nikolajev, Ukrainio.

[FORIGITA!: bildo]

Nikolaj Rytjkov (1913-1973) pro Esperanto devis pasigi pli ol 17 jarojn en sovetiaj koncentrejoj. Post sia liberiĝo li denove laboris en sia aktora profesio. Li ludis interalie la rolon de Lenin.

Ĝenerala Konferenco de la NROj ĉe Unesko

De la 12-a ĝis la 14-a de decembro 2012 okazis en Parizo ĉe Unesko la Ĝenerala Konferenco de la Ne-Registaraj Organizaĵoj. UEA estas inter la 371 asocioj, kiuj ĝuas rilatojn kun Unesko kaj inter la cento, kiu fizike ĉeestis.

UEA estis reprezentita de Barbara Despiney kaj Renée Triolle, kiujn UEA lastkongrese en Hanojo honorigis ĝuste pro tiu laboro ĉe Unesko. Barbara Despiney, kiu reprezentis TEJOn antaŭ jaroj, estis kontenta, ke inter la prioritatoj reaperos la junularo (laŭ Unuiĝintaj Nacioj homoj inter 15 kaj 24 jaroj). La aliaj prioritatoj restas Afriko kaj egaleco de genroj, kiu estis korektita de pluraj asocioj al egaleco de digno por virinoj. Krome, Unesko koncentriĝos al siaj misioj: edukado (kvalita, prefere ŝtata, laŭlonge de la vivo kaj sen iĝi varo), scienco (ĉiuspeca, natura, socia, homa ktp), komunikado kaj informado. Kio ŝanĝiĝos, estas la rolo de la NROj en la starigo de la strategia Unesko-programo por la venonta mandato: efektive, se kiel dirite, la NROj reprezentas la socion kaj la civitanojn, ili laboras surloke kaj sekve bone konas la problemojn, kaj povas kontribui per bonaj proponoj. Ankaŭ la geografia reprezentiĝo ŝanĝiĝis: por doni pli da lokoj al reprezentantoj el “regionoj” (nome Azio-Pacifiko; Latin-Ameriko; Arabaj landoj, Afriko kaj Orienta Eŭropo) po unu reprezentanto estis aŭtomate elektita al la Ligkomitato, eĉ se estis nur unu kandidato. Protestis elegante la NROj, kies sidejo estas en Okcidenta Eŭropo aŭ Nord-Ameriko (rimarkigis diversaj asocioj, ke same la ĉefaj agentejoj de Unuiĝintaj Nacioj) eĉ se la agado estas tutmonda. La prezidanto de la Ligkomitato ricevis novan titolon: Prezidanto de la Ĝenerala Konferenco de la NROj; estis elektita por dujara mandato Patrick Gallaud, kiu vizitis la UK-on en Fortalezo en 2002. Akcentita estas la bezono havi pli da kontaktoj kaj kunlaboro kun la naciaj komisionoj de Unesko, kiuj finfine estas la decidantoj.

Sed la Konferenco ne limiĝis al nura teknika laboro. Laŭ la temo “Kulturo kaj kulturoj: reunuigi tutmondecon kaj diversecon” kontribuis brilaj prelegantoj, laboris atelieroj pri “Edukado kaj kulturo” kaj “Scienco kaj kulturo”; prezentis la vidpunkton de la Ĝenerala sekretariato la vicdirektoro pri kulturo s-ro Bandarin kaj la vicdirektoro pri planado s-ro d’ Orville. La reprezentantoj de UEA aktive intervenis en la diversaj diskutoj, kontribuis al la ekspozicio ĵaŭde la 13-an kaj prezentis Esperanton kaj UEA en la ses oficialaj lingvoj por la granda plezuro de arabo kaj ĉilianinoj. Kontaktoj estis faritaj kun diversaj asocioj.

Renée Triolle

[FORIGITA!: bildo]

Renée Triolle kaj Barbara Despiney sur la asignita loko

[FORIGITA!: bildo]

Renée Triolle kaj Barbara Despiney kun la nova prezidanto de la Ĝenerala Konferenco Patrick Gallaud

Pri Esperanto en la UN-Packomitato en Vieno

Esperanto estis prezentita la 28-an de novembro 2012 en kunveno de la Packomitato de Neregistaraj Organizaĵoj en la viena sidejo de Unuiĝintaj Nacioj.

La kunvenon prezidis d-ro Hans Michael Maitzen, la ĉefreprezentanto de UEA ĉe UN en Vieno. Ĉeestis reprezentantoj de dek du membro-organizaĵoj de la Packomitato. Mag. Bernhard Tuider, kiu estas alia reprezentanto de UEA en Vieno apud d-ro Maitzen, prelegis pri la 125-jara movado por la disvastigo de Esperanto.

En sia referaĵo Tuider reliefigis la koherecon de la paca idealo de la Esperanto-movado kun tiu de la porpacaj grupoj kaj movadoj burĝonintaj antaŭ la Unua Mondmilito. Li precipe elstarigis la kontribuon de la aŭstraj nobelpremiitoj Bertha von Suttner kaj ŝia posteulo-asistanto Alfred Hermann Fried.

Suttner kaj ŝia posteulo-asistanto Alfred Hermann Fried. “Montriĝis, ke Bernhard Tuider tiel bone prezentis siajn tezojn, ke poste dum sufiĉe longa tempo la ĉeestantoj estis spronitaj diskuti pri la temo kun li kaj ankaŭ kun mi”, rakontis d-ro Maitzen, daŭrigante: “Mi persone aprezas tiun kunvenon kiel tre bonan kontribuon de nia UN-reprezentantaro al la jubileo de la 125-jariĝo de Esperanto.”

Kial vi ne estu Delegito de UEA?

La Delegita Reto de UEA estas unika en la mondo. Pere de ĝi estas eble trovi Esperante parolantajn homojn en ĉiuj gravaj urboj kaj en multegaj aliaj lokoj en 102 landoj, ricevi deziratajn informojn, helpon dum vojaĝoj ktp. Tial estas grave, ke ekzistas delegitoj en multaj lokoj en ĉiuj landoj.

Delegitoj reprezentas la Asocion en la unuopaj urboj kaj urbetoj de sia lando. Vicdelegitoj funkcias kiel anstataŭantoj de la Delegitoj, dum Fakdelegitoj servas kiel fontoj de informoj kaj faciligantoj nur pri difinita fako aŭ difinitaj fakoj. La Junularaj Delegitoj okupiĝas aparte pri agado inter la junularo kaj estas je la dispono de la pli junaj membroj de UEA, se ili bezonas informojn aŭ helpon.

La nuna regularo pri Delegitoj estis akceptita en 1995. Ĝi difinas la formalajn kondiĉojn de delegiteco. En la jarlibro de UEA troviĝas praktikaj reguloj pri la servo de informpeto al UEA-delegitoj kune kun aliaj utilaj informoj. Kompreneble, granda parto de la jarlibro konsistas el la adresaro de la Delegita Reto.

En 1906 la Dua Universala Kongreso de Esperanto rekomendis al la lokaj Esperanto-grupoj, ke ili elektu lokajn reprezentantojn de la esperantistaro kaj faciligantojn de iliaj internaciaj kontaktoj. Tiuj reprezentantoj povus doni bezonatajn informojn al eksterlandaj esperantistoj, helpi ilin dum vojaĝoj ktp. Kvankam la ideo faris malmultan progreson en la unuaj jaroj, baldaŭ post la fondiĝo de UEA en 1908 ĝi formale realiĝis. Ekde tiam la funkcio de Delegito restas.

La Delegitoj ĉiujare plenumas la plej diversajn servojn. Ili helpas al vojaĝantoj, donante al ili konsilojn koncerne restadon, vidindaĵojn de la urbo, konatiĝon kun la lokaj kulturaj institucioj k.s. Ili donas informojn pri laborkondiĉoj, studeblaĵoj, vivkutimoj. Ili havigas sciigojn pri juraj demandoj, pri novaj akiraĵoj de la scienco en diversaj branĉoj. Doktoraj disertacioj kaj sciencaj verkoj estis ellaboritaj ne malofte danke al havigo de konvena materialo fare de la Fakdelegitoj. Personoj perditaj en la vasta mondo estis retrovitaj pere de la Delegitoj de UEA. Sed ankaŭ malfacile akireblaj medikamentoj estis havigitaj el aliaj landoj pere de Delegitoj. Nepriskribebla estas la varieco de la servoj farataj de la Delegita Reto de Universala Esperanto-Asocio.

La bazo de la Esperanto-movado estas la lokaj grupoj. En la plej multaj landoj la lokaj grupoj estas filioj de la landa asocio, kaj en multaj landoj, kie la landa asocio estas aliĝinta al UEA, ĉiuj membroj de lokaj grupoj estas aligitaj membroj de UEA. Sed la grupoj ne estas organoj de UEA. Tio estas la Delegitoj. Ili rekte reprezentas UEA en sia loko kaj havas rektan kontakton kun la Centra Oficejo.

La tri taskoj de la Delegitoj

Kion do faras la Delegitoj? La plimulto de la esperantistoj verŝajne imagas, ke la solaj taskoj de la Delegito estas respondi al kelkaj informpetoj kaj helpi al vizitantoj trovi hotelĉambron kaj simile. Se estus tiel, ke la Delegito okupiĝu nur pri turismaj kaj similaj demandoj, kaj ne partoprenus aktive en la loka, landa kaj internacia movado, certe ne havus sencon la postulo, ke la Delegito estu Individua Membro (DM, DMJ, MAMJ) de UEA.

Efektive la Delegito havas tri gravajn funkciojn:
  • reprezenti UEA;
  • varbi por UEA;
  • servi al la membroj de UEA.

La ekzisto de agemaj kaj interesataj Delegitoj, konsciaj pri sia rolo kaj la triobla tasko estas utila, eĉ necesa stimulo por la movado.

Reprezenti UEA signifas:

Esti tiu persono, al kiu ĉiu povas sin turni por ricevi informojn pri la Asocio kaj pri la movado ĝenerale. Li/ŝi ĉiam havu je dispono aktualajn informojn pri Esperanto, nacilingvajn varbilojn, Esperanto-dokumentojn, specimenajn ekzemplerojn de la revuo Esperanto kaj de aliaj eldonaĵoj de UEA. Li/ŝi estu preta konsili al interesiĝantoj pri loke funkciantaj Esperanto-kursoj, pri kursoj per la reto, pri la plej konvenaj lernometodoj por diversaj specoj de lernantoj. Tial li/ŝi devas kolekti kaj ĝisdatigi tiajn informojn. La Delegito estu plene informita pri UEA, pri ĝiaj eldonaĵoj, ĝiaj servoj kaj agadoj. Sed la Delegito ne rajtas en la nomo de UEA trakti kun publikaj instancoj kaj fari iajn ajn promesojn en la nomo de UEA.

Varbi por UEA signifas:

Aktive kontakti lokajn esperantistojn, kiuj estas nur simplaj aligitaj membroj aŭ eĉ nemembroj de UEA, por aligi ilin kiel individuajn membrojn kaj/aŭ abonantojn de la revuo Esperanto. La Centra Oficejo de UEA estas ĉiam preta provizi la Delegitojn per varbmaterialoj: faldfolioj, aliĝiloj, specimenaj ekzempleroj de la revuo EsperantoKontakto kaj aliaj eldonaĵoj de UEA. Tiajn materialojn oni povas tre facile distribui dum grupaj kunvenoj kaj en similaj okazoj. Varbante novajn Individuajn Membrojn aŭ abonantojn la Delegito povas rekte enkasigi la kotizojn kaj plusendi ilin al la ĉefdelegito, peranto aŭ al la Centra Oficejo. Esperantistojn, kiuj ne vizitas grupajn kunvenojn, oni povas kontakti per la lokaj aŭ landaj retpaĝoj, por varbi ilin por UEA.

Servi al la membroj signifas

Unuavice respondi al laŭregulaj informpetoj de aliaj membroj, aŭ helpi ilin okaze de vizito. Se la delegito ne povas havigi la petitajn informojn en la daŭro de 14 tagoj post la ricevo de la informpetoj, li/ŝi sendu al la petinto provizoran respondon. Ne estas la devo de la delegito “atendi membrojn en la stacidomo”. En okazo de vizito en fremda urbo en lando, kies lingvon la vizitanto ne scipovas ĝuste, la ĉeesto de loka esperantisto povas esti la plej valora helpo. Sekve, se la delegito mem ne povas iri, estas konsilinde, ke li/ŝi klopodu sendi alian esperantiston por renkonti la vizitanton. Ne estas tasko de delegito havigi al petintoj korespondamikojn.

Sed servi signifas ankaŭ aktive serĉi novajn eblojn por pruvi la utilon de Esperanto per praktikaj servoj. Ekzemplo de tio estas la regulaj raportoj el Japanio de Hori Jasuo, pri la cunamo kaj la sekvoj en Fukuŝima, kiujn multaj el ni tradukis kaj plusendis al landaj novaĵagentejoj. Propravole la delegito povas fari servojn al nemembroj, samtempe klopodante varbi ilin por UEA. Tio ne signifas cedi al tiuj kelkaj parazitoj de la movado, kiuj volas uzi la delegitan reton kiel senpagan ĉenon da hoteloj kaj restoracioj, neniam pagante eĉ membrokotizon. Ĝi signifas serĉi okazojn por fari neordinarajn servojn, ekzemple peri laboron aŭ malfacile akireblajn informojn, kiuj konvinkos neesperantistojn pri la taŭgeco de la lingvo kaj ne-membrojn pri la valoro de la delegita reto. Pri interesaj servoj ofte indas skribi al loka gazetaro aŭ sur la reto.

“Delegito” ne estas honora titolo de maljuna, meritplena esperantisto ne plu tre agokapabla.

Li/ŝi estu aktivulo en la movado, laŭeble iniciatema kun iom da realigeblaj ideoj. Laŭeble la delegito klopodu atingi minimume la lingvan nivelon de la meza ekzameno.

Se en via loko ne troviĝas delegito aŭ fakdelegito, vi rajtas proponi vin al la kompetenta instanco (ĉefdelegito aŭ direktoro de la Centra Oficejo, depende de la lando).

Vidu: www.uea.org / uea interne / agadkampoj / servoj / delegita reto kaj elektu “Respondilo por Delegita Reto”.

Estante Delegito vi povas en la reta jarlibro aldoni diversajn informojn pri vi mem.

Loes Demmendaal

Memoro el granito

Sekvinda iniciato lanĉiĝis de DURA, Sud-Transdanubia Regiona Esperanto-Fondaĵo (Hungario) en la jaro 2006. La fondaĵo kun la sidejo en la urbo Dombóvár estas neprofitcela, publikutila, ne ekskluzive Esperanto-rilata organizo kun vasta celaro, interalie diskonigo de la valoroj de Esperanto, konservo de la memoro de elstaruloj de la Esperanto-movado.

La prezidanto de la fondaĵo Róbert G. Nagy havis la ideon starigi memortabulojn dediĉe al merituloj de la hungara kaj monda Esperanto-movado. La fondaĵo akiras siajn financajn rimedojn ĉefe el publikaj konkursoj kaj donacadas al diversaj establoj siajn tabulojn, dediĉitajn interalie al la memoro de Zamenhof, Gábor Bálint, la unua hungara esperantisto kaj Ábel Barabás, la orientalisto parolanta 30 lingvojn, verkinto de la unua lernolibro de Esperanto por hungaroj, Paŭlo Lengyel, lingvokomitatano, presisto kaj kelktempa redaktisto de la revuo Lingvo Internacia, kies presmaŝino videblas en la loka muzeo de Dombóvár, la sidejo de DURA.

En la sud-hungaria urbo Pécs troviĝas Parko Esperanto, kie memormuro vidigas la granitajn portretojn kaj ĉizitajn meritojn de Zamenhof kaj 11 hungaraj esperantistoj, interalie profesoro Szérdahelyi, la neinde forgesita lingvisto, teologo kaj fondinto de la Hungaria kristan-socialisma movado Sándor Giesswein, Baghy, Kalocsay, Kökény, Lengyel, la leksikologo Pechán kaj kelkaj elstaruloj de la loka movado. La memormuro pretiĝis ĝustatempe por montri sin al la vizitantoj de la kultura ĉefurbo de Eŭropo en 2010.

La memorigaj bildoj kaj tekstoj estas ĉizitaj en griza, nigra aŭ verda granito, la literoj kaj figuroj kolorigitaj arĝente, verde aŭ blue, la tabuloj estas fiksitaj sur muroj de naskiĝ-, memor- kaj kulturdomoj, lernejo, stacidomo, katafalkejo, publika parko, muzeo, kaj troviĝas krom en Hungario ankaŭ en Slovenio, Serbio kaj Rumanio.

La 27-an de oktobro okazis transdono de la memortabulo dediĉita al Paŭlo Lengyel en la nordhungaria urbo Eger, kadre de kultura programo memore al la hungara romanisto Géza Gárdonyi, kiu loĝis kaj verkis en ĉi tiu urbo. Paŭlo Lengyel estis samtempulo de la aŭtoro, kaj ili ankaŭ konis kaj alte taksis unu la alian. La donacado okazis samtempe kun la publika prezento de la Esperanta traduko de la historia romano Steloj de Eger de la sama verkisto.

Jozefo Horváth

[FORIGITA!: bildo]

La memormuro en Pécs

[FORIGITA!: bildo]

La memortabulo al Gábor Bálint en Pécs

Originala Literaturo Esperanta en la reto

Vivis iam — kaj bonŝance por la Esperanta kulturo ankoraŭ longe vivos — en malvarma nordlando iu sinjoro kiu, ne sciante kiel okupi la tempon dum la longaj vintraj noktoj, en la jaro 2000 komencis kolekti informojn pri originalaj romanoj en Esperanto, por kompletigi kaj aktualigi la listojn troveblajn en diversaj verkoj kaj ankaŭ interrete.

Dum la kolektado de informoj li stumblis sur la problemo kiel distingi romanojn disde alispecaj prozaĵoj. Kiel sekvo de tio li kompilis du listojn, unu pri romanoj kaj unu pri novelaroj kaj rakontoj. Aŭtune en 2000 li enretigis tiujn listojn kune kun aparta listo pri la aŭtoroj de tiuj verkoj. Baldaŭ aldoniĝis listoj ankaŭ pri poemaroj kaj dramoj aperintaj libroforme. Tiel naskiĝis OLE, tio estas Originala Literaturo Esperanta, www.esperanto.net/literaturo.

Samtempe li komencis krei apartajn dokumentojn kun informoj pri verkoj kaj aŭtoroj, interalie ankaŭ recenzoj, kaj kun ligoj al informoj troveblaj aliloke en la reto. Materialon li ĉerpis el multaj fontoj libraj kaj interretaj. Li plejparte reproduktis la informojn tiaj, kiaj li trovis ilin, sen propra prijuĝo, kun indiko pri la fonto. La retejo tamen estas limigita al originalaj beletraj literaturaĵoj eldonitaj libroforme. Fakaj verkoj ne aperas, nek gazetoj.

Sed la informoj pri interesaj kaj allogaj novaĵoj rapide disvastiĝas, precipe en Esperantujo. Tial li baldaŭ ricevis kontribuojn ankaŭ de aliaj personoj. Ne eblas ĉi tie mencii ĉiujn, sed pli ampleksan materialon kaj helpon li ricevis interalie de Jorge Camacho, István Ertl, Nikolao Gudskov, Roel Haveman, Roy McCoy, Valentin Melnikov, Josip Pleadin kaj Ljubomir Trifonĉovski.

La nombro de dokumentoj grade kreskis monaton post monato. En decembro 2003 OLE atingis mil html-dosierojn, en aŭgusto 2008 pli ol 1500 kaj en aŭgusto 2011 2150. Al tio aldonendas kelkaj dekoj da pdf-dosieroj, preskaŭ milo da bildoj kaj kelkaj centoj da ligoj al eksteraj dokumentoj. Ekzemple oni atingas per OLE mil tricent recenzojn pri originalaj verkoj. Ofte oni povas legi du-tri aŭ eĉ pli da recenzoj pri unu sama verko, kio ebligas akiri relative multfacetan impreson pri la Esperanta literaturo.

Kaj la sama sinjoro, jes vi jam divenis ke temas pri Sten Johansson, konata literaturisto, regula partoprenanto de Belartaj Konkursoj de UEA, decidis en la jaro 2000 partopreni la konkurson en la branĉo eseo per verko dediĉita al la kvindek-jariĝo de B.K. Tial li kolektis multajn informojn dank’ al helpo de la CO kaj de pluraj revuoj kaj gazetoj.

Havante ĉe si tiom da materialo, kion li decidis? Kompreneble krei alian paĝaron http://esperanto.net/literaturo/bk/ pri Belartaj Konkursoj de UEA, en kiu li listigis ĉiujn premiitojn (aŭtorojn kaj titolojn de verkoj) tra la jardekoj.

Je tiu punkto la estraro de UEA decidis komisii min, kunlabore kun Sten, enretigi tekstojn de la premiitaj verkoj — ĝis nun (3-a de januaro 2013) pli ol tricent, tiel ke ĉiuj ŝatantoj de literaturo kaj, ni esperas, ĉiuj esperantistoj, povu koni la juvelojn de nia literaturo ekde tiuj de famaj verkistoj kiel Auld, Boulton, Ŝtimec, Nervi, Camacho, ĝis tiuj de ne tro konataj aŭ nur porokazaj verkistoj, kiuj same valoras.

La laboro estas longa kaj malfacila, sed tre interesa, kaj por mi estas ĝuo traserĉi ĉie por elfosi mirindajn poemojn, rakontojn, teatraĵojn kaj ilia legado repagas min pro la longa laboro, kaj certe estos helpa al novaj talentoj kiuj emas partopreni la konkurson en la diversaj branĉoj: poezio, prozo, teatraĵo, eseo.

Nun ankaŭ vi ĉiuj povas ilin ĝui ĉe la supre citita adreso, kaj mi volonte akceptas vian kunlaboron por kompletigi la kolekton. Ne hezitu kontakti min: m...@tiscali.it.

Kaj nun: bonan legadon, bonan kleriĝon kaj ankoraŭfoje dankon al Sten Johansson, kiu iniciatis la tuton kaj pretas plulabori por enretigi ĉion kion mi sendas al li.

Michela Lipari

Recenzoj

Libro pri duonhungara esperantisto en Svedlando

Stelsemantoj en la ora nordo. Tiberio Morariu kaj liaj samtempuloj. Katalin Kováts. Den Haag: E-duKati, 2011. 159p. 24cm. Ilus. ISBN 9789078519027. Prezo: € 18,00

Ĉu ne estas simbole ke la taskon prenis mi, hungarino? Nacia fiero rakontigas min al svedoj kaj aliaj nordiaj esperantistoj, eĉ fakte al la propra filino de Tiberio, pri la meritoj kaj laboro de Morariu kaj Cseh (du duonhungaroj) kaj aldone pri aliaj du hungaroj, grave aktivintaj en Nordio.

Per tia mesaĝo sin turnas Al la leganto (p. 11-12) d-rino Katalin Kováts (kies nomo ne aperas sur la titolpaĝo!) por inviti “al legado de libro, biografia kaj krestomatia pri la plej bela kaj esperplena periodo de la historio de Esperanto” (p. 11). Kaj meze de ĉi tiu strebo ŝi metis Tiberion Morariu (1901-87), faman Cseh-instruiston hungarpatrinan.

Kiu estas la ĉefa rolulo de tiu ĉi libro? Temas pri homo, kiu vivis dum preskaŭ dudek jaroj en (la Granda) Hungario, preskaŭ dek en alia lando nemenciinda kaj dum la ceteraj preskaŭ sesdek en Svedio, de kiuj landoj li havis, sinsekve, tri ŝtatanecojn (inter ili la hungaran kaj la svedan).

Ne estas nia celo prezenti la vivon de tiu, nuntempe malmerite preskaŭ forgesita duonhungaro, kiu entuziasmigis samideanojn en Aŭstrio, Saksio (tiel!), Svisio, Francio kaj precipe tiujn en la nordiaj landoj: Svedio, Danlando, Estonio kaj Finnlando. La tuta odiseado komenciĝis per Esperanto-kurso de Andreo (hungare: Andor*) Cseh, kiu altiris lin per sia miriga metodo (fakte adaptaĵo al la rekta Esperanto-instruado de metodo ellaborita de Maximilian D. Berlitz, kiel ni ekscias el piednoto 2, p. 13). Post aliaj dek jaroj, kiujn prave s-ino Kováts detalis en nur 2 paĝoj (p. 16-17), Tiberio Morariu venis en landon, kie li restis ĝis sia morto en la centjara Jubileo de Esperanto. Tie, en Svedio, li estis Cseh-instruisto, (mallongtempa) armeano, sindiko, oficisto, redaktoro de sveda movada organo. Kiel atentigas d-rino Kováts, kvankam li aktive partoprenis la Movadon ankaŭ post la Dua Mondmilito (oni enlistigis 9 UK kiujn li ĉeestis tiutempe), lia famo ŝuldiĝas precipe al lia agado en la tridek jaroj de la pasinta jarcento, kiam li estis “stelsemanto en la ora nordo”. Tiam li ĝuis la amikecon de gravaj personecoj, inter kiuj ni menciu nur du svedajn verkistojn: la nacilingvan Nobelpremiitan Selma Lagerlöf kaj la internacilingvan Stellan Engholm. Pri lia tradukista agado plene sufiĉas unu paĝo (p. 126).

Sed ni ja skribis tro pri nia ĉefrolulo. Kompare “liaj samtempuloj” perdiĝas ĉu en mallongaj piednotoj (temis pri 23 esperantistoj), ĉu en fina ĉapitro vortareca (p. 135-136, 140-150), kie oni prezentis (sen bibliografiaj indikoj) 15 samtempulojn, el kiuj 6 svedajn, 3 hungarajn, 2 estonajn kaj po 1 danan, usonan (svisdevenan), bengalan kaj indonezian. Sincere, ni dezirus ekscii pli pri la rilatoj inter Tiberio Morariu kaj, ekzemple, Julio Baghy, Ferenc Szilágy, Ernfrid Malmgren k.a. Unu alia samtempulo ĝuis laŭmerite pli grandan atenton: temas pri Andreo Ĉe (precipe p. 13-15).

Fina bibliografio listigas 71 titolojn (el kiuj 21 estas librotitoloj) de 28 aŭtoroj en kvar lingvoj (bedaŭrinde neniu en la hungara). De la plumo de Morariu mem devenas 28 titoloj (sed nur unusola libro originale verkita). Post nomindekso (kie aperas 213 nomoj) sekvas dankoj al 35 personoj el 8 landoj. Statistike ni aldonu, ke el la 159 paĝoj 70 estis verkitaj de K.K., 63 de Tiberio Morariu kaj 17 de aliaj.

Kritikinda ŝajnas al ni la miksado de la propra prezento kun tiuj de “Tiberio Morariu kaj liaj samtempuloj”. Tia maniero interrompas ofte la rakontofadenon. Bonvenus historia studo sekvata de dokumentoj kronologie listigitaj, kiel decus por scienca verko. Niaopinie, senfinaj vojaĝpriskriboj kaj rakontoj plejofte sen ligo kun la esperantista movado, aŭ listigo de dekoj da nomoj kaj normoj el la pasinteco aperas nur por plimultigi (per almenaŭ 35) la paĝojn de la libro.

Rezultis libro pri grava temo historia, amatore kompilita de profesia esperantistino.

D. Njagu

* Dankon al S-ro Jozefo E. Nagy pro la atentigo.

Brile pri la hunoj

La princo ĉe la hunoj. Eugène de Zilah. Novjorko: Mondial, 2011. 619p. 22cm. ISBN 9781595691880. Prezo: € 28,50

La plej taŭgaj recenzoj estas tiuj unuvortaj aŭ unufrazaj. Ili devus esti trafaj kaj koncizaj, sed antaŭ ĉio legigaj. Ili devus pinĉi la scivolemon de la legonto sed ankaŭ doni ĝustan pritakson de la libro. Ĉiuj aliaj vortoj tiam estus superfluaj. Jen do unuvorta recenzo mia: Brila!

Se tio ne sufiĉus por la skeptika legunto mi pluus: streĉa, kapta, lerniga, noveca, leginda, lingve elstara, klasiknivela. Ne, ne. Mi ne deziras nur malavari komplimentojn, sed ja volas doni al tiu ĉi libro la lokon kiun ĝi meritas en nia literaturo. Kaj tiu loko ieas pinte, miaopinie. Ĝi estas unu el la plej bonaj libroj kiujn mi legis en Esperanto. La sola serioza kritiko estus ke ĝi vere dikas, ja 620-paĝa ĝi estas, kaj ke ĝi tiom streĉas ke mi ne povis ellasi ĝin dum la legado. Do, vi estis avertita, kara legonto! Ne plendu poste pri la noktoj sendormaj.

Nu, ja mi eble ne estas la plej objektiva recenzisto, kaj certe ne specialisto pri la literaturscienco aŭ literatura kritiko. Sekve mi taksas kiel amatoro — do originvorte, kiel amanto — amanto de literaturo kaj de la lingvo. Kaj trie ja, jen kial ne objektiva mi estas, ĉar hunamanto. Kio do estas hunamanto, aŭ se pli bone diri, huninteresato aŭ hunobsedito?

Laŭ mia opinio tio povas esti nur iu kiu naskiĝis kaj kreskis en la Panonia Ebenaĵo, kie siatempe brulis la kampadfajroj de Atilo la Huno kaj de liaj armeoj. Mi naskiĝis ne tro malproksime de la hungara landlimo, ĉe la kroata flanko de la rivero Dravo, sed ni kreskis kun la samaj admiro kaj obsedo pri la mistika huno, kiel niaj hungariaj najbaroj. La persono de Atilo kaj lia popolo tiom influis la eŭropan historion, ke multaj aliaj interesiĝis pri la temo, ne nur la panonianoj. En la hungara, kroata aŭ transilvania popola mitologio tio certe ludas gravan rolon: ja ili estas la heredantoj de tiu geografia kaj historia spaco. Sed la hunoj lasis spurojn neforviŝeblajn ankaŭ en Italio, Francio kaj Germanio, kaj plurloke alilande — de Ĉinio kaj Mezazio ĝis Mezoriento kaj la Okcidenta Eŭropo, de Pireneoj ĝis Kolonjo, kaj reire al la hejma Panonio kaj Bizantio.

Sed pri kio mi parolas? Pri tiuj hunoj eĉ ne vorto skribitas en tiu ĉi libro, historia romano pri ili. Ne tiom banala ĝi estas, ĉar pri tiuj panoniaj hunoj estas jam tiom multe skribita kaj konata. Sed de kie tiuj hunoj venis? Kie ili vivis antaŭe? Kiel ili evoluis? Malmulto sciatas pri tio. Tamen ankaŭ tio ne plene veras: malmulto ja konatas en la eŭropaj (legu: la okcidenteŭropaj) fontoj. Kaj ja, la okcidenteŭropanoj estas tiaj: kio ne estas ilia propra, tio ne estas historio entute. Ili tro facile asertas ke ekz. la Romia Imperio estis la plej granda en la mondo kaj en la historio, kvankam eĉ Ruslando aŭ Kanado estas pli grandaj ol tio, kvankam la huna, mongola, ĉina, hindaj aŭ arabaj regnoj pli grandis kaj elstaris. Sed tio jam estas alia temo.

Ĉiukaze, oni scias ke la hunoj devenas el la stepoj laŭlonge de la nordaj limoj de la regno ĉina. Ĝuste pro iliaj ĝenaj ensaltoj la ĉinaj imperiestroj konstruigis la faman ĉinan muron 5 000-kilometran, ĉar por tiu facilmova rajdista popolo, aliancita kun multaj aliaj stepaj rajdistaj nacioj, la distancoj ne multon signifis.

Kiam mi mem staris sur la Granda Muro en 2003, mi rigardis al la okcidento, direkte al mia lando kaj pensis pri tio kiajn konsekvencojn la konstruo de la muro havis por la historio de Azio kaj Eŭropo. Mi vidis la enormajn rajdsvarmojn hunajn, kiuj haltis kun siaj ĉevaloj antaŭ la murego, mirgapaj kaj perpleksigitaj. “Nu, en Ĉinion ne eblas! Do, ni turnu la ĉevalojn okcidenten kaj vidu, kio estas tie por ni.” Kaj jen, post iom da tempo ili jam rajdis en Panonio, puŝis la gotojn suden kaj okcidenten, trakirlis slavojn kaj ĝermanojn, kaj kaŭzis kompletan renverson de l’ ordo en la tuta Romia Eŭropo kaj Centra Azio. Ĉio ja pro tiu damna muro! Tiom la historio estas interkonektita: iom da masonado en Ĉinio, kaj iom poste oni sentas la sekvojn 10 000 kilometrojn pli okcidente, profunde en Eŭropo. La ĉinoj eble eĉ ne sciis kion ili faris al ni eŭropanoj per tiu muro. Kaj la eŭropanoj tute ne konscias kiom la orientaj stepoj influis ilian propran historion. Granda temo, ververe.

Sed kion ni scias do pri la plej frua historio de la hunoj el tiu periodo antaŭ ol ili aperis en Eŭropo? Praktike nenion, kvankam, kiel dirite, estas iom da informoj en la aziaj fontoj, ĉefe ĉinaj kaj mongolaj, hindaj kaj persaj.

Pri tio ja temas tiu ĉi libro. Ĝi estas historia romano pri tiu periodo de la hunaj pasinteco kaj kulturo. Antaŭ ol eklegi estus do utile scii iom pri la fono. Sed eĉ sen tio la romano estas leginda. Kvankam ĝi ne havas pretendojn historiecajn, la informoj en ĝi ne estas suĉitaj el la etfingro. Plejparte ili kongruas kun tio kion ni ja vere scias pri la prahunoj, do la hunoj antaŭ ol ili aperis en Eŭropo, kiam ili vivis apud la ĉinoj. Se vi do volas scii kiel aspektis la socio kaj kulturo de iu rajdista stepa popolo, jen la okazo. La okcidenta kulturmodelo plejparte ignoras la kulturojn kiuj ne konstruas aŭ ne skribas, kvazaŭ ili ne estus kulturoj. Tiu ĉi libro korektas tiun maljustaĵon. Krome ĝi estas streĉa, plena je okazaĵoj, mirindaj personecoj, amaventuroj, enviindaj amikecoj, respekto al spirito kaj kulturo, sed ne mankas en ĝi ankaŭ politikaj intrigoj. Bonegaj amorscenoj randas je pornografio, oni preskaŭ kunfikas legante. La aŭtoro ne ĝeniĝas pri uzo de vortoj kiujn pruduloj konsiderus maldecaj — en tiaj scenoj oni kacas kaj piĉas abunde, oni likas kaj fikas — sed neniam vulgaras. Ĉio ja estas afero de la ĝusta kunteksto kaj sento pri mezuro. Kaj tio ne mankas ĉe de Zilah.

Lia stilo estas zorga kaj bela, liaj lingvaj elektoj konscie pripensitaj kaj argumentitaj: ekz. la uzo de ci kaj vi en la huna kunteksto. Preseraroj kaj lingvaj malglataĵoj praktike ne estas. Zorge preparita eldonaĵo, vere. Kaj, la motivo mem estas bela: la ĉina princo fuĝas al la hunoj, ĉar en lia lando okazis renverso de povo, rezulte de kio oni persekutas klerulojn kaj bruligas librojn. Helpe de la hunoj li volas reordigi la aferojn en sia lando. Sed unue li devas organizi la hunojn mem kaj solvi la problemon de neunueco de la hunaj triboj. Kvankam abundas belegaj militscenoj kaj vireskaj bataloj, finfine la tuta afero estas por defendi la regon ne de glavo sed de libro kaj spirito.

Unu el la aferoj kiuj iom desapontis min, estis la finaj ĉapitroj. La afero subite solviĝas tro rapide, kvazaŭ la rakontisto jam laciĝis. Do, la ritmo iom falas. Sed ja ne estas facile teni ĝin sur 600 paĝoj! Tamen ĉiu el la paĝoj estas ja enda kaj inda je lego. Unu el la libroj kiujn oni devus urĝe translingvigi. Estas privilegio sed ankaŭ maljustaĵo ke nur esperantistoj povas legi ĝin nun. Estus brile vidi filmon bazitan sur tiu libro aŭ (eble pli realisme?) legi la libron numero du en la sama serio...

Nikola Rašić

Inter la historio kaj la estonteco

De la 4-a ĝis la 11-a de novembro 2012 en la lernejo “Canko Cerkovski”, Bulgario, okazis la unua laborrenkontiĝo kadre de la projekto “La diversaj profesioj — transformi la provokojn en la eblon realigi siajn revojn”. La projekto estas financata per 20 000 eŭroj por ĉiu partoprenanta lernejo pere de la programo “Lernado dum la tuta vivo”, Komenius–partnereco inter la lernejoj.

Dank’al la projekto en la etan urbeton Polski Trambeŝ, Bulgario, venis 52 gelernantoj kaj geinstruistoj el Rumanio, Italio, Litovio kaj Germanio. Niaj specialaj gastoj estis Ermanno Tarracchini el Italio kaj André Demarque el Belgio.

La projekto celas prepari junajn homojn de la partneraj institucioj por ilia estonta profesia vivo. La temo de la unua laborrenkontiĝo estis “Inter la historio kaj la estonteco — rigardo al la historio kaj la ekonomio de la partneraj landoj”. Ĉiu lernejo preparis multrimedajn prezentadojn laŭ la temo “Historia kaj ekonomia disvolviĝo de la partneraj landoj inter la 1900-a kaj 1989-a jaroj”. La prezentadojn ni montris antaŭ ĉiuj partoprenantoj de la projekto, same antaŭ multaj gelernantoj, instruistoj kaj gastoj, kiuj kun granda intereso aktivis en la laboragadoj.

Ĉiuj gastantaj grupoj havis la taskon prezenti, multrimede, ankaŭ la gastigantan landon. La temo de tiu ĉi tasko estis “Bulgario antaŭ la lupeo de la partnera esplorado”. Ni vidis, ke la partneroj ne scias multe pri Bulgario. Kaj ofte okazas, ke tio, kion ili scias, ne estas la vero. Ne estis tiel kun la gastoj de Rumanio, kiuj montris bonegajn konojn pri nia lando. La gelernantoj konkuris ankaŭ en kvizoj kun demandoj pri EU kaj la partoprenantaj landoj.

La gastoj havis la eblon renkontiĝi kun la estraro de nia urba komunumo, viziti lokan entreprenon kaj ĝui koncerton de nia loka folklora grupo “Poljanci”, kies dancoj estigis larmojn de admiro kaj ĝojon pro la lerteco de niaj dancistoj.

Dum la restado ĉe ni la gastoj havis ankaŭ la eblon distriĝi. Por la gejunuloj estis organizitaj “Vespero de la talento”, promenadoj tra la urbo, dancoj, renkontiĝoj, sportludoj kaj konkuradoj.

Por konatiĝi kun la historio de nia lando la partoprenantoj en la renkontiĝo vizitis Veliko Târnovo, Pleven kaj Etara.

La venonta renkontiĝo de la projekto okazos inter la 21-a kaj la 28-a de aprilo 2013 en Germanio.

Mariana Genĉeva kunordiganto de la projekto

[FORIGITA!: bildo]

La grupo estas sur la pinto “Careves” en Veliko Târnovo, por konatiĝi kun la historio de la malnova bulgara ŝtato (1185–1393).

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la partoprenantoj, disigitaj en miksitaj diversnaciaj grupoj, kune lernas pri siaj landoj, farante kvizojn pri la landoj de la projekto kaj pri Eŭropa Unio.

Reagoj

Humaneco kaj humanismo: Rajtoj kaj respondecoj

Kiam mi unue legis la proponon de nova humanisma projekto “Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj Devoj” en la novembra numero de la revuo Esperanto, mia unua reago estis tre pozitiva. La propono, verkita de Jo Haazen, alvokis al kompletigo de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (1948) per aldono de listo de homaj devoj, kiuj rolu paralele kun la homaj rajtoj.

Jen projekto, kiu tuŝus preskaŭ ĉiun neregistaran organizaĵon, kiu, same kiel UEA, kunlaboras kun la Ekonomia kaj Socia Konsilio de Unuiĝintaj Nacioj. Estas foje malfacile daŭre insisti pri lingvaj rajtoj kaj silenti pri ĉiuj aliaj aspektoj de la homaj rajtoj: relative malmultaj (tro malmultaj) organizaĵoj okupiĝas pri lingvaj rajtoj, tiel ke nia voĉo estas ofte levata en izolo. Sed okupiĝi pri la tuto de la Universala Deklaracio — jen io, kio povus kapti la atenton de niaj kolegaj asocioj kaj ebligi al ni formi aliancojn kun ili. Tio siavice fortigus la pozicion de Esperanto kaj la respekton, kiun oni montras pri ĝi.

Des pli gravus la fakto, ke, dum multaj aliaj organizaĵoj venis malfrue al la ideo subteni la homajn rajtojn, ni de la komenco (aŭ eĉ antaŭ la komenco) apogis ilin: la Statuto de la nova postmilita UEA, akceptita jam antaŭ la jaro 1948 deklaris, ke observo de la homaj rajtoj estas esenca kondiĉo de ĝia laboro. Sekve, prenante gvidan rolon en tia iniciato, ni kvazaŭ daŭrigus niajn deklaritajn aspirojn de tiuj fruaj jaroj.

Ni tamen ne estus la unuaj, kiuj pensis jam pri la ideo fari deklaracion de homaj devoj. La Internacia Bahaa Komunumo jam en 1947 proponis tian deklaracion. El inter la diversaj aliaj proponoj faritaj de diversaj neregistaraj organizaĵoj elstaras tiu de la t.n. InterAction Council, kiu proponis sian “Universalan Deklaracion pri Homaj Respondecoj” jam en la jaroj 1996-97, kunlige kun la 50-jara datreveno de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Rapida trarigardo de la reto montras plurajn pliajn provojn, el kiuj la plej lasta estis farita en la jaro 2012. Indas demandi nin kial tiuj diversaj proponoj ne ricevis pli multan atenton kaj kial ili ne kondukis al pli konkretaj agoj.

Jo Haazen fakte proponas pli drastan konsideron de la tuta demando: li celas ne apartan deklaracion pri devoj, sed novan kombinitan dokumenton, en kiu troviĝu kaj rajtoj kaj devoj. Tio malfacilus, pro du kialoj.

Unue, la Universala Deklaracio jam implicas devojn: la devojn de la ŝtatoj respekti la rajtojn de la individuo. La formulantoj de la Deklaracio celis formuli principojn laŭ kiuj la ŝtatoj traktu siajn civitanojn. Ĝi estis do direktita al ŝtatoj en iliaj rilatoj al individuoj, ne al individuoj en iliaj rilatoj al ŝtatoj. Kvankam la Deklaracio estus iasence aplikebla al individuoj — ke ili traktu unu la alian laŭ la normoj tie prezentitaj — tio ne estis ĝia ĉefa celo. Fakte, la detalojn de la devoj oni lasis al posta decido: rezolucio de la Tria Komitato de la Ĝenerala Asembleo, akceptita preskaŭ unuanime en la komenco de la procedo, kiu rezultigis la Universalan Deklaracion, klopodis stiri mezan vojon inter tiuj, kiuj volis kiel eble plej malfortan deklaracion kaj tiuj, kiuj deziris, ke ĝi havu ne nur juran forton sed ankaŭ jurajn konsekvencojn. “La deklaracio”, laŭ tiu rezolucio, “estu limigita al formulado de principoj ... kiuj antaŭsupozigas la ekziston de respondaj devoj flanke de la ŝtatoj kaj prokrastas la formuladon de principoj rilataj al la devoj de ŝtatoj por [posta] enkorpigo en taŭgan instrumenton.” Tiu “taŭga instrumento” fakte fariĝis du dokumentoj poste ellaboritaj: la Internacia Interkonsento pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj kaj la Internacia Interkonsento pri Sociaj, Ekonomiaj kaj Kulturaj Rajtoj, ambaŭ ekvalidaj en 1977. Notu, cetere, la terminologian diferencon: “deklaracio” estas simpla interkonsento pri principoj; “interkonsento” estas konsento inter la diversaj partioj pri tio, kion ili promesas fari fronte al tia deklaracio.

La fakto, ke la ekvalido de tiuj du gravaj detalaj “interkonsentoj” okazis preskaŭ tridek jarojn post la akcepto de la Universala Deklaracio, nur substrekas la punkton, ke la jaroj tuj post la Dua Mondmilito estis unike bonaj por reliefigi la principon de homaj rajtoj — do la nocion, ke ĉiu homo, laŭ sia naturo kiel homo, havas rajton al egala humaneca traktado fare de la potencoj, kiuj same konsistas el homoj. La Nurembergaj Procesoj, kiuj sekvis la Mondmiliton, estis bazitaj sur tiu principo: la ŝtatoj bonvenigis la okazon formaligi tiun principon en Deklaracio. Apenaŭ necesas diri, ke la principo en si mem, eĉ se vaste akceptata de juraj teoriistoj, ne estas universale akceptata. Ne estas tute surprize, ke la usona antropologia asocio, en fama decido, voĉdonis kontraŭ elformulo de la Deklaracio, ĉefe (laŭ la antropologoj) ĉar ĝi estas bazita sur okcidentecaj kaj modernecaj kredoj pri la homa naturo. Iuj okcidentaj ŝtatoj celis enkorpigi en la Deklaracion ankaŭ maŝinaron por ĝin devigi, sed aliaj ŝtatoj timis tiun intervenon en la proprajn aferojn. Juna aŭstralia diplomato Ralph Harry, parolante nome de sia registaro, deklaris, ke “nura deklaracio de principoj ne proponus garantion kontraŭ revivigo de subpremo.” Li proponis starigon de internacia kortumo por devigi la ŝtatojn apliki la homajn rajtojn. Tiu propono apenaŭ generis subtenon inter la aliaj ŝtatoj kaj falis pro manko de apogo.

(Tamen, estas memorinde, ke Harry, konata esperantisto, ludis tiel ŝlosilan rolon en la formulado de la Deklaracio. Harry, Lapenna kaj aliaj poste tradukis la Deklaracion en Esperanton: tiu traduko fariĝis norma.)

Due, eĉ se oni povus iamaniere kombini devojn kaj rajtojn, tio postulus remalfermon de la jam ekzistanta deklaracio pri rajtoj, paŝo danĝera. Ne estas tute certe, ke la principoj jam formulitaj en la Deklaracio restus en la novliberalisma kaj fundamentisma mondo de hodiaŭ. Ĉu restus Artikolo 23, pri rajto je laboro, aŭ Artikoloj 22 kaj 25, pri socia sekureco? Ĉu restus Artikolo 17, pri religia libereco? Kaj se ekzistas devoj kaj ne nur rajtoj, ĉu tio implicas, ke nur tiuj, kiuj respektas la rajtojn, rajtas ĝui ilin? Ĉu tiuj naturaj rajtoj estas tamen socie dependaj? Ne, tiu vojo estas sakstrato danĝera.

Aliflanke, la propono de Jo Haazen estas serioza kaj kuraĝa elpaŝo — en la nuna etoso, en kiu ni emas pensi tro ete kaj timeme, tro limigite al niaj propraj aferoj. Mi esperas, ke lia pensinstiga propono fakte instigos vaste tiujn pensojn, kaj ke el ĝi venos iu konkreta decido reorienti niajn eksterajn rilatojn al respekto de homaj rajtoj en plej vasta senco. Se ĝi samtempe konsciigus kaj la homojn kaj la ŝtatojn pri iliaj moralaj respondecoj, des pli bone. La konsilio de UN pri homaj rajtoj havas sian sidejon en Ĝenevo, kaj niaj ĝenevaj kolegoj laboras en ties sino por atentigi ĉefe pri lingvaj rajtoj. Ili meritas pli da apogo, sed ilia laboro estu nur komenca paŝo al regajno de la idealismo, kiu animis Zamenhof kaj liajn posteulojn pri la esenca plibonigeblo de la homaj rilatoj surbaze de reciproke akceptataj rajtoj kaj respondecoj.

Humphrey Tonkin

Homaj Rajtoj pensiiĝos

Ĉi-jare la Deklaracio de Homaj Rajtoj (10 dec 1948) plenigos sian 65-an jaron. Samkiel antaŭ tri jaroj aperis libro Ĉu UN pensiiĝu?, ankaŭ nun eblas lupei la valoron de tiu normaro.

Ĵus prof. Jo Haazen lanĉis proponon aldoni al la rajtoj homajn devojn. Jam longe interalie mondfederistoj diskutas ilin, sed nun la celo estas oficiale prezenti proponon al UN.

Homoj ĝenerale sentas devigojn kiel atencon al la libero mem elekti. Aliflanke, de publikaj kaj organizaĵaj oficantoj oni postulas plenumon de la difinita taskaro.

En Kontakto de TEJO aperos artikolo pri klaĉado, la neformala, ofte luda/aluda formo de kritikado. Ĝi povas taŭgi por konsciigi pri la respondeco. Ŝajnas do psike pli takte paroli pri respondeco, malpli truda koncepto, pli respekta al la digno de la servanto kaj ĝenerale de ĉiu konsci-aga homo.

Entute la ĉefa demando estas kiel efektivigi la observadon de devoj. Se potenculoj senrespekte maldegnas plenumi aŭ eĉ nur agnoski siajn homajn devojn, kiel realigi kompensan punon? Ĉu batalaj kromviktimoj (el la nearmitaj civiluloj) kostu nepageble por pacdevigi profitemulojn? Ĉu kostego de terpeco uzurpita savus la vivejon de indiĝenoj? Ĉu alkalkuli la ekologian prezon por ĉiu fiŝo aŭ alia besto por ekvilibrigi la naturan medion? Kiu enspezu, se ne UN?

Sed ni konsciu ankaŭ ke la Islama mondo — kvankam ne monolite — publikigis alternativan Islaman Deklaron de Homaj Rajtoj. Ni nepre ekkonu ĝin. Islamaj landoj ĝenerale ne estis agnoskitaj membroj de Unuiĝintaj Nacioj en la deka de decembro 1948, kiam la Deklaracio de Homaj Rajtoj estis akceptita. En ĉi tiu 65-a jaro ni atentu ankaŭ tiun faceton!

Rob Moerbeek

Ni proponu al UN la Zamenhoftagon

Kun granda intereso mi legis en la decembra numero de Esperanto la artikolon de s-ro Probal Dasgupta pri la Zamenhofa Tago. S-ro Dasgupta pripensas kun ni, ĉu ni rajtas proponi al UN la 15-an de decembro kiel la Internacian Tagon de Esperanto. Por mi tre interesa artikolo ankaŭ pro tio, ĉar mi ne sciis, kio okazis en Bangladeŝo.

Tamen mi ne samopinias kun s-ro Dasgupta.

Ĉie kaj ĉiam kuntrafas en la sama dato bonaj kaj malbonaj, belaj kaj teruraj okazaĵoj. Same en la publika kaj politika vivo kiel ankaŭ en la privata.

Plej bona ekzemplo estas Germanio. Ni rigardu la 9-an de novembro:

– 1848 en Vieno estis murdita Robert Blum, demokrato. Lia murdo estis la komenco de la fino de la Marta Revolucio.

– 1918 la komenco de la Novembra Revolucio en Germanio.

– 1923 Adolf Hitler kun siaj subtenantoj provis puĉon en Munkeno.

– 1938 la komenco de la pogromoj kontraŭ judoj. Nur en tiu nokto estis bruligitaj pluraj centoj da sinagogoj, minimume 8000 judaj vendejoj estis detruitaj aŭ dezertigitaj, inter 90 kaj 100 judoj estis murditaj (mortbatitaj k.s.)

– 1989 falis la muro kiu disigis la du germanajn ŝtatojn — Federacian Respublikon Germanion kaj Germanan Demokratian Respublikon. La falo de tiu muro ebligis kunigon de ili.

Kio okazas nun? Kompreneble oni parolas dum tiu tago multe pli volonte pri la falo de la muro ol pri aliaj okazintaĵoj, tamen oni memorigas ĉiam ankaŭ pri la pogromo de la naziista tempo kaj montras, kio okazis.

Ne nur en la publika vivo. Ankaŭ en la privata vivo okazas tio. Mi donos al vi tre personan ekzemplon. Mia patrino mortis la saman tagon (kaj en la sama jaro), kiam mi edziniĝis. Kaj — mia edzo mortis la unuan tagon de Kristnasko. Ĉu mi nenion festu kun mia filino? Ne. Ni festas kaj pensas pri ŝia patro kaj la belaj tagoj, kiujn ni kune travivis.

Kara s-ro Dasgupta, kiel vi, tiel ankaŭ mi pripensis la Zamenhofan Tagon: La jaro ne havas sufiĉe da tagoj por trovi iun ajn kiu estus festotago por ĉiuj homoj kaj ĉiuj landoj en la mondo. Tial mi opinias, ke ni devus tiun tagon proponi al UN kiel Internacian Tagon de Esperanto.

Katarina Eckstädt
Respondo de Probal:

Estimataj,

Mi bonvenigas la diskuteron senditan de s-anino Eckstädt. Sen komenti pri ies opinioj rilate la dezirindecon aŭ ne de festado en iu dato en lando, kie multaj aliaj tiudate rememoras ĉefe iun malfeliĉon ankoraŭ ne adekvate priagnoskitan kaj pribedaŭratan de la mondo, mi skribas nur por diri, ke certe okazis iu miskompreno. Nek en tiu mia teksto, nek aliloke mi iam sugestis, ke iu proponu Esperanto-tagon por agnosko fare de UN aŭ Unesko.

Estime, Probal

Poludnica 2013

Internacia renkontiĝo de vojaĝantaj esperantistoj

Tuj post la jarfino renkontiĝis turistoj kaj vojaĝantoj el diversaj partoj de Esperantujo por komenci la novan turisman jaron kaj paroli pri siaj pasintaj vojaĝoj. La loko de la renkontiĝo estis tradicia — jam la 31-an fojon ĝi okazis en la malgranda vilaĝo Liptovský Ján inter la montoj en la norda parto de Slovakio.

La 3-an de januaro 2013 la turistoj renkontiĝis en malvarma hotelo. Tamen la 48 partoprenantoj varme salutis unu la alian kaj kune vizitis la malfermon de ekspozicio pri la trideko de la ĝisnunaj aranĝoj. La ekspozicion malfermis Milan Stromko, la direktoro de la domo de Matica Slovenská en Liptovský Mikuláš. Ni eksciis interesajn informojn pri la historio. Ekzemple, ke ĝis nun la renkontiĝon partoprenis 760 homoj el 15 landoj, kaj nur dufoje la vetero malebligis la ascendon.

Kiel trejnado taŭgis ekskurso al Žiarska-valo. Tie ni vizitis la Ursan minejon kaj altmontaran kabanon en la alto de 1 325 m.

La postan tagon okazis la ĉefa montgrimpado. La nuba ĉielo kaj glacio sur la stratoj ŝajnis danĝeraj, sed post kelkaj paŝoj sub niaj piedoj aperis neĝo, kaj ni ĝuis vintran turisman promenadon. La belega naturo kelkfoje kaŝis la ĉirkaŭaĵon en nebulo, kelkfoje vento forblovis la nubojn kaj montris al ni panoramon kun la plej alta montaro en Slovakio — Altaj Tatroj.

La 32 personoj, kiuj decidis supreniri, sukcese atingis la pinton (1 549 m). La grimpado ne estis facila, tamen la vojaĝantoj kunportis sur la pinton ŝtonojn por la piramido “Esperanto-obo”. Tio jam estas tradicio kaj oni kunportis el siaj vojaĝoj ŝtonetojn, ŝtonojn aŭ ŝtonegojn. Ĉi-jare 27 kg venis i.a. el sudaj Ŝetlandoj, Benelukso, Latvio, Estonio, Meksiko aŭ Antarkto. Post 31 grimpadoj sur Poludnica la monto estas je 734 kg pli peza ol antaŭe.

Revenante hejmen ni povis ripozi naĝante en varma natura minerala akvo aŭ en saŭno. Post la vespermanĝo ni aŭskultis spertojn el proksimaj kaj malproksimaj landoj. La plej bonaj aŭskultantoj komparis siajn memorojn en geografia kvizo. Surprize multaj grimpantoj trovis sufiĉe da energio por amuziĝi, kanti kaj danci ĝis la noktomezo.

La renkontiĝo de turistoj kaj vojaĝantoj estas vizitinda aranĝo.Ekscii pli multe pri ĝi vi povas en la retpaĝo www.poludnica.esperanto.sk.

Eva Fitzelová

Jarfina festego en Grezijono

Trian fojon la franca kastelo Grezijono okazigis Jarfinan Festegon, de la 28-a de decembro 2012 ĝis la 2-a de januaro 2013.

Partoprenis dudek kvin homoj. Promenadoj, prelegoj (pri bicikla mondvojaĝo, pri komunikado kun surduloj), kursoj ktp ĉirkaŭis la Novjaran Festenon, per kiu ni inaŭguris la jaron 2013.

Post festado, pasintjunie, de la sesdekjariĝo de la kulturdomo, grandaj planoj atendas nin, interalie la konstruo de nova ŝtuparo por proponi pli da ĉambroj al niaj gastoj.

François Lo Jacomo

[FORIGITA!: bildo]

Komuna foto de Paŭlo Branco

Prelego pri Tibor Sekelj

Okaze de la centjariĝo de la naskiĝo de Tibor Sekelj la urba Esperanto-societo “La Mondo” kaj Popola Biblioteko en Banja Luka, Bosnio-Hercegovino, preparis prelegon pri la vivo kaj agado de Tibor Sekelj.

Prelegis la konata esperantisto kaj sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio Zlatko Tiŝljar el Slovenio, kiu diris ke Tibor Sekelj estis “monda homo”, kiu apartenis al ĉiuj lokoj, kiujn li vizitis, kaj donis parton de si al ĉiu vizitata loko. Ĉion, pri kio li okupiĝis, li faris kun amo, kaj lia laboro alportis mirindajn rezultojn. Sekelj dediĉis grandan parton de sia energio por popularigi Esperanton.

En 1983 estis fondita Esperanta Asocio de Verkistoj kaj li estis ĝia unua prezidanto. En 1986 li estis elektita membro de la Akademio de Esperanto. Li eluzis la ŝancon por ĉie prezenti Esperanton, skribis al Internacia Unio de Verkistoj, la asocio PEN kaj Unesko. En 1985 li atingis ke la dua rezolucio pri Esperanto estis akceptita de la Ĝenerala Konferenco de Unesko, okazanta en Sofio.

En 1972 li fariĝis direktoro de la Urba muzeo Subotica (Vojvodino, Serbio) kaj gvidis ĝin kvar jarojn. Jam en la malfrua aĝo de sia vivo, en la 1970-aj jaroj, li komencis postdiploman studon de muzeologio en la Universitato de Zagrebo, kie li doktoriĝis en 1976. Li partoprenis en Monda Kongreso de Etnografio en Ĉikago kaj la Tutmonda Kongreso de Muzeologoj en Kopenhago, kie li estis elektita sekretario de Internacia Muzeologia Asocio. “Ni povas konstati, ke Tibor nekredeble multe faris por Esperanto”, diris fine de sia prelego Zlatko Tiŝljar.

La saman vesperon Mićo Vrhovac, vicprezidanto de la societo “La Mondo”, malfermis ekspozicion pri la libroj de Tibor Sekelj kaj gazetoj pri li, kaj diris, ke en la sekvaj 30 tagoj studentoj, lernantoj kaj aliaj vizitantoj de la biblioteko povos konatiĝi kun la vivo kaj agado de Tibor biblioteko povos konatiĝi kun la vivo kaj agado de Tibor Sekelj kaj la internacia lingvo Esperanto. Sekelj kaj la internacia lingvo Esperanto.

Pri la evento raportis la junulara elektronika gazeto @TRAFIKA kaj la tutlanda taggazeto Nezavisne novine (Sendependa gazeto).

Mićo Vrhovac

Alta distingo por profesoro Rüdiger Sachs

En la 125-a jubilea jaro de Esperanto partoprenis la Zamenhof-feston en Herzberg, Germanio, cento da personoj, i.a. 35 gastoj el Kazaĥio.

En la festvespero ĉeestis ankaŭ prof. Rüdiger Sachs, eksprezidanto de ISAE kaj eksĉefredaktoro de la faka gazeto Scienca Revuo. Ĝia skanado, elektronika savado por arkiv- kaj esplorceloj estas nun prioritata projekto de la biblioteko de Germana Esperanto-Centro en Herzberg, kie prof. Sachs ofte prezentis prelegojn por la GEA-Filio por Klerigado kaj Kulturo.

La estraro de Germana Esperanto-Centro decidis honorigi prof. Sachs pro la grandaj meritoj kaj nomumis lin Honora Membro de Germana Esperanto-Centro kaj Interkultura Centro Herzberg. En la Zamenhof-festo en Herzberg-Sieber Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy transdonis al li la meritmedalon “Zamenhof”, kiun ĝis nun ricevis nur la urbestro de Herzberg Gerhard Walter kaj la GEA-prezidanto d-ro Rudolf Fischer.

Temas pri artprodukto de la fama germana medalisto Peter Götz Güttler el Dresdeno.

Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

De maldekstre: Zsófia Kóródy, Peter Zilvar, Rüdiger Sachs kaj Johannes Mueller, estrarano de ISAE, la nuna redaktoro de Scienca Revuo.

Forpasoj

Belka Beleva (1927-2012) forpasis la 22-an de decembro en Sofio. Ŝi e-istiĝis en 1957. En 1958 ŝi estis unu el la kunfondintoj de Bulgara E-Teatro kadre de Bulgara E-Asocio. Kun sia edzo Anani Anev (1916-1992) ŝi prezentiĝis ankaŭ duope sub la nomo AABB. Ŝi partoprenis krome en la fama Internacia Arta Teatro, kiu funkciis de 1957 ĝis 1969. Ŝi aktoris en multaj kongresoj de BEA, dek kvin Universalaj Kongresoj, kvar IFEF-kongresoj, tri IJK-oj, naŭ festivaloj de E-teatro kaj multaj aliaj lokaj kaj internaciaj aranĝoj. Ŝi estis prezidanto de Sofia E-Societo (1979-1981), prezidanto de la Virina Komisiono de BEA (1975-1986) kaj membro de la Virina Komisiono de UEA (1978-1982). De 1967 ŝi voĉlegis la revuon Bulgara Esperantisto por blinduloj. En 1986 aperis ŝia aŭtobiografio Teatro sen lingva bariero. En 1996 ŝi estis elektita kiel Honora Membro de UEA. Ankaŭ BEA elektis ŝin honora membro.

Margret Brandenburg (1932-2012) forpasis la 21-an de septembro. Ŝi longe aktivis en la E-societo de Münster. Kun sia edzo Willi ŝi edukis tri denaskajn e-istojn kaj redaktis Bulteno Gepatra pri dulingva edukado de infanoj 1955-1959. En 1981 ŝi kunfondis subtenan organizon por Bona Espero. En 1993 ŝi ricevis la Zamenhof-medalon de Germana E-Asocio. Pro siaj meritoj kiel juĝeja skabeno ŝi ricevis la Federacian Meritkrucon en 1986.

Donald (Don) Lord (1926-2012) mortis la 30-an de septembro en Middlewich (Britio). Li e-istiĝis kiel 15-jarulo kaj aktiviĝis movade en la 50-aj jaroj en la Manĉestra E-Societo. Li havis multajn oficojn ankaŭ en E-Asocio de Britio, i.a. kiel prezidanto kaj vicprezidanto, kaj liaj erudiciaj lekcioj kaj seminarioj estis ege popularaj. En 2006 aperis lia Conversational Esperanto, dialoga lernolibro por akiri fluecon en la lingvo.

Sebastião Rosa Machado (1937-3012), em. ĉarpentisto, forpasis la 6-an de decembro en Ouro Branco (Brazilo). Li estis vicdelegito en Ipatinga de 1996 ĝis 2004.

Remigiusz Mielcarek (1957-2012) mortis la 18-an de novembro en Puszczykowo (Pollando). Botanikisto, li estis profesoro de AIS kaj lekciis ĉe la Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo en Bydgoszcz. Li faris esplorvojaĝojn en ĉiuj kontinentoj kaj aŭtoris 153 publikaĵojn en ses lingvoj, i.a. E-o.

Pillarysetty Narasimha Rao (1927-2011) mortis la 28-an de oktobro 2011 en Machilipatnam A.P. (Hinda Unio). Li lernis E-on en la 50-aj jaroj. Advokato, li helpis oficiale registri Federacion E-o de Barato, fonditan en 1982. Ekde 1990 li estis delegito de UEA.

Manfred Ritthaler (1933-2012), em. instruisto, mortis la 29-an de novembro en Neustadt (Germanio). Li estis dumviva membro de UEA kaj longtempa delegito kaj fakdelegito pri turismo.

Henri Roy (1919-2012) forpasis la 3-an de decembro en Chaponost (Francio). Li e-istiĝis antaŭ la 2-a mondmilito kaj membriĝis en UEA en 1949. Li estis regula membro de Societo Zamenhof kaj Patrono de TEJO, ofte partoprenis en UK-oj kaj subtenis mone la Novjorkan Oficejon k.a. agadojn de UEA.

Joanna Sidorak (1929-2012) mortis la 5-an de junio en Bielsko-Biała (Pollando). Ŝi estis membro de UEA ekde 1957 kaj dumviva membro ekde 2001. Ekde 1958 ĝis sia forpaso ŝi estis delegito en sia urbo. Ŝi subtenis la agadon de UEA per donaco de filatelaĵoj.

José Starck (1927-2012), fakdelegito pri sociologio, mortis la 16-an de novembro en Spa (Belgio). Kiel blindulo kaj sociologo li verkis la studon Analizo de la interrilatoj inter la blindularo kaj la diversaj socioj de la eŭropaj industriigitaj landoj (1982). De li aperis ankaŭ Vojaĝo tra orienta Afriko (1983).

Wang Peiyan (1928-2012), fakdelegito pri lingvoj, mortis la 29-an de julio en Sliven (Bulgario), kien li transloĝiĝis el Ĉinio en 2000.

98-a UK en Rejkjaviko: Japanio ĉepinte

La 18-an de januaro, Japanio estis la lando kun plej multe da aliĝoj (74) al la 98-a UK, surprize superante Germanion (60) kaj Francion (56). Sekvis Nederlando (29), Pollando (24), Svedio kaj Rusio (po 23), kaj Svisio (21). La tuta nombro estis 611 el 50 landoj.

TIAJ NI ESTAS

estas miniserio de libroj eldonitaj de la viena eldonejo Pro Esperanto, kies volumoj enhavas novelojn de la hungaro Sándor J. Bakó kaj de la sviso Claude Piron.

Revuo Esperanto 2013 3

Malferme

Lerni Esperanton plej gravas

Esperantistoj estas tiom entuziasmaj pri sia lingvo, ke ili ne volas resti ĝiaj solaj posedantoj. Tial ili informas pri ĝi ankaŭ aliajn. Renato Corsetti, kiu ĉiam troigas por emfazi sian mesaĝon, lastatempe skribis en reta diskuto, ke “nia tasko estas paroli pri Esperanto al ne-esperantistoj; ĉio cetera estas nur io cetera”.

Mi pensas, ke ankaŭ ĉio cetera estas same grava. Tiel ankaŭ Renato fakte agas, kiel scias ĉiu, kiu aŭdis kanzonojn tradukitajn de li el iu itala dialekto aŭ legis liajn prilingvajn studojn. Ni esperantistoj estas strangaj homoj. Ni povas deklari nin adeptoj de finvenkismo, raŭmismo, uneskismo aŭ io alia, sed en realo ni estas ajnistoj, en kies pensado kaj agado miksiĝas diversaj, eĉ inter si kontraŭaj ismoj.

Ni laboras pri tri grandaj kampoj: disvastigo, instruado kaj utiligo de Esperanto. Tio ne estas ordo de graveco sed nur alfabeta ordo, ĉar ne eblas elparoli la tri vortojn samtempe. Diskuti pri tio, kiu el ili estas la plej grava, ne havas sencon. Ĉiu rajtas okupiĝi pri tio, kion li aŭ ŝi sentas plej proksima al la koro, kaj ĝuste tiam li aŭ ŝi faras la plej bonan kontribuon al la pluvivo kaj disvastiĝo de Esperanto. Ĉiu havas same valoran lokon en UEA.

Tiuj, kiuj substrekas la “paroladon pri Esperanto al neesperantistoj” kiel la plej gravan taskon de UEA, pravigas sin per la Statuto, laŭ kies 3-a artikolo “disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto” estas la unua celo de UEA. Tiu celo estas tamen multe pli vasta kaj profunda ol nur informado pri Esperanto. Verki poemojn estas uzado de Esperanto kaj povas esti pli bona kontribuo al la unua celo de la Statuto ol la plej laŭta reklamado, kiu povas doni falsan senton de memkontento pri konkreta agado sed neniun rezulton krom perdo de mono kaj energio.

En la postparolo al la Esperanta Kalevala, Vilho Setälä skribas pri la kredo de prafinnoj al la forto de la vorto. En la 19-a jarcento la filozofo J.V. Snellman instruis siajn samlandanojn, ke la sola forto de malgranda popolo troviĝas en la vorto, tio estas, en strebado por edukado kaj klero. Tial eĉ en la plej mizeraj regionoj de Finnlando oni zorgis pri lernejoj kaj bibliotekoj, kaj pagis decajn salajrojn al la instruistoj. Oni pensis, ke ĉio cetera estas io cetera, ĉar se la popolo estos bone edukita, la cetero venos de si mem. Tiel ankaŭ okazis.

44 jarojn pli frue, en 1920, la juna Setälä resumis la redaktopolitikon de la gazeto Esperanta Finnlando fine de ĝia unua aperjaro en la spirito de Kalevala kaj Snellman: “Por triumfi, la esperantista popolo devas lasi diversajn infanaĵojn kaj evolui ĝis vera kulturpopolo. Eduki la samideanaron en tiu direkto — ankaŭ ni volis partopreni en tiu grava laboro.”

Sendepende de tio, ĉu ni volas koncepti nin kiel ian metaforan popolon aŭ malpli emocie kiel komunumon aŭ movadon, nia vojo al kresko bezonas, ke ni eduku kaj klerigu nin. Eĉ la plej vervaj informistoj ne forgesas tamburi, ke mondaj literaturaĵoj estas tradukitaj en Esperanton kaj ke Esperanto posedas ankaŭ propran originalan literaturon, teatran kaj muzikan kulturon, ktp. Pasintjare ili ripetadis, ke la lingvo havas jam 125-jaran historion, kies plena priskribo plenigus bibliotekon. Mi tamen timas, ke malmultaj el ili havas eĉ nur supraĵan konon de la Esperanta literaturo kaj eĉ ne bazajn sciojn pri la historio de la lingvo. Krome, fundamento de la Esperanto-klereco estas bona rego de la lingvo, sed ŝajnas esti regulo, ke ju pli laŭte iu reklamas ĝian facilecon kaj advokatas lingvan demokration, des pli malbona estas lia aŭ ŝia propra lingvoscio.

Esperantisto, kiu bone regas la lingvon, regule legas ĝian literaturon kaj orientiĝas pri ĝia historio, estas la plej bona reklamo por la lingvo. Kiu interesiĝas ankaŭ pri lingvopolitikaj aferoj, tiu studu ankaŭ ilin por akiri “sufiĉajn sciojn por kuraĝe kaj konvinke argumenti kontraŭ eraraj prezentoj”, kiel diras “Gvidlinioj pri informado” komence de la Jarlibro. Serioza eksterulo — pri neseriozaj ni ne interesiĝas — iel sentas ĉe kulturita esperantisto fidindecon kaj eĉ ion allogan, dum informtrudulo tuj elvokas tedon. La unua lasas pozitivan impreson pri Esperanto, la dua nutras malnovajn antaŭjuĝojn.

Jes, informi pri Esperanto ne estas la plej grava tasko de individua esperantisto nek de UEA. La plej grava tasko estas bone lerni Esperanton en la vasta senco de kleriĝo pri ĝi. Helpi en tio estas la plej grava tasko de UEA. Ĉio cetera venos de si mem.

Osmo Buller

[FORIGITA!: bildo]

SES 2012
En Somera Esperanto-Studado oni lernas en 5 grupoj.

Kongresa komuniko 2

98-a Universala Kongreso de Esperanto Rejkjaviko, Islando, 20-27 julio 2013

Konstanta adreso: Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk﹍2013.html.

Kongresa temo: La temo de la 98-a UK estas “Insuloj sen izoliĝoj: por justa komunikado inter lingvokomunumoj”. Vidu la enkondukan artikolon de la reĝisoro, d-ro Orlando Raola, en tiu ĉi revuo.

Movada Foiro: Sabaton, la 20-an de julio, okazos la 8-a Movada Foiro, dum kiu Esperanto-asocioj k.a. movadaj instancoj povos prezenti sin. Interesatoj antaŭanoncu sin ĝis la fino de majo al la kunordiganto Anna Löwenstein, a...@esperanto.org.

Dua Bulteno: La Dua Bulteno aperis fine de februaro. Kun ĝi estis sendita konfirmilo pri la aliĝo al la UK kaj kongresa mendilo. Ĝi legeblas ankaŭ en la kongresa retejo (supre). Oni povas mendi per la papera mendilo, aŭ ĉe http://uea.org/kongresoj/uk﹍mendilo.html. En la reta mendilo necesos indiki siajn kongresnumeron, UEA-kodon kaj retadreson. La limdato, ĝis kiam la mendoj nepre atingu la Centran Oficejon, estas la 1-a de majo.

Loĝado: La oferto en la Dua Bulteno inkluzivas surplankajn dormlokojn en amasloĝejo, normalajn ĉambrojn en 2- kaj 3-stela hoteloj, ĝis luksaj ĉambroj en luksaj hoteloj. La prezoj varias de 185 EUR en unulita ĉambro kaj 104 EUR en dulita ĉambro en Radisson Blu Hotel Saga ĝis 9 EUR por nokto en la amasloĝejo (necesas kunporti propran dormosakon). La prezoj inkluzivas matenmanĝon, escepte de la amasloĝejo. Ĉiuj hoteloj kaj la amasloĝejo troviĝas je promena distanco de la kongresejo, la plej foraj je ĉirkaŭ 25 minutoj.

Ekskursoj: Okazos unu antaŭkongresa ekskurso, 5-taga, al la sudo de Islando kun vido de i.a. glaĉeroj, glacimontoj, nacia parko, insulo Heimaey, konsiderata la Pompejo de la nordo, kaj vulkano. Sekvos unu postkongresa ekskurso, 5-taga, al la nordo de Islando kun vido de i.a. Akureyri, bolantaj kotlagetoj, akvofaloj kaj fiŝistaj vilaĝoj. La dumkongresaj ekskursoj montros diversajn pejzaĝojn de Rejkjaviko kaj la ĉirkaŭaĵo, i.a. famajn gejserojn, la akvofalon Gullfoss, lokojn de sagaoj, balenan rigardadon, la Bluan Lagunon kaj la lokon de la unua parlamento de Islando, kiu troviĝas en belega loko precize inter du kontinentoj: Þingvellir. Okazos ankaŭ speciala tuttaga ekskurso al Kulusuk en Gronlando.

IJK: La 69-a Internacia Junulara Kongreso (19-26 aŭgusto) okazos en la kibuco Afikim (proksime de la Lago de Galileo), Israelo. Informoj ĉe: http://www.esperanto.org.il/ijk2013.html.

Glumarko: Folio kun 10 glumarkoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA por € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 folioj; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 21%).

Aliĝilo: Aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe la Centra Oficejo. Eblas elŝuti ĝin en PDF-formato ĉe la kongresa TTT-ejo, kie eblas ankaŭ rete aliĝi al la UK.

Kotizoj: Ĝis la 31-a de marto validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 225,00 (170,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 280,00 (210,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 115,00 (80,00); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 170,00 (125,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1992 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de dokumento kie klare aperas via naskiĝdato). Pri pagmanieroj vd. Jarlibron 2012 (p. 35-36) aŭ www.uea.org/kongresoj/uk﹍pagmanieroj.html.

Statistiko: Ĝis la 14-a de februaro estis registritaj 715 kongresanoj el 51 landoj. Sur la unua loko estis Japanio kun 79 aliĝintoj. Sekvis Germanio (67), Francio (65), Nederlando (34), Italio (30), Svedio (28), Pollando (27), Svislando (26), Rusio (25), Usono (24), Brazilo, Danio kaj Finnlando (po 21), Belgio, Britio kaj Norvegio (po 19), Kanado (17) kaj Islando (16).

Flugante per Star Alliance vi ricevas ĝis 20% da rabato

La flugkompanioj de Star Alliance estas kontentaj esti la oficiala flugkompania reto por la 98-a Universala Kongreso de Esperanto.

Por ricevi la rabaton de la Star Alliance Convention Plus-programo, bv. iri al la retpaĝo http://www.staralliance.com/conventionsplus/delegates:

  • ĉe “Delegates Login” skribu la eventan kodon SK16S13;
  • nova fenestro malfermiĝos kun la flugserĉilo (bv. atenti ke via pop-up-malpermesilo akceptu la malfermon de tiu nova fenestro).

Por pliaj informoj bv. konsulti la reklamon ĉe la retejo de la UK, http://www.uea.org/kongresoj/uk﹍2013.html, aŭ sur la dorskovrilo de la Dua Bulteno.

Star Alliance
Kiel la Mondo konektiĝas.

Kongresa temo

Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj

Kiam la 98-a Universala Kongreso de Esperanto kunvenos en la islanda ĉefurbo Rejkjaviko la venontan julion, ni kunĝuos plurajn erojn de la kongresa tradicio. Ĉi tie mi volas atentigi la legantojn pri la ĉi-jara kongresa temo. Per tiu ĉi artikolo mi esperas veki vian intereson kaj certe atendas viajn reagojn kaj sugestojn prepare al niaj kunsidoj ĉi-someraj.

Historio kaj geografio de izoliteco

Laŭ tri dimensioj ni estas homoj: biologia, psikologia kaj socia. La biologia dimensio estas nia komunaĵo kun la tuta vivanta mondo, sed kontraste al ĉiuj ceteraj specioj, ni havigis al ni la homan lingvon, gravan eron de kaj nia psikologia kaj nia socia dimensioj. Ĝi taŭgas por doni formon al niaj pensoj, al nia cerba funkciado. Krome, ĝi rolas esence kiel komunikilo stariganta ĉiujn strukturojn de la homa socio.

Samtempe kiam la homaj grupoj disvastiĝis sur la tutan terglobon, ekmankis al ili la geografia loĝ-apudeco bezonata por esti kaj resti lingva komunumo, el kio rezultis lingva diverseco plurcentmila. Pasis jarcentoj kaj jarmiloj. Dume pliboniĝis la transportiloj, kiuj ebligis kontaktojn, certaj grupoj konkeris aliajn landojn, subpremis aliajn popolojn, kaj en la perforta kuniĝo, pereis homoj, kolapsis tutaj homaj komunumoj, malaperis lingvoj. En la hodiaŭa mondo oni povas kalkuli eĉ ne 8 mil lingvojn. Kaj tiu kvanto rapide malpliiĝas, po unu lingvo ĉiusemajne.

Plej evidenta izoliteco rezultas el la disvolviĝo de homgrupo sur insulo. Fakte, en pluraj lingvoj, la vorto izoliteco esprimiĝas per la ekvivalento de “eninsuliĝo”. Insuloj kaj insularoj laŭ geografia senco multas en la mondo, jen proksimaj de aliaj termasoj (Britaj Insuloj, Japanio, Karibaj insuloj), jen disigitaj de la kontinentoj per ege vasta kaj malfacile transnavigebla maro (Havajo, Paskinsulo, Tristan-da-Cunha), kie la signifo de “aŭtoktona” fariĝas multe pli unika, kaj eĉ ekzotika.

Izoliĝo malfaciliganta komunikadon povas aperi eĉ inter tiuj kiuj uzas komunan lingvon, kiam diversaj sociaj tavoloj evoluigas lingvokutimojn, kiuj malhelpas reciprokan komprenon. Interesa ekzemplo troviĝas en ege disvastiĝintaj lingvoj, kiel la hispana, en kiu la lingvaj diferencoj inter malsimilaj sociaj tavoloj en la sama regiono aŭ lando plej ofte estas multe pli grandaj ol la diferencoj troveblaj inter elitaj tavoloj (laŭ eduka aŭ ekonomia kriterio) diversregionaj.

Ĉu izoliĝo povas havi ankaŭ pozitivajn konsekvencojn?

Spite al ĉio ĉi oni povas konjekti ankaŭ la ekziston de pozitivaj rezultoj de surinsula evoluo: Ni, insulanoj, posedas fortan senton de memidenteco, kiu permesas al ni ĉiam konscii al kio ni apartenas kaj kio estas aŭtentike insula (muziko, manĝaĵoj, lingvaĵo). Tiel ni povas sukcese interrilati kun la cetero de la homaro, en mondo ĉiam pli kaj pli homogeniga, sen multe riski identeco-perdon.

Alian pozitivan rezulton de surinsula evoluo mi sugestas: ĉiam akompanas nin la scivolemo: kio troviĝas trans la maro? Ni vane gvatas la horizonton por ekscii, ĝis kiam ni sukcesas transmaren veturi. Tie ni trovas ĉion fascine nova kaj eĉ iom strangeta, ĝis ni alkutimiĝas. Tamen, la ideo trovi la maron malantaŭ la apudaj montetoj malfacile forlasas nian kapon, ne gravas kiom longe ni loĝas kontinente.

Ni gastos ĉi-somere en Islando, bela kaj iom malvarmeta nordatlantika juvelo (nur la vetero kaj la aero malvarmas, ĉar nek la akvofontoj nek la koro de la islandanoj estas tiaj). La tuta mondo miras pri la islandanoj kaj ilia mirakla islanda lingvo, kiu, devenanta el la okcidenta pranordia lingvo, unue evoluis en komuna maniero kun la ceteraj eŭropaj lingvoj kaj havigis al si vortojn jen rekte el la latina jen tra la aliaj nordiaj lingvoj aŭ tra la franca, sed kiu meze de la 18-a jarcento ekiris sian propran vojon helpe de la geografia izoliteco, kaj sukcesis trovi esprimrimedojn ene de si mem por satigi la komunikajn bezonojn de la moderna epoko.

En tiu uzo de propraj rimedoj mi trovas kunligon inter la islanda kaj Esperanto, eĉ se la kialoj protekti Esperanton de nenecesaj balastaj radikoj estas tute malsimilaj al la kialoj kiuj efikis en la historia evoluo de la islanda. Pri ĉio ĉi ni pretas multe lerni de niaj islandaj samlingvanoj.

Ĉu novaj transportiloj kaj novaj komunikiloj revenigas nin al la komenco?

La mirinda evoluigo de transporto ja havas rimarkeblan efikon sur la moviĝemo kaj kontaktiĝemo de la homoj en la nuna mondo. Sed ne nur novaj transportiloj sukcesas malpliigi la izolitecon. La teknika disvolviĝo de komunikiloj ludas gravan rolon. Ĝis meze de la 19-a jarcento la minimuma tempo por transmeti mesaĝon inter Eŭropo kaj Ameriko estis dek tagoj, ĉe la fino de tiu jarcento la kabloj pli kaj pli provizis la kontinentojn kaj la insulojn per tuja komunikeblo. Preskaŭ samtempe radiofonio kaj telefonio disvastiĝis, kaj subite la tuta mondo povis aŭskulti la sonorilon de Big Ben aŭ tiujn de la moskva kariljono, kaj homoj povis kontakti unu la alian en reala tempo tra ege grandaj distancoj de tero kaj maro. Izoliteco malkreskis.

La vera pinto de tiu evoluo estis atingita nur dum la lastaj dudek jaroj, kun la ekesto de la interreto. Mankas al ni la historia perspektivo por analizi la profundecon de la komunika revolucio startigita de la tut-tera teksaĵo, sed almenaŭ estas klare, ke ni vivas en esence nova mondo, kie nun la eblo de socia komunikado translima, transkultura estas reala, kaj kie la ideo de “la monda vilaĝo” akiras ĉiam pli ampleksan signifon. Tamen, ni zorgu, ĉar la interreto donas nur la eblon. Por ke tiu eblo fariĝu realo necesas ankaŭ la garantio de alireblo por ĉiuj homoj en ĉiuj lokoj. La nuna monda situacio estas ankoraŭ for de la ideala, sed la plivastiĝo de la reto kaj pliiĝo de la nombro de retanoj ŝajnas esti nehaltigebla moviĝo.

Sed nur transportiloj kaj komunikiloj ne sukcesos forigi la izolitecon de insuloj kaj de apartaj homoj. Ni ankaŭ devas trovi komunan komunikan kodon por ebligi pli justan komunikadon, pli egalecan, pli ekvilibran interŝanĝon. Nia kundiskutado en Rejkjaviko devas etendiĝi al ĉiuj ebloj: 1) aŭtomataj tradukiloj, ĉiam pli precizaj kaj rapidaj, kiuj permesos al ĉiuj uzi la propran lingvon kaj senĝene komunikadi, aŭ 2) unu el la historie avantaĝaj naciaj lingvoj (la angla, la ĉina, la hispana aŭ alia) sukcesos fariĝi esence maljusta interkomunikilo, dispremante kaj anstataŭante ĉiujn aliajn sur la tereno de tutmonda komunikado, aŭ 3) planlingvo science evoluigita kaj apartenanta al neniu aparta nacio aŭ historie ekskluzivema grupo fariĝos la tutmonda helplingvo tiel, ke ĉiuj daŭre uzos la propran nuntempan lingvon por enkomunuma kontakto kaj la helplingvon por interkomunuma, aŭ 4), 5), 6)... nu, kara leganto, elpensu mem aliajn solvojn por trarompi, disbati, forigi kaj nuligi izolitecon insulan kaj plijustigi la komunikadon inter ni, samplanedanoj.

La spaco ĉe http://insuloj.wikispaces.com/home estas malferma por viaj kontribuoj ĉi-temaj. Helpu al ni trovi kelkajn komunajn respondojn al niaj multaj demandoj. Nun estas via momento kontribui. Ĝis!

Orlando E. Raola
reĝisoro de la ĉi-jara kongresa temo

[FORIGITA!: bildo]

Unu el la menciitaj insuloj, la plej izolita loĝloko sur nia planedo, Tristan-da-Cunha en la suda Atlantiko.

Demisi-anonco ĉe la instruistoj

Jen koncizigo de la komenco de la enkonduka teksto de la numero 2013-1 de Internacia Pedagogia Revuo, la organo de ILEI — Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj.

Kutime la prezidanto prenas la taskon liveri novjaran saluton en la unua numero de IPR por la freŝa jaro. Ĉi-jare la saluto havas apartan karakteron; necesas komuniki, ke via nuna prezidanto forlasos tiun postenon la 31-an de marto 2013. La elekto-komisiono arigas novajn kandidatojn, ĉu por baldaŭa ekoficiĝo, ĉu ekde la julia konferenco. Motivoj por tiu decido, krom la ĝenerale troa pezo de la tasko, estas:

  • Savi nian kvardekjariĝantan revuon Juna amiko de malfruegoj per rapida aperigo de du sinsekvaj numeroj: 2012-3 marte kaj jubilea antologia numero 2013-1 jam en majo. Tio rekaptus la akuratecon. (Ni ja daŭre kaj eterne serĉas novan redaktoron kaj varban direktoron).
  • Revivigi la verkadon por kurso e125 — eĉ ne unu frazo estis aldonebla depost decembro 2011. Nova desegnisto laboras, kreante 20 bildojn semajne.
  • Partopreni adekvate kaj energie en la detalado de la Strategia Vizio ĉe UEA cele al konkreta tutmovada Laborplano por la periodo 2013-2017, kun emfazo sur la edukaj projektoj. Tiu kunlaboro delonge okazas, sed devas pluiri pli intense, kun la celo, ke edukado reprenu centran rolon en la Asocia planado kaj realigo.

La cetero de la teksto en IPR resumas atingojn de tiu 45-monata prezidanta periodo, listigo kiu estos rete dissendita en ampleksigita kaj kompletigita formo la 31-an de marto.

Stefan MacGill

ILEI june kaj praktike

Al la 46-a ILEI-konferenco jam alvenis aliĝoj el 19 landoj, do estas atendebla tre internacia faka renkontiĝo kun la ĉeftemo: instruado de Esperanto al ĉiuj generacioj.

ILEI havas specialajn proponojn dum la ĉijara konferenco inter 12 kaj 18 julio: krom prelegoj, fakaj kunsidoj kaj trarigardo de internaciaj projektoj kaj subvenciebloj, en la programo aperas metodika seminario sub la gvido de Katalin Kováts, responsulo de edukado.net.

Per tiu senkosta kurso ILEI servos ankaŭ la pli junan generacion de instruemuloj, kiuj serĉas altnivelan fakan trejnadon. Alia unikaĵo de la konferenco en 2013 estos la samtempa apero de 12-18-jaraj lernantoj, ĉefe el la ĝemelaj urboj Herzberg kaj Góra, kiuj partoprenos la Someran Arbaran Lernejon kaj kies lecionojn kaj komunajn aktivaĵojn povos observi la konferencanoj.

Jen iom el la temaro: modernaj kaj efikaj metodoj, sukcesigo de kursoj kaj lecionoj, taksado, ekzamenoj, motivizo. Bonvenon al Sieber, Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo!

Zsófia Kóródy

Interlingvistikaj Studoj 15 jarojn ĉe UAM

La unua grupo de la postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (Poznań, Pollando) komencis siajn 3-jarajn studojn en la studjaro 1998/99, kaj ekde tiam daŭre startas novaj grupoj ĉiun trian jaron.

La nuna grupo estas la kvina kaj aktuale studas en sia dua jaro. La studoj celas esperantistojn, kiuj volas plivastigi kaj pliprofundigi siajn konojn pri interlingvistiko kaj esperantologio, akiri la lingvistikajn kaj komunikadsciencajn bazojn por tio. Unu el la ĉefaj celoj de la studoj estas ebligi akiri firman formadon por instruistoj de Esperanto kaj dokumenton de la ŝtata universitato pri tio. Necesas persisto kaj sindediĉo por labori por tio dum 3 jaroj, veturi dufoje jare por unusemajnaj intensaj kursoj, kaj labori intertempe hejme kaj sur reta platformo. Ekde 2002 Esperanto Studies Foundation subtenas kelkajn studentojn per stipendio. Dum la lastaj 3 jaroj ankaŭ ILEI kun UEA kontribuis al la stipendioj. Tio spronas ankaŭ gejunulojn komenci la studojn.

En la tria jaro de la Studoj okazas instruista specialiĝo. Kunlabore kun ILEI kaj edukado.net tio kiel instruista trejnado estas proponata ankaŭ al pli vasta publiko, kiu volas instruistan spertiĝon dum unu jaro. Simila kurso jam estis organizata kelkfoje kun la gvido de Katalin Kováts. Aliĝantoj estas atendataj por la septembra sesio (14-20.09.2013). Informoj: en la retpaĝo de la Studoj kaj i...@amu.edu.pl. La 3-jaraj studoj povos rekomenciĝi en 2014, se denove estos kandidatoj.

Kutime pli ol 20 partoprenantoj komencas siajn studojn, ili venas el diversaj landoj (inter 8 kaj 13 laŭ la ĝisnuna statistiko). En 2005 estis la plej multaj komencantoj (25 el 13 landoj). En la lasta grupo partoprenas 4 brazilanoj kaj la interesiĝo mirinde kreskas tie. Tamen necesas pli da partoprenantoj el la proksimaj landoj kaj ĉefe el Pollando. Esperantujo nepre bezonas kvalifikitajn instruistojn por povi proponi kursojn en oficialaj lernejaj kadroj.

Dum la sesioj okazas po 4 kursoj, kiujn gvidis/as invititaj instrufakuloj: Katalin Kováts (HU/NL), István Ertl (HU/LU), Balázs Wacha (HU), Vera Barandovská-Frank (CZ/DE), Detlev Blanke (DE), John Wells (GB), Humphrey Tonkin (USA), Michel Duc Goninaz (FR), Aleksander Melnikov (RU) kaj Aleksander Korĵenkov (RU), polaj prelegantoj: Lidia Ligęza, Tomasz Chmielik, Maria Majerczak, Zbigniew Galor kaj loka stabo en UAM: Michael Farris, Bradio Moro kaj Ilona Koutny. Porokaze gvidis kurson Sabine Fiedler, Probal Dasgupta, Vilmos Benczik, Kristin Tytgat kaj Ziko van Dijk. La origina celo estis kunvenigi universitatajn kolegojn el diversaj landoj, specialistojn de diversaj terenoj de esperantologio kaj interlingvistiko por gvidi kursojn kadre de tiuj ĉi 3-jaraj studoj, kaj proponi al esperantistoj similan seriozan filologian formadon kiel por aliaj lingvoj (pli detale en Pola Esperantisto 2012/4). La tuta studformo estas unika en Esperantio, post kiam la Esperanto-fako de ELTE finis sian funkciadon. Interlingvistikaj Studoj havas firman lokon en la paletro de UAM inter la postdiplomaj studoj (http://studenci.amu.edu.pl/studia/podyplomowe/wydzia-neofilologii/studia-podyplomoweinterlingwistyki) kaj aperas en ĝia poreksterlanda propono www.studyinpoland.pl/en/index.php/component/jumi/programme?view=application&programmeid=345&schoolid=70).

La nuna grupo de la Interlingvistikaj Studoj travivis sian 4-an sesion inter la 2-a kaj la 8-a de februaro en Poznano. Kvankam la nombro de studantoj iom malpliiĝis, la persistuloj (4 el Brazilo, po 2 el Svislando kaj Pollando, po unu el Germanio, Rusio kaj Hungario) aktive partoprenis la sesion. Aleksander Korĵenkov, ruslanda eldonisto kaj esploranto, lekciis pri la historio de la Esperanto-movado: skizis la ĉefajn eventojn, konfliktojn kaj tendencojn en Esperantujo, kiuj fojfoje surprizis la studentojn, kaj montris la kaŭzojn de tiuj ŝajnaj neklarigeblaĵoj.

La lingvistikajn kursojn gvidis Ilona Koutny, multe diskutante kun la studentoj. Ŝi prezentis la semantikan sistemon de Esperanto, kun ĝiaj fontoj kaj memstara evoluo, analizis la semantikajn rilatojn inter la elementoj de la vortoprovizo kaj la frazeologiaĵojn, tuŝis la problemon de lingvotavoloj kaj provis trovi la lokon de Esperanto inter la etnaj lingvoj helpe de lingvotipologio kadre de gramatika kurso. Ŝi esploris la specifaĵojn de la Esperanta lingvouzo en diversaj eventoj kaj ĝentilecformoj kadre de pragmatiko. Kurso pri aplikata lingvistiko enkondukis i.a. al lingvoplanado, tradukado, leksikografio, terminologio kaj komputa lingvistiko.

Al la programo kontribuis Zbigniew Galor, profesoro pri sociologio, per prelego pri la socio kaj lingvo. Gastprelegis Christoph Goro Kimura, profesoro pri lingvistiko en Tokio, pri la interlingva komunikado, pri la interna ideo kaj la neeŭropa aliro al Esperanto. Li revenos en aprilo por prelegi en la Lingvistika Instituto pri siaj esploroj — laŭ la invito de la institutestro.

La bonetosan kaj riĉan kursaron kompletigis komuna vespero en la fervojista domo, kie la partoprenantoj prezentis poemojn, kaj Mirejo Grosjean parolis pri afrikaj etosoj. Post la kurso okazis ekskurso al Vroclavo, kie la lokaj esperantistoj gvidis nin tra la urbo.

Prof. Ilona Koutny
Gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj
www.staff.amu.edu.pl/~interl/index.html

TEJO tutmonde

Tri sinsekvaj junularaj eventoj en Brazilo

La brazila junularo komencis la jaron tre Esperante: estis tri sinsekvaj esperantumadoj inter la 3-a kaj la 22-a de januaro. En tri malsamaj subŝtatoj de la lando la gejunuloj kunvivis, amuziĝis, ekskursis, festis kaj esperantumis en tre agrabla etoso.

La unua evento estis la 4-a NOVA — Novjara Aranĝo de BEJO — kiu por la unua fojo okazis en Norda Riogrando, la nordoriento de Brazilo, en regiono fama pro siaj belaj plaĝoj kaj naturvidindaĵoj. Kompreneble, plaĝumi estis unu el la ĉefaj farendaĵoj dumtage, kaj ni vizitis plaĝojn ĉe la urbeto Tibau do Sul kaj ĉe la vilaĝeto Pipa, kie abundas eksterlandaj turistoj. Vespere kaj nokte ni promenis en Pipa, kiu havas mojosan noktovivon, aŭ simple restis en la aranĝejo (tendumejo tre agrabla ene de arbaro, tamen piede atingebla el Pipa) kuirantaj, manĝantaj, drinkantaj, muzikumantaj, ludantaj... Kutime la plejmulto de la partoprenantoj de NOVA estas lokanoj, kaj ĉi-foje same okazis, sed pro la nordorienteco de la evento, la plejmulto estis unuafojaj NOVA-anoj, kiuj entuziasmiĝis pri tiu nekongreseca esperantumado!

Ni ankaŭ ekskursis al la Ekologia Protektejo de Pipa, kie troviĝas mirindaj pejzaĝoj, kaj bonŝanculoj povas vidi delfenojn kaj testudojn en la maro. Ni vidis nur testudojn, sed ene de la arbaro ni vidis simietojn kaj vespertojn dormantajn sur muroj de muzeo konstruita en la rezervejo. Similaj simietoj venis matene al la aranĝejo por “peti” manĝaĵon de ni.

Post NOVA venis Aktivula Trejnado en la bienlernejo Bona Espero, en la centro de la lando. De Norda Riogrando ĝis Gojaso estas granda distanco, kaj do nur tri partoprenintoj en NOVA ĉeestis ankaŭ en tiu evento: mi, Maarten Deprez kaj Fábio Monteiro. Por atingi la bienon estas necese preni buson en Braziljo, la mirinda ĉefurbo de la lando, ĝis Alta Paradizo. La vojaĝo daŭras kelkajn horojn, tamen la belaj pejzaĝoj de la savano mirigas la pasaĝerojn dum la vojaĝo.

Kiel la unua tia evento en Brazilo, ne estis facile organizi ĝin, kaj la partoprenantaro estis malgranda, kiel rezulto de eksterordinaraj lekciaroj en federaciaj universitatoj (studentoj kutime ferias januare, sed pro striko pasintjare estis lekcioj en tiuj universitatoj dum la lasta januaro), do la evento fariĝis ĉefe diskutado pri la Esperanta movado, kiu komenciĝis surbaze de la legado de kvar artikoloj de Dennis Keefe publikigitaj en La Balta Ondo en 2012 kaj finiĝis per neatendita diskutado pri la estonteco de Bona Espero, kiam Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia parolis al ni pri sia aspiro disvolvi la Esperantan movadon pere de Bona Espero. Kiel rezulto de tiu lasta diskutado ni interkonsentis pri tio, ke ni okazigos Vintran Aranĝon de BEJO, en julio aŭ aŭgusto, en Bona Espero. Post promenado tra la bieno, estas nekredeble imagi ke nia movado ankoraŭ malmulte profitas tiun mirindan lokon, la nunan plej grandan Esperantejon en la mondo, kiu meritas pli da atento de la tutmonda esperantistaro.

Januare pluvas ĉiutage en tiu regiono de la lando, tamen, dum la lastaj tagoj de la evento la vetero permesis al ni ekskursi en la ĉirkaŭaĵo, kaj nia plej longa kaj memorinda promenado estis al la monto Baleno kaj la akvofalo malantaŭ ĝi.

Ĉiuj homoj kiuj partoprenis en la aktivula trejnado, vojaĝis poste al la urbo Barra do Garças, en la subŝtato Mato Grosso, por la Brazila Kongreso de Esperanto kaj Brazila Esperantista Junulara Kongreso. Ni iris per du aŭtoj ĝis Braziljo kaj de tie karavanis kun aliaj samideanoj el ĉiuj regionoj de la lando.

Alveninte frumatene en Barra do Garças, ĉiuj iris dormi. Sekvatage, la 18-an de januaro, komenciĝis la kongreso. Memorindaj kongresoj de BEJO jam okazis en tiu regiono de Brazilo, tre bonetosa por la junularo. Kiel la ĉefa parto de la junulara kongreso, estis elektita la tria BEJO-Ataŝeo, kiu ĉi-jare reprezentos BEJO-on eksterlande.

Speciale memorinda estis la prelego de Maarten Deprez pri la vojaĝo al Vjetnamio pasintjare, ne pro la prelego mem, sed pro la kaosa distribuado de ĉambroj en la kongresejo, kiu lasis BEJO-n sen ĉambro por ĝia programo, kaj Maarten prelegis al pluraj homoj sidantaj sur gazono, sub la blua ĉielo. La ĉambra problemo estis solvita kaj mi prelegis en BEJO-ĉambro pri Muzaiko.

Speciale rimarkinda estas tio, ke ĵurnalistoj el pluraj televidkanaloj vizitis la kongresejon kaj intervjuis kelkajn el ni. Mi estis uzanta T-ĉemizon de Muzaiko kiam oni venis intervjui min pri BEJO, kaj do mi profitis por paroli ankaŭ pri la radio. La lastan tagon mi estis tradukisto en intervjuo de Roman Dobrzyński, kiu menciis la gravecon de Esperanto por sia profesia vivo kiel ĵurnalisto en Pollando.

Barra do Garças estas belega urbo. Dum la ekskursa tago ni promenis en arbaro kaj baniĝis en 18 akvofaloj. En la lasta kongresa vespero okazis festego, organizita improvize de la junularo, kaj kelkaj homoj festis ĝis sunleviĝo. Memorinda kongresaro!

Rafael Henrique Zerbetto

[FORIGITA!: bildo]

La 4-a Novjara Aranĝo de BEJO, NOVA.

Libroservo de UEA en 2012: Poŝamiko spitis la ĝeneralan fluon

Same kiel en 2009 kaj 2011, la lingvoekzercilo Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts estis la plej furora titolo en la Libroservo de UEA en 2012.

Kun 326 ekz. ĝi vendiĝis preskaŭ duoble tiom kiom la KER-ekzamena preparilo Esperanto de nivelo al nivelo (172 ekz.), kaj eĉ pli ol en 2011, kiam 230 ekz. sufiĉis por la unua loko. Tiu lasta fakto estas surpriza, ĉar oni atendus, ke en jaro, kiam la vendado ĝenerale malkreskis, eblus venki per pli modesta kvanto ol antaŭe. Tamen, ankaŭ la dua plej populara titolo Pasporta Servo vendiĝis pli ol en 2011 (160). Se ankaŭ pasintjare estus aperinta nova eldono de la adresaro de la gastiga servo de TEJO, ĝi certe situus pli alte. Tamen, kun 82 ekz. la eldono 2011 atingis bonan lokon, kio devus atentigi TEJO-n, ke la papera eldono kaj la gastiga servo mem plu estas bezonataj.

Lerniloj kaj vortaroj furoris pli ol beletraj kaj fakaj verkoj. Tio estas natura; same estus en kiu ajn lando, se oni statistikus la vendojn de libroj en iu fremda lingvo. Rimarkindas, ke Saluton! de A. Childs-Mee troviĝas nek en la listo de totalaj nek en tiu de unuekzempleraj vendoj. Eĉ la plej popularaj lerniloj ne senfine vendiĝas bone, sed eble ni ne jam rapidu deklari, ke la epoko de Saluton! finiĝis, ĉar povas ankaŭ temi pri incidento. La plej populara beletraĵo estis Kumeŭaŭa de T. Sekelj, kiun oni trovas en ambaŭ statistikoj. La reveno de tiu ĉarma libro al pinta loko, post multjara foresto, evidente okazis pro la datrevena jubileo de la aŭtoro. Eventoj kaj fenomenoj de la koncerna jaro ĉiam lasas spurojn en la libroserva furorlisto. Krom Kumeŭaŭa, ekzemploj en 2012 estis la indonezia ŝlosilo Kunci Esperanto kaj la vjetnama versio de la furora lernilo Esperanto per rekta metodo de St. Marček. La bona vendiĝo (kaj baldaŭa reeldono) de la unua indikas la elanon de nia movado en Indonezio kaj la dua la okazigon de UK en Hanojo.

La vendoj bedaŭrinde malkreskis. En 2011 ili sumiĝis je € 100 160, sed pasintjare la sumo estis € 87 377 (-12,8%). Tion ĉefe kaŭzis la multe malpli granda UK, kie ĉiuj varoj estis vendataj senprofite kun ekstrema rabato. Alia kialo estis, ke UEA mem apenaŭ eldonis novaĵojn kaj entute la nombro de novaj titoloj sur la Esperanta merkato estas malkreskanta. (Laŭ la statistiko de A. Korĵenkov en La Ondo de Esperanto 2013:3, la rubriko Laste aperis de nia revuo menciis 153 novajn librojn en 2012, 172 en 2011 kaj 204 en 2010.)

Osmo Buller

Projekto por pliefikigi nian agadon

Barda muziko fonis. Nekutima manĝaĵo surteleris. Klera sed sprita preleganto festcelebris faman poeton, kvazaŭ homaranan poeton. Viskisaŭco surtablis. Ne eblas erari: temas pri la nokto de Burns, fama skota tradicio. Dek unu esperantistoj renkontiĝas, plibuntigante la jam internacian etoson.

Sed kial fine de januaro en la fora malvarma Skotlando? Certe ne nur por ĝui la skotan etoson, aŭ la mirindecon de la urbo Edinburgo, historia kaj (inter)kulture engaĝita. Temas fakte pri labora renkontiĝo, kun prezento de diversaj kadroj ene de Eŭropa Unio, laŭ kiuj eblas ricevi monsubtenon por financi la verdan agadon. Ĝin organizas la esperantista entrepreno Kosmo Strategio Ltd., kaj la ĉeestantoj reprezentas multajn interesatajn organizojn, inter kiuj Nitobe, Esperanto-Asocio de Skotlando, Esperanto-Asocio de Britio, Islanda Esperanto-Asocio, Dana Esperanto-Asocio, Interkultura Centro Herzberg, Fondumo Zamenhof, Itala Esperanto-Federacio, Itala Esperantista Junularo, Internacia Scienca Asocio Esperantista kaj Tutmonda Esperantista Junulara Organizo. La ĉefa temo estas la diskuto pri partnera projektpropono al EU pri pliefikigo de nia verda volontula agado. Kvar organizoj eĉ sukcesis ricevi monsubtenon por vojaĝi al Edinburgo, ĝuste por partopreni en la seminario kaj pridiskuti la detalojn de la projektpropono.

En la Esperanto-movado ofte aperas bonaj ideoj, sed multokaze mankas mono por ilin realigi. Plie, en niaj organizoj, bazitaj ĉefe sur volontulado, ofte mankas specifaj kapabloj, kiuj permesus pliefikigi nian laboron. Trejnado de aktivuloj, akiro de fakaj kapabloj kaj daŭra interŝanĝo de bonaj praktikoj inter diversaj organizoj estas ŝlosilaj por serioza, fruktodona kaj profesieca agado. De tio venis la ideo proponi projekton al EU, kiu ĝuste helpu la esperantistaron celtrafe agadi.

Inter la pluraj temoj traktitaj, plurfoje kaj de pluraj homoj, klara bezono eliri el niĉa insulo estis substrekita kiel absolute necesa kondiĉo por sukcese antaŭeniri.

La partnera projekto — se EU aprobos ĝin — traktos dum du jaroj pri la jenaj temoj: retaj kunlaboriloj kaj sociaj retoj, merkatigo, tempomastrumado, ŝanĝmastrumado, informado kaj komunikado, monakirado, financa mastrumado, negocado / intertraktado, motivizo de volontuloj kaj membroj.

Temas pri noviga aspekto en la Esperanto-movado, pri naskiĝo de kunlabora reto de organizoj kiuj povas kunpartigi siajn spertojn, siajn ideojn, siajn kapablojn. Temas ankaŭ pri serioza konsciiĝo ke por atingi celon, solida, fidinda kaj profesieca strukturo estas bezonata.

En la nunaj tagoj la projektpropono estas fintraktata kaj nun — kiam vi estas leganta — jam sendita por pritaksado. Kaze de aprobo, ĝi reprezentos gravan mejloŝtonon por antaŭenigi nian aferon (aŭ ĉu pli bone: aferon de la homaro?). La rezultoj ne estos limigitaj al EU aŭ al la partoprenantaj organizoj. Certe estas la intenco kunpartigi kiom eble plej multe, tiel ke la tuta komunumo povos profiti de tio. Sed ankaŭ kaze de malaprobo, la edinburga kunveno estis aparte sukcesa. Kvankam EU-mono helpas, ĝi ne estas nepre bezonata por ekigi tian programon. Konsciiĝo, pliprofesiigo, kunpartigo, interkontaktoj iĝis jam prioritataj en la tagordo de pluraj organizoj.

Eĉ se tre plenaj, la seminaritagoj allasis iomete da tempo por vizito de la mirinda urbo kaj por vizito al la tombo de Bill Auld, eble la plej elstara Esperanto-poeto. Tre kortuŝa estis la vizito al la urbeto Dollar, kie hejmas la tombo, kie ankaŭ okazis legado de poemo.

Francesco Maurelli

Recenzoj

Bonvena kontribuo al la esploro de la historio de Esperanto

Èsperanto: polveka cenzury. D.V. Vlasov. Moskva: Impeto, 2011. 183p. 22cm. Ilus. ISBN 9785716102293. Prezo: € 12,00

La ruslingva libro de Dmitrij Vlasov baziĝas sur diplomlaboraĵo (magistra disertacio), verkita en la fakultato de ĵurnalistiko de la Sankt-Peterburga ŝtata universitato. La juna aŭtoro lernis Esperanton kaj decidis verki sian diplomlaboraĵon pri Esperanta temo. Kiel scienca gvidanto rolas la fama esploristo de la cenzuro en Ruslando, profesoro G. Ĵirkov. La libro traktas la evoluon de la Esperanta gazetaro en Ruslando kaj Sovetio dum la unuaj 50 jaroj de Esperanto. La periodo enhavas diversajn fazojn, sed iel cenzurado sekvas la evoluon de la Esperanta gazetaro preskaŭ plentempe. Cenzurado estis ankaŭ grava kialo por la malforta evoluo de la Esperanta gazetaro antaŭ la jaro 1917.

La unuaj bataloj kun la cenzuro temis pri la rekono de Esperanto kiel lingvo, sed ankaŭ pri la timo pro Esperanto. En sia konkludo la aŭtoro emfazas ke aŭtoritatuloj havis kialon timi Esperanton, ĉar per ĝi fremdaj ideoj povis atingi ruslandanojn, eĉ se inter la fremdaj ideoj estis ankaŭ tekstoj de Leo Tolstoj, kiu mem estis ja ruslandano. Ekzemploj pri socialismaj tekstoj estis pokaj en la antaŭrevolucia ruslanda Esperanto-gazetaro, kiu malmulton publikigis pri socipolitikaj temoj.

En la soveta epoko la kialo por cenzurado estis eviti “falsajn informojn” pri Sovetio. Nome falsaj informoj “ne malofte aperis en privataj korespondaĵoj de sovetaj esperantistoj” (p. 93). La kontrolado fariĝis pli grava post 1928, kiam Stalin deklaris ke la klasbatalo intensiĝas. La soveta Esperanto-movado strebis cenzuri la eldonotan Esperantan materialon mem kaj cenzurado estis unu el la ĉefaj taskoj de Sovetrespublikara Esperantista Unio. Krome la asocio celis atenti la nacilingvajn (plejparte rusajn) artikolojn pri Esperanto kaj eviti erarojn, kiuj foje aperis en ili.

La libro priskribas ankaŭ la ŝanĝiĝon de la loko de Esperanto inter la fremdaj lingvoj. Se komence de la 1920-aj jaroj sovetaj esperantistoj (kaj kelkaj aliaj) vidis Esperanton kiel unuan fremdan lingvon, post 1928 ĝi fariĝis nur unu inter la fremdaj lingvoj kaj, kiel Stalin esprimis, “ĝi ne estas la estonta komuna lingvo de laboristoj”.

Populariĝis kolektiva korespondado, ĉar en individua korespondado povis pli facile esprimiĝi aferoj, kiuj fakte kompromitis Sovetion (eĉ se la intenco estis mala). Per kolektiva preparo de leteroj eblis forigi ne nur ideologiajn erarojn, sed ankaŭ lingvajn. La kvanto de kolektivaj leteroj kreskis, sed kreskis ankaŭ la kvanto de individuaj leteroj, kiuj restis pli multaj ol la kolektivaj. Fine la individua korespondado estis malrekomendita, fakte malpermesita meze de la 1930-aj jaroj.

Internaciaj kontaktoj de sovetaj esperantistoj estis tamen tro danĝeraj por la registaro kaj tial la fino de unu el la plej prosperaj Esperanto-asocioj okazis en 1937-38, kiam ajna poresperanta aktivado en Sovetio fariĝis neebla.

La bazmaterialo de la libro estas plejparte el ruslingvaj fontoj. Tion kaŭzas la fakto, ke temas pri diplomlaboraĵo, por kiu necesas havi fontojn, kiuj kontroleblas por la scienca gvidanto, krome la Esperantaj fontoj eble ne estas same facile troveblaj en Ruslando. Ekzemple la Inventaro de Planlingvistikaj Periodaĵoj (1992) kolektita de rondo Takács estas eble nekonata al la aŭtoro. La publikigo de la magistra disertacio estas bonvena kontribuo al la esploro de la historio de Esperanto kaj ĝia gazetaro, ankaŭ nacilingve. La juna aŭtoro faris sian taskon bone kaj la apero de la libro plu emfazas la fakton, ke necesas povi legi la rusan por ĉiu serioza esploranto de la historio de la Esperanto-movado.

La libro estas riĉe ilustrita kun titolpaĝoj de Esperantaj gazetoj kaj fotoj pri iliaj redaktoroj kaj aŭtoroj. Ĝi havas ankaŭ liston de “ĉiuj” Esperanto-periodaĵoj aperintaj en Ruslando de 1906 ĝis 1936, tamen la listo ŝajnas esti ne tute kompleta. La pinto de la gazeteldonado estis la ses jaroj de 1917 ĝis 1922, kiam aperis entute 42 diversaj Esperanto-periodaĵoj.

Jukka Pietiläinen

Por alfronti la ĉinan skrib(mur)on

La misteroj de la ĉina skribo / Les mistères de l’écriture chinoise. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2003. 79p. 21cm. ISBN 2906134597. Prezo: € 7,80

En Okcidento la ĉina lingvo (kaj precipe ĝia skribo) sinonimas popolbuŝe al io nekomprenebla, nedeĉifrebla kaj enigma. Nur malmultaj kuraĝuloj alproksimiĝis al tiu nealirebla fortikaĵo, des malpli surgrimpis ĝiajn muregojn. Unu el ĉi-lastaj, André Cherpillod, proponas al ni unikan okazon enrigardi trans la muron, disblovante onidirojn, onidivenojn kaj onisupozojn pri tio, kio estas la ĉina skribo. La aŭtoro famegas pro sia profunda kaj plurflanka fakoscio de ekzotaj lingvoj kaj skribsistemoj. Eĉ la ĉinajn, japanajn kaj koreajn komputilajn tiparojn por sia memeldonita libreto Cherpillod preparis propraforte, kaj oni agnosku ke tre bele, montrante plian faceton de sia talento.

Nuntempe oni ne plu fosas profunde por trovi informojn pri io ajn, kaj Vikipedio lerte flikas la truojn en nia scio, do ĉu oni ankoraŭ bezonas sciencpopularigajn libretojn? Jes ja, ĉar ĝuste en nia musklakema tempo la verko de Cherpillod elstaras per klareco kaj popaŝa enprofundiĝo, dum kiu la leganto neniumomente sentas sin senapoge dronanta.

La franca lingvisto montras la anatomion kaj la funkciadon de la ĉina skribo, klarigas, kiel ĝi komunikas la sencon, kiel estas kunmetataj diversaj vortoj, interalie tiuj por abstraktaj nocioj. Oni sekvas la disvolviĝon de la ĉina skribo ekde la praaj bildodevenaj signoj ĝis la lastatempaj plisimpligoj, enkondukitaj en la popola respubliko.

La ĉina skribo priservis ankaŭ la najbarajn popolojn: la japanojn, koreojn kaj vjetnamojn. La unuaj pluuzas ĝin apud siaj du silabaroj, ĉe la duaj la nacia silabskribo preskaŭ elpuŝis la ĉinajn ideogramojn, dum la triaj transiris al la latina skribo. Ankaŭ ĉi tri skribsistemoj trovis apartan prilumon en la verko de Cherpillod.

La libro atingas multajn celgrupojn de la legantaro. Plenaj senspertuloj legos ĝin kun viva intereso, dum lingvolernemulo, kiun tiklas la defio eklerni unu el la lingvoj uzantaj la ĉinan skribon, trovos en ĝi multajn utilajn praktikaĵojn, ekzemple kiel oni trovu vorton en ĉina vortaro. La skribo ja ne estas alfabeta, do ankaŭ la alfabeta ordo ne povas ekzisti, ĉu ne? La verko estas eldonita dulingve, kun Esperanta kaj franca tekstoj vidalvide. Dense faktabunda, ĝi estas pordeto al vere mirinda mondo. Kiom dezirindus ke Cherpillod pluverku similteme kaj konigu al ni pluajn skribsistemojn: la araban, la mongolan, la plurajn hindiajn!

Yenovk Lazian

Universalaj rakontoj

Nomoj kaj sortoj. Júlia Sigmond. Cluj-Napoca: Exit, 2011. 110p. 20cm. ISBN 9786069246030. Prezo: € 6,90

Jen serio da personaj historioj, iuj feliĉaj, aliaj malgajaj, ĉiuj pensigaj. Knabino naskas post perforto fare de la vicpatro, fama dirigento fuŝgvidas orkestron, viro mirakle resaniĝas je malofta kancero, vidvino malsaĝe transdonas al malica bofilino sian tutan havaĵon: jen nur kelkaj el la dekduo da vivhistorioj en ĉi tiu libro. La rakontoj estas mallongaj, tamen ĉiu estas tiom riĉa je okazaĵoj, kiom sufiĉus por tuta romano.

En ĉiu noveleto la emfazo estas sur la persona rakonto, ne sur la ĉirkaŭaĵo aŭ historia periodo. Eble per tio la verkistino celas doni al la rakontoj universalecon, ĉar la legantoj povus senti, ke ĉi tiaj vivrakontoj povas okazi al iu ajn, ie ajn, iam ajn. Kaj tamen neankrite en specifaj vivmedio kaj epoko, la rakontoj reduktiĝas al serio da rapidaj skizoj. Mankas al ili la profundeco, kiun ili gajnus per pli ellaborita fono.

La lingvaĵo, kiel ĉiam ĉe Sigmond, estas elegante klara. De tempo al tempo ĝenas la apero de vortoj kiaj “stupida” kaj “kozo”; kaj ĉu ŝi neniam lernis la rolon de la streketo en Esperanto? Tra la libroj aperas dekoj da misskriboj de la speco “30 jara viro”, “ŝi estis nur 14 jarulino”, “ses monata gravedeco”, “Esperanto Klubo” kaj simile. Ĉu temas pri konscia malatento de pedanta detalo aŭ kompleta manko de kontrollegado?

Anna Löwenstein

Nitobe-simpozio en Rejkjaviko

La Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (Roterdamo, Nederlando), kiu aŭspicias la revuon Language Problems and Language Planning (LPLP: Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado), organizas de tempo al tempo por invititaj gastoj internaciajn simpoziojn pri aspektoj de lingvouzado kaj lingvopolitiko.

Tiuj aranĝoj (nomataj Nitobe-simpozioj laŭ la konata japana funkciulo asociita kun la Ligo de Nacioj en la 1920-aj jaroj) jam okazis en Prago (1996), Berlino (1999), Pekino (2004), Vilno (2005) kaj Tokio (2007). La simpozio en Tokio okazis ĉe la Universitato Sophia pri la temo “Al justa lingvopolitiko en Azio.”

Ni planas organizi Nitobe-simpozion en Rejkjaviko en julio 2013 kun la temo “Lingvoj kaj internaciigo en supera edukado: ideologioj, praktikoj, alternativoj.”

La Simpozio konsistos el referaĵoj, prezentoj kaj podiaj diskutoj de fakuloj el la tuta mondo, kun aparta emfazo al la Nordiaj landoj kaj al instrulingvoj en supera edukado. La temo estos ligita al la antaŭvidata aperigo de libro redaktita de Anna Kristina Hultgren, Frans Gregersen kaj Jacob Thøgersen, English in Nordic Universities: Ideology and Practice (La angla en nordiaj universitatoj: ideologio kaj praktiko), eldonota en la serio Studies in World Language Problems (Studoj pri mondaj lingvoproblemoj), probable en la frua 2014, de la eldonejo John Benjamins, Amsterdamo.

La simpozio komenciĝos en la vespero de ĵaŭdo, 18 julio, kaj finiĝos en la frua posttagmezo de sabato, 20 julio, 2013.

La simpozio okazos sub aŭspicio de la Instituto Árni Magnússon por Islandaj Studoj, kun financa subteno de ESF (Esperantic Studies Foundation) kaj de la eldonejo John Benjamins.

La organiza komitato de la simpozio konsistas el Mark Fettes (Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado), Frans Gregersen (Universitato de Kopenhago), Anna Kristina Hultgren (Malferma Universitato, Britio), Ari Páll Kristinsson (Universitato de Islando), Jacob Thøgersen (Universitato de Kopenhago) kaj Humphrey Tonkin (Universitato de Hartford, Usono).

Partopreno en la simpozio estas laŭ invito. Bonvolu kontakti Humphrey Tonkin ĉe t...@hartford.edu por ricevi pliajn informojn.

Esperantologia Konferenco en Rejkjaviko

Ankaŭ en la 98-a UK en Rejkjaviko okazos la tradicia Esperantologia Konferenco de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED). Unuafoje enprogramigita en la Varna UK en 1978, en Rejkjaviko okazos jam la 35-a sesio.

La Konferenco celas doni eblon prezenti rezultojn de novaj esploroj kaj ebligi spertointerŝanĝon kun aliaj esperantologoj. La prelegoj estos poste eldonitaj kiel aktoj.

Interesatoj por prelegi sendu resumon de la proponata prelego, kun mallonga biografia informo pri si, ĝis la 30-a de aprilo, al prof. Christer Kiselman (Poŝtkesto 480, SE-751 06 Uppsala, Svedio; rete: k...@math.uu.se).

Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado

En Iksan, Koreio, de la 18-a ĝis la 21-a de januaro 2013 okazis la 8-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado (IERM).

Organizis ĝin Esperantista Asocio de Ŭonbulismo (EAŬ) sub la aŭspicioj de la Internacia Fako de Ŭonbulismo, koredevena religio. Ĉeestis 38 esperantistoj el Ĉinio, Hungario, Japanio, Koreio, Litovio kaj Nov-Zelando.

Ĉiumatene okazis fizika ekzercado kaj sidmeditado sub la gvido de la ŭonbulana pastro Avdejev Miĥail, kaj ĉiuvespere la ĉeestantoj 108-foje riverencis kun pento, preĝo, danko kaj bondeziro.

Dum la renkontiĝo prelegis Oh Soonmo (Regmetodoj de atento kaj senatento), Makoto Shiotani (Oomoto kaj Esperanto), Márkus Gábor (Interna harmonio kaj ekstera paco), Ŭon Ikson (Ŭonbulismo), Lim Tong Hyeok (Esperanto-similaj lingvoj), Simone Robert (Montgoriloj kaj travivaĵoj en Ugando) kaj Lee Youkyoung (Kulturo de la regno Baekje). Apartan atenton kaptis la prelego de Márkus Gábor, kiu iniciatis sidmeditadon kaj riverencadon en Budapeŝto post sia partopreno en la 7-a IERM en 2012.

Cho Myung-ja prezentis la korean tradician ludon “jutnori”. Han Sook-hee montris kiel kuiri la korean “tokmanduguk”. Koreaj manĝaĵon junuloj instruis dancon de la pasintjare tutmonde populariĝinta korea kanto “Oppan Gangnam-stilo”. Huĝimoto Hideko regalis la partoprenantojn per japana teo. Oni ne nur meditis, sed ankaŭ ekskursis. La renkontiĝejo situas sur la tereno de la centra sidejo de ŭonbulismo, sur kiu troviĝas diversaj religiaj konstruaĵoj. Perpieda ekskurso donis la ŝancon konatiĝi kun ŭonbulismo kaj ĝia historio. Dum la duontaga ekskurso oni ĝuis la neĝkovritan belegan pejzaĝon en kaj ĉirkaŭ la budhana templo Nesosa. Sekve oni admiris la unikan klifon Ĉesokgang, konsistantan el sedimenta rokaĵo, kies rokaj tavoloj estas surmetitaj unu sur la alia kvazaŭ kuŝantaj libroj. Post la ekskurso bongustis loka rizokaĉo kun konkuloj en la vespera bankedo.

Per la renkontiĝo esperantistoj kaj ekleziuloj interŝanĝis bonajn impresojn pri ŭonbulismo kaj Esperanto. Oni vizitis la ĉefmajstron Gjongsan, la ekleziestron de ŭonbulismo, kiu substrekis, ke ŭonbulanoj kaj esperantistoj kunlabore konstruu pacan kaj esperplenan mondon, kaj la eksan ĉefmajstron Ĝŭasan, kiu fervore pledas por Esperanto.

La 9-a IERM okazos de la 17-a ĝis la 20-a de januaro 2014 en Iksan. EAŬ planas organizi similan aranĝon de meditado en Eŭropo okaze de la 100-a Universala Kongreso de Esperanto. Interesiĝantoj turniĝu al Lee Jungkee (e...@saluton.net).

Choe Taesok

Solena kunveno en Nov-Zelando

La 90-a Kongreso de Nov-Zelanda Esperanto-Asocio okazis en Auckland, de la 10-a ĝis la 16-a de januaro 2013.

Partoprenis ĝin proksimume 25 kongresanoj kaj eksterlandaj vizitantoj el Japanio, Nov-Kaledonio kaj Aŭstralio.

Gražina Opulskienė el Litovio prelegis kaj gvidis lingvajn sesiojn. La etoso estis tre pozitiva pro la fakto ke ĉeestis novaj, junaj esperantistoj. Estis elektitaj novaj membroj al la Estraro de NZEA.

Sur la foto: Tre plaĉis al la kongresanoj tradiciaj trinkaĵoj kaj fromaĝoj el Litovio.

David Ryan

Zamenhof-festo en Francio naskis novan E-placon

La 15-an de decembro 2012 posttagmeze okazis en la franca urbo Choisy le Roi la tradicia Zamenhof-Festo.

Matene estis inaŭgurita la Placo de Esperanto fronte al la stacidomo de la urbo. Sur la sama placo jam estis inaŭgurita busto de Zamenhof en 1987. La ceremonion ĉeestis kvindeko da personoj. La urbestro kaj la unua vicurbestro de Choisy le Roi, Sylviane Lafargue, prezidantino de Franca Fervojista Asocio, kaj Louis Zaleski Zamenhof, la nepo de la kreinto de Esperanto, kiu faris malferman paroladon antaŭ la inaŭguro. La varietea programo de la posttagmezo plezurigis nin pro diversaj dancoj, muzikstiloj el la mondo, kanzonoj kaj eta teatraĵo.

Ni havis la plezuron bonvenigi tre simpatian viron, kiu prezentis kantprelegon pri Esperanto kaj daŭripova evoluo: Guillaume Armide spertiĝis kaj profesiiĝis en tiu fako, laboris kiel aktoro kaj surscenigisto, pianludas kaj kantas de sia infanaĝo, kaj eklernis Esperanton samtempe kiam li ekinteresiĝis pri la daŭripova evoluo.

Raymonde Coquisart

Unua ĝemeliĝo de ĉina kaj korea mezlernejoj

Ofte internacie ĝemeliĝas urboj, universitatoj, asocioj, kluboj kaj similaj instancoj. Tia fenomeno ne mankas ankaŭ en Esperantujo. Tamen unuafoje en Koreio okazis ĝemeliĝo de du lernejoj pere de Esperanto.

El la du lernejoj unu estas la supermezlernejo Tianjiabing de Baotou en Interna Mongolio, aŭtonoma regiono de Ĉina Popola Respubliko, kaj la alia estas la supermezlernejo Wonkyung de Kyungsangnamdo en Korea Respubliko.

La ĉefaj motoroj de la ĝemeliĝo estis Liu Baoguo (Ĉinio) kaj Han Sook-hee (Koreio), kiuj instruas Esperanton en siaj respektivaj lernejoj. Ili konatiĝis per retbabilejo kaj priparolis eventualan ĝemeliĝon, renkontiĝinte en la 45-a Konferenco de ILEI en Kunming, Ĉinio, kaj poste evoluigis la aferon. Okaze de la 3-a ILEI-Seminario de Orienta Azio (ISOA) la delegacio de la ĉina lernejo vizitis Koreion.

La 24-an de januaro 2013 Ma Xin, vicdirektoro de la ĉina lernejo, kaj Park Young Hoon, direktoro de la korea lernejo, subskribis la oficialan ĝemeliĝan interkonsenton en la sporta halo de la supermezlernejo Wonkyung. La ĝemeliĝan ceremonion ĉeestis ne nur ambaŭlandaj esperantistoj, sed ankaŭ 130 instruistoj de la 10 alternativaj lernejoj, kiuj apartenas al la eklezio de ŭonbulismo. Gratulparolis Gong Xiaofeng, prezidanto de la Ĉina Ligo de Esperantistaj Instruistoj kaj estrarano de ILEI.

Do, Esperanto ludis gravan rolon por ĝemeligi la du lernejojn, kiuj konsentis pri regulaj vizitoj kaj interŝanĝoj.

Choe Taesok

Montara karnavalo

Bjalistokaj esperantistoj, kiuj ofte travivas ege frostajn vintrojn kaj eĉ renkontas blankajn ursojn surstrate, ricevis la ideon ripozi komune en montaro.

La posedanto de la Ripozdomo Gawra en Zagórze Sląskie en Strigmontaro, por komenci bonan kunlaboron, proponis al ni rabaton, kaj ni povis anonci en la reto: de la 12-a ĝis la 19-a de januaro 2013 ni tie renkontiĝu. Kontraŭ 15 eŭroj tage ni manĝis kaj loĝis en tiu pitoreska loko, centre de malgranda montara komunumo, facile atingebla per interurbaj busetoj. La 6-jara Filipo, la plej juna partoprenanto, estis mia lernanto el la infanĝardeno Vinnie La Pu en Bjalistoko. La plej maljuna membro de la aranĝo estis Huberto, iama boksisto, lernanta Esperanton ĉe Bjalistoka Esperanto-Societo. Dek personoj venis per la sama trajno enirinte ĝin survoje. Ne estis planataj lecionoj, prelegoj, streso, IKR-ekzamenoj..., nur senĉesaj grupaj petoloj. Ŝajnis, ke speciale por ni antaŭ nelonge neĝis kaj iomete frostis. La montaraj padoj aspektis romantike, kovritaj de pura neĝo, kaj allogaj temperaturoj regis ĝis nia forvojaĝo.

El la longa listo de vidindaĵoj ni ĉiutage elektis ion eksterordinaran. Sufiĉis 20-minuta promenado por viziti la malnovan kastelon Grodno kaj de ĝia turo admiri belegan panoramon. Ege impresis nin vizito en la subtera urba komplekso Riese, kreita de hitleranoj en 1943-1944 per la manoj de militkaptitoj. Promenante 4 horojn laŭlonge de Bystrzyckie ni savis la vivon al nekonata turisto, kiu subite malfortiĝis en dezerta loko kaj ne sukcesis voki helpon. Li certe ne havus ŝancon transvivi se ni ne alvenus. En la apuda urbo Świdnica ni admiris la Preĝejon de Paco, kiun konstruis sileziaj protestantoj kun la permeso de la germana imperiestro Ferdinando la 3-a, el ligno, pajlo, sablo, argilo kaj la devigo finkonstrui la tuton ene de unu jaro. Sur la invitafiŝo de nia aranĝo ni anoncis maskobalon kaj ĝi fakte okazis en “Sentema Mimozo”. Se vi iam legis la konkursan verkon de Louis Beaucaire “Kiel mi fariĝis kunfondinto de UEA”, vi komprenas la rilatojn inter nia Ripozdomo kaj tiu alia. Helenka Biskup, kiu aktoras en la monodramo Doktoro Esperanto, serĉas novan tekston por prezenti ĝin publike, kaj tio inspiris nin komune legi vespere satirojn kaj humuraĵojn pri Esperanto kaj pri esperantistoj sub la titolo Samideanoj.

La lastan tagon okazis neĝbatalo inter la ĉeestantoj kaj adiaŭo kun la afablaj loĝantoj de la Ripozdomo. Ni promesis reveni junie kaj septembre, por admiri la koloran Strigmontaron en diversaj jarsezonoj. Restis ankoraŭ multaj vidindaĵoj, kiujn ni ne sukcesis viziti. Eble ni renkontiĝu kaj faru tion komune? Spektu www.domgoscinnygawra.pl.

Ela Karczewska

Jarkunveno de Ĉinaj Esperanto-komercistoj

La 6-a jarkunveno de la klubo de Ĉinaj Esperanto-komercistoj, IKEF-Ĉina 2012, okazis de la 2-a ĝis la 4-a de novembro 2012 en la ĉina urbo Ĉangŝa.

396 personoj partoprenis la pompan inaŭguron en la Ĉangŝa-Komerca kaj Turisma Kolegio, kie 176 studentoj lernas Esperanton kiel nedevigan studobjekton. La prezidanto raportis pri la aktivaĵoj en la jaro 2012, kaj atribuis honorigajn ordenojn al ok elstaraj aktivuloj de la Klubo nome de la ĉinaj E-komercistoj sub IKEF.

En la sekvaj tagoj okazis laborkunsidoj por elekti novajn estraranojn, kunlabori kaj negoci, ekzemple pri vino kaj bajĝo (ĉina alkoholaĵo) kun Esperantaj markoj. En la fermo la ĝenerala vicprezidanto Zhao Chenghua gvidis la subskribadon de la kunlaboro kaj de la negocaj kontraktoj de la partoprenantoj, kaj prezentis la novelektitajn estranojn. Fine la prezidanto Wang Tianyi deklaris, ke la 7-a Jarkunveno de IKEF-Ĉina okazos en Suzhou, najbara urbo de Ŝanhajo, kaj la novelektita vicprezidanto Zhang Tiezheng, la prezidanto de Suzhou-a Esperanto-Asocio, varme invitis ĉiujn al partopreno. Post la kunveno oni diskutis pri la fondo de Esperanto-fako pri komerco en la Ĉangŝa-Komerca kaj Turisma Kolegio.

Lilia Nie

Revuo Esperanto 2013 4

Malferme

Insuloj kaj la intelekta digno

En 2002 iuj universitatanoj volis trejni tradukistojn por ke naskiĝu nova intersocia dialogo en Srilanko. Mi kuninstruis en la labortendaro kun kanadaj kolegoj. Nia brigado renkontis escepte vervan, amikeman lernantaron. La suna Srilanko disradiis insulan magion, kiu nutris tiun amikemon. Al la lecionanoj en tiu insulo unike evidentis, ke la ago traduki, por esti amika, devas esprimadi simetrion de trafiko. Jen vi donos al mi, jen vi prenos de mi, kaj ni legados unu la alian.

Ne plu ekzistas kolonioj, ni lernis. La mondo fine pretas por reciproka tradukado inter suverenaj kulturoj. Malgranda socio loĝanta sur insulo kulture vivtenas sin per la tradukado tien kaj reen. Ĝi devas rajti rigardi sin pro tio kiel suverene interdependan. Neniu trudu al ĝi la bildon, ke ĝi sklave, unudirekte dependus de privilegiaj “fontaj” lingvoj. Se ne ĝuos tiun rajton insulanaro, tiam ĉies suvereneco kompromitiĝos.

La postmoderno estas vivneceso, kaj ne lukso, ni lernis. Paroli pri moderniĝo estas ja utile: moderna lando unue sin demandas: “Ĉu ni pretas por la mondo?” Sed tuj poste stariĝas la postmoderna dua demando: “Ĉu la mondo pretas por ni?” Nur la reciprokeco de tradukado kaj legado tenas ekvilibra la ritmon. La moderna laboro evoluigadi la propran socion devas alterni kun la postmoderna tasko evoluigadi en supla reciprokeco la aliajn sociojn en la mondo — la tradukpartnerajn.

Instruante en la srilanka labortendaro, ni lernis, ke la neceso de la traduka reciprokismo ilustras ĉiunivelan geometrian principon. Ne nur inter socioj, sed ankaŭ inter unuopuloj validas la principo, ke vi kreskos digne ne se vi konstruos fortikaĵon, kiu severe revizoros ĉiun eniron kaj eliron. Kreski digne estas fariĝi supla interŝanĝanto. Vi alterne lernas kaj instruas; vi sentime pliriĉigas tiujn fundamentajn, tradiciajn sciojn, kiuj unike stampas vin.

Tre belan metaforon por tia digna unuopula kreskanto — por tia digna socia kreskantaro — liveras ĝuste la interreto, kies unikajn demandojn des pli rekte alfrontas insulanoj. Ĉu la reto plifortigas la malnovan geometrion de centro kaj periferioj, de mastro kaj sklavoj? Aŭ ĉu ĝi fariĝas ejo, kie planedo finfine vere senkolonia lernos doni al si horizontalan geometrion de reciproke interdependaj suverenaj personoj kaj socioj? Ĉu danke al la reto evoluos personoj kaj socioj fiere senfortikaĵaj, ĉiam reagordantaj siajn interkonektojn, por ke ili ne fariĝu malreciproke unudirektaj?

Permesu, geamikoj, ke tiuj demandoj el 2002, kovitaj en Srilanko, aperu sur la ekrano de nia kongreso en Islando. Mi dankas la kongresteman reĝisoron Orlando Raola pro lia insulana saĝo aperinta marte. Mi ne havis la feliĉon naskiĝi sur insulo; sed ŝanĝis mian vivon vizitoj al insuloj — ne malplej tiu al Islando en 1977 por mia unua UK!

Probal Dasgupta

Lernejaj Lingvaj Festivaloj en Rusio

La 2-an de marto 2013 en la antikva rusa urbo Kaluga tre sukcese pasis la dua Kaluga Lingva Festivalo. Ĝi estis tiom impona kaj sukcesa, ke eblas senhezite diri: la lingvafestivala movado en la urbo stabiliĝis, maturiĝis kaj montras firman tendencon plu evolui.

Sur la fronta paĝo de la programo ĉiu vizitanto povis legi, ke la festivalon organizas la Administrejo pri klerigado de la urbo Kaluga, asistata de la Moskva Esperanto-Asocio “MASI”, la kaluga ŝtata universitato K. E. Ciolkovskij, la kaluga filio de la Moskva ŝtata teknika universitato N. E. Bauman kaj la kaluga filio de la Ruslanda ŝtata homscienca universitato.

Kial la nomo de nia Asocio okupas en tiu ĉi impona listo la unuan lokon? Ĉar la antaŭhistorio de la juna festivalo komenciĝis en Moskvo, kien por la 5-a Moskva Lingva Festivalo en 2010 venis granda grupo de kalugaj lernejanoj, kiun kunigis la oficistino de la urba administrejo pri klerigado Maria Turilova. Por la sekva jaro al MLF antaŭaliĝis jam 60 lernejanoj de Kaluga, kaj tio kaŭzis la neplanitan eventon: la 1-an Lernejan Lingvan Festivalon en Moskvo, kiun ni organizis en la Pedagogia kolegio № 15. Kadre de la programo estis nekutima ero: Konversacia Rondo por lernejaj instruistoj kaj gepatroj pri la temo “Ĉu indas aranĝi apartajn lingvajn festivalojn por lernejanoj?” Dum la kunveno la reprezentantoj de Kaluga, inspiritaj de niaj garantioj pri ĉiaspecaj subtenoj, decidiĝis organizi propran lernejan LF en sia urbo. Kaj la 21-an de aprilo 2012 la 1-a Kaluga Lingva Festivalo sukcese pasis en unu el la plej renomaj urbaj klerigejoj, la gimnazio № 24. En tri blokoj okazis 27 prilingvaj prezentadoj kaj prelegoj, el kiuj 15 faris la speciale alvenintaj moskvaj festivalanoj. Inter tiuj, 9 programerojn gvidis la 5 “masianoj”. Do, la organizantoj de la unua KLF laŭrajte estis la Administrejo pri klerigado de la urbo Kaluga kaj la Moskva E-Asocio “MASI”. En la Solena Malfermo la reprezentantoj elpaŝas kun salutvortoj, tiel la kaluganoj ekscias pri MLF, MASI kaj Esperanto, kaj la prezentado de Esperanto kolektas plenan klasĉambron de scivoluloj.

En 2013 la listo de la organizantoj impone kreskis. Kreskis ankaŭ la kontribuoj de la lokaj specialistoj, la kvanto de la partoprenantoj kaj la famo de la evento en la urbo, malgraŭ ke trafi la festivalon, kaj eĉ ekscii pri ĝi, iĝis ioma problemo, ĉar partopreni rajtas nur organizitaj grupoj de infanoj el la urbaj lernejoj, speciale invititaj.

La duan festivalon denove gastigis la gimnazio No 24, kies 300-seĝa solenejo jam ne povis disponigi sidlokojn por ĉiuj ĉeestantoj. Je la 11-a horo tie kolektiĝis lernantoj-lingvemuloj el la dudek urbaj lernejoj. Kiel kunordiganto de la Moskva Esperanto-Asocio “MASI” kaj direktoro de la Moskva lingva festivalo, en la salutparolo mi klarigis, kial ĝuste esperantistoj lanĉis la lingvafestivalan movadon kaj menciis, ke la kreinto de Esperanto Ludoviko Zamenhof traktis ĝin kiel la duan lingvon post la gepatra, kaj komunan por ĉiuj.

Dum la festivalo estis prezentitaj 30 programeroj, dividitaj en tri 40-minutajn blokojn. Kadre de la unua bloko mi prezentis Esperanton. La seĝoj en la 30-loka klasĉambro ne sufiĉis, oni devis alporti kromajn el la najbaraj lokaloj. La aŭskultantoj estis lernantoj de diversaj aĝoj kaj ĉiuj estis tre atentaj kaj aktivaj. Ili multe ĝojis pro la disdonitaj flugfolioj kaj broŝuroj, ĉiuj deziris daŭrigon, kelkaj lasis sian retadreson. Feliĉe inter la gastoj estis la nova esperantistino el Kaluga Julia Tenengolc, ĵus antaŭ semajno vizitinta la masian E-paroligan renkontiĝon Apero-7 (legu sur la p. 90). Ŝi promesis plu zorgi pri la dezirantoj lerni Esperanton.

Intertempe en la solenejo prezentis la japanan lingvon alia masiano, la fama festivalano Miĥail Ĥaminskij. En la dua bloko, same en la solenejo, li prelegis pri la iberiaj lingvoj kaj en la tria pri la slavaj. En la dua kaj tria blokoj la masianino Julia Samsonova (konata kiel Klera) prezentis la lingvojn hebrea kaj tok-pisino. Intertempe mi estis intervjuata de la urba televido “Nika” kaj traktis kun la kaluganoj eblojn pri aliaj komunaj projektoj.

La programon kronis festa koncerto de la infanaj artaj kolektivoj de la urbo. Ĉiuj prelegintoj ricevis dankleterojn de la administrejo kaj iliaj vojaĝ-, loĝ- kaj manĝelspezoj denove estis kompensitaj de la invitinta organizaĵo.

Nun antaŭ la kalugaj organizantoj staras granda problemo: organizi festivalon malfermitan por ĉiuj urbanoj. La studentoj kaj la gepatroj insistas pri sia rajto partopreni la novtipan klerigan eventon en la urbo.

La ekzemplo de Kaluga montras, ke ankaŭ neesperantistoj scipovas organizi bonegan Lingvan Festivalon, se ili studas nian sperton, sekvas niajn rekomendojn kaj havas niajn atenton kaj helpon, ne nur kuraĝigan kaj konsilan, sed ankaŭ kontribuan. Dank’ al tiu ĉi kunlaboro pozitive famigas sin esperantistoj, kaj Esperanto akiras renomon, estimon kaj prestiĝon. Mi alvokas ankaŭ aliajn urbojn sekvi la kaluganojn. Flanke de “MASI” kaj MLF vi ĉiam ĝuos subtenon!

Irina Gonĉarova,
direktoro de Moskvaj Lingvaj Festivaloj,
kunordiganto de la Moskva Esperanto-Asocio “MASI
http://ek-masi.weebly.com

Lingvaj Festivaloj en Ukrainio

Lingvaj festivaloj, kiujn en 1995 iniciatis la usona esperantisto Dennis Keefe, okazas nun en diversaj landoj, kun esperantistoj kaj lastatempe eĉ sen ili. La festivaloj altiras lingvemulojn, kio estas unu el la plej bonaj rimedoj diskonigi Esperanton.

Jalta Esperanto-klubo en Ukrainio iniciatis kaj kune kun Homscienca Universitato kaj societoj de naciaj malplimultoj okazigis urbajn festivalojn en 2011 kaj 2012. La organiza teamo estis plene esperantista.

En la lasta festivalo estis prezentitaj 24 lingvoj (Esperanto 2-foje), inter ili lingvoj de la urbaj societoj de nacimalplimultoj: la greka, azerbajĝana, belorusa, tatara, nov-hebrea, ĉuvaŝa, karaima kaj kartvela. Krom la koncerto jOmO prezentis la gaskonan lingvon, la belgo Ben Indestege la nederlandan. La prezentoj okazis samtempe en kvar ejoj po 30 minutoj, ĉiu kun 10-minutaj paŭzoj. Entute 7 skipoj, kiuj ebligis prezenti ankaŭ 3 prelegojn. En gazetoj kaj la reto aperis multaj artikoloj pri la festivalo.

Ĉi-jare okazos la tria kaj en 2014 ni planas okazigi tutrespublikan, kadre de la universitato en Jalto, por ne perdi la gvidan rolon, permesantan diskonigi Esperanton.

En 1911 la fama franca dramisto Tristan Bernard iniciatis Konkurson de duoblaj tradukoj, kiun partoprenis tradukistoj de la angla, germana, rusa, itala, hispana kaj Esperanto. Al la tradukistoj oni donis unupaĝan tekston en la franca, por traduki ĝin al sia lingvo. Poste la tradukoj estis transdonitaj al dua skipo de tradukistoj, kiuj retradukis la tekston al la franca. La ĵurio komparis la ricevitajn tekstojn kun la originalaj: la plej bonaj estis tiuj de la itala kaj Esperanto. Tio okazis 14 jarojn post la apero de Esperanto, kiam la lingvo estis ankoraŭ relative malriĉa.

Ĝuste post 100 jaroj en la unua jalta LF ni ripetis la konkurson. Partoprenis tradukistoj de la angla, franca, germana, japana kaj Esperanto. Venkis Esperanto. En 2011 anstataŭ la japana estis tradukistoj de la pola kaj ni pensis, ke la pola traduko estos la plej proksima al la originalo. Sed denove la Esperanta traduko estis la plej bona. Ne pro la spertaj tradukistoj, sed ĉar Esperanto iĝis vere riĉa kaj fleksebla lingvo.

La konkurso okazis ĉe LF la unuan fojon. Dank’ al instigo de Dennis Keefe mi decidis komenci movadon por konigi la konkursojn inter esperantistoj tra la mondo. Mi nomis ĝin Movado MLR (majstroverko de logiko kaj riĉeco), kaj kun la odesa esperantisto Ihorj Glagolevskij kreis en 2012 la retejon www.traduko.com.ua.

Dennis Keefe skribis: “Kvankam mi kredas, ke Lingvaj Festivaloj povas esti tre bonaj iloj por efike disvastigi Esperanton, trovi novajn gelernantojn, plifortigi kunligojn inter esperantistoj kaj portantoj de minoritataj kaj aliaj lingvoj, tamen mi kredas, ke via ideo eble povos esti multe pli potenca kaj efika ol la mia...”.

Dennis Keefe konsideras ankaŭ, ke la konkursojn eblas okazigi aparte aŭ antaŭ/post LF.

Mi esperas, ke tiu ĉi artikolo plialtigos la intereson de esperantistoj al la afero.

Jefim Zajdman
Gvidanto de la jalta E-klubo “Tero”,
vicprezidanto de Ukrainia E-Asocio

Esperanto en la civitana platformo por multlingvismo

Vendrede la 8-an de marto okazis en Bruselo, Belgio, en la kunsidejo de Eŭropa Komisiono, la unua kunsido de la restarigita “Eŭropa Civitansocia Platformo por Multlingvismo” (Civil Society Platform on Multilingualism).

Temas pri organo konsila al Eŭropa Komisiono, kiu konsistas el pluraj tuteŭropaj organizoj, okupiĝantaj ĝenerale pri lingvoj, iliaj instruado kaj/aŭ uzado. La platformo funkciis ekde la jaro 2009 ĝis 2012 kun 29 membroj-organizoj. Inter ili ankaŭ Esperanto trovis sian lokon: Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) ludis gravan rolon dum la unua periodo de la platformo kaj havis fortan influon sur la unua oficiala raporto de la platformo. Nun, en la nova periodo, kiam Eŭropa Komisiono decidis daŭrigi la laboron de la platformo, restis 23 malnovaj membroj. En decembro estis aldone elektitaj 6 novaj membroj, inter kiuj du proponitaj de EEU — unuavice E@I (Edukado@Interreto), pro siaj novigaj edukaj projektoj kaj uzado de inform-teknologioj por lingvo-lernado (slovake.eu, lernu.net, deutsch.info, lingvo.info). Kaj nome de alia nova membro — AEGEE (Association des Etats Généraux des Etudiants de l’Europe / European Students’ Forum; Ĝenerala Asocio de Studentoj de Eŭropo / Eŭropa Studenta Forumo) — Nico Huurman, nuna estrarano de TEJO, estis nomumita kiel unu el la reprezentantoj. Per tio ĉi do en la platformo estos nuntempe, depende de la kunsido, 4-5 personoj el 3 organizoj, kiuj uzas kaj apogas Esperanton, kaj provas reale subteni la multlingvismon en EU.

La kunsidon partoprenis entute kvar esperantistoj: krom Nico Huurman nome de AEGEE, Seán Ó Riain kaj Maja Tišljar por EEU, Peter Baláž nome de E@I.

La unua ĉi-jara kunsido estis fruktodona, oni ĉefe parolis pri la proksima estonto, substrekante kaj prezentante la proponojn pri la nova 7-jara programo “Erasmus por ĉiuj”, sub kiu ankaŭ la lingvoj havos sian lokon, kaj pri kies detaloj la Eŭropa Parlamento kaj la Konsilio ankoraŭ diskutas. Aldone estis traktataj la roloj de la malformala kaj neformala edukado kiel ŝlosilaj por la lingvo-lernado kaj egalaj ebloj por lerni lingvojn samrajte por malavantaĝitaj personoj. Prezentitaj kaj diskutataj estis ankaŭ labordokumentoj de la komisiono pri lingvaj kompetentecoj.

Posttagmeze estis aranĝitaj kelkaj laborgrupoj, kiuj traktis malsamajn temojn (la programo “Erasmus por ĉiuj”, formala edukado, neformala edukado kaj lingvoj, kaj socia inkluziveco). Dum la sekvaj monatoj okazos retaj diskutoj kaj daŭrigo de la laboroj de la grupoj. Antaŭenigo de Esperanto en tia ĉi platformo (kie iasence ĉiu “batalas” por siaj interesoj) ne estas facila tasko, tamen certe pli facilos tion fari kun 3 partneroj en la grupo (kontraŭe en la unua periodo nur EEU reprezentis kaj subtenadis Esperanton).

La sekva kunsido de la platformo okazos la 21-an de junio — kaj Esperanto denove ĉeestos. Jen io, kio antaŭ kelkaj jaroj malfacile imageblis. Eble per la zamenhofa “guto post guto” ni iam traboros la babelon eŭropan.

Petro Baláž
E@I-kunordiganto

Estrarkunsido de EEU

Sabate la 9-an de marto okazis en Bruselo la unua ĉi-jara estrarkunsido de Eŭropa Esperanto-Unio. Ĉeestis ĝin 4 el la 5 estraranoj: Seán Ó Riain, Flory Witdoeckt, Nikola Rašič, Peter Baláž, kaj la projektmanaĝero Maja Tišljar.

La kunsido okazis la tagon post la kunsido de la Eŭropa Civitansocia Platformo por Multlingvismo, tial ankaŭ pluraj pritraktindaj aferoj rilatis la laboron en la platformo kaj eblojn antaŭenigi Esperanton tie.

La estraro traktis plurajn tagorderojn, inter kiuj la plej gravaj estis:

1. Ŝanĝo de la kongres-lando en 2014: La EEU-Kongreso en 2014 okazos en la kroata urbo Rijeka. Por omaĝi la aliĝon de Kroatio al Eŭropa Unio (kiu okazos ĉi-julie) la EEU-estraro decidis ŝovi la kongreson de Slovakio al Kroatio. En Slovakio la kongreso sekve devos okazi en somero 2016, ĝuste en la tempo, kiam Slovakio prezidos EU.

2. Asembleo de EEU: ĝi ĉi-jare okazos kadre de la Universala Kongreso en Rejkjaviko.

3. Lingvo.info: EEU estas ekde decembro la kunordiganto de la granda dujara EU-projekto “Lingvo.info”, kies celo estas pretigi multlingvan atentokaptan prilingvan paĝaron, kiu estu alloga ĉefe por adoleskuloj kaj “ordinaraj” homoj — la ĉefa strebo estas interesi ilin pri lingvoj, informi pri iliaj valoro, bunteco kaj lernindo. Pri la projekto kunlaboras 9 partneroj el diversaj landoj, pluraj el ili rekte Esperantaj (ekz. E@I en Slovakio, Studio Gaus en Germanio, UAM en Poznań, Pollando).

4. Civitana platformo: estis diskutita la eblo proponi pli vastan lanĉon de la projekto “Springboard” (Saltotabulo) — EEU provos plani la projekton kaj fari monpeton por ĝi en Viŝegradaj landoj (Ĉeĥio, Hungario, Pollando, Slovakio).

5. Ekonomia Forumo en Krynica, Pollando: diskutita estis la ĉeesto de EEU, kiu jam de pluraj jaroj reprezentas Esperanton tie. Dum la sekvaj tagoj estos elektitaj la ĉeftemo kaj prelegantoj, kaj pretigitaj informiloj. Plurajn jarojn la partoprenon de Esperanto en tiu ĉi prestiĝa aranĝo finance subtenas ankaŭ UEA.

Pli detala raporto aperas en la marta Eŭropa Bulteno en la hejmpaĝo de EEU: www.europo.eu.

Petro Baláž
EEU-estrarano

[FORIGITA!: bildo]

Nikola Rašič, Seán Ó Riain, Flory Witdoeckt, Peter Baláž kaj Maja Tišljar, en la hejmo de Seán.

Metiejo pri WikiTrans kaj Vikipedio

La programo WikiTrans (www.wikitrans.net), senkoste evoluigata de la esperantisto Eckhard Bick, scias traduki el la angla lingvo en Esperanton ĉiujn 4 182 609 artikolojn de la angla Vikipedio.

Ili tamen ne povas aŭtomate fariĝi parto de la Esperanta Vikipedio, ĉar necesas poluri ilin lingve kaj teknike. Provlegado de maŝintradukitaj artikoloj povas multe plirapidigi la kreskon de la grando kaj kvalito de Vikipedio en Esperanto, kompare al verkado de la novaj.

Tial E@I kaj GrammarSoft (firmao de Eckhard) serĉas pionirojn pretajn antaŭenigi la ideon — personojn kun sperto pri Vikipedio kaj/aŭ tradukado. De la 1-a ĝis la 5-a de majo okazos en Partizánske (Slovakio) metiejo, kiu praktike instruos kiel kontribui al Vikipedio helpe de WikiTrans. Flanke okazos ankaŭ organiza kaj teknika diskutoj, kaj pri la projekto WikiTrans kaj pri la plua evoluigo de Vikipedio en Esperanto. Partopreno, loĝado kaj matenmanĝoj estos senpagaj (subtenataj de E@I), financa kontribuo bezonatas por kovri siajn vojaĝkostoj kaj por tag- kaj vespermanĝoj. Por kovri eble eĉ tiujn kostojn estas nun farita monpeto al Vikimedia fondaĵo, la rezultoj de ebla subvencio devus esti sciataj en aprilo. Interesiĝantoj petu ĉe i...@ikso.net.

Marek Blahuš
E@I-estrarano, vikipediisto

TEJO tutmonde

Enmovadigu per semajnfinaj programoj!

Post la sukcesaj provoj de Hungara Esperanto-Junularo okazigi mallongajn programojn en ĉiu monato, aŭ en ĉiu dua, decidis ankaŭ Pola Esperanto-Junularo sekvi tiun tradicion. Ekde la pasinta jaro ĝi aranĝas tiel nomatajn semajnfinajn PEJ-renkontiĝojn, kies celo estas engaĝi la novulojn. Tia okazis inter la 22-a kaj la 24-a de februaro en Bjalistoko.

La respondeculo pri la programo estis Dorota Rodzianko, la prezidanto de PEJ, sed helpis al ŝi lokanoj kaj aliaj aktivuloj.

La programo la 22-an konsistis nur el la alveno kaj libera tempo. La oficiala programo komenciĝis sabate la 23-an. Je la 10-a horo prezentiĝis prelego pri TEJO: kio ĝi estas, kiel ĝi funkcias ktp. Ĉio okazis en Esperanto, sed ni klopodis pri tio, ke ankaŭ la komencantoj komprenu pri kio temas per kelkfoja traduko al la pola. Post la prelego ni ekiris al la Esperanto-Centro, kie atendis nin Elżbieta Karczewska en la Esperanta biblioteko. Ni havis tie agrablan akcepton. Tiuj kiuj emis, eĉ povis kunporti senpage kelkajn librojn kaj diskojn Esperantajn. Estinte en la biblioteko ni vizitis lokajn Esperanto-lernantojn, kiuj samtempe estas etaj muzikistoj. Ni aŭskultis ilian koncerton duonpolan, duon-Esperantan. Estis tre plaĉe. Ili faris tre bonan laboron. Post tio la grupo disduiĝis: eblis aŭ partopreni la lecionon de la nuna Bjalistoka volontulo Arina Osipova kun la infanoj, aŭ tiuj, kiuj volis iri al la Esperanto-muzeo kaj dimanĉe ne partopreni la eventon, havis la ŝancon viziti ĝin. Mi iris kun miaj varsoviaj lernantoj. Sekve ni promenis en la urbo sur la Esperanto-itinero. Fine ĉiuj malsatiĝis, do ni iris al loka manĝejo. La sekva parto de nia E-ekskurso konsistis el tri prelegoj en la klubejo de Bjalistoka Esperanto-Societo pri Esperanto-kulturo, pri la ebloj volontuli en Esperantujo kaj pri la E-renkontiĝoj de la jaro 2013. Ni provis koncentriĝi al tiuj temoj, kiuj povas interesi ankaŭ la komencantojn. Jam estis la 17-a kaj duono, do parto de la varsovia komencantaro revojaĝis al sia urbo. Tamen la tago ne finiĝis, estis la eblo tranokti amasloĝeje, do la resto kuraĝe daŭrigis la E-tagon antaŭen kaj antaŭen. Sekvis glitkurado, picumado kaj libera babilado. Mi mem tre bone fartis!

La sekvan tagon eblis viziti ankoraŭfoje la Esperanto-muzeon, aŭ havi liberan programon kun esperantistoj.

Mi pensas ke la programo tute bone sukcesis kaj ĝi estis trafa por la celo kiun ni volis atingi.

Plej ĉarme estis vidi en mia retpoŝtkesto, ke multe kreskis la nombro de la hejmtaskosendintoj de mia grupo. En la sekva leciono ili tre entuziasme kaj kun multe pli da emo parolis al la aliaj pri sia Esperanta aventuro.

Szilva Szabolcs

[FORIGITA!: bildo]

La februara semajnfina PEJ-renkontiĝo en Bjalistoko.

Loke — Fake — Persone

Akonkagvo

Revenvoje de Akonkagvo, la plej alta monto de Andoj, UEA-estrarano Amri Wandel vizitis la E-grupon de Bonaero (Argentino) kaj prelegis en ĝia sidejo pri la temo “En la spuroj de Tibor Sekelj”. La prelego temis pri la vojaĝo kiu sekvis la grimpadon de Sekelj en 1944, kiel priskribite en lia fama libro Tempesto super Akonkagvo. Simila prelego, “En la spuroj de Tibor Sekelj: de Kilimanĝaro ĝis Akonkagvo”, aperas en la programo de la Azia Kongreso, okazonta en Israelo 18-22 aprilo 2013. Vidu la filmeton ĉe: www.youtube.com/watch?v=GNgxyoPktTk.

Amri Wandel
Nepalo

La 18-an de februaro, en internacia seminario, organizita de Asocio de Nepalaj Instruistoj de la Angla Lingvo (NELTA), en kiu kunvenis reprezentantoj el pli ol 30 landoj, Maya Rai kaj Bharat K Ghimire prelegis pri tio kiel Esperanto helpas lerni eŭropajn lingvojn. Ankaŭ la prezidantino de NEspA Indu Devi Thapaliya kaj la membro Biswa Gautam ĉeestis en la programo.

Ni diskutis pri la alfabeto, vortformado, vortordo kaj gramatiko de Esperanto, komparante ĝin kun la angla, kaj penis konvinki la ĉeestantojn ke se oni lernas Esperanton, tio helpos pli rapide lerni la anglan aŭ alian eŭropan lingvon. Esperanto ludas rolon de pontlingvo. Homoj sentas kontenton, ĉar post mallonga tempo oni povas facile komunikiĝi kun alilandanoj. Por azianoj la alfabetoj de ambaŭ lingvoj estas fremdaj. Esperantaj vortoj foje similas al la anglaj, ekzemple rivero, tablo kaj birdo. Se oni lernas la anglan post Esperanto, oni komprenas multajn vortojn, kaj oni povas logike krei vortkombinojn, ĉar oni jam lernis fari tion surbaze de la Esperanto-regularo.

Nia estonta celloko estos Bangladeŝo, por fari similan prezenton kaj samtempe instrui Esperanton.

Bharat K Ghimire
Kurso en Ĉinio

La 9-an de marto komenciĝis kurso de Esperanto por universitataj studentoj en Kantono, kun la ĉeesto de 12 el ili, speciale elektitaj pro sia akademia kvalito. Ĉiuj montris sian pretecon rapide kaj serioze lerni la internacian lingvon. La instruisto estas Augusto Casquero el Hispanio.

Librofoiro en Litovio

La 14-a Internacia Librofoiro okazis de la 21-a ĝis la 24-a de februaro en Vilno, la ĉefurbo de Litovio. Inter grandaj eldonejoj, en la stando de “Lietuvos kulturos tyrimu institutas” (Litova kultura esplora instituto) estis ankaŭ Esperanta angulo. La stando troviĝis en la ĉefa salono, en bone videbla loko. Mindaugas Zuromskas kaj Gediminas Degėsys vendis librojn en kaj pri Esperanto, informis pri la ebloj lerni la lingvon kaj pri ĝia praktika uzado. Oni disdonis multajn materialojn pri la internacia lingvo.

Gediminas Degėsys

[FORIGITA!: bildo]

Mindaugas Zuromskas en la stando.

Mazara Del Vallo

De la 3-a de novembro ĝis la 19-a de decembro 2012 la franca esperantistino, instruistino pri la angla lingvo Monique Arnaud volontulis en la Centro por Esperanto kaj Interkulturo (CEI), en la sicilia urbo Mazara del Vallo. Ŝi ricevis subvencion de Eŭropa Unio kadre de la projekto Grundtvig. Dum sia 6-semajna restado ŝi instruis Esperanton en 7 klasoj kaj prezentis la lingvon al dekoj da homoj. Ŝi kunlaboris kun la volontuloj Nina Pietuchowska kaj Przemek Wierzbowski el Pollando, kiuj instruis en aliaj lernejoj, kun la helpo de Jean-Pierre Boulet el Francio.

Monique Arnaud
Filmkonkurso

Germana Esperanto-Asocio organizis konkurson de mallongaj filmoj por celebri la 125-an datrevenon de Esperanto. La premio-ceremonio okazis la 9-an de februaro 2013 en Berlino. La plej bonaj filmoj estas nun videblaj ĉe YouTube: www.youtube.com/user/filmkonkurso. La unua premio (mil eŭroj) estis aljuĝita al la filmo Pasporta Servo de la ukraino Oleg Zabolotnyi. Po 500 eŭrojn ricevis filmoj de la germano Daniel Voss kaj la slovakino Eva Fitzelová.

La ukrainia kontribuo konvinkis la ĵurion per la humuro kaj persona referenco. Oleg Zabolotnyi rakontas, kiel lia patro dum longa tutmonda vojaĝo renkontis belegan ukraininon, kiu poste donis al li filon. Ĉar la sola komuna lingvo de la paro estis Esperanto, la infano iĝis denaska Esperanto-parolanto. Unu generacion poste ankaŭ la filo (la aŭtoro) mondvojaĝis kaj renkontis belegan esperantistinon...

La tasko de la konkurso estis prezenti mallongan filmon ĝis-kvin-minutan, kiu rilatas al Esperanto. La rezulto estis 56 filmoj el 17 landoj de 4 kontinentoj.

Traduko el Esperanto

La 27-an de februaro Mantha Hristu en Ateno, en la ĉeesto de preskaŭ 100 personoj, prezentis sian helenan tradukon de la vaste konata verko de profesoro Eugène de Zilah, Vivi sur barko. Ĉe la fino Kostas Kiriakos elmontris, per bildoj kaj filmetoj, la nuntempan internacian Esperantan agadon, kaj donis intervjuon al la ŝtata televidstacio NET pri la solvo de la lingva problemo de Eŭropa Unio pere de Esperanto.

Belaj kantoj

Belaj kantoj en Esperanto kaj ĉarmaj kantistinoj el Nowy Sącz, Pollando, spekteblas per filmetoj prezentantaj fragmentojn de la Koncerto “Vento el Montaro”, kiu okazis kadre de Ekonomia Forumo en 2011 en Krynica, kaj kiu estis prezentita en KEK 2012 en Berlino. Kantas Natalia, Iza kaj Laura kun amikinoj el la ensemblo Junaj Voĉoj: “Iam mi estis rozo”: www.youtube.com/watch?v=IVfZKQRN-NE&feature=youtu.be, “Ne haltigu min”: www.youtube.com/watch?v=V9l9zLXj4nA, “Kie estas tiu ĉi”: www.youtube.com/watch?v=V9l9zLXj4nA.

Halina Komar
Esperantomuzeo

Jam de pluraj jaroj la Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko kontinue skanas kaj enretigas malnovajn Esperanto-gazetojn por faciligi la aliron al tiuj historiaj fontoj. Sekve jam 25 diversaj gazetoj estas senpage legeblaj pere de ĝia retejo. Oni ne devas ie registriĝi, nur alklaki la ligilon de la dezirata gazeto kaj tuj oni povas foliumi kaj legi ĝin. La plej malnova gazeto estas la unua numero de La Esperantisto el la jaro 1889, la plej nova estas la sesa numero de la revuo Esperanto de UEA el la jaro 1946.

Jam ĉi-jare sep pliaj gazetoj estis aldonitaj: L’ Amerika Esperantisto (1906-1931); Kataluna Esperantisto (1910-1936); La Revuo Orienta (1920-1940); La langue auxiliaire (1898-1914); International language (1924-1931); Belga Esperantisto (1908-1940); Verda Mondo (1925-1935).

La tuta listo de la skanitaj gazetoj estas rigardebla, kiam oni alklakas la ligilon “skanitaj revuoj” (aŭ “Gescannte Zeitschriften online” aŭ “Scanned Esperanto-journals”) sur la retejo. Pli rapida eblo atingi la liston estas la jena ligilo: www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/19056.htm

Indas regule viziti la liston, ĉar daŭre aldoniĝas novaj skanitaj gazetoj.

Dokumenta EC

Dokumenta Esperanto-Centro (DEC) en Đurđevac, Kroatio, estas nacia Esperanto-arkivo, kiu sisteme okupiĝas pri dokumentado kaj konservado de ĉiaspecaj materialoj en kaj pri Esperanto. Oficiale fondita en 2010, ĝi celas akiri regionan aŭ ŝtatan protekton kiel nacia kulturheredaĵo, por esti konservata por estontaj generacioj. Januare 2013 DEC ekipiĝis per plurfunkcia maŝino por kopiado kaj skanado de dokumentoj, cele al baldaŭa ciferecigo de kolektitaj dokumentoj. La ekipiĝo estis ebla dank’ al preskaŭ 1000-eŭra donackontrakto kun Unuiĝo de Zagrebaj Esperantistoj, subskribita la 15-an de decembro pasintjare en Bjelovar. DEC daŭre serĉas sponsorojn por realigi la ideon pri propra domo. Pri la aktivaĵoj de DEC, en la retlisto de UEA-membroj en oktobro 2011 jene skribis Ranieri Clerici: “... estas la demando pri tio, kiom da landoj disponas centron kiel www.ipernity.com/home/dokumenta.esperanto.centro, kiu ne nur kolektas memoraĵojn, sed ankaŭ informas pri ĉiu akiraĵo, tiel instigante la homojn konservi kaj havigi la dokumentojn”. Kontaktadreso: d...@gmail.com.

Nova E-kurso en Vjetnamio

Ekde oktobro 2012 ĉe la Unio de amikecaj organizoj de Ho Chi Minh-urbo okazas nova Esperanto-kurso de baza nivelo laŭ la vjetnamlingva eldono de la lernolibro Esperanto per rekta metodo de Stano Marĉek. La lecionoj okazas ĉiuĵaŭde de la 17-a ĝis la 19-a horo. La kurson vizitas komercistoj de diversaj entreprenoj, kiuj aŭdis eĥojn de la publikaj informoj pri la 97-a Universala Kongreso de Esperanto en Hanojo.

Le Thien Thu

Leterkesto

Esperanto en ni, aŭ ni en Esperanto?

Probable ne estas esperantisto, kiu ne ŝatus rememori sian unuan ekscion pri tiu ĉi miriga lingvo, pri studado, pri sia unua Universala Kongreso kaj unuaj amikoj-esperantistoj. Esperanto ne estas nur hobio kaj ne estas nur lingvo, posedo de kiu helpas komunikiĝi, Esperanto fariĝis parto de nia vivo, eble ĝi estas nia tuta vivo. Grandegaj ŝancoj de sociaj retoj, novaj organizaj strukturoj, ekspansio de internaciaj renkontiĝoj, plimultiĝo de tradukita kaj originala literaturo, konkursoj kaj eĉ filmofestivaloj — ĉio ĉi atestas, ke Esperantujo fariĝis grandega, moderna, evoluinta lando kun kreskanta loĝantaro. Sed, kial en iuj landoj ne estas progreso en la Esperanta movado, aŭ okazas malprogreso? Ĝuste diris en sia intervjuo H. Tonkin : “Foje ŝajnas, ke, kontraŭ ĉiu esperantisto, kiun ni nove envagonigas, unu elfalas el la kontraŭa pordo”. Ĉagrena humuro, sed tre preciza.

La kialoj estas multaj. Ekzemple ekzistas landoj, kie ne eblas diskonigi Esperanton, ĉar al iuj “patriotoj” ŝajnas, ke la internacia lingvo povas iel subpremi la nacian lingvon. Alia kialo sidas en ekonomiaj kaj sociaj problemoj de la popolo, kiu alcelas sian ĉiutagan panon. La samaj problemoj ne permesas, ke multaj esperantistoj partoprenu internaciajn renkontiĝojn, kiuj ĉiam aldonas novan spiron al Esperanto. Bedaŭrinde ekzistas ankaŭ internaj kaŭzoj, kiuj ne malpli gravas ol la eksteraj. La fama rusa reĝisoro, aktoro, instruanto Stanislavskij diradis: “Amu arton en vi, sed ne vin en arto!” Bedaŭrinde ĉi aforismo povas esti aplikata al Esperanto Esperantistoj, precipe tiuj, kiuj deziras aktive kunlabori, agadi, estri asociojn aŭ unuiĝojn, devas fari ĉion por la sukceso kaj prospero de la lingvo Esperanto, pensi ne pri “mi”, “mia”, sed labori por la komuna intereso kaj utilo. Ofte okazas, ke esperantisto foriras nur pro tio, ke ne ĉiuj konsentas pri lia opinio aŭ decido, forgesante, ke ni ĉiuj ne estas konstruantoj de la propra “piedestalo”, sed estas membroj de granda familio, kiu laboras por evoluo kaj akcepto de la internacia lingvo. Kion devas fari landa asocio aŭ unuiĝo por revivigi la antaŭajn entuziasmon kaj aktivecon en laboro? Necesas uzi sperton de alilandaj Esperanto-asocioj, esti atentemaj al novaĵoj, memori, ke informa kaj financa agadoj devas esti travideblaj, organizi kursojn kaj uzi por tio ĉiujn informajn eblojn. Ege gravas akiri novan literaturon en Esperanto. Por stimuli Esperantan agadon kaj instrui novajn lernantojn, la asocio (unuiĝo) devas nepre havi vortarojn, lernolibrojn, libroservon.

Unu el la vortoj, kiuj ekzistas en pluraj lingvoj, sed nur en Esperanto havas specialan signifon, estas la vorto samideano. Estus bone, se ĉirkaŭ ni estus pli multe da samideaj homoj. Tio ĉi dependas kaj de la prezidantoj kaj de ĉiuj esperantistoj. Ĉio ordiĝos kaj direktiĝos laŭ ĝusta vojo nur tiam, kiam ni amos ne “nin en Esperanto, sed Esperanton en ni”.

La mondo ŝanĝiĝis ekde tiam, kiam multaj el ni esperantistiĝis, sed la respekto al aliaj nacioj kaj kulturoj, la amika kaj ĝentila sinteno ne malaperu, ĉar de tio komenciĝis nia konatiĝo kun la historio de la lingvo Esperanto. Homoj estas kreitaj tiel, ke malgraŭ limoj, diverseco, aĝo, ili ĉiam volas komunikiĝi kaj dank’ al ĝusta organizado de la laboro, individuoj nepre interesiĝos pri la lingvo Esperanto, kiu unuigos homojn labori kaj vivi “en” kaj “por” Esperanto.

Rita Mkrtĉjan

William Stead kaj Cecil Rhodes

Fine de la deknaŭa jarcento Cecil Rhodes havis tiel grandan politikan influon, ke eĉ lando ekportis lian nomon, Rodezio. Sed tio ne atingis centjariĝon. Kaj lia kontribuo al la Brita imperio ne multe furoris, nek en tiu lando nek aliloke, same kiel lia ideo ke ĝi kontribuas al la mondpaco.

William Stead ne vere enmarĝeniĝis post sia kunlaboro kun Rhodes, kiel Ian Fantom (Esperanto, aprilo 2012, p. 84) kun bedaŭro konkludas en sia fakte tre interesa artikolo pri tiu famulo. Nome Stead pli poste penetris en la rondojn ĉirkaŭ la sekva miliardulo, Carnegie, kiu alimaniere volis akiri mondpacon. En la Unua Haga Konferenco pri Paco en 1899 oni oponis al la daŭre pli ferocaj armiloj de la tiutempaj militoj. Unu grava metodo por preventi militojn ŝajnis esti la apliko de juraj sesioj antaŭ kortumo de arbitracio, por pacigi konfliktojn inter kverelantaj ŝtatoj. Stead kun du-tri aliaj influriĉaj personoj instigis la filantropon Carnegie fondusi permanentan sidejon por tiu kortumo. Tiamaniere konstruiĝis la Palaco de Paco en Hago (foto) dum jardeko antaŭ la Unua Mondmilito, kun grava biblioteko pri internacia juro. Kvankam tio ne sukcesis abolicii militojn, la Permanenta Kortumo de Arbitracio kaj la Internacia Kortumo de Justico estas, kontraste al la klopodoj de Rhodes, certaj pri sia centjariĝo. Kaj Stead, kiu kun siaj ideoj kaj agoj grave kontribuis al tiuj institucioj, devus akiri pro tio pli da laŭroj ol Cecil Rhodes. La busta statuo de Stead (la 1-a foto) troviĝas inter tiuj de aliaj granduloj, kiel Gandhi, Schweizer, Mandela, en la koridoroj de la Palaco de Paco (la 2-a foto).

Kun tiuj faktoj mi konatiĝis dum miaj esploroj pri la tiurilata skulptisto, Fre Jeltsema. Mi malkovris ke ne-dokumentita foto de ĉ. 1913 montras la skulptiston en plena faro elĉizanta la vizaĝajn trajtojn de William Stead (la 3-a foto).

La tri bildoj rolas en retpaĝo en mia reta muzeo pri pentra arto, www.mesdagvancalcar.nl, je mia bedaŭro konsultebla nur en la nederlanda lingvo. Sed la bildoj estas internaciaj.

Rob Vetter

Naciaj influoj (2)

Pasintjare en februaro vi trovis kelkajn pli-malpli facile korekteblajn mispaŝojn. Tamen kritiko eblas, ekz. pri “arbitra decido”, responda al “arbitraciant”, kio liverus “arbitracianta decido”. Tio eble memorigas pri “lernanta sako”, por kio PAG rekomendas uzi “sako de lernanto”. Ja iom pezas “arbitraciant(o)-decido”. Sed la personigo de la decido ne estas malebla, kaj tiel ni tamen atingas “arbitracianta” aŭ mallonge “arbitracia” decido. Pli elegante impresas “ludestra” aŭ “matĉestra decido”.

Pri la alvoko “inciti la membraron” la konfuzo okazas per la paronimo (similsona) “eksciti”, por kiu la kunteksto preferigis “instigi”, “stimuli” al plia aktivado.

Postrikolte ni povas aldoni: “Nederlando ne perdu — abolante la germanan kiel studfakon — importantan komercan partneron.” La importita anglismo kovras la intencitan “gravan”, tiom pli perfide, ke ni ja volas eksporti (ne: ek-sporti).

Cetere ni nederlandanoj povas mirigi vin per “arganoj” aŭ eĉ “kranoj” en haveno; krom foiro kaj merkato nin provizas “supermerkatoj”, ni trovas la “horloĝon perdita” (ne malebla frazo!); kongresa “mapo” ne ĉiam nin orientas en kongresurbo; kaj niaidee ni komplezas iun per “atenco”!

Lerninte ke paĝturnado malfaciligas kontroladon (mi pardonpetas pro la februara!), jen tuj solvo:

“Argano” arkaikiĝis en la senco “gruo”, nun uzate nur por metala ĉarpentaĵo ĉe naftoŝakto (vidu PIV): la birdo “gruo” pruntedonis sian nomon al la translokilo kun oblikva brako.

“Supermarkto” havas PIV-an aŭtoritaton, sed multaj preferas “superbazaro”. Eblas konstati ke horloĝeto (brakhorloĝo) perdiĝis (ni trovis ĝin perdita), sed ne miru, se oni celas ke oni retrovis la perditan horloĝeton. Postmeto de adjektivo epiteta (rekte apartenanta al la substantivo) ofte forgesigas la akuzativon. Lernolibroj aŭ ni mem devus trejni nin ĝis aŭtomatigo. “Map” kaj similaj alilingvaĵoj signifas ne landkarto, ero el atlaso, sed “dosierujo”. Kaj “atenco” (sinstreĉo por ataki) havas la saman etimologion kiel “atento” (etendo, t.e. direktado de la mensa energio), kiun ni dediĉas al ŝatata persono per surpriza donaceto (nederlandlingve: attentie, prononcu: atenci).

(Se ies manoj “jukas” por vera atenco kontraŭ monavidaj kaj militemaj bankieroj, oni memoru ke certe Raymond Schwartz estis bonfara bankdirektoro, kiu humure scipovis savi nian bonan humoron.)

Rob Moerbeek

Esperanta radiofonio: Ĉiam pli da E-podkastuloj

En 2013, la 13-an de februaro, la mondo la 2-an fojon festis la Mondan Tagon de Radio. En sia porokaza mesaĝo la Ĝenerala Direktoro de Unesko Irina Bokova memorigis, ke la tago elstarigas la rolon de la plej vaste utiligata amaskomunikilo, kaj memorigas ĝiajn meritojn por disvastigi la ideon de parollibero kaj aliro al informoj, do pere de liberaj, sendependaj, plurismaj komunikiloj.

La E-komunumo utiligas la radion de pli ol 90 jaroj, sed la Tago mem ne estis aparte rimarkita. Ĝi eĥiĝis tamen en la elsendoj de la Varsovia Pola Retradio en Esperanto. La E-elsendoj ekde sia apero ĝis nun fariĝis okazo por paroli, ŝajne la unuan fojon al la ekstera publiko, pri la E-lingva radiofonio. Speciala evento — La Tago de E-Radiofonio — okazis en la filio de la Varsovia Historia Muzeo, Muzeo de Wola-kvartalo, kie dum du monatoj estis prezentata la ekspozicio “Zamenhof en Varsovio”. Iamaj redaktoroj de la E-Redakcio de Pola Radio rakontis al la publiko pri la historio de Esperanto en radio, revivigis la historion de tiuj elsendoj en Pola Radio kaj informis pri la daŭrantaj programoj de Pola RetRadio en Esperanto. La akompana ekspozicio prezentis malnovajn eldonaĵojn kaj dokumentojn ligitajn kun la E-radio. La teknikan evoluon de la radio ekzemplis magnetofonoj, mikrofonoj, sonregistriloj kaj aliaj teknikaj akcesoraĵoj — jen analogaj jen ciferecaj, kiujn la redaktoroj uzis dum sia longdaŭra laboro.

La teknika evoluo signifas ankaŭ ĝeneralan uzon de podkasto por interrete prezenti i.a. sondokumentojn, videoregistraĵojn kaj radion. En la lasta periodo la E-komunumo riĉiĝis per nova elsendanto el Ĉinio: Budhisma Radio Esperanto, uzanta la retejon de Budhana Retejo Esperantista, elsendis sian unuan programon la 13-an de januaro 2013. Ĝiaj programoj aŭdeblas ĉe www.budhano.cn/podkasto/?p=429.

Sur la radiofonia merkato aldoniĝas novaj agantoj, sed daŭre sian tradician lokon kaj tradiciajn elsendorimedojn, kiel mallongaj ondoj kaj satelito, utiligas redakcioj ligitaj kun publikaj emisiantoj.

La plej ampleksan ĉiutagan programon liveras la ŝtata Ĉina Radio Internacia: http://esperanto.cri.cn/. Ĝia E-programo informas pri la politiko, ekonomio kaj kulturo de la lando. La redakcio elsendas ankaŭ specialajn programerojn, celatajn al la E-lingva aŭskultantaro.

Alia ŝtata radiostacio emisianta E-elsendojn estas Radio Havano. La kubajn E-elsendojn eblas aŭskulti ĉe la adreso: www.radiohc.cu/eo/sono.html. Ĝiaj elsendoj aŭdiĝas unu fojon semajne.

Tri fojojn semajne siajn E-programojn emisias Radio Vatikana. Ĝi informas pri la vivo de la Romkatolika Eklezio, aktivado de kristanoj en la mondo kaj pri novaĵoj el la monda kroniko, kun speciala atento al humanaj kaj sociaj temoj: www.radiovaticana.va/esp/index.asp. En la elsendoj gastas foj-foje esperantistoj, kaj en la lasta dimanĉo de la monato aŭdiĝas Leterkesto.

Longan historion havas la E-programoj de la melburna 3ZZ, la radiostacio destinita al etnaj medioj, emisianta en 70 lingvoj. Unu el ili estas Esperanto, aŭdiĝanta ĉiun dimanĉon kaj trovebla ĉe la adreso http://melburno.org/au/3ZZZradio/.

Ne plu ŝtata estas Pola RetRadio en Esperanto. Ĝiaj du programoj, aŭdiĝantaj ĉiun semajnon, daŭrigas tamen laŭpremise la pli ol jarcentduonan, ĉi-jare la 54-jaran tradicion de la parola E-komunumo de Pola Radio. Ĝiaj programoj liveras vastan gamon de temoj, programeroj, literaturo kaj intervjuoj. La elsendoj estas aŭdeblaj ĉe la adreso: http://retradio.esperanto.com. Antaŭ la fino de aprilo la redakcio ekuzos alian adreson: www.pola-retradio.org.

Al la tradicio de la ĉeĥoslovaka radioelsendado, Verda Stacio Brno (1927-1937) kaj Praha (1945-1950), referencas Radio Verda Stacio www.verdastacio.net/.

Projekto, kiu kunlaborigas multajn esperantistojn, ne nur junulojn, estas Radio Muzaiko: http://muzaiko.info/. Pri ĝi la organizantoj informas, ke “Muzaiko estas tuttempa tutmonda tutmojosa tutesperanta retradio...”. Ĉiutage ĝi prezentas 2,5- ĝis 3-horajn programojn, konsistantajn el segmentoj, kiuj ripetiĝas kontinue. Ekzemple en Eŭropo la programo komenciĝas je la 20-a kaj ripetiĝas ĝis la 4-a matene. Muzaiko prezentas unuavice E-muzikon, aŭdeblas ankaŭ ĉerpaĵoj el elsendoj de aliaj redakcioj kaj propraj kontribuoj, kiel informoj kaj intervjuoj.

Baze de diverslandaj kunlaborantoj siajn programojn ankaŭ produktas Esperanta Retradio de Anton Obernsdorfer. En ĝia retejo ĉiutage aperas kelkminuta legebla teksto, kiun akompanas ĝia voĉa versio: http://peranto.posterous.com/.

E-elsendojn eblas aŭskulti krome pere de Radio Verda, http://radioverda.com/, Varsovia Vento, www.podkasto.net, kaj Radio Esperanto el Kaliningrado, http://la-ondo.rpod.ru/. Temas tamen pri programoj, kiuj ne aperas regule.

Necesas noti, ke informoj pri Esperanto kaj esperantlingvaj programoj aŭdiĝas el kelkaj lokaj radiostacioj. Temas pri Radio de Rio de Janeiro, la programo “Ondo de Esperanto” de Radio Neubrandenburg, radioelsendo el Erfurt.

Informoj kaj ligoj al la E-elsendoj troviĝas diversloke. Grupigas ilin la paĝo http://novaĵoj.weebly.com, en kiu troviĝas la arkivoj de Svisa Radio Internacia, Radio Parolu Mondo, Radio Aktiva, Radio FREI.

Gabi Kosiarska

[FORIGITA!: bildo]

La varsovia Tago de E-Radiofonio, menciita en la artikolo.

Recenzoj

Multtema kaj multnivela

Florilegium interlinguisticum. Festschrift für Detlev Blanke zum 70. Geburtstag. Red. Cyril Brosch kaj Sabine Fiedler. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2011. 424p. 22cm. Bind. Germanlingva. ISBN 9783631613283. Prezo: € 81,60

Ĉi tiu germanlingva, sed latine titolita “interlingvistika antologio” estas jam la dua festlibro honore al Detlev Blanke. En 2001 aperis la esperantlingva Studoj pri interlingvistiko okaze de lia 60-jariĝo, kaj proksimume duono de la tiamaj kontribuintoj reaperas ĉi tie.

La temaro de interlingvistiko kaj esperantologio estas treege bunta, same kiel ĉiu scienco kiu studas iun nacian lingvon (kaj pro la samaj kaŭzoj). Estas do nemirinde ke la kontribuoj al la festlibro traktas treege diversajn temojn, sed ankaŭ ilia nivelo ekstreme varias. Se ni komencu de sube, du el la artikoloj eĉ ne devus esti presitaj: La unua (pri la reformpropono de Esperanto de 1894) reale ne uzas la disponeblan literaturon — jen malnova malsano en la interlingvistiko. La dua (pri nordslava planlingvo) esence baziĝas sur obskuraj retpaĝoj — jen nova malsano en la scienco.

Ankaŭ la artikolo de Kimura Goro Christoph, kiu skizas tipologion de interlingva komunikado, estas senvalora, tamen pensiga pro la teorie interesa kaŭzo ke ĝiaj tezoj dependas de tio, ke lingvo estu esence socia komunikilo. Similan problemon havas la kontribuo de Oksana Burkina, kiu apenaŭ sukcesas diri pli ol trivialaĵojn pri la prononca normo de Esperanto. Ĉi tie eble ne superfluas konsole rimarkigi, ke en teorio (malkiel en praktiko) estas multe pli bone malpravi pro interesaj kaŭzoj ol pravi pro banalaj.

Cyril Brosch studis kiel Esperanto kaj aliaj planlingvoj strukturas spacon, temo sufiĉe aktuala en la lingvistiko. La studo bedaŭrinde suferas de tio ke ĝi dependas de juĝoj fare de gepatralingvaj parolantoj, kaj tio estas tre malfacile realigebla en Esperanto, tiom pli en aliaj planlingvoj. Tre ĉarma estas la raporto de Rudolf-Josef Fischer pri liaj spertoj paroli Esperante kun sia nepo. Tamen oni sentas mankon de la konscio ke “gepatra lingvo” fakte estas misnomo; infanoj akiras sia(j)n unua(j)n lingvo(j)n unuavice ĉe siaj samgeneracianoj, ne ĉe la gepatroj.

La artikolo de Klaus Schubert temas pri optimumigo de faka komunikado. Ĝi multe diskutas la diferencon inter natureco kaj artefariteco, ne tre altnivele, sed sufiĉe por interese klasifiki Esperanton kiel “komunike realigita” planlingvo. Věra Barandovská-Frank koncize prezentas la historion de la klopodoj por komuna slava normlingvo, sed ne sufiĉe konscias ke la temo rapide perdas intereson post la unua mondmilito.

Bengt-Arne Wickström provas matematike ilustri la kapablon de unuopa lingvokomunumo konservi sin pere de alpreno de pruntvortoj anstataŭ transiro al alia dominanta lingvo. Interesa provo, kvankam laŭ mi ne tre konvinka. Humphrey Tonkin modele klarigas la gravan diferencon inter korpusa kaj statusa planado — bedaŭrinde iom malklarigante la bildon prezentante akirigan kaj prestiĝigan planadon kiel memstarajn unuojn anstataŭ kiel ekzemplojn de statusa planado.

La artikolo de Seán Ó Riain lerte resumas la aktualan staton de la irlanda lingvo kaj sugestas kiel sintezi la luktojn por minoritataj lingvoj kaj por Esperanto. Ĝia valoro ne dependas de lingvoteorio, same kiel kelkaj tre utilaj superrigardoj: Wim Jansen ekzamenas la nederland-devenajn vortojn en Esperanto, Erich-Dieter Krause ĝiajn vortojn pri orientaziaj bestoj kaj plantoj; Fritz Wollenberg prezentas la germanlingvan Zamenhof-biografiaron kaj Velimir Piškorec la historion de kroataj Esperanto-lernolibroj. Ekrigardon en la estontecon proponas Toon Witkam, ĉe kiu “korpuso” havas alian sencon ol ĉe Tonkin, kaj Ulrich Becker, kiu rakontas pri bitlibroj kaj laŭmenda presado.

Tri artikoloj traktas la lingvon kiel esence individuan esprimilon, kaj jam per tio levas sin al pli alta nivelo. Johannes Klare klere rakontas pri la fikciaj lingvoj en utopiaj francaj romanoj de la 17-a jarcento kaj Wilfried Stölting montras tre fajnan komprenon pri la motivoj kaj celoj de lingvokreado. La artikolo de Till Dahlenburg pri stilfiguroj en Esperanto estas iom malpli larĝpensa ol ili, sed tiom pli aprezebla de la publiko.

La plej altnivela kontribuo certe estas tiu de Heidemarie Salevsky, kiu pritraktas la temon “potenco, kulturo kaj tradukado” laŭ la teorioj de Pierre Bourdieu pri kultura kapitalo. Ĝi estas science ĝisdata, profunda, pensinstiga — kaj ne tute facila. La plej interesa artikolo tamen estas tiu de Sabine Fiedler, pri Esperanto en la faka literaturo pri lingvopolitiko, ĉar ĝi kvazaŭ resumas en si ĉiujn aktualajn virtojn kaj malvirtojn de interlingvistiko. Detala pritrakto de tio tamen transpaŝus la limojn ĉi tie, do interesatojn mi plusendas al miaj pli kompletaj recenzoj en Libera Folio kaj la reta katalogo de UEA.

Jens Stengaard Larsen

Uzi saĝe la tempon

Ie pri io. Memoraĵaro. Tereza Kapista. Beograd: La aŭtoro, 2012. 160p. 20cm. Kolorilus. ISBN: 9788691552701. Prezo: € 13,50.

La titolo de tiu ĉi libro Ie pri io estas vere ne klara, kaj la enhavo estas vere “ie pri io”. Mi estas japano, kaj japanoj ĝenerale ŝatas ĉion en preciza ordo, tial “ie pri io” tre konfuzis min. En la antaŭparolo la aŭtoro skribas nur pri sia vojaĝo al Brazilo, kaj la unuaj 15 ĉapitroj temas pri Brazilo, do mi opiniis, ke tiu ĉi libro temos tute pri Brazilo, sed subite la temoj iras al Ĉinio kaj poste al Nov-Zelando. Tiamaniere la aŭtoro flugas ien kaj tien kun diversaj temoj, tamen mi povus dividi la eseojn en tri grupojn: Vojaĝo al Brazilo, vojaĝo al Burundo kaj eseoj pri la familio kaj konatoj de la aŭtorino. Mi rekomendas, ke vi komencu la legadon per Uzi tempon saĝe (p. 144) por scii pri la aŭtoro kaj havi ĝeneralan bildon pri tiu ĉi libro.

La aŭtoro Tereza Kapista naskiĝis en Serbio en 1930. Ĝis sia pensiiĝo en la aĝo de 55 jaroj, ŝi havis ordinaran vivon: laboro, hejmo, infanoj, kuirado. Tiam ŝia amiko Tibor Sekelj (li estas ŝia amiko!!!) diris al ŝi: “Nun vi havos tempon kaj uzu ĝin saĝe!”. Tamen ŝi ne sciis, kion signifas tiu “saĝa” afero. Tiutempe Tibor estis ekironta al Ĉinio por partopreni en la 71-a UK en Pekino en 1986, kaj sekvante lin la aŭtoro sukcesis viziti Ĉinion, kio ŝanĝis ŝian vivon. Komenciĝis vivo plena de vojaĝoj kaj renkontiĝoj.

La komenca parto temas pri la vojaĝo en Brazilo en 1991. Ŝi longe restis en tiu lando, vizitante diversajn lokojn, eĉ la profundon de Amazonio. Al mi ŝajnas, ke tiuj eseoj estas verkitaj per okuloj de simpla vojaĝanto, ne per tiuj de esperantisto. Ŝi trovis diversajn surprizajn, nekonatajn aferojn, kiuj ja estas interesaj, sed ne aparte kortuŝaj. Sed la lastaj 8 eseoj temantaj pri Burundo, Afriko, kie ŝi instruis Esperanton antaŭ nelonge, estas vere esperantistaj. Kiam ŝi vidis malsanajn infanojn, ŝi aĉetis medikamenton por ili, donacis kaprinon por financi la movadon tie kaj kompatis la sorton de la 19-jara junulo Assumani, kiu prizorgis ŝin dum ŝia restado tie. Kaj en Brazilo kaj en Burundo ŝi same vizitis malriĉajn kvartalojn kaj same verkis pri malriĉaj infanoj, sed la tonoj estas tute aliaj. Tio montras ŝian evoluon kiel esperantisto.

Inter la du esearoj pri du vojaĝoj troviĝas kelkaj alispecaj eseoj pri la familianoj kaj konatoj de la aŭtoro. El tiuj la plej kortuŝaj estas jenaj tri: Mia avo temas pri avo de Tereza, kiu estis vokita al la armeo en la Unua Mondmilito kaj “mortis”. Lia juna edzino, kun du filinoj, sen alia elekto, edziniĝis al alia viro, sed en 1924 ŝia “mortinta” edzo revenis. Mia avino temas pri ŝia avino de la patrina flanko, kiu perdis sian edzon en la Unua Mondmilito. Ŝi estis 26-jara kaj ĉiel prizorgis siajn kvar infanojn. Okazis la Dua Mondmilito kaj venis al ŝia hejmo sovetaj soldatoj. Iluŝka estas la nomo de juda knabino. Kiam ŝi kreskis, ŝi enamiĝis al juna serbo; tiam okazis la Dua Mondmilito kaj Iluŝka estis kaptita kaj sendita en la nazian koncentrejon Bergen Belsen.

En tiu mondoparto, kie Tereza vivas, oni suferis multe pro la du mondmilitoj, poste la falo de Sovetunio kaj la intercivitana milito. Certe okazis multege da tragedioj tie. Certe ĉiuj familioj havis similajn suferojn. Mi estas tre kortuŝita de la eseoj de Tereza, do mi volus plu legi pri la historio de tiuj familioj.

Lastatempe mi ekopiniis, ke nur malmultaj “esperantistoj” uzas saĝe sian tempon kiel esperantistoj. Multaj legas librojn, sendas mesaĝojn per reto kaj vojaĝas al eksterlando okaze de UK-oj, sed ĉu ili vere kaj ankaŭ saĝe uzas Esperanton? Ni lernu de ŝi kaj ŝia libro, kion ni povos fari per Esperanto por la mondo. Ŝi bedaŭras pro tio, ke ŝi ne lernis Esperanton pli frue, kaj nun energie laboras por la movado. Ni jam estas esperantistoj, do ni ne bedaŭru pro tio, ke ni ne agadis pli frue.

Hori Jasuo

Laste aperis

En la rubriko Laste aperis menciiĝas nur tiuj varoj, kiuj estas aĉeteblaj de la Libroservo de UEA, kaj kiuj ne menciiĝis antaŭe en tiu rubriko.

Ni petas eldonantojn de esperantaĵoj sendi al la Libroservo de UEA specimenojn de siaj eldonaĵoj kaj informojn pri prezoj, rabatoj, sendokostoj. La specimenoj restos en la Biblioteko Hector Hodler.

Por la rubriko Recenzoj bv. sendi al la Libroservo plian ekzempleron, kiun ricevos la recenzonto.

Se vi deziras verki recenzojn por la revuo Esperanto, bv. skribi al la Libroservo de UEA: i...@co.uea.org.

Apero-7 en Moskvo

APERO estas tradicia sezonŝanĝa renkontiĝo de la Moskva Esperanta Asocio “MASI” (eksa Moskva junulara esperanta klubo “MASI”), kiu de la 21-a ĝis la 24-a de februaro 2013 okazis jam la 7-an fojon.

Ĝi pasis en la bien-ripozejo Jerŝovo apud la antikva urbo Zvenigorod, 40 km okcidente de Moskvo. La aranĝo celas engaĝi en E-lingvan medion la masianojn, kursfinintojn aŭ kursfinantojn, memlernantojn kaj ĉiujn esperantoparolemulojn. Tial ne nur ĉiuj programeroj, sed ankaŭ ĉiutagecaj kaj personaj komunikadoj okazas nur en Eperanto. La kondiĉoj por tio estas bonegaj — ja ĉiuj 44 partoprenantoj kune loĝis en unu 14-ĉambra dometo. La aĝo de la homoj variis de 19 ĝis 62, tamen plej multis gejunuloj tridekjaraj. Ĉi-foje nin vizitis 7 homoj el aliaj rusiaj urboj kaj 3 eksterlandanoj.

La programo ĉiam multe dependas de la kontribuantoj. Ĉar en Aperoj kutime duono de la homoj estas unuafojaj partoprenantoj, la aranĝoj enhave diferencas. Ĉi-jare nin vizitis kroato, civitano de Aŭstrio, loĝanta en Italio, Viktor Boŝnjak — sendependa amaskomunika aktivulo, pacaganto kaj nova esperantisto. Li multe kontribuis per prelegoj, filmoj, debatgvidado, kaj, estante vigla kaj amikema homo, ofte kreis specialan bon-etoson. Estis tre interesaj prelegoj de Nikolao Gudskov pri ideologio de esperantismo (finvenkismo kaj raŭmismo), de Julia Samsonova pri lingvopolitikaj pozicioj de Unesko kaj TEJO, de Ilja Gimon pri la juda festo Purim kun posta legado de la Libro de Ester, estis rakontoj pri vojaĝo al la Esperanta urbo Herzberg de Julia Samsonova kaj al Tajlando kaj Kamboĝo de Jekaterina Lubuŝina, pri Ĉilio kaj Sudameriko de la ĉiliano Daniel Karasko kaj pri la politika situacio en Tunizio de Viktor Boŝnjak. Estis prelegoj de Julia Samsonova pri la absurda planlingvo Globish kaj de Ilja Gimon pri Esperantaj serv-morfemoj, metiejoj pri samtempa rakont-verkado kaj kleriga ludo pri la ĉefverkoj de la Dresdena galerio, aliaj intelektaj kaj lingvaj ludoj, koncerto de Mikaelo Povorin, multaktora skeĉo laŭ la infana fabelo de Kornej Ĉukovskij “Telefono”, poezi-kantaj vesperoj kun belega kantado de Sergeo Straŝnenko, Aleksandr Vikulov, Oleg Ĉajka. Okazis ankaŭ pridiskuto de novaj MASI-projektoj kaj la ĉefa por ni movada evento — la unuaj provoj fari intervjuojn por la konataj E-radioj (la unua el kiuj tuj aperis en la Varsovia Vento!) — pri kio ni nepre devas danki al Sergeo Kuznecov.

“Apero-8” estas planata por 20-23 februaro 2014 en la sama loko. Bonvenon!

Irina Gonĉarova

Ŝtonoj el kvar kontinentoj: simboloj de solidareco kaj amikeco

La 5-an de marto 2013, en la bela kastela muzeo de Herzberg en Germanio, la urbestro Gerhard Walter en la ĉeesto de 15 geamikoj de Interkultura Centro Herzberg inaŭguris jam la sepan ekspozicion rilate al Esperanto.

Esperantistoj el la tuta mondo dum la lastaj jaroj sendas ŝtonojn al Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo. Alvenas ŝtonoj de individuoj, grupetoj, kluboj, asocioj, inter ili ekz. de Bona Espero en Brazilo, de la tereno de la iama loĝdomo de Zamenhof en Bjalistoko, de la Esperanto-placo en Gotenburgo, de Grezijono, Svitavy, Jerusalemo, de la ĉina murego.

Aŭstraliaj esperantistoj kolektis monon por la akiro de eksterordinare bela, grandpeca opalo, la Esperanto-grupo en Hiroŝima sendis du pac-kolombetojn faritajn el la fandaĵo de la atombomba eksplodo. Pli ol 200 ŝtonoj kaj aldonaj memoraĵoj atingis nin per poŝto aŭ per persona transdono. Multaj esperantistoj sendis fotojn pri la trovlokoj, kaj verkis klarigojn, rakontojn kaj kortuŝajn historietojn. Tiom varia kaj multflanka, videbla kaj vidinda “ideobazaro” ĝis nun verŝajne ne ekzistis en la Esperanto-mondo.

Eblas ankoraŭ kontribui, subteni la iniciaton; ni volonte akceptas ŝtonetojn kiel simbolajn, tamen videblajn, tuŝeblajn salutojn, etajn memorigilojn pri kunlaboro, kunpensado, amikeco, internacieco.

La urbestro Gerhard Walter kaj Interkultura Centro Herzberg dankas al ĉiuj donacintoj kaj helpemuloj, kiuj subtenis la ideon, kaj esprimis sian solidarecon kun la unika fenomeno: Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo.

La ekspozicio estos vizitebla ĝis julio, dum la malfermhoroj de la muzeo. Bonvenon!

Sur la fotoj de Zsófia Kóródy: parto de la vitrinoj kaj la urbestro Gerhard Walter kun Peter Zilvar.

Zsófia Kóródy kaj Peter Zilvar

Premio Cigno 2013

La Estraro de Fondaĵo Cigno decidis aljuĝi la Premion Cigno 2013 al Ĉeĥa Esperanto-Asocio (ĈEA).

La Asocio en la daŭro de la jaro 2012 konstante rilatis kun la amaskomunikiloj en Ĉeĥio, kaj sukcesis aperigi grandan nombron da artikoloj ne nur en ĵurnaloj, televido kaj radio, sed ankaŭ en fakaj revuoj, per prelegoj kaj kulturaj aranĝoj.

Pozitive surprizis la estraranojn de Fondaĵo Cigno, ke ĈEA raportis pri “nur” 200 elpaŝoj, kiujn ĝi povis dokumenti kaj kiuj reprezentas nur 80% el la tuta tutjara agado. Tio montras mirinde vastan laboron sur la informa kampo.

Ĉi-jare elekti nur unu premiiton estis malfacila tasko, ĉar la 6 partoprenantaj landaj asocioj montris elstaran laboron kaj fortan klopodon konigi niajn lingvon kaj movadon al la neesperantistoj. La diplomon kaj japanan suveniron reprezentanto de ĈEA oficiale transprenos okaze de la kunsido de Eŭropa Esperanto-Unio kadre de la Universala Kongreso en Rejkjaviko. La premio inkluzivas financan sumon de 200 000 japanaj enoj, egalan laŭ la nuna kurzo al 1 750 eŭroj.

La Cigno-Estraro instigas la landajn asociojn daŭre prioritati la informan agadon ankaŭ en la jaro 2013.

Fondaĵo Cigno estis starigita en decembro 2011 por premii la agadon de landa asocio ene de Eŭropa Unio, kiu plej bone informis la eksteran publikon pri Esperanto dum la periodo de unu jaro.

Ayako Kawakita

Du novaj Esperanto-grupoj en la ĉefurbo de Aŭstrio

En sia Literatura Bufedo en februaro 2013 la librovendisto Kurt Lhotzky fondis en Vieno Liberan Lerngrupon Esperanto.

De la 19-a ĝis la 21-a horo dufoje monate en tiu biblioteko renkontiĝas deko da esperantemuloj kun diversnivelaj lingvokonoj. Oni legas kaj tradukas tekstojn, organizas lingvajn ludojn kaj diskutas lingvistikajn demandojn. Adreso: Rotensterngasse 2, 1020 Wien, www.literaturbuffet.com. Metrolinio U2 ĝis Taborstraße. Informoj: k...@gmail.com.

Esperanton kaj aliajn lingvojn oni povas lerni kaj uzi en Kafejo de la Lingvoj, kiu okazas ĉiun merkredon krom dum la lernejaj ferioj, de la 17-a ĝis la 20-a horo. En tri salonoj staras tabloj, ĉiu por unu lingvo. En marto 2013 estis jenaj: la araba, bosna-kroata-serba, Esperanta, franca, germana, greka, hispana, itala, pola, rumana kaj turka. Ĉiu kiu volas transdoni sian lingvan scion, estas invitata mem pretigi tablon! Ĉe la bufedo aĉeteblas trinkaĵoj kaj etaj manĝaĵoj kontraŭ modesta prezo. Adreso: Einsiedlerplatz 5, 1050 Wien. Buso 59A ĝis Einsiedlerplatz. Informoj: k...@stationwien.com. Ĉe ambaŭ eventoj la eniro estas senkosta.

Walter Klag
e...@chello.at

Tradicia renkonto en la brazila Valo Paraíba

La 10-an de marto 2013 en la urbo Lorena, en la ŝtato San-Paŭlo, okazis plia Renkonto de Esperantistoj en la Valo Paraíba.

Ĉeestis preskaŭ kvindek homoj el tri brazilaj ŝtatoj. De la 9-a ĝis la 10-a horo matene oni lunĉis, kantis, dancis kaj simple babilis en la Kulturdomo de Lorena. Je la 10-a formale komenciĝis la kunsido per salutoj kaj akcepto fare de la sekretario pri kulturo Adriano Fernandes, kiu simpatie bonvenigis la ĉeestantojn. Tuj poste Saulo Wanderley el la urbo Juiz de Fora prelegis pri la temo “Ĉeesta kaj virtuala movadoj: avantaĝoj kaj malavantaĝoj”. Post la prelego oni per omnibuso ekskursis en la urbo Lorena. Oni vizitis boskon de “brazilligno”, kiu situas en la ĝardeno de mezgrada lernejo, la plej ampleksa urba plantejo de tiu arbo, kiu estas unu el la simboloj de Brazilo. Poste la tuta grupo vizitis la sidejon de Instituto Sankta Teresa, universitato, kiu proponas dekojn da kursoj rilate homsciencojn. La direktorino de la institucio, Fratino Raquel de Godoy Retz, akceptis la esperantistojn, kaj profesorino Rosana gvidis la grupon en la sidejo de la lernejo. La universitato enmanigis al la trideko da esperantistoj donacetojn. Oni spektis 20-minutan filmon en Esperanto. Poste la omnibuso kondukis la grupon al kampara restoracio por la tagmanĝo.

Posttagmeze oni revenis al la Kulturdomo de Lorena por “guto da gramatiko”, amuza kvizo kaj diskuto pri la Esperanto-movado en Rio kaj San-Paŭlo, kun reprezentantoj de Kultura Kooperativo de Esperantistoj kaj Asocio Esperantista de San-Paŭlo.

Dum la renkonto funkciis du bonaj libroservoj.

Paulo Sérgio Viana

Kie estas kurso, tie en Koreio estas junuloj

La 4-an de marto 2013 en la universitato Kyunghee en Seulo, Koreio, komenciĝis Esperanto-leciono, en kiu kolektiĝis ĉ. 150 studentoj kiuj volas lerni Esperanton.

En la universitato Kyunghee Esperanto estis akcept ita en la jaro 2012 kiel unu el la elekteblaj lerno-objektoj kun tri poentoj. La studentoj ellernas la bazan gramatikon kaj gustumas la literaturon dum trimonata semestro. Al tiu ĉi semestro aliĝis ne nur koreaj studentoj, sed ankaŭ pluraj alilandaj, el Ĉinio, Hongkongo, Indonezio, Japanio, Nepalo, Peruo kaj Vjetnamio. La etoso en la klaso do estas internacia. Lastjare averaĝe 5 nekoreaj esperantistoj vizitis la klason por emigi kaj kuraĝigi la klasanojn dum la semestro. Ĝenerale koreaj studentoj absolute kaj sendube opinias, ke la internacia lingvo estas la angla, sed dum la kurso de Esperanto oni rimarkas, ke Esperanto ja estas lerninda internacia lingvo, per propra sperto kun la gastoj. Kial ĉiusemestre tiom da studentoj aliĝas al la Esperanto-kurso? Eĉ mankas seĝoj por akcepti ĉiujn kiuj volas aliĝi al la leciono. La kialo venas de tio, ke la jamaj lernintoj rekomendas Esperanton al siaj geamikoj kaj posteuloj, dirante, ke Esperanto estas lerninda. La universitato estas kontenta ke tiom da studentoj aliĝas al la lecionoj kaj donas tre bonajn poentojn por la kurso en la pritaksado de la lernintoj. Espereble la kurso daŭros senpaŭze kaj la klasoĉambro estos plu plenigita de scivolaj studentoj kiuj volas lerni Esperanton. Kie estas Esperanto-leciono, tie en Koreio estas gejunuloj.

LEE Jungkee
(Docento de la universitato Kyunghee)

[FORIGITA!: bildo]

Diskuto kun esperantistoj el Ĉinio kaj Francio

[FORIGITA!: bildo]

La klason vizitis usona esperantistino

Sukcesa Esperanto-agado en Nikaragvo

Ankaŭ en 2013 okazis instru- kaj informvojaĝo al la mezamerika lando Nikaragvo, financita de la fondaĵo Esperanto Internacia.

Inter la 4-a kaj 20-a de februaro ni intense agadis por Esperanto. Surloke helpis la Esperanto-instruisto kaj aktivulo Uriel Gurdián, kiu instruas Esperanton kelkajn monatojn en la nacia universitato UNAN, kaj ankaŭ profesia ĵurnalistino. Intervjuis nin du tutlande aŭskultataj radiostacioj kaj kvin tutlande spektataj televidstacioj.

Niaj agadoj kaŭzis lavangon da informpetoj. Pli ol 50 personoj skribis aŭ telefonis al ni. El tiuj pli ol 30 aliĝis al la kursoj por komencantoj en la nacia universitato UNAN, kiuj komenciĝis la 9-an de marto.

La estrino de la franca fakultato UNAN promesis daŭre subteni nin kaj akceptis, ke ni aranĝu intensan trisemajnan kurson de Esperanto en januaro 2014 (la nikaragva somero). La kursoj estos laŭ la stilo de NASK aŭ la Esperanto-insulo (Ĉinio), kaj povos partopreni ankaŭ homoj el aliaj landoj. Tuj poste (24-28 jan 2014) okazos la unua Esperanto-Kongreso en Nikaragvo, supozeble en la bela turisma urbo Granada. Pripensu ĉu vi ne ŝatus veni al Nikaragvo kaj subteni la movadon per via partopreno. Financajn kontribuojn por la estonta agado en Nikaragvo eblas sendi al la UEA-konto eint-o.

Martin Schäffer kaj Uriel Gurdián

Forpasoj

Karl-Gustaf Gustafsson (1938-2013), em. policisto, mortis la 14-an de januaro en Skövde (Svedio). Li estis aktiva en Interreto kaj tradukis en la svedan Esperanto per rekta metodo de S. Marček (2011).

Jaroslav Kašparec (1948-2012) mortis en decembro en Prago. En la 1980-aj jaroj li estis sekretario de Ĉeĥa E-Asocio kaj delegito de UEA.

Olive Looman (1926-2013) mortis la 22-an de januaro en Palmerston North (Nov-Zelando). Ŝi estis membro de UEA ekde 1973, delegito pli ol 20 jarojn kaj partoprenis en multaj UK-oj.

Telesforas Lukoševičius (1926-2013) mortis la 18-an de februaro en Panevėžys (Litovio). Post pedagogia instituto li studis en la Litova Agrikultura Akademio, laboris en mezlernejo, ekde 1963 en agrikultura teknikumo kaj ekde 1975 ĝis la emeritiĝo en hidraŭlika teknikumo. Ekde 1993 li estis asociita membro de AIS. Li lernis E-on en 1960 kaj poste konstante gvidis kursojn. En Joniškėlis li fondis lokan grupon kaj gvidis ĝin k.a. grupojn. Li prelegis, organizis ekspoziciojn, aktivis en instruistaj rondoj, fondis E-ajn koruson kaj teatron, kaj informis pri la lingvo. Por la peticio de UEA al UN en 1966 li aktive kolektis subskribojn. En la 10-a Balta E-Tendaro en 1968 li fariĝis membro de la interrespublika metodika pedagogia komisiono pri E-instruado. De 1988 ĝis 2003 li estis estrarano de Litova E-Asocio. Li okupiĝis ankaŭ pri esperantigo de beletro. En 1991 li fondis, kun sia edzino, eldonejon, ĉe kiu aperis dudeko da libroj. En 1999 Litova E-Asocio donis al li Honoran Dankfolion. En 2005 li estis elektita Honora Membro de UEA.

Adalbert Masuhr (1932-2013) mortis la 22-an de januaro en Elmshorn (Germanio). Li estis membro de UEA ekde 1957 kaj dumviva membro ekde 1961. Li kolektis multajn subskribojn por la peticio de UEA al UN en 1966, multe vojaĝis per E-o kaj ofte partoprenis en UK-oj.

Boriša Milićević (1931-2013), filologo kaj multjara direktoro de E-Instituto de Serbia E-Ligo, forpasis la 2-an de februaro en Novi Sad (Serbio). Li lernis E-on en 1953, kunfondis Studentan E-Klubon en Beogrado kaj plenumis multajn funkciojn en pluraj E-societoj kaj en Vojvodina, Serbia kaj Jugoslavia E-Ligoj. Li estis ĝenerala sekretario de TEJO (1955-56), komitatano A de UEA (1977-1979, 1983-1986) kaj delegito de UEA. De lia lernolibro Medjunarodni jezik Esperanto (1979) aperis sep eldonoj. Li redaktis-(kun)tradukis ITTF internacia tablotenisa terminaro (1981), Lirika poemaro el Vojvodino (Serbio) (1983), Bibliografio de Esperanto-tradukoj el jugoslavia literaturo (1987), Mi esperas amon: El poezio de nealiancaj landoj (1989). En 2011 aperis lia Propra bi(bli)ografio, bibliografio de liaj originaloj kaj tradukoj, kun biografieto.

Mizuno Yoshiaki (1932-2012), profesoro pri la angla, mortis la 17-an de junio en Tokorozawa (Japanio). Dumviva membro de UEA, li verkis Vojaĝo de amikeco tra eŭropa Esperantujo (1988) kaj japanigis Vivo de Zamenhof (E. Privat), Zamenhof, Creator of Esperanto (M. Boulton) kaj Lidia (W. Heller).

José Rabello de Paula (1928-2013), em. kolonelo, mortis la 22-an de januaro en Rio-de-Ĵanejro. Li aliĝis al UEA en 1961 kaj estis longe fakdelegito pri informado, sisteme raportante pri E-o per cirkuleroj al centoj da amaskomunikiloj en Brazilo.

Anatolij Surnakin forpasis la 16-an de novembro 2012 en Moskvo. En la 1990-aj jaroj li estis prezidanto de Kolektivo E-ista Komunista kaj lastatempe fakdelegito pri politiko kaj interlanda kunlaboro.

Alfred Tailpied (1924-3013) mortis la 25-an de februaro en Caen (Francio), kie li iam estis delegito. Li lernis E-on dum la strikoj en 1968. Poste li mem instruis ĝin kaj aktivis loke kaj regione.

Claude Trésorier (1948-2012), univ. lektoro, mortis en decembro en Göttingen (Germanio), kie li estis delegito ekde 1983. Li estis regula membro de Societo Zamenhof.

Aloyzas Urbonas (1935-2013) forpasis la 5-an de januaro en Vilno. Li estis konata ĵurnalisto en Litovio, kies verko Por la homo aperis en E-o en 1988. Lerninte mem la lingvon en 1995 li partoprenis en pluraj UK-oj.

98-a UK en Rejkjaviko: Dekono el Japanio

La 98-a UK en Rejkjaviko havis 785 aliĝintojn el 51 landoj je la 15-a de marto. Japanio plu estis sur la unua loko kun 80 aliĝintoj. Proksime sekvis Germanio (74) kaj Francio (70). Pli ol 20 aliĝintojn liveris ankaŭ Nederlando (38), Italio kaj Svedio (po 31), Rusio (29), Pollando (28), Belgio kaj Svislando (po 26), Usono (25), Finnlando (24), Britio kaj Danio (po 22), Brazilo kaj Ĉeĥio (po 21). Je la sama dato pasintjare la 97-a UK en Hanojo havis 638 aliĝintojn.

Revuo Esperanto 2013 5

Malferme

Studi universitate, interrete kaj per Esperanto

Kial Ĉina Radio Internacia dediĉis siajn televido-studion kaj skipon dum plena tago al filmado de prelego kun nur unu sola aŭskultanto? Temis pri la komenco de 40-hora video-kurso pri astronomio kaj astrofiziko, filmata dum du semajnoj en Pekino por la reta Universitato de Esperanto (vidu ĉi-numere, p. 100-101).

Zamenhof kaj la pioniroj de Esperanto laboris multe por pruvi al siaj samtempuloj ke Esperanto estas lingvo per kiu eblas esprimi kaj fari ĉiujn aktivaĵojn de la homa kulturo. Unu el tiuj agadoj estas altnivela instruado kaj klerigado per universitataj kursoj. Ne temas do pri instruado de Esperanto sed pri klerigado per Esperanto. Unu el la fruaj pruvoj de tiu kapablo estis Internacia Somera Universitato, kiu unuafoje okazis laŭ instigo de Edmond Privat en la 17-a Universala Kongreso en Ĝenevo (1925) kaj daŭras ĝis nun, escepte de interrompo pro la Dua Mondmilito (vidu Plena bibliografio de prelegoj en Internacia Somera Universitato 1948-1989, eld. UEA). La nomon oni ŝanĝis al Internacia Kongresa Universitato (IKU) en 1981, kiam la UK unuafoje okazis en la suda hemisfero, en Brazilo.

Meze de la okdekaj jaroj aperis Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), kun nova koncepto: komuna kadro de fake elstaraj sciencistoj el la tuta mondo (nuntempe ili estas kelkcentoj), kiuj instruas sciencojn, teknikon kaj arton per Esperanto. AIS okazigis en diversaj lokoj “Studadsesiojn”, dum kiuj studentoj povis lerni kompletajn kursojn, ekzameniĝi kaj ricevi krediton kaj atestojn.

En la 80-a UK en Tampereo (1995), unuafoje okazis komuna sesio de AIS kaj IKU kun du kursoj — pri astronomio (Maitzen) kaj astrofiziko (Wandel). De tiam okazis en ĉiuj Universalaj Kongresoj, aldone al la unuopaj IKU-prelegoj, ankaŭ IKU-kursetoj kun po tri prelegoj kaj finekzamenoj (vidu en “Du jardekoj de Internacia Kongresa Universitato”, A. Wandel en La arto labori kune, eld. UEA). La alta nivelo de la IKU-prelegoj kaj kursoj estas garantiata per zorga elektado de kvalifikitaj kaj renomaj prelegantoj fare de speciala (nuntempe sespersona) komisiono. En 2007 aldoniĝis al la IKU-kursoj en la (nordhemisfera) somero ankaŭ vintra (aŭ pli ĝuste: jarfina) kursaro, nomata Internacia Vintra Universitato (http://www.internacia-festivalo.de sub la bonveniga teksto).

Verŝajne la plej signifa paŝo okazis kaj plu okazas en la lastaj jaroj: reta klerigado. Jam ekde 2005 la prelego-tekstoj de IKU (la tiel nomata IKU-libro) aperas en la retejo de UEA (http://uea.org/dokumentoj/IKU). Sed pli granda progreso okazas de antaŭ nelonge: laŭ la tendenco en la tuta scienca mondo, kompletaj universitataj kursoj instruataj per Esperanto ekaperas en la interreto. Tri grandaj tiuspecaj projektoj estis prilaboritaj en la lastaj jaroj.

La unua estis verŝajne la reta kursaro de AIS (http://www.ais-sanmarino.org, klaku sur kursoj kaj poste sur la flageto de Esperanto), kiu ekzistis jam antaŭ kelkaj jaroj, sed en la lastaj du jaroj estis reorganizita de Reinhard Fössmeier kaj Renato Corsetti.

Pluraj retkursoj aperis ankaŭ en edukado.net sub la gvidado de Katalin Kováts. Sekve de rekomendo de laborteamo de UEA kaj AIS en la 96-UK en Kopenhago (2011) estis starigita kadre de edukado.net (RITE) AIS-kursejo (http://edukado.net/klerigejo sub AIS) kun du kursoj — interlingvistiko de Věra Barandovská-Frank kaj astrobiologio de Amri Wandel — al kiuj lastatempe aldoniĝis la tria — Historio de filozofio de Endre Dudich. La tri kursoj estas malfermitaj kaj senpagaj por la ekstera publiko, kaj multaj jam provis ilin kaj sukcese kompletigis la retajn ekzamenojn fine de ĉiu leciono.

La tria kaj plej nova iniciato konsistas el tri universitataj kursoj videoregistritaj en Ĉinio — du en la “Esperanto-insulo” Hainan kaj unu en Beijing. Tiu projekto, “Universitato de Esperanto” (http://www.universitato.info), elpensita de Dennis Keefe, estas detale priskribita en la sekva artikolo. La estonteco dependas de la Esperanto-komunumo. Ni bezonas pliajn iniciatojn kaj instigojn kiel tiu de Zamenhof kaj Privat, por aktive pruvi al niaj samtempuloj en la internacia komunumo, ekzemple en Unesko kaj neregistaraj organizoj kiel Internacia Asocio de Universitatoj, ke universitatnivela klerigado efektive okazas per Esperanto. La retaj IKU-libroj kaj la retaj universitataj kursoj prezentas bonegan okazon tion pruvi, sed estas bezonata pli aktiva informado kaj reklamado — en kaj ekster la Esperanto-komunumo.

Amri Wandel
IKU-sekretario kaj UEA-estrarano pri scienca kaj faka agado

Universitato de Esperanto naskiĝas

Antaŭ iom pli ol unu jaro kadre de la internacia eksperimento Esperanto-Insulo en Ĉinio stariĝis alia nova projekto nomata Universitato de Esperanto. Tie, pere de la helpo de du profesoroj el Italio kaj Usono kaj volontuloj el Ĉinio, eblis al esperantistoj el deko da landoj ĉeesti universitatnivelajn kursojn komplete en la Internacia Lingvo. Kursoj PER Esperanto, sed tute ne PRI Esperanto.

Unu el la kursoj estis instruata de profesoro Ron Glossop el Usono. Lia kurso pritraktis pacon kaj militon, kaj nomiĝis “Alfronti militon”. La alia kurso en Ĉinio estis nomata “Filozofio kaj historio de la informadiko”, kaj estis instruata de profesoro Federico Gobbo el Italio. Ambaŭ profesoroj jam dum jaroj instruadis tiajn kursojn en sia universitato en Usono kaj en Italio.

Al tiuj kursoj pri paco kaj informadiko aldoniĝis tria kurso, nomata “Enkonduko al astronomio kaj astrofiziko”, en la somero de 2012, de profesoro Amri Wandel. La enhavo de lia kurso paralelis la kurson kiun profesoro Wandel jam instruadis kaj en Israelo ĉe la Hebrea Universitato de Jerusalemo, kaj en Usono ĉe la Universitato de Kalifornio en Los-Anĝeleso UCLA. Lia lecionaro okazis en Pekino, komence sub la aŭspicioj de Ĉina Radio Internacia.

Por ekrigardi kaj pli bone kompreni ĝuste tion, kio estas la Universitato de Esperanto, eblas vidi la kursojn kaj lecionojn ĉe la retejo www.universitato.info.

La Universitato de Esperanto ne estas nova ideo. Ĝi rekte inspiriĝas de la malfermaj modeloj de instruado de la universitatoj MIT, Yale kaj Berkeley de Usono (OCW, Open CourseWare). Antaŭ iom pli ol dek jaroj, en 2001, MIT komencis meti la enhavon de siaj universitataj kursoj en la Interreton, senpage, por ĉiuj interesatoj tra la tuta mondo.

Tamen, la Universitato de Esperanto pli similas la modelon de Yale, kie dekoj da kursoj estas virtuale kaj vide ĉeesteblaj de la unua ĝis la lasta leciono. Kaj same kiel ĉe Yale, grava afero por niaj kursoj estas la filmado, por ke ili restu disponeblaj por homoj el ĉiuj landoj dum jaroj aŭ jardekoj. Kiel ĉe Yale, por la malfermaj kursoj ne estas atestiloj aŭ diplomoj; tamen, eble estus interese por ni esperantistoj prikonsideri tiun vojon en la venontaj jaroj.

Krom la filmado kaj enretigo por senpaga rigardado, estas pluraj principoj kiuj klare distingas la projekton Universitato de Esperanto de aliaj aranĝoj ene kaj ekstere de la Esperanto-komunumo. Ni rigardu kelkajn el tiuj principoj.

La unua principo estas, ke la kursoj estas per sed ne pri Esperanto. Jam en la Universitato ni havas lecionojn pri filozofiaj, historiaj kaj sciencaj temoj. En venontaj jaroj ni volonte akceptos kursojn pri plej diversaj studfakoj: biologio, ĥemio, fiziko, sociologio, psikologio, edukado, komunikado, juro, filozofio, muziko, ekonomiko, ekologio, politiko, ĝenerala lingvistiko, monda literaturo kaj similaj. En la kursokategorio “historio” eblas imagi multajn kursojn kiuj helpos al ni kompreni nian mondon nun kaj historie, ekzemple: historio de la mondo, historio de Eŭropo, historio de Ĉinio, historio de la anktiva Grekio, historio de medicino, historio de politikaj ideoj, historio de teknologio kaj similaj.

Dua principo de la Universitato de Esperanto estas, ke ĉiu profesoro jam instruadis la samajn kursojn en universitatoj de sia lando. Tio estas: la kursoenhavo jam estis agnoskita kaj aprobita de eduko-instancoj ne-esperantistaj. Tiu principo multe simpligas la venontan planadon de niaj kursoj. Ne estas esperantistoj, sed la kompetentuloj, profesiuloj de enlandaj universitatoj kiuj decidas, ĉu aŭ ne la enhavo estas sufiĉe oportuna por universitata lernado.

Tria principo de la Universitato de Esperanto estas, ke la kursoj okazas sub la Licenco Krea Komunaĵo. Pri la Licenco Krea Komunaĵo, ni utiligas ankaŭ ĝian principaron, laŭ kiu la kurso-materialoj estas propraĵo de la kreintoj, sed restas je ĉies dispono. Ni de la universitato volas, ke la kursaro estu malferma al ĉiuj, ĉie, ĉiam. Ĝuste tio okazas ĉe Yale, Berkeley kaj MIT. Ni volas sekvi tiun vojon de la aliaj, jam bone establitaj, malfermaj universitataj programoj. Ni ne kreas novan vojon; ni kreas Esperantan vojon al universitat-nivelaj kursoj, malferme utiligataj.

Alia grava principo estas, ke la kursoj estas kompletaj. La Universitato de Esperanto ne estas prelegaro, sed studtemoj sufiĉe profunde pritraktataj en naciaj universitatoj. Tio signifas, ke unu kurso povas daŭri inter 30 kaj 40 enklasĉambrajn horojn, ne malpli. Se indas, ke interesa kaj celtrafa prelego eniru la murojn de la Universitato, tio povas okazi en la biblioteko de la Universitato, sed ne en la kursaro.

La Universitato estas malferma por ĉiuj lernantoj kiuj havas sufiĉe bonan nivelon de Esperanto por sekvi la paroladon de profesoro pri faktemo, kaj kiuj kapablas sekvi universitatnivelajn kursojn. Aĝo ne gravas. Junulo de 15 jaroj povas eble profiti de la enhavo de kelkaj el niaj kursoj, kaj ankaŭ multaj el niaj esperantistoj kiuj aĝas 80 aŭ eĉ 90 jarojn. Ili povas sekvi la originalan ĉeestan kurson, kiel tiuj de Esperanto-Insulo, aŭ ili povas sekvi nur la virtualajn kursojn ĉe www.universitato.info.

La universitato volas, ke la aliro al la lecionoj estu kiel eble plej facila. Do, ne ekzistas registriĝo, uzulnomoj kaj pasvortoj. Tiel ni simple sekvas la kutimojn de niaj modelo-universitatoj kiaj Yale kaj MIT. Krome, nia celo estas elŝutebligi ĉiujn kursojn, sed se tio ne eblas pro teknikaj kaj praktikaj kialoj, ni esperas disponigi facile kopieblajn kopiojn sur novaj elektronikaj stokiloj kaj aliaj iloj. Niaj vojaĝemaj esperantistoj povas meti la tutan kursaron de la universitato en sian poŝon por facile donaci ĝin kopie al samideanoj tra la tuta mondo.

Kvankam la projekto jam havas tri kompletajn kursojn, tamen ĝi estas ankoraŭ en frua, konstruiĝa etapo. La kerno de la afero jam bone ekzistas: la filmado kaj enretigo de fakkursoj sub la Licenco Krea Komunaĵo. Tamen, restas laboro por plibonigi la enhavon, farante paŝon post paŝo pli kaj pli bonan kaj utiligeblan retejon por esperantistoj. Ni donu kelkajn ekzemplojn de tio, kio plibonigindas.

La sono de la registrado ne estas perfekta, kaj oni povas pensi pri eventuala subtitolado de la lecionoj, kio povas multe helpi por kompreni la enhavon. Se vi estas bonnivela esperantisto, vi probable ne bezonas tian helpon, sed al novaj lernantoj subtitoloj helpos pli bone kompreni la paroladon de la profesoroj.

Rekomendiĝas ankaŭ la aldono de skriba materialo. Ekzemple la kurso de profesoro Ron Glossop “Alfronti militon” grandparte baziĝas sur lia angla libro nomata Confronting War, 4-a versio, kiu, parenteze, estas unu el la ĉefaj universitataj tekstolibroj pri la temo “paco kaj milito”, kaj kiu aĉeteblas ĉe Amazon.com. Esperanta versio de lia libro jam ekzistas, sed ĝi bezonas iom da polurado antaŭ ol metiĝi sur la retejon de la Universitato de Esperanto.

Skriba materialo povas inkluzivi ankaŭ lumbildojn por la kurso. Tio dependas de la kurso mem kaj de la profesoro. Sed per la iompostioma plibonigado de la universitato oni povas aldoni tian taŭgan helpilon kiam tio konvenas.

Do, la Universitato de Esperanto estas nova, kaj ĝi estas en fazo de konstruiĝo. La kerna parto estas la filmado kaj enretigo de kompletaj, vere universitatnivelaj kursoj. Tamen plibonigaĵoj bezonatas, kaj iom post iom ili espereble alvenos, de novaj volontuloj kun novaj kapabloj kaj novaj ideoj. Eble vi mem, kara leganto, estas unu el tiaj homoj.

Krom la plibonigado de la nuntempa sistemo de la universitato, eblas pensi pri novaj, malmultekostaj simplaj vojoj por la estonta tempo. Ekzemple, eble ni povas esperantigi, per subtitoloj, kursojn, kiuj jam ekzistas en aliaj malfermaj, universitataj kursaroj kiaj tiuj de Yale, de Berkeley kaj de MIT en Usono, sed ankaŭ aliajn disponeblajn kursojn el aliaj landoj, en aliaj lingvoj. Jam ekaperas tiaj kursoj en Ĉinio, Francio kaj multaj aliaj landoj. Esperanto, en la kadro de la universitato, povas iĝi la malferma pordo al la malfermaj universitatoj.

La scienca tereno estas vasta, la vojoj nun multnombraj. Laŭ mi Esperanto povas ludi ŝlosilan rolon en la prezentado de malfermaj kursoj de multaj landoj kaj multaj universitataj edukosistemoj. Kursoj per Esperanto, ne pri Esperanto povas esti unu el la plej fruktodonaj vojoj por ni, ne nur por utiligi nian lingvon, kaj vidigi ĝin en la sciencista mondo, sed ankaŭ por montri, ke Esperanto plu vivas kaj plue funkcias.

Pri la loko mem de la starigo de la ĉeestaj kursoj de la Universitato de Esperanto: ĝis nun ĉio okazis en Ĉinio, sed la fizika loko de la ĉeesta kurso, por filmado kaj enretigo, ne tiom gravas. Eblas pensi pri la filmado de novaj kursoj en diversaj Esperantaj lokoj kiaj la kastelo Grezijono en Francio, NASK en Usono, Mazara del Vallo en Italio, Herzberg la Esperanto-Urbo, Poznano ĉe la Universitato Adam Mickiewicz. Eĉ pripensindas komenci kunligi la Universitaton de Esperanto kun la Universalaj Kongresoj, ĉefe post la Kongresoj, dum periodo de eble du semajnoj (4 leciono-horoj ĉiutage, ekzemple). Kaj kial ne, finfine, filmado de kursoj en Nepalo? Aŭ en Mongolio?

Por fini, ne estus kompleta artikolo se ni ne mencius la homojn kiuj rekte kontribuis al ĝiaj starigo kaj sukceso. Antaŭ ĉio estas la tri profesoroj: Ron Glossop, Federico Gobbo kaj Amri Wandel. Iasence estas nur ili la Universitato de Esperanto. Iliaj kursoj estas la kerno kaj koro de la komenco de la afero.

Krom niaj profesoroj estas la homoj kiuj laboris filmante, prilaborante filmojn. Tiuj nemalhaveblaj homoj estas Paŭlo Kozsuch el Hungario, Derek Roff el Usono kaj la monaĥo Miaohui el Ĉinio. Kaj ĉe la entreprena kaj organiza niveloj estas Umea Guo el Ĉinio. Laste estas mi, Dennis Keefe, kiu lanĉis kaj organizis la unuajn kursojn kaj enkorpigis la koncepton. Kaj tio, kun la instigo kaj helpaj konsiloj de Renato Corsetti, ĉekomence ĉe la retdiskutejo de UEA, kaj poste ĉe interretaj mesaĝoj.

Eble finfine menciindas, ke la tuto estis plene financata de la kontribuoj de la supre menciitaj esperantistoj, kiuj ĉiuj pagis sian propran vojaĝon al Ĉinio, kaj de la kursokotizoj de la gelernantoj de la eksperimento Esperanto-Insulo 2012. La projekto Universitato de Esperanto naskiĝis kun nur la manoj, la koro kaj la menso de homoj, sen ia ajn subvencio.

Por daŭrigi la konstruadon de la Universitato de Esperanto kaj profesoroj kaj organizantoj kaj mecenatoj bezonatos en venontaj jaroj. Eble unu el ili estas vi, kara leganto, kara profesoro, kara kunlaboranto.

Dennis Keefe
Universitato de Nankino, Ĉinio

Bibliotekoj

Trovu nin en Europeana!

Ekde la 15-a de marto 2013 eblas trovi dokumentojn el la cifereca biblioteko Bitoteko* de Hispana Esperanto-Federacio en la eŭropunia cifereca biblioteko Europeana*.

* Bitoteko, biblioteko kies dokumentoj prezentiĝas en bita formo, cifereca biblioteko. Bitoteko estas ankaŭ la propra nomo de la bitoteko de Hispana Esperanto-Federacio.
* Hispana estas projekto de la Ministerio pri Edukado, Kulturo kaj Sporto de Hispanio celanta arigi la hispanajn bitkolektojn de arĥivoj, bibliotekoj kaj muzeoj, inter kiuj elstaras la bitotekoj de hispanaj universitatoj kaj de la Aŭtonomaj Komunumoj. Hispana plenumas do, je loka nivelo, la samajn funkciojn kiel Europeana (Vidu la revuon Esperanto, n. 1258 (5), majo 2012, p. 111.)

En septembro 2012 Hispana Esperanto-Federacio (HEF) subskribis interkonsenton kun la hispana Ministerio pri Edukado, Kulturo kaj Sporto por reguligi la provizon per la metadatenoj de sia Bitoteko al Europeana, pere de Hispana, kiu mem agadas kiel loka kolektanto de metadatenoj. La interkonsento reguligas ankaŭ la uzadon de la disponigitaj metadatenoj far Europeana kaj la Ministerio.

La novaĵo pri la aliĝo de Bitoteko al Europeana estis publike anoncita la 15-an de decembro 2012 kadre de la Simpozio pri la valoro de Esperanto kiel interkultura fenomeno (Jornada sobre el valor del esperanto como fenómeno intercultural), organizita de Madrida Esperanto-Liceo. Kaj laŭ la plano Bitoteko devintus aperi en Europeana jam tiun tagon: HEF kaj la ministerio intense laboris tiucele. Sed tiam la prizorgantoj de Europeana prilaboris la ĝisdatigon de la sistemo, pli longdaŭran ol atendite, kaj la integriĝo de Bitoteko en Europeana povis efektiviĝi nur en februaro.

El teknika vidpunkto, por adaptiĝi al Europeana, Bitoteko devis instali la postulatan Specifon pri Semantikaj Europeana-Elementoj (Europeana Semantic Elements Specification, ESE), normigi la Unuformajn Rimedajn Identigilojn (URI, Uniform Resource Identifier) kaj adopti la licencon Creative Commons por garantii la taŭgan mastrumadon de la aŭtorrajtoj.

Europeana estas projekto de Eŭropa Unio por krei publikan eŭropan bitotekon, konsistantan el bibliotekaj, muzeaj kaj arĥivaj dokumentoj, oficiale lanĉita la 20-an de novembro 2008. Ĝi celas doni aliron al la eŭropa kultura kaj scienca heredaĵo. Por atingi tiun celon ĝi kolektas, riĉigas kaj faras alireblaj la priskribajn metadatenojn de la dokumentoj kiuj konsistigas tiun heredaĵon. Europeana estas la unika alirpunkto al pli ol 19 milionoj da specimenoj (libroj, pentraĵoj, filmoj, sonregistraĵoj, muzeaĵoj kaj arkivaj dokumentoj) bitigitaj tra Eŭropo. Pli ol 1500 eŭropaj institucioj prizorgantaj kulturan heredaĵon provizas ĝin per dokumentoj. Iliaj nombro kaj geografia amplekso daŭre kreskas.

Bitoteko alportas al Europeana metadatenojn de dokumentoj ne nur el sia propra kolekto, sed ankaŭ el kolektoj de aliaj organizaĵoj, kiel, ekzemple, Esperanto-Fondaĵo Cesar Vanbiervliet, Museu d’Esperanto de Subirats kaj Madrida Esperanto-Liceo. Kaj ĝi restas malferma al aliaj kunlaboremaj institucioj, kondiĉe ke ili plenumu la postulojn pri kvalito al kiuj Bitoteko sin devigis.

Dum la verkado de tiu ĉi artikolo Bitoteko enhavas pli ol 2 400 dokumentojn. Nur konsulti rekte la Bitotekon garantias la aliron al la plej ĝisdata datenbanko, ĉar la apero de la bitotekaj rikordoj en Hispana kaj Europeana ne estas aŭtomata. Ambaŭ kolektas la metadatenojn ne ĉiutage, kvankam ja regule kaj sufiĉe ofte.

Plie, ni instalis programeton en la bitoteka retejo, kiun Europeana havigas al siaj disponigantoj de metadatenoj. Tiu programo ebligas, per la bitoteka serĉilo, trovi samtempe kaj la dokumentojn el la propra datenbanko kaj la ceterajn taŭgajn rezultojn el la datenbanko de Europeana, se ili ekzistas.

La fakto ke Bitoteko troviĝas en Europeana gravas, ĉar ĝi integriĝis en reto pri interŝanĝo de metadatenoj, kiu ebligas strukturi la sciojn pri Esperanto kaj plifaciligi la esploron de ĉiuj interesatoj pri la Esperantaj lingvo kaj kulturo, kiuj kutime ne havas facilan aliron al tiuspecaj dokumentoj.

Cetere, tio ampleksigas la videblon de nia kulturo kaj prezentas nian lingvon rolanta sur la sama nivelo kaj por la samaj celoj kiel la ceteraj prestiĝaj kultur-lingvoj.

Ana Manero
Biblioteko Juan Régulo Pérez
Hispana Esperanto-Federacio
Ligiloj:
  • Bitoteko: http://bitoteko.esperanto.es
  • Hispana: http://hispana.mcu.es/
  • Europeana: http://www.europeana.eu
  • Europeana-provizantoj: http://www.europeana.eu/portal/europeana-providers.html
  • Creative Commons: http://creativecommons.org

Esperanto-libroj de la eldonejo Impeto en la bibliotekoj de Rusio

Jam dum pluraj jaroj ne estas sekreto ke la libroj de la eldonejo Impeto estas konstante akireblaj en la plej grandaj librovendejoj de Moskvo, Sankt-Peterburgo kaj kelkaj aliaj urboj. Esperantaj libroj estas prezentataj ankaŭ en dekoj da interret-vendejoj.

Sendube ankaŭ la bibliotekoj estas grava kanalo por disvastigi Esperanto-literaturon. La fakto ke libroj en Esperanto aperas en la ŝtataj kaj privataj bibliotekoj estas grava pruvo, ke la lingvo estas uzata. Dum la pli ol 20 jaroj de sia agado la moskva eldonejo Impeto senpage transdonis al la rusiaj bibliotekoj pli ol mil ekzemplerojn de libroj en kaj pri Esperanto. Tio okazis kaj oficiale tra la speciala organo Libra Ĉambro, kaj rekte sen perantoj. Inter ili estas originalaj kaj tradukitaj prozo kaj poezio, lernolibroj kaj vortaroj, enciklopedioj, verkoj pri la teorio kaj historio de la Esperanto-movado. Krome, nun en la rusiaj bibliotekoj alireblas tradukoj de originala Esperanto-literaturo en la rusan kaj francan, kio montras, ke Esperanto estas bezonata ne nur por esperantistoj, kaj ĝia kulturo jam sufiĉe disvastiĝis ekster la malvasta grupo de fakuloj kaj ŝatantoj. Pro sia agado ĉi-kampe la eldonejo Impeto ricevis kelkajn oficialajn diplomojn kaj honorajn menciojn en Rusio.

En la plej granda rusia biblioteko, la Rusia Ŝtata Biblioteko, eblas trovi ĉirkaŭ cent titolojn de Esperanto-libroj de la eldonejo. Plejparto de ili serĉeblas en la elektronika katalogo en la retejo de la biblioteko. Vaste tie estas reprezentataj lernolibroj, vortaroj kaj aliaj lerniloj, ĉar Impeto estas la ĉefa Esperanto-eldonejo en Rusio ĉi-kampe.

Aliro al tiuj ĉi libroj gravas por la esploristoj de interlingvistiko kaj parencaj fakoj, unuavice por la studentoj kaj sciencistoj, kiuj faras fakajn esplorojn. La eldonejo Impeto ne flankeniras ankaŭ de la malgrandaj kaj neformalaj bibliotekoj. Tiel en februaro kaj marto 2013 ĝi transdonis pli ol 40 Esperanto-librojn al la malgranda Libera Esperanto-Biblioteko, kiu troviĝas centre de Moskvo.

Dima Ŝevĉenko

Finfine paroli tiun novan lingvon...

Preskaŭ 53 jarojn post la ĝis nun nura Esperanto-konferenco en Ĝakarto, la ĉefurbo de Indonezio, en la apuda urbo Bogor okazis la unua Indonezia Esperanto-Kongreso.

Dum kvar tagoj dekoj da esperantistoj spertis en la verda kaj agrabla kongresejo Wisma Abdi — ofte unuafoje — la Esperanto-etoson. Vendrede vespere la planitaj ludoj, dancoj kaj kantoj estis bona maniero por neformale interkonatiĝi. Granda parto de la indoneziaj esperantistoj ne konis unu la alian antaŭ la kongreso, kaj estis vera ĝojo vidi la ekamikiĝon inter la partoprenantoj de diversaj insuloj kaj landoj.

La oficiala malfermo sabate matene komenciĝis per tradiciaj dancoj kaj paroladeto de Ilia Sumilfia Dewi, la prezidantino de la LKK, kiu ankaŭ prezentis la LKK-anojn kiuj sidis kun ŝi sur la podio. Heidi Goes poste rakontis iom pri la ekesto de la kongreso, kiu restus ankoraŭ longe revo se la Melburna Esperanto-Societo ne tiom multe finance kontribuus al ĝi. Sekvis minuto da silento por Ivan Heldzinger, kiu kun la edzino Heather instigis la Societon tion fari, sed kiu bedaŭrinde kaj multe tro frue forpasis la 10-an de marto 2013. En la malfermo partoprenis ankaŭ reprezentanto de la ministerio pri eksterlandaj aferoj, d-ro Pribadi Sutiono, direktoro de la edukejo por oficistoj de tiu ministerio. Li legis en la indonezia mesaĝon de sia ĉefo, s-ro Haz Pohan, kiu mem bedaŭrinde ne povis veni, sed kiu ekinteresiĝis pri Esperanto jam antaŭ pluraj jaroj. Sekvis salutaj gratulmesaĝoj de la nuna kaj antaŭa prezidantoj de UEA kaj KAEM kaj de diversaj landaj asocioj. Post paŭzeto dum kiu ni ĝuis plian tradician dancon, sekvis pluraj praktikaj informoj. Fine Ilia oficiale malfermis la kongreson kaj ni kantis kune la himnon. Dum la cetero de la kongreso okazis pluraj atelieroj (Balio-danco, batiko, indonezia lingvo, ĥoro...), lecionoj je kvar niveloj gvidataj de belga kaj aŭstraliaj instruistoj, ekskursoj, prelegoj kaj diskutrondoj, konversaciaj rondoj, aŭkcio... Krome okazis ILEI-ekzameno sur la unua nivelo, en kiu partoprenis tri indoneziaj kaj unu japana junuloj, kiuj ĉiuj sukcesis.

Sabate vespere venis muzikgrupo kiu ludis tipan indonezian modernan muzikon. Internacia grupeto ne ĉesis danci kaj kunkanti ĝis post noktomezo.

La dimanĉa vespero estis tre bunta. La unua granda programero estis la oratora konkurso, en kiu la unuan premion gajnis Jamada Masatoŝi, la duan Endang Sabrina kaj la trian Sirakaŭa Juma. Post tio sekvis Internacia Arta Vespero, precipe kun kantoj kaj dancoj el Indonezio, Japanio kaj Orienta Timoro. Ilia kaj Heidi disdonis librojn al plejparto de la reprezentataj indoneziaj urboj kaj al reprezentanto el Orienta Timoro. Eksterlandaj kunlaborantoj ricevis donacon el la manoj de Ilia. Nur post tio okazis ĝenerala kunsido de Indonezia Esperanto-Asocio. Tiun tagmezon So Gilsu, Heidi Goes, Inumaru Fumio kaj parte ankaŭ Ilia Sumilfia Dewi estis verkintaj ĝian statuton kaj retan aliĝilon. Dum kaj post la vespermanĝo indonezianoj povis aliĝi al la asocio. Kiam la ĝenerala kunsido komenciĝis, jam estis 21 aliĝintoj, el kiuj plejparto ĉeestis la kunsidon. So Gilsu gvidis la kunsidon, kiu aprobis la statuton kaj la estraron. Ilia Sumilfia Dewi elektiĝis kiel prezidantino. Pro tio ke ne ĉiuj estraranoj ĉeestis, ne tuj estis klare kiu okupos la aliajn postenojn, sed intertempe jes ja: Endang Sabrina iĝis ĝenerala sekretario kaj Eta Esperantina kasistino. Aliaj estraranoj estas Reza Pahlevi, Roga Pria Sembada kaj André Samosir.

Lunde matene la plej grava programero estis la fermo, kadre de kiu estis laŭtlegita mallonga raporto pri la kongreso, paroladetis Heidi Goes dankante al Ilia pro la granda farita laboro kaj kunlaboro, kaj estis disdonitaj atestiloj al la ILEI-ekzamenitoj.

Aliĝis 76 esperantistoj el 13 landoj, tamen pro diversaj kialoj venis 66 partoprenantoj el dek landoj: 40 el Indonezio kaj entute 26 el Aŭstralio, Belgio, Ĉinio, Finnlando, Italio, Japanio, Koreio, Orienta Timoro kaj Tajvano. Aldone partoprenis en la kongreso ĵurnalisto de la nacia radio de Indonezio, kaj vizitis la kongreson ĵurnalistino de la sama radio, kaj du ĵurnalistoj de la revuo G-Priority. La du orienttimoraj partoprenantoj laboras por la nacia radio de Orienta Timoro kaj planas fari elsendojn pri la kongreso. La indonezia partoprenanto Muhammad Zaeni, Yumeiho-fakulo, venigis ĉiutage aliajn Yumeiho-terapiistojn, kiuj helpis la kongresanojn kiuj havis sanproblemojn aŭ volis foje sperti Yumeiho-terapion. Vidu pli pri la rilato inter Yumeiho kaj Esperanto en Indonezio sur la p. 114.

Dum la kongreso vendiĝis la dua eldono de la indonezia ŝlosilo, presita en Indonezio kun financa subteno de Mila van der Horst-Kolińska kaj UEA, kaj la indonezia versio de Esperanto per rekta metodo de Stano Marček, tradukita de 4 indonezianoj el Ĝakarto kaj subvenciita de la Oceania Komisiono.

Pli detalaj raportoj aperos en la revuoj Esperanto en Azio kaj Esperanto en Indonezio, rete legeblaj ĉe http://www.esperantoazia.net/club/myclub/?url=kaem kaj https://sites.google.com/site/esperantoenindonezio/bulteno.

Heidi Goes

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la unua Indonezia Esperanto-Kongreso.

TEJO tutmonde

Vigliĝanta junulara movado en Bonaero, Argentino

La 4-an de marto 2013 finiĝis somera Esperanto-kurso en Bonaero, Argentino, kiun partoprenis 7 personoj.

La kurso, ok semajnojn longa, estis la daŭrigo de porkomencanta kurso ekinta en oktobro 2012. Dum la lecionoj la kursanoj legis la romanon La krimo de Katrina de Sten Johansson kaj uzis la instrumaterialon Detektivu pri La krimo de Katrina (de Katalin Kováts).

La libro kaj la materialo ŝajnis bona elekto, ĉar krom legi amuzan, facillingvan rakonton kaj lerni novajn gramatikaĵojn kaj vortojn, la junuloj povis konatiĝi kun la historio de Eŭropo post la falo de la Berlina Muro. La lecionoj okazis en la sidejo de la Bonaera Esperanto-Asocio (BEA), kiu troviĝas en la centro de la ĉefurbo.

La kursanoj tiom entuziasmiĝis pri la internacia lingvo, ke ili decidis daŭrigi la lernadon kaj aliĝi al la Tutmonda KER-ekzameno okazonta la 8-an de junio. Nun ili sekvas preparkurson.

En la sidejo de BEA konstante okazas Esperanto-kursoj sur tri diversaj niveloj (A1-A2, B1-B2, kaj C1), kiujn kutime partoprenas po 4-6 personoj. La plimulto el ili estas junuloj, ekaperintaj kaj reaperintaj personoj en la movado. La junulara movado ĉi tie pli kaj pli vigliĝas, danke al la aktivuloj de la Juna Esperantistaro Argentina. Krom organizi kelkajn malpli grandajn renkontiĝojn, en oktobro 2012 ili kunorganizis la 54-an Argentinan Nacian Kongreson (kie okazis eĉ aparta prelego pri TEJO) kaj la 15-an de decembro partoprenis en la Zamenhof-festo organizita de BEA. Krome, manpleno da junuloj eĉ preparis kandidatiĝon por organizi Internacian Junularan Kongreson en Argentino en 2014. Junulara homforto certe ne mankos en la LKK de UK 2014.

Petra Smidéliusz
(hungarino loĝanta en Bonaero)

[FORIGITA!: bildo]

La grupo de la somera Esperanto-kurso (mankas tri personoj)

El nia historio

La lasta revo de Beaufront

Nutri unu plian legendon en nia historio estus diri, ke Zamenhof proponis la nomaron de la unua Lingva Komitato (LK).

Antaŭ la bulonja kongreso, dankʼ al Sebert, prezidanto de la Franca Societo pri Fotografio, cele al organizado de la movado, la esperantistoj tie disponis pri du ĉambroj. Jam de 1904 Sebert korespondadis kun Zamenhof. Dum la bulonja historia kongreso estis fonditaj Organiza Komitato kaj provizora Lingva Komitato, kiuj bezonis sidejon “Esperantista Centra Oficejo” (ECO). De tiam ilia adreso estis ĉe 51 rue de Clichy en Parizo.

Mi tenas la originalon de la manuskripta malneto de listo kiel prepara dokumento por elekto de Lingva Komitato en Bulonjo. Ĝi konsistas el 98 nomoj inter kiuj 20 francoj, rekorda nombro kompare kun la aliaj landoj! Boirac tralegis la liston kaj li permane skribis kelkajn kompletigajn sciigojn (adresojn), aldonis naskiĝojaron pri si, Moscheles, Javal, Sebert kaj aliaj. Li krome reĝustigis la ortografion de kelkaj nomoj. Tio signifas, ke Boirac jam “prezide” rolis por la starigo de tiu prepara listo. Kompare kun la listo aperinta en la protokolo de la bulonja kongreso, sur tiu ĉi listo mankas la nomo de René Lemaire, “dekstra brako” de Beaufront, dum malaperis tiu de Adolf Schmidt el Berlino. Rilate nomojn, ĉio alia estas identa, nenio de Zamenhof.

Ĉar de Beaufront ne kongresis en Bulonjo pro “diplomatia malsano”, Boirac informis lin pri la projekto organizi kaj funkciigi la Lingvan Komitaton. En la franca, de Beaufront respondis al Boirac la 28-an de novembro 1905, li, kiu intime esperis, ke Zamenhof konfidos al li prezidi la lingvan institucion. Li tiam ankoraŭ esperis, ke ne ĉio estas por li perdita, kaj emfazis, ke en Bulonjo estas nur principa decido oficialigota. Li krome prave sin demandis ĉu vere ekzistas listo establita de Zamenhof kaj cetere ĉu Zamenhof akceptis tute aŭ parte la liston aprobitan de la kongresantoj? Ĉiuokaze, skribis de Beaufront, Zamenhof ne oficialigis sian propran opinion rilate la nombron kaj la nomojn de la komitatanoj. Fine, de Beaufront opiniis, ke Zamenhof certe trovus troa la nombron cent de komitatanoj el tiom da geografie diversaj landoj. Grandanime tipe bofronteca, de Beaufront (Bofronto) ĝemis al Boirac, ke se Zamenhof decidus forstreki kelkajn nomojn, li komencu per lia. Jam estus unu malpli, skribis li!

Same kiel ĉiuj aliaj anoj de la provizora LK, de Beaufront ricevis de la ECO presitan demandaron. Li respondis nenion pri si, sed la demandon 13, “Ĉu vi akceptas la enskribon de via nomo en la Lingva Komitato?”, li respondis (en la franca): “Jes — se la komitato konservas sian karakteron konsilan, lingvan sekretariejon por Zamenhof volitan de la kongreso. Sed se ĝi estas transformita en kaŝita akademio en kiu blinda majoritato finelektos kaj decidos flanke kaj se necese kontraŭ Zamenhof, ne, milfoje ne. Tiu ĉi punkto superanta ĉiujn aliajn kaj devanta esti findecidita antaŭ ili, nur je tio mi povas limigi mian respondon”.

L. de Beaufront,
Prezidanto de la Societo franca por la propagando de Esperanto

De Beaufront partoprenis en la 2-a Universala Kongreso (Ĝenevo — 1906). Dum la tria laborkunsido (1-a de septembro 1906) “d-ro Zamenhof petas de la Lingva Komitato, ke ĝi restu tia, kia ĝi estas, kiel definitiva komitato, kaj ke la prezidanto konservu sian postenon”. (Oficiala protokolaro de la dua kongreso en “Esperantista dokumentaro”, kajero kvara, paĝo 21, eldonita de la Esperantista Centra Oficejo en marto 1907). Estis la respondo de Zamenhof al la sindemando de Beaufront al Boirac.

Per cirkulero 5 de la 23-a de novembro 1906 estis demandite al la LK-anoj: “Ĉu vi aprobas la ideon, ne nur revizii la tradukojn de la radikoj de la Universala Vortaro, sed ankaŭ plenigi tiun vortaron per la aldono de novaj radikoj ekzistantaj en diversaj aprobitaj vortaroj?”, kaj de Beaufront respondis (30-an de novembro 1906): “Mia Kara Prezidanto — Pro la ideoj ĝis nun montritaj de Zamenhof pri Universala Vortaro kaj pro diversaj motivoj kies malvolvado postulus tro da papero kaj precipe da tempo mankanta, mi ne povas diri jes al la propono enhavata en la cirkulero, kiun mi ricevis.

Kun tre kora saluto
L. de Beaufront
Louviers 30-11-06”

De Beaufront ŝajne estis pli konservativa ol la LK kaj ĝia prezidanto, al kiuj Zamenhof ĉiam fidis kaj lasis plenan decidon. Oni tamen ne povas tute certi, ke la pensmaniero de li deklarita vere estis lia intima konvinko. En sia lʼEsperantiste de junio 1908 li publikigis deklaron de Ido precizigante: la linioj kiujn vi legas estas de mi. Fine de Beaufront elĵetis la maskon. Almenaŭ pri tio ni certas, ke estis la vero.

Jean Amouroux

Stenografioj kaj planlingvoj: Pri nekutima kolokvo en Dresdeno

La 13-an de aprilo 2013 en la germana urbo Dresdeno (Saksio) okazis nekutima scienca kolokvo sub la nekutima kadra temo “La stenografia kolekto en la epoko de Interreto”.

Ĝi trovis lokon en la “Talleyrand-salono” (ankaŭ nekutima loko: tie troviĝas la biblioteko kaj arkivaĵoj de la fama franca politikisto, ĉar — strange — en Francio oni ne trovis konvenan lokon...). La salono troviĝas en la “Saksia Landa, Ŝtata kaj Universitata Biblioteko Dresden” (germana mallongigo SLUB).

Dum la kolokvo do temis pri stenografio kaj, interalie, pri ĝiaj rilatoj al planlingvoj (ĉefe al Esperanto, sed ne nur). La okazigo de la kolokvo kaj la surprize grava rolo, kiun en ĝi ludis planlingvoj (pri kiuj oni aparte mendis du prelegojn), havis almenaŭ tri motivojn:

La ĉefa motivo estis la 145-a naskiĝdatreveno de la grava germana stenografo Felix von Kunowski (10.4.1868-1.12.1942, Feliks de Kunovski). Kune kun sia frato Albrecht li kreis stenografiajn sistemojn. Aparte konatiĝis lia fonetika (artikulacia) stenografio, aplikebla al multaj lingvoj, kun la germana nomo “Sprechspur”. En Esperanto ĝi konatiĝis kiel “Parolspuro”. Kunowski mem estis esperantisto kaj lia sistemo kompreneble trovis adeptojn en la movado. Inter 1987 kaj 1998 eĉ agis la faka organizaĵo “Tutmonda Parolspuro-Asocio”, aliĝinta al UEA. La ampleksa postlasaĵo de Kunowski kaj materialoj de la menciita asocio antaŭ nelonge estis transdonitaj al SLUB, kiu (pro kompleta novkonstruo antaŭ dek jaroj) nun posedas du domegojn kaj estas unu el la plej moderne ekipitaj bibliotekoj de Germanio.

La dua motivo por la kolokvo estas la fakto, ke en la menciita saksia biblioteko troviĝas la tutmonde plej granda kolekto de verkoj en aŭ pri stenografioj en multaj lingvoj. Ĝi aktuale ampleksas pli ol 52 000 bibliografiajn erojn en 52 lingvoj. Inter ili troviĝas 86 eroj kun ligoj al planlingvoj: Volapuko (5), Ido (6), Occidental-Interlingue (2) kaj Esperanto (73).

La tria motivo estas, ke ankaŭ la grava germana esperantisto Albert Schramm (1880-1937) estis eminenta stenografo (li preferis la sistemon Gabelsberger). Li ne nur kunorganizis la 4-an Universalan Kongreson de Esperanto 1908 en Dresdeno, sed en la kongreso ankaŭ iniciatis la fondon de la Saksia Esperanto-Instituto, kiun li gvidis de 1908 ĝis 1913. De 1904 ĝis 1913 Schramm estis gvidanto de la “Reĝa Stenografia Instituto Dresden” (poste parto de la saksia biblioteko), kiun li signife konatigis, pligrandigis kaj kie li katalogis la stenografian kolekton. Tiu kolekto en 1911 jam ampleksis 25 000 erojn. Do, sendepende de Esperanto, Schramm al si certigis honoran lokon en la saksia biblioteko.

Ĉio ĉi estis sufiĉa kialo, ke la Asocio de Amikoj de SLUB, sub la gvido de prof. d-ro Dagmar Blei, aranĝis la kolokvon, kune kun la ĝenerala direkcio de SLUB mem, la germana Societo pri Interlingvistiko (Gesellschaft für Interlinguistik, GIL) kaj la Rondo de Esperanto-Amikoj en la Teknika Universitato.

Pli ol 30 personoj, grandparte stenografoj kaj eble 7 esperantistoj, post la enkondukaj vortoj de la ĝenerala direktoro de SLUB, prof. d-ro Thomas Bürger, aŭskultis jenajn kvin prelegojn:

Frank Aurich informis pri la pozicio de la stenografia kolekto kadre de la biblioteka Kolekto de Manuskriptoj, kiun li gvidas. La gvidantino de la Stenografia Kolekto, Rosemarie Hänsel, raportis pri la transprenita Albert Schramm (1880-1937) Kunowski-arkivo (pli ol 40 skatolegoj) kaj ĝiaj ciferecigo kaj enretigo. Sekvis mia prelego, en kiu mi prezentis la rilatojn inter stenografioj kaj planlingvoj surbaze de por mi tute nova kaj surprize riĉa materialo (helpe de kelkaj fontoj mi kompilis bibliografion de 235 eroj). La instruisto Klaus Buchheister el Hanovro, kiu mem instruis la parolspuron al infanoj, inter ili legasteniaj, prezentis la sistemon de tiu ĉi invento de Kunowski kaj la rezultojn, kiujn li atingis ĉe infanoj. Prof. d-ro Sabine Fiedler, anglistino ĉe la Universitato de Leipzig kaj nuna prezidantino de GIL (ekde 2011), prezentis interlingvistikajn aspektojn de la “parolspuro” de Kunowski, komparante ĝiajn propedeŭtikajn funkciojn kun tiuj de la Bliss-simbolaro kaj skriboj inventitaj de Tolkien (ekz. Tengwar).

Post la prelegoj okazis vigla diskuto, i.a. pri la interretaj ebloj pli larĝe informi pri la unika stenografia kolekto kaj la rilatoj al planlingvoj.

La finon kronis la gvidado de la ĝenerala direktoro tra la “trezora ĉambro” de SLUB, kie eblis admiri i.a. originalajn partojn de la kalendaro de la majaoj (ekzistas nur tri savitaj originaloj en la mondo), ampleksan manuskripton de Martin Luther, grafikaĵojn de Albrecht Dürer, notojn de Richard Wagner kaj Ludwig van Beethoven... Entute rimarkinda aranĝo.

Detlev Blanke
d...@blanke-info.de

[FORIGITA!: bildo]

La unua stenografia protokolo en Esperanto: Friedrich Schneeberger (1875-1926) stenografiis la 1-an UK en Bulonjo-sur-Maro en 1905.

Kial mi membras en UEA?

S-ro Uwe Stecher el Aŭstrio faris por la gazeto Esperanto aktuell enketon pri la kialoj por esti membro de Universala Esperanto-Asocio. Jen du interesaj respondoj.

Mia nomo estas Ronald Glossop. Mi loĝas en la urbo Sankta-Luiso (Saint Louis) en la ŝtato Misurio (Missouri). Mi estas emerita profesoro de filozofio kaj la studado de paco. Mi estas ankaŭ direktoro de la organizo Infanoj ĉirkaŭ la Mondo kaj prezidanto de la Amerika Asocio de Instruistoj de Esperanto. Mi estas membro de UEA, ĉar mi volas subteni la organizon, kiu reprezentas kaj laboras por ĉiuj esperantistoj. Mi ankaŭ volas ricevi la monatan revuon Esperanto por esti informata pri la multaj diversaj agadoj, kiujn esperantistoj faras tra la tuta mondo, kaj la Jarlibron, kiun mi uzas por kontakti esperantistojn en aliaj landoj. Kiam mi iris al Tajlando, mi povis trovi la retadreson de esperantisto tie, kaj li multe helpis min ĉe la kongreso de Rotario Internacia en Bankoko en la pasinta somero. Mi volas esti en la Delegita Reto de UEA, por ke esperantistoj el aliaj landoj povu kontakti min, se ili venos al la mezo de Usono. Ankaŭ aliaj esperantistoj, kiujn mi renkontis ĉe UK-oj aŭ en aliaj landoj, povas trovi mian retadreson en la Jarlibro. Pro Esperanto mi havas geamikojn en multaj landoj kaj mi povis viziti multajn landojn kiel Ĉinio, Japanio, Koreio, Italio kaj Brazilo, kvankam mi ne lernis la tieajn naciajn lingvojn. Mi ankaŭ prelegis Esperante en la nova Universitato de Esperanto pri “Alfronti militon.” Vi povas rigardi tion ĉe http://vimeo.com/user12638707/alfrontimiliton1. En Ĉinio mi estas “Profesoro Ron.”

Ronald Glossop

Politikaj kaj religiaj sociaj retoj tutmonde nombras dekmilojn kaj milionojn, eĉ miliardon eble, en sia membraro. Da Esperanto-parolantoj ekzistas ŝajne milionoj sur nia planedo, sed membroj de UEA nur kelkmiloj. Interesa demando estas direktita al ni per la frazo: Kial vi estas membroj de UEA?

De 60 jaroj ni akompanas aktive la internacian Esperanto-movadon kaj por ni estas konscie evidenta fakto, ke necesas kaj urĝas apogi per nia membreco la klopodojn de organizaĵo, en kies Statuto ni identigas niajn sociajn aspirojn kaj deziratajn ŝanĝojn, ĉefe rilate al la komunikaj rajtoj de la individuo.

Homoj ĝenerale volas, ke la mondo ŝanĝiĝu al ideala paradizo, sed ankoraŭ ne ofte alvenis al la logika konkludo “Estu vi mem la ŝanĝo”, kiel diris Mahatma Gandhi.

Jen facila respondo al facila demando: Kiel konvinkitaj uzantoj de la Internacia Lingvo en la ĉiutaga vivo, por ni estas evidente, ke oni devas apogi la institucion UEA. Ni ne konsideras la internan politikon, nek la magrajn sukcesojn, nek strangulojn aŭ kverelemulojn en nia movado, sed kiel eksaj komitatanoj kaj estrarano, ni ja komprenas la historiajn malfacilaĵojn kaj apogas la planon, ke UEA devos certe renoviĝi kaj ŝanĝi sian internan strukturon rilate al membroj kaj servoj. UEA devus ne servi la membrojn, tion faru la Landaj Asocioj!

UEA devus eventuale vendi kelkajn servojn (Jarlibro, revuo, informservo), sed principe aktivi ekster la movado, ĉe UN, rilati kaj akiri financajn apogojn de Internaciaj Fondaĵoj, kiuj havas la samajn celojn kiel UEA (mondpaco, justa komunikado internacia, defendo de lingvaj rajtoj, kontakto kaj kunlaboro inter NROj) sed certe ne perdi tempon disponigante servojn al nur kvin mil homoj. Atentu ni pri la novaj sociaj retejoj, kiuj facile, en nuraj semajnoj, kunigas dekmilojn ĉirkaŭ iuj ideoj ofte eĉ banalaj.

Apogu ankaŭ vi, leganto, nian reprezentan Internacian Organizaĵon!

Ursula kaj Giuseppe Grattapaglia
administrantoj de Bona Espero, komunumo kaj bieno-lernejo por malriĉaj infanoj en Alto Paraiso, Brazilo

El Esperanto aktuell
www.esperanto.de/ea/

Elekto de novaj Komitatanoj B

Per la dissendo de balotiloj al ĉ. 4 000 membroj, kiuj jam kotizis por la jaro 2013, komenciĝis la elektado de Komitatanoj B, kiuj reprezentos la individuajn membrojn en la Komitato de UEA dum la trijara periodo 2013-2016.

Ĉiu membro rajtas voĉdoni por 6 el la 7 kandidatoj, kies sinprezentoj troviĝas sur la balotilo. Oni devos resendi la balotilon tiel, ke ĝi atingu la Centran Oficejon plej laste la 14-an de junio 2013. La listo de la kandidatoj (alfabetorde) estas: Johan Derks (Nederlando), Mark Fettes (Kanado), Dennis Keefe (Ĉinio), Stefan MacGill (Hungario), Barbara Pietrzak (Pollando), José Antonio Vergara (Ĉilio) kaj Amri Wandel (Israelo).

La Centra Oficejo daŭrigos sendi balotilon ankaŭ al la malfruaj kotizantoj ĝis iom antaŭ la limdato. Por ŝpari afrankon, pluraj membroj rajtas resendi siajn balotilojn en la sama koverto. Ĉar oni malfermos la kovertojn nur post la fino de la voĉdonado, oni nepre ne enmetu en la saman koverton kun balotilo iujn ajn aliajn korespondaĵojn, ĉar ekz. loĝmendo por la ĉi-jara UK fatale malfruiĝus. Kunsendo de balotilo k.a. korespondaĵoj en sama koverto eblas tamen, se la balotilo troviĝas en aparta anonima koverto. Eblas transdoni balotilon ankaŭ surloke en la Centra Oficejo.

En la antaŭa fojo en 2010 estis senditaj 4 801 balotiloj, el kiuj revenis 1 550, t.e. 32,3%. En 2007 balotado ne okazis, ĉar estis malpli da kandidatoj ol elekteblaj lokoj. En 2004 estis dissenditaj 5 140 balotiloj, el kiuj revenis 1 491, t.e. 29,0%. Rekorda aktiveco estis en 1998, kiam voĉdonis 2 328 membroj el 6 920, t.e. 33,6%.

Naŭ IKU-prelegoj en Rejkjaviko

Sekve de profesia prijuĝo de la IKU-komisiono la Estraro decidis pri la naŭ IKU-prelegoj okazontaj en Rejkjaviko:

Věra Barandovská-Frank (Germanio): “Insulo Thule ĉe antikvaj aŭtoroj”; Jane Edwards (Usono): “Krimo en malvarma klimato”; Geoffrey Greatrex (Kanado): “La du sortoj de la romia imperio”; Hannes Larsson (Francio): “La violono”; Jouko Lindstedt (Finnlando): “Ĉu lingvoj evoluas simile al biologiaj specioj?”; Otto Prytz (Norvegio): “La ‘nov-norvega’ kaj Esperanto”; Tsvi Sadan (Israelo): “Unu komuna lingvo, multaj malsamaj kulturoj: Problemoj de interkultura komunikado en Esperanto”; José Antonio Vergara (Ĉilio): “La insula edeno de Darwin”; Amri Wandel (Israelo): “Aŭroro — la nordia lumo”.

La prelegoj de Larsson kaj Sadan estos samtempe partoj de kursoj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). La kursoj konsistos el du daŭrigaj prelegoj aldone al la IKU-prelego por pli profunda traktado de la temo. La kunlaboro inter UEA kaj AIS kadre de UK komenciĝis en 1995.

La prelegotekstoj aperos en la t.n. IKU-libro, lanĉota en la UK. Kelkaj antaŭaj volumoj esta s ankoraŭ haveblaj ĉe la Libroservo de UEA. Vidu la paĝon 119. Krome, pluraj IKU-libroj estas konsulteblaj en la IKU-sekcio de la kongresa retejo de UEA.

Retejo de IKU: http://www.uea.org/dokumentoj/IKU/index.html.

IKU-libroj: http://katalogo.uea.org/katalogo.php?titolo=Internacia+Kongresa+Universitato&a%C5%ADtoro=&katego=&kondicho=chio&trovu=Trovu+en+la+reta+katalogo.

INTERNACIA KONGRESA UNIVERSITATO

La t.n. IKU-libroj estas kolektoj de tekstoj de prelegoj prezentitaj kadre de la Internacia Kongresa Universitato en la Universala Kongreso. Ili estas palpebla pruvo pri la scienca agado de niaj samlingvanoj. Ĉi-subas listo de tiuj IKU-libroj, kiujn la Libroservo de UEA ankoraŭ ofertas. Kelkaj el ili haveblas nur en limigita stoko. Post la elĉerpiĝo de tiuj stokoj, la koncernaj IKU-libroj ne plu haveblos en papera formo.

Ĉiuj volumoj estas en formato A4. Ĉe la Libroservo de UEA, triona rabato por samtempa mendo de minimume tri ekzempleroj de la sama volumo.

Recenzoj

Teda naivaĵo

Sekreto de la patrino. Valerij Sipoviĉ. Moskvo: Impeto, 2006. 110p. 20cm. ISBN 5716101542. Prezo € 9,90

Sekreto de la patrino de Valerij Sipoviĉ estas 110-paĝa rakonto kun kelkdek aperantaj personoj, okazanta en Rusio inter 1917 kaj 1954. Ial la eldonejo nomas ĝin “lirika novelo”. Oni prezentas ĝin kiel originalan prozaĵon, sed eble temas pli vere pri traduko el la rusa.

La baza intrigo de la verko estas relative bona. Temas pri sortoturniĝoj en la vivo de virino kaj de la homoj ĉirkaŭ ŝi. Pro kialoj, kiujn ŝi ne povas eviti, ŝia vivo iĝas plena de malgraŭvolaj elektoj, kaj de sekretoj, el kiuj kelkaj malkaŝiĝas nur en la fino de la libro.

Bedaŭrinde la aŭtoro ne sukcesis bone transformi tiun bazan intrigon en literaturon. Tri kvaronoj de la verko okazas en orienta Siberio dum 1917-1921. Tiu parto estas edife naiva rakonto en pedanta, teda rakontostilo kaj peza, tre ruseca lingvaĵo. Post tiu ĉefa parto sekvas dek kvin paĝoj da militaj eventoj dum 1941-1945, tre malforte ligitaj al la ĉefa rakonto. Kaj fine la aŭtoro en deko da paĝoj malkaŝas la sekretojn. Tie la rakonto jam pli rapidas, kvazaŭ urĝus solvi ĉion antaŭ la fino, kaj sekve ĝi ne same tedas. La rakonta tekniko tamen ankaŭ tie estas primitiva.

La socia fono de la rakonto estas la rusaj revolucio kaj enlanda milito, kaj fine la dua mondmilito. Tamen tiuj eventoj rolas nur kiel ne tre realismaj kulisoj. Mankas al la aŭtoro talento por krei vere vivajn scenojn. Mankas ankaŭ psikologia kapablo vivigi la ĉefajn personojn.

Sten Johansson

Dulingva grafino

La Grafino kaj ŝia fantasta vivo, La Kreivitär ja hänen huikea elämänsä. Markku-Tapio Sarastamo. Tradukis Raita Pyhälä. Hämeenlinna: La aŭtoro, 2006. 92p. 25cm. Ilus. ISBN 9519839550. Prezo: € 24,00

Aperis fabele fantasta rakonto kun paralelaj tekstoj en la finna kaj en Esperanto. Pro tio la libro uzeblas por helpi al finnoj lerni Esperanton aŭ por helpi al esperantistoj — kiel mi — lerni la finnan.

La rakonto enhavas klasikajn erojn de fantasta rakonto. Knabineto ricevas de feino la eblon eldiri du dezirojn, kiuj plenumiĝos. Unu deziro estas: fariĝi grafino. En la “roza Grafina mondo plena de amo” aperas lamoj, liliputoj, kavaliro kaj fine de la rakonto bebo. Do, kelkaj eroj kiuj ordinare aperas en fantasta rakonto, kelkaj malpli ofte aperantaj. Al mi aparte plaĉas ke la grafino konsciiĝas pri media protektado kaj organizas ke oni en la fantasta kastelo uzu nur grizan paperon, kiu ne malutilas al la medio. Tiu, al kiu plaĉas fantastaj rakontoj, certe povas havi plezuron ankaŭ de tiu ĉi rakonto.

La libro priskribiĝas kiel legaĵo por plenkreskuloj kaj por infanoj. La Esperanta traduko ĉefe estas senerara, tamen ne porinfana. La lingvouzo estas peza, ĉar la tradukinto volis tre fidele sekvi la finnan originalon. Unu ekzemplo: “Specialaj laponiaj terpometoj” (p. 36) estas provo traduki la nomon de terpoma loka subspecio. Sufiĉus “terpomoj”. Pli libera traduko donus pli fluan lingvaĵon. Tion donus ankaŭ pli da dialogo, kiu preskaŭ tute mankas en la libro.

Alia komento: Por “twist-danco” mi preferus “tvisto” laŭ Popularmuzika terminaro de Esperanto (http://bertilow.com/roko).

La ilustraĵoj estas unikaj kaj tre kolorriĉaj. Ruĝo kaj flavo aperas abunde. La stilo estas simpla, senafekta. Ĝi atestas pri la ĝojo pentri kaj sendube ankaŭ pri la “roza Grafina mondo plena de amo”.

Makulo en la libro estas ke ĝi — kvankam bone presita — estas amatorece kompostita. La finna kaj Esperanta tekstoj devus esti metitaj tiel ke oni povu vidi ambaŭ versiojn de unu alineo samtempe.

Leif Nordenstorm

Ni volas pli!

Pasio — Defio — Amikeco. Spertoj de montgrimpisto. Eddy Raats. Monda Asembleo Socia (MAS), 2012. 95p. 21cm. Kolorilus. ISBN 9782918300700. Prezo: € 14,40

L a aŭtoro de tiu ĉi libro naskiĝis, vivis plejparton de sia vivo kaj daŭre vivas en lando ne aparte fama pro siaj montoj: la plej alta “monto” de Belgio ne superas 700m. Kio igis lin kaj tiom da liaj samlandanoj ekŝati la altajn montojn, tiom ke ili revenadas al tiuj naturaj gigantoj? Ĉu ili vere estas frenezaj masoĥistoj aŭ senkonsciaj aventuristoj? Ĉu ŝato de danĝero aŭ emo al fanfaronado? Tute ne!

Kiel infano, la aŭtoro “vivis dum kvin jaroj en diversaj montaraj vilaĝoj” (p. 10) en Svislando* kaj kiel dekkvarjarulo partoprenis en sia unua vera grimpado en la sama lando, pri kiu li poste skribos: “Hodiaŭ mi vidis la plej belan parton de la mondo: la montaron.” (p. 12). La 75-jara aŭtoro konfesas (p. 8): “... mi daŭre frandas la unikan montmondon, kiu neniam enuigas.”

* Vidu ankaŭ la membiografiaĵojn La longa vojaĝo (MAS, 2009) kaj Post la pluvo — pluvego (MAS, 2010).

Per ekzemploj prenitaj el sia jarcentduona spertaro kiel alpisto kaj skiisto, la aŭtoro provas klarigi al ni kion fari aŭ ne fari kaj kiel (ne) fari tion en la (alt)-montaro. Honeste li rakontas ankaŭ pri la propraj eraroj kaj, sen ajna intenco montri sian superecon, li mencias erarojn de aliaj.

La flua stilo kaj preskaŭ senriproĉa lingvaĵo faras la legadon des pli agrabla. Kio aparte ĝenas estas la obsedo esperantigi la proprajn nomojn — kiu estas trajto de, praktike, ĉiuj eldonaĵoj de MAS. La leganto rajtas demandi sin, kiu estas la vera, originala nomo de s-ro Vŭizo kaj kiu estas la loka, oficiala nomo de Ĉiarofono. Kial Marta, sed Mariano (virina nomo!)? Se Mariano por virino, kiel esperantigi la viran nomon Marian? Krome, por Cheillon aperas du esperantigoj: Ŝejon sur la paĝo 55 kaj Ĉejono sur la sekvaj paĝoj. Kiu bonas?

Ankaŭ la fakaj terminoj ricevis neunuecan trakton. Dum takedo estas klarigita (p. 91), ŝukao (p. 81) kaj leno (p. 94) restis sen klarigoj. Por “sandviĉo”, ja oficiala vorto, la aŭtoro insiste uzas la paŭsaĵon laŭ la nederlanda “buterpano”, eĉ kiam temas pri pantranĉaĵoj ŝmiritaj ne per butero (vidu ekz. p. 14).

Tamen ĉi tiuj etaj malglataĵoj apenaŭ ĝenas la leganton, kiu fine de la libro havas la senton “mi volas pli”. Ankaŭ mi.

Ionel Oneţ

Libro por infanoj, sed ne por komencantoj

Triopo terura. Antoaneta Klobučar. El la kroata trad. Davor Klobučar. Ilustris Ana Klobučar. Osijek: Liberiga stelo, 2006. 86p. 21cm. ISBN 9539808138. Prezo: € 11,10

Kritiko, kiu iam trafas infanlibrojn en Esperanto estas ke ilia lingvaĵo estas tro komplika, plena de participoj kunligitaj kun formoj de “esti”, kun frazoj same longaj kiel tiu ĉi kaj sekve tro malfacile kompreneblaj por infanoj.

Triopo terura estas ĉi-rilate bela escepto. Ĝia lingvaĵo estas klara kaj facile komprenebla. La frazoj estas mallongaj kaj simplaj. Ĝia vortoprovizo estas sufiĉe granda por esti viva, sed, ne tro granda por ĝeni la komprenon de infanoj.

La triopo estas tri ursidoj, kiuj en dudekkelk ĉapitroj, travivas diversajn aventuretojn. Ursidoj? Ne kaj jes. Ne: Fakte temas pri infanoj kiuj aperas en formo de ursidoj, sed kiuj vivas kaj ludas kiel homidoj. Jes: En la lasta ĉapitro la ursidoj kun siaj gepatroj vintre ekdormas same kiel veraj ursidoj.

La rakontoj estas malrapidaj. Malmulte okazas en ĉiu ĉapitro. Ĝuste konvene por rakonto por malgrandaj infanoj, kiuj certe povas rekoni sian ĉiutagan vivon en la rakontoj. La ĉapitro “Flavinjo malaperis” estas eĉ ekscita. Ne ĉiu ĉapitro tamen same bone kaptas la atenton de la leganto. La libro do ne taŭgas kiel legaĵo por plenkreskuloj, komencantoj pri Esperanto, kiuj deziras legaĵon por ekzerci. Triopo terura ja estas libro por infanoj 4-12-jaraj, uzebla por laŭtlegado dumvespera. La ilustraĵoj estas faritaj de 13-jarulino. Ili bone konvenas al la stilo de la rakontoj.

Leif Nordenstorm

Sukcesa turneo de Bronŝtejn en Francio

Espéranto-France ĉiujare organizas prelegvojaĝojn por eksterlandaj kaj spertaj esperantistoj. Multaj kluboj kandidatas por ilin akcepti. Publika prelego, pri ofte nekutima, ekzotika temo, kontribuas al efika priesperanta reklamado kaj plifortigas kontaktojn kun la lokaj loĝantaro kaj gazetaro.

La kluboj, por animi la publikajn kunvenojn, ofte kunlaboras kun asocioj, kies celoj rilatas al la pritraktata temo aŭ al la devena lando de la preleganto. Plie, konversacii, rekte rilati kun elstara esperantisto el fora lando ofte kuraĝigas la komencantojn kaj la aliajn klubanojn progresi en la uzo de la internacia lingvo.

Kvankam lacigaj, tiuj turneoj ankaŭ interesas la prelegantojn pro la plezuro paroli pri siaj lando kaj kulturo aŭ fako al eksterlanda publiko dum amika restado en regionoj geografie kaj kulture tre malsamaj unu de la aliaj.

En januaro 2013 Mikaelo Bronŝtejn ĉirkaŭiris la tutan landon. Dum tiu kvarsemajna turneo, de la norda urbo Lille ĝis la suda Toulouse kaj de la alpa montaro ĝis la atlantika marbordo, li vizitis 17 klubojn.

Konata bardo, verkisto, tradukisto, li turneis pli ol kvardek fojojn en multaj eŭropaj kaj alikontinentaj landoj, i.a. en 1993 kaj en 2003 en Francio. Mikaelo Bronŝtejn anoncis, ke tiu granda turneo en Francio estas la lasta: “Ĝi efektive estas la lasta. La dudekjara periodo estas supozeble sufiĉe estiminda por ke mi rajtu emeritiĝi”, li asertas. Tamen, la akceptintaj kluboj kaj aliaj bedaŭrus ne plu revidi lin, ĉar ili renkontis afablan, ege viglan kaj humurplenan homon, tre atenteman al la novbakitoj, kiu scias plene kapti la atenton de ĉiaj publikoj. Pli ol 600 spektantoj aprezis lian talenton kaj la gazetaro kontentige raportis pri tiuj prelegoj.

Mikaelo prelegis kaj kantis 24 fojojn, kelkfoje ankaŭ en la rusa, en kulturaj centroj, bibliotekoj kaj lernejoj pri tre atentokaptaj temoj kiel “Rusaj festoj”, “Ĉefurboj de Rusio”, “Rusa emo ĝardenumi”, “Arto vojaĝi en Esperantujo”, “Fratoj Strugackij”, “Jen Vorkuta”.

Sed li preparis multajn aliajn temojn por tre diversaj publikoj, kaj estis intervjuita pri la ĵus francigita novelaro Lecionoj por knabo, kiun kun granda intereso akceptis ankaŭ la franclingva legantaro.

Ĉar Mikaelo havas dekhoman viglecon, neniu imagas lin dormema emerito en sia brakseĝo! Miaopinie, malgraŭ liaj diroj, novaj ventoj baldaŭ instigos lin vojaĝi al novaj esperantistaj aventuroj por lia kaj nia plezuroj.

La turneo de Mikaelo estis la unua por 2013. En majo prelegvojaĝos Andrej Grigorjev (Rusio), en junio Petro Chrdle (Ĉeĥio) kaj Hori Jasuo kun Arai Toŝinobu (Japanio). En 2012 ilia prelego pri la katastrofo en Fukuŝima havis grandan sukceson. En oktobro venos Tomasz Chmielik (Pollando).

Espéranto-France kunordigas la turneon sed ne havas rimedojn por pagi la vojaĝon al Francio de la preleganto. Tiu venas okaze de privata aŭ profesia vojaĝo. La kluboj partoprenantaj la turneon egalsume repagas la enfranciajn vojaĝelspezojn de la preleganto, kiu tranoktas ĉe lokaj esperantistoj. Post la turneo la kunordiganto faras sintezon el la raportoj de la preleginto kaj de la akceptintaj kluboj.

Organizi prelegvojaĝon estas simpla afero. Provu ĝin en via lando!

Yves Nicolas

Loke — Fake — Persone

Kostariko

Jam de pli ol 15 jaroj regule okazas Esperanto-kurso en la Universitato de Kostariko, sub la gvido de Prof. Hugo Mora Poltronieri. La kurso estas elektebla sur bakalaŭra nivelo. Ĉi-foje Esperanto estas instruata en eksterurba kampuso de la Universitato de Kostariko. Se la sperto estos sukcesa, ĝia daŭrigo estos garantiita. S-ro Poltronieri planas krei mozaikon el bildkartoj, senditaj el la tuta mondo, por montri la internaciecon de nia lingvo. La poŝta adreso estas: Prof. Hugo Mora Poltronieri, Curso de Esperanto, 1 km al oeste del Banco Nacional, Sede de Occidente, San Ramón de Alajuela, Kostariko.

Antonio Leoni
Jad Vashem

La 8-an de aprilo okazis en Jad Vashem, Israelo, la tradicia memorceremonio por la Holokaŭsto. Ĉi-jare oni menciis ankaŭ la 70-an datrevenon de la ribelo en la Varsovia Getto, kaj la 60-an datrevenon de la fondiĝo de Jad Vashem (la ŝtata institucio por memorado kaj edukado pri la Holokaŭsto). Jam la naŭan fojon reprezentantoj de ELI (Malka Zemeli, Doron Modan kaj mi, en la aldona foto kun la anoncanto Beni Hendel) metis florkronon nome de ELI kaj UEA. Ĉirkaŭ cent ŝtataj kaj aliaj instancoj metis florkronojn, inter ili la ŝtatprezidanto Peres kaj la ĉefministro Netanjahu. Post la pasintjara ceremonio mi kontaktis la organizantojn kaj sugestis ke oni anoncu la organizojn UEA kaj ELI ankaŭ en Esperanto. Aŭskultu la perfektan prononcon http://youtube/ebQwvCc﹍v14.

Amri Wandel
Pacopreĝo 2013

En la templo Tiefosi铁佛寺)en la Qian-gubernio, Ĉinio, cent kilometrojn de la urbo Xi’an西安)ni okazigas ĉiujare benopetan aktivadon per Esperanto por esperantistoj kiuj amas pacon kaj sanon. Ĉi-jare oni estis en la templo du tagojn kaj unu nokton, post kio eblis plu resti tie kelkajn tagojn.

sapdo
UEA en Ĉinio

12 novaj membroj de UEA en la Zaozhuang-a Universitato en Ĉinio okazigis la 19-an de marto sian kunsidon por lerni pri UEA. La kunsidon preparis s-ro Sasaki, prezidanto de KAEM, kaj Sun Mingxiao, delegito de UEA en Zaozhuang.

Semio
Yumeiho en Indonezio

Masayuki Saionji, la verkinto de la libro pri la Yumeiho-terapio en Esperanto, vizitis Indonezion en 2004, kaj enkondukis la terapion en la malsanulejon de la Ruĝa Kruco en Bogor, helpe de interpretado de la veterano Riyanto Husadha. Heroa Wibisono, same veterano, tradukis la libron pri la Yumeiho-terapio al la indonezia en 2005. La sekvan jaron Muhamad Zaeni, stariginto de Yumeiho-centro en Indonezio, ekstudis la libron kaj de tiam resanigis milojn da homoj per tiu terapio. Pro danko al Esperanto, kiu peris tiun terapion, Muhamad kaj aliaj Yumeiho-terapiistoj venis al la unua Indonezia Esperanto-Kongreso kaj traktis kongresanojn, kiuj esprimis sian kontenton pri la efiko de la terapio.

La retejo kaj retadreso de Muhamad Zaeni: www.yumeihoindonesia.com kaj m...@yahoo.com.

Heidi Goes
RISKO

Sabate la 13-an de aprilo edukado.net lanĉis novan kulturan kaj lingvan ludon RISKO kaj invitas vin provi ĝin. La gajnintoj en ĉiu monato kaj fine de la jaro estos premiitaj per valoraj donacoj. Por la ludo necesas ensaluti al edukado.net. Antaŭ ol vi komencos ludi, bv. legi la regulojn de la ludo, almenaŭ ĝian mallongan version, por ke vi jam la unuan fojon havu la ŝancon bone ludi kaj akiri la maksimumon de la poentoj. Ĉe la AGORDOJ de la ludo vi povas aboni mesaĝan informadon pri la de vi nesciitaj demandoj kaj pri viaj poentoj.

Katalin Kováts
http://edukado.net/ludoj
Monda Socia Forumo

De la 26-a ĝis la 30-a de marto okazis en Tunizio Monda Socia Forumo kun 60 000 partoprenantoj kaj miloj da organizaĵoj, budoj, debatoj kaj prelegoj, en la grandega universitato de Tunizo. Kiel en la antaŭaj jaroj, Esperanto videblis apud 4 000 organizaĵoj kaj partoprenantoj el 120 landoj, kaj estis prezentita kiel solvo de la problemo pri monda komunikado. La ĉeesto de Esperanto en la forumo estis iniciatita de la Komisiono pri Meza Oriento kaj Norda Afriko de UEA kaj subtenata de la organizaĵoj Esperanto Internacia kaj SAT-Amikaro. Dorota Parzyszek, poldevena tunizianino, estis la surloka organizanto.

Okazis prelego pri Esperanto “La lingvo de la printempo en la tuta mondo”. FaMo el Parizo kantis Esperantlingve kun du tuniziaj muzikistoj. Ahmed Mansour el Maroko prelegis franclingve pri Esperanto kaj Dorota prezentis librojn, revuojn kaj KD-ojn en Esperanto. Helpis Jean-Jacques M’u, franca instruisto kaj eldonisto, kiu parolis pri Esperanto ankaŭ en tri aliaj prelegoj. Pluraj tunizianoj diris, ke ili intencas lerni Esperanton, ĵurnalisto el Radio Campus (Parizo) faris intervjuon.

Ahmed Mansour
Ordeno al Prytz

Otto Prytz, akademiano kaj multjara vicprezidinto de Norvega Esperanto-Ligo, ricevis hispanan reĝan ordenon pro sia instruado de la hispana lingvo ĉe la Universitato de Oslo dum sia tuta profesia vivo. En la transdona ceremonio ĉe la ambasadoro la 13-an de marto oni menciis lian engaĝiĝon por Esperanto kaj aŭdiĝis kelkaj Esperantaj frazoj.

Douglas Draper
Marie Lieby

Post nur kelkaj monatoj da lernado, Marie Lieby decidis kanti ankaŭ en Esperanto. Post deko da jaroj da muzikado kaj kantado en la Pierre Specker Band, famkonata ensemblo en Elzaco, Francio, ŝi decidis sin prezenti soloe. Jam en la internaciaj poeziaj vesperoj en la universtitato de Mulhouse, Marie kutimis agrabligi la interpoemajn paŭzojn per ludado de plej diversaj instrumentoj. Krome, sin akompanante per gitaro, ŝi kantis en diversaj lingvoj, inter ili Esperanto. Ŝia unua pli ol unuhora spektaklo ravis la partoprenantojn en la printempa staĝo de Esperanto France-Est en Benoîte-Vaux apud Verdun, komence de marto. Antaŭ la spektaklo ŝi zorge agordis la mem kunportitajn amplifilojn kaj inter la ravaj kantoj lerte muzikis per diversaj kornemuzoj kaj flutoj.

Tondra aplaŭdado kaj biso estis la danko de la spektantoj, kiuj ege aprecis la belegan voĉon, la klaregan prononcadon kaj do la facilan kompreneblon de la kanzonoj. Ni ne dubas, ke ne mankos invitoj al plej diversaj Esperanto-aranĝoj tra Eŭropo. Kontakto: m...@hotmail.fr.

AIS-Bulgario

Bulgara Akademio de la Sciencoj celebris 150 jarojn de la naskiĝo de prof. Ivan Ŝiŝmanov, eminenta bulgara sciencisto, unu el la fondintoj de la Esperanto-movado en Bulgario. Post salutparolo de la vicprezidanto de la Respubliko Bulgario sur la tribunon estis alvokita saluti la solenantojn prof. Boĵidar Leonov, la prezidanto de AIS-Bulgario kaj de BEA. La sekvan tagon Leonov prelegis antaŭ la akademianoj kaj profesoroj de bulgaraj universitatoj i.a. pri la agado de AIS-San Marino kaj AIS-Bulgario. Kun aplaŭdoj estis akceptita lia invito al la ĉeestantaj akademianoj kaj profesoroj partopreni la Simpozion AEPA-2013 junie 2013 en Karlovo, kies kunorganizanto estos ankaŭ Bulgara Akademio de la Sciencoj! En sekvaj diskutoj kelkaj eminentaj bulgaraj sciencistoj esprimis la deziron partopreni kaj prelegi kadre de la simpozio en Karlovo.

UEA-ekzamenoj

Ekzistas du paralelaj ekzamensistemoj: la Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA kun parto pri kulturaj kaj movadaj konoj, kaj la KER-ITK-ekzamenoj de UEA, kiuj estas nur lingvaj. La ILEI/UEA-ekzamenoj estas prizorgataj de Internacia Ekzamena Komisiono (IEK). En 2012 enoficiĝis nova seppersona Komisiono por 3 jaroj. Ekzamensesio de ILEI/UEA (elementa kaj meza niveloj) okazis en Kotonuo, Benino, prizorgate de Mirejo Grosjean. IEK aprobis la regularon pri tute baza enkonduka kurso kaj ekzameno “Unua Kontakto”, kiu estas prizorgata de la asocio “Scio Sen Bariloj” ĉefe en Afriko. En Kotonuo okazis duan fojon tia sesio en 2012. En Rufisko, Senegalo, kurso kaj ekzameno “Unua nivelo”, premiero laŭ nova sistemo ĵus aprobita de IEK kaj de ILEI fine de 2012. Per samtempa decido la Komitato de ILEI aprobis trinivelan ekzamensistemon, kie la elementa nivelo ricevas novan nomon “Dua Nivelo” kaj la meza nivelo ricevas novan nomon “Tria Nivelo”. Pli da informoj troviĝas ĉe ilei.info.

Mireille Grosjean
Nepalo

La 11-a Nacia Kongreso de Nepala Esperanto-Asocio (NEspA) okazis la 11-an de februaro 2013 en Padmakanya School, Dillibazar, Katmanduo. Partoprenis 65 esperantistoj, pli ol duono de la tuta membraro. Okazis elekto de la nova estraro de NEspA. Estis reelektitaj la prezidanto s-ino Indu Devi Thapaliya kaj la ĝenerala sekretario s-ro Bharat Kumar Ghimire.

Bishamwar Ghimire
Madagaskaro

Instruado de Esperanto en universitato, ĉe ĝia beletra fakultato, prosperas seninterrompe dum 17 jaroj. Studentoj el diversaj fakoj lernas kun entuziasmo kaj diligenteco. Centre International d’Espéranto (CIE) organizas ĉiujare dunivelajn ekzamenojn. La kursoj estas senpagaj kaj nedevigaj, kaj ekzistas ankaŭ koresponda kurso. En majo 2013 CIE organizos la dutagan Esperanto-aranĝon “Tagoj de la internacia lingvo” kun ekspozicio pri Esperanto (malfermaj pordoj). Por sia agado CIE bezonus komputilon: Centre International d’Espéranto, Boîte Postale: 3171, MG-101 Antananarivo, Madagaskaro. Retadreso: c...@yahoo.fr.

Rabevazaha Désiré

Printempe: internacia renkontiĝo en Germanio

En agrabla kunvena domo meze inter Kolonjo kaj Treviro okazis de la 29-a de marto ĝis la 6-a de aprilo la ĉi-jara 4-a renkontiĝo Printempe de la asocio EsperantoLand.

Kunvenis homoj el Francio, Belgio kaj Germanio, kaj inter la devenlandoj estis ankaŭ Ĉeĥio, Bulgario kaj Nederlando. Do la etoso estis agrable internacia.

La renkontiĝejo apud la vilaĝeto Baasem bele situas sur monto kun ĝuinda superrigardo al vasta valo. Eblis ĉiutage ĝui la endoman naĝejon, kaj ni ŝatis promeni tra la kampoj, al lago kaj al proksimaj vilaĝoj kiel Kronenburg. La ekskursoj kondukis nin al la urboj Bad Münstereifel, Monschau kaj Kolonjo, kie ni povis viziti interalie la ĉokoladan muzeon, la tradician judan banejon (“Mikwe”) kaj, nepretervideble, la katedralon. En Nettersheim ni vizitis muzeon pri la regionaj historio kaj naturo. Kelkaj entuziasmuloj veturis ankaŭ al la radio-observatorioj de Effelsberg kaj Stockert.

Endome ni spektis diversajn filmojn: plurajn filmetojn de la germana Esperanto-filmkonkurso, vojaĝan raporton pri Sumatro kaj filmojn pri Venezuelo, kiujn prezentis Liba kaj Floreal Gabalda. Ni aŭdis raportojn pri vojaĝoj tra Siberio kaj en Rumanio de Marcel Delforge kaj prelegon pri klimatgasa kompensado de Lu Wunsch-Rolshoven. Aldone ni ĝuis la bongustajn kuiraĵojn de la domo dum agrabla konversacio.

La vetero estis pli vintra ol printempa, komence eĉ iom neĝis kaj la neĝo restis konstanta. Kiom bele vidi vintran pejzaĝon el varma salono kaj vespere babiladi ĉe kamena fajro!

La venontjara Printempe okazos dum Pasko 2014 en la kunvenejo Marienburg, sur monto apud la rivero Mozelo, kun bela rigardo al ambaŭ flankoj de valo.

Lu Wunsch-Rolshoven
EsperantoLand

Mediteranea Esperanto-Semajno 2013

MES 2013 okazis de la 9-a ĝis la 16-a de marto en Sanit-Raphaël, Francio. Estas ĉiam ĝojo fine de vintro iri al la mediteranea marbordo por retrovi geamikojn, naŭdekon el deko da landoj, kaj konatiĝi kun la novaj (la partoprenantoj iĝas pli kaj pli multnombraj).

La ĝojo estis des pli granda en la nova loko, la hotelo en Val d’Esquières, bela konstruaĵo de la jaro 1930, kun impona ekzota ĝardeno, provizita per belaj terasoj, kondukantaj al la marbordo.

Koncerne la kursojn, laŭplaĉe oni povis gramatikumi kun Pascal Vilain pri la strangaĵoj en la stilo de Serĝo Elgo (G. Lagrange), cerbumi pri psikologio kun Rodica Todor, teatrumi kaj kanti kun Josée Lafosse, aŭ akiri vortprovizon per ludoj kun Maria Roza Vilain.

Aldoniĝis promenadoj inter mimozoj kaj la ekskursoj; ni pasigis tre agrablan restadon en amike varma etoso.

La vespera programo konsistis el interesaj prelegoj, filmoj kaj lumbildoj kiel: Esperanto kaj Interreto (Yanpetro Kavlan), Esencaj oleoj (Philippe Chavignon), Aloo (Isabelle Nicolas), La 79-a Itala Kongreso en Mazara del Vallo (Gilles Wallez kaj Monique Arnaud), Rumanio (Rodica Todor), Burkino (Jean-François Cousineau), Katmana Domo en Japanio (Juriko Yamaguchi), Litovio (Vajda Matuzevičienė), kaj danc- aŭ humurkunvenoj proponitaj de la hotelo. Staĝfine, spektakleto ebligis al ĉiu grupo prezenti erojn el nia Esperanta kulturo.

Grandan dankon al niaj kompetentaj organizantinoj Monique Prezioso, Christine Graissaguel kaj al Pierrot, la edzo de Monique, la sindonema ŝoforo.

Certe multaj memoros la semajnon, pasigitan en amika kaj internacia etoso kun bona vetero.

Ĝis la venonta jaro en “la mimoza” semajno, de la 8-a ĝis la 15-a de marto 2014, en la sama hotelo!

Gisèle Berger kaj Robert Combes

Aviadila reklamrubando super la brazila marbordo

La 10-an de marto grupo de esperantistoj en Rio-de-Ĵanejro realigis tute nekutiman reklamkampanjon por Esperanto.

La grupo aranĝis, ke aviadilo kunportanta grandan reklamrubandon (20 metrojn longan kaj 1,60 metrojn larĝan) — flugu du horojn super la marbordo de la urboj Rio kaj Niterói.

Laŭ la kreintoj de la projekto “Esperanto por la Publiko”, Evandro Caboclo kaj Walter Fontes, la reklamo kostus 2 800 realojn (ĉirkaŭ 1 090 eŭrojn), sed la direktoro de la kompanio Propagandaer donis grandan rabaton, ĉar temis pri la Internacia Lingvo, afero kiu por li estas simpatia.

Verŝajne pli ol miliono da homoj vidis la grandan Esperanto-rubandon. Tiam estis varma somerfina suna tago, kaj multaj loĝantoj de Rio, Niterói kaj najbaraj urboj iris al lokaj plaĝoj por promeni aŭ sin bani, laŭ la brazila kutimo.

La esperantistoj kolektiĝis en Copacabana, kunportante rubandojn kaj flagojn. Tie ili disdonis reklamfoliojn al la piedirantoj, fotografis kaj filmis la eventon.

Fabiano Henrique

KERo-2013 en Kubo: cele al plia profesiiĝo

Kuba Esperanto-Renkontiĝo, organizita de Kuba Eperanto-Asocio, okazinta 13-17 mar por la dua fojo, estas iniciato, kies inspiro-fonto estiĝis en la deziro de la landa asocio pli kaj pli engaĝi la insulan movadon en profesiecon kaj klerigadon.

Celoj kaj motivoj puŝis la estraron de KEA strukturi kvazaŭ etan kongreson, kiu devus enradikiĝi en la baldaŭa estonteco.

KERo-2013 okazis en la bela naturparko konata kiel Ŝtuparo de Jaruco (haruko), situanta 40 km nordoriente de Havano, kaj arigis 215 partoprenantojn el 13 kubaj provincoj (entute ekzistas 15 provincoj en la lando); krome partoprenis kelkaj francaj kaj meksikaj geesperantistoj.

Kiel grava ero de la renkontiĝo estis dutaga laborsesio de la komitato de KEA, kies membroj reprezentas ĉiujn provincojn kaj grupojn kiuj aktivas tra la tuta insulo; inter la plej gravaj interkonsentoj estis la aprobo de la estrara raporto 2012; aprobo de la elektokomisiono por la venontjara procezo de elektado de nova estraro laŭ statuta preskribo; decidoj pri la buĝeto en kiu pli da emfazo oni donas al la informa kaj instrua fakoj; decidoj pri disvastigo de la movado al teritorioj kie ankoraŭ ne ekzistas organizitaj grupoj aŭ kluboj; kaj grava interkonsento estis ankaŭ elekti la elstaran kaj rekonatan kuban aktorinon Georgina Almanza kiel honoran membron de KEA pro ŝia konstanta kaj sindona agado favore al la Esperanto-kulturo; ŝi ankaŭ rolas kiel ambasadorino de Esperanto ĉe la kulturaj medioj en la insulo.

La programo de la evento estis riĉa ne nur nombre, sed ankaŭ enhave: okazis sesioj de KEA-ekzamenoj; kurso por komencantoj kaj progresintoj; didaktikaj ludoj; prelegoj pri diversaj temoj movadaj kaj fakaj; la ĵus kreita fakgrupo de radioamatoroj ankaŭ okazigis diversajn kontaktojn kun kolegoj neesperantistoj tra la tuta lando; kvizo; sportaj matĉoj de volejbalo; ĉiutaga radioelsendado; junulara programo organizita de la junulara sekcio de KEA; padumado al la naturparko; arboplantado kaj brilaj kulturaj vesperoj, kie koncertis la repa duopo Fratoj El kaj la grupo Amindaj, ambaŭ el Contramaestre, municipo de la provinco Santiago de Cuba.

Sendube oni povas taksi la eventon sukcesa. Pri ĝi oni tuj sendis hispanlingvan raporton al la enlanda gazetaro, emfazante la rolon de Esperanto kiel lingvo de kulturo, solidareco kaj por justa komunikado.

Multaj gejunuloj partoprenis la eventon, kiu sendube enskribiĝas kiel taŭga forumo promesplena; oni jam ekpensis pri la venontjara KERo kaj la ebloj vastigi ĝin en tutlandan renkontiĝon, kie oni semas Esperanton kaj bakas la estontecon de la kuba esperantistaro; ĝi povas kaj volas ankaŭ etendiĝi trans la kubaj landlimoj kaj fari sian kontribuon al la amerika kaj internacia Esperanto-movado. Nu, la defio estas lanĉita kaj la alvoko validas por ĉiuj emaj kontribui. Ĝis revido en 2014!

Maritza Gutiérrez González

Printempa Semajno Internacia en Germanio

Multege da neĝo atendis la alvenintojn al la ĉi-jara Printempa Semajno Internacia (PSI), kiu okazis de la 25-a de marto ĝis la 1-a de aprilo en la germana urbeto St. Andreasberg.

Kvankam pro diversaj kialoj ĉeestis ne tiom multaj personoj kiel en pasintaj jaroj, regis internacia etoso, al kiu kontribuis partoprenantoj el pluraj eŭropaj landoj kaj Kanado.

Rilate al la temo “akvo” okazis pluraj prelegoj kaj ekskursoj. En la regiono Harz-montaro viziteblas Monda Kulturheredaĵo de Unesko: unika sistemo de lagetoj, akvobaraĵoj kaj malgrandaj kanaloj, per kiuj oni kondukis akvon al multaj akvoradoj por produkti energion por la ercminejoj.

Sed akvo, en diversaj formoj, bone taŭgis ankaŭ por amuziĝi en granda naĝejo, en glit-kurejo kaj dum skiado aŭ sledado. Tiuj, kiuj preferis endoman sportadon, povis partopreni tablo-tenisan konkurson, gimnastikon aŭ Zumba-dancadon.

La junaj infanoj ŝatis precipe la Mazi-kurson kaj la vesperajn “piĵamajn rakontojn”, ĉe kiuj ili aŭskultis kaj rigardis fabelajn librojn. Pro la paskofesto ili ricevis dolĉaĵojn de la paska leporo.

Por pli aĝaj partoprenantoj okazis koncertoj de Manuel kaj EspoDespo, krome teknike tre altkvalite farita kvizo “Ĝepardi” (de la angla Jeopardy), en kiu la kandidatoj gajnis poentojn, prezentante ĝustajn demandojn. Junuloj kaj maljunuloj gaje dancis dum la “akvo-balo”. Kiuj poste ne dormemis, spektis filmojn en la nokta kinejo.

La venonta PSI okazos de la 14-a ĝis la 21-a de aprilo 2014 en la okcidentgermana urbo Xanten.

Petra Dueckershoff

[FORIGITA!: bildo]

Grupo de migrantoj en la nacia parko.

[FORIGITA!: bildo]

Ludema grupeto.

Japanio pinte en la rejkjavika statistiko

920 esperantistoj el 52 landoj aliĝis al la 98-a UK en Rejkjaviko (20-27 julio) ĝis la 18-a de aprilo.

Kvankam temas pri eŭropa UK, ĉe la pinto de la statistiko daŭre estas Japanio kun 92 aliĝintoj. Sekvas Francio kaj Germanio (resp. 85 kaj 79). Aliaj landoj kun multaj aliĝintoj estas Italio (43), Nederlando (40), Ĉinio (39), Svedio (37), Pollando kaj Rusio (po 33), Usono (28), Belgio, Brazilo kaj Svislando (po 27), Ĉeĥio kaj Finnlando (po 25), Britio (24) kaj Danio (22).

Aliĝilo de la 98-a UK: http://uea.org/kongresoj/uk﹍alighilo.php

Lillo gastigos la 100-an UK

La nordfranca urbo Lillo (Lille) gastigos la 100-an Universalan Kongreson de Esperanto en la jaro 2015.

La Estraro de UEA decidis pri la loko de la jubilea UK en la lasta tago de sia kunveno, kiu okazis de la 22-a ĝis la 24-a de marto en la Centra Oficejo de UEA en Roterdamo. Inviton pri la okazigo de la 100-a UK en Lillo faris Unuiĝo Franca por Esperanto.

Revuo Esperanto 2013 6

Malferme

Alvoko al elmontrado de nia kultura diverseco: “La insula mondo” en la aranĝoj pri la kongresa temo en Rejkjaviko

Kadre de la 98-a Universala Kongreso en Rejkjaviko, Islando, la kongresanoj pridiskutos la kongresan temon: “Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj”. Jam en la antaŭa numero mi aperigis artikolon kiu celis instigi cerbumadon pri tiu ĉi temo. Ĉi-foje mi volas daŭrigi la preparadon per alvoko al la buŝa surpodia partopreno.

Unu el la subtemoj diskutotaj en nia kongrestema rejkjavika kunsido estos la oftega apero de insuloj, izoliĝo kaj la venko super ĝi en plej diversaj mondaj literaturoj. Ĉar Universala Kongreso funkcias kvazaŭ eta kunsido de Unuiĝintaj Nacioj, mi volas eksperimente proponi la jenan programeron: traserĉu la originalan literaturon de via denaska lingvo por trovi rakonton, legendon, fabelon, ajnan literaturan juvelon, kie ĉefrolas insuloj, izoliĝo kaj komunikado trans la baroj de izoliĝo kaj izoliteco. Mi scias, ke tiaj literaturaj pecoj abundas en ĉiu nacia literaturo, pro tio mi fidas, ke estos multaj proponoj por partopreno. Mi sincere esperas ke ni povos iel rekrei la buntecon kaj abundon de la epopeo, kiu registras, ekde la plej foraj tempoj ĝis la hodiaŭo kaj daŭre en la estonteco, kiel la homa sperto alfrontis la insulajn kondiĉojn, kaj lerte, artisme, science kaj ĉiam pasie sukcesis eltrovi manieron nuligi la malbonajn efikojn de izoliteco, krei la taŭgajn pontojn por sukcesigi komunikadon, savi la homan spiriton de mallibero kaj mallumo.

Sekve el la antaŭa paragrafo, ni venas al alia diskutinda punkto, pri kiu mi ŝatus ankaŭ instigi ampleksan partoprenon: la ideo, ke la tutmonda disvastiĝo de la interreto ŝanĝis nian mondon, ke la tut-tera teksaĵo kaj ĝiaj ĉiam plivastiĝantaj sociaj retoj estigas la eblon forigi aŭ draste malpliigi izolitecon, eĉ por tiuj loĝantaj en la plej foraj lokoj. Kompreneble, malgraŭ tiu nova fenomeno, ankoraŭ ekzistas baroj al interhoma komunikado, ĉar la aliro al la interreto ne estas egale disvastiĝinta, ĉar ne ĉiuj libere kaj senĝene povas ĝui ĝin, kaj ne malpli grave, ĉar ĝi disponigas nur rimedon, kaj la ĉiamaj lingvaj baroj daŭre ĉeestas kaj daŭre instigas al agado por ilin forigi. Simile al la beletraj prezentadoj, vi povos trovi realan anekdoton por ilustri tiun ĉi lastan punkton.

Trovinte vian plej ŝatatan beletraĵon, aŭ la plej frapan anekdotan konstaton pri interkultura komunikado en la nova erao de elektronika interligiteco, bonvolu prepari kvinminutan prezentadon, laŭ la stilo de la famaj TED-konferencoj (jen bonaj ekzemploj de prelegoj, la unua originale en Esperanto: http://www.youtube.com/watch?v=WtxNtG0FNTs kaj la dua anglalingve kun Esperantaj subtitoloj: http://www.ted.com/talks/lang/eo/adam﹍grosser﹍and﹍his﹍sustainable﹍fridge.html), por dividi kaj ĝuigi vian sperton kun la partoprenantoj en unu el la sesioj pritraktantaj la kongresan temon. La prezentado daŭru maksimume kvin (5) minutojn, kaj vi povos uzi bildojn, komputilan prezentadon, son- aŭ video-materialojn, real-tempan interretan ligon, laŭ via plej senbrida imagkapablo...

Se ni arigas sufiĉajn rakontojn kaj anekdotojn el plej diversa lingva kaj kultura deveno, mi entreprenos la aperigon de la materialoj libroforme, kaj surpapere kaj elektronike.

Ĉiujn partoprenontojn mi petas, bonvolu, sendi al la jena retadreso: k...@ormonto.net resumon de via proponita prezentado antaŭ la limdato (20 julio 2013), tiel ke mi havu sufiĉan tempon por organizi la surscenejan realigadon de tiu ĉi revo.

Dankon!

Orlando E. Raola

Esperanto: 125 jaroj de justa komunikado inter popoloj

Bonvenigaj vortoj al la publikaĵo de UEA 125 jaroj de Esperanto

Jam estas la 126-a jaro de ĝia ekzisto, sed la signifo de la unu kaj kvarona jarcentoj, dum kiuj Esperanto evoluis al sia hodiaŭa stato, plufestendas, diskonigendas.

Ĝi estis proponita de L.L. Zamenhof por juste solvi la problemon de interetna komunikado, por alproksimigi la popolojn, kulturojn, disvastigi respekton kaj toleremon inter ili. La nombro de Esperanto-parolantoj plukreskas en ĉiu kontinento; kontaktoj, interhomaj renkontoj, dialogoj realiĝas sen lingvaj problemoj. Esperanto uzeblas jam en la plej modernaj teknikaj komunikiloj, kio eĉ plirapidigas ĝian etendiĝon geografie kaj socinivele. Sed restas terenoj, kie laboro estas ankoraŭ farenda.

Ni, esperantistoj, jam sufiĉe multe parolis pri la internacia lingvo, pri niaj spertoj, pri la reciproka riĉiĝo, realiĝintaj dank’al tiu fratiga lingvo kaj ĝia movado. Ekde pli ol cent jaroj ni jam multe argumentis, la neesperantistan mondon de decidantoj ni klopodis konvinki pri la avantaĝoj kaj justeco de la solvo, kion ni jam praktikas kaj povas proponi al la mondo. Do, mi ne devas nun skribi longan paroladon, pravigan aŭ argumentadan. Nun ni legu prefere tion, kion aliaj diras. Kaj en tiu ĉi kazo, tiuj “aliaj” estas gravaj, eminentaj personoj, mondvaste renomaj en siaj agadkampoj, labortereno.

Mi demandis lingvistojn, juristojn, reprezentantojn de minoritatoj kaj indiĝenaj popoloj ĉe Unuiĝintaj Nacioj kaj en altnivela UN-funkciula rondo en Ĝenevo, ĉu ili akceptus sin esprimi pri Esperanto kaj pri la hodiaŭa lingva situacio en la mondo.

La respondoj ricevitaj de kelkaj el ili nun ekiras al la tutmonda publiko, kaj mi pensas ke tiuj mesaĝoj meritas vastan diskonigon.

Je tiu punkto mi nepre volas mencii la nomojn de tiuj samideanoj, kiuj per sia sindonema, zorgema kaj kompetenta traduklaboro jam kontribuis al la plurlingvigo de la ĉi-sekvaj mesaĝoj, kio ja estas unu el la pruvoj pri la tutmonda ekzisto de esperantistoj, de nia tergloba reto. Mi dankas ilin pro tiu valora laboro: Abengo Cho Chaoming (ĉina), Anonime [nomo konata al mi] (araba), Enrico Bustolin (itala), Choi Eun-suk (korea), Mina Dan (bengala), Nancy Fontannaz (franca), Pablo León (hispana), Nicole Margot (franca), Roy McCoy (angla), Brian Moon (angla), Olof Pettersson (sveda), Hanung Prakoso (indonezia), Richard Schneller (germana), Svetlana Smetanina (rusa), Ileana Schrøder (dana), Yamakawa Syuiti kaj Setsuko (japana) — alilingvaj tradukoj estos baldaŭ pretigataj, do aldoniĝos kelkaj nomoj al tiu ĉi listo. Ĉu eble ankaŭ la via, kara leganto?

Tiuj tekstoj aperos en retpaĝa kaj pdf-a versioj. Sekvos presita eldonaĵo de UEA. Landaj Asocioj povos tiel havigi al si tre taŭgan kaj altnivele uzeblan laborilon por sia agado.

Stefano Keller
Rita Izsák
Sendependa fakulo de Unuiĝintaj Nacioj pri minoritataj aferoj.

“Unueco en diverseco” estas slogano pri la celo kaj dezirata vivoformo, kiun mi ofte uzas ĉe traktado de minoritataj rajtoj kun diversaj komunumoj, kadre de mia mandato kiel sendependa fakulo de UN pri minoritataj aferoj. Ĝuste tion strebas atingi Esperanto — lingvo kreita por superi etnajn, naciajn, religiajn kaj lingvajn malsamecojn, kaj por trovi komunan diskutbazon por la interŝanĝo de vidpunktoj kaj celebri la interkompreniĝon de diversaj popoloj, respektante la kulturan kaj lingvan diversecojn de ties anoj.

Unesko listigas pli ol 6 000 lingvojn tutmonde parolatajn, el kiuj plimulto povas esti konsiderata minoritata lingvo kaj el kiuj pluraj estas minacataj. En 2012 ni celebris la 20-jariĝon de la deklaracio de rajtoj de personoj apartenantaj al naciaj, etnaj, religiaj aŭ lingvaj minoritatoj. Nun estas taŭga momento por pritaksi la progreson kaj defiojn ankoraŭ venkendajn en la protekto de minoritataj lingvoj. Hodiaŭ, kiam ni festas la 125-jariĝon de Esperanto, mi volas gratuli Universalan Esperanto-Asocion pro ĝiaj atingoj kaj agnoski ĝian strebadon por labori cele al la interkompreno de popoloj, komunika demokratio kaj subteno de kultura kaj lingva diversecoj. Pro tiu grava laboro UEA estis rekomendita por la Nobel-Pacpremio fare de svisaj parlamentanoj en 2008.

Plenumante mian laboron mi difinis la rajtojn de lingvaj minoritatoj kiel unu el la ŝlosilaj prioritatoj, ĉar por minoritatoj lingvo estas centra elemento kaj esprimo de identeco, kaj havas gravan rolon en la konservado de la grupa identeco. Hodiaŭ, en ĉiu regiono, signifaj defioj estas antaŭ minoritatoj parolantaj minoritatajn lingvojn kaj dezirantaj konservi kaj uzi ilin en la publika kaj privata vivosferoj. Lingvaj minoritatoj ofte estas ankaŭ naciaj, etnaj aŭ religiaj minoritatoj, konsekvence la defioj antaŭ ili estas multobligataj pro diskriminacio nacia, etna aŭ religia, surbaze de ilia aparteno.

Historiaj faktoroj kiel koloniado havis fortan efikon al lingvoj, kaŭzante marĝeniĝon de indiĝenaj kaj minoritataj lingvoj kaj malkreskon de ilia uzo. La enkonduko de la lingvo de koloniantoj en Afriko, Azio, Norda kaj Suda Amerikoj komencis la marĝenigon de indiĝenaj kaj minoritataj lingvoj. En edukado, administrado, politika vivo kaj komunikado la lingvoj de la koloniantoj estis privilegiataj. Minoritataj kaj indiĝenaj lingvoj ofte estis traktataj kiel neevoluintaj, obstaklaj al la enkolonia hegemonio, aŭ bremsaj al la nacia evoluo. Same ni povas hodiaŭ diri, ke la tutmondigo havas rektan kaj detruan efikon sur minoritatajn lingvojn kaj sur la lingvan diversecon, ĉar tutmonda komunikado kaj surmerkatigo bezonas tutmondan interkompreniĝon.

Tial estas grave konservi kaj celebri milojn da minoritataj lingvoj, sed memorante pri la vizio de la kreinto de Esperanto, ankaŭ trovi komunajn vojojn de interago unu kun la alia kaj subteni amikecon, pacon, interkomprenon, kunlaboron kaj interdependecon de nacioj kaj popoloj. Mi esperas, ke Esperanto daŭrigos la plenumadon de tiu duflanka rolo, subtenante diversecon kaj kreante unuecon.

D-ro Tove Skutnabb-Kangas
Emerita profesoro, universitatoj de Roskilde, Danio; Åbo Akademi University Vasa, Finnlando.

Min ĉiam mirigis ke multaj lingvistoj kaj aliaj personoj ŝajne rifuzas Esperanton kiel alternativan solvon por la nuntempa internacia komunikado, pli-malpli sen reale scii ion ajn pri ĝi. El ĉiuj planlingvoj de la mondo Esperanto estas hodiaŭ la plej konata kaj la plej uzata. Laŭ mi, ĝi alportos multajn avantaĝojn, se la homoj konsideros ĝin serioze.

Unue, Esperanto bezonas malpli da lernotempo ol iu ajn “natura” lingvo, ĉar ĝi estas regula kaj logika — ne havas esceptojn. Tamen, oni povas en Esperanto diri ĉion, kion oni volas, ĉar ĉiu povas facile krei novajn vortojn. Tiuj estas tuj kompreneblaj por ĉiuj aliaj, kondiĉe ke ili konas la vortradikon — Esperantaj vortoj estas relative travideblaj. Krome, ekzistas jam multe da literaturaj verkoj en Esperanto.

Due, ekzistas studoj montrantaj la lernohelpan valoron de Esperanto por la lernado de aliaj lingvoj. Se oni lernis unue Esperanton, tiam oni povas lerni aliajn lingvojn pli rapide, ĉar oni jam multon scias pri tio, kiel lingvo funkcias.

Trie, Esperanto estus perfekta komuna lingvo por landoj kaj grupoj havantaj plurajn lingvojn; anstataŭ komenci lerni la anglan, kio bezonas jarojn kaj jarojn por atingi vere bonan nivelon, homoj povus lerni Esperanton rapide kaj komuniki unu kun la alia per ĝi en ono de la tempo bezonata por iĝi sufiĉe kapabla pri la angla. Por internacia kunlaboro, por indiĝenaj popoloj, por pluraj multlingvaj landoj Esperanto estus bona solvo. Nenio malhelpus la homojn lerni aldone la anglan, sed anstataŭ atendi jarojn dum lernado de la angla (aŭ la hispana aŭ la ĉina aŭ de iu ajn alia lingvo) ili povus ek-komunikadi preskaŭ tuj per Esperanto.

Kvare, kontraste al ĉiuj grandaj superregantaj lingvoj, Esperanto ne havas (kaj ne povas havi) imperiismajn tendencojn. Fundamente ĝi ne estas ligita al ies ekonomiaj aŭ politikaj interesoj.

Mi taksas Esperanton kiel uzeblan alternativon al la hodiaŭaj lingvoj por internacia komunikado.

“Ignoro kaj antaŭjuĝoj povas malhelpi utilajn solvojn.”

D-ro Robert Phillipson
Emerita profesoro, Kopenhaga Komerca Lernejo, Departemento pri Internacia Komunikado.

Zamenhof estis tiel konsternata de la malhumaneco de naciismo kaj kapitalisma imperiismo, ke li elpensis pacmovadon kunplektitan kun lingvo-movado.

Esperanto estas realaĵo en la krizoplena moderna mondo, en kiu estas forta bezono je pli da socia justeco.

Plifortigi la rajtojn de la parolantoj de ĉiuj lingvoj estas afero al kiu Esperanto signife kontribuas.

Decidantoj devus konsideri ĝin pli serioze.

Gerhard Walter
Urbestro de Herzberg am Harz, la Esperanto-urbo.

Tutcerte preskaŭ ĉiu, almenaŭ en Eŭropo, jam aŭdis pri tiu planlingvo — kiel ankaŭ mi. Fakte mi ekkonis Esperanton nur kiam mi iĝis urbestro. Multaj legantoj certe scias, ke en mia urbo troviĝas la eduka centro por Esperanto-instruistoj en Germanio; tiel mi nepre devis okupiĝi pri la lingvo. Ĉar mi lernis la anglan kaj la francan lingvojn en la lernejo, ne estis malfacile por mi eĉ sen lernado kompreni kelkajn vortojn de Esperanto. Mi jam multon komprenas kaj iugrade parolas Esperanton. Se oni min demandas pri tio, ĉu veras ke Esperanto estas pli rapide lernebla ol iu ajn alia lingvo, tion mi povas nur konfirmi. La bazaj reguloj estas simplaj: substantivoj finiĝas per -o, adjektivoj per -a, pasinto: -is, futuro: -os ktp.

Mi ne bedaŭras ke mi dediĉis kelkajn horojn monate (ekz. ĉe manĝado de kuko dum tagmeza paŭzo kun Esperanto-instruistino) al la lernado de Esperanto. Male: mi estis fiera povi konversacii kun alilandanoj, kiuj parolas nek germane, nek angle aŭ france.

Ankaŭ mi apartenas al tiuj, kiuj esperas, ke Esperanto iĝos reala dua lingvo por ĉiuj en la mondo. Sed tio signifas, ke ne nur reprezentantoj de la aŭtoritatoj aperu en la ne malmultaj eventoj rilataj al Esperanto, sed ankaŭ la decidantoj mem. Plej ofte mi estas la sola urbestro kiu ĉeestas dum tiaj eventoj. Pro tio la sorto de Esperanto, tiu lingvo-juvelo, restos bedaŭrinde atendanta ankoraŭ dum multaj jaroj.

Eble foje, kiel emerito, mi sukcesos respondi al la multaj invitoj, kiujn mi per Esperanto ricevis el la tuta mondo.

D-ro Fernand de Varennes
Internacia Observejo pri lingvaj rajtoj, Universitato de Moncton, Kanado.

Estas jam tempo ke la diversaj nacioj komprenu, ke neŭtrala lingvo povus iĝi vera remparo por iliaj kulturoj kontraŭ la monopolema influo de nur unu aŭ du lingvoj, kiel hodiaŭ tio pli kaj pli evidentiĝas. Mi sincere esperas, ke Esperanto rapide pluprogresos por helpi ĉiujn naciojn de la mondo.” — Vigdis Finnbogadottir, antaŭa Prezidento de la Respubliko Islando.

Eble ne sonas alarmiloj, tamen estas krizo: tute ne estas natura la malapero ene de jarcento de pli ol duono de la lingvoj hodiaŭ parolataj en la mondo, nek estas normale ke kelkaj lingve privilegiaj povas regi, uzante sian lingvon, super multaj “aliaj” tutmonde.

Uzo de neŭtrala helplingvo, kia estas Esperanto, estis unu el la vojoj proponitaj antaŭ 125 jaroj por konservi “unuecon en diverseco” en maniero justa kaj egaleca, kiu ne kontribuas al la amasa malapero de la lingva heredaĵo de la tuta homaro.

Ĉu tio estas realisma? Mi ne scias.

Ĉu ni devas simple rezigni kaj fari nenion? Absolute ne.

Laŭ tio, kion diris Gandhi, se “la devo ne-kunlabori kun malbono same fortas kiel la devo kunlabori kun la bono”, tiam la samo devus esti vera ankaŭ por la politiko de registaroj kaj internaciaj organizoj kiel Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko. Estus malbone — eble eĉ malmorale — nenion fari, fronte al tiu fenomeno kaj simple permesi ke centmilionoj da homoj tra la mondo estu ekskludataj, malavantaĝataj aŭ eĉ punataj pro nekapablo flue paroli unu el la manpleno da grandaj lingvoj de la mondo, kiuj ofte estas erare prezentataj kiel la solaj lingvoj de evoluo kaj civilizo.

En la 21-a jarcento, 125 jarojn post la kreo de Esperanto, tia lingvo estas pli urĝe bezonata ol ĝi estis en la 19-a jarcento. Grandaj partoj de la homaro ne estu ekskluditaj pro la adopto de kelkaj privilegiitaj lingvoj, kiuj, kontraŭe al larĝe disvastiĝintaj mitoj, nek estas neŭtralaj nek kunigas sen favorismo ĉiujn el la nacioj de la mondo.

Aziaj esperantistoj en Israelo

La 7-a Azia Kongreso de Esperanto okazis de la 18-a ĝis la 22-a de aprilo 2013 en Jerusalemo, Israelo.

Aldone al la kleriga kaj arta programoj la partoprenantoj povis ĉeesti 4-tagan antaŭkongreson en la norda parto de Israelo, duontagajn ekskursojn en Jerusalemo kaj apude, kaj 5-tagan postkongreson en la suda parto. Tiu turisma programo reflektis ankaŭ la kongresan temon: “Ekologio de paco — kunvivado de homo, medio kaj naturo”.

La bezono informi Esperantujon spronis rapidan konstruon de nova retejo kun aparta paĝo por la kongreso http://www.esperanto.org.il/ak2013.

Aliĝis 160 personoj el 26 landoj, la plej grandaj grupoj venis el Israelo (62), Japanio (20) kaj Ĉinio (14). La ĉina delegacio estis gvidata de altranga kongresano — vicministro en la ĉina registaro. La kongresa programo estis tri-parta: en la mateno ĝis la posttagmezo — ekskursoj en kaj apud Jerusalemo, ĝis la vespermanĝo — kleriga programo (prelegoj) kaj post la vespermanĝo — arta kaj distra aranĝo. En la inaŭguro salutis la vicurbestro pri kulturo kaj arto, estis legita saluto de la prezidanto de UEA kaj parolis la eliranta kaj novelektita prezidantoj de KAEM. La kongresa ekskursa programo konsistis el kvar ekskursoj en Jerusalemo: la okcidenta apudurba regiono — la holokaŭsta muzeo Yad Vashem kaj la araba vilaĝo Abu Goŝ, la orienta apudurba regiono — la Oliva Monto kaj natura promeno ĉe la rivero Kelt; la antikva Jerusalemo — la Templa Monto, la Tomba preĝejo kaj la Lamenta Muro, kaj la moderna Jerusalemo — Kneset (parlamento) kaj la Israela Muzeo. En la kleriga programo estis prelegoj i.a. pri Indonezio, infanedukado en Vjetnamio, ĉina opero, la cunamo-katastrofo en Japanio. Okazis debato pri la paco en la Mezoriento, gvidata de Renato Corsetti, kaj prelegoj pri moderna pentrado en Israelo. KAEM elektis novan prezidanton Ruixiang Wang el Ĉinio kaj la venontan landon por la 8-a Azia Kongreso en 2016: Ĉinion. En la arta programo ĉefrolis la mirindaj Kajto kaj Jomo, kiuj kantigis kaj dancigis la kongresanojn de ĉiuj aĝoj. Aperis israelaj danc-grupoj, orienta (ventra) danco kaj eŭritmia dancado. Antaŭ la kongreso 30 personoj partoprenis la 4-tagan ekskurson al Jafo, Hajfa, Akko, Nazareto kaj la Lago de Galileo. Post la kongreso 30 kongresanoj ĝuis 5-tagan ekskurson al Jeriko, la Morta Maro, Masada, Eilat, la Ruĝa maro kaj al Petra, la nabatea antikva urbo en Jordanio.

Amri Wandel

[FORIGITA!: bildo]

La vendreda ekskurso al Yad Vashem.

Estrara raporto 2012

UEA en la jaro 2012

ENKONDUKE

Estimataj gekolegoj en tiu universala teksaĵo, kiun ni nomas UEA,

Verkonte ĉi tiujn antaŭvortojn, mi aŭdas la bonan novaĵon, ke ĉiuj jarkolektoj de Scienca Revuo baldaŭ estos rete disponeblaj; ke tion iniciatas la scienca faka asocio ISAE; kaj ke pli ĝenerale la klopodoj revigligi tiun ŝlosilan fakan asocion komencis frukti.

Progreso sur la terenoj scienca, teknika, beletra, informa ofte okazas en la lastaj jaroj sub egidoj ne rekte regataj de nia Centra Oficejo, nia estraro, niaj komisionoj, niaj komisiitoj, sed tamen en treege intimaj kunlaboraj rilatoj kun ni. Ĉiu estrarano, ĉiu CO-stabano, ĉiu komisiito de UEA ligas la asocian laboron al la energio de sia propra kamaradaro en kaj ekster la esperantistaj vicoj. Tiu kemia interreagado kun aliaj medioj kaj instancoj ĉiam estis kaj restos esenca elemento en nia kolektiva kuirarto. La plej elstaraj recenzantoj de nia laboro ofte preterlasas en siaj analizaj tekstoj tiun fakton pri nia laborstilo. Mi petas vin ne nur pripesi ĝin dum vi legas la ĉi-postajn laŭfakajn raportojn, sed ankaŭ rimarki, ke la stilŝanĝoj proponataj de la Komisiono pri Strategiaj Demandoj, kiujn plenumos la venontaj estraroj, eĉ pli videble instalos la sinergion kun “aliaj” institucioj kaj neformalaj agantaroj en la praktikojn de UEA. La ŝanĝo formaligos kaj pliefikigos tion, kion niaj estraranoj, CO-stabanoj kaj aliaj kunlaborantoj efektive faras jam de jardekoj.

Prezidanto de UEA, P. Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

La publiko en la 97-a UK en Hanojo.

LA ORGANIZA STATO

Nia membraro, la gvidantoj

Ĝenerala Sekretario B. Pietrzak

En 2012 UEA havis 70 Landajn Asociojn, 6 aliĝintajn kaj 33 kunlaborantajn Fakajn Asociojn. Malkreskis tamen la membraro. UEA havis 5 046 individuajn membrojn, t.e. 275 malpli ol en 2011. Je 423 malkreskis la nombro de aligitaj membroj, kies nombro iĝis 10 057.

La tuta membraro (individuaj kaj aligitaj kune) nombris 15 103.

La Komitato konsistas el 68 membroj (54 A, 6 B, 8 C) kaj 11 observantoj. Ĝi kunsidis du fojojn en la Hanoja UK. Dokumentoj pri la dumkongresaj laboroj aperis en la Teko de la reta Jarlibro. Ili estas libere konsulteblaj ankaŭ por individuaj membroj. La protokolo estis elŝutita 66 fojojn kaj la subkomitataj raportoj kun decidoj 43 fojojn. Ĉiuj komitatanoj estas ligitaj kun la reta diskutlisto de la Komitato.

Ankaŭ la Estraro dum la jaro laboras pere de retaj diskutoj. Fizika kunveno okazis en la Centra Oficejo en marto kaj krome plurfoje en la Hanoja UK. Pri sia laboro la Estraro raportis post la kunsido en Roterdamo, per la Estrara Raporto (Esperanto, junio 2012), kadre de la programero “La estraro respondas” en la Hanoja UK kaj post la Malferma Tago en novembro. La raportoj celis kaj la komitatanojn kaj la tutan esperantistan publikon.

[FORIGITA!: bildo]

Komitatkunsido en Hanojo

ADMINISTRADO

Respondeca estrarano L. Demmendaal

La Centra Oficejo servas al la Komitato, Estraro, komisionoj, landaj kaj fakaj asocioj, la membraro. Ĝi subtenas la laborojn pri informado, edukado, kulturo, eksteraj rilatoj, kongresoj kaj la movado ĝenerale.

Pri informado (interna kaj ekstera) okupiĝis Osmo Buller, Stano Marček, Katarzyna Marciniak, Ralph Schmeits kaj volontule Francisco Veuthey, redaktante la revuon Esperanto; prizorgante informajn materialojn; sendante informojn al petantoj; donante intervjuojn; prizorgante la retejon www.esperanto.net; Gazetarajn Komunikojn; la Facebook-paĝon; Retan Kinejon kaj la filmbultenon UEAviva. Pri edukado zorgis Osmo Buller, kiu priatentis la rilatojn kun ITK pri la KER-ekzamenoj. Li ankaŭ zorgis pri la katedro en la Universitato de Amsterdamo, kiam IEI rezignis pri plua respondeco. La 1-an de septembro 2013 UEA transprenos de IEI la respondecon por 5-jara periodo. Kiel financan bazon por ĝia subteno la Estraro starigis specialan fondaĵon el la heredaĵo de s-ino A. J. Middelkoop, kiu instruis Esperanton ĉe la Universitato en la jaroj 1969-1978. Kvankam UEA estas la formala partnero de la Universitato, la financan ŝarĝon kundividas Esperanto Nederland, kiu ĝis nun dividis ĝin duone kun IEI.

Pri kulturo okupiĝis Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Roy McCoy kaj Osmo Buller.

La Libroservo, pri kiu okupiĝas Ionel Oneţ, estas la plej granda vendejo en la Esperanta mondo, sed ĝiaj vendoj malkreskis. En 2011 ili sumiĝis je € 100 160, sed en 2012 la sumo estis € 87 377 (-12,8%). Tion ĉefe kaŭzis la malpli granda UK, kie ĉiuj varoj estis venditaj senprofite. Krome, UEA mem apenaŭ eldonis novaĵojn kaj entute la nombro de novaj Esperanto-libroj malkreskis.

La Biblioteko Hector Hodler ricevis ankaŭ en 2012 multan atenton, ne nur de Ralph Schmeits, sed ankaŭ de la volontuloj Wim Baris, Paweł Fischer-Kotowski, Heidi Goes kaj Rob Moerbeek.

La Belartaj Konkursoj fruktis en 2012 per la libro Pri homoj kaj verkoj (red. M. Lipari kaj H. Tonkin) kun elstaraj kontribuoj de gajnintoj, prizorgita de Roy McCoy.

Pri la UK-oj okupiĝis Clay Magalhães, Tobiasz Kaźmierski kaj Osmo Buller. La laboroj pri informado, edukado, kulturo, eksteraj rilatoj kaj la Movado ludas gravan rolon dum UK. La cirkonstancoj malsamas en ĉiu lando, kio estas ĉiujara defio por kongresorganizantoj. Dum la UK Ionel Oneţ prizorgas la libroservon kaj Stanka Starčević la financajn servojn.

La ofickompetentoj jenas: librotenado de aĉetoj, mendoj, kotizoj, donacoj kaj transpagaj servoj: Stanka Starčević kaj Ralph Schmeits; financa politiko kaj rilatoj kun instancoj: Pasquale Zapelli kaj Osmo Buller; sekretariado kaj membroadministrado: Katarzyna Marciniak kaj volontule Atie van Zeist; pretigo de la Jarlibro k.a. eldonaĵoj Roy McCoy; prizorgado de la retejo www.uea.org (volontule): Andrej Grigorjevskij; prizorgado de la Centra Oficejo kiel laborejo kaj kunvenejo: Pasquale Zapelli kaj Linda Silva Miranda; organizado de Malfermaj Tagoj k.a. kunvenoj: Pasquale Zapelli kaj Osmo Buller; subteno al la Estraro, Komitato kaj komisionoj por certigi kontinuecon kaj sekvi la alprenitajn decidojn: Osmo Buller.

FINANCO

Enspezoj falis

Respondeca estrarano L. Demmendaal

La membronombro malaltiĝis, kio estas maltrankviliga, ĉar la kotizoj de individuaj membroj kovras ĉ. 50% de la elspezoj. Ankaŭ la enspezoj el rento malaltiĝis pro la nuna financa krizo. Se enspezoj plu falos, tio signife influos la laborojn kaj servojn de UEA. Feliĉe en 2012 UEA ricevis plian parton de la heredaĵo de A.J. Middelkoop (€ 121 931). Ankaŭ la malalta nombro de kongresanoj en Hanojo negative influis la enspezojn, dum la organizaj elspezoj ne malkreskis.

Kontinentaj laboroj: Afriko: aldone al € 940 en la ĝenerala buĝeto, Fondaĵo Afriko ricevis donace € 1 572. Ameriko: Fondaĵo Ameriko ricevis donace € 770. Azio: Kiel donacoj al Fondaĵo Azio kolektiĝis € 3 123; krome la Kapitalo Azio produktis € 2 824 kiel renton. Meza Oriento kaj Norda Afriko, Oceanio kaj Eŭropo bedaŭrinde apenaŭ havas sponsorojn.

Kulturo: Kampanjo por savado de dokumentoj en la Biblioteko Hodler rikoltis € 3 272 kiel donacojn kaj subvencion de € 7 500 de Institucio Hodler. Oni do povis daŭrigi la metadon de dokumentoj en senacidajn skatolojn. Por la premioj de la Belartaj Konkursoj UEA elspezis € 2 525.

Eksteraj rilatoj: Por la laboro ĉe UN, Unesko kaj Rio+20 estis disponebla la sumo de € 3 500 en la spezokonto, aldone al kio ni ricevis donace € 600 por la agado ĉe Unesko kaj € 25 por la Novjorka Oficejo.

Solidareco: Por membrigi nepagipovajn esperantistojn, Fondaĵo Canuto ricevis € 6 565 de individuaj donacantoj. Krome Fondaĵo Azio kontribuis € 8 000 kaj Institucio Hodler € 5 000. Entute eblis membrigi 871 aktivulojn tra la mondo. Triamonda Kongresa Fondaĵo ricevis € 3 800 kaj krome Heidi Goes aparte kampanjis por venigi indonezianojn al Hanojo. Konto Espero enspezis € 1 887 kiel donacojn kaj subtenis esperantistojn en Kubo pro uragano kaj afrikajn viktimojn de ŝtormoj aŭ militoj. La kampanjo Libroj por Vjetnamio generis € 4 789, per kio 142 vjetnamaj kongresanoj povis libere elekti en la kongresa libroservo.

KONGRESOJ

Esperanto kiel ponto

Respondeca estrarano C. Nourmont

La 97-a Universala Kongreso okazis de la 28-a de julio ĝis la 4-a de aŭgusto en Hanojo, Vjetnamio. Aliĝis 866 kongresanoj el 62 landoj.

Sukcese laboris LKK kun aro da junaj helpantoj. Eksterordinarajn atenton kaj subtenon montris la vjetnamaj instancoj, ĉefe la Vjetnama Unio de Amikecaj Organizoj (VUAO). En la urbo estis afiŝoj pri la kongreso ĉe la ĉefaj vojoj. La vicprezidanto de la Socialista Respubliko Vjetnamio Nguyễn Thị Doan, Alta Protektanto de la UK, salutis la kongreson en la inaŭguro kaj transdonis al UEA Medalon de Amikeco, aljuĝitan de la prezidanto de la respubliko. En aparta aranĝo post la inaŭguro ok esperantistoj ricevis de VUAO la medalon “Por paco kaj amikeco inter popoloj”. Apud la prezidanto de UEA, prof. Probal Dasgupta, ĝi estis asignita al Ivanka Stojanova Kirĉeva, Baldur Ragnarsson, Hori Jasuo, Usuda Reiko, Katalin Kováts, Saiki Akira kaj Franciska Toubale. La urbo Hanojo malavare regalis grandan aron da kongresanoj per grandioza bankedo kaj elstara kultura programo.

Pri la UK abunde raportis la revuo Esperanto speciale en la septembra kaj oktobra numeroj. En tiu ĉi raporto aperas nur resumaj eroj el la tuto.

La kongresan temon “Esperanto — ponto al paco, amikeco kaj disvolviĝo” reĝisoris Mark Fettes. En la Movada Foiro, kiel parto de la Interkona Vespero, partoprenis ĉ. 80 E-asocioj.

Kiel kutime la kongresanoj multnombre partoprenis la riĉan kulturan kaj klerigan programon.

La 65-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato, sub rektorado de Gotoo Hitoshi, konsistis el 9 prelegoj, kompletigitaj de 3 AIS-kursoj. Christer Kiselman kaj Mélanie Maradan kunordigis la 35-an Esperantologian Konferencon. En la publika kunveno de la Akademio partoprenis 12 akademianoj, kiuj respondis la demandojn de la publiko. En la Kleriga Lundo, reĝisorita de Claude Nourmont, okazis 12 seminarietoj kaj partoprenigaj kunvenoj pri movadaj kaj ĝenerale klerigaj temoj. Inter ili tri sinsekvaj kunvenoj konsistigis seminarion pri informado. La Tago de la Lernejo temis pri “La arto instrui — instrui pri artoj”. Denove okazis metiejo de edukado.net, 16 paroligaj lecionoj kaj KER-ekzamenoj kun 37 kandidatoj, el kiuj multaj el Azio.

Okazis 18 kunsidoj de fakaj asocioj kaj ankaŭ Faka Forumo. Kiel kutime la UK proponis vastan gamon da diskutebloj pri gravaj terenoj de la movado, i.a. dum la Strategia Forumo, kunordigita de Mark Fettes.

En la kunsido “Libroj de la jaro” deko da eldonistoj prezentis siajn novajn titolojn. Dum aŭtoraj duonhoroj ĉe la libroservo 12 aŭtoroj renkontiĝis kun legantoj.

Por konatiĝi kun la kulturo de la kongresa lando okazis Tago de Vjetnamio, Nacia Vespero, brila modprezento pri la vjetnama robo, kurso pri la vjetnama, kvin prelegoj kaj multaj ekskursoj.

La arta programo estis bunta kaj alloga. Georgo Handzlik kapte prezentis la monologon D-ro Zamenhof kaj rolis kun la konata aktoro Saŝa Pilipoviĉ en la kabaredo Kompleta historio de Universalaj Kongresoj. Krome, Pilipoviĉ prezentis la teatraĵon Galileo. Amariglio Hévia de Carvalho prezentis la monologon Tiradentes — fidoplena martiro. Al la Internacia Arta Vespero kontribuis konataj kaj malpli konataj artistoj kaj amatoroj el tre diversaj horizontoj.

TEJO kongresis en Hanojo tuj post la UK (vd. TEJO).

INFORMADO

Riĉa informjaro

Respondeca estrarano B. Pietrzak

La 2012-a estis riĉa informjaro. La sisteme aperantaj komunikoj pri tagoj taŭgaj por la ekstera informado alportas efikojn. Eblas eĉ rimarki kvazaŭ rivaladon pri tio, kiu la unua manifestos iun iniciaton. Ekz. la Tago de la Eŭropaj Lingvoj spronis informagadon en multaj landoj, sed jam antaŭ ĝi edukado.net alvokis al engaĝiĝo suflorante aranĝendajn eventojn, instigante informi pri konkretaj E-eventoj en la paĝoj de la organizantoj, filio de la Konsilio de Eŭropo. Aldone la informa agado sur la landa nivelo disvolviĝis lige kun lokaj aranĝoj, kiel librofoiroj, landaj kaj lokaj E-kongresoj.

La jubileo de la 125-jariĝo de Esperanto estis la ĉefmotivo de vasta informa engaĝiĝo tra la mondo, kion akompanis la grafika simbolo, aŭtorita de P. Oliver. UEA nomumis 6-personan Laborgrupon por la Jubilea Jaro. La informoj pri la kampanjo eĥiĝis ĉefe per mencio de diversaj aranĝoj en la reta listo uea-membroj. Ampleksa raporto pri la Granda Informkampanjo de UEA e-125 en la lasta numero de Pola Esperantisto en 2012 superrigardis la agadojn disvolviĝintajn almenaŭ en 55 landoj lige kun la UEA-kampanjo kaj ekster ĝia kadro. Inter ĉi lastaj menciindas la Ekspozicio en la Ŝtata Bavara Biblioteko en Munkeno kaj la Simpozio en la Pola Senato kun la establo de Parlamenta Grupo Subtenanta Esperanton. Kadre de e-125 okazis dekoj da televid- kaj radioprogramoj, aperis dekoj da gazetaraj artikoloj. Pri la 125-jariĝinta Esperanto informis trafikiloj en Varsovio, Vieno kaj Meksiko. 125-segmentaj E-kursoj estis lanĉitaj en 13 landoj, porokazaj ekspozicioj okazis en la Varsovia Muzeo de la Wola-Kvartalo, la E-Muzeo en Svitavy, la Nacia Biblioteko de Armenio. En la pola Bydgoszcz la ponto super la rivero Brda ricevis la nomon Esperanto, UEA eldonigis du porokazajn poŝtmarkojn. La tuta jarkolekto de Pola Esperantisto surhavis banderolon Esperanto-125, ĉefloke raportante pri eventoj por e-125 enlande kaj eksterlande.

Bona ekstera informado ne ekzistas sen bona informado interna. Al tio servis la tradiciaj Gazetaraj Komunikoj de UEA, kiuj en 2012 aperis 45 fojojn, informante pri 80 gravaj eventoj el la vivo de la komunumo. Al la riĉa interna informado servis la UEA-profilo en Facebook, loganta ĉiam pli da amikoj, informoj en UEA-dokumentujo ĉe Ipernity kaj Vimeo, UEA-filmejo ĉe YouTube. Pri la laboro de UEA sisteme informis Pola RetRadio en Esperanto. La laboroj pri la retejoj daŭris. Gravan rolon por reta informado havas la dokumento de la Strategia Komisiono pri UEA-retejoj, kiu indikas paŝojn entreprenendajn en la nova oficperiodo.

EKSTERAJ RILATOJ

Aktivadoj — Esperanto ĉe UN

Respondeca estrarano S. Keller

Dum la evento- kaj agad-plena jaro montriĝis la avantaĝo de plurjara komisiiteco de UEA-reprezentantoj. Pro tiu stabileco la rilatoj inter ili kaj delegitoj de aliaj Ne-Registaraj Organizoj (NRO-oj) pliprofundiĝas, same ilia kontaktado kun la UN/Unesko-oficistoj. Al pli intensa kontaktado kaj informinterŝanĝo helpus diverslingva novaĵletero de UEA kaj ankaŭ, se la Landaj Asocioj havus respondeculojn pri kontaktoj kun la naciaj Unesko-komisionoj kaj UN-asocioj.

Unuiĝintaj Nacioj
Novjorko

La 1-an de majo, kunlabore kun CED kaj la revuo Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado), okazis tuttaga simpozio pri Lingvoj kaj Unuiĝintaj Nacioj, superrigardo kaj esploro de la efiko de lingvoj ĉe la laboro de la familio de UN. Ĉeestis ĉ. 100 personoj: ambasadoroj, UN-funkciuloj, universitatanoj, reprezentantoj de NRO-oj. Dum prepara konsultiĝo en decembro estis prezentita al kvardeko da NRO-reprezentantoj, UN-kunlaborantoj kaj universitatanoj la lingvopolitika referaĵo Lingvoj kaj Unuiĝintaj Nacioj. La Konstanta Reprezentanto de la Francparolantaro emfazis la gravecon konservi la multlingvisman politikon ĉe UN. Kadre de sesio pri la lingva politiko ĉe UN prelegis Marie-Josée de Saint Robert, la estro de la Lingva Servo en la Fako pri Konferenca Mastrumado ĉe UN-Ĝenevo. Pliaj temoj estis: lingvopolitiko en la mondo, lingvoakiro kaj lingva situacio de neregistaraj organizaĵoj.

Kadre de la 97-a UK en Hanojo la novjorkaj reprezentantoj Humphrey Tonkin kaj Neil Blonstein, kun Renée Triolle (komisiito ĉe Unesko), okazigis seminarion pri UN kaj Unesko.

Blonstein, direktoro de la Novjorka Oficejo, regule ĉeestas kaj intervenas en informsesioj de la Fako pri Publika Informado (DPI) de UN. La 26-an de februaro li ĉeestis informkunsidon pri la Tutmonda Konsultiĝo pri Neegalecoj, kie li traktis la laboron de UEA kun gvidantoj de la Bahaa Komunumo. La retejo de la laborgrupo www.esperanto-un.org enhavas novaĵojn pri ĝia agado, terminaron pri UN (angle, Esperante), informilojn pri la UN-agado kaj tradukojn de mesaĝoj de la Ĝenerala Sekretario kaj de aliaj gravaj UN-dokumentoj.

Ĝenevo

La ĝeneva teamo de UEA havis diversajn okazojn por prezenti opiniojn, sugestojn kaj raportojn de UEA. Temas ĉefe pri sesioj de la Konsilio pri Homaj Rajtoj kaj ĝiaj organoj Socia Forumo, Forumo pri Minoritatoj, “Ekspertaj” (Fakulaj) Mekanismoj pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj (EMRIP) kaj rilataj kunsidoj okazantaj paralele. La ĉeesto de NRO-reprezentantoj en tiuj eventoj ebligas krei kaj daŭrigi informajn kaj kunlaborajn kontaktojn.

En julio okazis la 5-a sesio de la faka kunsido pri la situacio de la rajtoj de indiĝenoj (EMRIP). UEA kaj Asocio Nitobe sendis al ĝi skriban deklaron. La eventon, kun la ĉefa temo Lingvoj kaj kulturo, ĉeestis delegitoj de indiĝenaj popoloj el ĉiuj kontinentoj kaj membroj de NRO-j defendantaj indiĝenojn. Ĉeestis UEA-komisiitoj en Ĝenevo. Stefano Keller alparolis la kunsidon, substrekante la malavantaĝan situacion de indiĝenaj popoloj el la lingva vidpunkto kaj atentigante pri sciencaj studoj pri la neceso, ke oni povu uzi sian gepatran lingvon.

En la novembra 5-a Forumo pri Minoritatoj, kies temo estis la plenumado de la Deklaracio pri la Rajtoj de Personoj Apartenantaj al Naciaj aŭ Etnaj, Religiaj kaj Lingvaj Minoritatoj, adoptita en 1992, Keller kun Cesco Reale intervenis pri malfacilaĵoj en la praktikado de la rajtoj difinitaj en la Deklaracio. Tio estis verŝajne la unua alparolo en UN-kunsido en Esperanto. La sendependa fakulo de UN pri minoritatoj, s-ino Rita Izsák, gratulis kaj pozitive esprimiĝis pri Esperanto.

Dokumentoj, informoj plurlingvaj pri la UN-eventoj kaj rilataj aktivaĵoj de la Ĝeneva UEA-teamo aperas regule ĉe: http://www.linguistic-rights.org/eventoj/.

Vieno

UEA atingis signifan pozicion en la Packomitato de NRO-oj, kies prezidanto estas d-ro Hans Michael Maitzen, la ĉefreprezentanto de UEA. En la kunveno la 20-an de novembro Bernhard Tuider prelegis pri la 125-jara Esperanto-movado en la ĉeesto de reprezentantoj de 12 NRO-oj, elstarigante la proksimecon de la paca idealo de la Esperanto-movado al tiu de la porpacaj movadoj.

Unesko

Barbara Despiney kaj Renée Triolle k.a. kunlaborantoj klopodas certigi la ĉeeston de UEA en eventoj de Unesko en Parizo.

Decembre la teamo plurfoje intervenis en la ĝenerala konferenco de NRO-oj, kies temo estis Kulturo kaj kulturoj: rekunigi universalecon kaj diversecon, kaj aranĝis ekspozicieton pri Esperanto.

La UEA-reprezentantoj havas bonajn rilatojn kun tiuj de diversaj aliaj NRO-j ĉe Unesko; Internacia Humanisma kaj Etika Unio proponis strategian aliancon forme de interŝanĝo de bultenoj kaj informoj.

Triolle membras en du komisionoj (kultura diverseco kaj homaj rajtoj), kiuj kunsidas unufoje monate. Pro la altaj kostoj de fizika ĉeesto ŝi kontribuas per skribaj komentoj kaj proponante prelegojn pri la rajto je lingvo kaj pri kultura diverseco. Ŝi regule sendas artikolojn al la Lig-komitato Unesko-NRO-j.

[FORIGITA!: bildo]

La sendependa fakulo de UN pri minoritatoj Rita Izsák kun Stefano Keller

KULTURO

Hanojo, la kultura ĉefurbo

Respondeca estrarano C. Nourmont
Eldonado

Eldonado de Esperanta literaturo en vasta senco (originala kaj tradukita beletro, faka literaturo kaj lernomaterialo kune kun vortaroj) okazis tra la tuta mondo per 153 titoloj, ĉe 94 eldonantoj, kun entute 23 144 paĝoj.

La plej aktiva eldonejo (librokvante kaj paĝnombre) denove estis Monda Asembleo Socia (MAS, Francio), kun 13 volum(et)oj politikaj kaj sociaj, plejparte tradukitaj de Vilhelmo Lutermano. La aliaj plej produktaj eldonejoj estis Impeto (Rusio), Fonto (Brazilo) kaj Mondial (Usono). Unuafoje aperas en la plejlisto la Kieva eldonejo de Vadim Karpenko, kun la plej ampleksa libro: 990-paĝa vortaro Esperanto-ukraina (el informoj kompilitaj de La Ondo de Esperanto).

En 2012 UEA eldonis kvar titolojn: Pri homoj kaj verkoj, Eseoj pri la Esperanto-kulturo (red. M. Lipari kaj H. Tonkin), Esperanto kaj aliaj lingvoj — kontrast-lingvistikaj kaj socilingvistikaj aspektoj. Aktoj de la 31-a Esperantologia Konferenco en la 93-a UK, Roterdamo 2008 (red. Detlev Blanke), Pioniroj de la Internacia Lingvo. Aktoj de la 34-a Esperantologia konferenco en la 96-a UK, Kopenhago 2011, red. D. Blanke. Kiel kutime, aperis la prelegaro Internacia Kongresa Universitato 2012 de la 98-a UK en Hanojo, red. R. McCoy.

Du novaj volumoj aperis en la serio Oriento-Okcidento: la numeron 47 ricevis R.U.R. Rossumaj Universalaj Robotoj de Karel Čapek eldonita de KAVA-PECH, Ĉeĥio, kaj la numeron 48 La rakonto pri Kjeŭ de Nguyên Du, eldonita de Thê’ Gioi, Vjetnamio.

Stano Marček daŭrigis sian serion de lernolibroj Esperanto per rekta metodo, atingante rekordan nombron de tradukoj: 32 lingvoj, kaj tuj venis 2 pliaj lingvoj.

Pri la eldonaĵoj aperis la kutima dokumenta listo, la rubriko Laste aperis en la revuo Esperanto. La Libroservo de UEA estas atingebla ankaŭ per sia interreta paĝaro katalogo.uea.org kaj vendas pli-malpli ĉiujn nuntempe haveblajn varojn en Esperanto. En la listo de ĝiaj furoraĵoj en 2012 (vd. la martan numeron), denove unualoke estis Poŝamiko.

Kulturaj okazaĵoj, belartaj kaj aliaj konkursoj

Hanojo rolis kiel la kultura ĉefurbo de Esperantujo kun du gravaj aranĝoj: la Universala Kongreso kaj la Internacia Junulara Kongreso (vd: Kongresoj).

Ne eblas mencii ĉi tie la centon da renkontiĝoj ekster la formala kadro de UEA. Jen nur kelkaj ekzemploj: la tradiciaj Artaj Konfrontoj en Esperanto (ARKONES) en Poznano (Pollando) por la 28-a fojo, la junulara festivalo FESTO en Métabief (Francio), la internacia E-Konferenco de OSIEK en Svitavy (Ĉeĥio), la Somera E-Studado en Nitra (Slovakio), landaj kongresoj (vd. Landa kaj Regiona Agado), kaj multaj lokaj kongresoj kaj renkontiĝoj.

Fondaĵo Antoni Grabowski premiis Gerrit Berveling (Nederlando) pro lia ampleksa verkaro, kaj ARKONES, kiu apartenas al la plej viglaj manifestacioj de la Esperanta kulturo.

Aliajn konkursojn organizas interalie Sezonoj kaj OSIEK. Interesan iniciaton daŭrigas Hori Jasuo: sumooj por altigi la legkapablon de esperantistoj.

Aparte menciindas la unua Esperanta Kinofestivalo okazinta kadre de TAKE en San-Paŭlo (Brazilo), kun prezento de 15 filmoj el 7 landoj. Parto de la festivalo estis konkurso, en kiu partoprenis 21 mallongaj videoj faritaj de esperantistoj. Gvidis la festivalon Aleksander Osincev. La kinofestivalo povus esti modelo por estontaj festivaloj kadre de UEA, por anstataŭi la branĉon “filmoj” en la Belartaj Konkursoj.

Prepare al memorigoj pri Tibor Sekelj la Malferma Tago en novembro 2011 estis aparte dediĉita al la fama mondvojaĝanto.

Dum la UK okazis ankaŭ Oratora Konkurso. Pri tiuj aferoj kaj multaj aliaj kulturecaj raportis la revuo Esperanto.

Koresponda Servo Mondskala

KSM, daŭre prizorgata de F.X. Gilbert, ŝrumpas. Necesos trovi alian formulon.

Interreto

Tiu ĉi maniero partopreni en kaj informiĝi pri la Esperanto-kulturo daŭre disvastiĝas.

Eblas spekti ĉe la interreto amason da film(et)oj ĉe podkastaj radioelsendoj, ĉe paĝoj de Youtube (UEAviva) kaj de Ipernity (reta kinejo) kaj ĉe aliaj retejoj (ekz. www.esperanto.com).

La eldonejo Vinilkosmo, kiu plu aktivas produktante kompaktdiskojn, proponas en sia elŝutretejo ankaŭ virtualajn albumojn. La kuraĝan laboron de Floreal Martorell premiis la fondaĵo FAME. Pri nova artista datumbazo kontentige pluiras la laboro, en kiu kunagas E@i, Eurokka, Muzaiko, TEJO kaj UEA.

Muzaiko, kiu celas esti tuttempa tutmonda tutmojosa tutesperanta retradio, baldaŭ dujariĝos. Ĝi dissendas ripetajn sonblokojn tage kun muziko, novaĵoj, babilaj programeroj, informoj, raportoj, arkivaĵoj.

Michela Lipari kunlabore kun Sten Johansson ekenretigas tekstojn de la premiitaj verkoj de la Belartaj Konkursoj ĉe http://esperanto.net/literaturo/bk/.

Interreta enciklopedio konstante kreskas en la paĝoj de Vikipedio.

Kulturaj centroj, bibliotekoj kaj muzeoj

I.a. pro la 125-jariĝo estis organizitaj pluraj imponaj ekspozicioj, inter kiuj elstaras tiuj de la Fritz-Hueser-Instituto en Dortmund kaj de la Bavara Ŝtata Biblioteko en Munkeno, ambaŭ en Germanio. En la palaco de Nacioj en Ĝenevo okazis fotoekspozicio Vojoj de la Ukrainia fotoartisto kaj esperantisto Eŭheno Kovtonjuk.

Multaj memorigaj kunvenoj kaj ekspozicioj estis dediĉitaj al la fama mond-vojaĝanto Tibor Sekelj. Filmo aperis en la reta kinejo de UEA.

Grupo da bibliotekistoj de pli ol unu jaro uzas Google-liston por interesatoj kaj prizorgantoj de Esperanto-bibliotekoj. La celo estas krei laŭeble kompletan datumbazon de niaj bibliotekoj kaj arkivoj, kaj krei ĝeneralan retan Esperanto-librokatalogon. La laboro bone progresas dank’ al multaj retaj interŝanĝoj inter fakuloj. Espereble baldaŭ eblos enretiĝi en Europeana.

Biblioteko Hector Hodler

Regulaj volontuloj, eksoficistoj Rob Moerbeek kaj Wim Baris, zorgas pri la Biblioteko Hector Hodler. Sub la gvido de la oficisto Ralph Schmeits ili i.a. ordigas la periodaĵojn. Tiu fizika preparado estas necesa unua paŝo por la posta komputila katalogado de la Biblioteko.

Esperantomuzeo en Vieno

Multaj muzeaĵoj estas nun en la bilddatumbazo Bildarchiv Austria. Ekzemple la revuo Esperanto estas skanita ĝis 1946.

Kulturaj centroj ligitaj al Esperanto estas diversaj laŭ celoj, funkciado, aktivaĵoj. Temas ne nur pri instruado de la lingvo sur diversaj niveloj, sed ankaŭ pri peresperantaj kulturaj agadoj. La listo aperas en la Jarlibro, kie estas registritaj ankaŭ la lokoj kun la plej signifaj kolektoj de dokumentoj en Esperanto.

INSTRUADO

La plej granda ILEI-Konferenco

Respondeca estrarano C. Nourmont

Laŭ interkonsento UEA kunlaboras kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) pri la fako instruado. Reprezentanto de UEA ĉe la ILEI-estraro estas Claude Nourmont. Reprezentanto de ILEI ĉe la UEA-estraro estas ĝia prezidanto Stefan MacGill.

ILEI

Alta pinto de la jaro por ILEI estis ĝia 45-a konferenco en Kunmingo, suda Ĉinio, kiu altiris 113 aliĝantojn el 19 landoj, la plej grandan nombron de almenaŭ 26 jaroj. La nivelo de akceptiĝo kaj de la kultura prezento estis senprecedencaj por ILEI. Notindas la unuataga simpozio, kiu altiris prelegojn de profesoroj el la Universitato de Kunmingo laŭ la temo “La arto de komunikado; komunikado de artoj”. Okazis samkadre la 2-a ILEI-Seminario en Orienta Azio kun la temo “Instrumetodo por azianoj”. Tuj poste ILEI aktivis en la Hanoja UK, precipe dum la Tago de la Lernejo.

En Kunmingo estis elektita nova estraro kun mandato ĝis 2015: rekorde granda (9-kapa), rekorde ina (5 el 9) kaj rekorde tutmonda (el 4 kontinentoj). Ĉio tio estas detalita ĉe www.ilei.info, kie ĉiusemajne okazis ĝisdatigoj aŭ aldonoj. La komitato de ILEI faris 29 decidojn. Tri novaj aziaj sekcioj estis akceptitaj: la mongola, nepala kaj vjetnama. Reprezentantoj estis nomumitaj en Pakistano kaj Britio.

Januare ILEI-aktivuloj kungvidis la unike ambician monatan kursaron sur la E-insulo Hajnano (Ĉinio); februare okazis biblioteka ekspozicio en Blanes (Katalunio) rezulte de ILEI-agado; marte ILEI subtene sendis 6 kg da Juna amiko al 120 lernantoj en Mazaradelvalo (Italio) prepare al la nacia kongreso tie, aprile ILEI per sia vicprezidanto Zsófia Kóródy realigis lingvokurson kun KER-ekzamensesio en la kulturcentro Greziljono kaj maje ILEI per sia prezidanto okazigis seminarion pri instruado de Esperanto en fervojistaj rondoj en la 64-a Kongreso de IFEF. Kun IFEF estis ankaŭ subskribita kunlabora interkonsento. Junie reprezentis la ligon Tuomo Grundström en la trijara Konferenco de FIPLV en Helsinko; sammonate ILEI-anoj kontribuis al NASK en Usono; julie ILEI organizis en Germanio dusemajnan kurson de instruista trejnado; tra aŭgusto okazis en Sud-Afriko E-kurso gvidata de ILEI-ano. Septembre ekis la dua jaro de la 3-jara interlingvistika kursaro en Poznano, Pollando, refoje kun stipendia apogo de UEA kaj ILEI. Oktobre en Břeclav (Ĉeĥio) ILEI figuris en kursaro; en Rumanio okazis seminario pri instruado kun partopreno de tri estraranoj de ILEI, kiuj kaptis la okazon kunsidi. Kadre de tio ILEI festis la Mondan Tagon de Instruistoj; en Parizo Monique Arnaud partoprenis nome de ILEI en la festado de Unesko (kiu ja proklamis la tagon). La oficiala estrarkunsido de ILEI okazis monaton poste en Modra, Slovakio, kun 5 estraranoj. Tio okazis antaŭ KAEST, kiu havis edukan temon — la kunigo ebligis kunsidojn inter gvidantoj de ILEI kaj tiuj de E@I kaj ISAE. Sammonate la aŭstralia estrarano Penny Vos partoprenis en 5-taga internacia retkonferenco per prezentaĵo “Esperanto: La Unua Fremdlingvo por Tutmondaj Civitanoj”. Plie, novembre okazis seminario kun ekzamenoj en Benino, kun liga subteno. Decembre ILEI aperis en Zamenhof-tagaj festoj en i.a. Budapeŝto, Varsovio kaj Bydgoszcz, en kies Studumo okazis unuafoje ILEI-kursaro, kun kursanoj el Kazaĥio. Jarfine ekis seminario kun ekzamenoj en Senegalo.

Internacia Pedagogia Revuo daŭrigis sian multjaran altnivelan kaj akuratan aperadon, sub gvido de la redaktoro Jozefo Nemeth. Juna amiko tenis bonan kvaliton, sed ĝia aperritmo rapide negativiĝas, pro malsufiĉaj redaktaj fortoj.

Ekzamenoj

Ekzistas du paralelaj ekzamensistemoj: Internaciaj Ekzamenoj de ILEI/UEA, kun parto pri kulturaj kaj movadaj konoj, kaj la KER/ITK-ekzamenoj de UEA, kiuj estas nur lingvaj.

ILEI/UEA–ekzamenoj

Ili estas prizorgataj de Internacia Ekzamena Komisiono (IEK). En 2012 enoficiĝis nova 7-persona Komisiono por 3 jaroj. Ekzamensesio de ILEI/UEA (elementa kaj meza niveloj) okazis en Kotonuo, Benino, prizorgate de Mireille Grosjean.

La Internacia Ekzamena Komisiono aprobis la regularon pri tute bazaj enkonduka kurso kaj ekzameno, “Unua Kontakto”, prizorgataj de la asocio “Scio Sen Bariloj”, ĉefe en Afriko. Efektiviĝis en Kotonou duan fojon tia sesio en 2012. En Rufisko, Senegalo, okazis kurso kaj ekzameno “Unua nivelo”, premiero laŭ nova sistemo aprobita de IEK kaj ILEI fine de 2012. Per samtempa decido la Komitato de ILEI aprobis trinivelan ekzamensistemon, kies elementa nivelo ricevas la nomon “Dua Nivelo” kaj la meza nivelo la nomon “Tria Nivelo”. (Pli da informoj ĉe ilei.info.)

KER-ekzamenoj en 2012

En la kvara jaro de la KER-sistemo okazis 8 sesioj, inklude la Unuan Tutmondan Ekzamentagon (9-a de junio).

La komisiitoj agis en 7 lokoj de 7 landoj: Hajnano (CN), Greziljono (FR), Bydgoszcz (PL), Hanojo (VT), Nitra (SK), Mazaradel-valo (IT) kaj Moskvo (RU). Al ili aldoniĝis 29 urboj en 19 landoj kun 60 lokaj helpantoj dum la Tutmonda Ekzamentago.

Entute en 2012 estis precize 500 ekzamenokazoj kun kandidatoj el 38 landoj. Pluraj landoj, ĉefe aziaj, unuafoje liveris kandidatojn. Kelkaj personoj ekzameniĝis plurajn fojojn dum la jaro, ĉu pri diversaj partoj de la sama nivelo ĉu trapasinte erojn de la diversaj niveloj. Laŭ la niveloj estis relativa homogeneco inter la kandidatoj (B1: 180, B2: 157 kaj C1: 163). La elekton de ekzamentipoj multe influis la fakto, ke dum la Tutmonda Ekzamentago eblis trapasi nur la skriban parton. Temas do ne pri la prefero de la kandidatoj sed pri la disponigitaj ebloj.

Unuan fojon oni publikigis statistikon pri la malsukcesoj de la ekzamenoj, kiu en 2012 indikis la plej altan nombron: 7,2 %. La plej tikla parto estis en la nivelo B1, kie el 142 personoj malsukcesis 25. La stumbloj okazis plejparte dum la tutmonda ekzameno kaj karakterizas kelkajn konkretajn landojn. La komisiono dediĉos grandan atenton al tio, ke en la koncernaj landoj, ĉefe ne-eŭropaj, oni ricevu eĉ pli da informoj pri la enhavo de la ekzamenoj kaj la strukturo de la testoj kaj taskoj. Ekzameniĝis denove plej aktive francoj (151), sekvate de rusoj (80) kaj meksikanoj (50). En la du lastaj landoj la kandidatoj ekzameniĝis en po 2 urboj, dum francoj en 11 francaj urboj kaj dise en la mondo en diversaj sesioj.

En la kvar jaroj okazis entute 32 sesioj en 25 landoj kun partopreno de 1 025 kandidatoj el 60 landoj.

Por pliaj informoj pri la ekzamenoj vd. www.edukado.net.

Edukado.net

Edukado.net riĉiĝis per 510 novaj membroj kaj nombris fine de la jaro 2 772 personojn el 114 landoj, inter kiuj 410 el Francio, 382 el Brazilo kaj 180 el Usono.

Dum la jaro la paĝaro havis 168 448 vizitantojn, kiuj vidis ĉ. 1 280 500 paĝojn. La ekzercoj (pli ol 755) estis elŝutitaj 16 840 fojojn.

La Unua Tutmonda Ekzamentago estis organizita kadre de la paĝara laboro. Dank’ al la kunlaboro de 60 helpantoj en 29 urboj de 19 landoj, 356 personoj povis trapasi la KER-ekzamenojn. En tiuj lokoj la aranĝo vekis grandan eĥon ankaŭ en la gazetaro.

Signifa paŝo estis la malfermo de Liberaj Studoj, kiuj uzas la programmodulojn de la Klerigejo. En 8 studbranĉoj estis prezentitaj 18 prelegtemoj kun filmitaj aŭ sonregistritaj prezentoj, tekstoj kaj aldonaj testoj. Pli ol 100 personoj ekstudis en tiu senpaga formo de kleriĝo. En la Klerigejo disvolviĝas ankaŭ la reta instruista trejnado (RITE) kun 30 partoprenantoj kaj 30 sekvis la kurson Kultura vojaĝo al Vjetnamio.

La redaktoro plurfoje prelegis virtuale en diversaj aranĝoj kaj gastis en kunvenoj de Esperanto-kluboj. La teamo de la paĝaro disvolvas ne nur retajn programojn, sed en pluraj okazoj gvidis ankaŭ ĉeestajn programojn (ekz. en la UK en Hanojo kaj en la Universitato de Amsterdamo), pedagogian seminarion en Mazaradelvalo kaj plurajn preparsesiojn al la KER-ekzamenoj.

Pro manko de programista kapacito ne eblis konstruigi ĉiujn el la planitaj novaj servoj, sed okazis preparoj de kelkaj grandvolumaj instruaj ludoj, kiuj estos lanĉitaj en 2013.

La novajn programpartojn, projektojn kaj kampanjojn la paĝaro financas el la kolektita subtenmono, pasintjare de 20 personoj en sumo de € 3 276,08. Tio tamen ne sufiĉas por memstare funkcii, pro kio la Fondaĵo edukado.net, registrita en Nederlando kiel bonvola neprofitcela asocio, daŭre bezonas la helpon de ESF.

Retkursejo lernu

Lernu.net funkcias pli ol 10 jarojn kaj konstante kreskas kaj pliboniĝas. La paĝaro kreskis kaj multo ŝanĝiĝis, sed la bazaj celo kaj ideo restis samaj: senpage helpi al retuzantoj en la mondo lerni kaj ekuzi Esperanton laŭeble facile kaj rapide. Impona statistiko: 139 000 registritaj uzantoj, pli ol 4 000 000 paĝoj vizititaj ĉiumonate. Helpantoj plibonigas vortarojn, kontribuas enhaverojn, testas, programas, komentas kaj en multaj aliaj manieroj certigas, ke la projekto floru kaj evoluu. Krom kursoj kaj pure instrua materialo (diversnivelaj gramatikoj, ekzercoj, testoj kaj ekzamenoj), lernu.net disponigas plurajn ilojn por praktika uzo de la lingvo kaj komunikado: la eblon interŝanĝi privatajn mesaĝojn kun aliaj uzantoj, sendi bildkartojn, skribi en la tujmesaĝilo kaj uzi multlingvajn forumojn.

La projekton realigas la organizo Edukado@Interreto (http://ikso.net) kun financa subteno de la usona esplorfondaĵo Esperantic Studies Foundation (http://esperantic.org).

[FORIGITA!: bildo]

KER-ekzamenoj en Kuritibo, Brazilo

TEJO

Nova regularo

Respondeca estrarano Loes Demmendaal

En la Centra Oficejo de UEA deĵoris kiel TEJO-volontulo Sébastien Denux el Francio (januaro), Natalia Antolak el Pollando (februaro–aŭgusto) kaj Quentin Weber-Seban el Francio (ekde septembro). Ili estis helpataj de Manuela Ronco el Italio, ekde oktobro 2011 duontempa oficisto de TEJO laboranta distance.

En la Estraro okazis du demisioj: en aprilo rezignis la kasisto Alisa Nikitina kaj en majo la ĝenerala sekretario Paulína Kožuchová. La taskojn de la unua transprenis la tria vicprezidanto Nico Huurman el Nederlando. La duan anstataŭis komisie Paweł Fischer-Kotowski el Pollando, kiun la Komitato en aŭgusto decidis estraranigi.

La 68-a Internacia Junulara Kongreso laŭplane devis okazi en Japanio, sed en decembro 2011 ĝia LKK anoncis sian rezignon. En januaro la Estraro elektis kiel novan lokon Hanojon, kie ĝi okazis de la 5-a ĝis la 12-a de aŭgusto. Pro la planoj kongresi en 2013 en Nazareto, Israelo, kaj en 2014 en la norda Brazilo unuafoje en la historio de IJK tri sinsekvaj kongresoj okazas ekster Eŭropo.

En junio komenciĝis nova dujara oficperiodo de la Komitato, kiu jarfine konsistis el 36 membroj: 25 komitatanoj A, 3 komitatanoj B, 1 komitatano C kaj 7 estraranoj.

Laŭ la rekomendo de TEJO la Komitato de UEA reviziis ĝian Regularon. Ekvalidis ankaŭ modifitaj reglamentoj. La dokumentoj estis poluritaj kaj oni i.a. aldonis tri novajn agadcelojn de TEJO: (1) kontribuo al la Esperanta kulturo; (2) helpo al la junularo havi aktivan rolon en la konstruo de socio inkluziva, internacia, interkompreniĝa kaj rajtrespekta; kaj (3) plibonigo de la konoj kaj organizaj kapabloj de la aktivuloj kaj stimulo de ilia kultura evoluo.

Intensa estis la agado pri eksteraj rilatoj. TEJO aparte videbligis Esperanton en la UN-konferenco Rio+20, dum kiu reprezentantoj de UEA kaj TEJO prelegis, informis pri la lingvaj rajtoj kaj varbis por Esperanto. En novembro Forumo Junulara Eŭropo aprobis mencion pri lingvaj rajtoj en sia ĝenerala dokumento. Fine, TEJO remembriĝis en Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj, reto de la ĉefaj mondaj junularaj organizoj.

Atentinda estis la movada programo de Junulara E-Semajno jarŝanĝe 2012/2013 en Naumburg (Saale) en Germanio. Gvidate de la prezidanto Łukasz Żebrowski ĝi instigis junulojn sin esprimi pri la movado, ĝiaj celoj kaj agadmanieroj. En la sama aranĝo okazis aktivula trejnado pri la organizado de E-aranĝoj.

La dumonatan revuon Kontakto redaktis Rogener Pavinski. Aperis ses 24-paĝaj kajeroj, kiujn ricevis 702 abonantoj. La movada organo TEJO tutmonde, pri kiu respondecas Szabolcs Szilva, aperis kiel rubriko de Kontakto, en la TEJO-retejo kaj (ekde aprilo) ĉiunumere en Esperanto. Informan rolon plenumas ankaŭ la reta novaĵletero TEJO-aktuale, kiun pretigas Julia Noe. Ĝi estas dissendata al pli ol 700 abonantoj kaj aperis 43 fojojn. La adreslisto de la gastigantoj de Pasporta Servo aperis laste en 2011; sekva eldono estas planita por 2013.

En 2012 TEJO havis 1983 membrojn, el kiuj 371 estis individuaj kaj 1612 membriĝis pere de siaj landaj sekcioj. La organizon subtenis 83 Patronoj, inkluzive de 23 dumvivaj.

[FORIGITA!: bildo]

Rafael Henrique Zerbetto parolas en Esperanto en RIO+20

LANDA KAJ REGIONA AGADO

Iniciatemo daŭre ĉefrolas

Respondeca estrarano M. Gutiérrez

Jaraj raportoj ĉiam kunportas defion, ĉar ili ne povas nek celas kovri ĉiujn okazintaĵojn dum tuta jaro, tamen ili estas specifa revuo, kiu bildigas multajn klopodojn kaj atingojn, iniciatemon kaj agadojn sur la loka kaj landa niveloj, kiuj daŭre estas gravaj por teni viva la torĉon de la movado.

Per ĉi tiu raporto ni ankaŭ volas agnoski kaj ne preteratenti la individuan, lokan kaj regionan laboremon kaj iniciatemon de tiuj esperantistoj, kiuj lige kun la 125-jariĝo de Esperanto sukcesis diverslande kaj -regione entrepreni aldonajn taskojn, agi surbaze de la rekomendoj komitataj kaj propraj laborplanoj.

Afriko

Laŭ Adjé Adjévi, la kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA, afrikaj esperantistoj engaĝiĝis en aktivaĵoj kaj eventoj diversloke. Jen nur kelkaj ekzemploj.

En Lokossa, Benino, la landa asocio radioelsendis prezenton de la prezidanto Latifou Gbadamassi. Konga Esperantista Virina Asocio (DR Kongo) elpaŝis per surstrata teatraĵo pri la lingvo dum la semajno de la francparolantaro en Kinŝaso kaj aranĝis Esperanto-Tagon. En Togolando oni lanĉis la retan revueton Babilanto kaj en Lomeo oni starigis informbudon en la kultura foiro de la universitato, kie 254 gestudentoj enskribiĝis por kurso. Pri Esperanto-agado ofte raportis lokaj televidoj kaj ĵurnaloj. Aperis du numeroj, papere kaj rete, de la bulteno Esperanto en Afriko, redaktata de Jean Codjo, kaj novaĵoj el Afriko estis regule afiŝitaj en la retejo www.esperanto-afriko.org kaj en Facebook.

Aperis ĉeestaj kursoj eĉ en landoj, kie ĝis nun Esperanto ne ekzistis, ekz. Burkino. La kursoj de Mireille Grosjean en Benino kaj Senegalo sukcesis kunlabore kun la landaj asocioj kaj la Afrika Komisiono. Okaze de ili multaj afrikanoj trapasis la Internaciajn Ekzamenojn de ILEI/UEA. La Afrika Oficejo kaj ĝiaj diverslandaj kunlaborantoj sendis lernilojn laŭpete. Dek landaj asocioj (Benino, Burundo, Gabono, Ganao, Kenjo, DR Kongo, Niĝerio, Senegalo, Togolando, Ugando) ricevis subvencion por sia agado. En Togolando okazis la 20-a landa kongreso kun renovigo de la landaj gvidorganoj. Eŭropanoj denove turismis kaj helpis evoluprojektojn en Afriko. Menciindas la ŝipkrozado de Esperantotur el Kaburbo laŭ Namibio, Senegalo, Kanariaj Insuloj, kaj Madejro al Malaga kaj Genova, kun vizitoj al lokaj esperantistoj, same kiel la veturado de ĉinaj komercistoj tra Afriko por serĉi helpantojn inter Esperanto-parolantoj.

La afrika agado estis reprezentata dum la UK kaj IJK en Hanojo de Jérémie Sabiyumva el Burundo kaj kelkaj kongresanoj el Niĝerio kaj DR Kongo.

En la Afrika Oficejo en Lokossa, Benino, laboris volontule Bernard Gnancadja kaj Norbert Sadohounde, ekslernantoj de la lernejo Jules Verstraeten en Koĝi.

La laborplano de la komisiono emfazas la rolon de kursoj en altlernejoj kaj seminarioj de landaj asocioj, por ke la membroj edukiĝu lingve kaj movade. Kunlabore kun la organizo Scio Sen Bariloj oni preparas la 5-an Afrikan Kongreson de Esperanto, kiu okazos jarfine 2013 en Kotonuo, Benino. Se Esperanto ankoraŭ ne aperis ie en Afriko, tion ne kaŭzas mankanta entuziasmo de afrikanoj, sed la nesufiĉo de financaj rimedoj. La komisiono dankas ĉiujn, kiuj sendis materialojn al afrikanoj aŭ donacis al Fondaĵo Afriko.

Ameriko

La Amerika Komisiono daŭre alfrontis malfacilaĵojn por povi aktive roli por la progresigo de Esperanto sur la regiona nivelo. Malgraŭ alvokoj de la kunordiganto A. Fernández-Calienes ĝi spertis malaktivemon de la komisionanoj kaj ne sukcesis entrepreni regionnivelajn iniciatojn nek finfari la necesan aktualigon de sia retejo. Tamen tio ne haltigis landajn kaj lokajn iniciatojn nek la pretecon al individua agado de komisionanoj.

La brazila movado plu efektivigis siajn tradiciajn eventojn, aktivis informe en sociaj retoj kaj ĝisdatigis sian retejon. Aperis bultenoj kaj la movado interrilatis per pluraj listoj, aparte en la eduka branĉo.

En Meksiko, reĝisoro Sam Green prezentis sian dokumentan filmon Utopio en kvar movadoj en CENART (Nacia Centro pri Artoj). Inter pluraj ĉeestaj kursoj en diversaj provincoj elstaris tiuj en kelkaj universitatoj. Informoj lige kun la 125-jariĝo de Esperanto aperis en almenaŭ 46 ĵurnaloj; kiel la plej prestiĝaj menciindas El Universal kaj Milenio.

En Bonaero, kiu en 2014 gastigos la 99-an UK, okazis en oktobro la 54-a Argentina Kongreso de Esperanto sub la temo “Esperanto kiel ponto al la paco, amikeco kaj evoluigo”.

La 60-a kongreso de Esperanto-USA okazis en junio en Dallas, Teksaso. La tradicia NASK denove prezentis mallongan kursaron. En Enumclaw, Vaŝingtonio, fine de septembro okazis NOREK, la Nord-Okcidenta Regiona E-Konferenco kun dudeko da partoprenantoj el kvin landoj. Pli ol 16 mil usonanoj lernas Esperanton per lernu.net.

Kuba E-Asocio havis standon kun libroekspozicio en la internacia librofoiro de Havano. Al cento da enskribiĝintoj KEA proponis diversajn kursojn. Kun varia kleriga-kultura programo okazis en marto la unua Kuba E-Renkontiĝo (KERO) kun 76 partoprenantoj. Dank’ al la rilatoj kun la Kuba UN-Asocio KEA kunorganizis en ĝia sidejo en la Tago de UN publikan prelegon de la Ĝenerala Direktoro de UEA Osmo Buller pri Zamenhof kaj la jubileo de Esperanto. Ĉeestis eksdiplomatoj, ĵurnalistoj kaj reprezentantoj de la eduka ministerio, eldonejoj k.a. institucioj. La aranĝo vaste eĥiĝis en la gazetaro.

En pluraj landoj de la suda kaj centra Ameriko efektiviĝis diversaj eventoj; ekz. financite de Esperanto Internacia. Martin Schäffer vojaĝis al Nikaragvo, kie li prelegis antaŭ 30 interesatoj en la nacia universitato UNAN kaj havis informstandon pri Esperanto.

Meza Oriento kaj Norda Afriko

En la regiono estas nur unu landa asocio, la israela, bone organizita kaj apenaŭ bezonanta helpon. Landa asocio povos formiĝi en Turkio, kie esperantistoj vigle interrilatas per Facebook-paĝo. Similan paĝon havas la maroka esperantistaro, kiu lastatempe refortiĝis pro kursoj en Fezo.

La intenco anonci pri Esperanto en arablingvaj ĵurnaloj ankoraŭ ne realiĝis pro manko de lokaj prizorgantoj. Tamen, lernolibroj kaj vortaroj estis senditaj al kelkaj petintoj. TEJO reprezentiĝis en kunveno de NRO-oj en Kairo, kie estis disdonitaj informiloj. Grava novaĵo estis la apero en la araba de la nova versio de la kurso de Carlos Pereira.

La 5-a Mezorienta Kunveno okazis aprile en Gaziantep, Turkio.

Azio

Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM) aktive laboris surbaze de sia laborplano. KAEM havas bonan superrigardon pri la azia movado dank’ al sia bulteno kaj la Aziaj Kongresoj. En la Hanoja UK dufoje kunsidis por interŝanĝi spertojn kaj opiniojn.

KAEM dividis Azion en 4 regionojn: Orienta, Sudorienta, Suda kaj Okcidenta Azio, pri kiuj respondecas la KAEM-anoj de tiuj regionoj.

En marto Nepalo realigis la 1-an Sud-Azian Seminarion en Katmanduo kun 65 partoprenantoj el Nepalo, Pakistano, Barato kaj Japanio.

KAEM membrigis en UEA 129 aktivulojn per la Fondaĵo Azio.

Esperanto en Azio aperis 4-foje; 350 ekzempleroj estis senditaj al aziaj legantoj kaj 150 al la donacintoj de la Fondaĵo Azio, inter kiuj ĉ. 100 japanoj kaj 50 koreoj. Krom la 1-a Sud-Azia Seminario KAEM aŭspiciis la 31-an Komunan Seminarion de ĉina, japana, korea kaj vjetnama junularo en Hachioji, Japanio (28-30 dec.).

Pri la internacia agado de aziaj esperantistoj menciindas la alvoko okaze de la Internacia Virina Tago, prizorgita de Osioka Taeko, membro de Hiroŝima Esperanto-Centro, kaj la Internacia Esperanto-Sumoo. Ĉi-lasta okazis 6-foje kun 700 partoprenantoj. Ĝi celas altigi la nivelon de esperantistoj, akceli la librovendadon kaj plifortigi la solidarecon inter la partoprenantoj per legado de Esperanto-libroj.

Dum la studjaro 2012-2013 estis nedeviga Esperanto-kurso en la ĉina Zaozhuang-a Universitato. En septembro startis du fakultativaj kursoj en la Scienc-Teknika Universitato de Interna Mongolio kun entute 267 studentoj. En oktobro okazis simpozio omaĝe al la 125-jariĝo de Esperanto en Ŝanhajo. En Indonezio dank’ al la agado de Heidi Goes la movado kreskas kaj aperis du numeroj de Esperanto en Indonezio. La 13-a Israela Kongreso en majo altiris 60 kaj la 99-a Japana Kongreso en Sapporo 360 partoprenantojn. En Koreio Seula Esperanto-Kulturcentro organizis sian 250-an kurson. La 44-a Korea Kongreso de Esperanto oktobre havis la temon “Esperanto-projekto 125: Ek al la praktiko kun Espero”; ĉeestis 105 esperantistoj, i.a. 30 junuloj kaj 6 eksterlandanoj. En februaro aperis tajlingve la lernolibro de Stano Marček Esperanto per rekta metodo. En Vjetnamio la 12-a Printempa Renkontiĝo arigis 60 partoprenantojn en aprilo.

Resume, KAEM aktive agadis. Ĝi havas homfortojn, sed por plenumi siajn planojn ankaŭ al ĝi mankas monrimedoj, pro kio la Fondaĵo Azio daŭre bonvenigas donacojn.

Eŭropo

Post plurjaraj klopodoj ekagis la Eŭropa Komisiono, kunlaboranta kun EEU kaj kunordigata de Aleks Kadar. Ĝi prezentis kernan laborplanon, troveblan sur la Vikiaj paĝoj, kreis liston de siaj membroj k.a. kunlaboremuloj, kaj komencis regulan interkomunikiĝon.

Inter la taskoj komisiitaj de la Komitato estis antaŭenigi la movadon en Albanio. Tiucele ĝi estis en kontakto kun Bardhyl Selimi, kiu raportis pri la progreso por registri la landan asocion. Problemo estas LA-oj, kiuj ne funkcias aŭ almenaŭ ne estas en kontakto kun la komisiono, nome la estona kaj portugala.

En Francio la petskribo por enkonduki Esperanton en la abiturientan ekzamenon, komencita en 2011, daŭris ĝis oktobro. Estis kolektitaj 33 841 subskriboj, i.a. tiuj de 49 parlamentanoj, 186 urbestroj kaj kelkdek famuloj. Dana E-Asocio aktivis en la agado e-125, i.a. per ĉeesto en 4 foiroj. Germana E-Asocio subtenis ekspozicion pri planlingvoj en la Bavara Ŝtata Biblioteko kaj renovigis sian retejon. En germanaj amaskomunikiloj aperis pli ol 155 artikoloj pri Esperanto. Ankaŭ en Aŭstrio oni kunlaboris por e-125 ankaŭ per pagita anonco al Aŭstra Novaĵ-Agentejo pri la Jubilea Jaro, el kiu sekvis artikoloj en kelkaj gazetoj kaj retĵurnaloj. Pola E-Asocio koncentriĝis al supervenko de organizaj problemoj. Dank’ al iniciato de varsovia PEJ-membro kaj amasa reta subteno inernaciskala, la reto de publikaj bicikloluejoj en Varsovio ricevis la nomon “Veturilo”. Regule aperis Pola Esperantisto, ĉiunumere informante i.a. pri UEA-laboroj. En Slovakio okazis la tradiciaj Somera E-Studado (SES) kaj Konferenco pri Apliko de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST). La unuafoje aljuĝitan premion de la Fondaĵo Cigno pro la informa agado en EU-landoj en 2011 ricevis Brita E-Asocio.

La maja 71-a Hispana E-Kongreso en Almagro bone eĥiĝis en amaskomunikiloj, kio instigis la HEF-estraron eĉ pli fortigi la informan flankon per nomumo de specifa komisiito. El kampanjo ĉirkaŭ la jubileo de la lingvo rezultis i.a. ampleksa raporto la 26-an de julio, tagmeze kaj vespere, en la ĉefa televida novaĵprogramo de la ŝtata stacio TVE. En Italio rimarkindas la landa kongreso en la sicilia Mazaradelvalo, kie la tutan jaron Esperanto estis instruata al centoj da lernejanoj kun postaj ekzamenoj de Itala Instituto de Esperanto. En Malto intensigis sian informan laboron kun junula entuziasmo la multjardeka aganto Carmel Mallia.

En Grekio oni “konstruis” la asocian retejon www.esperanto.gr, kunligitan kun paĝo en Facebook kaj kun blogo. Kostas Kiriakos lanĉis sian novan greklingvan libron Internacia Lingvo Esperanto — 1887-2012, 125 Jaroj — De la 19a ĝis la 21a Jarcento.

En Rusio plu aperis la periodaĵoj REGo kaj La Ondo de Esperanto. En Moskvo kaj en Ĉeboksary okazis du lingvaj festivaloj, kiuj kunvenigis pli ol 1500 personojn. En Moskvo ĉeestis la germana ambasadoro, la esperantisto Ulrich Brandenburg. En Jalto, Ukrainio, okazis la 85-a kongreso de SAT. En Belorusio aperis artikoloj en la gazetaro kaj funkciis Esperanto-grupoj en Facebook kaj Vkontakte. Financa kontribuo al la konto Eŭropo ebligos realigi la agadon de la Eŭropa Komisiono de UEA.

Oceanio

La agado de la Oceania Komisiono estis minimuma, sed ĝi restis atenta al la regionaj okazaĵoj. Bone progresis kunlaboro inter la landaj asocioj de Aŭstralio kaj Nov-Zelando. Ilia komuna revuo Esperanto sub la Suda Kruco frontas defiojn rilate la paperan eldonon, kaj oni konsideras aperigi ĝin nur elektronike.

Ĝemelaj Urboj

En la ĝemelurba agado elstaris du jubileoj: la 10-jariĝo de la projekto kaj la 40-a numero de Informilo de Ĝemelaj Urboj. 90 individuoj aŭ organizaĵoj el 42 landoj reagis al la jubileoj kaj raportis pri ili multaj retejoj aŭ gazetoj, i.a. la Neubrandenburg-a radio en Germanio kaj Ĉina Interreta Informa Centro. La informilo havis pli ol 2000 legantojn en 128 landoj. La komisiito Wu Guojiang ricevis 164 reagojn el 61 landoj.

En Hanojo la Komitato de UEA instigis la LA-ojn trovi respondeculojn pri la projekto. Tiuj aktivas jam en Nederlando, Pakistano, Svedio kaj Vjetnamio. El la kunveno pri ĝemelurba agado en la UK fontis proponoj pri perreta agado kaj starigo de laborgrupo pri la projekto. Pri ambaŭ komenciĝis kunlaboro, en kiu aktivis Pieter Engwirda el Nederlando k.a. interesatoj.

Dek kelkaj (vic-)urbestroj partoprenis en E-aktivadoj aŭ akceptis esperantistojn. Károly Szita, la urbestro de la hungara Kaposvár, sendis reprezentanton al la 10-a kongreso de kroataj esperantistoj en la ĝemelurbo Koprivnica kun Esperanta gratulletero al la urbestrino.

En la 79-a Itala Kongreso de Esperanto la urbestro Nicoló Cristaldi esprimis sian deziron, ke lia urbo Mazaradelvalo iĝu simbolurbo de Esperanto. En decembro li subskribis en Bjalistoko kun ĝia urbestro Tadeusz Truskolaski deklaron pri kunlaboro por la ideo de Esperanto.

La E-organizaĵoj de la germana Herzberg am Harz kaj la pola Góra festis la 20-jaran ĝemelurban jubileon per seminario pri ĝemelurba aktivado. Surbaze de ĝemela rilato inter la Dong Da-distrikto de Hanojo kaj la franca urbo Choisy-le-Roi ĝemeliĝis esperantistoj de tiuj lokoj. Per Esperanto ĝemeliĝis la Zaozhuang-a Universitato de Ĉinio kaj la Korea Universitato de Fremdaj Studoj.

SCIENCA KAJ FAKA AGADO

Respondeca estrarano A. Wandel
Fakaj Asocioj

Detalaj rezultoj de la reta enketo pri Fakaj Asocioj farita de la estrarano troviĝas en https://docs.google.com/file/d/0B0vromzI﹍9AfUnRFWGZyVlRLQmc/edit. El 22 respondintaj FA-oj 20 havas propran retejon, 12 publikigas sian bultenon ankaŭ aŭ nur rete. La retliston s...@yahoogroŭps.com regule sekvas 13 el la respondintaj FA-oj. En la listo membras ĉ. 200 asocioj kaj individuoj. La datumoj pri la FA-oj aperas ĉe: http://uea.org/agadoj/faka﹍agado.html.

Faka agado dum la Hanoja UK

En la Faka Forumo partoprenis deko da Fakaj Asocioj, diskutante pri la celoj kaj metodoj de FA-oj en la reta epoko. La subkomitatan kunsidon pri scienca kaj faka agado partoprenis 20 personoj. Sub la gvido de Amri Wandel ĝi ellaboris 7-punktan rezolucion pri UEA-servoj kaj rekomendoj por FA-oj, kiun la Komitato akceptis unuanime.

En Hanojo okazis la 65-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato kun naŭ prelegoj. Tri el ili estis partoj de IKU-AIS-kurso. La kursojn sekvis ekzamenoj; ĉ. 30 sukcesintoj en ĉiuj tri kursoj ricevis atestojn.

La IKU-libro (130p., red. Roy McCoy) estas plu mendebla ĉe UEA. Kun resumoj en la vjetnama, ĝi estis donacita al la vicprezidantino de Vjetnamio, kiu ĝin apreze akceptis.

IVU

La Internacia Vintra Universitato havis sian 6-an sesion jarŝanĝe en la Internacia Festivalo en Dortmund (Germanio). Okazis kvar kursoj kun ekzamenoj kaj 37 sukcesintoj ricevis atestojn.

Universitataj retkursoj

en Esperanto Laŭ iniciato de Dennis Keefe estis inaŭgurita Internacia Universitato de Esperanto ĉe www.universitato.info, kiu konsistas el tri 40-horaj videokursoj. Du el ili estis instruataj kadre de la internacia eksperimento Esperanto-Insulo en Ĉinio: Alfronti militon de prof. Ron Glossop kaj Filozofio kaj historio de la informadiko de prof. Federico Gobbo. La tria kurso, Enkonduko al astronomio kaj astrofiziko, de prof. Amri Wandel, estis videoregistrita en Pekino.

En la retejo http://edukado.net/klerigejo, mastrumata de Katalin Kováts, aldoniĝis tria kurso, Historio de filozofio de Endre Dudics, apud du aliaj retkursoj (Interlingvistiko de Věra Barandovská-Frank kaj Astrobiologio de Amri Wandel), ekzistantaj ekde 2011. La kursoj estas malfermaj kaj senpagaj por la publiko.

La malnova reta kursaro de AIS (http://www.ais-sanmarino.org, klaku sur “kursoj” kaj poste sur la E-flageto), estis reorganizita de Reinhard Fössmeier kaj Renato Corsetti.

Google kaj Maŝintradukado

Laŭ la estrarano pri scienca kaj faka agado (vd. enkondukon al Jarlibro 2012), la informa kaj reklama graveco de la aldono de Esperanto kiel la 64-a lingvo en la tradukaplikaĵo de Google kompareblas kun la rekono de la valoro de Esperanto fare de Unesko en 1954. Aplikoj estis priskribitaj en la Hanoja prelego de Wandel, Google, Esperanto kaj maŝin-tradukado, http://www.slideshare.net/amriw.

Terminologio

Mélanie Maradan, kiel komisiito de UEA, daŭrigis la kontakton kun la Internacia Organizaĵo por Normigado (ISO) kaj kun la Internacia Informejo pri Terminologio (Infoterm). UEA pretis subteni partoprenon de du kandidatoj en unusemajna terminologia trejnado de TermNet kune kun la Universitato de Vieno. Partoprenis unu, dum la alia devis rezigni pro vizaj problemoj. La komisiito ankaŭ ĝisdatigis la UEA-retejon de la Terminologia Esperanto-Centro (http://esperanto.net/tec).

ISAE

Internacia Scienca Asocio Esperanta lanĉis kun la Interkultura Centro Herzberg projekton por skani pli ol 60-jarajn arkivaĵojn, t.e. pli ol 1500 fakajn artikolojn en Esperanto, kun la celo libere aperigi ilin en 2013. Sub nova estraro, elektita en 2011, ISAE revigliĝis. Ĝi starigis modernan retejon, kiu ebligas membroadministradon kaj pretigadon de Scienca Revuo, de kiu du novaj numeroj legeblas ĉe http://scienca-revuo.info.

KAEST

45 personoj el 11 landoj partoprenis en novembro la Konferencon pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko en Modra-Harmónia (Slovakio); vd. http://kaest.ikso.net/pmwiki/pmwiki.php?n=Main.E%C4%A5oj

Rondo Familia

Post la demisio de J. Derks, nova redaktoro de la reta bulteno Familia Esperanto estas serĉata.

ESPLORO KAJ DOKUMENTADO

Respondeca estrarano A. Wandel

CED, Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, estas la esplora fako de UEA. Ĝi aperigas la sciencan revuon Language Problems and Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, LPLP) sub la redakto de prof. Humphrey Tonkin (Usono), prof. Probal Dasgupta (Hinda Unio), prof. Mark Fettes (Kanado) kaj prof. Sabine Fiedler (interlingvistika fako, Germanio). Kiel kutime, en 2012 aperis tri numeroj de LPLP (la 36-a jarkolekto), kun entute 14 artikoloj. La plimulto estis en la angla lingvo, tri aperis en la franca kaj unu en la hispana lingvoj. Aperis interlingvistikaj artikoloj pri denaskaj parolantoj de Esperanto, komparo inter la Esperanto-komunumo kaj tiuj de minoritataj lingvoj, pri la interlingvisto André Martinet, de, respektive, Sabine Fiedler, Kimura Goro kaj Johannes Klare. Por anstataŭi prof. Tonkin, kiu anoncis sian retiriĝon ekde 2014 post 30 jaroj kiel redaktoro aŭ administra redaktoro, laboris dum la jaro tripersona komitato sub la gvido de prof. Fiedler por trovi novan ĉefredaktoron. Estis elektita (kaj aprobita de la Estraro de UEA) prof. Timothy Reagan (Usono), dekano de la Fakultato pri Edukado ĉe la Universitato Nazarbajev, Kazaĥstano. Li estas ofta kontribuanto al LPLP kaj aktiva membro de ĝia redakcia komitato.

La Esperantologia Konferenco, tradicie organizata de CED en la UK-oj, okazis en Hanojo sub la gvido de prof. Christer Kiselman kaj Mélanie Maradan. La programo konsistis el kvin referaĵoj, de Nguyen Xuan Thu (Vjetnamio), Kadoja Hidenori (Japanio), Heidi Goes (Belgio), Ilona Koutny (Hungario/Pollando), kaj Mélanie Maradan (Svislando).

Aperis regule Informilo por Interlingvistoj (red. Detlev Blanke). Ĝi celas teni interlingvistojn informitaj pri novaj eldonaĵoj, konferencoj ktp. Ĝi estas senpage abonebla por ĉiu interesato laŭpete ĉe la CO de UEA kaj legebla ĉe http://www.esperantic.org/en/communications/ipi. La germana interlingvistika asocio GIL eldonas ĝian germanlingvan version.

Ekde la registroj por la jaro 2012 d-ro Wim Jansen transprenos la funkcion de d-roj Blanke kaj Tonkin pri la kompilado de la Internacia Bibliografio de la Asocio pri Modernaj Lingvoj (Usono). Ĝi aperas en granda datenobazo, en kiu aldoniĝas tricento da novaj bibliografiaj eroj ĉiujare, tiel ke nun disponeblas tie dekmiloj da eroj, kiuj iel rilatas al Esperanto kaj interlingvistiko.

La usona-kanada fondaĵo Esperantic Studies Foundation (ESF), kiu proksime kunlaboras kun CED, sub la prezido de Mark Fettes daŭrigas sian kunlaboron rilate la retejon lernu.net. Ĝi donas helpon al lernantoj de la lingvo per unu el la plej popularaj retaj kursoj kaj ankaŭ funkcias kiel renkontiĝejo de lernantoj de la lingvo. Inter siaj diversaj agadoj, ESF ankaŭ finance subtenas la CED-Fonduson, kiu donas malgrandajn subvenciojn al fakuloj, kiuj bezonas financan helpon por eldoni studojn, organizi konferencojn k.s. La fonduso estas gvidata de d-ro Blanke, kune kun d-ro Christer Kiselman (Svedio) kaj Osmo Buller (Nederlando). La respondecon de Buller lastatempe transprenis Nikola Rašić. Vidu la retejon de ESF: www.esperantic.org.

FINAJ VORTOJ DE LA PREZIDANTO

Post la ĉi-jaraj atingoj partaj aŭ tutaj, ni ĉiuj devos atenti novan okazon por kontribui al mondskala iniciato. UN proklamis 2013-2022 kiel Internacian Jardekon por la Interproksimigo de Kulturoj kaj identigis Uneskon kiel la gvidan instancon.

UN ligas ĉi tiun paŝon al la Unesko-rezolucio de 2006 pri la antaŭenigo de dialogo inter la popoloj, kiu alvokis evoluigi universalan, tutteran konscion, bazitan sur dialogo kaj kunlaboro en etoso de fido kaj interkompreno, kaj kiu pledis por nova humanismo por la 21-a jarcento. El tiu rezolucio sekvis la Internacia Jaro por la Interproksimigo de Kulturoj 2010. Nun ni havos tutan jardekon por inde disvolvi la temon.

Pro nia delonga kunaga rilato kun UN kaj Unesko, ĉi tiu jardeko estas jam institucie nia. Dependas de ni — la membroj, la landaj kaj fakaj asocioj, la lokaj societoj, aliaj institucioj en la UEA-familio — ĝuste kiamaniere ni konkrete faros el ĝi nian jardekon. Ja ne dubeblas, ke ni sukcese uzos la jardekon. La membroj kaj la agantaroj, kiuj kune teksas la universalecon de nia Esperanto-asocio, ripete demonstregis, ke ankaŭ sub sieĝaj kondiĉoj la esperantistoj ĝispelas sin ĝis la limoj de la homa kapablo plibonigadi la mondon. Mi povas do nur diri: Kuraĝe plu antaŭen.

Probal Dasgupta

TEJO tutmonde

IJF estis bona, malgraŭ ĉio

De la 27-a de marto ĝis la 2-a de aprilo 2013 okazis en Ostuni, Italio, la ĉi-jara Internacia Junulara Festivalo (IJF). Finfine en la Sudo. Tre plaĉa loko, kie la arboj jam ekfloris. Apud la maro, meze de la citrusoj. Kaj la vetero eĉ regalis nin per kelketaj sunaj tagoj. Al ĉiuj, kiuj demandis min “Do, kia estis la IJF?” mi povis doni nur unu respondon: “Bona, malgraŭ ĉio.”

Ĉu per tio mi volas sugesti ke, kvankam ne katastrofa, ĝi ne estis entuziasmiga? Tute ne! Fakte mi pensas ke mi ĵus kreis mian novan, personan koncepton de tio kio estas bona aranĝo, la aranĝo kiun mi mem volus organizi. La perfekta ja ne ekzistas. Tiu, kie ĉio bone funkcias, kiu ĉiujn kontentigas.

Kelkajn tagojn antaŭ la komenco mi retbabilis kun la organizantoj, kaj la situacio ŝajnis senesperiga. Multaj el tiuj kiuj volis partopreni malaliĝis: estos do malgranda partoprenantaro, kio normale damaĝas la etoson kaj la sukceson. Inter la malaliĝintoj estis pluraj program-kontribuontoj: la programo bezonis do plenan reorganizadon, kaj ankoraŭ tute ne pretis. Evidentiĝis ke la buskompanio ne havas sufiĉe grandan buson por la ekskurso, oni ne povis doni al mi certan informon pri la funkciado de la publika transporto el la stacidomo al la kongresejo, eĉ ne certis, ĉu eblos tendumi aŭ ne... Mi komencis iom zorgi pri tio kio okazos, kiam la festivalo komenciĝos.

La grava tago alvenis: mi kaj mia kunvojaĝanto atingis la Ostunan stacidomon jam vespere, kie ni renkontiĝis kun aliaj ĵus alvenintoj. Ni malkovris ke je tiu horo ne plu estas busoj: fuŝ', ni tute ne emas promeni tri kilometrojn laŭ malluma vojo, kaj eĉ en pluvo! Mi alvokis unu el la organizantoj: “Trankvilu, post kelkaj minutoj venos iu kaj veturigos vin per aŭto.” Ho, kiom ĝoje! Ni venis al la kongresejo kaj, malgraŭ la malfrua horo, tuj post la kutima interŝanĝo de brakumoj, ni povis vespermanĝi (eĉ mi, kiu aliĝis kiel memzorganto) ĉar oni konservis la manĝon por ni. Kaj jen oni akompanis min al la supra etaĝo (kia servo, oni eĉ kunportas miajn valizojn!). Tie mi malkovris ke la amasloĝejo eĉ havas litojn! Nu, se oni dirintus tion antaŭe, mi ne estus kunportinta matracon kaj dormosakon... — sed ja oni ne plendu pro bona surprizo. La vespera programo komenciĝis per montro de amuza bonveniga filmeto, kaj kelkaj (danĝeraj) interkonaj ludoj, sekvataj de drinkludoj... — bona komenco!

La ceteraj tagoj pasis glate, nur tro rapide. Mi povus verki ankoraŭ multe pri ĉiu unuopa organiza problemo kaj fuŝo (relative malmultaj kaj etaj, mi devas agnoski), sed kion mi volas rimarkigi estas simple tio: mi tre aprezis, ke por ĉiu komplikaĵo mi (kaj la aliaj) ĉiam trovis iun organizanton pretan por helpi, ke kiam io ne funkciis, oni riparis ĝin, ke kiam mankis io, oni provis elturniĝi. Eĉ en kreivaj manieroj. Se mi devus eligi unu aferon, unu eron pri kiu la IJF vere elstaris, mi verŝajne ne scius kion diri. Sed mi sentis la mankon de nenio. Mi fartis bone, ankaŭ la aliaj partoprenantoj ŝajnis kontentaj, la etoso estis bona, la programo sufiĉe riĉa, la ekskursoj interesaj, la koncertoj pli ol ĝueblaj, la ejo taŭga, la manĝo bongusta, la homoj simpatiaj kaj ĉarmaj.

Kio estas do la “sekreto” malantaŭ la sukceso de tiu ĉi renkontiĝo? Al miaj okuloj tio ŝajnas esti ĉefe la entuziasmo kaj la kompakteco de la organiza teamo. La fakto, ke ĝiaj anoj ĝuis la organizadon, ke ili amuziĝis, kaj kune strebis amuzi la aliajn, sen fuĝi el siaj respondecoj. Mi vidis ilin en pluraj momentoj lacaj, sed daŭre viglaj kaj ĝojaj, kaj tio ĉiam transmisiiĝas al la partoprenantoj. Jam du jaroj pasis ekde kiam mi eksestraraniĝis en IEJ, kaj mi devas diri ke dum tiu ĉi aranĝo mi bedaŭris tion por la unua fojo. Havi tiun ĉi senton estas por mi tre kortuŝe kaj esperige samtempe. Mi jam antaŭĝojas la sekvan IJF-on!

Manuela Ronco

[FORIGITA!: bildo]

La libroservo

Simpozio por junuloj el EU kaj Ĉinio

Simpozio pri EU-Ĉina Pluevoluigado en Junulara Laboro kun la ĉeftemo “Novaj Amaskomunikiloj” okazis de la 20-a ĝis la 27-a de marto 2013 en Pekino, Ĉangŝa kaj Ŝanhajo.

Pekino, privata salono de impona hotelo. Granda cirkla tablo kun amaso da bongustaĵoj. Judith Meyer verve babilas kun altranga funkciulo. La etoso estas gaja, la manĝaĵo antaŭpretigita por la venonttaga vojaĝo al Hunan-provinco.

Dek kvar junaj eŭropanoj, reprezentante Forumon Junularan Eŭropan (FoJE), kaj pluraj oficialuloj de la Tutĉina Junulara Federacio babilas, ŝercas, trinkas. Kaj de tempo al tempo la vorto “Esperanto” aŭ “世界语” reeĥiĝas de la tablo. TEJO estas tie. Du el la dek kvar junaj eŭropanoj reprezentas TEJOn, kaj ili ambaŭ rolas kiel junaj spertuloj pri novaj amaskomunikiloj, ilia rolo en junularaj organizoj kaj en EU-Ĉinaj rilatoj. Temas pri la 4-a Simpozio pri EU-Ĉina Pluevoluigado en Junulara Laboro, kiu okazis en Pekino, Ĉangsa kaj Ŝanhajo. Kaj granda sukceso por la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj de TEJO, elstare gvidata de Michael Boris Mandirola, kiu per plurjara laborado sukcesis atingi tian ĉeestan rekonon.

La simpozio antaŭvidis du plenajn labortagojn en Pekino, dum kiuj en ambaŭ laborgrupoj okazos prezentoj pri la agadoj de TEJO, aranĝitaj por plene enkadriĝi en la ĝenerala temo de la simpozio kaj en la specifa de la laborgrupoj. Dum la cetero de la tempo okazis vizitoj al firmaoj agantaj en la kampo pri novaj amaskomunikiloj, tujmesaĝiloj, retaj televidoj, kaj kompreneble vizitoj al regionaj sekcioj de la Tutĉina Junulara Federacio. Ĉie eblis prezenti nin, doni vizitkartojn, prezenti la agadojn de la asocio, foje mallonge, foje pli longe. Sed la neformalaj momentoj estas kompreneble la plej gravaj. Kiam oni kune manĝas, drinkas, kafumas, ekster la formala fono, nia verda mesaĝo trovas fruktodonan terenon, amikiĝoj kreiĝas, kunlaborebloj konkretiĝas, kaj kun ĉinaj organizoj, kaj kun aliaj eŭropaj organizoj tie reprezentataj.

Ĉi tiu evento estis mia kvara aranĝo reprezente de TEJO en EU-ĉinaj rilatoj, kaj la dua en Ĉinio. Temas do pri longdaŭra agado en kiu TEJO estas engaĝita, kaj kie ĝi elstare rolas. Ne estas hazardo ke el la preskaŭ cento da internaciaj organizoj kaj naciaj junularaj konsilioj kiuj formas FoJE, el la dek kvar partoprenantoj al tiu ĉi simpozio du homoj venas el TEJO.

La vizito al Ĉinio tamen estis utila ne nur por la simpozio mem. Post la fino de la oficiala aranĝo estis tempo ankaŭ por umi en nia interna verda mondo. Por la tria fojo mi vizitis Ĉinan Radion Internacian, kaj la ĉiam ĉarma Wang Shanshan varme bonvenigis nin. Tre agrable estis renkontiĝi kun la Pekina Esperanto-Grupo, kaj ĝui prelegon de Jiang Limin pri lia volontulado en la Centra Oficejo de UEA. Estis do ankaŭ okazo babili pri TEJO en Ĉinio kaj pri junulara agado. Por la dua fojo mi vizitis la lingvan universitaton, kie la nelacigebla profesoro Li Weilun instruas Esperanton. La renkontiĝo kun la skipo de El Popola Ĉinio estis aparte instiga kaj agrabla. Mi multe babilis kun Wang Ruixiang, Jiang Limin, Usui Hiroyuki kaj Shi Guang.

Bonŝance restis ankaŭ tempo por esplori la iom nekonatan Ĉinion: kune kun Gabriele Corsetti kaj mia amata Sara Spanò ni iris al Yujiacun, ŝtona vilaĝo en la provinco Hebei. La vojaĝo por atingi ĝin estas tiom memorebla kiom la vilaĝo mem.

Certe elstara okazo, brila sukceso en la eksteraj rilatoj de TEJO, kaj plia ŝtupo por la konstruo de vera ponto inter EU kaj Ĉinio, ankaŭ en nia verda movado.

Francesco Maurelli

Federico Gobbo gvidos la katedron en Amsterdamo

La kuratoroj de la katedro Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo rekomendas la italan lingviston Federico Gobbo kiel la novan estron de la katedro.

Li transprenos la taskon de prof. d-ro Wim Jansen, kiu emeritiĝos ĉi-jare. D-ro Gobbo estas i.a. estrarano de Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) kaj recenzredaktoro de Language Problems kaj Language Planning (Lingvaj Problemoj kaj Lingva Planado).

La katedro estis fondita en 1998 laŭ la iniciato de la fondaĵo “Esperanto en Instruado”, kiu unue ankaŭ respondecis pri ĝia financado. En 1994 ĝi kunfandiĝis kun Internacia Esperanto-Instituto, kiu sekve fariĝis la sponsoro. Ekde septembro 2013 UEA transprenos la respondecon pri la katedro, kiu estas la sola universitata katedro pri sia fako en la mondo. Duonon de la kostoj kovros la asocio Esperanto Nederland.

La katedro havas tri kuratorojn. Du el ili, prof. d-ro A.P. Versloot kaj prof. d-ro P.C. Hengeveld, estas nomumitaj de la universitato. La tria kuratoro, nomumita de la financa garantianto, estis de la komenco Hans Erasmus. Ekde la nova studjaro Nikola Rašić sekvos lin kiel reprezentanto de UEA.

Gazetara kampanjo ĉirkaŭ la UK

Esperanto en la gazetaro de via regiono: www.gazetaro.co.nr

Per eta paŝo eblus senpage aperigi artikolojn pri Esperanto en ĵurnaloj, revuoj, televidoj, radioj, retpaĝoj kaj sociaj retoj de via regiono. Tio estas la celo de la Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la Universala Kongreso de Esperanto, organizata de UEA. La kongreso de Rejkjaviko povas esti interesa kaj raportinda fakto por amaskomunikiloj, se ĝi rekte rilatas al konkretaj personoj, vivantaj, loĝantaj en via regiono. Do, povas esti interesa al la loka gazetaro la fakto, ke vi mem aŭ via samlandano vojaĝos eksterlanden al internacia kongreso, kie milo da homoj el cento da landoj diskutos plurajn temojn, en unu sola lingvo komprenata de ĉiuj.

Rejkjavika UK: unu el kvin aliĝintoj el Azio

La 98-a UK en Rejkjaviko nombris 962 aliĝintojn el 52 landoj je la 17-a de majo.

Japanio retenas la unuan lokon kun 97 aliĝintoj antaŭ Francio (88) kaj Germanio (83), dum Ĉinio (46) leviĝis al la kvara loko. Minimume 25 aliĝintojn liveris Italio (43), Nederlando (42), Svedio (37), Pollando kaj Usono (po 34), Rusio (33), Finnlando (29), Belgio kaj Brazilo (po 28), Svislando (27), kaj Britio kaj Ĉeĥio (po 25). Notindas, ke preskaŭ kvinono (174) el la aliĝintoj estas azianoj.

Aliĝilo de la 98-a UK: http://uea.org/kongresoj/uk﹍alighilo.php

Oratora Konkurso en Rejkjaviko

En la 98-a UK en Rejkjaviko denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Claude Nourmont, m...@pt.lu.

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

1. Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj

2. Internacia Jaro de kinuo: ĉu bonŝanco por la tutmonda ekonomio ?

3. Kiun vizion por moderna Esperanto-movado?

4. Esperanto en sociaj retoj kaj en retaj tradukiloj

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭpreparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos 10 minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularo﹍oratora﹍konkurso.html.

Revuo Esperanto 2013 7-8

Malferme

KER-ekzamenoj: novaj sukcesoj, novaj teknologioj

La novtipaj UEA-ITK-ekzamenoj, bazitaj sur la Eŭropa Referenckadro (KER), estis lanĉitaj en 2008, t.e. antaŭ 5 jaroj. Ekde tiam la ekzamenkomisiono de UEA organizis 33 sesiojn en trideko da landoj. Dum tiuj eventoj okazis 1 265 ekzameniĝoj de kandidatoj el pli ol 60 landoj.

Ekzameniĝi eblis jam en kvar universalaj kongresoj, en kelkaj landaj kongresoj, internaciaj kursaroj kaj kulturaj eventoj. Plej multe da partoprenantoj alportis la ĝis nun dufoje okazigitaj tutmondaj ekzamensesioj.

La du tutmondaj sesioj instigis ĝis nun pli ol 600 membrojn de la komunumo kaj eklaborigis ĉirkaŭ 100 lokajn helpantojn por ebligi tiujn ekzamenojn. Kluboj kaj kursgvidantoj dum monatoj gvidis preparkursojn, la kandidatoj sisteme trairis la gramatikajn librojn, riĉigis sian vortprovizon, lernis kompili leterojn kaj eseetojn por bone respondi al la ekzamenpostuloj. Rimarkeble altiĝis la elŝutoj de la ekzamentipaj ekzercoj ĉe la paĝaro edukado.net kaj la vendoj de gramatikaj libroj kaj vortaroj. Apartan popularecon akiris la libro Esperanto de nivelo al nivelo, kiu enhavas po du specimenojn de ĉiu nivelo de la sistemo. La konscia lernado kaj prepariĝo al la ekzameno, altigo de la ĝenerala lingvonivelo de la esperantistaro, estas la plej grava celo de la sistemo. La regule kaj sisteme proponataj ekzamenebloj naskis strebojn al partopreno en la sesioj, deziron al ekhavo de atestilo pri lingvokono, kio signifas iusencan oficialigon de Esperanto. La ŝtate registritaj atestiloj, eldonitaj de la ĉefa lingvoekzamena centro de Hungario (ITK), la ekzamensistemo, aprobita de la Asocio de Lingvo-Testistoj de Eŭropo (ALTE), la fakto, ke la Konsilio de Eŭropo en Strasburgo enlistigas la Esperanto-version de la plurcentpaĝa manlibro Komuna Eŭropa Referenckadro por lingvoj: lernado, instruado, pritaksado signifas lingvopolitikan sukceson de Esperanto.

Ĉi-kampe la ekstera agnosko estis pli frua kaj pli grava ol la komenca akcepto ene de nia movado. Danke al la regula kaj sistema kleriga agado pri la ekzamensistemo kaj ĝia graveco pli kaj pli alten kreskas la nombro de tiuj esperantistoj, kiuj deziras ekzameniĝi. La posedo de KER-atestilo komencas aperi kiel postulo aŭ kriterio ĉe kelkaj asocioj kaj agadoj en Esperantujo.

Malmultaj en la movado havas la privilegion sekvi universitatajn studojn pri esperantologio aŭ pri aliaj sciencaj branĉoj, havi okazon partopreni en plursemajnaj seminarioj kaj kursoj aŭ trapasi abiturientan ekzamenon pri Esperanto. Tiuj ebloj estas ankoraŭ limigitaj, ĉar ligitaj ĉefe al eŭropaj lokoj kaj programoj. Trapasi KER-ekzamenon povas jam pli kaj pli multe da homoj, ankaŭ en ekstereŭropaj landoj. Pri tio laboras diligente la ekzamenkomisiono de UEA kunlabore kun edukado.net. La klopodoj ĉiujare indikas novajn, pozitivajn atingojn.

Dum en la pasintjara raporto pri la unua tutmonda ekzamensesio ni devis kun bedaŭro agnoski, ke mondvaste eblis okazigi nur skribajn ekzamenojn, ĉi-jare ni kun fiero povas raporti pri tio, ke jam eblis okazigi ankaŭ parolajn sesiojn. Tiel el la 241 kandidatoj de la nuna jaro 55 povis trapasi ankaŭ parolajn ekzamenojn, por kiuj ni uzis modernajn teknikajn rimedojn. En la plimulto de la kazoj ni utiligis Skajpon por kunligi la ekzamenantojn kaj la ekzamenlokojn. Post la sukcesaj spertoj ni kun kontento konstatas, ke ne plu estas limoj por okazigo ankaŭ de tiaj ekzamenoj.

En trianguloj kiel ekzemple Nederlando-Italio kaj Francio, Hungario-Nederlando kaj Meksiko, aŭ Nederlando-Argentino kaj Svislando la kolegoj senĝene kaj venkante milojn da kilometroj virtuale sidis ĉirkaŭ la sama tablo, kaj povis ekzameni la kandidatojn. La aplikata metodo eĉ ne estis tiom kontraŭnatura kiom ĝi ŝajnas je la unua aŭdo, ja ni pensu nur pri tio, kiom da esperantistoj uzas la lingvon nuntempe interkomunike pere de la reto.

Ni do povas anonci, ke ne plu necesas esti “unukruraj ekzamenatoj”, sed ekde nun eblos trapasi distance ambaŭ partojn de la KER-ekzameno, kondiĉe ke ekestos pli kaj pli da kandidatoj kaj — proporcie al ili — UEA fortigos la laborkapaciton de la komisiono.

La ĝisnunajn tutmondajn sesiojn lanĉis, pretigis kaj gvidis Katalin Kováts, fakte grandparte kadre de sia redaktora laboro por la retejo www.edukado.net. Ĉi-jare en la pretigo kaj kontrolo de la ekzamenmaterialoj kaj iliaj multobligo kaj sendado en nord- kaj latin-amerikaj landoj helpis ŝin deko da kolegoj. En la ekzamenlokoj estis trejnataj kaj gvidataj de ŝi ĉ. 60 personoj, sen kies sindona laboro ne eblus atingi la sukceson. Sed kiun sukceson precize?

La 8-an de junio 2013 ekzameniĝis 241esperantistoj en 24 urboj de 16 landoj. Laŭalfabeta listo de la landoj kaj lokoj kun la nombro de kandidatoj estas: Argentino (Bonaero) 7, Belgio (Gento) 12, Brazilo (Kuritibo 11, Maceio 11) 22, Finnlando (Helsinko) 8, Francio (Arras 17, Avinjono 8, La Roche-sur-Yon 13, Limoĝo 12, Liono 9, Tuluzo 8, Parizo 9) 76, Germanio (Berlino) 7, Japanio (Tokio) 5, Kolombio (Kalio) 8, Meksiko (Tecámac 36, Tijuana 4) 40, Nikaragvo (Managvo) 7, Pollando (Varsovio) 5, Ruslando (Moskvo) 14, Serbio (Senta) 9, Svedio (Malmo) 5, Svislando (La Chaux-de-Fonds) 9, Usono (San-Francisko) 7. Parolaj sesioj estis en Arras, Limoĝo, Liono, Tuluzo, La Chaux-de-Fonds kaj en Tecámac. La skajpajn sesiojn okazigis Katalin Kováts, Márta Kovács, Zsófia Kóródy, Petra Smidéliusz, Renato Corsetti kaj en Liono surloke krome Mireille Grosjean.

La tutmonda kunagado ankaŭ ĉi-jare altiris la atenton de ekstermovadaj novaĵoservoj, en pluraj lokoj ĵurnalisto vizitis la ekzameniĝantojn, kaj sekve de tio unu post la aliaj aperadas en la lokaj gazetoj pozitivaj artikoloj pri Esperanto. En kelkaj urboj ni sukcesis atingi, ke altrangaj honoraj gastoj estis enplektitaj en la proceduron, ekz. en Liono la vicurbestro ricevis kaj mem portis la testojn al la ekzamenloko, poste eĉ ĉeestis la festan restoracian manĝon kun la kandidatoj. En aliaj urboj universitataj vicprezidanto kaj profesoroj, lernejaj direktoroj, bibliotekestro kaj direktoro de socia organizaĵo subtenis la aranĝon per siaj ĉeesto kaj kunlaboro. Do, niaj seriozaj ekzamenoj postlasis pozitivajn impresojn.

La testpakaĵoj jam survojas al Budapeŝto, kie en junio kaj julio okazos la korektado kaj taksado. La unuaj rezultoj kaj atestiloj atendeblas en la UK en Rejkjaviko, kie, verŝajne, la du direktoroj de la Budapeŝta Lingvocentro mem enmanigos la dokumentojn al la ĉeestantaj kandidatoj aŭ iliaj reprezentantoj.

Nun okazas la administrado de la sesio, kolektado de la enketiloj pri la surlokaj spertoj kaj pretigo de detala analizo kun notoj pri la plibonigendaj eroj de la aranĝo. Pri la evento estas kompilita resumpaĝo kun ligoj al rilataj filmetoj, artikoloj, kunigitaj pli ol cent fotoj, listo de kunlaborintoj kaj statistikoj. Tiu ĉi paĝo sub la nomo: Dua Tutmonda KER-sesio kaj ĉiuj pliaj informoj pri la ekzameno kaj sekvaj sesioj legeblas sub la menuero Ekzamenoj ĉe www.edukado.net.

1 265 personoj estas multe, pli ol la partoprenintoj de la kongreso en Hanojo, aŭ la ĝis nun aliĝintoj al la ĉi-jara kongreso en Rejkjaviko.

Al la ofta demando “Kiom da esperantistoj estas en la mondo?” ni neniam povas doni precizan respondon. Impona nombro de la personoj kun KER-atestilo pri lingvokono estas kaj estos objektiva indiko ne nur pri kvanto, sed ankaŭ pri la kvalito de esperantistoj, laŭ mezuro agnoskata ekster la movado. Ni altigu tiun ĉi nombron por altigi ankaŭ nian memestimon kaj la prestiĝon de nia lingvo.

Katalin Kováts

[FORIGITA!: bildo]

La 7 kandidatoj en Bonaero, Argentino

[FORIGITA!: bildo]

La 36 kandidatoj en Tecámac, Meksiko

Tria sukcesa KER-sesio en Moskvo

La 8-an de junio 2013 en Moskvo sukcese okazis jam la tria KER-sesio. Vi demandos: kial la tria, se en la tuta mondo estas organizita nur la dua? Ne estas eraro, vere la trian fojon ni faris la ekzamensesion.

Junie en 2012 ekzameniĝis 30 rusianoj en la ĉefurbo de Rusio. Kaj decembre 2012 al Moskvo “premie” venis akcepti la parolan parton de 25 personoj la redaktoro kaj fondinto de edukado.net Katalin Kováts kaj la eksa UEA-prezidanto Renato Corsetti. En la neĝplena malvarma Moskvo estis tamen varmega ekzamenetoso, ja efektiviĝis kaj la parola kaj la skriba partoj por kelkaj entuziasmiĝintaj aktivuloj de la rusia Esperanto-movado.

La granda kvanto de C1-niveluloj ĉarmis la akademianojn, estis vere interese por ambaŭ flankoj libere interkompreniĝi en nia kara lingvo.

Ĉi-foje, diference de la unuaj du sesioj, duono de la kandidatoj aliĝis por la nivelo B1. Grandparte estis la lernantoj de Irina Gonĉarova kaj Svetlana Smetanina. Tio ĝojigas, ĉar estas perspektivo kaj esperoj atingi pli altan ŝtupon kaj ekzameniĝi pri pli superaj niveloj. La ejon por la ekzameno jam la duan fojon disponigas la lernejo n-ro 1199, kiu apartenas al “Ligo de lernejoj”, fakte gimnazio por talentaj infanoj. Helpanto kaj patrono de la evento estas profesoro Aleksandr Podosinov, elstara latinisto, membro de Rusia Akademio de Sciencoj, esploristo de antikvaj lingvoj kaj arda propagandanto de Esperanto. Dank’ al li kaj liaj kolegoj ni tre komforte sentis nin en la hejmeca atmosfero de la lernejo. Ĉi-junie la kuraĝon por la KER-sesio ekhavis 20 personoj, ekzameniĝis 14.

Apartan dankon mi volas esprimi al Nikolao Gudskov, gvidanto de la ekzameno kaj helpanto, estrarano de REU; al Irina Gonĉarova pro la preparo de la kandidatoj kaj la organiza laboro kaj al Tatjana Loskutova pro ŝia helpo en organizaj kaj dumekzamenaj aferoj.

Koran dankon al la iniciatinto kaj ĉeforganizinto de la Dua Tutmonda KER-sesio Katalin Kováts pro ŝiaj giganta laboro kaj ĉiama helpo! Pluajn sukcesojn al la ekzamenitoj, instruistoj, organizantoj, helpantoj, al ni ĉiuj!

Svetlana Smetanina

Bona IDEO

Multaj homoj konas la diversajn EU-programojn, ekzemple tiujn kun la nomoj Comenius, Erasmus k.s. Tiuj du estas por junuloj, studentoj.

Laŭ la sama modelo ekzistas programo por plenkreskuloj, “lerni tra la tuta vivo”, kies nomo estas Grundtvig, nomo de la fama dana sciencisto. En la jaro 2011 8 Landaj Asocioj de UEA aliĝis al tiu programo por labori laŭ la temo “Interkultura edukado, defio por diverseca Eŭropo”. El tiu longa titolo venas la mallongigo IDEO. La iniciatinto de tiu aliĝo estis la firmao KOSMO. Nur 4 asocioj ricevis permeson de sia lando, do la kunlaboro komenciĝis kun Francio, Germanio, Katalunio kaj Svislando. La celo de la financa subteno de Eŭropa Unio estas, ke homoj vojaĝadu kaj konatiĝu. Tion kutimas fari esperantistoj. Tamen vojaĝi kaj ricevi repagon de vojaĝkostoj estas agrabla aspekto de tiu programo. Ni decidis aliĝi por 12 movoj, tio estas, ke devis okazi dum la du jaroj de tiu programo (somero 2011 ĝis somero 2013) 12 vojaĝoj al la landoj de la partneroj: 12 malsamaj germanoj devis iri al eksterlando, aŭ 6 germanoj devis iri dufoje al eksterlando... Per tiuj du ekzemploj vi povas kompreni, kio estas “movo” en tiu EU-a ĵargono.

Ni kunvenis unue en Svislando, poste en Germanio, Francio, Katalunio, denove en Svislando, poste okazis daŭra nomadumado, kun la celo prezenti ian finan produkton, kiu estu helpo al la diversaj landoj, asocioj, grupoj (ekstermovadaj), por atingi harmonian kunvivadon inter la lokanoj kaj la diversoriginaj enmigrintoj. Ni decidis starigi retpaĝon. Ĝi nun ekzistas kaj prezentas multegajn ideojn pri IDEO: librojn, aktivadojn, filmojn, analizojn pri teoriaj aspektoj, raportojn pri spertoj. Tiu retejo plu ekzistos post la fino de nia mandato. Bv viziti ĝin: www.noos.ch/ideo. Nia laborlingvo estas Esperanto, tamen la retejo estas ankaŭ en la germana, kataluna, franca kaj angla. Ankoraŭ farendas tradukoj en la retejo.

Niaj kunvenoj senescepte estis tre interesaj kaj fruktodonaj, sed ne ĉiam facilaj. Jes ja, daŭre venis aliaj el niaj membroj. Tio signifas, ke ni devis ĉiam denove informi la partoprenantojn pri la tuta programo, la tuta enhavo, la jam farita laboro. Sed tre pozitiva aspekto estis, ke la novalvenintoj alportis siajn rimarkojn, konstatojn, spertojn pri tiu temo. Do ili abunde riĉigis niajn esplorojn. Plie iu gastiganta lando povis venigi fakulon por prelegi al la kunveninta grupo.

Ĉiuj el ni devis partopreni informkunsidojn en la agentejo de sia lando. Ni povis prezenti nian laboron kaj nian laborlingvon. Multaj aliaj grupoj traktas aliajn temojn tre malsamajn kaj baraktas en plej diversaj komunikproblemoj; konsekvence iuj el ili dungis interpretistojn, mem tradukis aŭ dronis en miskomprenoj. Aŭdante pri nia solvo pluraj ekkonsciis pri la ekzisto kaj efiko de Esperanto kaj miris, eĉ nin enviis.

Ni esperas, ke nia projekto estos deklarita “elstara” projekto. Pri tio rajtas decidi la svisa agentejo (Fondation ch, www.ch-go.ch), ĉar Svislando (Svisa Esperanto-Societo SES) ricevis la taskon kunordigi niajn aktivaĵojn.

Mireille Grosjean

La amsterdama katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto

Historio

La iniciativo krei universitatan katedron por Esperanto en Nederlando ne venis el la Esperanto-movado. Estis prof. J. Wieberdink, emerita profesoro pri kirurgio, kiu interesiĝis pri Esperanto kaj petis informojn de la iama Esperanto-Centro en Hago. Tio okazis antaŭ preskaŭ 20 jaroj. Mi konatiĝis kun profesoro Wieberdink en tiu kadro, kaj en diskuto pri la pozicio de la internacia lingvo li demandis, kial oni ne povus proponi al iu universitato starigi specialan katedron por Esperanto. Li mem havis sperton pri tio, ĉar li starigis specialan katedron pri tute alia fako ĉe la Libera Universitato de Bruselo en Belgio. Li klarigis, kiel li organizis la necesan kunlaboron de la Brusela universitato kaj la financadon.

Ĉar Esperanto-fako verŝajne ne sufiĉe allogus kiel katedro, naskiĝis la ideo starigi katedron pri “Interlingvistiko kaj Esperanto”. Tamen inter la ideo kaj realigo estis longa distanco.

Estis kunmetita laborgrupo, kies sekretario estis la subskribanto. Prof. Wieberdink kaj mi kunmetis rekomendkomitaton de eminentuloj por havigi subtenon por la plano. Ni presigis oficialan leterpaperon kun la nomoj de la membroj de tiu komitato kaj tiuj de la laborgrupo. La financadon pretis liveri la iama nederlanda Fondaĵo Esperanto en la Instruado kiu poste kunfandiĝis kun Internacia Esperanto-Instituto (IEI) en Hago, ĉar eventuala universitato verŝajne ne montrus inklinon financi mem katedron.

La laborgrupo kontaktis diversajn universitatojn kaj personojn kaj vizitis ilin por klarigi la planon. Finfine konvinkiĝis la fakultato pri lingvoj ĉe la Amsterdama Universitato, ke tiu speciala katedro povus esti pliriĉigo de la universitato, danke al la rekomendkomitato kaj al profesia plano kaj ankaŭ al membro de la laborgrupo, prof. Adriaan de Groot, kiu estis fama scienculo pri psikologio kaj konata aŭtoro. Li estis influhava persono specife sur la tereno de edukado.

La unua okupanto de la katedro estis prof. d-ro Marc van Oostendorp en 1998. Ekde 2002 prof. d-ro inĝ. Wim Jansen plenumis tiun funkcion. Jansen emeritiĝos ĉi-jare en septembro.

Strukturo

Ekde 2013-09-01 Universala Esperanto-Asocio anstataŭ IEI estos la jura reprezentanto, kiu ricevos de la universitato la rajton nomumi profesoron por kvinjara oficperiodo. La nova postenulo devas plenumi ekzakte la samajn profesiajn postulojn, kiuj validas por nomumoj de “normalaj” profesoroj. Tiel la universitato organizis publikan varbokampanjon kun taskopriskribo kaj financaj kondiĉoj, kaj komisiis la elekton de la plej taŭga kandidato al la tripersona kuratoraro, dutrione reprezentanta la universitaton (prof. P. C. Hengeveld kaj prof. A.P. Versloot) kaj unutrione reprezentanta la juran personon (la subskribanto).

La propono de la kuratoraro bezonas la aprobon kaj de la dekano de la antaŭvidata fakultato ĝis la plej alta nivelo de la universitata estraro kaj de la dekanoj de parencaj fakultatoj de aliaj nederlandaj universitatoj, kiuj enhavas tiajn fakultatojn. Post la definitiva aprobo la universitato informas la juran reprezentanton pri la efektivigeblo de ties nomumorajto.

La nomumita katedrulo rezidas en la asignita fakultato, devige membriĝas en sia faka esplorcentro kaj devas efektivigi instru- kaj esplorprogramon kongruan kun sia parttempa enoficigo. La katedrulo devas liveri jarraporton pri siaj agadoj al la dekano kaj al la kuratoraro, kaj estos juĝata laŭ tio. La kuratoraro formulas rekomendon al la koncerna dekano pri la daŭrigindeco de la katedro fine de la kvinjara mandato.

Inter la katedrulo kaj la universitato ekzistas neniu formo de kontrakto (krom regularo, al kiu submetiĝas ĉiu samspeca katedrulo). Inter la katedrulo kaj la jura reprezentanto ekzistas interkonsento, kiu difinas i.a. la minimuman ĉiujaran hordediĉon kaj la honorarion, kongrue kun la ĵus menciita regularo. La postenon financos UEA kaj la nederlanda asocio por Esperanto (Esperanto Nederland). Tiuj ambaŭ devas, laŭ postuloj de la universitato, disponigi po € 10 000 ĉiujare. La jara kontribuo de € 20 000 estas ne nur por financi la honorarion de la katedrulo, sed ankaŭ por universitata esploro.

Florada periodo

Danke al Wim Jansen la katedro vere floras. Lia unua kurso pri interlingvistiko estis organizita en la unua semestro de 2002-2003. La unua Esperanto-kurso aperis en la dua semestro de 2006-2007. Ĝis hodiaŭ ekzameniĝis 181 studentoj; 92 pri interlingvistiko kaj 89 pri Esperanto.

La kurslibroj estas la nederlandlingva libro (282 paĝoj) Enkonduko en la interlingvistikon kaj Esperanto, nederlandlingva gramatika gvidlibro (85 paĝoj) kun trakto de la Esperanta morfologio laŭ la funkcia diskurs-gramatiko, ambaŭ de Wim Jansen kiel aŭtoro, kiuj akompanas la lernolibron de Stano Marček Esperanto per rekta metodo (Esperanto via de directe methode, la nederlanda eldono, 2007, 115 paĝoj). La lernolibro, en siaj nederlanda kaj angla versioj, estas havebla ankaŭ en la memstudocentro de la universitato, sur kies servilo disponeblas la akompana sonmaterialo.

Do, sur la plej alta eduknivelo (universitato) ekzistas hodiaŭ instruado de kaj interlingvistiko kaj Esperanto kiel integra parto de la universitata-eduko!

Wim Jansen ne nur instruis. Li publikigis librojn, sciencajn artikolojn, recenzojn, broŝurojn, popularsciencajn artikolojn, intervjuojn kaj jarraportojn. Li publikigis en Esperanto, en la germana, nederlanda, angla kaj itala. Li ankaŭ organizis konferencojn i.a. en Amsterdamo en 2008 kunlabore kun CED (Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj), partoprenis en diversaj konferencoj i.a. en la ILEI-simpozio en Kopenhago en 2011, prelegis en pluraj konferencoj i.a. en la konferencoj de GIL (Gesellschaft für Interlinguistik) en Berlino. Li certigis fortan pozicion por Esperanto sur la plej alta eduknivelo en Nederlando.

Estonte

La kuratoroj* de la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo rekomendas la italan lingviston Federico Gobbo kiel la novan estron de la katedro. D-ro Gobbo (1974) estas unu el la plej aktivaj nuntempaj esperantologoj. Li estas i.a. estrarano de CED kaj recenzredaktoro de la revuo Language Problems & Language Planning.

Hazarde la revuo Esperanto (majo 2013) pritraktis la rilaton inter Esperanto kaj universitatoj. Amri Wandel skribis pri universitata studado interrete kaj per Esperanto. Dennis Keefe pritraktis kelkajn principojn. La unua principo estas, ke la kursoj estas per sed ne pri Esperanto. Dua principo de la universitato de Esperanto estas, ke ĉiu profesoro jam instruadis la samajn kursojn en universitato(j) de sia lando. Ni povas laŭdi tiun disvolviĝon. Tamen la plej grava principo laŭ mi estas ke studado kaj instruado de interlingvistiko kaj Esperanto estu integra parto de la universitata edukado.

La Amsterdama katedro estas nun la sola universitata katedro pri sia fako en la mondo, ĉar ĝi estas integra parto de la universitata edukado. Studentoj ekzameniĝas kaj ricevas poentojn por siaj studoj.

Kial ne ekzistas kompareblaj katedroj? La projekto por nova strategio de la Esperanto-movado eĉ ne enhavas tiun planon kaj tio devus esti grava strebo por ĉiu lando. Ĉu ne estus bona ideo starigi fondaĵon ĉe UEA por ĝenerala subtenado de katedroj mondskale kaj pripensi kampanjojn? La strebado estu, ke je la plej alta eduknivelo, do la universitata, ĉiu lando havu katedron pri interlingvistiko kaj Esperanto. Tiu estos bonega reklamo por divastigi konon pri Esperanto; tiel la publiko espereble pli rapide konstatos, ke temas pri serioza afero.

Hans Erasmus (kuratoro)

[FORIGITA!: bildo]

Publika festparolado de Wim Jansen okaze de lia nomumo kiel speciala profesoro pri interlingvistiko kaj Esperanto en la aŭlo de la universitato de Amsterdamo. Foto Katalin Kováts

* Ekde la nova studjaro mag. Nikola Rašić estos la reprezentanto de UEA.

Lastatempe ĉe ILEI: Gvidiloj, moduloj, etapoj kaj partneroj

La kunlaboro inter instruistoj (ILEI) kaj fervojistoj (IFEF) pluiras duan jaron, per okazigo de triparta seminario pri instrukurso por fervojistoj dum la maja kongreso de IFEF. Antaŭ tio ILEI konkretigis sian kunlaboron kun Kulturcentro Grésillon, per la tria sukcesa printempa lingvokurso kun ekzamenpropono — refoje la kastelo plenis por la kursaro.

Laborkunsido fine de tiu aranĝo progresigis la planojn por modula skemo pri instruista trejnado, en kies kadro ĉiuj nunaj liverantoj povos funkcii kun granda grado de aŭtonomio. Rezulto de la kunsido estis malneto de konciza unupaĝa temara superrigardo kun 35 moduloj aranĝitaj en ses grupoj, kune kun ideoj por la postularo. Tio videblas en la E-lingva retejo de ILEI: www.ilei.info. Progresigaj kunsidoj kun pli da agantoj estas starigataj kadre de la 46-a Konferenco de ILEI en Herzberg-Sieber (Germanio), kaj ankaŭ septembre en Poznań (Pollando) okaze de la ĉeesta sesio en la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) por la tria kaj lasta jaro de la nuna kursaro kaj la lanĉo de unujara instruisto-trejna kurso (informojn vidu ĉe edukado.net). ILEI kaj UEA intense laboris por povi anonci stipendiojn por tiu unujara kurso. Tuj post la kurso okazos samurbe la renoma kultura festo Arkones — plia kialo por pripensi partoprenon.

La nova retkurso, nomita ĝis nun e125, progresetas. Deko da etapoj aperas en la konstruata multlingva retejo de ILEI, ĉe www.ilei-mondo.info. Materialo ekzistas por 25 etapoj, kun skemo ĝis 70 — kio kovras la plimulton de la esencaj instruaĵoj. Ankaŭ la fervojista varianto de la kurso progresetas.

ILEI tra la lastaj jaroj kreis dudekon da gvidiloj por siaj membroj; indas ke similo okazu ĉe UEA. ILEI sekve preparis malneton de Gvidilo por Kursgvidantoj (vidu la retejon, sub “Dokumentoj”). Tio celas neprofesiajn instruistojn, kiuj tamen volas aŭ devas gvidi kurson, kaj formos enkondukon al la nune represata kaj multe uzata Manlibro pri la Instruado de Esperanto.

Stefan MacGill

Unuafoje IFEF kun UFE

La unuan fojon okazis komuna kongreso de Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF) kaj Espéranto-France (UFE). Ĝi kunvenigis 253 homojn el 19 landoj en Artigues-apud-Bordozo inter la 3-a kaj 11-a de majo 2013.

Estis defio kunigi kongreson de la plej granda aliĝinta faka asocio de UEA kaj tiu de Landa Asocio. Tio kapdolorigis la kasistojn de ambaŭ organizaĵoj. Sed la partoprenantoj ĝuis la rezulton: pli riĉa kultura programo, kaj pli internacia etoso. Alia defio estis klopodi verki komunan artikolon por la revuo: jen la rezulto.

Dum la solena inaŭguro, bonvenige salutis la prezidanto de la Loka Kongresa Komitato Sylviane Lafargue (samtempe vicprezidantino de IFEF), kiu ankaŭ transdonis la salutvortojn de UIC (Internacia Fervoj-Unio). Interesege parolis Jean-Marie Darmian, vicprezidanto de la Departementa Konsilio, kiu tuj poste verkis entuziasman raporton sur sia blogo www.jeanmariedarmian.fr. Salutis la vicprezidanto de UEA Claude Nourmont, nome de UEA kaj de UFE. Ŝi akcentis la gravecon de la fervojista movado kaj la bonan agadon de IFEF en la kadro de UEA. Salutis ankaŭ Stefan MacGill por ILEI, la prezidanto de Espéranto-Gironde Bernard Sarlandie kaj nome de la Akademio Brian Moon. Festparolis la prezidantino de IFEF Rodica Todor, i.a. memorigante ke en la komenco de la franca esperantista movado la fervojisto Armand Berlande iniciatis la kunlaboradon per Esperanto inter fervojistoj. Okaze de la kongreso la prezidantino transdonis IFEF-diplomon al tri meritplenaj homoj: Jeannine Daguin, Bernard Sarlandie kaj Marcelo Redoulez.

Dum la plenkunsido de IFEF estis reelektita la ĝisnuna estraro por la oficperiodo 2013-2016 kaj akceptita nova landa asocio: Kuba Esperanto-Fervojista Sekcio el Kuba Esperanto-Asocio. Nova Estraro de UFE estis elektita kun denove Axel Rousseau kiel prezidanto, Xavier Dewidehem (vicprezidanto pri UK 2015), Didier Loison (vicprezidanto pri eksteraj rilatoj), Aleks Kadar (sekretario), Raymonde Coquisart (helpsekretariino), Anne-Émilie Ravache (kasisto), Sébastien Montagne (helpkasisto).

En la fermo Claude Nourmont, nome de UEA, transdonis al Renée Triolle diplomon de UEA pro elstara agado, omaĝe al ŝia longdaŭra agado ĉe Unesko.

IFEF havis siajn fakajn kunsidojn kaj vizitojn. En la Faka Komisiono, la ĉefa temo estis serĉo de nova kunlaboranto por la terminara sekcio. Prezentiĝis fervojaj novaĵoj flanke de Danio (Jan Niemann), de Kroatio (Zlatko Hinst) kaj de Ĉeĥio (Ladislav Kovář).

La kongresa temo “La rolo de la fervojoj en la disvolviĝo de la moderna mondo” instigis al pluraj prelegoj. Faka ekskurso kondukis al la tramgaraĝo de Bordozo, kie oni rigardis la riparejon de la tramoj, la purigad-aparatojn, eĉ la Centrigitan Komandejon. Plej interesis la prezento de la elgrunda elektra provizado de la bordozaj tramoj. Tiu monda novaĵo estis la temo de la ĉefa fakprelego “La bordoza tramo kaj ties moderna APS-sistemo”, kiun stiris la geedzoj Lafosse.

Robert Combes raportis pri la siatempaj konstrulaboroj de la fervoja viadukto de Fades, Mireille Grosjean prezentis la japanajn trajnojn, Andrej Grigorjev el Siberio prelegis pri fervojista sindikato kaj Stefan MacGill pri la rolo de fervojo en la moderna mondo, ĉefe el hungara perspektivo. Inter la nefervojistaj prelegoj: Daniel Moirand, tradukinto de La 1001 noktoj parolis pri ĝia mirinda mondo. Pri Muzaiko klarigis Veronika Poor kaj la junularan movadon prezentis la volontulo de TEJO ĉe la Centra Oficejo Quentin Weber-Seban. Okazis forumo pri la grundtviga projekto IDEO koncerne interkulturan edukadon.

Spektakloj! Malfacilus decidi, kiu estis la plej bona: la okcitana vespero de la muzikgrupo Maragane, la lirikaĵoj de la elstare belvoĉa Morine Stride, la sekreto de la magia trajneto malkaŝita de La Kompanoj, la konata duopo Kajto kiu plukajtumis kaj lokomotivis, la internacia ĥoro Interkant’ kun sia nova brila spektaklo Ĉirkaŭ Karmena?

Riĉa ekskursa programo por la kongresanoj: Bordozo, la citadelo de Blajo, Saint-Emilion, la golfeto de Arkaŝono kaj la duno Pilat, la landezia vilaĝo en la subĉiela muzeo Marquèze, la estuaro Ĝirondo kaj la insulo Patiras.

El vidpunkto de ambaŭ asocioj, la komune organizita kongreso plene sukcesis. La LKK laŭdinde prizorgis ĉion, kaj ricevis merititajn aplaŭdojn. Certe ripetinda eksperimento!

Claude Nourmont kaj István Gulyás

Tri numeroj de la kongresa bulteno legeblas ĉe la retejo de IFEF: http://ifefufe-2013.over-blog.fr/, kun amaso da fotoj. Fotoj kaj gazet-artikoloj (en la franca) ĉe la retejo de UFE: http://esperanto-france.org/congres-national-2013, kaj aliaj fotoj ĉe: https://picasaweb.google.com/112281905963597121996/CongresEsperantoArtiguesDu7Au12Mai2013EsperantoKongresojEnArtigues.

Komitatanoj B por la periodo 2013-2016

La 17-an de junio okazis en la Centra Oficejo de UEA la nombrado de la voĉoj donitaj en la elektado de ses Komitatanoj B por la periodo 2013-2016. Por tiu tasko la Estraro de UEA nomumis komisionon, kiu konsistis el la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller kaj la individuaj membroj Atie van Zeist, Piet Schuil kaj Rob Moerbeek. Laborantoj de la Centra Oficejo helpis la komisionon en la nombrado, kiu daŭris preskaŭ kvar horojn.

Balotilo estis sendita al 4 392 individuaj membroj, el kiuj voĉdonis 1 188, t.e. 27,0%. Estis 1 185 validaj kaj 3 malvalidaj balotiloj. Ĉar pri la ses elekteblaj lokoj konkursis nur sep kandidatoj, la voĉdonado eble ne estis same interesa kiel en 2010, kiam por la sama nombro da lokoj estis 13 kandidatoj kaj la balota procentaĵo estis pli alta, 32,3%. La rekordo, 33,8%, datiĝas de 1998.

Plej multe da voĉoj, 1002, ricevis Mark Fettes . L a aliaj sukcesaj kandidatoj estis Stefan MacGill (973), José Antonio Vergara (887), Barbara Pietrzak (881), Amri Wandel (874) kaj Dennis Keefe (859). Ne elektita estis Johan Derks, kiu ricevis 566 voĉojn.

La Komitatanoj B reprezentas en la supera organo de UEA la individuajn membrojn. Estas unu Komitatano B por ĉiu komencita milo da membroj laŭ la stato fine de la antaŭa jaro, ĉi-kaze la 31-an de decembro 2012. Krome, ĉiuj aliĝintaj landaj kaj fakaj asocioj kun minimume 100 membroj rajtas nomumi Komitatanon A. Aliaj asocioj nomumas observantojn, kiuj ne havas voĉdonrajton en la kunsidoj de la Komitato. Fine, la Komitatanoj A kaj B rajtas alelekti Komitatanojn C, kies nombro ne rajtas esti pli ol la kvarono de la suma nombro de la Komitatanoj A kaj B.

Recenzoj

Ĝin legu ne nur kristanoj

Katekismo de la honesta homo.Voltaire. El la franca tradukis André Cherpillod. Chapecó: Fonto, 2012. 59p. 20cm. Prezo: € 6,90

En ĉi tiu libreto mi retrovis la Volteron de miaj junaj jaroj, kiam mi legis ĉion, kion mi povis trovi de li. Tamen ni ne plu estas en tiu Italujo de antaŭ 60 jaroj kaj certe ne plu en tiu Francujo de la 18-a jarcento, kiam la originalo aperis, kiel Catéchisme de l’honnête homme en 1763.

Mi volas diri, ke en la katolika/kristana mondo tio, kion Voltero diras pri la absurdaĵoj de la Biblio kaj de la Evangelio, estas jam pli-malpli akceptataj veroj. Neniu plu serioze opinias, ke vere la judoj iris tra la Ruĝa Maro provizore malfermiĝinta aŭ ke Jesuo vere promenis sur la akvo. Kompreneble estas ankoraŭ multaj kredantoj, kiuj tamen iel provas raciigi la aferon, kaj aserti, ke tiuj estas rakontoj de tiu tempo, ke oni devas interpreti ilin alegorie kaj ne laŭvorte, ktp. Sed mi ne pretus debati serioze pri tio, ĉu Jesuo igis akvon vino kaj eventuale per kiu ĥemia procedo. Atentu, tamen, ke estas regionoj de la kristana mondo, kie homoj ankoraŭ laŭlitere kredas tion, kion ili legas en la sanktaj libroj. Temas pri Usono, kie oni malpermesas instruadon de evoluismo kaj postulas instruadon de kreismo. Kiam mi diras ke parto de Usono vivas en teĥnike evoluinta Meza Epoko, ĉiuj pensas, ke mi estas kontraŭusona.

La libreto ĉi tie recenzata ĝuste pritraktas la tre pacan dialogon inter liberpensulo kaj greka monaĥo pri la absurdaĵoj de la Biblio kaj pri ilia neebla rilato al religio. Ĉiuokaze, ne nur en Usono oni devas legi Volteron. Oni devus legi lin ankaŭ en la islama mondo kaj en la teritorioj de kelkaj aliaj religioj, inkluzive de la budaistoj, de la hinduistoj ktp. La unua problemo de la islama mondo estas, ke ni ne lasas ĝin en paco evolui laŭ sia ritmo. Sed la dua problemo estas, ke ankoraŭ aperis neniu islama Voltero. La tempoj ne estas komplete maturaj. Kelkaj intelektuloj, kiuj sintenas al islamo, kiel Voltero sintenis al la katolika eklezio, komencas aperi ĉefe en la islamaj komunumoj en Eŭropo, sed ili estas duoble malbonŝancaj. Neniu aŭskultas ilin ĉi tie [temas ĉiuokaze pri teroristoj kiel ĉiuj aliaj araboj, diras la bone informitaj civitanoj] kaj neniu aŭskultas ilin en islamaj landoj [temas pri agentoj de la krucmilitistoj].

André Cherpillod, kiel kutime, faris unu el siaj tradukaj majstroverkoj. Pri tio mi eĉ ne bezonas komenti. Mi rekomendas la legadon de ĉi tiu libreto al tiuj, kiuj ankoraŭ havas kelkajn dubojn, ĉu la rakontoj, kiujn oni aŭskultas en la preĝejo, finfine ne estas veraj aferoj okazintaj antaŭ tre longa tempo.

Renato Corsetti

Malgranda aspekte, sed granda intelekte

Ne ekzistas verdaj steloj (60 mikronoveloj kun suplemento). Liven Dek. Novjorko: Mondial, 2012. 122p. 22cm. ISBN 9781595692351. Prezo: € 12,00

La libron de Liven Dek Ne ekzistas verdaj steloj (60 mikronoveloj kun suplemento) oni povas tralegi rapidege. Jes, la noveloj vere estas tre mallongaj, multaj okupas nur etan parton de paĝo, la tiparo de la libro estas granda, inter tekstoj troviĝas paĝoj malplenaj aŭ kun bildetoj. Do, oni bezonas nur kelkajn horojn por la legado. Sed la malgranda kvanto da teksto donas ampleksan motivaron por pensi kaj priparoli kun aliaj legantoj aŭ nelegantoj de la libro.

Kiel sekvas el la subtitolo, la libro enhavas 60 mikronovelojn. Nur kvin estas dupaĝaj, plejparte la tekstoj okupas nur unu paĝon, kaj estas du-tri unufrazaj, kiel, ekzemple, la jena: “La horloĝo sonoras kaj mi vekiĝas, kiel kutime, en alia sonĝo” (Vekiĝo, p. 87). La temoj de la rakontetoj estas diversaj, sed almenaŭ triopo rilatas iamaniere al morto. Kompreneble, por fari etan tekston interesa, alloga, frapa, ŝoka, la aŭtoro devas enigi en ĝin ion neatenditan, nekonjektotan, kaj morto fidele servas al tiu celo. La unuaj du mikronoveloj, aparte la samtitola kun la libro, profunde kortuŝis nin. Sed oni ne pensu, ke la tuta novelaro estas tia. Estas pluraj rakontetoj “logikaj”, iom sekaj, estas kelkaj plene fantaziaj. Interesaj estas etaj rimarkoj-impresoj el la ĉiutaga vivo, kaptitaj de la aŭtoro. Amuzis nin la ideo pri la uzado de novaj teknologioj en Cindrulino (p. 50). Amantoj de amhistorioj kaj detektivaj romanoj trovos en tiu ĉi libro etaĵojn de siaj ŝatataj ĝenroj. Estas kelkaj rakontetoj kun politika fono. Nur du-tri rilatas iamaniere al Esperanto.

Plejparte la ideo de aparta historio estas klara, sed certaj tekstoj (en nia okazo proksimume kvarono) kaŭzis diskutadon: pri kio ili temas, kion volis diri la aŭtoro, kiun ĉifron li uzis. Ni devis demandi unu la alian, ĉu ni komprenis la tekston same.

La ĉarmaj intertekstaj bildetoj (gantoj, labirinto, ponto, birdeto, aviadilo, vojo, ornamoj) laŭ la unua rigardo ŝajnas ne havantaj rilaton al la rakontoj. Tamen la bildo kun la ciferoj 24:01 (p. 73) certe ilustras la mikronovelon sur la paĝo 79, do, la leganto klopodu trovi aliajn kombinojn.

En la fino de la libro troviĝas listo de dediĉoj. Ĉirkaŭ duono de la mikronoveloj estas dediĉitaj al konkretaj esperantistoj. Kelkaj konataj nomoj helpis al ni (pli bone) kompreni la ideon de la koncerna etaĵo. Krom la mikronoveloj, oni povas ĝui la pli longan literaturaĵon Semo, iom fabelan, iom parabolan.

Pri la aŭtoro oni povas legi sur la kovrilpaĝo. Liven Dek estas plumnomo de Miguel Gutiérrez Adúriz, verkisto, eldonisto, tradukisto. La lingvaĵo de la libro estas tre klara, kaj tio permesas uzi tiujn rakontetojn por la instruado de Esperanto: facile kaj interese! Tamen ne prenu la novelon Tiaj poetoj kun misa nomo de muzikaĵo de Rimskij-Korsakov! Do, legu tiun ĉi libreton malrapide, ne hastu! Vi ricevos grandan intelektan plezuron mem kaj povos dividi ĝin kun aliaj.

Anna kaj Mati Pentus

Ĉu utopio aŭ racia projekto?

The Universal Language: A Documentary Film by Sam Green. Brooklyn: The Free History Project, 2011. DVD. Prezo: € 21,30

Tiu ĉi filmo dokumentas kelkajn gravajn aspektojn de la lingvo Esperanto kaj kelkajn amuzajn partoprenantojn de la Esperanto-komunumo. Ĝi plejparte celas tiujn kiuj konas nenion pri la afero, sed ĝi taŭgas ankaŭ por samideanoj kiuj volos vidi kelkajn amuzajn momentojn el la lastatempa UK en Jokohamo. Temas pri diversaj intervjuoj kun bone konataj esperantistoj kaj aliaj ĉarmaj samideanoj. Aperas ankaŭ serio da historiaj filmeroj kiuj interesos multajn esperantistojn. Inter la grandaj surprizoj en tiu ĉi filmo estas kelkaj sekundoj el filmo kiu montras Doktoron Zamenhof mem modeste kliniĝantan verŝajne antaŭ aplaŭdantaro. Kompreneble ni ĉiuj jam vidis multajn fotojn de li, sed estis kortuŝe vidi lin moviĝi.

Eblas montri subtitolojn en dek naŭ lingvoj, do ĝi estas tre vaste uzebla varbilo.

La filmo komenciĝas per malnova nigra vinildisko, kiu aŭdigas la ĉarman melodion Jen nia mondo. La raportisto klarigas ke troviĝas tri bazaj fontoj de intereso pri Esperanto: idealismo, praktikaj kialoj kaj ĝenerala intereso pri lingvoj kaj lingviko. La plej grava fokuso de la filmo estas idealismo, ĉu sukcesa ĉu estontece potenca.

Tiu ĉi filmo prezentas simpatie homan vizaĝon de la Esperanto-komunumo: aperas tre diversa grupo de parolantoj ekde komencantoj ĝis plej lertaj kaj famaj spertuloj, kaj de preskaŭ ĉiu angulo de la mondo. La fotisto bone kaptas nuancojn de ridetoj kaj aliaj vizaĝesprimoj, kiuj montras la fakton ke tiuj ĉi esperantistoj ne estas aktoroj: ili estas iomete malkomfortaj antaŭ la fotilo, tamen ili volas esprimi sian subtenon al la internacia lingvo kaj la idealoj de homaranismo. Ili aperas amikemaj, amindaj kaj ĝenerale bonkoraj.

Vidiĝas multe da historiaj filmpecoj kaj bildoj, kiuj montras la forpasintan forton de Esperanto; do la filmo flirtas kun nostalgio kaj melankolio. Sed finfine la reĝisoro donas kialojn por esperi pri la estonteco de Esperanto. Tiu ĉi filmo prezentas bonan miksaĵon de realismo kaj optimismo. Ĝi vere estas dokumenta filmo farita de neŭtrala raportisto; tute ne temas pri propagando farita de ĝisosta kredanto. Fakte la koncerna filmo estas parto de pli granda projekto “Utopio en kvar movimentoj”, kiu esploras diversajn projektojn utopiajn. La reĝisoro diris: “La mondo alfrontas tiom da problemoj: ‘Utopio’ estas metodo por lumigi eblaĵojn”.

Ĉu la Esperanto-Movado vere estas utopia? Aŭ ĉu temas pri tute racia projekto, kiu jam donas frukton kaj eble iam grandskale sukcesos? Tiu ĉi filmo traktas tiun demandon, kaj feliĉe invitas la spektanton mem pripensi taŭgan respondon.

Kiel aldonaĵoj al la filmo estas deklamo de Humphrey Tonkin, intervjuo kun la denaskulo Leo Sakaguchi kaj muntaĵo de portretoj de UK-partoprenantoj.

Miko Sloper

Leterkesto

Esperantistoj unuiĝu!

Dum la pasinta Malferma Tago de Universala Esperanto-Asocio en Roterdamo aŭdiĝis interesaj prelegoj pri diversaj temoj rilate la Esperanto-vivon kaj ĝian organizadon.

Plurfoje leviĝis la demando pri la kunlaborado inter UEA, Internacia Ligo de Esperanto-Instruistoj (ILEI) kaj Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO). Rimarkiĝis ke ILEI kaj TEJO plej ofte organizas siajn plej gravajn renkontiĝojn aŭ kongresojn dise de UEA, t.e. dum aliaj periodoj de la jaro kaj en aliaj urboj. La origino de tiu situacio sendube troviĝas en la pasinteco kiam junuloj — influitaj de la Nord-Amerika anarĥema etoso dum la sesdekaj jaroj de la pasinta jarcento — deziris liberigi sin de maljuniĝinta generacio, kiun ili konsideris tro konservema, eksmoda kaj malmoderna. Feliĉe tiu tendenco iom post iom ŝanĝiĝas en la menso de pli kaj pli da junuloj, kiuj kredas, surbaze de sia kompreno pri homaj valoroj, je la unuiĝo de la tuta esperantistaro en “unu rondo familia”, idealo de ĉiuj eminentaj animoj, inter kiuj la fondinto de la universala lingvo, d-ro Zamenhof mem.

Efektive, la Esperanto-movado multe gajnus se ILEI kaj TEJO pretus pli firme kunlabori kun UEA. La avantaĝoj estas prognozeblaj: la nombro de kongresanoj denove kreskos; ekestos fruktodona intersanĝo inter pluraj generacioj; la Esperanto-movado aspektos pli juneca, pli varia, pli vigla kaj pli brila.

Evidentas ke la ILEI- kaj TEJO-renkontiĝoj, okazontaj en la Universalaj Kongresoj, restu memstaraj kaj havu en la kadro de la tuto apartan programon. Ni nur petu ambaŭ organizaĵojn ĉeesti la grandan inaŭguran kaj ferman ceremoniojn kaj eventuale mobilizi siajn junulojn por plenumi diversajn servojn kiel (ekz.) afable akcepti la kongresanojn, disdoni broŝurojn, akompani reprezentantojn al ilia loko ktp. Eĉ eblus organizi stevardojn kaj stevardinojn — tre alloga tasko por ĉarmaj kaj inteligentaj gejunuloj. Ne skeptikumu! Ĉio eblas per iom da imagopovo, kreemo kaj bona volo.

La junuloj ankaŭ ricevu rabatojn kaj plej favorajn kondiĉojn por partopreni en la Universalaj Kongresoj, kiuj ankaŭ estos “iliaj” kongresoj. Tio ne signifas ke ILEI kaj TEJO perdu sian sendependecon kaj ĉesu organizi aliajn eventojn. Ĉar ju pli da eventoj dise en la mondo, des pli bone. Tio estas absolute kuraĝiginda. Sed ni konsciu pri la valoro de firma kooperado almenaŭ unu fojon jare, dum niaj unikaj “universalaj” kongresoj, organizataj de UEA (kunlabore kun UN kaj Unesko), kie ni povas montri al la tuta mondo, al ĉiuj popoloj, studentoj, ĵurnalistoj, ĉiuspecaj organizaĵoj, komercistoj kaj politikistoj kiom ni valoras kaj ke Esperanto estas parolata ne nur de grupo da maljuniĝantaj samideanoj, sed de ĉiuj generacioj. Bedaŭrinde ni tro ofte montras la kontraŭon, dividante nin precize en momento, kiam necesas montri la senliman unuecon de niaj rangoj. Tial mi varme invitas ILEI kaj TEJO serioze pripensi sian kunlaboradon kun UEA dum la venontaj Universalaj Kongresoj, speciale rigardante al nia centa, jubilea kongreso en Lille (Francio) en 2015, kie ni nepre montru al la mondo ke ni ne dividas sed unuigas, kaj ke ni vere kapablas komuniki, ne nur verbe, sed ankaŭ socie, kiel granda “rondo familia” superanta ĉiujn rasojn kaj generaciojn!

Jo Haazen

Rozkrucanoj donacas gravajn manuskriptojn

Senpage la Rozkruco-centro en Harlemo proponis dekon da manuskriptoj retrovitaj ĉe ordigo kaj evidente konsistantaj el tradukoj en Esperanto. “Se ne interesas la materialo, ni forĵetos.” Kompreneble en la klubo ni tuj jesis kaj nia aĝa saĝa Baukje Muizelaar prenis sur sin kontakti. Tio kostis dekon da telefonvokoj kaj plurtagan vanan atendadon: evidente la promesita alporto ne efektiviĝis. Sed fine ŝi povis buse aliri: la rulapogilo tien portis materialon por la direktorino Doride Zelle, kiu sincere interesiĝis pri la nekonata lingvo: ŝi elektis interalie la biografion Zamenhof de Marjorie Boulton. La klubo unuanime cedis la trezoron al la manuskripta fako de la Biblioteko Hector Hodler, kie ĝi jam estas esplorebla. En la ĵusa Malferma Tago pluraj povis admiri la bele regulan skribstilon, kiun la tradukanto M.E. Giltay sukcesis konservi tra la pli ol mil ducent paĝoj.

El la dek titoloj ok en la originala nederlanda baza teksto ankoraŭ estas ofertataj en la Rozkrucisma Centro kun prezoj inter 3,50 kaj 28,50 eŭroj, entute 151 eŭroj.

Ĉiujn verkis s-ro J. van Rijckenborgh, foje kun C. de Petri. La tradukdatoj okupas la 1960-ajn jarojn kaj la lingvaĵo estas — laŭ unua rigardo — tute bona. Sed jen titoloj:

La Egipta Prognozo kaj Ĝia Voko en la Eterna Nun. Nova Voko de la Sepobla Mondfrataro de la Ora Rozokruco en la Turnopunkto de la 20a Jarcento aŭdigita en Wiesbaden en la 3a kaj 4a de aprilo 1952. Ŝlosilo al la Transfigurismo en sepdek demandoj kaj respondoj. 1954. Dei Gloria Intacta. La Kristana Inaŭgurmistero de la Sankta Rozkruco por la Nova Erao. La Venonta Novulo. (N-ro 1 de la ciklo). 279 paĝoj el 1953. Tamen pli frue aperis la 4a numero: La Universala Gnozo, 1950, kaj samjare: Elementa Filozofio de la Moderna Rozkrucismo. 185 paĝoj. La dua numero aperis nur en 1955: La Gnozo en aktuala Revelacio. 232 paĝoj. Relative maldika estas kun 115 paĝoj La nova Signo el 1951. Entute 1280 paĝoj atendas la interesatojn.

Rob Moerbeek

Nova lernu.net!

Kiel vi eble jam scias, lernu.net baldaŭ lanĉos novan version de la retejo. Ĝi estos komplete refarita, kun kursa rakonto de Anna Lowenstein, belaj ilustraĵoj kaj novaj ekzercoj, komplete tradukita Detala Gramatiko de Esperanto, novaj forumoj, multe pli granda biblioteko, kaj tute nova interfaco. Pro tio nun kiel neniam antaŭe lernu! bezonas helpon de esperantistoj, kiuj pretas esti volontulaj tradukistoj ĉe lernu! Estas facile fariĝi membro de nia teamo, simple vizitu la retpaĝon http://lernu.net/pri﹍lernu/kunlaborantoj/tradukantoj.php. Ni bezonas tradukistojn de ĉiuj lingvoj. Por pli da informoj kontaktu t...@lernu.net, aŭ vizitu la supremenciitan retpaĝon. Detala Gramatiko de Esperanto kaj la nova kursa rakonto de Anna Lowenstein nun estas tradukataj al naciaj lingvoj, kaj baldaŭ estos tradukeblaj tekstoj por ekzercoj de la nova kurso. Kunlaboru kun ni por pretigi la novan lernu!

Petro Baláž

Gazetara kampanjo ĉirkaŭ la UK: www.gazetaro.co.nr

La kongreso de Rejkjaviko povas esti interesa kaj raportinda fakto por amaskomunikiloj, se ĝi rekte rilatas al konkretaj personoj, vivantaj, loĝantaj en via regiono. Do, povas esti interesa al la loka gazetaro la fakto, ke vi mem aŭ via samlandano vojaĝos eksterlanden al internacia kongreso, kie milo da homoj el cento da landoj diskutos plurajn temojn, en unusola lingvo komprenata de ĉiuj.

Rejkjavika UK: Aliĝoj randas milon

Kiam vi legos tion ĉi, la nombro de la aliĝintoj al la Rejkjavika UK verŝajne jam superis 1000.

Ĝis la 17-a de junio aliĝis 998 personoj el 55 landoj. Elstaras la forta azia ĉeesto: Japanio (97) plu tenas la unuan lokon kaj Ĉinio (59) cer tig is sian k varman lokon. Inter ili troviĝas Francio (88) kaj Germanio (83). Aliaj pintaj landoj estas Italio (44), Nederlando (42), Svedio (39), Usono (37), Pollando kaj Rusio (po 35), Finnlando (30), Belgio kaj Brazilo (po 28), Svislando (27), Britio kaj Ĉeĥio (po 25). Aliĝilo de la 98-a UK: http://uea.org/kongresoj/uk﹍alighilo.php

Vojaĝu al Fuerteventura kun la familio aŭ amikoj. Belegaj vilaoj por 8-10 personoj kun 4 dormo ĉambroj, privata baseno.

www.royal-park.es

Reprezentado de TEJO en TEJO tutmonde Forumo de Junularo Eŭropa

Meze de aprilo okazis en Bruselo la duonjara kunveno de FoJE, en kiu estas reprezentataj ĉiuj membroorganizoj, konataj kiel Konsilio de Membroj aŭ CoMem.

FoJE kunigas internaciajn junularajn organizojn kaj naciajn junularajn konsiliojn de multaj eŭropaj landoj. Ankaŭ TEJO havas plenan membrecon en ĝi, apud ekzemple la Monda Organizo de Skoltoj (WOSM), Junaj Eŭropaj Federalistoj (JEF) kaj Itala Nacia Konsilio de Junularo (FNG). La junajn esperantistojn ĉi-foje reprezentis Veronika Poór kaj Nico Huurman (mi).

La alventago estis ĵaŭdo la 18-a de aprilo. Mi mem ne partoprenis la programon de tiuj posttagmezo kaj vespero, ĉar mi alvenis nur malfruvespere al Bruselo. Veronika ĉeestis la sesion por novaj delegitoj kaj sesion por elprovi la novan retan voĉdonsistemon uzotan dum la kunveno.

La matena programo de vendredo okazis en salono de la konstruaĵo de la Eŭropa Parlamento. Ni aŭskultis kelkajn paroladojn pri la strategio por la postsekvanto de la “jarmilaj celoj” de Unuiĝintaj Nacioj kaj kiel certigi ke la voĉo de la junularo estu bone aŭdata en tiu politika procezo.

Por la tagmanĝo ni translokiĝis al alia konstruaĵo, kie okazis la programo ankaŭ posttagmeze kaj en la sekva tago. Post la manĝo mi partoprenis laborgrupon pri “Kvalita Edukado”, kiu estis vere tre ĝenerala diskuto pri tio kion povas signifi kvalito en edukado. Bedaŭrinde estis neniu ŝanco tuŝi la temon de efika kaj justa lingvo-edukado, la kampo en kiu nia movado havas valorajn spertojn.

Inter la 17-a kaj la 20-a estis malfermita spaco por babili kun la kandidatoj por la AC (vidu ankaŭ sube). Ĉiuj povis prezenti sin dum 1,5 minutoj. Poste estis “foiro” de la organizoj por libere babili kun ĉiuj. Ni uzis la tempon, kiel ankaŭ kutime dum paŭzoj kaj manĝoj, por babili kun homoj de diversaj organizoj. Tiel ni ekkonis delegitojn de aliaj organizoj, kiuj pozitive reagas al Esperanto, kaj ni provas uzi tiujn kontaktojn kun la celo establi kunlaboron kun tiuj organizoj.

Post/dum la vespermanĝo okazis kunsido de la delegitoj de la “interŝanĝgrupo”. Tio estas neformala grupo de internaciaj organizoj, kiuj organizas multajn junulajn interŝanĝojn kaj kunlaboras pri preparado de aferoj kadre de FoJE. Jam antaŭ duonjaro ni indikis nian eblan emon pli proksime kunlabori kun ili. Mi mallonge prezentis la agadon de TEJO kaj ili klarigis kiel funkcias la kunlaboro en tiu neformala grupo. Ni decidis ke TEJO povas aliĝi al ĝi kaj tiel havi pli konstantan komunikfluon kun grupo de organizoj, kies agado sufiĉe similas al la nia. La vespera programo okazis en apuda trinkejo, plia okazo por babili kun diversaj homoj pri ilia organizo kaj pri tio kion faras TEJO.

La programo de la sekva tago, sabato, komenciĝis per grupaj diskutoj pri diversaj temoj, nomitaj “temaj placoj”. Veronika iris al la tema placo pri romaa junularo, kaj mi iris al tiu pri la rolo de Konsila Konsilio pri Junularo (Advisory Council on Youth) ene de la Konsilio de Eŭropo (KdE). Parto de la membroj de tiu konsilio estas elektita dum ĉi tiu kunveno de FoJE (kiel menciite jam supre). Tiu konsilio konsilas al KdE pri la subvenciaj decidoj en la kampo de la junularo.

Post tagmanĝo okazis la plena sesio kun multaj voĉdonoj. Inter ili estis la balotoj por la AC, sed ankaŭ ekzemple voĉdono pri ŝanĝo de la aĝlimoj ene de FoJE kaj pri la salajro de la prezidanto de la organizo. Tamen la tempoplano estis tiel farita, ke restis vere malmulte da tempo por diskuti pri la lastaj du, tamen vere gravaj, punktoj. Tio kaŭzis sufiĉe da ĝeno al multaj delegitoj, sed ne eblis ŝanĝi la fermhoron de la konstruaĵo en kiu ni kunsidis. Vespere ankoraŭ estis festo, sed ĝi okazis for de la hotelo, pro tio venis ne multaj homoj.

Mi havis iom malagrablan lingvan sperton, kiam la kelnerino de la trinkejo eĉ post la 3-a fojo komprenis neniun vorton kiam mi mendis mian bieron en unu el la du oficialaj lingvoj de Bruselo, la nederlanda. Kiel multaj bruselanoj ŝi insistis pri la franca, la alia oficiala lingvo parolata de la plimulto.

Nico Huurman

[FORIGITA!: bildo]

Veronika (maldekstre) dum voĉdona sesio de CoMem kun reprezentantoj de alia junulara organizo.

La 90-a Germana Esperanto-Kongreso

Kiel ĉiujare dum la pentekosta semajnfino okazis de la 17-a ĝis la 20-a de majo 2013 Germana Esperanto-Kongreso, ĉi-foje la 90-a, en Nurenbergo.

Samtempe oni festis la 125-jaran jubileon de la unua Esperanto-grupo, kiu fondiĝis tie. Partoprenis pli ol 80 personoj, kelkaj ankaŭ el eksterlando.

La programo komenciĝis per akcepto en la historia urbodomo de Nurenbergo. Vespere okazis jubilea festprelego de profesoro Martin Haase, lingvisto el Bamberg, kiu parolis pri la pionira rolo de la urbo Nurenbergo en diversaj kampoj de tekniko kaj kulturo.

Dum la kongreso okazis ankaŭ diversaj prelegoj pri temoj politikaj, kulturaj kaj eperantologiaj. Ulrich Matthias prezentis la partion Unu Mondo, kiu partoprenos la Eŭropajn Balotojn 2014, Eugen Macko parolis pri la demando “Kial estas Esperanto politika?”. La psikiatro Thorsten Sueße prezentis sian nove verkitan romanon germanlingvan Toter Lehrer, guter Lehrer (Morta instruisto bona instruisto), en kiu Esperanto ludas gravan rolon. Marek Blahuš prezentis la esperantlingvan vikipedion kaj kune kun Peter Baláž prezentis novaĵojn de Edukado@Interreto.

Oni prelegis pri Titus Brandsma (1881-1942), nederlanda esperantisto murdita en la koncentrejo Dachau, kaj pri Joachim Gießner (1913-2013), esperantisto kaj fervojisto el Herzberg.

Estis ankaŭ ebloj fari diversajn ekskursojn gvidatajn en kaj ĉirkaŭ la urbo Nurenbergo, interalie al la mondfama produktejo de krajonoj de la firmao Faber-Castell en la urbeto Stein. Dum la vesperoj oni prezentis kurtfilmojn el la konkurso de GEA, krome la filmon La Granda Diktatoro de Charlie Chaplin kun esperantlingvaj subtitoloj, muzikan programon de Ĵomart kaj Nataŝa kaj la teatraĵon Galileo, verkitan de Bertolt Brecht kaj en Esperanta plenumo de Saŝa Pilipović.

Dimanĉon la 19-an de majo okazis la jarĉefkunveno de Germana Esperanto-Asocio, kie elektiĝis Sebastian Kirf kiel la nova prezidanto. Li sekvas Rudolf Fischer, kiu pro statutaj kialoj ne plu rajtis kandidatiĝi.

Yashovardhan

[FORIGITA!: bildo]

La ĝisnuna prezidanto de GEA gratulas la novelektitan. De maldekstre: Andreas Diemel, Sebastian Kirf, Rudolf Fischer, Andreas Emmerich kaj Wolfgang Bohr.

Aroma Jalto 2013

Ĉi-jare Aroma Jalto, la ĉiujara printempa instrua Esperanto-aranĝo en la plej prestiĝa kuracloko de Ukrainio, Jalto (Krimeo), okazis la 25-an fojon. Por la 29-a de aprilo ĝis la 9-a de majo ĝi kunvenigis 74 esperantistojn el 6 landoj.

Al mi ĝi tre plaĉis. Mi konatiĝis kun novaj bonaj homoj. Okazis gajaj konkursoj, koncertoj, aliaj interesaj programeroj, “Universitato”, neripeteblaj ekskursoj kaj piediroj. Laŭ la vojo al la Masandra-palaco ni ĝuis la belecon de la montaro, spiris unike puran aeron, aromojn de floroj kaj arboj.

Ne malpli interesa piediro okazis al la monto Ĉatirdag. La vojo estis ne tre facila, sed suprenirante ĉiuj apenaŭ sukcesis sufiĉe rapide turni la kapon, ĉar la ĉirkaŭaĵoj ravis nin pro sia mirinda beleco. Tie oni povas ĝui pitoreskan naturon, foti sin inter floroj, viziti la montofonton, malsupreniri al grotoj. En la grotoj bone konserviĝis stalaktitoj kaj stalagmitoj, restaĵoj de prahistoriaj bestoj, subtera lago. Ni aŭskultis interesan historian prelegon pri la grotoj.

Aroma Jalto estas belega loko por ripozi kaj interkomunikiĝi. Ĉi tie vi povas levi vian parolkapablon danke al paroliga kurso kaj amikaj interparoloj. Se vi partoprenis la unuan fojon, vi nepre ankoraŭ revenos.

Feliĉa evento de la renkontiĝo estis okazigo de la kunveno de Ukraina Ligo de Esperantista Junularo, en kiu ni elektis la gvidanton de la junulara sekcio de UkrEA. Nova prezidanto de ULEJ iĝis Sergeo Potapov el Ĥarkovo. Ni sincere gratulas lin kaj deziras multajn sukcesojn por la prospero de la junulara sekcio!

Nuntempe ni prepariĝas al la turista marŝo “Milan Zvara” (6.08.2013 – 16.08.2013, vidu la Kalendaron sur la p. 154). La interesiĝantoj aliĝu!

Katerina Gradzion

Kunveni regione dum MEKARO

Kanado estas vasta lando. Pli oportune estas al montrealano partopreni eventon en Parizo ol en Vankuvero. Tamen, ne eblas al ĉiuj vojaĝi tiom fore, aparte se temas pri tritaga semajnfino.

Antaŭ du jardekoj estiĝis la ideo okazigi inter regionan kunvenon por esperantistoj el Ontario, Kebekio en Kanado kaj Novjorkio, Novanglio en Usono. Tiu renkontiĝo nomiĝas Aŭtuna Renkontiĝo de Esperanto (ARE). Sed, atendi tutan jaron por partopreni internacian eventon ne donas grandan eblon praktike uzi Esperanton dum pli ol kluba vespero. Do, jen la ideo okazigi printempan renkontiĝon en majo, sed ĉi-foje inter Ontario kaj Kebekio, du provincoj en Kanado kun malsamaj ĉefaj lingvoj, la angla kaj la franca. En 2013 MEKARO (Mez-Kanada Renkontiĝo de Esperanto) festis sian dekjariĝon en Otavo. Ĝi okazas alterne en urbo el unu de la du provincoj, kaj organizas ĝin loka E-klubo aŭ foje loka esperantisto. Ĝoje partoprenas la tritagan semajnfinon inter 40 ĝis 50 esperantistoj de ĉiuj aĝoj, kaj ankaŭ familioj. MEKARO ne estas tradicia renkontiĝo kun kunsidoj, sed evento por aktive praktiki la lingvon dum diversaj vizitoj al muzeoj, historiaj lokoj, parkoj kaj simile. Ne okazas kursoj sed ekskursoj, ne okazas prelegoj sed gvidataj vizitoj. La partoprenantoj kune manĝas en diversaj etnaj restoracioj, kaj babilado kaj interkonatiĝo libere okazas inter la ĉeestantoj. Estas Esperanto-Societo Kebekia (ESK), kiu iniciatis ARE kaj MEKARO, sed nun ni povas diri ke tiuj du regionaj renkontiĝoj estas memstaraj eventoj, kiuj okazas sen granda laboro de ESK. Fakte la tuto estas tiom agrabla, ke inviti la eventon al sia urbo estas tre populara afero. Ni jam havas planojn ĝis la jaro 2018! Sentu vin bonvena partopreni nian Esperantion.

Normand Fleury

La 72-a Hispana — en ordo kaj progreso

Prave oni asertas, ke nia movado foje progresas, foje regresas, sed ĉiam kongresas. Ĉi-jare, ĉirkaŭ la ronda duopo (“Lingvo kaj Sento”), ni denove sentis la lingvon kaj lingvigis la sentojn.

La 72-a Hispana Kongreso okazis de la 3-a ĝis la 5-a de majo en la urbo Zaragozo. Alvenis pli ol cent kongresanoj, precipe hispanoj, sed ankaŭ francoj, brazilanoj, portugaloj...

La preteksto, antaŭteksto, devizo, moto, (t)emo, mot(iv)o elektita por la kongreso estis: “Esperanto: Lingvo kaj Sento”. Tia duopo de K. Kalocsay (aperinta en Lingvo Stilo Formo) povus esti moto por beletro-amantoj. Nia artefarita lingvo ja estas lingvo por arto. Jen kvar piedoj de la “kongresa tablo”: lingvo, sento, literaturo kaj muziko.

La Kongreslibro eliris belaspekta kaj bonenhava (eĉ akompanata de “Pirata Suplemento” kiel kongres-Libero kun kromaj motoj: “Lango kaj Mento”, “Drivo kaj Vento”, “Tinto kaj Tento”). Kaj finfine la kongreso disvolviĝis feliĉe en ordo kaj progreso (kiel legeblas sur la brazila flago) kaj kun iomete da ĥaoso, kiu same konvenas por viv(ig)o.

Estis eĉ du malfermoj: la nesolena kaj la solena. Dum la nesolena okazis bombon-bombardo: en Zaragozo estas tradiciaj famaj bombonoj nomataj “adoquines” (“pavim-ŝtonoj”) pro sia grandeco. Kaj sur la papero aperas kelkaj versetoj popolaj. Por la Kongreso la bombonoj havis Esperantan vestaĵon. Tio estas bela hajko de Moritake esperantigita de K. Kalocsay: Ĉu florfolio / post fal’ reflugis branĉen? / Ne! — papilio! Dum la solena malfermo prezentiĝis Emilio Gastón Sanz, grava figuro (la unua popoldefendato en Aragono post la demokratio), kies familio rilatis al Esperanto (lia avo estis unu el la fondintoj en 1908 de la aragona E-asocio Frateco).

Ni profitis la momenton por omaĝi du junajn veteranojn mirinde aktivajn: Eduardo Larrouy (100-jara!) kaj Antonio Marco Botella. La programeroj estis ege interesaj, ĉefe tiuj pri literaturo kaj muziko.

Pliaj informoj: https://sites.google.com/site/fratecoesperanto kaj http://www.youtube.com/user/esesperanto.

Lorenzo Noguero

Forpasoj

André Aude (1922-2013), eksfervojisto, mortis la 10-an de aprilo en Saint-Avertin (Francio). Li estis unu el la plej longtempaj delegitoj de UEA: ekde 1957 ĝis februaro ĉi-jare, kiam li rezignis pro malsano. Li estis ankaŭ ofta kongresano de UK-oj.

Werner Bormann (1931-2013), doktoro pri ekonomiko kaj unu el la plej gravaj gvidantoj de UEA, forpasis la 16-an de majo en sia hejmurbo Hamburgo. Li naskiĝis en Berlino la 27-an de oktobro 1931. Bormann lernis Esperanton post la dua mondmilito. Li estis prezidanto de Germana E-Asocio 1967-1977 kaj ĝia komitatano A 1967-1995. Li gvidis LKK de la 59-a UK en Hamburgo en 1974. De 1971 ĝis 1980 li estis estrarano de UEA; 1974-1977 kiel vicprezidanto kaj 1977-1980 kiel ĝenerala sekretario. De 1992 ĝis 1995 li membris en la Financa Komisiono de UEA. En 1993 li fariĝis Honora Membro de UEA. Bormann estis membro de la Akademio de Esperanto 1976-2007 kaj ĝia prezidanto 1995-1998. Li estis ankaŭ orda profesoro de la Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino. Li gvidis longe Germanan E-Instituton kaj instruis Esperanton en la Universitato de Hamburgo. Prezidanto de FAME-fondaĵo li estis de 2000 ĝis 2005. Dum jardekoj li aktivis en Hamburga E-Societo, kiu elektis lin honora membro en 2004. Bormann estis aktiva preleganto kaj aŭtoro. Inter liaj verkoj pri lingvaj, lingvopolitikaj kaj movadaj temoj elstaras Bona ŝanco (1971) kaj Die Hamburger Interlinguistik-Vorlesung (1995). Kun Helmar Frank li publikigis Por plurlingveco de Eŭropo (1994). Pri sia fako li verkis i.a. Mondkomerco kaj lingvo (1993). Registraĵoj de liaj prelegoj en Hamburga E-Societo, Mia Esperanto-vivo kaj Zamenhof — pola humanisto, aperis kompaktdiske en 2004. Por Werner Bormann Esperanto estis ankaŭ familia afero. Lia patro Artur estis konata interlingvisto kaj Honora Membro de UEA. Lia edzino Elsbeth, forpasinta en 1996, estis elstara movadano, i.a. kiel prezidanto de Germana E-Asocio, kaj ankaŭ iliaj du gefiloj fariĝis esperantistoj kaj aktivis en la junulara movado.

Jesús Andrés Castillo Jiménez (1938-2013) mortis la 2-an de majo en Havano. Li estis prezidanto de Kuba E-Asocio 1986-1991. La plej elstara evento de tiu periodo estis la 75-a UK en Havano, kies organizadon li gvidis kiel prezidanto de LKK.

Florence Cool-Côté (1931-2013) forpasis la 26-an de marto feriante en Bavario. Ŝi aliĝis al UEA en 1965 kaj fariĝis dumviva membro en 1966. Ŝi estis ĉefdelegito en Svislando 1979-1985 kaj komitatano A 1980-1986. Ekde 1966 ĝis 2011 ŝi estis turisma fakdelegito kaj ekde 1988, post transloĝiĝo al Aŭstrio, ankaŭ loka delegito en Leibnitz.

József Cziboly (1936-2013) mortis la 27-an de aprilo en Budapeŝto. En la 60-aj jaroj li estis kunlaboranto de la E-elsendoj de Radio Budapeŝto. Li estis revizianto de la retrevuo Nordhungara Informilo kaj teknika redaktoro de Hungara Fervojista Mondo.

Levon Davtjan (1956-2013), eksprezidanto de Armenia E-ista Unuiĝo, mortis la 18-an de aprilo en Erevano. Li estis vicdelegito kaj fakdelegito pri fotado, radioelektroniko kaj turismo.

Torvid M. Edvardsen (1918-2013) mortis la 10-an de majo en Szczecin (Pollando). Laŭnaske li estis norvego. Esperanton li lernis jam en 1934. Lia vojo kondukis lin kiel ŝipan radiotelegrafiston ankaŭ al Szczecin, kie li ekkonis sian estontan edzinon kaj poste ekloĝis. En 1964 li aliĝis al UEA, kies mecenato li fariĝis per granda donaco en 2011. (Vd. intervjuon en tiu ĉi revuo, nov. 2011.)

Josef Fischer (1914-2013) mortis la 19-an de februaro en Nordwalde (Germanio). Li kunfondis la Fondaĵon de Familio Fischer kaj estis mecenato de Germana E-Asocio, interalie pagante la komputilon por la Berlina Oficejo de GEA. Malgraŭ alta aĝo li estis aktiva uzanto de Interreto.

Dieter Gernert (1938-2013) mortis la 7-an de februaro en Munkeno. Individua membro de UEA ekde 1955, li fariĝis dumviva membro pasintjare.

Vladimir R. Lemelev (1938-2013) mortis la 27-an de marto en Moskvo. Renoma epidemiologo, li verkis multe da sciencaj artikoloj ruslingve kaj kontribuis al Monato. Li estis longe vicprezidanto de la E-klubo en Samarkando kaj kungvidis E-kursojn kaj konferencojn pri interlingvistiko kaj esperantologio en la Samarkanda Universitato. Li estis fakdelegito pri epidemiologio kaj 1997-2008 delegito en Rjazanj.

Karin Lindquist (1930-2013) forpasis la 19-an de majo en Malmö. Ŝi estis prezidanto de Sveda E-Federacio 1985-1991 kaj ĝia komitatano A 1986-1992. De 1986 ĝis 1998 ŝi estis delegito de UEA; krome, jam ekde 1964 turisma fakdelegito.

František Patera (1920-2013) forpasis la 31-an de marto en Hořice v Podkrkonoší (Ĉeĥio), kie li estis multjara delegito kaj fakdelegito pri filatelo. Li estis dumviva membro de UEA kaj komitatano A por Ĉeĥa E-Asocio 1983-1986.

Lucas Yassumura (1969-2013), advokato, forpasis la 24-an de marto en Jundiaí (Brazilo), kie li iam estis delegito kaj fakdelegito pri juro kaj teozofio. Li okupiĝis pri lingvoinstruado kaj dum kelkaj jaroj redaktis la E-radioprogramon Parolu, Mondo! De 2004 ĝis 2006 li estis komisiito pri Terminologia E-Centro de UEA kaj prizorganto de ĝia retejo.

Revuo Esperanto 2013 9

Malferme

Evolui — laŭ la islanda modelo

Mark Fettes, novelektita prezidanto de UEA

Oni ne venas hazarde al Islando. Kiam tie albordiĝis la unua vikinga ŝipo, antaŭ pli ol mil jaroj, ĝin pelis bezono, espero, scivolo. La insulego estis plena de surprizoj: vulkanoj, gejseroj, riveroj varmaj eĉ meze de la vintro. Ne eblis antaŭvidi ĉiujn feliĉojn kaj malfeliĉojn de la vivo tie. Sed eĉ tiam brilis la ideo, ke tiu insulo povus fariĝi hejmo.

Mi supozas, ke en la kapo de la kongresanoj en Bulonjo-ĉe-Maro, antaŭ pli ol jarcento, ŝvebis similaj sentoj. Neniu bone sciis, kio fariĝos el tiu ĉi granda aventuro, kiu sukcesis kunpeli kelkcenton da homoj el dudeko da landoj. Dum unu semajno ekestis io nova, nekonata, plena de malkovroj. La esperantistoj trovis sian insulon. Jaron post jaro, ili elserĉos ĝiajn sekretojn.

Eblas tamen misvoji en tia esplorado. La praaj islandanoj forbruligis siajn betul-arbarojn, farante la insulon multe malpli gastama, ol ĝi estis komence. Jarcentojn poste, iliaj posteuloj alfrontis la minacan malkreskon de la fiŝkaptaĵo, same kaŭzitan de la homa akaparemo kaj malvasta vidkapablo. Ankoraŭ pli aktuale, antaŭ nur malmultaj jaroj, similkaŭza financa krizo minacis la tutan landon je bankroto.

Kiel oni alfrontu kaj superu tiajn defiojn? Nu, ĝuste tiurilate ni ĉerpu inspiron kaj instruon de la islandanoj. Tra la jarcentoj, ili zorge kultivis sian lingvon, siajn tradiciojn kaj la interhomajn rilatojn kiuj kunligis iliajn disajn vilaĝojn kaj bienojn. La interligitaj sentoj de komuneco kaj kontinueco donis al ili la memfidon por fari ŝanĝojn, kiam ŝanĝoj necesis. El sia malmulteco ili sukcesis produkti forton; en sia unikeco ili trovis bazon por malfermiĝo kaj krea evoluo.

En Rejkjaviko, kiel vi povos legi ĉi-numere, oni elektis novajn Prezidanton kaj Estraron de UEA; akceptiĝis nova Strategia Laborplano; kaj por ĝia efektivigo kreiĝis nova laborgrupo, la Konsilio de UEA, kiu proksime kunlaboros kun la Estraro dum ĝia trijara mandato. Tamen, ĉio ĉi evidente estas nur la komencaj paŝoj al tia krea evoluo, kiun modelis por ni Islando. Por islandeca renoviĝo en niaj strukturoj kaj agadoj ni bezonos la kunlaboron de multegaj homoj — loke, lande, regione, monde — kaj ne nur dumkongrese, sed tra la tuta jaro.

Feliĉe, ni nun disponas pri pli da rimedoj ol iam ajn antaŭe por kunligi niajn disajn aktivulojn. Sed komuna agado postulas ankaŭ, ke ni realisme taksu la defiojn kaj obstaklojn antaŭ ni. Kiel la islandanoj, ankaŭ ni devas ekzameni la propran konduton, la propran kredaron, kaj esti pretaj agnoski la realajn mankojn kaj maltrafojn, cele al pli daŭripova kaj feliĉa estonteco.

Al mi ŝajnas, ke multaj movadanoj sopiras al tia renoviĝo. Tio estas la vera bazo de la Strategia Laborplano: nia komuna soifo al movadaj celoj kaj labormetodoj pli konformaj al la 21-a jarcento. Rejkjaviko montris al ni, ke eblas tion atingi daŭre konservante siajn tradiciojn kaj sian identecon. Ĝi estis do siamaniere vojmontra kongreso. Mi esperas, ke en ĉi tiu kaj la venontaj numeroj de nia revuo, vi trovos multajn indikojn ke ni efektive kune kapablas sekvi tiun vojon...

nur rekte, kuraĝe kaj neflankiĝante...

[FORIGITA!: bildo]

La nova estraro ĉe la akvofalo Selfoss

Solena Inaŭguro

La kongreso inaŭgurita kun ĉeesto de la prezidento

[FORIGITA!: bildo]

La kongresejo Harpa

[FORIGITA!: bildo]

Baldur Ragnarsson kaj Probal Dasgupta

[FORIGITA!: bildo]

Orlando Raola pri la Kongresa Temo

[FORIGITA!: bildo]

Brian Moon, Akademio de Esperanto

[FORIGITA!: bildo]

Salutas la vicprezidanto de TEJO

[FORIGITA!: bildo]

Saluto de Azjarga Jigjid, Mongolio

La Solena Inaŭguro de la 98-a Universala Kongreso de Esperanto okazis dimanĉe matene je la 10-a horo en la salono Zamenhof, en la Rejkjavika kongresejo Harpa. La Alta Protektanto, la islanda prezidento Ólafur Ragnar Grímsson, ĉeestis la inaŭguron kaj persone salutis la kongresanojn (legu apude). Ĉeestis ankaŭ kvar membroj de la Honora Komitato de la UK: la ministro pri kulturo Illugi Gunnarsson, la eksministro pri kulturo Katrin Jakobsdóttir kaj la esperantistoj prof. Sigurður Líndal kaj Baldur Ragnarsson.

Probal Dasgupta, la ĝisnuna prezidanto de UEA, kiu gvidis la Solenan Inaŭguron, bonvenigis la kongresanojn kaj la honorajn gastojn: la ĉinan ambasadoron Ma Jisheng, la germanan ambasadoron Thomas Meister, la polan aferŝarĝiton Lech Mastalerz, la rusian aferŝarĝiton Aleksej Ŝadskij, la germanan ambasadoron en Moskvo kaj membron de la Honora Patrona Komitato de UEA Ulrich Brandenburg kaj la konsiliston en la islanda ambasado en Pekino Ragnar Baldursson. Poste li prezentis la podianojn (foto sur la apuda paĝo, de maldekstre): la reĝisoron de la Kongresa Temo Orlando Raola, vicprezidanton de Akademio de Esperanto Brian Moon, estraranon pri landa kaj regiona agado Maritza Gutiérrez, estraranon pri eksteraj rilatoj Stefano Keller, ĝeneralan sekretarion Barbara Pietrzak, Ĝeneralan Direktoron Osmo Buller, vicprezidanton Claude Nourmont, prezidanton de Loka Kongresa Komitato Hannes Högni Vilhjálmsson, estraranojn de UEA Loes Demmendaal kaj Amri Wandel, kaj rektoron de Internacia Kongresa Universitato Otto Prytz.

La prezidanto de LKK Hannes Högni Vilhjálmsson bonvenigis la kongresanojn, post kio Claude Nourmont, vicprezidanto de UEA, legis la jam tradician salutmesaĝon de d-ro inĝ. L.C. Zaleski-Zamenhof (legu sur la apuda paĝo). La Ĝenerala Sekretario Barbara Pietrzak anoncis la novajn Honorajn Membrojn de UEA: Roland Lindblom, Biruta Rozenfelde kaj Hallgrímur Sæmundsson. La kongresanoj omaĝis per momento de silento la memoron de Hallgrímur Sæmundsson, forpasinta la 22-an de junio, kaj de aliaj Honoraj Membroj, forlasintaj nin post la antaŭa UK.

La Ĝenerala Direktoro Osmo Buller legis la nomojn de la nova Estraro, kies prezidanto estas Mark Fettes. La inaŭguro estis ankoraŭ gvidata de la malnova Estraro, kies prezidanto Probal Dasgupta por la lasta fojo faris kongresan festparoladon (la teksto aperos venontnumere). Antaŭ la festparolado la reĝisoro de la kongresa temo Orlando Raola faris mallongan enkondukon en la temon “Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj”, kaj invitis la kongresanojn al la kunsidoj, en kiuj ĝi estos traktata.

Novaĵo en la inaŭguro estis filma paŭzo, kiu pro teknikaj problemoj tamen iom prokrastiĝis, donante spacon al la tradicia muzika paŭzo, kiun plenumis la argentina pianistino Teresita Alaniz. Tuj poste la salono mallumiĝis por la monda premiero de la mallonga animita filmo Espero de la reĝisorino Simone Giampaolo. La filmo estas originale farita en Esperanto, kun la voĉo de Mariana Evlogieva.

Sekvis la salutparoladoj de TEJO (vicprezidanto Michael Mandirola), ILEI (prezidanto Mireille Grosjean), Akademio de Esperanto (vicprezidanto Brian Moon) kaj SAT (Nikolao Gudskov). La plej longa sed vigla programero estis la salutoj de la landoj reprezentataj en la UK. Gvidis ĝin la estraranoj Maritza Gutiérrez kaj Amri Wandel.

Post komuna kantado de la Himno Probal Dasgupta deklaris la 98-an Universalan Kongreson de Esperanto malfermita.

Mesaĝo de la islanda prezidento Ólafur Ragnar Grímsson

[FORIGITA!: bildo]

Probal Dasgupta, solena parolado

[FORIGITA!: bildo]

Mallely Mateos Martínez, Meksiko

[FORIGITA!: bildo]

Hannes Högni Vilhjálmsson

[FORIGITA!: bildo]

Indu Devi Thapaliya, Nepalo

[FORIGITA!: bildo]

Johannes Mueller, Germanio

[FORIGITA!: bildo]

La kongresanoj surkoridore

La idealo pri kunaj socio, kreado kaj esprimado sendependa de etna aŭ nacia deveno akompanis Esperanton ekde la komenco, kaj danke al ĝi la movado iĝis unio por paco kaj humaneco.

Dum la nova jarcento la teknologio malfermis multajn dimensiojn en la mondo, translime konektis homojn el ĉiuj partoj de la mondo kaj favoris la ŝanĝiĝojn en la mondo, inter kiuj la lukton por progresigi Esperanton.

Sekve komenciĝas novaj tempoj kun ŝanco por sukcesoj pli diversaj ol iam ajn antaŭe.

La Universala Kongreso de Esperanto, okazanta nun en Harpa, estas ideala loko por atenti la estontecon, dum ni laŭdas la respektindan ĝisnunan laboron por Esperanto. Mi kore bonvenigas vin al la kongreso kaj deziras al la movado sukceson en la estonteco.

Salutmesaĝo de L. C. Zaleski-Zamenhof

Estimata Sinjoro Prezidanto, Estimataj Honoraj Gastoj, Estimataj kaj karaj Geamikoj, alvenintaj kongresi en Islando, tiu belega kaj varma insulo, eĉ se ĝia nomo signifas “insulo de glacio”!

Ĉu tien alveninte vi sentas vin izolitaj? Ĉu “insulo” daŭre signifas “izolecon”? Certe, la etimologio de tiuj du vortoj ŝajnas simila; ankoraŭ pli simila en naciaj lingvoj, ekzemple en la itala, en kiu insulo estas “isola”.

Fakte, historie, la insulanoj ĝuis — aŭ suferis — sian izolecon. Tamen, hodiaŭ tio ne plu estas vero. Alveninte al Rejkjaviko el proksimaj kaj malproksimaj kontinentoj aŭ el aliaj insuloj, laŭ maro aŭ tra aero, vi ne plu sentis, ke insulo signifus izolecon. Ĝuste, la maro ne plu dividas, sed ligas insulojn inter si, kaj ligas ilin al kontinentoj; transportoj plej ampleksaj pli facile trafluas marojn ol vojaĝus laŭ tero. Kreskas super la maro pontoj longaj je multaj kilometroj, aperas submaraj tuneloj. Krome oni kreas hodiaŭ sur la marfundo konstruaĵojn pli larĝajn kaj pli altajn ol ie ajn sur la tero; tial maro inter insuloj ne plu similas al dezerto!

Finfine, vi venis kongresi sur insulo ne por izoliĝi, sed por substreki proksimecon inter vi ĉiuj, proksimecon, kiu, sekve al niaj ideoj, kreas inter ni unu grandan rondon familian.

Strategio

Ampleksa analizo, konkretaj paŝoj

Mark Fettes

La nova Strategia Laborplano de UEA estis unu el la grandaj temoj de la rejkjavika UK. Ne mankis kunsidoj, kiuj traktis tiun aŭ alian aspekton de ĝi kun aludoj al ĝi en diversaj diskutoj kaj paroladoj kaj eĉ decidoj de la Komitato kaj Estraro, kiuj iel rilatis al ĝia efektivigo. En tiu senco, la kongreso ja havis tre signifan strategian dimension.

Kaj tamen, tamen... Rejkjaviko estis ankaŭ klare transira kongreso. La Plano, kiu komencis la semajnon kiel malneta diskutdokumento de la Komitato, apenaŭ povis influi la organizon de la kongresa programo, nek la enhavon de la Inaŭguro, la Kleriga Lundo aŭ la Tago de la Lernejo. Nur la plej diligentaj komitatanoj, kiuj partoprenis en ĉiuj diskutoj pri ĝi, havis okazon enrigardi ĉiujn agadkampojn kaj fari demandojn kaj proponojn pri ili. Por vere profundaj strategiaj diskutoj necesus pli vastaj preparoj. Tial multrilate oni devus diri, ke en Rejkjaviko okazis la lanĉo de la Plano, sed nur post unu jaro, en Buenos Aires/Bonaero, estos ŝanco vere kongresi pri ĝi.

La Plano estas ampleksa kaj kompleksa dokumento. Frukto de trijara kunlaboro en la Komisiono pri Strategiaj Demandoj, ĝi prezentas sur kvardeko da paĝoj sufiĉe vastan analizon pri la celoj, rimedoj kaj prioritatoj de UEA sur kvar ĉefaj agadkampoj: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo. Ĝi ankaŭ skizas agadprogramon sur tiuj kampoj por la venontaj kvar jaroj. La teksto estas elŝutebla en la retejo de UEA, kaj ĉiuj komitatanoj ankaŭ ricevis paperan ekzempleron kun siaj dokumentoj.

La ĉefa merito de la Plano estas tio, ke ĝi provas tutece rigardi la Asocion kaj la movadon, por kompreni la fortojn kaj mankojn en sistema maniero kaj ne laŭ hazarda elekto de tiu aŭ alia celo aŭ problemo. Tamen, tiu merito ligiĝas rekte al unu grava malmerito, nome ĝia longeco. Ideale, la esencon de strategio oni devus povi skribi sur malgranda paperslipo, iom kiel la dek ses reguloj. Pri tio atentigis la komitatano Dennis Keefe en unu el la kunsidoj, kaj li efektive pravas. Se por ekhavi tutecan vizion necesis ampleksa analizo, nun por realigi la vizion necesos granda plisimpliga laboro.

Tiu laboro fakte ekis jam en Rejkjaviko mem. Taksante detalan prezenton de la Plano praktike neebla, mi kunmetis koncizan trarigardon de la 12 strategiaj prioritatoj, kiujn ĝi proponas (vidu la apudan kadron). (Ankaŭ tiu prezento estas elŝutebla ĉe uea.org.) Unue en la publika enkonduko al la Plano post la Inaŭguro, kaj poste en la Komitato, mi provis tiel resumi ĝiajn kernajn emfazojn. Poste, en ok subkomitataj kunsidoj tra la semajno ĉiuj interesataj kongresanoj povis esplori la rekomendojn de la Plano sur la apartaj agadkampoj. Fine, post la lasta komitatkunsido, okazis ankaŭ Strategia Forumo, kie oni priparolis kelkajn aspektojn de la efektivigo de la Plano. Estus tro spacorabe rakonti ĉi tie pri ĉiuj valoraj rimarkoj kaj ideoj, kiuj venis el tiuj diskutoj. Anstataŭe, mi resumos kelkajn el la ĉefaj rekomendoj kaj decidoj.

Konsilio de UEA

La Plano rekomendas starigi novan laborgrupon de aktivuloj ĉirkaŭ la Estraro, kiuj pretas kunlabori tra la jaro sur la diversaj agadkampoj. Tiu propono rikoltis ĝeneralan subtenon, kaj 14 homoj estis elektitaj de la Komitato por plenumi tiun rolon dum la venontaj tri jaroj (vidu la detalojn sur la paĝoj 175 kaj 178).

Mono por reteja renovigo

La Plano substrekas la bezonon renovigi la retejojn uea.org kaj esperanto.net. Pro tio, ke la regula buĝeto ne permesas tiajn elspezojn, la nova Estraro apartigis 100 000 EUR el la Ĝenerala Kapitalo kiel rezervon por financi la rekonstruon de uea.org. Tiu decido rikoltis aprobon en la Subkomitato pri Financo kaj poste en la tuta Komitato. Kompreneble, tiu sumo estas simple la supra limo de la ebla buĝeto, kaj la Estraro klopodos fari la rekonstruon kiel eble plej ŝpareme.

Planoj por aktivula trejnado

La Plano metas grandan emfazon sur la trejnado de aktivuloj, kiel ankaŭ de E-instruistoj. Ambaŭ prioritatoj ricevis fortan subtenon en la Subkomitato pri Edukado kaj en aliaj diskutoj pri la efektivigo de la Plano. Jam dumkongrese ekis diskutoj pri unua serio de seminarioj, pri kiuj kunlaboros la estraranoj kaj konsilianoj de UEA kune kun elektitaj landaj asocioj kaj landaj sekcioj de TEJO kaj ILEI.

Sistema evoluigo de landa kaj regiona agado

La kunlaboro pri aktivula trejnado estas nur unu aspekto de pli vasta kaj sistema aliro al la landa kaj regiona agado, kiu okupas gravan lokon en la Plano. Tiucele kreiĝis subteamo en la nova Estraro, sub la gvido de la vicprezidanto MacGill, kiu konsulte kun TEJO kaj ILEI okupiĝos pri la adaptado de la Plano al la bezonoj kaj ebloj de la apartaj landoj — t.e. pri la evoluigo de landnivelaj kaj regionaj strategioj, kiuj apogas kaj plifortigas la internacian. Pluraj subkomitatoj, nelaste tiu pri Junularo, entuziasme subtenis tiun planon.

Efektive, se oni rigardas la partoprenantojn en la diversaj diskutoj, oni vidas ĉie signojn de generacia ŝanĝiĝo. Okulfrapis, ekzemple, la juneco de kelkaj ĉeestantaj anoj de la nova Konsilio de UEA en la Strategia Forumo, per kiu finiĝis la kongresa traktado de la Plano. Se la Plano efektive kontribuos al la modernigo de UEA kaj la movado pli ĝenerale, tio okazos interalie, ĉar ĝi respondas al la aspiroj de tiu “jarmila” generacio, kiu kreskis kun la reto kaj post la fino de la Malvarma Milito. La mondo estas alia, ol ĝi estis antaŭ dudek aŭ kvardek jaroj, kiam edukiĝis la antaŭaj generacioj de gvidantoj. En Rejkjaviko eblis ekkredi, ke ni baldaŭ havos Asocion pli adaptitan al la nuntempaj imagoj kaj esperoj.

Strategiaj Prioritatoj de UEA, 2013-17
Agadkampo 1: Konsciigo

1.1. Modernigi kaj kompletigi la publikan bildon pri Esperanto. Atingi, ke Esperanto estu vaste komprenata kiel moderna, vivanta lingvo kun unika historio kaj dinamika kulturo.

1.2. Varbi kaj prizorgi subtenantojn kaj kunagantojn. Atingi, ke la socia valoro de Esperanto kaj UEA estu vaste rekonata, tiel ke multaj kiuj ne mem uzas Esperanton, tamen morale kaj finance subtenu ĝin aŭ kunlaboru kun Esperanto-organizoj por komunaj celoj.

1.3. Varbi, interligi kaj trejni aktivulojn. Disvolvi mondvastan reton de multaj registritaj kaj lertaj aktivuloj pri informado, eksteraj rilatoj, kaj esploro kaj dokumentado.

Agadkampo 2: Kapabligo

2.1. Kursoj kaj ekzamenoj. Plimultigi la nombron de tiuj, kiuj sukcese trapasis registritan kurson kaj internacian ekzamenon pri Esperanto, i.a. por pli fidinde pritaksi, kiom la lingvo disvastiĝas ĉiujare.

2.2. Trejnado de gvidaj aktivuloj. Starigi programojn por la trejnado de movadaj organizantoj (de projektoj, renkontiĝoj kaj kongresoj, asocia administrado kaj financo, monvarbado k.s.), instruistoj, tekstumantoj (prizorgantoj de retpaĝoj, revuoj k.s.), tradukantoj, terminologoj kaj informadaktivuloj.

2.3. Esperanto kiel eduka movado. Kunlabori kun organizoj sur ĉiuj niveloj de la movado por doni al instruado, trejnado kaj tutmondeca edukado pli altan prioritaton en la planado, komunikado kaj agado.

Agadkampo 3: Komunumo

3.1. Plivastigi kaj disvolvi la uzadon de la servoj de UEA. Temas ne nur pri pligrandigo de la nombroj de uzantoj, sed ankaŭ pri pliprofundigo de la uzanto-sperto.

3.2. Fari pli facila, alloga kaj kontentiga la partoprenon en konkretaj kulturaj kaj fakaj agadoj. Per tia partopreno oni firmigas senton de aparteno al la movado (kaj al UEA), kaj krome pludisvolvas la proprajn lingvajn kapablojn kaj kulturan kleron.

3.3. Disvolvi la solidaran helpagadon. Multaj homoj donacas al la fondaĵoj de UEA, iuj kluboj kaj asocioj entreprenas proprajn solidarajn agadojn, kaj diversaj individuoj helpas aliajn individuojn, klubojn, projektojn ktp. La kampon eblas multe plifortigi per bona komunikado pri bezonoj, subten-ebloj, rezultoj kaj simile.

Agadkampo 4: Kunordigo

4.1. Evoluigi pli aktivan kaj koheran organizan kernon. Krei pli grandan kernan organizan teamon kiu laboras sub komuna strategio, komunikas intense kaj efike inter si kaj interkonsile prizorgas la ĉefajn agadkampojn.

4.2. Restrukturi kaj plivigligi la rilatojn kun la diversaj aliĝintaj kaj kunlaborantaj landaj asocioj. Necesas reformi la sistemon por pli bone kombini la fortojn de la diversaj asocioj kaj disvolvi kulturon de kunlaboro kaj kunplanado.

4.3. Plisanigi kaj plivastigi la financojn per kreskigo de rimedoj kaj pliefikigo de servoj. Necesas provi plibonigi ambaŭ flankojn de la spezokonto — malaltigi la kostojn kaj altigi la rimedojn.

La Konsilio de UEA

Petro Baláž (kunordiganto de E@I, estrarano de EEU, eldonisto), István Ertl (eksoficisto de UEA, kunredaktoro de Beletra Almanako), Heidi Goes (instiganto de la renaskiĝanta E-movado en Indonezio, estrarano de TEVA), Trezoro (Huang Yinbao; movada organizanto, ŝlosila kunlaboranto de ILEI en Ĉinio), Johannes Mueller (aktivulo de i.a. Muzaiko, nuna redaktoro de Scienca Revuo), Zsofia Kóródy (aktivega instruisto kaj organizanto en la Esperanto-urbo Herzberg), Michela Lipari (eksestrarano de UEA, kungvidanto de la Belartaj Konkursoj), Mélanie Maradan (gvidanto de la terminologia agado de UEA), Francesco Maurelli (aktivulo en TEJO kaj la itala kaj skota movadoj, iniciatanto de sukcesaj subvencipetoj ĉe EU), Veronika Poór (aktivulo en la informa agado kaj eksteraj rilatoj de TEJO, kungvidanto de Muzaiko), Orlando Raola (prezidanto de la usona landa asocio, gvidanto de la kongresa temo en Rejkjaviko), James Resende Piton (antaŭa ĉefdelegito en Brazilo, aktivulo en la Amerika Komisiono de UEA), Amri Wandel (eksestrarano de UEA kaj TEJO, aktivulo pri scienca kaj faka agado), Rafael Henrique Zerbetto (aktivulo de TEJO pri eksteraj rilatoj, precipe en ligo kun UN).

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de la nova laborgrupo Konsilio de UEA.

46-a Konferenco de ILEI

Kio nova ĉe ILEI?

Zsófia Kóródy

Resume pri la 46-a Konferenco de ILEI: nova lando, nova strukturo, nova prezidanto.

En Germanio kunvenis ĉi-jare fakuloj kaj interesiĝantoj pri instruado de Esperanto. Inter la 12-a kaj la 18-a de julio 2013 en Sieber, urboparto de Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo, Asocio de Germanaj Esperanto-Instruistoj (AGEI) organizis la 46-an konferencon, kiu venigis pli ol cent aliĝintojn el 29 landoj el ĉiuj kontinentoj. Tio estas pruvo, ke ILEI strebas al internacieco kaj flegas kontaktojn kun sia membraro dise en la mondo.

La nova konferenca strukturo ligiĝis al la ĉeftemo: “Instruado de Esperanto al ĉiuj generacioj”. Paralele kun la fakaj programeroj, prelegoj kaj kunsidoj okazis junulara programo kun partopreno de dudeko da germanaj kaj polaj dekkelkjaruloj, kiuj partoprenis en la 8-a Somera Arbara Lernejo (SALO-8) kadre de la ĝemelurba programo inter Herzberg kaj Góra. Ilia ĉeesto ne nur donis freŝan venton al la konferenco, sed ebligis al la konferencanoj observadon de lecionoj, kontribuon al la lingvoinstruado kaj peradon de kulturaj konoj al la juna generacio. Al la nova strukturo apartenis ankaŭ la tutsemajna intensa metodika trejnseminario, gvidata de Katalin Kováts, kiu havigis al pluraj konferencanoj bonan ŝancon je faka spertiĝo. Ĝi donis superrigardon ekzemple pri la kurs- kaj lecionplanado, instrumaterialoj, efikaj kaj modernaj metodoj, ekzamenoj kaj memtaksado. Novaĵo estis, ke dum la konferenco eblis trapasi la UEA/ITK/KER-ekzamenojn en la niveloj B2 kaj C1. Ni ĝojas pri la dek kandidatoj, pluraj el ili el foraj landoj.

La faka programo estis varia kaj riĉa, dank’ al eminentaj prelegantoj, kiel Duncan Charters, Mireille Grosjean, Gian Carlo Fighiera, Yinbao Huang (Trezoro), Marija Jerković, Sebastian Kirf, Zsófia Kóródy, Katalin Kováts, Ilona Koutny, Stefan MacGill, Rob Moerbeek, Jesus Moinhos Pardavila, Martin Ptasiński, Pjer Telle Bouvier, Mihai Trifoi kaj Peter Zilvar. Pluraj prelegoj traktis la ĉeftemon kaj analizis instruadon al diversaj generacioj, aliaj tuŝis gramatikon, lingvistikon, rakontis pri instruspertoj, literaturo, tradukado kaj metodiko. Aparte menciindas la laborgrupo pri A-ekzamenoj, gvidata de Rudolf Fischer, kaj la seminario de Sabine Trenner pri mediaciado, konfliktsolvado. Ĉiuj konferencanoj povis elekti ion laŭ propra interesiĝo, faktereno.

Aktive kunsidadis la komitato de ILEI, kiu havis gravan taskon: trakti pri financoj, aktualaĵoj, fondo de nova sekcio en Sud-Afriko kaj ĉefe elekti novan prezidanton post la demisio de Stefan MacGill. Post iom da diskutado pri proceduraĵoj la nova kandidato ricevis preskaŭ unuaniman subtenon: Mireille Grosjean estis elektita por gvidi la ligon en la sekvaj jaroj. La komitato aprobis ankaŭ du novajn honorajn membrojn, dankante al Katalin Kováts kaj Stefan MacGill pro la sindona laboro por Esperanto, por la instruistaro kaj por ILEI. Nova iniciato estis ankaŭ la kunsido de laborgrupoj: unu pri la evoluigo de modula instruista trejnado, la alia pri ellaborado de serio de dulingvaj varbiloj pri la eduka valoro de Esperanto. Dum prelegoj kaj diskutoj estis traktataj ankaŭ estontaj celoj, taskoj kaj novaj manieroj de agado en harmonio kun la Strategia Plano de UEA.

La lokaj organizantoj (AGEI) kaj Interkultura Centro Herzberg (ICH) kune kun subteno de la urbo Herzberg kaj bonvolemaj helpantoj zorgis pri bonaj loĝ- kaj laborkondiĉoj, pri la komforto de la gastoj. Apartan dankon meritas la Esperanto-hotelo kaj restoracio Zum Pass, kiu krom la komfortaj ĉambroj disponigis ankaŭ prelegejon, dancejon, organizis bonetosan bankedon kaj adiaŭan rostadfeston en la parkeca ĝardeno. La konferencejo estis uzata plurfunkcie: dumtage ĝi servis kiel prelegejo, kunsidejo, vespere kiel koncerthalo kun scenejo, dancejo por komuna dancado, babilejo kun eta bufeda angulo, kafejo. La kultura programo distris ĉiujn generaciojn. La folklora grupo el Pöhlde prezentis kantojn kaj dancojn, uzis metiilojn kiel muzikilojn kaj dancigis la publikon. La muzikistoj de Harz-Musikanten kreis bonegan etoson per siaj folkloraj kaj internacie konataj melodioj, same kiel la lokaj Sieberaner Musikanten dum la adiaŭa vespero. Al la internacia vespero kontribuis ne nur konferencanoj el diversaj kontinentoj per kantado, dancado, deklamo de poemoj, sed ankaŭ la junularo de SALO-8, kaj en pluraj okazoj ni povis ĝui la emociplenan kantadon kaj gitarludadon de Julián Hernández el Kubo.

Ni ne forgesu pri la turismaj eventoj: busekskurso al la Harz-montaro kaj la urbo Goslar, monda heredaĵo laŭ Unesko, vizito al Göttingen kun la historia biblioteko de la universitato, tuttaga ekskurso en Hannover, urborigardado en Herzberg, kun Esperanto-muzeo en la kastelo, la Esperanto-Domo, biblioteko kaj arkivo de ICH, Zamenhof-monumento, ZEOj, multaj dulingvaj vojmontriloj, ŝildoj surstrate kaj sur publikaj konstruaĵoj, promeno laŭ kanaloj, riveroj kaj sur la arbo-instrupado ĉirkaŭ la lago.

La 46-a ILEI-konferenco kun SALO-8 postlasos ion novan ankaŭ en Sieber: ĉe la riverbordo antaŭ la konferencejo sur granda ŝtono estis inaŭgurita memortabulo en la germana, pola kaj Esperanto. La ponto ricevis la nomon “Ponto de la Espero” (vidu sube).

Kongresa Temo

Insuloj sen Izoliĝo: por pli justa komunikado inter lingvo-komunumoj

Orlando Raola

Post du alvokoj al partopreno, aperintaj pli frue en tiu ĉi revuo, kvardeko el la partoprenantoj en la 98a UK en Rejkjaviko, sukcese pridiskutis la kongresan temon.

En la malferma solenaĵo mi havis denove la ŝancon memorigi al la kongresanoj, ke la celo de la kongresa temo, laŭ mia kompreno, estas montri al ni mem kaj al la mondo ke ne nur Esperanto estas taŭga por esprimi ion ajn, sed ke ni, la lingvouzantoj, havas ion interesan kaj substancan por esprimi en Esperanto.

La ĉi-jara temo estis vasta kaj kompleksa, ĝi ja estas fake traktata de pluraj universitatoj dise tra la mondo. Sed la diskutoj en nia kongreso celis pli ĝeneralan publikon, kaj oni povas karakterizi ilin kiel popular-sciencajn.

Dimanĉe, dum la unua laborsesio, okazis enkonduka prelego, kiu kompreneble starigis multajn demandojn kaj nur sugestis kelkajn eblajn respondojn. En tiu prelego ni pritraktis

  • La estiĝon de kultura kaj lingva diverseco kiel rezulto de izoliĝo surinsula aŭ alitipa,
  • Islandon kiel ekzemplon de kultura evoluo surinsula
  • Insulon kiel metaforon por reliefigi aliajn izoliĝojn, geopolitikajn, socitavolajn ktp
  • Eblajn pozitivajn efikojn de izoliĝo insula
  • Manierojn venki la izoliĝon, ekpaŝi elire de la kaĝoj de insuleco, kiel konstrui pontojn kaj favori komunikadon inter diversaj lingvokomunumoj
  • La moderna mondo disponigas transportilojn kaj komunikilojn kiuj faciligas ĉiajn kontaktojn, sed ĉu tio sufiĉas?

La enkondukan prelegon mi fermis per literatura klasikaĵo: poemo verkita en la jaro 1624 de la angla poeto John Donne. Ĉiam dum la preparlaboroj tiu ĉi poemo ŝvebis en mia kapo, kaj kvazaŭ magie mi surpaperigis ĝin en Esperanta vesto ĝustatempe por nia rejkjavika renkontiĝo:

Neniu homo estas insulo, entute per si mem
Ĉiu homo estas parto de la kontinento
Se terpecon englutas la oceano
Eŭropo malpliiĝas
Same se ĝi forglutas duoninsulon
Same se ĝi forglutas la bienon de via amiko
aŭ eĉ vian propran bienon
La morto de ajna homo malpliigas min
ĉar mi ekzistas lige kun la homaro
Pro tio, neniam ekdemandu, kiun la sonorilo mortsonoras
Ĝi mortsonoras vin

En la dua sesio, marde, la laboro komenciĝis per prezentadoj temrilataj, preparitaj de pluraj partoprenantoj: Amri Wandel donis ampleksan informon pri la ebloj enkondukitaj de la Interreto kaj de aŭtomataj tradukiloj (ekzemple Google) por forigi izolitecon; Mireille Grosjean rakontis pri la insulo Sankta Petro en Svislando, kie vivis kaj meditis izolita la ĝeneva filozofo J. J. Rousseau; Wally du Temple atentigis nin pri la fakto, ke la nuntempaj observeblaj konsekvencoj de naturmedia detruado minacas la fizikan ekziston de pluraj insuloj tra la mondo.

Sekvis vigla diskuto, kiam la partoprenantoj disiĝis en kvar grupojn por pli detale pritrakti apartajn erojn de la temo. Kadre de tiuj grupaj interŝanĝoj pluraj analizis la bezonon konservi diversecon, iel protekti la rezultojn de izolita evoluo, por ke nia mondo ne fariĝu tute homogena kaj malbunta. Krome plurfoje aperis du ideoj, 1) ke la modernaj komunikiloj havigas grandajn eblojn, sed ke ili per si mem ne sufiĉas, ĉar ankoraŭ disigos la homojn la lingvaj baroj, kaj 2) plu ekzistas danĝero de izoliĝo, se la homoj decidas anstataŭigi entute interhoman kontakton per longdistanca elektronika komunikado.

Dum la lasta kunsido, ĵaŭde, ni ĉiuj denove kune aŭskultis la resumon de la eltrovitaj veroj, kiujn prezentis ĉiu el la diskutgrupoj. Poste la partoprenantoj kunlaboris pri malneto de la kongresa rezolucio, originale verkita de la triopo Grosjean-DuTemple-Raola. Tiu grava dokumento emas kondense resumi la komunan saĝon de la kundiskutintoj kaj celas esti utila por la asocianoj kaj por montri nacilingve al eksteruloj. Vespere mi transdonis la prilaboritan version al la nova Estraro de UEA, kaj daŭre poluris ĝin helpe de Mark Fettes kaj Stefano Keller, tiel ke aprobitan de la Komitato ni sukcesis prezenti dum la solena fermo, la jenan kongresan rezolucion.

Rezolucio de la 98-a Universala Kongreso de Esperanto

1034 partoprenantoj en la 98-a Universala Kongreso de Esperanto, venintaj el 55 landoj de ĉiuj mondopartoj al la plej norda ĉefurbo, Rejkjaviko, sur la insulo Islando,

Diskutinte en pluraj sesioj pri la temo “Insuloj sen izoliĝo: por pli justa komunikado inter lingvo-komunumoj”;

Konstatas, ke insuloj — historiaj, geografiaj kaj sociaj — estas originaj fontoj de biologia kaj kultura diverseco, kiujn indas konservi kaj protekti;

Esprimas maltrankvilon pri la nuntempe akriĝantaj minacoj al tiu diverseco, pro pluraj homogenigaj kaj detruaj tendencoj de la regantaj ekonomiaj kaj politikaj sistemoj tutmonde;

Samtempe bonvenigas la kreskantajn ŝancojn por translima kaj transkultura interkompreniĝo, kiujn donas la disvastiĝo de komunikaj rimedoj kiel Interreto;

Atentigas pri la graveco de lingva diverseco kaj lingva justeco en la protektado de tiu kultura bunteco, kiun heredigis al ni la insuloj de la mondo;

Memorigas, ke ĝuste tiu protektado de diverseco estas kerna valoro de la movado por la internacia lingvo Esperanto;

Konfirmas la volon de la Esperanto-movado kunlabori cele al mondo de “insuloj sen izoliĝo”, kie ĉiuj lingvoj kaj kulturoj povas kunekzisti kaj plue disflori en reciproka respekto;

Alvokas al mondvasta kunlaboro per lingve justaj rimedoj por kontraŭstari la minacojn de klimatŝanĝo kaj biokultura homogeniĝo;

Asertas la urĝecon de tia agado por konservi la trezorojn de nia insuleca planedo.

Rejkjaviko, 27 julio 2013

Kunsidoj de la Komitato

Mark Fettes nova prezidanto, Konsilio kunpensos

Prof. d-ro Mark Fettes el Kanado estis elektita kiel la nova prezidanto de Universala Esperanto-Asocio en la unua kunsido de la Komitato en Rejkjaviko, sabaton, la 20-an de julio.

Fettes transprenis la prezidan stafeton de Probal Dasgupta, kiu gvidis la Asocion dum du oficperiodoj ekde 2007. En la dimanĉa inaŭguro de la UK sur la podio sidis ankoraŭ la malnova Estraro, ĉar ĝia laboro finiĝis nur en lundo post la akcepto de ĝia lasta jarraporto.

La Komitato havis dum la UK tri plenkunsidojn. La komitatanoj krome laboris en ok subkomitatoj pri specifaj laborkampoj. En ili rajtis ĉeesti kaj paroli ankaŭ nekomitatanoj. Almenaŭ parton de la plenkunsidoj partoprenis 45 komitatanoj aŭ iliaj anstataŭantoj kaj 2 observantoj. Komence de la unua kunsido ĉeestis nur la komitatanoj A kaj B, kiuj elektis kvin komitatanojn C: Zsófia Kóródy (35 voĉoj), Julián Hernández Angulo (30), Jean Codjo kaj Stefano Keller (po 24) kaj Orlando E. Raola (21). Ne elektiĝis Marcel Delforge kaj Josep Franquesa Solé (po 17) kaj Johan Derks (9).

Poste la Komitato aŭdis sinprezentojn de la kandidatoj por la Estraro. Laŭ la propono de la Elekta Komisiono la Estraro konsistu el sep membroj. Origine estis dek kandidatoj, el kiuj Johan Derks forfalis ne elektite kiel komitatano. En la voĉdonado sukcesis Mark Fettes (43 voĉoj), Stefan MacGill (37), José Antonio Vergara (35), Lee Jung-kee (34), Martin Schäffer (33), Stefano Keller (30) kaj Barbara Pietrzak (24). Krome, Orlando Raola ricevis 23 kaj Amri Wandel 21 voĉojn. Dum la elektado de la komitatanoj C kaj de la Estraro, la kunsidon prezidis la kunordiganto de la Elekta Komisiono, Ulrich Lins.

La Estraro estas preskaŭ tute nova: nur Stefano Keller kaj Barbara Pietrzak membris ankaŭ dum la antaŭa periodo. Du novelektitoj havas tamen antaŭan sperton: Mark Fettes estis estrarano 1992-1998 kaj José Antonio Vergara 2007-2010. Tuj post sia elekto la nova Estraro havis mallongan kunsidon por fari proponon al la Komitato pri la prezidanto, la vicprezidanto kaj la ĝenerala sekretario: respektive Mark Fettes, Stefan MacGill kaj Martin Schäffer. Tiun proponon la Komitato akceptis unuanime. (Pri la cetera taskodivido vd. la kolofonon.)

La Komitato elektis ankaŭ tri novajn Honorajn Membrojn de UEA: Roland Lindblom el Svedio, Biruta Rozenfelde el Latvio, kaj Hallgrímur Sæmundsson el Islando, kiu malfeliĉe forpasis unu monaton antaŭ la UK. (Biografietoj aperos en la oktobra numero.)

En la dua kunsido lundon, la 22-an de julio, oni akceptis la Estraran Raporton pri 2012 (vd. en la junia numero). En la diskuto rajtis partopreni ĉiu ajn ĉeestanto, kiun rajton tamen neniu el la publiko uzis.

Vendredon, la 26-an de julio, okazis la lasta kunsido, kun emfazo sur la estonta agado. Ĝin karakterizis vigla kaj bonkvalita debatado. La buĝeto 2014 estis akceptita, sed kun du montransigoj, ambaŭ en valoro de mil eŭroj. Estraraj vojaĝkostoj reduktiĝis al € 9 000 kaj sendokostoj de la Jarlibro al € 6 500. Tio ebligis plusojn ĉe la movada evoluigo: edukado altiĝis al € 4 000 kaj eksteraj rilatoj al € 3 000. La buĝetoj por fondaĵoj en 2014 estis senmodife akceptitaj.

La Komitato ankaŭ konfirmis la decidon de la Estraro rezervi en la asocia kapitalo cent mil eŭrojn por renovigo de la asociaj retejo kaj administrado.

Aprobitaj estis nova konsisto por la Financa Komisiono (Nico Huurman, Gianfranco Polerani, Flory Witdoeckt) kaj du komitataj reviziantoj (Renato Corsetti kaj Loes Demmendaal).

La Komitato plie faris modifeton en la regularo de la Internacia Kongresa Universitato kaj en tiu pri kotizperantoj. Restis malmulta tempo por diskuti la Strategian Planon, pri kiu tamen poste okazis aparta unuhora publika kunveno. Oni atentigis pri la graveco pli bone konigi ĝin, laŭeble poparte per pli simplaj kaj klaraj tekstoj. Post la aldono de unu frazo pri Esperanto-kursoj por poŝtelefonoj, la Komitato akceptis la Planon.

Pri la efektivigo de la Strategia Plano la Estraro proksime kunlaboros kun nova organo, Konsilio, starigita en la lasta kunsido de la Komitato (vidu p. 175).

La Konsilio estos gvidata de la Ĝenerala Sekretario kadre de la Estrara subteamo pri mastruma evoluo, kiu inkluzivas la prezidanton kaj la vicprezidanton. Ĝi ne kunsidos fizike inter UK-oj sed virtuale proksimume ĉiun duan monaton. La kunsidoj celos resumi la progreson, kontroli la laborplanon por la venontaj monatoj kaj trakti eblajn problemojn aŭ demandojn pri kiuj necesas pli vasta diskuto. La tagordon por la kunsidoj pretigos la ĝenerala sekretario konsulte kun la Estraro kaj la Konsilio. La Konsilio povas fari rekomendojn al la Estraro kaj Komitato, sed tiuj ĉi restas la solaj decidorganoj de UEA. La celo tamen estas, ke sur la diversaj agadkampoj la koncernaj estraranoj kaj konsilianoj formu koheran teamon, kiu kunpensos kaj kunaktivos en praktika kaj harmonia maniero.

La ekzisto de la Konsilio ne tuŝas la rajton de ĉiuj komitatanoj, aktivuloj kaj ordinaraj membroj de UEA turni sin al la Estraro kun proponoj, demandoj kaj konsiloj.

(Gazetaraj Komunikoj de UEA)

Internacia Kongresa Universitato

Neordinara IKU en eksterordinara lando

Amri Wandel

La 66-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato (IKU), okazanta en la tre speciala kongreslando Islando, estis nekutima en pluraj aspektoj.

Rekorda nombro de la prelegoj (5 el 9) rilatis ĉi-jare al la karaktero de la kongresaj regiono (Nordio) kaj lando (“insulo”, kiu ankaŭ aperas en la kongresa temo “Insuloj sen izoliĝo”), verŝajne pli ol en ajna antaŭa IKU-sesio:

Insulo Thule ĉe antikvaj aŭtoroj (Věra Barandovská-Frank, Germanio); Krimo en malvarma klimato (Jane Edwards, Usono); La nov-norvega kaj Esperanto (Otto Prytz, Norvegio); La insula edeno de Darwin (José Antonio Vergara, Ĉilio); Aŭroro — la nordia lumo (Amri Wandel, Israelo).

Virtuoze kaj sprite prezentis la prelegojn kaj la prelegantojn la rektoro, Otto Prytz el Norvegio. Kiel ĉiam, IKU proponis al la kongresanoj altnivelan klerigan varian elekton de prelegoj, ĉi-jare pri literaturo, geografio, astronomio, biologio, lingvistiko, historio kaj socilingvistiko. Kutime okazas kadre de IKU ankaŭ tri kursoj. Ĉiu havas du daŭrigajn prelegojn aldone al la enkonduka IKU-prelego. Ili estas nomataj IKU-AIS-kursoj, ĉar iasence ili okazas kunlabore inter UEA kaj Akademio Internacia de la Sciencoj; UEA organizas ilin kadre de la UK, dum AIS aŭspicias la ekzamenojn kaj donas atestojn al la sukcesintoj. Tiu kunlaboro komenciĝis en 1995 en la UK en Tampere. La kontrakto inter UEA kaj AIS estis subskribita en 1997 de la fondinto kaj tiama prezidanto de AIS prof. Helmar Frank kaj la tiamaj prezidanto de UEA Lee Chong-yeong kaj estrarano pri Scienca kaj faka agado Amri Wandel. En Rejkjaviko la komitato unuanime aprobis la proponon modifi la IKU-regularon tiel ke ĝi inkluzivu eksplicite la IKU-AIS-kursojn.

Ĉi-foje estis nur du kursoj, ne ĉar mankis proponoj, sed ĉar male al la IKU-juĝkomisiono (Sabine Fiedler, Michael Maitzen, Humphrey Tonkin, José Antonio Vergara, Jingen Wang kaj Amri Wandel) elektis nur la plej altnivelajn el la 18 proponoj, sen doni preferon al proponoj kiuj samtempe estas IKU-AIS-kurso. Ĉi-jare la konkurenco estis pli forta, ĉar preskaŭ ĉiuj proponoj estis tre altnivelaj kaj la komisiono bezonis du voĉdonajn rondojn por elekti la naŭ sukcesajn prelegojn. La du sukcesaj IKU-AIS-kursoj estis la proponoj de Hannes Larsson La violono kaj de Tsvi Sadan Unu komuna lingvo, multaj malsamaj kulturoj: Problemoj de interkultura komunikado en Esperanto.

Kiel ĉiujare depost 1997 la tekstoj de la prelegoj aperis en la IKU-libro, ĉi-foje redaktita de Amri Wandel kaj Roy McCoy. La resumoj de la prelegoj aperas en la IKU-libro en la angla, la franca kaj la islanda. Tiel IKU kaj tiu ĉi libro povas esti utiligataj por demonstri la sciencan, fakan kaj edukadan aplikadon de Esperanto al eksteraj instancoj, kiel Unesko kaj scienc-rilataj kaj universitat-rilataj organizaĵoj, kaj ankaŭ en la kongreslando. Ĉi-jare tiu aspekto estis aparte sukcese utiligita, kiam dum la akcepto antaŭ la inaŭguro la prezidento de Islando vidis la IKU-libron kaj aparte legis la islandlingvan resumon de unu el la prelegoj. Li petis plusendi al li ekzempleron, kaj en la solena fermo Amri Wandel transdonis al la prezidanto de la LKK persone subskribitan ekzempleron por la islanda prezidento. Aldone, dum la urba akcepto, Mark Fettes donacis al la vicurbestrino de Rejkjaviko ekzempleron de la IKU-libro, emfazante la islandlingvajn resumojn.

Kontribuis al la libro unuavice la prelegantoj, kiuj verkis siajn prelego-tekstojn ĝustatempe por aperi en la libro. Kiel en antaŭaj jaroj, provlegis Rob Moerbeek, kaj la resumojn tradukis en la francan Yannick kaj Janine Dumoulin (reviziis Claude Nourmont), kaj en la anglan Edmundo Grimley-Evans (reviziis Brian Moon). En la islandan tradukis Stefán Briem, Kristján Eiríksson kaj Steinþór Sigurðsson. La prelego-tekstoj en la IKU-libro ebligis al la kongresanoj elekti la prelegojn kiuj interesis ilin. Kelkaj antaŭaj volumoj de pasintjaraj IKU-libroj estas ankoraŭ haveblaj ĉe la Libroservo de UEA. Krome, pluraj IKU-libroj estas konsulteblaj en la IKU-retejo de UEA www.uea.org/dokumentoj/IKU/index.html.

[FORIGITA!: bildo]

Otto Pry tz kaj Tsvi Sadan.

KONGRESA KALEJDOSKOPO

Edukado por justa komunikado

Unu el la kernaj programeroj de la UK-oj, la Tago de la Lernejo, okazinta mardon, la 23-an de julio, kun la ĉeftemo “Edukado por justa komunikado”, proksimiĝis al la temo de la UK, sed proponis variajn kontribuojn el pluraj landoj (kaj vidpunktoj).

La programon malfermis du novelektitaj prezidantoj, de UEA Mark Fettes kaj de ILEI Mireille Grosjean (bildo 1). Harmonia prezento aŭguras bonan daŭrigon de la kunlaboro!

Enkondukan prelegon pri la loko de instruado kaj instruista trejnado en la strategio de UEA (ne nur, sed en la ĝenerala E-movado) prezentis Stefan MacGill. La temon enkondukis per la prelego Kio estas justa komunikado? Mireille Grosjean. Sekvis temligitaj kontribuoj Ĉu egalajn rajtojn kaj eblojn por ĉiuj je ekzameniĝo pri Esperanto? (Katalin Kováts), Per eŭropaj projektoj por justa komunikado (Zsófia Kóródy), Lingva situacio en bruselaj lernejoj (Kristin Tytgat, bildo 2), Notetoj pri la ĉefa temo el la vidpunkto de la Nitobe-simpozio (Otto Prytz). La dua bloko estis direktita al instruado de Esperanto, ĝia praktika flanko. Pri “Strategia” kaj praktika plano, por informi pri Esperanto en la lernejoj, laŭ la ĝisnunaj kaj estontaj eblecoj de la francaj edukaj programoj prelegis Michel Dechy. Sekvis la prelegoj Aldone al Stano Marček: instruado per projekciaĵoj (Anna Lowenstein), Lernado de Esperanto en mara afrika ĉefurbo (Paola Birgit Giommoni), “Avantaĝo” de E-instruado: en EU-parlamento jam antaŭ deko da jaroj (Marija Belošević) kaj Esperanto-urbo Herzberg am Harz — loko de multnacia, multkultura loĝantaro (Peter Zilvar). La kontribuo titolita Infektaj malsanoj en nia lingvouzo de Rob Moerbeek vaste malfermis “okulojn kaj orelojn” el la vidpunkto de ĝenerala uzo de Esperanto. La programon reĝisoris Marija Belošević kaj kungvidis Jennifer Bishop.

Paroligaj kursoj kaj KER-ekzamenoj

Dumkongrese jam de 10 jaroj okazigas paroligajn kursojn la retejo edukado.net. La 16 lecionojn partoprenis tage, ambaŭnivele, po 50-60 personoj, lernemuloj kaj observantoj de la metodoj de Katalin Kováts kaj Sylvain Lelarge. Kadre de tiu aranĝo okazis ankaŭ duhora preparsesio por la ekzamenkandidatoj. En Rejkjaviko estis organizita la 36-a KER-sesio (bildo 3), al kiu aliĝis 20 personoj el 13 landoj. Aparte laŭdendas la 7 finnaj samideanoj, kiuj simile al pluraj aliaj, per la nuna ekzameno kompletigis sian skriban ekzamenon, trapasitan dum la dua tutmonda ekzamentago en junio. Fine de la kongreso, kadre de mallonga festo Katalin Kováts kaj Renato Corsetti, en la nomo de la ekzamenkomisiono de UEA, transdonis la atestilojn al la reprezentantoj kaj partoprenintoj de la Dua Tutmonda Ekzamentago el Meksiko, Argentino, Brazilo, Nikaragvo, Kolombio, Usono kaj Japanio. Inklude la rejkjavikan sesion, la KER-ekzamenon ĝis fino de julio trapasis 1 326 personoj el 60 landoj.

La nova ekzamensistemo de UEA, bazita sur la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) kaj agnoskata de la Konsilio de Eŭropo kaj de la Asocio de Lingvotestistoj de Eŭropo, havas pli da diplomitoj ol la nombro de la partoprenintoj de la kongreso.

Grandan dankon meritas ĉiuj, kiuj per organizaj laboroj aŭ ekzameniĝo helpas en la ekstermovada agnoskigo de Esperanto kaj altigo de ĝia prestiĝo.

En la sekvaj jaroj, konscie gvidate de la nova estraro kaj de la strategia plano de UEA, ni laboru diligente sur la kampoj de edukado kaj kapabligo kaj havu 2 000, 5 000, 10 000 esperantistojn, kiuj per ekstermovade agnoskitaj dokumentoj povas pruvi la forton kaj la kvalitojn de niaj lingvo kaj movado.

Renkontiĝis la radioaŭskultantoj

Kvankam neniu povas kontesti pozitivajn ŝanĝojn en komunikado danke al la Interreto, ĉi tiu neniel malgravigis la rolon de la esperantlingva radiofonio. Konfirmis tion la rejkjavika renkontiĝo de radioaŭskultantoj kun reprezentantoj de niaj radioelsendoj kaj podkastoj: Pola RetRadio, Ĉina Radio Internacia, Radio Havano kaj Muzaiko. Dum la renkontiĝo en la salono Lapenna la 25-an de julio multajn novaĵojn povis komuniki Pola Retradio, kies nova paĝaro www.pola-retradio.org revenigis la eblon samtempe aŭskulti kaj legi elektitajn fragmentojn de la elsendoj, kio multe helpas en kutimiĝo al la parola lingvaĵo. Siajn paĝojn prezentis ankaŭ Ĉina Radio Internacia, Radio Havano kaj Muzaiko. Aldone oni parolis ankaŭ pri aliaj programoj kiel Radio Vatikana kaj 3ZZZ.

Tre interesa estis la opiniinterŝanĝo kun la aŭskultantoj de nia radiofonio. Pri siaj spertoj kaj aŭskultopreferoj, ligitaj kun la elsendoj en la antaŭreta epoko, parolis Otto Prytz el Norvegio kaj Terttu Tyynelä el Finnlando, kaj Leopold Patek el Aŭstrio forte pledis por la poŝtelefona aŭskulteblo de la elsendoj aparte por tiuj personoj, kiuj ne familiariĝis kun la komputila mondo.

Premio al Vjetnamio

En la Fermo de la 98-a Universala Kongreso la 27-an de julio en Rejkjaviko estis anoncita la decido de la antaŭa Estraro de UEA pri la aljuĝo de Trofeo Fyne al Vjetnama Esperanto-Asocio. La prezidanto Mark Fettes transdonis la diplomon pri la Trofeo Fyne al Nguye Thi Nepn (bildo 5). Trofeo Fyne estis donacita al UEA de s-ino A.E.G. Otterby el Kanado memore al Adam kaj Erica Fyne. La Estraro de UEA povas aljuĝi ĝin al la landa asocio, en kies lando okazis la plej granda procenta kresko de la nombro de individuaj membroj de UEA aŭ kiu alimaniere grave kontribuis al la plifortigo de UEA. Vjetnama Esperanto-Asocio estis premiita per la trofeo pro sia multflanka organiza plifortiĝo en la lastaj jaroj, pro granda proporcio de gejunuloj inter siaj vicoj, kaj pro la eksterordinare sukcesa organizado de la 97-a UK en Hanojo.

Vegetaranoj ne vegetis

Ĉirkaŭ 25 kongresanoj ĉeestis en mardo la publikan kunsidon de Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio (TEVA). Post mallonga enkonduko de la prezidanto Christopher Fettes sekvis duparta prelego de la vicprezidanto Francesco Maurelli (sur la bildo 6 kun Heidi Goes). Li parolis pri kinuo, okaze de la Jaro de Kinuo, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj kaj Organizaĵo pri Nutrado kaj Agrikulturo. Poste li prezentis la neesperantistan organizaĵon Eŭropa Vegetarana Unuiĝo, kies prezidanto li iĝis antaŭ unu jaro. En ĵaŭdo okazis aparta kunsido de TEVA por la membroj, kiu utilis por difini la agadplanon de la asocio.

E@I kaj lernu.net

Ankaŭ E@I prezentiĝis kun siaj aktivaĵoj. La Movada foiro estis la unua loko, kie oni povis konatiĝi kun la kerna lernu-teamo, la triopo Erin Piateski, Neringa kaj Jevgenij Gaus. Eblis ricevi novajn informilojn kaj paroli pri la retejo lernu.net, pri ĝia nuna enhavo, pri la okazanta rekonstruo, pri planoj por la proksima estonteco. La teamo kolektis kontaktojn de helpemaj esperantistoj, kiuj estas bezonataj por multlingvigi la novan lernu.net (kiu emas kontribui al la traduka laboro, skribu al: t...@lernu.net).

En la Kleriga Lundo okazis tri 90-minutaj prezentoj: 1. Novaj projektoj de E@I kaj ilia utilo por Esperanto, 2. Esperanto kaj Interreto — kiel ilin kune uzi pli efike, kaj aparta prezento pri lernu.net, 3. Malkovru la novan lernu.net. La prelegojn gvidis la E@I-kunordiganto Peter Baláž (sur la bildo 7). Dum la unua oni povis ekscii pri la lastatempaj aktivaĵoj de E@I kaj ĝiaj novaj projektoj — kaj poresperantaj, kaj peresperantaj. Dum la dua estis prezentitaj konsiloj kiel utiligi Esperanton en la Interreto pli efike kaj praktike, kion eviti kaj kion preferi dum la retumado. La lasta temis pri la rekonstruata lernu.net. La temon prezentis la teamano Erin Piateski el Usono. Krom la prelegoj dum la semajno okazis fruktodonaj diskutoj, pri ebla kunlaboro (ankaŭ kun la novaj UEA-estraranoj), por proksimigi “virtualajn esperantistojn” al la movadaj strukturoj. La kunordiganto de E@I estas membro de la nova Konsilio de UEA, kaj esperas kontribui per siaj ideoj kaj helpi laŭ siaj kapabloj modernigi UEA. Dum la Solena Fermo okazis agrabla surprizo: la projekto lernu.net ricevis la Premion Deguĉi. La diplomo kaj 2 000 EUR estis transdonitaj al la lernu-teamo, pro ĝia pli-ol-10-jara laboro.

Belartaj konkursoj 2013

Raporto de la Prezidanto

Humphrey Tonkin

La Belartaj Konkursoj de UEA havas la celon evoluigi la artojn en kaj pere de la internacia lingvo. Ili okazas ekde 1950 sub la aŭspicio de UEA en la Universalaj Kongresoj de Esperanto.

Inter la ĉi-jaraj seminarioj de la Kleriga Lundo en la Universala Kongreso okazis diskuto pri popularigo kaj disvastigo de la literaturo en Esperanto. Kiel persvadi la esperantistojn legi sian lingvon? Jam dekomence la nombro de legantoj de verkoj en Esperanto restas relative malgranda: oni bezonas certan lingvan kompetenton por ĝue legi. Esperantistoj (kontraste al multaj homoj kiuj ne posedas duan lingvon) ĉiam havas elekton — ĉu legi en la denaska lingvo aŭ decidi legi en Esperanto. Ili estas ĉirkaŭitaj de sia denaska lingvo: ĵurnaloj, televidaj programoj, publikaj komentantoj instigas ilin al legado en tiu lingvo. Ĉio ĉi apenaŭ ekzistas ĉe ni. Ja ekzistas literaturaj revuoj, sed ilin legas tre malmultaj homoj. Pli popularaj revuoj, kiel siatempe Heroldo kaj La Praktiko, aŭ ne plu ekzistas aŭ perdis legantojn — kaj la revuo Esperanto, malgraŭ siaj meritoj, donas malmultan gvidon aŭ instigon al serioza esplorado de literaturo en Esperanto. Ilin anstataŭas hodiaŭ la reto — sed malgraŭ ĝia riĉeco, la meza esperantisto ne renkontas grandan insiston ke li/ŝi legu Esperantajn verkojn. Kaj tio, kio devus ekzisti en tiel geografie disa komunumo, nome elektronikaj libroj, preskaŭ (aŭ tute) forestas — eĉ se ja ekzistas multaj Esperanto-verkoj en diversaj retaj bibliotekoj kaj retpaĝaroj.

Sendube tiuj esperantistoj, kiuj venas al la lingvo kiel idoj de la reto, povas stumbli kontraŭ la literaturo de Esperanto, kaj sekve povas legi tekstojn, kiujn ili trovas tie. Sed librojn (aŭ retajn tekstojn) oni prefere ne legas en izolo, sed en situacio en kiu oni sentas sin parto de komunumo, kun komunaj valoroj, komuna estetiko kaj komuna sento de formoj. Alivorte, devas ekzisti iu psika aŭ socia spaco, kiu nomiĝu “la literaturo de Esperanto.” Sen tiu komuneco Esperanto-literaturo fariĝas por la leganto simpla kolekto de naciaj verkoj hazarde verkitaj ne en la nacia lingvo sed en Esperanto. La leganto ne disponas strukturon, de kiu pendigi — en kiu loki — la unuopajn verkojn.

Institucioj kiel la Belartaj Konkursoj ekzistas ne nur por instigi kaj kuraĝigi verkantojn en Esperanto, sed ankaŭ por krei tiujn normojn, tiujn komunajn perceptojn. La premiado en la Belartaj Konkursoj montru vojon kaj donu gvidliniojn por aspirantaj verkemuloj.

Certagrade tio jam okazas, kaj la premiitaj verkoj rolas kiel modeloj por estontaj konkursaĵoj — se la verkemuloj ilin legas kaj traktas serioze. Tamen, la manko de komuneco okazas ne nur ekster la Belartaj Konkursoj sed ankaŭ ene: la kriterioj, kiujn aplikas la juĝantoj konsterne malsimilas inter si. Mi ne celas kritiki niajn diligentajn juĝantojn — aŭ almenaŭ ne kulpigi ilin — sed oni ja ne povas ne rimarki, ke ili juĝas laŭ tre diversaj kriterioj. Parte tio montras vivantecon: oni ne atendu, ke ĉiu verkisto aŭ kritikisto pensu same pri la Esperanto-verkado. Sed parte ĝi povus indiki mankon de komuna estetiko.

Ne miskomprenu min: mi ne pledas por kreo de ia partia linio en la Belartaj Konkursoj; aliflanke, mi insistas, ke literaturo ne konsistas nur el verkoj, sed havas siajn komunecojn. Aŭtoroj en ĉiuj lingvoj kaj kulturoj ne malofte defias tiujn komunecojn, pridemandas la normojn — sed ili tion faras ne en vakuo sed en la kunteksto de ekzistantaj atendoj kaj normoj. Ikonoklasmo ne eblas se mankas ikonoj...

Iuj juĝantoj lokas parton de la problemo en la manko de specifaj kaj eksplicitaj kriterioj por la konkursaj branĉoj mem: la regularo silentas, ekzemple, pri la specoj kaj formoj de poezio taŭgaj por la konkurso. Ĉi-jare venis plendoj (aŭ almenaŭ opiniesprimoj), ke mankas kriterioj pri poezia longeco, tiel ke la kompatindaj juĝantoj devas decidi inter hajka konkursaĵo unuflanke kaj eposa konkursaĵo aliflanke. Certe ekzistas forta argumento, ke oni difinu longecon en la poezia branĉo, kaj eble en aliaj branĉoj; kvankam ne tro strikte, nek tiel, ke oni ne povu ŝanĝi la kriteriojn de tempo al tempo, konforme al ŝanĝiĝantaj normoj kaj gustoj en la literaturo ĝenerale.

La problemon oni ja ne solvos kontentige per manipulo de la formala regularo. Ŝanĝi la regularon — kiun fiksas la Komitato de UEA kaj kiu ne estas ŝanĝebla sen ĝia konsento, nek, en la praktiko, sen la konsento de la Estraro — postulas longan kaj penan procedon. Ion pli flekseblan oni bezonas — eble en formo de gvidlinioj ellaboritaj de la juĝantoj de tempo al tempo kaj vaste disvastigitaj en la gazetaro kaj la reto, eble en formo de modelaj tekstoj. Ni faris la unuan paŝon laŭ tiu dua vojo per aperigo de volumo de eseoj premiitaj en la Belartaj Konkursoj en antaŭaj jaroj, Pri homoj kaj verkoj. Jen kaj jen, kelkaj niaj juĝantoj verkis komentariojn pri siaj branĉoj, ekzemple pri Teatro. Sed ni devas pli sisteme verki tiujn komentariojn, tiel ke ĉiu branĉo havu almenaŭ neformalajn gvidliniojn. Certe helpos la fakto, ke, laŭ nova aranĝo kun UEA, la eldonejo Mondial aperigos ĉiujare en broŝurita formo la premiitajn verkojn de la koncerna jaro. Tiu broŝuro ebligos al ni aldoni la opiniojn kaj sugestojn de niaj juĝantoj.

Jen, do, la komenco de plano por la estonteco. Se temas pri la Belartaj Konkursoj mem, ni laboru por krei dialogon inter la juĝantoj, tiel ke ili trovu pli klaran komunan grundon, kaj inter la juĝantoj kaj la publiko, tiel ke ĉiuj partioj komprenu la atendojn kaj esperojn de tiuj juĝantoj. Kaj se temas pri la ĝenerala publiko, gravas, ke ni pli ofte emfazu la gravecon legi en Esperanto, dialogi pri tiu legado, kaj disinformi pri tio, kion oni legas. La legado en Esperanto ne nur kreas senton de komuneco kun aliaj legantoj de la lingvo, sed ankaŭ donas al la leganto novan perspektivon pri la mondo kaj (nelaste) altigas la lingvan nivelon.

Se oni volas havi pli da valoraj konkursaĵoj en la Belartaj Konkursoj — pli da verkoj entute — necesas konvinki la publikon legi ilin. Kompreneble la publiko kaj la verkistoj ekzistas en simbioza rilato, sed, unuavice, postulema publiko produktas ĉefverkojn, ne inverse.

Tra tiu lumo ni rigardu la ĉi-jarajn konkursojn...

Branĉo Poezio. Juĝantoj estis Carmel Mallia (Malto), Anja Karkiainen (Finnlando) kaj Gerrit Berveling (Nederlando). Partoprenis 32 verkoj de 17 aŭtoroj el 15 landoj — nombro komparebla kun antaŭaj jaroj, post aparte granda rikolto en la jaroj 2011 kaj 2012. Kiel ni jam notis, komence regis iom granda diverseco de opinioj inter la juĝantoj, sed post plua interkonsiliĝo la opinioj facile kristaliĝis ĉirkaŭ grupo de altnivelaj verkoj. Kelkaj verkoj estis aŭ lingve malfortaj aŭ verkitaj sen granda kompreno de la poeziaj principoj en Esperanto. Aliflanke, unu juĝanto rimarkis, ke “en la verkoj troveblas lirikeco, elvokiveco, vortmagio, bona formo, interesaj temoj..., sed bedaŭrinde apenaŭ kombinaĵoj de tiuj”, kaj ke “multaj tekstoj ja bezonus plian poluradon”. Tiu sama juĝanto atentigis, ke “oni devas prepari sin per longa studo kaj interesiĝo en la verkoarto. Sen tio, neniu artaĵo naskiĝus.” Kvankam ne ĉiu poeziamanto konsentus pri tiel drasta aserto, estas ja vere, ke rompo de poeziaj tradicioj postulas konscion pri la jama ekzisto de tiuj tradicioj.

Branĉo Prozo. Juĝantoj estis Tim Westover (Usono), Keiko Syôzi (Japanio) kaj Ĵak Le Puil (Francio). Partoprenis 24 verkoj de 12 aŭtoroj el 10 landoj — nombro simila al tiuj de la pasintaj du jaroj. Unu juĝanto juĝis la rikolton de verkoj “pli riĉa ol la pasinta”, kaj opiniis la plimulton de la verkoj konsiderindaj por premioj. Alia juĝanto pli strikte juĝis okon da verkoj serioze konsiderinda kaj la tria juĝanto ankoraŭ pli severe trovis la rikolton “ne tre alloga”. Tamen, aperis el la juĝprocedo du premiitaj verkoj; sed manko de unuanimeco diktis, ke unua premio ne estu aljuĝata.

Branĉo Teatraĵo. Juĝantoj estis Giuliano Turone (Italio), Wera Blanke (Germanio) kaj Paul Gubbins (Britio). Malgraŭ ĉiuj niaj luktoj por konvinki la esperantistajn aŭtorojn verki teatraĵojn — kaj verki teatraĵojn surscenigeblajn, la rikolto ĉi-jara estis tute magra: nur du verkoj de du aŭtoroj el du landoj (pasintjare temis pri kvar, kaj la jaron antaŭe eĉ pri ok). Rezulte, la lokoj unua kaj dua restis vakaj, kaj fine oni aljuĝis nur trian premion kaj honoran mencion. La tria premio iris al verko, kiun la juĝantoj trovis meritplena, sed sen la sursceneja streĉiteco postulata de sukcesa dramo. Honoran mencion ricevis verko, kiu, kun longa listo de rolantoj kaj martele insista “mesaĝo”, apenaŭ estus prezentebla sur Esperanto-scenejo, kaj pro propagandeca tono verŝajne ankaŭ ne sukcesus en ne-Esperanta teatro. Tamen, ambaŭ verkoj ja montras talenton plifortigeblan kaj en tiu senco promesplenan.

Branĉo Eseo. Juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gotoo Hitoshi (Japanio) kaj Gian Carlo Fighiera (Italio). Partoprenis 8 verkoj de 7 aŭtoroj el 5 landoj — malpli ol pasintjare (12 — 8 — 7) sed pli ol antaŭ du jaroj. Kiel kutime, venis unu-du plendoj de la juĝantoj pri la lingva nivelo de kelkaj kontribuaĵoj. Eble indas emfazi, ke oni ne pekas kontraŭ la reguloj se oni kontroligas sian verkon ĉe kompetenta Esperanto-parolanto antaŭ ol ensendi ĝin: lingvaj eraroj estas tre ĝenaj kaj neeviteble negative efikas ĉe la juĝantoj eĉ kaze de verko plej merita laŭ aliaj kriterioj. Aliflanke, la ĝenerala nivelo de la verkoj estis (laŭ unu juĝanto) “rimarkinde pli alta ol en la lastaj jaroj”. Du verkoj ricevis aparte altan poentaron kaj sekve estis juĝitaj egale meritaj por la unua premio.

Branĉo Infanlibro de la Jaro. La juĝantoj estis Jouko Lindstedt (Finnlando), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Ĉi-jare venis nur unu verko por nia konsidero, kompare kun ses en la antaŭa jaro — kaj krome temis pri verko jam eldonita en alia formo. Sekve, la ĉefa decidopunkto estis ĉu entute aljuĝi premion. Post sufiĉe streĉa interkorespondado, oni ja decidis doni la premion al la koncerna verko. Ni scivolas kial en la nuna jaro la konkursaĵoj preskaŭ entute mankas, kaj ni esperas pri pli bona rikolto en la venonta jaro.

Konklude: iom miksita jaro, kun siaj pozitivaj kaj siaj negativaj aspektoj. Per la konkursoj ĉi-jaraj ni venas al la fino de la mandatperiodo de la nunaj gvidantoj kaj juĝantoj. Ni vidu kion la estonteco alportos. Intertempe, mi volas tre sincere danki la juĝantojn pro ilia bona, akurata kaj valora laboro kaj nian sekretarion, Michela Lipari, pro ŝia tre efika gvidado de la tuta procedo.

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA 2013

POEZIO: Unua premio: Nicola Ruggiero pro Okazis iam; Dua premio: Benoît Philippe pro Atena taverno; Tria premio: Nicola Ruggiero pro Nur korvoj du. Partoprenis 32 verkoj de 17 aŭtoroj el 15 landoj.

PROZO: Unua premio: ne aljuĝita; Dua premio: Ewa Grochowska pro Parentezo; Tria premio: Jesper Jacobsen pro La punĉbovlo de la diablo; Honora mencio: Ewa Grochowska pro Eskapo. Partoprenis 24 verkoj de 12 aŭtoroj el 10 landoj.

TEATRAĴOJ: Unua premio: ne aljuĝita; Dua premio: ne aljuĝita; Tria premio: Luiza Carol pro Tempo rabita; Honora mencio: Nikolao Uzunov pro Veronia. Partoprenis 2 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj.

ESEO: Premio “Luigi Minnaja”: Jorge Camacho Cordón pro De hajko al hajko, kaj Lena Karpunina pro Aliro al la mistera Jean Ribillard; Dua premio: ne aljuĝita; Tria premio: Dimitrije Janičić pro Cent jaroj de originala Esperanto-literaturo en Serbio. Partoprenis 8 verkoj de 7 aŭtoroj el 5 landoj.

INFANLIBRO: Premio “Infanlibro de la Jaro”: Eldonejo Mondial pro La mirinda sorĉisto de Oz (traduko: Donald Broadribb). Partoprenis 1 verko de 1 eldonejo el 1 lando.

Oratora Konkurso

En la oratora konkurso kuraĝe partoprenis 3 gejunuloj el 3 landoj (Japanio, Koreio, Pollando). Dua kaj tria premioj ne estis aljuĝitaj. La unuan premion ricevis Konrad Andrzejuk (sur la foto), el Bjalistoko, pro trakto de la temo 1: “Insuloj sen izoliĝo: por justa komunikado inter lingvokomunumoj”.

Kleriga Lundo

15 popularaj sesioj

Claude Nourmont

La Kleriga Lundo nun establiĝis kiel ne malhavebla kaj tre populara programero de la Kongreso. Granda sukceso denove ĉi-jare!

Okazis dek kvin sesioj de 90 minutoj en 5 paralelaj grupoj. Estis iom timige, dum la organizado, ke ni ne disponas je plej taŭgaj salonoj (du malgrandaj kaj tri tre, tro grandaj). Tamen ne estis problemoj, eĉ se la homoj iom tro kunpuŝiĝis en iuj sukcesaj sesioj en la malgrandaj salonoj. Kaj ni devas agnoski, ke ĉi-jare ni fine ĝuis bonegajn teknikajn kondiĉojn: senpaga retaliro en ĉiuj ĉambroj kaj aro da efikaj teknikaj helpantoj, kiuj tuj intervenis laŭbezone. Malofte ni spertis tiom bonegan servon.

Estis bunta oferto, kun altnivelaj fakuloj, kaj malfacila elekto. Detlev Blanke kaj Roland Rotsaert prezentis kaj diskutigis la aktualan situacion kaj la problemojn de Esperantaj bibliotekoj kaj arkivoj, substrekante la rolon de la reto. Humphrey Tonkin kaj Stefano Keller klarigis la laboron de Unuiĝintaj Nacioj kaj montris kial esperantistoj devus sin engaĝi en tiun laboron kaj kiel tion fari. Hori Jasuo pluan fojon montris, kiel utiligi Esperanton, i.a. kion li faris okaze de la katastrofo en 2011 en Japanio, kaj li ankaŭ koncertis per nekutimaj muzikiloj.

Mirejo Grosjean kaj Claude Nourmont prezentis la diversajn etapojn de la realigo de la Grundtvig-projekto “Bona IDEO” (Interkultura Edukado, Defio por diverseca Eŭropo). Aparte vigla estis la sesio “Kiel popularigi la Esperanto-literaturon”, kun Michela Lipari, Humphrey Tonkin, Hori Jasuo, Veronika Poór, Usui Hiroyuki, Paul Gubbins, kie prezentiĝis pluraj ideoj por intensigi la legadon de nia literaturo kaj la interŝanĝon de opinioj kaj ideoj pri ĝi. Raporto aperis ĉe http://www.uea.org/pdf/auroro﹍3﹍mar.pdf

Iuj seminarioj aparte instigis al aktiva partopreno, per realigo de tasko. Paul Gubbins gvidis interaktivan sesion pri la arto recenzi diskon kaj grupetoj mem verkis recenzon pri disaŭdigitaj muzikeroj (vidu ĉe http://www.uea.org/pdf/auroro﹍6﹍sab2.pdf).

Brian Moon proponis tradukon al Esperanto de specimena teksto jam ekzistanta en diversaj lingvoj, inkluzive de la islanda. Temis pri faldfolio pri la funkciado de la Eŭropa Revizora Kortumo. Poste oni esploris la avantaĝojn kaj la problemojn de Esperanto en tiu ĉi kampo.

Volontuloj de Muzaiko (Julia Noe, Veronika Poór, Rafael Henrique Zerbetto kaj aliaj) invitis al kunkreo de elsendo por Muzaiko.

“Ĉu mi bone komprenas vin?” povas esti surpriza demando inter esperantistoj. Sukcese komunikiĝi kun ĉiuj esperantistoj de la mondo tamen ne estas facila tasko, eĉ se ni ĉiuj parolas unu komunan lingvon. Tiel Kristin Tytgat proponis konkretajn ekzemplojn kaj oni provis trovi kelkajn ĝeneralajn konsilojn, kiuj helpos pli klare kaj efike komunikiĝi.

Serio da sesioj temis pri la novaj projektoj de E@I kaj de lernu.net. Skizan prezenton de la plej freŝaj agadoj de E@I — ĉu retaj projektoj, ĉu aranĝoj aŭ eldonaĵoj — faris Peter Baláž kaj Jevgenij Gaus. Erin Piateski malkovrigis la novan lernu.net, kun profundaj ŝanĝoj enhave kaj teknike.

Por la nespertaj retumantoj Peter Baláž ankaŭ montris kiel solvi bazajn problemojn ĉe la Interreto, kun fokusiĝo al Esperanto: kiel pli efike serĉi informojn en la reto, kiel tajpi ĉapellitere, kie kaj kiel serĉi E-enhavon...

Speciale ĉi-jare estis iuj pli facilaj sesioj, klare videblaj en la programo, kiuj taŭgis por homoj kiuj ankoraŭ ne sentas sin spertaj en la lingvo: kantiga kaj paroliga sesio kun Manŭel (plenplena salono), kaj perbilda (facillingva) prelego de Amri Wandel pri la spuroj de Tibor Sekelj, de Nepalo al Akonkagvo. Ankaŭ la jam tradicia sesio de Ana Montesinos pri “Klerigaj ludoj en Kleriga Lundo” ebligis al diversnivelaj praktikantoj de la lingvo partopreni kaj ĝui la ludojn.

Por la kompleta programo, kun resumo de sesioj, bv. konsulti la kongresan kurieron no 1 http://www.uea.org/pdf/auroro﹍1﹍sab1dim.pdf

[FORIGITA!: bildo]

Paul Gubbins pri la arto recenzi diskon

[FORIGITA!: bildo]

Veronika Poór kaj Rafael Henrique Zerbetto pri Muzaiko

TEJO tutmonde

Semajno plena je rido, amikeco kaj samideaneco sub la meznokta suno

La 98-a UK vidata de juna kunorganizanto Siru Laine

Koran bonvenon al Islando! Mi eĉ ne scias kiom da fojoj mi tion diris, sed fine mi estis senvoĉa. Estis la unua tago de la 98-a Universala Kongreso de Esperanto, okazanta en Rejkjaviko, Islando, kaj mi nervoze pensis pri la venonta semajno plena je taskoj, kongresanoj kaj sendormaj noktoj. Unu semajnon antaŭe mi revenis al Islando kiel la nura virina LKK-ano kaj la interpretistino de la antaŭkongresa ekskurso. Mi tuj sentis min hejme. Jam ekde la unua horo ĉe la giĉetoj mi sentis, ke ĉi tiu kongresa semajno estos neforgesebla.

Mi partoprenis la Universalan Kongreson pasintjare en Hanojo, Vjetnamio. Estis mia unua UK, kaj tiam mi jam sciis ke mi estos en la LKK de la kongreso en Rejkjaviko. Mi klopodis ekscii ĉion — kion faras LKK, kiel laboras la helpantoj, kia ĝenerale estas UK kaj tiel plu. Jam tiam mi sciis ankaŭ ke mi translokiĝos denove al Finnlando, kaj pensis multe kiel labori kiel LKK-anino eksterlande. Bonŝance oni donis al mi la taskon de bonveniga servo. En la rejkjavika kongreso mi ĝojis revidi multajn esperantistojn, kun kiuj mi amikiĝis en Hanojo. Laŭ mi la plej bela parto de Esperantaj renkontiĝoj estas la revido de geamikoj.

Bedaŭrinde mi ne sukcesis partopreni ĉiujn interesajn lecionojn kaj okazojn dum la kongreso, ĉar al mi simple mankis la tempo. Mi instruis la islandan lingvon kaj prelegis pri la vivo en Islando kiel eksterlandano, kaj por mi estis granda kaj bela surprizo vidi tiom da aŭskultantoj antaŭ mi. Jam post la unua islanda leciono multaj esperantistoj salutis min islandlingve en la koridoroj de la kongresejo, kaj tio ege tuŝis mian koron. Mi ankaŭ ĝojis pri la junulara programo, ĝia etoso estis mojosa, ankaŭ ĉar ĝin partoprenis ne nur junuloj, sed ankaŭ multaj eble ne plu 20-jaraj. Pli gravas la juneco de la koro, ĉu ne?

Mi kuraĝas diri ke la UK en Rejkjaviko ŝanĝis mian vivon. Mi ĉiam estis timema, silenta knabino, la plej introvertita persono en la tuta mondo, sed dum la kongreso mi subite babilis kun ĉiuj senprobleme, sentis min energia ankaŭ se mi ne dormis sufiĉe, kaj eĉ havis la kuraĝon kanti sola antaŭ ĉiuj dum la internacia arta vespero. Kaj kiom feliĉa mi estis, ĉirkaŭita de tiom da afablaj homoj el ĉiu kontinento! La kongreso donis al mi forton kaj montris ke eblas esti malpli timema, samtempe ĝuante ĉiun momenton.

Mi volas kore danki la aliajn LKK-anojn, UEA-n kaj ĉiujn helpantojn. Ni estis malmultaj, sed ni tamen sukcesis organizi belegan, neforgeseblan kongreson. Dum la UK mi amikiĝis kun multaj esperantistoj, junaj kaj maljunaj, viroj kaj virinoj, komencantoj kaj fluparolantoj. Mi ankaŭ lernis ĵongli uzante tri pilkojn, tradukis la paroladon de la Prezidanto de Islando kaj eble eĉ ekŝatetis iun... Ja mi ankaŭ sentis la “faman” postkongresan sindromon. Mi esperas partopreni multajn kongresojn en la estonteco kaj revas pri ĝojaj revidoj, bierumadoj (nur unu biero tamen!) kaj novaj amikecoj.

Solena fermo

Ferma ceremonio kun novaĵoj

[FORIGITA!: bildo]

Ferma festparolado de Mark Fettes

[FORIGITA!: bildo]

La premio Deguĉi al lernu.net

[FORIGITA!: bildo]

Heidi Goes kaj Peter Baláž

[FORIGITA!: bildo]

Ionel Oneţ, Libroj de la jaro

[FORIGITA!: bildo]

Orlando Raola, Kongresa Temo

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto ĉe la urbestro en la urbodomo

[FORIGITA!: bildo]

La himno antaŭ la fermo

La 98-a Universala Kongreso de Esperanto en Rejkjaviko estis solene fermita sabate la 27-an de julio en la Salono Zamenhof.

La nova prezidanto de UEA Mark Fettes bonvenigis la kongresanojn kaj prezentis la podianojn: la ILEI-prezidanton Mireille Grosjean, la LKK-vicprezidanton Steinþór Sigurðsson, la reĝisoron de la kongresa temo Orlando Raola, la respondeculinon pri la klerigaj programoj Katalin Kováts, la ĝeneralan direktoron Osmo Buller kaj la (de)novajn estraranojn Martin Schäffer, Stefan MacGill, José Antonio Vergara, Stefano Keller, Barbara Pietrzak kaj Lee Jungkee.

La IFEF-prezidantino Sylviane Lafargue salutis la kongresanojn, post kio oni resumis la kongresan laboron en nova maniero, koncentriĝante al la kvar ĉefaj linioj de la nova strategia plano. Stefano Keller raportis pri la kongreseroj rilataj al la konsciigo. Li laŭdis la laboron de la Loka Kongresa Komitato, menciis la Nitobe-simpozion okazintan antaŭ la kongreso (la raporto venontnumere) la reklamilojn, kiuj helpis al konsciigo pri nia kongreso (la kongresejo Harpa, flagoj, kongresaj sakoj, la kongresanoj en la urbo, la inaŭguro kun la ĉeesto de la prezidento, la akcepto en la urbodomo, kie la vicurbestrino legis la salutparolon en Esperanto, la gazetara kampanjo antaŭ la kongreso...). Katalin Kováts raportis pri la klerigaj kaj kapabligaj partoj de la kongreso (legu sur la p. 180). José Antonio Vergara parolis pri la UK kiel festo de nia vivanta komunumo, en nia komuna hejmo UEA. Li menciis i.a. konkretajn rezultojn de la dumkongresa laboro de la fakaj asocioj, la eklaboron de la Konsilio, kontaktojn kun la ekstera publiko, la publikan koncerton de nia koruso sur la Harpa-ŝtuparo, la faman islandan verkiston kaj esperantiston Þórbergur Þórðarson, kies memoro vigle ĉeestis la kongreson. Martin Schäffer lige kun la kunordigo parolis pri la laborriĉa semajno, gravaj decidoj de la komitato (p. 174, 178), nova Estraro, akcepto de Albana E-Asocio, la nova Strategia Laborplano, la decido apartigi monon por la nova retejo de UEA.

Barbara Pietrzak raportis pri la rezulto de la Belartaj Konkursoj kaj Oratora Konkurso (p. 183) kaj anoncis la gajninton de la Premio Diana Aitai, la finnan junulinon Siru Laine (p. 185).

Sekvis anoncoj pri ricevantoj de la ĉi-jaraj subvencioj, medaloj kaj premioj, transdonitaj diplomoj pri elstara agado kaj elstara arta agado por Esperanto (detaloj venontnumere), kaj diplomoj pri 40- kaj 50-jara membreco en UEA. Post muzika paŭzo (la komponaĵon Paseroj de Carlos Guastavino pianludis Teresita Alaniz) Orlando Raola legis la kongresan rezolucion (p. 174 kaj 175).

Dum sia ferma festparolado la nova prezidanto Mark Fettes menciis, ke same kiel vikingoj antaŭ mil jaroj, ankaŭ esperantistoj ne venis al Islando hazarde. Islando por ni povas esti modelo por tio, kion eblas kunkonstrui per diligenta laboro. Kun mikrofono li proksimiĝis al la publiko kaj petis la kongresanojn saluti siajn najbarojn per amika manpremo, kaj dividi kun ili siajn plej belajn kongresajn spertojn. Esperanto ja vivas unuavice per interhomaj kontaktoj kaj rilatoj. Li substrekis ke nia komunumo ne vivas izolite, sed estas parto de la ĝenerala strebo de la homaro al interkompreniĝo, paco, amikeco trans limoj, justeco, precipe sur la lingva kampo. Unu el niaj plej grandaj taskoj estas la konsciiga laboro, ke ni havas gravan rimedon por la homa interkompreniĝo, emancipiĝo, liberiĝo de homoj el siaj katenoj de la nacia edukiteco, ke ni estas homaranoj. Fine li dankis al la malnova Estraro pro la farita laboro.

Venis vico por danki al la homoj, kiuj sukcese preparis la kongreson. La Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães dankis al la LKK-anoj kaj iliaj helpantoj, kiuj dum la semajno senlace laboris. Ili estis invitataj sur la podion kaj ricevis floron kaj manpremon kiel dankesprimon pro la farita laboro.

Antaŭ ol kanti la Himnon kun la Internacia Koruso kaj ĝia estro Alan Bishop, okazis solena transdono de la kongresa flago de la LKK-vicprezidanto de la 98-a UK Stenthor Stigursson al la prezidantino de Argentina Esperanto-Ligo Mabel Ojeda Reyes, kun paroladetoj de ambaŭ. Post la himno la prezidanto de UEA deklaris la 98-an Universalan Kongreson de Esperanto fermita.

Finiĝis la kongreso, tamen okazis ankoraŭ unu tute nova ceremonio: la nova Estraro atendis sur la ŝtuparo la forirantajn kongresanojn, kiuj laŭvice preterpasis, manpremis, salutis, demandis aŭ bondeziris la estraranojn.

Teatro

Bonaj aktoroj sed...
Anna Lowenstein

Saŝa Pilipović nuntempe estas la plej brila aktoro, kiun ni havas en la Esperanto-movado.

Kaj, kiel ni malkovras dum la unuaj momentoj de la teatraĵo Ne lasu min sola, li estas ankaŭ talenta muzikisto. Li ludas la ĉefan rolon, dum lia kunaktoro Georgo Handzlik lerte plenumas ĉiujn aliajn: edzinon, bopatrinon, infanojn, kaj tre amuze, telefoniston en greka hotelo kun neperfekta rego de la angla.

Handzlik estas ankaŭ la aŭtoro de la teatraĵo, kiun inspiris la filmo Shirley Valentine. Tiu filmo temas pri virino, kiu post longaj jaroj da enuiga geedzeco subite forlasas sian edzon por ferii sen li en Grekio. En Ne lasu min sola ni aŭdas la malan flankon de la rakonto. Ĉi-foje estas la edzo, kiu rakontas al ni, kio okazis, kiam li venis hejmen kaj trovis mesaĝon: “Tagmanĝo en la mikroonda forno. Ĉemizoj lavitaj, pretaj por gladi. Mi forflugis al Grekio. Johana.”

La edzo, ludata de Pilipović, priskribas multjaran rutinan vivon kun edzino, kiu iam estis juna kaj gaja, sed intertempe fariĝis indiferenta. Ĉu tio estas amuza temo? La teatraĵo celas esti humura, sed la edzo vidas sian familian vivon tra tro maldolĉiĝintaj okuloj por ke la rezulto estu vere amuza. Certe, estas pluraj ridigaj momentoj, sed la humuro emas baziĝi sur malnovaj ŝercoj pri bopatrinoj kaj seksaj aludoj kiuj estis aŭdacaj antaŭ kvindek jaroj.

La tono ŝanĝiĝas en la lasta akto, kiam la ĉefa rolulo iel finvenas en Brazilon. Ne eblas preni serioze lian aserton, ke lia flugo al Grekio pasis tra Fortaleza. Tio estas akceptebla kiel ŝerco, sed tro malverŝajna por funkcii kiel la turnopunkto de intrigo. Estas ĝojige, ĉiuokaze, konstati ke la malfeliĉa edzo nun ĝuas novan, kontentigan vivon en pli varma kaj ekzotika lando. Espereble lia edzino fartas same bone.

R.U.R.
Humphrey Tonkin

La dramo R.U.R., unue prezentita en la jaro 1921, estis eksterordinare influa ne nur pro sia enhavo sed ankaŭ pro sia stilo.

Ĝi reprezentis samtempe esploron de la futurismo kaj kritikon de tiu sama skolo, kiu glorigis la forton kaj rapidecon de maŝinoj kaj prognozis pli bonan estontecon por la homaro pro ilia kapablo redukti kostojn per amasa produkto. En sia dramo la ĉeĥa aŭtoro Karel Čapek unuafoje uzis en literatura verko la nocion de “roboto” — home fabrikita maŝino kun multaj atributoj de homoj, kiu rolu kvazaŭ sklavo aŭ servisto de la homo. Sed la robotoj de R.U.R. tiel proksime similas homojn, ke ili fine ribelas, detruante la homojn mem. En la fino de la dramo du robotoj enamiĝas, kaj sekve komencas kultivi la ecojn de la homa spirito — do komencas fariĝi plene homaj. Tiel la homa specio renaskiĝas en nova formo.

En la rejkjavika kongreso la ĉeĥa ensemblo DoMa kuraĝe prezentis simpligitan kaj mallongigitan version de la teatraĵo. La grupo de aktoroj estis kunkolektita por tiu ĉi celo — parte el esperantistoj kaj parte el junaj aktoroj, kiuj lernis sufiĉan Esperanton por parkeri siajn rolojn. Konsidere la cirkonstancojn kaj la esence improvizitan karakteron de la ensembla konsisto, la rezulto estis vere impona. Ni esperu, ke la ensemblo daŭrigos sian laboron per pliaj verkoj kaj per plia polurado de tiu ĉi dramo.

La cirkonstancoj, en kiuj la aktoroj devis labori, estis en multaj rilatoj vera defio. La halo estis multe tro granda por tia teatraĵo, en kiu nepras ke la spektantaro ne nur vidu bone la rolulojn sed ankaŭ ligu ilian aktoradon al ilia elparolo (Esperanto ja ne estas la denaska lingvo de la spektantaro, kaj sekve oni devas dediĉi duoblan atenton al projekciado de la voĉoj kaj absolute klara elparolo — io apenaŭ ebla en tia kaverna spaco). Kial ne prezenti la teatraĵon kelkfoje dum la semajno en draste pli malgranda spaco, tiel ke oni sentu almenaŭ ian rilaton inter la aktoroj unuflanke kaj la spektantoj aliflanke — kaj tiel ke la aktoroj enhejmiĝu en la verko kaj plene ĝin ekspluatu? La Esperanta teatro laboras sub malfacilaj cirkonstancoj en plej bona okazo. Kial ŝnurligi al ĝi la krurojn por kvazaŭ garantii stumblon? Min mirigis la kapablo de la aktoroj superi ĉiujn obstaklojn ĵetitajn al ili survoje; sed ili ne devu labori en tiaj kondiĉoj.

[FORIGITA!: bildo]

Orlando Raola, Kongresa Temo

[FORIGITA!: bildo]

Hori Jasuo, libroj de la jaro

[FORIGITA!: bildo]

Nova Estraro sin prezentas

[FORIGITA!: bildo]

La teatraĵo Ne lasu min sola

[FORIGITA!: bildo]

La teatraĵo R.U.R.

Kongresa Panoramo

Sur la fotoj: 1, 2. Nacia vespero. 3. Prezento de la 1-a Tutkelta kaj la 109-a Skota E-Kongreso, en Pitlochry, 2014-06-06/11, www.skotlando.org. Francesco Maurelli kaj Sara Spanò. 4. Nicola Ruggiero, la Belartaj konkursoj (legu sur la p. 183). 5. Bankedo. 6. Esperantistoj ĉe la akvofalo Gullfoss. 7. La lernu-teamo kaj Peter Baláž dum ekskurso ĉe islanda glaĉero. 8. Akcepto de la Prezidento en la kongresejo. 9. KKS dankas la kunlaborantojn. 10. Transdono de la kongresa flago. 11. La adiaŭo de la nova Estraro kun la kongresanoj.

Kongresa Rezolucio: ek al ĝia uzo nun!

Stefano Keller*

Fariĝis la kutimo fini niajn jarajn pintkunvenojn per rezolucio, pretigita en debataj kunsidoj dum la kongresa semajno.

Ĝi estas nia mesaĝo al la tuta mondo por atentigi pri la minacoj al la lingva kaj kultura diversecoj, memorigi kaj konsciigi pri Esperanto kaj pri nia propono solvi la internacian komunikadon per ĉi tiu justa komunikilo. Gravas ke la Kongresa Rezolucio ne restu konata kaj plutraktata nur inter ni esperantistoj, sed ĝi iĝu unu el niaj laboriloj, dokumentoj, uzenda kaj disvastigenda en kontakto kun la ne-Esperantaj medioj.

En niaj tutmondaj interetnaj rilatoj per la uzo de Esperanto ni jam praktikas lingvan justecon, sed ni devas aktive kaj senlace kampanji por tio ekster niaj rondoj. Por tio necesas ke tiu ĉi rezolucio vaste diskoniĝu en multaj lingvoj kaj tiel kontribuu ankaŭ al la plibonigo, pliĝustigo de la bildo en la publiko pri Esperanto, ĝiaj uzantoj kaj movado.

Ofte ĉeestas oficialaj reprezentantoj de registaroj kaj ambasadoj dum la solena malfermo de la kongreso. Tiel okazis ankaŭ en Rejkjaviko, kie la ŝtatestro de Islando eĉ prezentis bonvenigan alparolon. Li kaj la aliaj altrangaj gastoj estas kompreneble inter tiuj politikistoj, kiuj ricevas ekzempleron de la Kongresa Rezolucio. Krome, internacie, ni ne nur montru al Unesko, UN kaj al diversaj neregistaraj organizaĵoj, lokaj politikistoj aŭ fakuloj, ke esperantistoj ja agas uzante kaj prezentante Esperanton, defendante lingvajn rajtojn kaj la valorojn de la bunteco kultura, sed ni ankaŭ aktive kunlaboru kun tiuj organizaĵoj pri samcelaj projektoj kaj en temoj pri paco, justeco kaj daŭripova evoluo.

Landaj Asocioj, fakaj organizaĵoj kaj lokaj grupoj kontaktu la koncernajn organizaĵojn ne-esperantistajn, lokajn Unesko-komisionojn kaj UN-asociojn, kunvoku gazetaran konferencon, prelegu publike aŭ dissendu komunikon pri la kongreso kaj ĝia Rezolucio. Ĝi estu fonto kaj okazo por radio-kronikoj, gazet-artikoloj. En multaj landoj ekzistas novaĵ-agentejoj, kies rolo estas diskonigi al gazet-eldonejoj kaj radio-dissendejoj la aktualaĵojn. Lokaj agantoj sendu la koncernan tradukversion de la Rezolucio kun akompana raporta artikoleto al tiuj agentejoj. Esperantaj radiostacioj prezentu ĝin al sia publiko instigante pri ĝia loka uzo en naciaj lingvoj, verkante artikolojn por la gazetaro kaj aliaj amaskomunikiloj. Ni informu samtempe ĝenerale pri niaj diversaj agadoj, atingoj, menciante ankaŭ la diversajn fakajn kaj laŭtemajn kunsidojn de la UK, kiuj okazis krom la traktado de la kongresa temo.

Ni varbu tiel subtenantojn, kunagantojn kaj aliancanojn. Iom post iom kresku, spertiĝu kaj firmiĝu nia agadreto esperantista en la kampo de konsciigo, kadre de niaj eksteraj rilatoj, kontribuante tiel al la kreiĝo de la tutmonda Amikaro de Esperanto.

Trovu la Esperantan kaj vialingvan versiojn de la Kongresa Rezolucio, aŭ sendu la tradukon, se ĝi ne jam ekzistas tie: http://uea.org/dokumentoj/rezolucioj/kongresaj.html

* Estrarano de UEA; gvidas la subteamon “Monda Evoluo”, Konsciigo: Komisiono pri Rilatoj kun Internaciaj Organizaĵoj (KRIO), Ĝemelaj urboj

UEA serĉas kandidatojn por la posteno de redaktoro de la revuo Esperanto

La sukcesa kandidato ricevos unujaran kontrakton por redakti la jarkolekton 2014; decido pri renovigo/plilongigo estos farita en aŭgusto 2014. La redaktan laboron la redaktoro faros ĉefe en sia loĝloko.

Kandidatoj devas havi tre bonan lingvan nivelon (KER-nivelo C1), ĵurnalisman aŭ redaktan sperton, pruvitan kapablon por memstara laboro kaj bonan konon de la Esperanto-movado. La Estraro serĉas personon, kiu aktive kontribuos al la efektivigo de la Strategia Laborplano de UEA, kiu estas iniciatema kaj kreema, kaj kiu interesiĝas pri plej diversaj aspektoj de la movado.

Por kandidatiĝi, oni sendu al la Ĝenerala Direktoro de UEA, d...@co.uea.org, elektronikan dokumentaron kun jena enhavo:

  • sinprezenta letero, inkluzive de la motivoj por kandidatiĝi;
  • vivresumo (persona, eduka, profesia, movada);
  • mallonga eseo pri la potenciala kontribuo de la revuo al efektivigo de la Strategia Laborplano;
  • nomoj kaj kontaktinformoj de tri rekomendantoj (ne nepre esperantistoj), kiuj konas la kandidaton profesie kaj/aŭ movade;
  • laŭplaĉe, aliaj dokumentoj kiuj atestas la redaktajn aŭ movadajn kapablojn de la kandidato.

Surbaze de tiuj dokumentoj, kiuj atingu la Centran Oficejon antaŭ la 30-a de septembro, oni elektos unu aŭ pliajn kandidatojn por telefona intervjuo.

Revuo Esperanto 2013 10

Malferme

Bonvenon finfine al la 21-a jarcento

Anna Löwenstein

“Tiuj gejunuloj! Ĉiam okupataj kun siaj telefonetoj kaj komputiletoj! Ĉu neniu plu komprenas kiel paroli kun aliaj homoj?” Jen tipa komento de homo de mia generacio, vidante junulon kiu ludas per sia magia telefono.

“Kompleta frenezaĵo! Kia malŝparego! UEA intelekte kaj morale bankrotis, kaj baldaŭ bankrotos ankaŭ finance.” Jen tipa komento de homo de mia generacio, vidante ke la komitato de UEA ĵus asignis la sumon de 100 000 eŭroj por renovigo de ĝia retejo.

Tiel la malnova generacio parolas ekde la estiĝo de la lingvo. Sendube iam estis maljunuloj, kiuj malaprobis la novan manion konservi informojn skribe anstataŭ lerni ĉion parkere aŭ presi librojn anstataŭ skribi ilin per plumo kaj inko.

La membraro de UEA ŝrumpas: la maljunaj membroj iom post iom mortas, sed novaj apenaŭ aperas. Ne surprize, ĉar UEA prezentas sin ne kiel asocion por la venonta generacio sed por la pasintaj. Se oni volas allogi junajn membrojn, necesas fari tion laŭ maniero, kiu havas sencon por ili, ne por ni.

Kial tio kostos 100 000? Mi ne scias, kiel oni kalkulis tiun sumon, sed ni memoru, ke retejo konsistas ne nur el teknika aspekto, sed ankaŭ de enhavo. Krome, ĝi bezonas daŭran ĝisdatigadon. Por ke ĝi estu trafa, necesos teknikisto, grafikisto kaj konstanta redaktoro. La sama homo malverŝajne lertus pri ĉiuj tri aspektoj.

En la Esperanto-movado ni emas supozi, ke ĉio povas esti realigata de bonvolemaj volontuloj. Foje ili estas kompetentaj, foje ne; foje ili havas tempon, foje ne. Ĝenerale, ju pli ili estas kompetentaj, des malpli ili havas tempon.

La retejo estos la nova vizaĝo de UEA. Ĝi devos esti moderna, profesia, ĉiam aktuala, kaj akordi kun la gustoj de la nuna generacio. Tion oni ne povas atingi per duonfuŝa laboro de amatoroj, per pli lerta laboro de profesiuloj en sia nesufiĉa libera tempo aŭ per indiferenta laboro de iuj kiuj ĉiuokaze ne komprenas kial entute UEA bezonas renovigi la retejon.

UEA devos modernigi sian sinprezenton, aŭ ĝi mortos. Ĝi atingos tion nur per profesia, plentempa, plenkora laboro de fakuloj. Se ĝi insistos reteni la stilon kaj la tradiciojn de la 20-a jarcento, ĝi neniam sukcesos allogi membrojn, kiuj jam vivas en la 21-a.

[FORIGITA!: bildo]

Staĝanto el Usono, John Bauer, en la E@I-oficejo, kie uzado de Esperanto kaj la Interreto estas ĉiutaga realaĵo.

Retrorigarde al la 98-a UK

Lerni de Islando

Probal Dasgupta

Festparolado de Probal Dasgupta, prezidanto de UEA, en la inaŭguro de la 98-a Universala Kongreso de Esperanto en Rejkjaviko, 21 julio 2013:

Estimataj sinjorinoj kaj sinjoroj,

Persone ĉeestinte la rejkjavikan UK en 1977, iuj el ni hodiaŭ revizitas la unikan senton atingi la celon en gloro. La tiama ĝenerala direktoro de Unesko, Amadou-Mahtar M’Bow, alparolis nin dum la inaŭguro. Kio povus esti pli glora ol tiu institucia sukcesego!

Tamen, ĉu ne eĉ pli glore ni atingos niajn celojn, se ni lernos de Islando la arton pli integre celi? Ĉi tie naskiĝis la sagaoj; sur ĉi tiu insulo restas forta la poezio; ankaŭ nia Baldur Ragnarsson verkas kaj Esperante kaj islande. Ni demandu nin, kiel do la malgranda islandanaro, eĉ tra malbona vetero ekonomia, sukcesadas konservi lingvan gloron, kaj starigi modelon de venko interna.

Islando scipovas poezii — scipovas konservi vivipovan paralelecon inter versoj. Ĉiu verso hisas standardon de sendependo. Tamen inter la versaj insuloj fluas konekta maro de ritmoj, kiuj interagordas la versojn. Ni ĉiuj lernu de Islando, kiamaniere kunmeti agordojn sen forofero de la virta memstareco. Alie dirite, ĉi-kongrese reflamu nia interna ideo.

Iam la kulturoj de la militemo instruis, kiamaniere kuraĝe perbatali nacian sendependon el sub la jugo de iuj. Sed Islando instruas la kuraĝon perstrebi interdependon kun ĉiuj. Tiu instruo pli taŭgas al niaj lernobezonoj sub la paca signo de l’ espero. Ĉar mankas tempo, mi proponas al via agla kritikemo jenan ekvacian resumon de tiu instruo: proza rigardo minus poezia aŭskultemo egalas al diskriminaciaj institucioj. Tiu ekvacio, kune kun la kredo ke serioza paco devas esti bazita sur justa interkonduto, estas latenta en la poezia celo de nia movado fari “en konsento / unu grandan rondon familian”. Kiamaniere aŭskulte agordi la internan ideon al realismo poezia, dum nia strategiema rigardado ne ĉesas revizoradi bilancojn kaj aliajn prozaĵojn?

Respondon al tiu demando mi aŭdis en 1977. Laŭ prasaĝula metaforo islanda, ĉiu homo estas aparta fajrero, memstare flamanta. Ni strebas konekti nian fajreron al tiuj de amikoj. Aspektis al mi tre inspira tiu islanda stilo de solidara flamado. Hazarde sammomente alparolis min la evangelio de Baldur Ragnarsson. De liaj personeco kaj poezio mi lernis ne kaptiĝi en tian sordidan kvazaŭrealismon, kiu limigus nin al nur-proza duonmondo. Mi lernis de li, ke mallarĝe atenti nur mian aferaĵan itineron estas grava eraro. Mi tiel riskas kaptiĝi en la sordideco de kalkulludetoj ekskluzive ŝuldaj, repagpostulaj, bilancemaj. Tiaj ludoj emfazas la prenadon ene de aktualaj, rigidaj kadroj. Por povi verve flami, por manifesti la esperantistan veron, mi devas konsciiĝi pri mia donemo. La donemo, aparte bunte inter la rokoj, maro, laŭsezonaj ĉieloj de nordia insulo, spronas la fantazion kaj inspiras nin reimagi la kadrojn. Per flugiloj sorantaj super la gajnaĵoĉefigaj saldoj kaj kvitancoj, mi konektiĝas kun tiu vasta kosmo, kies bildon la poezio de Baldur definitive eltradukis el la skotaj ideoj de William Auld en la spektaklajn bildojn de la nordia naturo.

Ĉu la evangelio de Baldur estas tro ĉiela, ĉu ĝi malkonektas nin disde niaj najbaroj? Tute ne. Nian kapablon poezie flugi nutras la ekvilibra, flegma, pacienca plenumado de laboroj rutinaj, lokaj, ordinaraj per ĝoja spontano; la ĝojo dotas la ĉiutagan paciencon per la poezieco. Pacienco kaj poezio renkontiĝas en la ĝojo-naska arto konstante fideli al niaj najbaroj sen enui pro la ordinareco de tiu lojalado.

Sed atentinde alian sulkon de pacienco fosas kolektivo, kiu lernas ne nur kunfliki portempajn aliancojn pro difinitaj strategiaj motivoj, sed konstante lojali al fremdaj kolektivoj. Ĝuste tian paciencon subkomprenigas la himna revo, ke “la popoloj faros en konsento unu grandan rondon familian”, ĉu ne? Popolo, kiu ĝiskreskas ĝis la kapablego konsente kunmarŝi kun aliaj popoloj, ne plu restas nura “gento”; la arkaika vorto gento helpas nin signi la eksigindecon de tiu glava realaĵo sangon soifanta kaj poezion detruanta.

Karakterizas la gentojn obstina kaj pasia fermiteco, posedemo pri fizika teritorio, posedemo pri via menso. Vi volas eduki vin kiel homon malfermitan al la universala ĉielo. Sed la lernejoj infektas vin per mikrobo de naciisma fiero, katenanta vin al gente posedata terparcelo. El tiu malsano kurace savas vin ĉefe la poetoj, kiuj scipovas malinstrui vin. Ili konatigas vin, kaj eĉ vian genton, kun la vasta ĉielo; ili volas fari el via gento bonvenigeman popolon. La poezio potencas per la flugiloj de facila vento; en ĉi tiu kongresejo ĝi ambasadoras, ekzemple, por la prozreale neĉeestaj senegalaj esperantistoj — petante vin memori, ke Amadou-Mahtar M’Bow devenis el Senegalo.

Mi parolas ne pri utopia teoriaĵo, sed pri io, kion ni spertis en Islando en 1977. Aplomba pro siaj bone konservitaj radikoj, Islando trafis prezenti al ni tiujare la teatraĵon Inuk. Tiel ni ekkonis la povon de solidarema popolo, kapabla poezie emfazi la rajton de la inuita fajrero konservi sian aliecon de flamado. Mi kaptas la okazon rapide reklami Beletra almanako, en kies ĵusa 17-a numero aperas la teksto de Inuk kaj artikolo pri ĝia tiujara surscenigo.

Hodiaŭ, en epoko de draste predema senzorgeco rilate la estontecon de la planedo, nia movado strebanta savi la lingvan kaj kulturan diversecon povas lerni de la bravaj islandanoj lecionon, kiu temas ne nur pri fajreroj, sed pri ĉiuj kvar praelementoj — tero, akvo, fajro, aero. La prozo aferiste konatigas nin kun la solideco de tere fasonitaj, gente posedataj strukturoj, per kiuj materie trafikas la produktaĵoj. Sed la senposeda poezio velas sur la akvo; flugas en la aero; fajreras en la popolaj koroj, kiuj doneme navigas la trafikon spiritan. Ĝuste la poetoj, istoj de la spirita trafiko akva, aera, fajra, kapablos bridi la strasajn trudaĵojn de predemaj komercestroj. Kiu alia sukcesos aŭskultinde diri: “Karaj Popoloj, nur per forta enradikiĝo en la propra humo vi sentos vin tiel firme ankritaj en landa identeco, ke vi fortos aplombe solidari al viaj kunpopoloj?”

Ni lernas de Islando, ke la poezio ne estas fakultativa luksaĵo. Ĝi estas inter niaj plej esencaj bezonaĵoj. La poezio ne nur reliefigas la ritmon kiel marecan elementon, kiu konektas unu versinsulon al najbara versinsulo. La poezio flugigas vin super la podioj por ke vi vidu, ke samideanoj junaj kaj maljunaj, viraj kaj inaj, nordaj kaj sudaj, apudstaras en la vasta esperantista komunumo, en pli dinamikaj konversacioj ol eblas en la aranĝkondiĉoj de universala kongreso. Nia ĝenerala poezia konscio devas ĝiskreski ĝis la bezonoj de nia komunumo.

Ĉu vi miskomprenas min? Ĉu vi pensas, ke mi petas vin ĉiujn sidiĝi kaj ekverki poemojn por la Belartaj Konkursoj? Ne atribuu al mi aliulajn, strasajn frenezojn, mi petas. Mi pledas — laŭ la kadencoj de mia frenezo mi pledas — por ekvilibro inter proza realismo pri la ekstera ideo kaj poezia realismo cele al interna venko. Kaj mi ne solas. Kiel ĝojige, ke apud la prozo de solida aliro al agadprogramoj en la strategiema movado, nia spontana komunuma vizio ekstersalone navigas akve, aere — kaj islande-fajrere — inter nordo kaj sudo, inter inoj kaj viroj, inter blinduloj kaj vidantoj, inter kongresanoj kaj senbuĝetuloj, inter juna espero kaj griza obstino. Niaj sagacaj navigantoj renovigas nian stilon de interpontado; ĝin ĉiuj rekonos kiel ne nur vorte, sed agade poezian; tiu stilo reflamigos en nia movado la internan ideon, kaj savos nin de enfalo en novajn diskriminaciojn, se mia ekvacio ĝustas.

La prozo, ekzemple tiu de plenkreska UEA, necesas, por deklaracie, tagorde establi kaj paŝ-post-paŝe plibonigi efikajn strukturojn. La poezio, ekzemple tiu de kreskanta TEJO, en ties gufujoj, en babiloj, ŝercoj, spekulativoj, duonebriaj cerbumoj — kaj korumoj — ankaŭ tiu poezio necesas, por malfermadi fenestrojn kaj resti preta revi pri draste pli avangardaj strukturoj. La stilkontrastaj fieroj de UEA kaj de TEJO interparolas, kaj tiel ni nove literumas la dignon de poezio nutranta la fortradikajn dignojn de niaj islandoj. Post tiu glora celatingo, kiu scias, eble postmorgaŭ ni povos konvinki la mondan publikon, ke ekzemple la prozo de la afereca angla jes iom reduktas la malkonvenon de komunikaj baroj, sed kostas al ni draste altigitan diskriminacion kontraŭ la lingvaj malplihavuloj. Eble ni glore atingos la celon komprenigi al la publiko, ke nia lingvo poezia alportas juston, profundigas la radikojn de la komunika demokratio.

Vivu la poezia Islando!

UEA honorigis, premiis kaj diplomis

En la 98-a UK estis solene anoncitaj novaj Honoraj Membroj kaj ricevantoj de movadaj diplomoj kaj premioj pro meritplenaj aktivaĵoj.

Tri novaj Honoraj Membroj

Roland Lindblom (Svedio) naskiĝis en 1931. Li eklernis Esperanton 16-jara kaj jam post ses monatoj gvidis kurson. En 1950 li fariĝis prezidanto de la distrikto de Sveda E-Federacio en Okcidenta Svedio. En 1958 li kunfondis Svedan E-istan Junularan Unuiĝon kaj iĝis ĝia vicprezidanto. En 1974 li fariĝis vicestrarano, en 1976 estrarano kaj en 1978 prezidanto de SEF, kiun taskon li plenumis ĝis 1985. Li membriĝis en UEA en 1953, fariĝis vicdelegito en 1957 kaj delegito en 1970. Komitatano de UEA li estis 1978-1986, 1992-2001 kaj 2007-2010, estrarano 1983-1986 kaj kunordiganto de la Elekta Komisiono 1999-2002. Li estis prezidanto de LKK de la 65-a UK en Stokholmo 1980 kaj de la 88-a en Gotenburgo 2003. La Alta Protektanto de la 65-a UK estis la parlamentestro Ingemund Bengtsson, kiun li persone konis kaj kies apogon al Esperanto li sciis utiligi diversokaze. Lindblom reprezentis UEA en du Unesko-konferencoj en Stokholmo: en 1978 pri informado kaj en 1998 pri kulturo. En 1998 li reprezentis UEA ĉe konferenco de ISO en Stokholmo.

Biruta Rozenfelde (Latvio) naskiĝis en 1933. La periodon de 1949 ĝis 1956 ŝi pasigis en la Amura regiono de Sovetio, kien ŝia familio estis deportita. Ŝia patro estis esperantisto kaj ekinteresis ankaŭ la filinon pri la lingvo, kiun ŝi lernis en la Riga Pedagogia Instituto post sia reveno al Latvio en 1956. Ŝi tuj ekaktivis en la movado. En 1959 ŝi organizis la unuan Baltian E-Tendaron (BET) apud Rigo. La tradicio de BET (nun Baltiaj E-Tagoj), alterne en la tri baltaj ŝtatoj, plu daŭras; en 2014 okazos en Latvio jam la 50-a BET. Rozenfelde aktive partoprenas en ilia organizado. En 1993 ŝi prelegis kaj koncertis en Finnlando. Ŝi partoprenis en multaj UK-oj kaj estis komitatano A de UEA 1995-2010. Ekde 1993 ŝi estas fakdelegito pri kulturo. Ŝi estas vicprezidanto de Latvia E-Asocio kaj gvidas E-klubon ĉe la Latva Societo de Rigo.

Hallgrímur Sæmundsson (Islando) naskiĝis en 1926. Li esperantistiĝis en 1947 kaj aliĝis al UEA en 1948. Dum jardekoj li estis la plej agema movadano en Islando. Li aktivis por la Rejkjavika E-societo Aŭroro kaj por Islanda E-Asocio, kaj gvidis kursojn. Dum multaj jaroj li provlegis la revuon La Tradukisto, por kiu li tradukis novelojn el E-o en la islandan kaj inverse. Li esperantigis la klasikan islandan infanlibron Blondulo (2007) kaj tradukis en la islandan la infanlibron La varma rivereto de E. Starovasnik. Li estis komitatano A de UEA 1980-1986 kaj poste observanto ĝis 2001. Delegito li estis 1949-1960 kaj ekde 1977. Li estis la ĉefa fondinto de la libroservo kaj biblioteko de Aŭroro kaj longe prezidanto de Aŭroro kaj de IEA. Li partoprenis en multaj UK-oj ekde Bournemouth en 1949 ĝis Kopenhago en 2011. Kiel sekretario de LKK de la 62-a UK en Rejkjaviko 1977 li decide kontribuis al tio, ke tiu UK estis titolita “perlo en la kongresa koliero”. La sorto ne plu permesis al li vidi la UK-on por la dua fojo en Islando, ĉar post elĉerpa malsano li forpasis la 22-an de junio.

Trofeo Fyne al Vjetnama Esperanto-Asocio

En la Fermo de la 98-a Universala Kongreso la 27-an de julio en Rejkjaviko estis anoncita la decido de la antaŭa Estraro de UEA pri la aljuĝo de Trofeo Fyne al Vjetnama Esperanto-Asocio.

Trofeo Fyne estis donacita al UEA de s-ino A.E.G. Otterby el Kanado memore al Adam kaj Erica Fyne. La Estraro de UEA povas aljuĝi ĝin al la landa asocio, en kies lando okazis la plej granda procenta kresko de la nombro de individuaj membroj de UEA, aŭ kiu alimaniere grave kontribuis al la plifortigo de UEA. La Trofeo estis unuafoje aljuĝita en 1975.

Vjetnama Esperanto-Asocio estis premiita per la trofeo pro sia multflanka organiza plifortiĝo en la lastaj jaroj, pro granda proporcio de gejunuloj inter siaj vicoj, kaj pro la eksterordinare sukcesa organizado de la 97-a UK en Hanojo pasintjare.

Lernu.net ricevis la premion Deguĉi

Premio Onisaburo Deguĉi, “la esperantista pacpremio”, estis starigita per donaco de Oomoto en 1987, la Jubilea Jaro de Esperanto, kaj estas aljuĝata ĉiujare ekde tiam. La premio konsistas el monsumo de 2 000 eŭroj kaj el diplomo.

Laŭ sia regularo la Premio Deguĉi estas asignata “pro meritoj en la utiligo de Esperanto kiel rimedo por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de d-ro Zamenhof kaj al instruoj de Onisaburo Deguĉi, kaj pro kontribuo al la celo de UEA kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili komprenon kaj estimon por aliaj popoloj”.

Per decido de la Estraro de UEA, la Premio Deguĉi de la jaro 2013 estis aljuĝita al la reta projekto lernu.net.

La retejo lernu.net estis lanĉita en decembro 2002. Ekde tiam amaso da homoj lernis Esperanton per la modernaj retaj rimedoj, kiujn ĝi disponigas. Jam preskau 150 000 homoj ĉie en la mondo estas registritaj kiel ĝiaj uzantoj. “Disvastigante la Internacian Lingvon Esperanto, lernu.net plenumas en unika kaj efika maniero la idealojn de la Premio Deguĉi”, diris la Estraro en la pravigo de la decido pri la ĉi-jara laŭreato.

UEA diplomis 12 elstarajn agantojn

En la Solena Fermo de la 98-a UK en Rejkjaviko oni anoncis la nomojn de 12 esperantistoj, kiujn la Estraro de UEA honorigis per Diplomo pri Elstara Agado aŭ per Diplomo pri Elstara Arta Agado.

Diplomo pri Elstara Agado: Grietje Buttinger (Britio) pro gastigado de esperantistoj dum pluraj jardekoj; Kostas Kiriakos (Grekio) pro lia ampleksa libro en la greka pri Esperanto, aperinta okaze de la 125-jariĝo de la lingvo; Zsófia Kóródy (Germanio) pro instrua agado kadre de ILEI, KER-ekzamenoj kaj la Interkultura Centro Herzberg; Hans Michael Maitzen (Aŭstrio) pro reprezentado de UEA ĉe Unuiĝintaj Nacioj en Vieno; Mélanie Maradan (Svislando) pro agado ĉe internaciaj terminologiaj instancoj kiel reprezentanto de UEA; Arikapalli Giridhar Rao (Hinda Unio) pro multflanka Esperanto-agado en la faka, instrua-ekzamena kaj organiza kampoj; Roland Rotsaert (Belgio) pro okupiĝo pri la Esperanto-biblioteko en la flandra urbo Kortrejko; kaj Bardhyl Selimi (Albanio) pro lia rolo en la plifortigo de la albana Esperanto-movado.

Diplomo pri Elstara Arta Agado: Gerrit Berveling (Nederlando) pro kontribuo al la traduka Esperanto-literaturo; Jorge Camacho (Hispanio) pro kontribuo al la originala Esperanto-literaturo; Georgo Handzlik (Pollando) pro kontribuo al la Esperanto-muziko kaj eldona agado; kaj Mao Zifu (Ĉinio) pro kontribuo al la originala Esperanto-poezio.

Premio Diana Aitai al Siru Laine

Siru Laine el Finnlando fariĝis la dua ricevanto de la Premio Diana Aitai, kiun UEA starigis per donaco de la estona esperantisto Peeter Aitai omaĝe al la memoro de lia filino Diana, kiu forpasis nur 22-jara en tragika akcidento. La premio celas rekoni kaj kuraĝigi la plej junan aktivan anon de la Internacia Koruso de Universala Kongreso laŭ la rekomendo de ĝia dirigento, ĉi-foje Alan Bishop el Aŭstralio. Diana Aitai mem estis korusano en la UK-oj de Roterdamo (2008) kaj Bjalistoko (2009).

Siru Laine, kiu studis en Islando, ne nur kantis en la Internacia Koruso, sed ŝi krome estis membro de la Loka Kongresa Komitato kaj helpis kiel interpretisto kaj ĉiĉerono.

Premio Cigno 2013

Dum la 98-a UK en Rejkjaviko estis transdonita la premio Cigno 2013 al Ĉeĥa Esperanto-Asocio (ĈEA) pro ĝia modela nacilingva informado pri Esperanto pere de fakaj revuoj, prelegoj, kulturaj eventoj, ĵurnaloj, radio kaj televido.

La premio, konsistanta el mono (egalvaloro de JPY 200 000), diplomo kaj japana suveniro, estis transdonita de unu el la estraranoj de Fondaĵo Cigno, s-ino Barbara Pietrzak, dum la publika kunsido de Eŭropa Esperanto-Unio, al reprezentanto de ĈEA, s-ro Miloš Bloudek.

Ĉiuj Landaj Asocioj en Eŭropa Unio estas invitataj partopreni la sekvan konkurson.

Ayako Kawakita

Bona Akademio ne akademias...

Renato Corsetti

La publika kunveno de la Akademio de Esperanto dum la Universala Kongreso certe havas ion komunan kun la salutado de la reprezentantoj de la landaj asocioj dum la inaŭguro. Ambaŭ programeroj estas tre ŝatataj de la publiko kaj nur iom tolerataj de cinikaj elituloj, kiuj provas aplombi, ke la publiko ne devus interesiĝi pri la tutmondiĝo de Esperanto aŭ pri la lingvo mem, sed ke ili devus okupiĝi pri malpli banalaj aferoj.

Kiel kutime la salono Hirsch je la 15.30 de la 23-a de julio estis plena kaj homoj jam komencis skribe pretigi siajn demandojn al la 18 akademianoj, kiuj en vico sidis antaŭ la publiko. Malgraŭ la impona aranĝo, la disvolviĝo estis tute plaĉa, kun akademianoj, kiuj ne reagis el sia katedro, sed kiel esperantistoj inter esperantistoj.

Ĉi-jare ne venis la kutima demando pri tio, kial la Akademio ankoraŭ ne oficialigis (aŭ ne malpermesis) la sistemon de skribado de Esperanto en la reto per “x”. Tio estas signo, ke la unikodaj ĉapelhavaj literoj progresas.

Ni ne povas nun resumi unu horon kaj duonon da pasia demandado kaj pasia respondado. Mi limiĝu je du demandoj.

Iu demandis, kion la Akademio opinias pri la termino “kompufono”, kiun difinita radio-stacio uzas en siaj dissendoj, por priskribi tiun ilon, kiu estas miksaĵo de telefono kaj komputilo. Pluraj manoj de akademianoj leviĝis por peti la permeson de la prezidanto de la kunveno, Brian Moon, respondi kaj pluraj fakte respondis. Bedaŭrinde por la uzanto de tiu vorto, la ĝenerala konsilo estis ne formi novajn vortojn en tiu maniero, kiu funkcias en la angla sed ne en Esperanto. Alivorte Esperanto ne estu la angla kun o-finaĵo. Preter tio ne estis klara respondo de la speco: “Diru tiel!” Oni parolis pri pluraj manieroj por nomi tiun novegan aparaton, kaj konkludis, ke ankoraŭ estas tro frue por havi unu establiĝintan nomon. Memoru pri la historio de komputatoro al komputilo. Eble post kelkaj jaroj okazos kiel okazis pri la poŝtelefono: nun se juna homo diras “telefono”, tio tre verŝajne aludas je “poŝtelefono” kaj oni bezonas apartan vorton por la antaŭe normala hejma telefono ligita al drato.

Alia demando rilatis al la maniero skribi kaj elparoli nomojn en Esperanto. Ĉi-rilate la seriozaj akademianoj montris, ke ankaŭ ili estas homoj kun siaj preferoj ne pro sciencaj esploroj sed pro kultura influo de la lando, kie ili loĝas, kaj de ĝia kulturo. Esence estis du respondoj. La tradicia respondo, de homoj, kiuj kutimas uzis latinliteran lingvon, estis: “Ni uzu la latinan alfabeton, kiel ĉiuj faras, kaj ne faru problemojn. Eventuale eĉ lernu kiel oni elparolas Llanfairpwllgwyngyll, se vi volas esti klera.” La alternativa respondo, de alispecaj akademianoj, estis: “Momenteton! Oni almenaŭ aldonu ĉiam la transskribon per la alfabeto de Esperanto!”

En la pluraj intervenoj oni klare povis konstati, ke la akademianoj kutime vivas ekster sia ebura turo kaj inter la publiko. Ili sekvas kun atento la uzon de Esperanto fare de la publiko kaj klopodas kompreni kiam venis la momento por subteni la variaĵon, kiu plej kongruas kun la spirito de nia lingvo. Entute temis pri plaĉa kunveno kaj por la publiko kaj por la akademianoj, se mi bone komprenis la komentojn de ambaŭ grupoj.

Ĵurnalistoj kunvenis Halina Gorecka

Marde la 23-an de julio kunvenis esperantistaj ĵurnalistoj (kelkaj senkulpiĝis pri nepartopreno pro la samtempa kunsido de la Akademio).

Audrys Antanaitis, la prezidanto de la Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio (TEĴA), prezentis agadraporton, informis pri la membrostato (129 personoj el 45 landoj) kaj la asocia retejo. Oni priparolis la financan staton de la asocio, kies ĉefaj elspezoj estas kotizo de la faka asocio al UEA kaj luo de salono por dumkongresa kunveno, kaj enkondukis membrokotizon al TEĴA, kies membreco estis senkotiza ĝis nun. La mandato de la estraro, kiu finiĝos en 2014, estas plilongigita ĝis la jaro 2015. La kunveno decidis establi premion Edmond Privat, kiu estos asignita al la aŭtoro de la plej bona artikolo pri la Esperanto-temaro kaj la aŭtoro de la plej bona artikolo teme neligita kun Esperanto (la laŭreatojn determinos reta voĉdonado). Estis akceptita propono de ĉina partnera organizaĵo okazigi simpozion de TEĴA en Ĉinio en septembro 2014. Oni pledis por pli aktiva informado ene de la asocio kaj pri TEĴA mem. Interalie, la membrokarto de TEĴA ebligas al la posedanto senpagan vizitadon de la ŝtataj muzeoj. Dum la kongreso eblis profiti ĉi tion en la muzeoj de Rejkjaviko.

Vivanta Jarlibro

Anna Löwenstein

“Mi ne atendis, ke la aranĝo estos tiel vasta, ke estos tiom da homoj, el tiom da malsamaj lokoj. Mi ĝuis la tre amikan etoson, kaj rimarkis homojn, kiuj salutis unu la alian kiel malnovaj geamikoj. La penso pasis tra mia menso, ke oni povus supozi troviĝi ĉe kunveno de maljuniĝantaj hipioj! :-)”

Tio estis la komento de neesperantista amikino, kiun mi invitis viziti la Movadan Foiron ĉe la UK en Rejkjaviko. Impresis ŝin la amaso da asocioj el kvar kontinentoj (bedaŭrinde, mankis afrikanoj interalie pro vizaj problemoj). Aliflanke, ŝi komentis al mi tiuvespere, ke ne videblas multaj junaj vizaĝoj. Mi klarigis, ke la UK estas multekosta aranĝo por gejunuloj kaj ke ili havas siajn apartajn kongresojn.

La celo de la Movada Foiro estas doni panoramon de la tuta Esperanto-movado: por montri al la kongresanoj la multenombrajn kaj variajn landojn kaj fakajn asociojn, grupojn, instancojn ktp, kiuj kune konsistigas nian movadon, kaj por doni impreson pri iliaj diversaj agadoj. Al la partoprenantaj asocioj, la aranĝo donas okazon por prezenti sian agadon al la publiko, kaj eventuale varbi membrojn aŭ subtenantojn.

La Movada Foiro donas formon kaj enhavon al la Interkona Vespero. Estas facile retrovi siajn malnovajn geamikojn, se oni scias, ke ili troviĝos ĉe specifaj tabloj. Ankaŭ al la novaj kongresanoj, tio donas manieron por ekparoli kun nekonatoj, ĉar la deĵorantoj de la diversaj asocioj tre volonte prezentas sian agadon al iu ajn, kiu haltas por rigardi la informilojn sur la tablo.

Kunmeti tian aranĝon evidente postulas iom da antaŭorganizado. La organiza laboro okazas ĉefe dum la ses monatoj antaŭ la UK, ekde kiam mi sendas invitilon al ĉiuj landaj kaj fakaj asocioj, kaj al preskaŭ ĉiuj edukaj kaj kulturaj instancoj ktp, kiuj estas listigitaj en la Jarlibro. Oni povus diri, ke la Movada Foiro estas vivanta ilustraĵo de la enkonduko al la Jarlibro. Ne ĉiuj asocioj povas aperi, ĉar tio dependas de tio ĉu reprezentanto de la koncerna asocio ĉeestas dum la kongreso, sed la aranĝo kreskas de jaro al jaro. Ĉi-jare dum la 8-a Movada Foiro en Rejkjaviko partoprenis pli ol 100 asocioj kaj aliaj instancoj.

Pli kaj pli ofte okazas, ke iuj grupoj aŭ asocioj proprainiciate kontaktas min, por demandi, ĉu ili rajtas havi tablon ĉe la Movada Foiro. Evidente ne eblas doni spacon al ĉiu loka grupo (kvankam pli grandaj regionaj grupiĝoj ofte estas reprezentataj), sed ni ja laŭeble trovas lokon por aliaj interesaj asocioj. Se via asocio deziras partopreni, tamen, bonvolu ne atendi ĝis la tria semajno antaŭ la kongreso por fari la peton! Malfruaj petoj kaŭzas pli da laboro, kaj ne ĉiam eblas lastmomente aldoni pliajn tablojn.

CO respondis pri kongresoj

Jukka Pietiläinen

La publiko de la ĉi-jara kunsido “La Centra Oficejo respondas” eksciis ke okazos grava ŝanĝo en la CO en decembro kiam Roy McCoy emeritiĝos kaj ke ne eblas dungi anstataŭanton por li. Tiel la kvanto de oficistoj malkreskas kaj la laboroj de Roy estos dividitaj inter la nunaj oficistoj.

La demandoj de kongresanoj rilatis plejparte al organizo de Universalaj kongresoj. Kongresanoj opiniis interalie, ke indus havi la unuan literon de la persona nomo en la laŭlanda listo de la kongresanoj, por ke ne necesu serĉi inter dekoj da kongresanoj de iu lando en la kazo, ke oni scias nur la personan nomon kaj landon de iu kongresano. Alia demandanto volis scii, kial la plej proksima hotelo ne estas inter tiuj, por kiuj UEA peris hotelajn ĉambrojn: la respondo estis ke iu el la retaj servoj de hotelaj mendoj blokis ĉiujn ĉambrojn de tiu hotelo kaj por peri ilin, al UEA necesus pagi pli (kaj pagigi tion el kongresanoj). Por eviti plendojn, ke hoteloj tra UEA estas pli kostaj ol rekte el hotelo aŭ pere de retaj servoj, la CO decidis ne peri mendojn por la plej proksima hotelo.

Same la informo en la Dua Bulteno kaj Kongresa Libro pri flugkompaniaj rabatoj estas nur reklamo, kiu malgraŭ la promesita rabato de 20% ne donas la plej malmultekostajn biletojn, ĉar la normalaj prezoj el kiuj la rabato estas kalkulita, apenaŭ ekzistas en realo. Krome la kongresanoj volis havi en la Dua Bulteno mapon de la kongresurbo, kie estu indikitaj la situo de la hoteloj kaj de la kongresejo. La Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães informis, ke estontece en la Dua Bulteno la distanco inter la hoteloj kaj la kongresejo estos indikita per metroj, ne per minutoj, kiel ĝis nun.

Esperanto-Informado kaj la movado en la interreta epoko

Amri Wandel

En la panteonon de mejloŝtonoj en la historio de la internacia lingvo Esperanto, apud la unua kongreso, kiu post du jaroj festos la 110-jaran jubileon, kaj la rekono fare de Unesko kiu venontjare festos la 60-jaran, verŝajne meritas eniri ankaŭ la interreta revolucio.

Se oni volas indiki unu eventon kiu signas tiun revolucion, mi elektus la aldonon de Esperanto al la ekskluziva klubo de lingvoj en la Google-tradukilo, kvankam plenmeritaj estas ankaŭ pli longdaŭraj procezoj kiel la drasta kreskado de la Esperanto-komunumo en sociaj retoj aŭ la daŭra evoluo de la Esperanta Vikipedio.

En la lastaj jaroj pli kaj pli evidentiĝas ke la interreta revolucio prezentas grandan potencialon kaj multajn novajn eblojn por Esperanto. Estas necese rekoni kaj utiligi ilin por progresigi la konscion pri Esperanto en eksteraj medioj. En publikaj prelegoj mi listigas tri parametrojn por taksi la fortecon de Esperanto en la reto: la nombro de trafoj de la vorto Esperanto en retserĉiloj, la apero de Esperanto en sociaj retoj kaj la Esperanta Vikipedio. Mi petas vin diveni kiom da trafoj havas “Esperanto” en Google. Tiu datumo ofte surprizas. Kiom divenis vi? La nuna nombro proksimiĝas al cent milionoj. Antaŭ duonjaro estis 80 milionoj, antaŭ du jaroj 40 milionoj.

Oni devas enkonduki en la informadon pri Esperanto novajn argumentojn, konceptojn, metodojn kaj pensmanieron diferencan de la tradiciaj metodoj uzitaj en la pasinta jarcento. Ekzemple, instigi amasan agadon en sociaj retoj kiel Facebook (FB) kaj informi pri Esperanto en diversaj retforumoj kaj retlistoj. Enkonduke de la Jarlibro de 2012 mi skribis: “Okaze de sia 125-jara jubileo Esperanto ricevis plej belan kaj gravan donacon — komence de 2012 ĝi aliĝis al la 63 lingvoj el kaj al kiuj eblas traduki aŭtomate pere de Google. La graveco de tiu atingo estas enorma — en la interreta epoko ĝi eble estas komparebla kun la siatempa rekono de Esperanto de Unesko en 1954”. Kiam en 2012 la estraro de UEA decidis pri la Kongresa temo “Insuloj sen izoliĝo”, mi insistis ke en ĝia traktado okazu ankaŭ la temo “Esperanto en la interreto”. Tion mi prezentis komence de la dua kongrestema kunveno en Rejkjaviko. Vidu ankaŭ en miaj prelegoj en antaŭaj UK-oj, “Google, Esperanto kaj maŝin-tradukado” (Kleriga Lundo, Hanojo 2012) kaj “Esperanto en la ombro de la angla” (Esperantologia Konferenco, Havano 2010), ambaŭ videblas rete en http://www.slideshare.net/amriw.

En la lastaj jaroj oni multe diskutas pri la longdaŭra malkresko de la membraro de UEA, de TEJO kaj en la abonantaro de movadaj revuoj kiel Esperanto kaj Kontakto. Oni povas provi bremsi tiun tendencon per la novaj rimedoj kiujn disponigas la interreta revolucio, nome adapti la strategion de membro-varbado, konservado kaj disvastigo al la modernaj rimedoj kaj medioj de la interreta epoko, kiel ekzemple reta membreco kaj retaj servoj. Oni devas ankaŭ revizii la tradiciajn servojn de UEA por la membroj kiel la Universala Kongreso kaj la revuo.

Sed verŝajne la malkresko de la “tradicia” membraro estas natura fenomeno. La oficialaj membro-statistikoj reflektas nekompletan bildon, ŝrumpantan parton de la Esperanto-komunumo. Kontraŭe, se oni enkalkulas ankaŭ personojn kiuj ne membras en E-organizaĵoj aŭ abonas E-revuojn, sed ja estas parto de la rapidege kreskanta reta Esperanta komunumo, plej verŝajne la bildo estus multe pli pozitiva: la komunumo rapidege kreskas. Sed kiel taksi la grandecon de tiu komunumo?

Antaŭ duonjaro mi prezentis en kelkaj retlistoj de UEA hipotezon pri nova maniero taksi la nombron de Esperanto-konantoj. Mi intence ne uzas la terminojn esperantistoj aŭ Esperanto-parolantoj. La nombro de (FB-uzantoj kiuj indikis ke ili parolas Esperanton estas 140 000. Ĉiu povas mem kontroli tion: https://www.facebook.com/pages/Esperanto/112347282113529. Facebook iam publikigis ke estas ĉ. unu miliardo da (FB-uzantoj. Tiu nombro plej verŝajne estas troigita, ĉar ĝi inkluzivas multajn neaktivajn kontojn aŭ forpasintojn. Oni povas do supozi ke malpli ol 10% de la homaro uzas ĝin. Kombinante tion kun la nombro de “Esperanto-parolantoj” en (FB oni povus konjekti, ke la nombro de Esperanto-parolantoj tutmonde estas pli ol miliono (ekzemple, se 10% de la homaro uzas (FB, oni devas multipliki la kvanton de (FB-uzantoj kiuj indikis ke ili parolas Esperanton (140 000) dekoble por trovi la nombron en la tuta homaro). Kompreneble por serioza takso oni devas konsideri pliajn faktorojn. Ekzemple la nombro de pretendantoj de scio de Esperanto verŝajne estas malpli alta ol la nombro de efektivaj parolantoj. Tamen tio validis ankaŭ en la antaŭreta epoko, kiam certe multaj membroj de landaj asocioj fakte ne parolis Esperanton, kvankam, pro diversaj kialoj, ili membris en E-organizaĵoj. Kontraŭe, “favora” faktoro estas ke granda parto, plejverŝajne plimulto de la (FB-uzantoj kiuj konas aŭ eĉ parolas Esperanton, ne indikas tion en sia konto, do la vera nombro estas pli granda ol la oficiala. Ekzemple, se duono de la (FB-pretendoj pri E-parolado estas falsaj, sed aliflanke nur triono de la E-parolantoj en Facebook efektive indikis tion, troviĝas en la mondo ĉ. du milionoj da personoj kiuj iugrade konas Esperanton. La plej serioza kritiko de tiu takso estas kiel dirite, ke supozeble ne ĉiuj kiuj indikis ke ili parolas Esperanton, estas vere Esperanto-parolantoj. Tamen, verŝajne ili almenaŭ paroletas, aŭ iomete konas Esperanton. Eĉ se oni estas konservativa, laŭ tiuj datumoj kaj supozoj eblas taksi ke almenaŭ unu miliono da personoj en la mondo “parolas Esperanton aŭ iom konas ĝin”.

Resume, la interreta Esperanto-komunumo estas verŝajne multe pli granda ol la “tradiciaj” nombroj de Esperanto-parolantoj, bazitaj sur membro-statistikoj. La Interreto kaj aparte la sociaj retoj unuafoje en la historio disponigas realan rimedon por taksi la nombron de la homoj kiuj parolas, konas aŭ iel rilatas al Esperanto.

Amri Wandel dum la prelego

Nitobe-simpozio 2013: Anglalingva instruado en neanglalingvaj universitatoj

Disvastiĝo de la angla kiel instrulingvo en pluraj landoj de la mondo estis la temo de la ĉi-jara Nitobe-simpozio, kiu okazis de la 18-a ĝis ka 20-a de julio 2013 en Rejkjaviko, Islando.

La lastaj jaroj estas markitaj de sentebla kresko de la kvanto de kursoj kaj programoj, aparte sur la magistra nivelo, instruataj ĉu tute ĉu parte en la angla — la respondo al la grandiĝanta moveblo de studentoj kaj la kreskanta intereso de universitatoj pri internaciaj pritaksoj, kio igas diversajn tipojn de universitatoj tra la mondo konkurenci por rimedoj, ĉefe esplorsubvencioj, kaj por altigi la nacian kaj internacian prestiĝon.

La simpozio, kiun organizis la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, kunigis tre diversecan grupon de 40 invititaj specialistoj pri supera edukado el 23 landoj, ekde Usono, Kanado, Irlando kaj Britio, ĝis Ĉinio, Japanio, Ĉilio, Meksiko, Kipro, Kazaĥio, Azerbajĝano kaj Hindio. La nordiaj landoj (Finnlando, Svedio, Danio, Norvegio kaj Islando) estis aparte bone reprezentataj. La aperigota libro English in Nordic Universities: Ideology and Practice, redaktita de Anna Kristina Hultgren, Frans Gregersen kaj Jacob Thøgersen, eldonota de John Benjamins, Amsterdamo, estis la tuja inspiro por la simpozio.

Festparoladojn faris Rainer Enrique Hamel (Meksiko, sur la foto), Michele Gazzola (Germanio/Italio) kaj F. Xavier Vila (Katalunio, Hispanio).

“Dum la uzo de ununura lingvo en supera edukado evidente faciligas la fluon de informo internacie, ĝi privilegias iujn homojn kaj malavantaĝas aliajn, kaj ofte ĝin antaŭenigas akademia prestiĝo, pli ol akademia elstareco”, komentis Humphrey Tonkin (Usono), unu el la organizintoj de la simpozio. “Ĝi ankaŭ erozias la kapablon de naciaj kaj lokaj sciencaj kulturoj rilati kun la lokanoj, inkluzive gejunulojn”, li aldonis. Estas urĝa bezono trovi aliajn, multlingvajn solvojn, li sugestis.

La simpozion, kiu okazis en la Islanda Nacia Muzeo, financis ESF (Esperantic Studies Foundation), kun aldona subteno de la eldonejo John Benjamins. La simpozio okazis sub la aŭspicioj de la Instituto Árni Magnusson por Islandaj Studoj, la Konsilio de la Islanda Lingvo, kaj la Instituto Vigdis Finnbogadóttir por Fremdaj Lingvoj. Ari Páll Kristinsson, de la Instituto Árni Magnusson, prizorgis la lokan organizadon.

La Nitobe-seminarioj estas nomitaj honore al Nitobe Inazo (1862-1933), japana diplomato de la 1920-aj jaroj, kiu pioniris la serĉon por internacia lingva interkompreno.

(ESF)

Furoraĵoj de la kongresa libroservo en Rejkjaviko

Dum la 98-a UK en Rejkjaviko la Libroservo de UEA vendis librojn kaj aliajn varojn sume por 14 775,50 eŭroj. Supre estas listigitaj la 15 plej furoraj libroj kaj diskoj. Ne aperas bild- kaj poŝtkartoj, ludoj, glumarkoj, insignoj, skribiloj k.s., da kiuj vendiĝis centoj. La indikitaj prezoj estas tiuj aplikitaj dum la UK, multaj rabatitaj sub la normalaj prezoj.

Pensi monde, agi lande: La Strategia Laborplano en nacia kadro

Mark Fettes

Unue mi havas konfeson. Kvankam mi tra la jaroj partoprenis en diversaj landaj kongresoj kaj kunvenoj, mi neniam konsideris min aktivulo de landa movado. Esperanto estis ĉiam afero por mi de foraj landoj, ekzotikaj libroj, diversaj pensmanieroj, la ŝanco ekkoni nekonatajn angulojn kaj facetojn de la mondo.

Sed homoj bezonas hejmi. Sekve, se ni serioze volas, ke Esperanto mem hejmiĝu en ĉiuj mondanguloj, ni devos serioze plifortigi la landajn movadojn. Tion instruis al mi interalie miaj kunlaborantoj en la Komisiono pri Strategiaj Demandoj, dum la ellaborado de la Strategia Laborplano de UEA. Mi estas aparte danka al la prezidantino de la dana asocio, Ileana Schrøder, kiu konstante, pacience kaj nelacigeble insistis pri tio, ke la landaj asocioj havu en la strategio kernan lokon.

Tamen, la Strategia Laborplano estas preskaŭ 40-paĝa, kaj mi volonte agnoskas, ke por ĝin tralegi oni bezonas pli ol kutiman volforton aŭ interesiĝon pri la misteraj konturoj de la monda movado. Krome, kvankam preskaŭ ĉio en ĝi rilatas al la agado de la landaj asocioj, tre ofte tiu rilato ne estas memevidenta. Necesas alia maniero prezenti ĝiajn ĉefajn ideojn por la konsidero de landaj aktivuloj kaj estraroj.

Tiu ĉi artikolo celas iom neformale kaj pensinstige enkonduki tian prezenton.

Kapabligi kunlabore

Landaj asocioj havas sian propran historion. Neniu plene similas alian; ankaŭ la landaj cirkonstancoj tre varias. Tial ni ne povas krei unuecan recepton por ili, sed aliflanke, se landa asocio apartenas al UEA, tio ja devus signifi ion. Kaj per tio mi ne celas la formalajn aferojn, kiel la nomado de komitatano A aŭ la pagado de malgranda jara kotizo por la aligitaj membroj.

Ne, laŭ mi, landa asocio de UEA strebu atingi certan nivelon, certan stilon, en sia agado por Esperanto. La aktivuloj de niaj landaj asocioj estu bone trejnitaj pri niaj agadkampoj; iliaj informiloj estu ĝisdataj, interesaj kaj belaspektaj; iliaj kongresoj estu bone organizitaj kun varia programo. Tiaj ecoj estu kvazaŭ la stampo de UEA-asocio — la sentebla pruvo, ke la landa movado estas intime ligita al la tutmonda.

Sed tion oni ne povas atingi nur per admonoj aŭ instigoj. Niaj asocioj estas tro malgrandaj, niaj bezonoj tro specifaj, por lasi la evoluon al la hazardo. Anstataŭe, ni devas havi strategion por produkti la rimedojn, homajn kaj aliajn, necesajn por garantii tiun kvaliton.

Tio signifas, ke Kapabligo — unu el la kvar agadkampoj en la Laborplano — havas tute kernan lokon en nia strategio. Sen pli konstanta, sistemeca aliro al aktivula trejnado kaj la plibonigo de lingvaj kapabloj kaj kulturaj konoj, ni riskas ĉiam esti bremsataj de nia manko de homaj rimedoj. Unuavide povas ŝajni, ke temas pri diabla cirklo, ĉar ankaŭ la trejnado postulas konojn malfacile troveblajn. Efektive mi ne atendas, ke ĉiu landa asocio organizu tutan trejnadan sistemon per la propraj fortoj. Sed ja eblas, ke pluraj asocioj kunlaboru por starigi komunan trejnadon, uzante seminariojn, retajn kursojn kaj atelierojn kadre de pli grandaj landaj aŭ internaciaj renkontiĝoj.

Instruado de Esperanto sur diversaj niveloj estas evidente grava parto de tiu Kapabliga agado. Tio devus pensigi nin pri la rolo de ILEI. Estas ja avantaĝoj en tio, ke pri la E-instruado okupiĝu asocio kun kvazaŭ-profesia profilo (“ligo de esperantistaj instruistoj”) — sed estas ankaŭ riskoj en la apartigo de tiel kerna funkcio el la laborplanoj de la landaj asocioj. Kompreneble, en diversaj landoj ekzistas bona kunlaboro inter la landa sekcio de ILEI kaj la landa asocio de UEA. Tamen ILEI kiel tuto, kiel ankaŭ la unuopaj sekcioj en multaj landoj, luktas kun tro malgranda buĝeto kaj tro vasta taskaro, kiuj fakte devus esti komuna respondeco de ni ĉiuj.

Tial tre baza strategia celo estas atingi pli profundan integriĝon de instruado kaj trejnado en la laborplanoj de ĉiuj landaj asocioj kunlabore kun la landaj sekcioj de ILEI, kaj ankaŭ tiuj de TEJO, kiu same (en sia aktuala Laborplano) identigis la aktivulan trejnadon kiel prioritatan. Por atingi tion, la Strategia Laborplano proponas kunmeti “landajn laborgrupojn” kiuj povas okupiĝi pri tiu integriĝo kaj la ellaboro de konkreta, realigebla plano pri Kapabligo. Ni volas atingi tion, ke pri ĉiuj esencaj organizaj roloj — financo, membrovarbado, organizado de renkontiĝoj, instruado, informado, redaktado, tradukado ktp ktp — kreiĝu kulturo de konstanta pliboniĝo laŭ interkonsentitaj normoj. Kiel ĉiuj kulturaj evoluoj, tio postulos tempon; sed progreso en tiu direkto devus esti klare konstatebla jam ene de unu-du jaroj.

Fakte, mi eĉ kuraĝas diri, ke tia progreso jam okazas. Unu indiko de tio estas la lastatempa sukceso de pluraj asocioj kaj grupoj, kunordigite de la firmao Kosmo, ricevi subvenciojn de Eŭropa Unio por la organizado de trejn-seminarioj. Espereble post kelkaj jaroj tia agado estos jam normala, preskaŭ rutina parto de niaj landaj laborplanoj.

Jen do la unua tasko, kiun mi proponas por niaj landaj asocioj: Pretigi planon pri aktivula kaj instruista trejnado, laŭbezone en kunlaboro kun najbaraj landoj. Kaj enplektu en tiun planadon la junularon kaj la instruistojn, cele al komuna kapabliga strategio por ĉiuj.

Kultivi membrojn komunume

Kiel ajn kapablaj estas niaj aktivuloj, ili restos malmultaj, se ni ne sukcesos kreskigi la ĝeneralan membraron. Ja ĉiam estos tiel, ke la homoj kun tempo, energio kaj talento por movada aktivado estos nur parteto de la esperantistaro en pli vasta senco. Tial, por atingi pli altan kvaliton, ni devas ankaŭ plivastigi tiun bazon.

Ĉi-kampe ekzistas reciproka rilato inter la laboro por Konsciigo, per kiu ni vekas la atenton kaj simpation de la ĝenerala publiko, kaj la Komunuma laboro, per kiu ni zorgas pri laŭeble interesa, vigla, multflanka movada vivo. En la debatoj pri strategio dum la lastaj jardekoj, oni tro ofte volis trakti tiujn du aspektojn dise. Kompreneble povas okazi, ke tiu “movada vivo” fariĝas tro enfermita kaj sencela, kiel povas ankaŭ okazi, ke la informado troe emfazas la idean flankon de Esperanto kaj ne sufiĉe ĝian realan funkciadon kiel lingvo de interhomaj rilatoj kaj komuna agado. Nia tasko, tamen, estas evoluigi ambaŭ kampojn.

Por tio, kiel ĉe Kapabligo, necesas pli da translima kunlaboro. Ni prenu unue la kampon Komunumo. Landa kongreso, kie ne videblas la bunteco de la monda movado, maltrafas unu ĉefan celon, nome eduki kaj inspiri la kongresanojn per la vivanta interkultura realo de Esperanto. Nuntempe per retaj konektoj kaj videoj estas relative simple kaj malmultekoste kunligi la kongresanojn kun alilandaj prelegantoj, instruistoj, artistoj ktp. Same la landaj revuoj kaj bultenoj, kune kun la asociaj retejoj, devus konstante elstarigi la internacian dimension de la Esperanto-agado, tiel ke iu ajn novulo en la movado rapide povas eksenti la sorĉan efikon de la lingvo kaj kulturo en la plivastigo de horizontoj.

En la Strategia Laborplano, tio estas la laboro de “kultura evoluigo.” Ni ĉerpis tiun terminon el Unesko, kiu de jardekoj emfazas, ke ĉia socia evoluo estas ankaŭ kultura evoluo — ke ne utilas fari planojn pri ekonomia kresko, provizado per sociaj servoj, disvastigo de lernejoj kaj simile, se oni ne atentas la kulturan dimension de ĉio ĉi. Simile, ne utilas fari planojn pri la disvastigo de Esperanto, se oni ne pensas pri la kulturo de la komunumo, al kiu oni volas logi novulojn. Gravas ĉefe, ke ni kultivu tiujn famajn “spiritajn kaj materiajn rilatojn” inter la anoj de UEA, ne nur je landa, sed je regiona kaj monda niveloj.

De la flanko de la Estraro, Centra Oficejo kaj Konsilio, ni entreprenos diversajn paŝojn por tiu kultivado. En la unua jaro de la Laborplano, temos ĉefe pri evoluigo de la revuo kaj retejo, eksperimentado pri novaj manieroj rete partopreni en la UK, pli detala informado pri la agado de la fondaĵoj kaj ĝenerale pri la solidara helpagado de esperantistoj, kaj espereble ankaŭ la lanĉo de libroklubo ligita al la Libroservo. Ni faros planojn ankaŭ por evoluigo de la Delegita Reto kaj aliaj tradiciaj internaciaj agadoj. La celo estas tiri maksimuman utilon el la jam ekzistantaj agadoj de UEA por la nutrado de internacieca etoso ankaŭ sur landa nivelo.

Sed tiuj evoluoj efikos nur tiugrade kiel la landaj movadoj efektive akceptas kaj integras ilin en sia komunikado kaj kunagado. Tio estos do dua respondeco de la landaj laborgrupoj, nome, esplori kiel peri kontaktojn inter la monda movado kaj kiel eble plej multaj homoj en la koncerna lando. Tra la historio de Esperanto, diversaj landaj asocioj aranĝis “turneojn” de prelegantoj, artistoj, instruistoj k.s. por viziti diversajn lokajn klubojn, prezenti Esperanton al la urbaj publikoj, lanĉi novajn kursojn kaj simile. Temas pri daŭrigo kaj plivastigo de tiuspeca agado, uzante la novajn rimedojn de telekomunikado kaj la evoluigajn servojn de UEA por doni pli da vario kaj intereso al la movada vivo en laŭeble multaj lokoj tra la mondo.

Jen do mia dua tasko por la landaj asocioj: Pritaksi viajn rimedojn (revuon, retejon, membroliston, klubaron, kongreson, kursojn, kulturcentrojn ktp) el la vidpunkto de internacieco. Kiuj pliaj iniciatoj helpus viajn membrojn eksenti la realan viglecon kaj buntecon de la Esperanto-kulturo sur monda skalo? Faru evoluigan planon.

Konsciigi en kunteksto

Eble ŝajnas strange, ke mi venas laste al la kampo Konsciigo, sen kiu oni apenaŭ povus paroli pri “movado” kiu strebas “movi” kaj mobilizi la homojn. Sed kiel jam indikas tiu nova etikedo por la tradiciaj taskoj de informado kaj eksteraj rilatoj, ekzistas bonaj kialoj ne tuj hasti al la verkado de niaj frapfrazoj kaj flugfolioj.

Pri kio ni konsciigas la homojn? Pri nia ekzisto, certe. Esperanto estas jam en si mem interesa kaj unika fenomeno, pri kiu ĉiu klera homo devus esti baze informita. Tamen malmultaj ekstudos ĝin pli profunde jam pro tio. Necesas pliaj motivoj. Eble utilas pensi pri ili dugrupe, kiel la flankoj de medalo.

Ĉe unu flanko ni havas la sopiron al justeco. Kiam en nia informado ni emfazas demandojn de lingva malegaleco, de la malapero de indiĝenaj lingvoj ktp, ni strebas veki tiun sopiron. Sed tio postulas pli vastan konsciigan laboron, ol nur pri Esperanto mem. Necesas iom da bazaj konoj pri la lingva diverseco, pri la malfacileco alproprigi fremdan lingvon je alta nivelo, pri la ebleco konscie interveni en lingvaj aferoj, kaj simile. Ĉar la ĝenerala nivelo de kompreno pri tiuj temoj estas sufiĉe malalta kaj ofte influita de diversaj ideologioj kaj propagandoj, ni frontas multe pli vastan edukan taskon, ol oni ofte pensas.

Ĉe la alia flanko ni havas la sopiron al komuneco, al aparteno. Kiam ni emfazas la trovadon de amikoj tutmonde, la buntecon de la kongresoj, la vastecon de la literaturo ktp, ni strebas veki tiun duan sopiron. Ŝajnas al mi, ke motivoj en tiu dua grupo ege gravas por teni homojn en la movado. Sed por vere efiki, por tuŝi la koron, necesas konkretaj detaloj, rakontoj, ekzemploj. Claude Piron, certe unu el la plej efikaj prezentantoj de Esperanto ĉe la ĝenerala klera publiko, perfekte tion komprenis; liaj verkoj plenplenas je kazoj ĉerpitaj el la vera vivo. Eventuale ankaŭ ĉi-flanke necesas pli da konoj, ĉi-foje pri la vasta, multflanka movada realo, ol oni ĝenerale supozas.

Do, la laboro pri Konsciigo estas laboro por krei kuntekston en la menso de la homoj, kadre de kiu Esperanto aspektas kiel io nature bona, sencohava, alloga. Kaj por krei tian kuntekston, necesas multaj diversaj konoj pri mondaj kaj movadaj realaĵoj. Tiel do ankaŭ ĉi-kampe necesas kapabliga agado: fakte neniu havas perfektan konon de ĉiuj rilataj temoj kaj faktoj, kaj do pliboniĝo ĉiam eblas. Samtempe kaj samkiale, necesas kunagado, por ke ĉiu profitu el la scioj kaj kapabloj de la plej lertaj pri difinitaj aspektoj de tiu kompleksa temaro.

La Strategia Laborplano antaŭvidas la disvolvadon de tri kernaj aktivulaj retoj sur agadkampo Konsciigo: la Tutmondan Inform-Reton (TIR), la Komisionon pri Rilatoj kaj Internaciaj Organizaĵoj (KRIO) kaj la Centron por Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED). El tio povos rezulti, interalie, aro da novaj informiloj diverscelaj kaj diversformaj, inkluzive de la rete haveblaj, kaj diversaj komunaj iniciatoj, kiuj kreas kaj plifortigas tradicion de kunagado.

Denove, tamen, la sukceso de tiaj iniciatoj dependas de la landaj asocioj. Ni bezonas manieron kunagi landnivele pri informado, efike kaj rapide, kun bona kompreno pri la ĝenerala strategio kaj ankaŭ pri la apartaĵoj de difinitaj landoj kaj situacioj. Por tio necesas trejnado kaj kunordigo.

Sekve mia tria tasko por la landaj asocioj estas jena: Kunmeti teamon aŭ reton de informaktivuloj kaj sistemon por ilia trejnado. Samtempe, konscie ligi tiujn aktivulojn al la tutmonda informa laboro kadre de la menciitaj organoj de UEA.

Tri paŝoj al mil mejloj

En ĉi tiu mallonga enkonduka prezento ne eblas tuŝi multajn aspektojn de la Laborplano, kiuj havas signifon por la landaj asocioj. Mi celis simple skizi la ĉefajn direktojn, kiujn la Plano proponas por la landa agado. Se la estraroj de la diversaj landaj asocioj serioze interesiĝos pri la Plano, ĝin pritraktos en kunsidoj, ĝin prezentos en la landa kongreso ktp, mi esperas, ke ĉi tiuj punktoj estos inter la konkretaj paŝoj, kiujn ili elstarigas por konsidero.

Kompreneble tiu evoluiga laboro ne okazu en izolo. Iom post iom nia Estraro, kunlabore kun la Konsilio de UEA, intencas konsiliĝi kun ĉiu unuopa landa asocio, kaj foje kun fortaj sublandaj branĉoj, kiam tio ŝajnas prudenta. Ankaŭ la regionaj komisionoj ludos sian rolon en la translima kunordigado. Tiuj konsultiĝoj espereble helpos naski la landnivelajn strategiojn, kiuj pli detale kaj utile gvidos la agadon sur diversaj terenoj.

Temas pri frua fazo en longa procezo. En la fino, mi esperas ke ni havos pli koheran, aktivan, kapablan movadon, kiu memfide kaj memkomprene elpaŝos sur la mondan scenejon. Kiel diras ĉina proverbo, vojaĝo de mil mejloj komenciĝas per unu paŝo; aŭ, ĉi-foje, tri. Ni ekpaŝu!

NASK kiel granda rondo familia

Julie Spickler

La Nord-Amerika Somera Kursaro 2013 surprizis kaj la organizantojn kaj la partoprenantojn pro sia grandeco.

En 2012 ĉeestis 31 studantoj kaj 5 instruistoj/stabanoj, el 6 landoj kaj 13 usonaj ŝtatoj, sed en 2013 venis 43 studantoj kaj 6 instruistoj/stabanoj el 12 fremdaj landoj kaj 17 ŝtatoj. La kursaro okazis sur la verda, belega kaj paca tereno de Universitato William Peace [ŭiljem pis] en Raleigh [ralej], la ĉefurbo de la usona ŝtato Norda Karolino.

Denove Ellen Eddy, Lee (Liĉjo) Miller, Derek Roff kaj Hoss Firooznia sperte organizis la klasojn, kun la helpo, ĉi-jare, de Ĵenja Bondelid kaj la elstara instruisto José Antonio Vergara el Ĉilio.

Ekde la komenco, la 26-a de junio, ĝis la fino, la 4-a de julio, la tri klasoj kunsidis matene dum tri horoj. Liĉjo Miller gvidis la membrojn de la baznivela klaso por plivastigi ilian vortostokon kaj ilian komprenon de la gramatiko de Esperanto. Derek Roff plialtigis la sciojn de la duanivelanoj kaj pri la gramatiko, kaj pri la kulturo de Esperanto. Kaj José Antonio Vergara instruis la membrojn de la supera nivelo pri la pasinteco de la Esperanto-movado kaj UEA, kaj ilia evoluo tra multaj ŝanĝoj ĝis la nuna periodo de klopodoj adaptiĝi al la novaj komunikebloj de ĉi jarcento. Li ankaŭ klarigis la multajn uzojn de la n-finaĵo.

Dum la posttagmezo kaj vespero la NASK-anoj ĝuis prezentaĵojn faritajn de kursanoj, ekzemple pri la historio kaj strategio de la japana ludo goo, kun eblo ludi teame por rekte lerni iom pri ĝi; pri budhismo, kun ĉantado de la Kora Sutro; pri dancmetodo bazita sur antikva greka dancado kaj sporto; pri la filozofio kaj praktiko de la japana pacbatala arto ajkido; pri la historio de la kuba urbeto Cascorro [kaskorro], kun fotoj; pri filmetoj faritaj de la brazila ĵurnalisto kaj NASK-ano Fabjo Montejro; kaj scienca esplorado pri la sano de ranaroj.

Ni ankaŭ ludis per fluganta disko “frizbi”, kartludis kaj vortludis. Sabate ni ekskursis en la urbocentron, al la muzeoj pri naturaj sciencoj kaj pri la historio de Norda Karolino, kaj al ĝia ŝtatdomo. Vespere de la 4-a de julio, la usona nacia festotago, la t.n. “sendependeca tago”, ni iris al la urbocentro por spekti grandan fajrartan spektaklon kun multaj buntaj eksplodaĵoj.

Manĝoj okazis en la komuna manĝejo de la Universitato. Ĉiuj sidis kune ĉirkaŭ grandaj rondaj tabloj, kaj la pli spertaj konversaciis kun la preskaŭ-komencantoj afable, por ke ĉiuj povu kompreni unu la alian kaj lerni iom dum la manĝaĵtempo.

Dum la kursaro la ĵurnalisto Lisa Sorg el loka ĵurnalo Indy Week verkis artikolon pri la evento, haveblan ĉe http://www.indyweek.com/indyweek/esperanto-speakers-from-around-the-globe-come-to-Raleigh/Content?oid=3667632.

La tuta etoso estis kiel de vere granda rondo familia, kie la familianoj ŝatis kaj ĝuis la kunecon de homoj de variaj aĝoj, landoj kaj spertoj. Estis tute bonega kaj sukcesa kursaro.

SAT kongresis en indignula ĉefurbo

Vito Markovo

Cento da homoj partoprenis en Madrido la 86-an Kongreson de Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT), 28 jul – 04 aŭg, kies ĉefa temo estis “Esperanto: taŭga ilo por sociaj luktantoj”.

La politika radikaleco de SAT esprimiĝis interalie per kantado de la Internacio. Iun vesperon tio okazis surstrate, dum omaĝo al advokatoj murditaj en 1977, kadre de t.n. “hispana transiro al demokratio”. Spureblas en SAT nun kreskanta kolektiva optimismo, post malfacilaj jaroj.

La kongresejo estis studentejo. Kontaktoj kun lokaj junuloj okazis pere de Esperanto-kursoj, panel-ekspozicio kaj prelego hispanlingva. Okazis ankaŭ interŝanĝoj kun laboristaj organizoj kaj lokaj sociaj figuroj, eĉ dum la ekskursoj. Ekzemple, unu el la postkongresaj ekskursoj estis “Vojaĝo al la Mezepoko”, gvidata de vera fakulo, Félix Rodrigo Mora, tra ĉirkaŭmadridaj lokoj ekster turistaj itineroj.

Oni ekkonis lokojn ligitajn al la tiel nomata “malferma konsilio”, komunuma reĝimo, interhelpaj sistemoj, pli ĝenerale pri (ne)tolerado dum la mezepoko, la tiama religieco, klasbatalo esprimiĝanta en kontestado inter konsilioj kaj la reĝeco.

La arta flanko de ĉi tiu kongreso estis eksterkutima: unu vesperon aperis por mallonge la indignula koruso Solfónica, kies scenejo estas plej ofte tie kie publiko protestas kontraŭ la nuna politiko de fiska rigoro. Krome jOmO dancigis multajn. La spektaklo Vivu la teatro! surprizis ĉiujn per la talento de multaj kongresanoj, al kiuj eĉ aldoniĝis neesperantistaj intervenantoj. En alia tago Miguel Fernández verve deklamis el sia libro Poezio: armilo ŝargita per futuro, kolekto de socie engaĝita, revolucia poezio ĵus eldonita de SATeH (SAT en Hispanio).

Plago de la esperantista komunumo estas vizaj problemoj, kiuj ĉi-foje baris la vojon al komoranoj kaj malianoj. SAT interesiĝas pri landlimaj barieroj kaj migrado ĝenerale. Projekciiĝis la filmo Mondcivitanoj en la ĉeesto de la reĝisorino Natalia Román kaj de aktivulo de movado kontraŭ polica ĉikanado de senlegitimilaj enmigrintoj. Ĝi montras diversvidpunkte la situacion de enmigrintoj en Hispanio. En ĝi Pedro Sanz prezentas sennaciismon.

Fine de la kongreso venis informo, ke en Moskvo okazas amasarestoj de eksterlandanoj. Ambaŭ aferoj rezultigis alineojn en la kongresa Deklaracio.

La Eldona Fako Kooperativa aperigis finfine la filmon Esperanto de Dominiko Gaŭtiero. Aldone eldoniĝis BoRoKo de Serĝo Sir’, bildstrie rerakontitaj klasikaj verkoj, kaj aliaj libroj.

En kelkaj rilatoj SAT klopodas antaŭiri la ceteran socion, per penado maksimume praktiki rektan demokration, kio konkretiĝis dumkongrese en malfermaj laborkunsidoj, kie traktiĝas ĉiuj aferoj de la Asocio, inkluzive de tiklaj temoj. Ankaŭ per sia kontraŭhierarkiemo, kiu inklinigas lasi spacon por novuloj. Kiel ajn etskale, SAT hodiaŭ, kiel ĉe sia fondiĝo, provas “kvazaŭ embrie funkciigi societon, kiel povos estonte funkcii la universala socio”.

[FORIGITA!: bildo]

La kantado antaŭ la monumento al la advokatoj de Atoĉa.

Itala (?) Esperanto-Kongreso

Michela Lipari

Efektive utiligi la adjektivon “itala” estas iel ĝin minimumigi. Partoprenis pli ol 200 personoj el 32 landoj el tri kontinentoj!

Rakonti per malmultaj vortoj ĉion kio okazis en Castellaro (apud Sanremo) dum la unua aŭgusta semajno, malfacilas, tamen, dank’ al granda subteno de la urbestraro (interalie unu konsiliano regule vizitis la unuagradan kurson kune kun la familianoj; la urbestro iĝis turista gvidanto por konigi la urbeton) la kongresanoj havis nur la embarason elekti inter ĉiutagaj ekskursoj, altnivelaj seminarioj pri eŭropa kulturo kaj tradukarto (gvidataj de Paul Gubbins kaj Maria Nujanzina), kaj atentokaptaj prelegoj pri Shakespeare (Humphrey Tonkin) — ĉu vi neniam aŭdis pri tiu grava aŭtoro kiel “varo” ekspluatebla?, pri orientaziaj artoj (Ho Song), pri multlingveco kaj multkultureco en la rumanaj regionoj (Maria Butan) kaj pri komparo inter Esperanto kaj nacilingvoj (João Silva dos Santos). Por pluraj la solvo estis kunigi turismon kaj kulturon, partoprenante la lundan ekskurson. Kial? Ĉar ĝi portis ilin matene viziti la faman muzeon, kreitan de la angla esperantisto Clarence Bicknell komence de la pasinta jarcento, por kolekti kaj disponigi al la publiko multnombrajn librojn, papili-kolekton kaj gravuraĵojn, kaj por kulturi la lokan kaj internacian loĝantarojn de Bordighera per prelegoj, koncertoj, kursoj. Tie prof. Tonkin bildigis la vivon kaj agadon de Bicknell, prof. Minnaja prezentis kelkajn esperantlingvajn verkojn de Bicknell, inter kiuj etan teatraĵon, kunlabore kun Sara Spanò kaj Giulio Cappa. Ankaŭ la posttagmezo alprenis kulturajn nuancojn kondukante la esperantistojn al Francio, por viziti en Tende la Muzeon de la Valo de la Mirindaĵoj, kie oni tre detale prezentas la agadon de Bicknell kiel arkeologo, esploristo pri surrokaj grafitoj kaj kreinto de la sistemo por ilin katalogi.

Sed mi preteratentis la inaŭguron, kun la enkondukaj vortoj de Aldo Grassini, prezidanto de IEF, salutoj de la urbestro, de reprezentantoj de la 32 ĉeestantaj landoj, de TEJO (Mandirola) kaj de UEA (Tonkin), kiu ankaŭ festprelegis laŭ la kongresa temo “Sin kompreni por sin respekti”.

La vesperaj programoj estis tre interesa revuado de nuntempaj muzik-ensembloj famaj en Esperantujo, kiuj sin prezentis foje ĉe la urbeta ĉefplaco kiel donaco al la loka loĝantaro, foje en la kongresejo en pli intima etoso. Mi aparte volas substreki ĝuste unu el tiuj lastaj, la programon dediĉitan al la fama aŭtorkanzonisto Fabrizio de André, tro frue mortinta. Maria Grazia Barboni, itala kantistino, prezentis en Esperanto la plej gravajn kanzonojn, kies tekstojn esperantistoj konas dank’ al la voĉo de Gianfranco Molle kaj al lia lasta KD La fiŝkaptisto.

Se mi rajtas aldoni kritikon (mi ne ŝatas nur laŭdajn artikolojn!) la manĝoj estis bedaŭrinde subnivelaj kaj certe ne reprezentaj de la itala kuirarto, sed... pri tio ne kulpas la tre aktiva LKK, kiu atendos vin ontjare en Fai della Paganella sur la montoj en la nordorienta Italio.

[FORIGITA!: bildo]

La oficiala inaŭguro.

[FORIGITA!: bildo]

Nicola Minnaja, Humphrey Tonkin, Laura Brazzabeni, Aldo Grassini, Alessandro Catitti, la urbestro de Castellaro.

IKUE: Omaĝo al la patronoj

Marija Belošević

La 66-a Kongreso de Internacia Katolika Unuiĝo Esperantista (IKUE), kiu okazis en la fama pilgrimloko Kalwaria Zebrzydowska (Pollando) inter la 13-a kaj 20-a de julio, havis kiel la ĉefan temon “Nova evangelizado”.

La temo estis konkorda kun la nuna “Jaro de la Kredo” de la Katolika Eklezio. Al la Kongreso aliĝis sepdeko da IKUE-anoj el deko da landoj de Eŭropo, Sudameriko kaj Afriko. La honora patrono de la kongreso estis la ĉefepiskopo de Kraków kardinalo Stanisław Dziwisz.

Lige al la ĉeftemo okazis prelegoj de Carmel Mallia, Malto (La Biblio kiel ekvojiro al Nova Evangelizado), Vitor Luiz Rigoti dos Anjos, Brazilo (Evangelizado en kelkaj misiaj kampoj de Meksiko, Afriko kaj Brazilo), Marija Belošević, Kroatio (Nova evangelizado kaj modernaj komunikiloj), Stanisław Śmigielski, Pollando (La Fenomeno de Radio Maria en Pollando en la evangelizado de kristanoj), Sac. Gabriel Anda, Kamerunio (Nova evangelizado — tasko de ĉiu kristano) kaj Sac. Attila Szép, Hungario (Nova evangelizado — leteroj el la episkopa sinodo).

La dua temo tuŝita dum la prelegoj koncernis la martirojn de la 20-a jarcento kaj sanktulojn. Rita Rössler-Buckel kaj Franz-Georg Rössler el Germanio prelegis pri “Sanktulino Edit Stein”, kaj Marija Belošević pri la martiroj de la 20-a j.c., ĉefe substrekante la martirojn ligitaj al la E-katolika movado (Sankta Maksimiliano Kolbe kaj la beata Tito Brandsma), kaj kroataj martiroj kiuj suferis dum la Dua mondmilito (la beataj martirinoj de Drina en Bosnio) kaj pro la komunisma reĝimo en Kroatio (la beata Alojzije, kardinalo Stepinac kaj la baldaŭa beatulo Sac. Miroslav Bulešić).

Jan Kalný el Ĉeĥio prelegis pri Sankta Faustina Kowalska kaj Sac. Roman Gmyrek pri Sankta Hildegardo. Giovanni Daminelli prelegis pri la 1700-aj jaroj de la Edikto de Milano.

Interesa fakto estas, ke jam la duan fojon (post Zagreb, 2011) dum la kongreso oni uzis modernajn komunikilojn. T.e. ke el Brazilo kaj Kamerunio oni prezentis la prelegojn pere de Skajpo. La prelegon el Hungario oni unue spertis Jutube, kaj poste estis la eblo komuniki kun la preleginto Skajpe.

En la kongresa semajno estis organizitaj du pilgrimtagoj. Dum la unua, la tuta tago estis dediĉita al Kraków “laŭ la spuroj de la beata Johano Paŭlo la Dua”, ĉiela patrono de katolikaj esperantistoj. La centra punkto de la tago estis meso en la novkonstruita sanktejo. La dua pilgrimtago havis kiel la unuan celon Auschwitz. La delegacio de IKUE, konsistanta el la prezidanto (Giovanni Daminelli) kaj vicprezidantoj (Marija Belošević kaj Miloslav Šváček) eniris la ĉelon kie martire mortis S-ta Maksimiliano Kolbe. Tie oni starigis la florojn. Ĉe la memormuro apud la “Bloko 11” oni metis kandelon. Cetere, trairo de la kela koridoro por la tuta kongresanaro estis la plej kortuŝa. Gravas ĉi tie mencii, ke la ĉelon oni povas vidi de la koridoro, sed ĝin oni malfermas nur kelkfoje jare okaze de la datreveno de la morto de sankta Kolbe (14-a de aŭgusto) kaj okaze de vizito de gravaj delegacioj. Do, sekve al tiu ĉi okazo oni povos kompreni kiel gravan rekonon ankaŭ al la katolika E-movado. Tuj poste en la urbo Kęty oni vizitis la tombojn de la beata Celina Borzęcka kaj Servantino de Dio Jadwiga Borzęcka, fine la naskiĝurbon de la beata Johano Paŭlo la Dua Wadowice, kie okazis meso en Esperanto.

La ĝenerala kunsido de la membraro i.a. traktis la jarraportojn (pri la agado kaj la financan). Oni parolis pri la estonta agado, prilaborata strategia plano, ontaj kongresoj. Bernard Eichkorn el Germanio i.a. prezentis la laboron koncerne la Kristanan glosaron.

Krom la regula renkonto kun la pilgrimantoj, al kiuj oni prezentis Esperanton, okazis en la baziliko publika orgenkoncerto de Stefan Lepping (Germanio).

Venontjare katolikaj Esperantistoj esperas kongresi ekumene kune kun KELI-anoj en Trento (Italio).

[FORIGITA!: bildo]

Kongresanoj en la sanktejo de la beata Johano Paŭlo la 2-a.

Esperanto en kibuco, en nova rakontaro de Amos Oz

En 2012 en Jerusalemo (eldonejo Keter) aperis la hebrelingva rakontaro Bejn chaverim (Inter amikoj) de Amos Oz (nask. 1939).

La verkoj de la konata kaj multe distingita israela aŭtoro estas tradukitaj en 36 lingvojn. La menciita rakontaro aperis en la tradukoj angla (Between friends, 2013) kaj germana (Unter Freunden, Berlin: Suhrkamp 2013).

En la libro ni legas pri la vivo en kibuco, pri amo, soleco, perdoj, sopiroj kaj morto. En la rakonto “Esperanto” (p. 185-216, laŭ la germana eldono) ni konatiĝas kun la ŝuisto Martin van den Bergh (cetere ankaŭ vegetarano, sed fumeganto, diference de multaj esperantistoj...). Li transvivis la naziismon en Nederlando, estas peze malsana kaj ame flegata de sia najbarino Osnat. Antaŭ la Mondmilito li estis Esperanto-instruisto en Roterdamo. En lia simple meblita ĉambro troviĝas Esperanto-libroj kaj “sur la muro pendas bildo de Ludoviko Lazaro Zamenhof, la inventinto de Esperanto, la lingvo, kiun iam parolos ĉiuj teranoj sur la kvin kontinentoj por faligi la barilojn inter ĉiuj homoj kaj popoloj, por ke estu tiel, kiel estis antaŭ la malbeno pro la Turo de Babelo” (192). Kvankam ege malsana, Martin proponas Esperanto-kurson kaj kun la kutimaj argumentoj varbas por la lingvo. Li i.a. klarigas ke “la malklaraj vortoj ĉie venenas la rilatojn inter la homoj. Klaraj, unusignifaj, belsonaj vortoj povus sanigi tiujn rilatojn, kondiĉe ke ekzistu komuna lingvo kun tiuj ĝustaj vortoj” (209). Li sukcesas okazigi nur unu kursvesperon. Pro fine kriza malsaniĝo li forpasas. Starante ĉe la tombo Osnat “subite sentis la deziron, diri kelkajn trankvilajn vortojn en Esperanto, sed ŝi ja ankoraŭ nenion povis lerni kaj ankaŭ ne sciis, kion diri” (216). Tre kortuŝa rakonto, en kiu Amos Oz digne parolas pri la idealo de la ŝuisto, sen iu ajn ironio. Eble la aŭtoro renkontis similan homon kiel Van den Bergh.

Trovis Detlev Blanke

TEJO tutmonde

TEJO kongresis en Israelo

Anna Maria Koniecpolska-Lechowska

De la 19-a ĝis la 26-a de aŭgusto okazis en Nazareto, norda Israelo, la 69-a Internacia Junulara Kongreso. La programo konsistis el artaj aktivaĵoj, ekskursoj, debatoj kaj prelegoj.

Varmega posttagmezo la 20-an de aŭgusto. Ĉirkaŭe la partoprenantoj de la IJK ripozas post la tagmanĝo, oni spektas filmojn, partoprenas diversajn programerojn, ekscias kiel bone lerni kaj reklami Esperanton, diskutas, babilas, diboĉas...

Ne ĉiuj povas. La LKK-anoj devas zorgi konstante pri la tuta aranĝo — kontroli, helpi al la partoprenantoj trovi la bonan vojon... TEJO-anoj dume raportis pri la lastjaraj agadoj kaj preparis la planojn kaj manierojn por realigi ilin por la sekva jaro. Tie kaj tiam komenciĝis la laboro dum la 69-a IJK en Israelo; laboro, kiu estas, laŭ mi, la plej bona maniero por lerni pri kaj engaĝiĝi en la organizaĵon.

La estraranoj prezentis al ni raportojn pri siaj agadoj; kion ili faris, pri kio ili ne sukcesis, kio estis bona kaj kio devas esti ŝanĝita. Post mallonga debato ni elektis temojn, pri kiuj ni volas pensi, babili kaj decidi en malgrandaj grupetoj dum la sekva kunsido. Mi partoprenis unuafoje tian kunsidon kaj estis surprizita, ke energiplenaj, frenezaj junaj idealistoj povas ŝanĝiĝi kaj agi serioze, diskuti trankvile kaj profesie. Bone ke post tiu kunsido ĉio reenordiĝis, kaj la frenezaj junaj idealistoj restis la samaj.

Niaj gastigantoj nutris nian sciaron ne nur per la kulturo de Esperantujo, sed ankaŭ per lokaj aferoj. Tial jam la unuan vesperon por ni kantis kaj ludis gitaron la loka araba artisto Viktor. Dum la sekvaj tagoj ni spektis kaj lernis tradiciajn dancojn de ĉerkesoj kaj la araban dancon debko. Ni lernis pri judaj tradicioj, kiam ni vizitis la forlasitajn stratojn (pro la Ŝabato) de Safedo, pri Islamo en moskeoj, pri druzoj, ĥasidoj ktp. La programo estis preparita tiel, ke kiu volis lerni pli pri la lando en kiu ni estis, povis spekti filmojn kaj partopreni prelegojn pri la politiko, naturo, ekologio, kulturo de Israelo.

La sekvaj posttagmezoj estis plenaj de diskutoj kaj gravaj decidoj de la TEJO-estraro, komitatanoj de la Landaj Sekcioj kaj la anstataŭantoj. Ni elektis novan estraron kaj diskutis pri la plano por la sekva jaro. Instruaj estis la konversacioj en laborgrupoj, por kiuj ni unue elektis temojn: faka agado, landa agado, lingvaj rajtoj k.s. Merkredo, la tago por laborgrupoj, estis fruktodona, la grupoj diskutas ankaŭ nun, post la kongreso, per Skajpo.

Krom la multaj programeroj pri Israelo oni povis lerni pri utilaj laboroj kiel kudrado, dancado aŭ origamio. Mirinda lekciis, kiel interese kaj sukcese instrui Esperanton (kiel fari FaRo-kurson*); se oni volis ekscii pli pri la Esperanta kulturo, Dorotka respondis kaj ludis kun la freŝaj novuloj, kiujn ŝi samtempe instruis pri Esperantaj aranĝoj, kulturo kaj la bunta vivo de diversaj esperantistoj, sed vere senti la Esperantan kulturon oni povis ĉefe vespere, dum la koncerto de jOmO, dum la internacia vespero, dancante kaj diboĉante en la trinkejo aŭ en la gufujo trinkante teon faritan el herboj elektitaj de Tali.

Dum tia internacia kaj interkultura evento ni ne povis resti nur ĉe la kulturoj loka, israela kaj Esperanta, preskaŭ ĉiuj volis prezenti siajn proprajn landon kaj kulturon, buntajn vestaĵojn, kiel vjetnaminoj kun aozai, kiuj kovras ĉion kaj kaŝas nenion, donante tradiciajn trinkaĵojn / manĝaĵojn, aŭ farante ŝercan spektaklon, kiel germanoj pri la germanaj karaktero kaj specifa pensmaniero, kaj instruante nacian dancon, kiel brazilanoj kun ciranda.

Nokte la estraro invitis nin al la kvizo pri TEJO. Kelkaj teamoj batalis per sia scio anstataŭ armilo: estis kelkaj, kiuj sciis kiel oni skribas la nomon de la nuna prezidanto, aliaj sciis, kiom da homoj legas Kontakto, denove aliaj, kiu estis ĝia unua redaktoro, sed ĉiuj bone sciis, kiom da jaroj havas nun Kontakto: 50!

Bona konsilo: partoprenu IJK-on en Brazilo en la sekva jaro!

La nova estraro de TEJO
  • Prezidanto: Łukasz Żebrowski, Pollando
  • Ĝenerala sekretario: Paweł Fischer-Kotowski, Pollando (Pasporta Servo)
  • Kasisto: Nico Huurman, Nederlando (financoj, subvencipetado, eksteraj rilatoj)
  • Unua vicprezidanto: Michael Boris Mandirola, Italio (landa agado, edukado)
  • Dua vicprezidanto: Tina Tišljar, Kroatio (kongresoj)
  • Estrarano: Alexandre Raymond, Francio/Brazilo (informado, kulturo)
  • Estrarano: Veronika Poór, Hungario (homaj rimedoj, aktivula trejnado, scienca kaj faka agado)
* Konatiga Esperanta kurso “Faru la rondon!”, vidu http://ilei.info/ipr/faro1.htm

Pluezekaj renkontiĝoj

109 personoj partoprenis en la programeroj de la Esperanta semajno, kaj 200 okaze de la spektakloj Ĉirkaŭ Karmen, Bretonaj Dancoj kaj Ludoviko de Georgo Handzlik.

La tre agrabla Esperanta etoso mirigis ankaŭ niajn eksterlandajn amikojn el Koreio, Pollando, Ukrainio, Britio kaj Belgio.

Ni lernis Esperanton matene en la vilaĝa lernejo, post la tagmanĝo ni turismumis ĉe la bela bretona marbordo kaj partoprenis en diversaj atelieroj kiel Jogo, Teatro, Ludoj, Fabrikado de sunhorloĝoj.

Vi estos bonvenaj en la venontaj 18-aj Pluezekaj Renkontiĝoj de la 16-a ĝis la 23-a de aŭgusto 2014.

Hélène & J.C. Dubois

Sukcesa BET-49

En Esperantujo ĉiujare okazas centoj da diversnivelaj E-renkontiĝoj, sed ne ĉiuj el ili estas sufiĉe enhavoriĉaj kaj sukcesaj. BET estas tradicia aranĝo, tamen la ĉi-jaraj, 49-aj Baltiaj Esperanto-Tagoj, kiuj okazis en la urbo Utena, troviĝanta cent kilometrojn for de la litovia ĉefurbo Vilno, iusence elstaris. La partoprenintoj de BET-49 portis hejmen aron da pozitivaj impresoj kaj E-movadaj spertoj.

Antaŭe mi partoprenis plurajn diversspecajn kaj diversnivelajn Esperanto-aranĝojn, kaj nun povas konstati, ke tiu ĉi estis unu el la plej sukcesaj. En BET-49, kiu okazis en pitoreska laga regiono de Litovio, partoprenis pli ol 200 esperantistoj el dekoj da landoj. Dum ĝi viciĝis multaj por la E-movado tre seriozaj programeroj, sed ankaŭ ne mankis riĉega distra programo. Aparte menciindas la bone organizita ekskursa tago. Kadre de la tuttaga ekskurso la partoprenantoj ĝuis plurajn historiajn kaj naturajn vidindaĵojn de la regiono kaj gustumis lokajn tradiciajn manĝojn.

Mi jam menciis, ke la programo estis riĉa. Jen kelkaj eroj: Aleksandr Korĵenkov havis serion de prelegoj pri la historio de Esperanto, Petras Čeliauskas prelegis pri la litova lingvo, Margarita Želve prelegis pri la Esperanto-poetino Ljudmila Jevsejeva, Mikaelo Bronŝtejn pri Puŝkin, Anna Striganova pri fabeloj, Stano Marček pri la rekta metodo, mi pri la eldonejo Impeto, interretaj kaj komputilaj aferoj...

La kerno de la sukceso de BET-49 estis la organiza teamo. Ĝi funkciis la tutan periodon de la renkontiĝo senriproĉe. BET estas aranĝo ne nur aplika, sed ankaŭ instrua. Diversnivelaj Esperanto-kursoj, kiujn gvidis la spertaj profesiaj instruistoj Stano Marček, Mikaelo Lineckij kaj Svetlana Smetanina, pruvis tion.

Rilate la artan programon, ĝi estis tre altnivela. Profesiaj litovaj ensembloj senĉese ĝojigis kaj dancigis la partoprenantojn. Krom la lokaj naciaj ensembloj koncertis multaj konataj Esperantaj kantistoj: la grupo Asorti, Mikaelo Bronŝtejn, Nataŝa Berce, Solotronik, Mikaelo Povorin kaj aliaj.

Dima Ŝevĉenko

SES plu evoluas

Oni diras, ke por prepari internacian aranĝon necesas komenci minimume unu jaron antaŭe. Por ni en E@I tio signifas, ke la laboroj pri la Somera Esperanto-Studado neniam haltas kaj daŭre ni trovas en la senfina procezo ion por perfektigi. Ĉi-jare SES okazis en la slovakia urbo Martin, de la 12-a ĝis la 20-a de julio. Atentema observanto malkovris novaĵojn kaj en la prepara etapo kaj dum la aranĝo mem.

Post du jaroj la aranĝo translokiĝis al pli montara regiono. La celo estis konatigi la vizitantojn kun la belaĵoj de nia naturo, kion ne eblas plene atingi sen viziti la plej konatan montaron Tatry. La aŭspicion transprenis la urbestro Andrej Hrnčiar, la prezidanto de la Žilina-regiono Juraj Blanár kaj ankaŭ la ministro de edukado, scienco, esplorado kaj sporto Dušan Čaplovič. La ministro verkis alparolon por la programlibro kaj finance subtenis la aranĝon. La urbo Martin iĝis oficiala partnero de SES, helpis plurmaniere, kaj posedantoj de la “urba karto” pagis je 50% malpli altan aliĝkotizon. Ni do iom post iom sukcesas altiri la intereson de lokaj funkciuloj.

Venis 230 homoj el 27 landoj, plejparte eŭropanoj (sed ĉeestis ankaŭ homoj el Koreio, Japanio, Usono...). Lanĉita estis la nova propra retejo http://ses.ikso.net. La “verdan rabaton” por la senvianda manĝo, kiu kaŭzis ardajn diskutojn en Esperantio, fine utiligis pli ol du trionoj de la partoprenantoj (69%).

La kadra programstrukturo restas simila kiel dum la pasintaj jaroj. Antaŭtagmeze instruado en dek klasoj (po du klasoj en kvin niveloj), posttagmeze prelegoj, ekskursoj, sportumado, vespere koncertoj... Ĝisnokte funkciis trinkejo, apude en pli trankvila loko Gufujo. Sur la verŝotablo en la trinkejo aperis papero indikanta la aktualan kurzon de la renaskiĝinta plasta mono “stelo” (1 eŭro = 4,147 steloj), per kiu multaj pagis siajn trinkaĵojn.

Atenton altiris du ekspozicioj. Unu kleriga (bildvortaro pri anatomio de la homa korpo), la dua pensiga kaj multe pli komplike akceptita de la SES-anoj. Kolekto de ilustraĵoj tuŝis la temojn ekologio, sana vivostilo, vegetarismo kaj veganismo, kompare kun la viand-industrio, mondopolitiko, religioj kaj malriĉeco. La ĉefa celo estis pensigi homojn pri la nuntempa, ĉefe “okcidenta” vivmaniero.

La Internacia Vespero malkovris kaŝitan talenton: la kantadon de Carsten (Kaŝi) el Germanio oni tuj ekŝatis kaj rapide aperis en la interreto video-registraĵo sub la titolo Esperanto havas talenton. El neesperantistaj artistoj venis kanti la roka slovaka grupo Peter Bažík & S.H.O.P kun du kantoj en Esperanto. La koncerto estis malfermita ankaŭ al la ekstera publiko. Krom li venis koncertumi la familia duopo ĴeLe, la germana plurtalenta Johannes, la itala bardo Manŭel, la egea Jonny M, la litova virtuoza Asorti kaj la sveda populara bando La Perdita Generacio.

En sia kongresa sako ĉiu trovis aldonan surprizon: tute novan albumon Ĉiamen plu de La Perdita Generacio por povi ĝui la Esperanto-muzikon ankaŭ post la reveno hejmen. Dankon al la eldonejo Vinilkosmo kaj al la grupo LPG, kiuj ebligis la belan donacon al la SES-partoprenantoj.

En 2014 vi povas plani vian feriadon en la sama dato kiel ĉi-jare: SES okazos (12-20 julio) en Nitra, Slovakio, tuj post la EEU-kongreso en la kroata urbo Rijeka. Kaj se Slovakio tro foras por vi, ne malesperu — prepariĝas jam SES-oj ankaŭ en aliaj mondopartoj, plej reale en Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, tuj post la UK en Bonaero!

Katarína Nosková

[FORIGITA!: bildo]

La organizantoj de SES 2013: Víť Mišurec, Dorota Rodzianko, Romualda Jeziorowska, Zsófia Pataki, Peter Baláž kaj Katarína Nosková.

Forpasoj

Hermann Behrmann (1933-2013) mortis la 29-an de junio en Bad Kissingen (Germanio). Kiel laboraĵon por ŝtata instruista ekzameno li prezentis novstilan lernmetodon, kiu fariĝis la bazo de la fama kurso Esperanto programita, lanĉita en 1969, kiam ĝi en nur sep monatoj gajnis 3000 lernantojn. En 1969 li fondis eldonejon, kiu post lia translokiĝo al Paderborn en 1976 iĝis E-Centro Paderborn. Dank’ al li, i.a. prof. Helmar Frank lernis E-on — “mia plej granda sukceso”– kaj ambaŭ proksime kunlaboris pri propedeŭtiko. La E-Centro havis libroservon, aranĝis karavanojn al UK-oj kaj aperigis la bultenon Speciala Cirkulero (1969-1997). Fine de la 70-aj jaroj li komencis novan kampanjon, “Testo 5000”, por trovi 5 000 interesatojn por “testi” E-on lernante ĝin per Esperanto programita. La celo estis atingita jam en 1980, sed la “testo” plu daŭris ĝis 1988, kiam Behrmann ekdediĉis sin al diskonigo de la Analiza Skolo kiel ĉefkunlaboranto de Richard Schulz. En 1995 Germana E-Asocio rekonis lian kontribuon al la E-movado per sia meritmedalo.

Ivo Borovečki (1924-2013) forpasis la 23-an de julio en Pula (Kroatio). Li naskiĝis la 25-an de februaro 1924. Dum la Dua Mondmilito li aktive partoprenis en la kontraŭfaŝisma batalo. Li doktoriĝis en la Medicina Fakultato de Zagrebo en 1952. Specialisto pri radiologio, li laboris en Etiopio 1956-60, poste en Alĝerio kaj ekde 1961 en Pula ĝis la emeritiĝo en 1987. Li estis membro de la Kroatia Parlamento 1963-65. Borovečki esperantistiĝis en 1940 kaj aktivis movade ekde 1945, ĉefe en la Zagreba E-societo “Bude Borjan”, kies prezidanto li estis 1955-56. Li estis komitatano de UEA 1951-59, prezidanto de Jugoslavia E-Federacio 1951-53 kaj prezidanto de LKK de la 38-a UK en Zagrebo en 1953. De 1953 ĝis 1956 li estis redaktoro de la E-elsendoj de Radio Zagrebo. Borovečki lekciis pri E-o ĉe la Ekonomika Fakultato en Zagrebo 1955-56. En 1959 li gvidis kurson en Adis-Abebo kaj starigis la unuan E-grupon en Etiopio. Li gvidis kursojn ankaŭ en sia hejmlando, estis prezidanto de la societo “La Adriatika Stelo” en Pula, kaj de 1947 ĝis 1950 kunredaktoro de La Suda Stelo. Li multe tradukis el la kroata poezio por gazetoj kaj antologioj. En 1997 li fariĝis Honora Membro de UEA.

Jerzy Fornal (1926-2013) mortis la 31-an de aŭgusto en Varsovio, apenaŭ jaron post sia edzino kaj mentoro Zofia Banet-Fornalowa. Profesia aktoro en la Nacia Teatro en Varsovio, li debutis en la Esperanta teatro en 1982 kaj iĝis unu el ĝiaj plej elstaraj nomoj. En 1983 li fondis kun sia edzino la unuaktoran Teatron Espero, kiu havis eĉ ĉiumonatan prezentadon en Varsovio en la periodoj 1998-1999 kaj 2001-2002. Fornal realigis multajn monodramojn, ĉefe laŭ tekstoj originale verkitaj en E-o, kaj kontribuis al E-renkontiĝoj en diversaj landoj. En la 72-a UK en Varsovio (1987) li prezentis la monodramon Sopiro — laboro — espero el poemoj kaj eldiroj de L.L. Zamenhof, kaj en la 88-a UK en Gotenburgo (2003) la poezian-muzikan spektaklon Aniaro laŭ la epopeo de H. Martinson en traduko de W. Auld.

Aleksije Herić (1928-2013), aktivulo de la E-societo “Fratoj Ribar” en Borovo kaj ano de la redakta komitato de la revuo Voĉo, mortis en Vinkovci (Kroatio) la 29-an de junio 2013.

Ernest Kovary (Ernő Kövári, 1919-2013) mortis la 17-an de majo apud Novjorko. Li kaj lia frato Tom (Tibor, 1920-1988) estis denaskaj e-istoj. Ili partoprenis i.a. la UK-ojn en Vieno (1924) kaj Budapeŝto (1929). Komence de la Dua Mondmilito la juda familio fuĝis el Bratislavo al Usono.

Robert Laudereau (1924-2013) mortis la 16-an de aŭgusto en Châtillon (Francio). Li estis longe prezidanto de la laborista asocio Fédération Espérantiste du Travail kaj unu el la ĉefaj organizantoj de la E-budo ĉe la Festo de L’Humanité.

Karl-Ernst Paech (1922-2013), em. advokato, mortis la 16-an de aprilo en Munkeno. Li estis prezidanto de Eŭropa Go-Federacio, LKK-ano de la 70-a UK en Aŭgsburgo (1985) kaj fakdelegito pri goo kaj scienc-fikcio.

Esti (Esther) Saban (1963-2013) mortis la 13-an de junio en Jafo (Israelo), kie ŝi estis delegito ekde 1999. Ŝi estis LKK-ano de la 85-a UK en Tel-Avivo (2000) kaj longtempa membro de la Komisiono pri Azia E-Movado de UEA kaj estrarano de E-Ligo de Israelo.

Josip Vrančić (1923-2013), membro de UEA ekde 1954, mortis la 26-an de marto. Arthistoriisto, li prelegis en 1976 pri artfaka E-terminologio. Li ankaŭ tradukis, lasante al Kroata E-Ligo kiel sian lastan tradukon kroatigon de Vivo de Zamenhof de E. Privat.

Revuo Esperanto 2013 11

Malferme

Membrovarbado: de antoj al anoj

Mark Fettes

Per laboro de la esperantoj. Tiel “rapide kreskos la Afero,” profetis Zamenhof, antaŭ pli ol cent jaroj, en la printempo de la movado.

Nu, ni laboris. Kaj esperis. Kaj la Afero ne kreskis tiel rapide, nek tiel senhalte, kiel ni emis imagi. La obstinaj baroj montriĝis treege obstinaj.

Ni trovas nin, do, en entrepreno “de longa spiro.” Agmetodoj, kiuj taŭgas por ia kriza interveno aŭ kelkmonata premkampanjo, ne estas tiuj bezonataj por la agado de jardekoj aŭ jarcentoj.

Nuntempe tre modas tiaj premkampanjoj. Ĉiutage mia retpoŝto registras aron da alvokoj por kondamni ion, subteni ion alian, bojkoti, protesti, porpledi. Foje mi aldonas mian subskribon, foje eĉ donacas. Agoj de esper-anto.

Sed por la vere longdaŭraj streboj ne sufiĉas tiuj efemeraj engaĝoj. Por protekti la belegan naturon de la okcidenta Kanado, por antaŭenigi la homajn rajtojn tutmonde, por konstrui pli justan mondan ekonomian ordon, mi pagas membrecon, jaron post jaro, en diversaj organizoj dediĉitaj al tiuj celoj.

Inter tiuj organizoj estas UEA. Malgraŭ siaj malperfektaĵoj, pli ol iu ajn alia ĝi respondas al la bezono de longperspektiva, mondampleksa kunagado por Esperanto kaj lingva justeco.

Multaj esperantistoj jam komprenas tion. Ja ĉiujare kvinmilo da ili kotizas al UEA. Ili faras tion, verŝajne, ne unuavice pro la servoj, kiujn disponigas la Asocio. Ili simple opinias, kiel mi, ke monda organizo de la esperantistoj estas nepre necesa.

Sed tiun komprenon ni devas disvastigi. Kvin mil membroj estas tro malmulte por efike labori mondskale. La bezonoj estas grandaj, la rimedoj tro limigitaj.

Tial nia Estraro bezonas vian helpon, estimataj legantoj. Parolu al viaj amikoj, viaj samklubanoj, viaj korespondantoj kaj lernantoj! Klarigu al ili, ke kiel membroj de UEA:

  • ili kontribuos al la tutmonda kresko de Esperanto, subtenante malfortajn lokajn movadojn ĉiukontinente;
  • ili plifortigos la voĉon de la lingvo kaj movado ĉe UN kaj Unesko, kaj en multaj internaciaj forumoj;
  • ili partoprenos la evoluigon de la movado per aktivula trejnado kaj kunordigo sur ĉiuj gravaj agadkampoj.

UEA estas nia renkontiĝejo, kie la esperantoj fariĝas ankaŭ esperanoj: anoj de io komuna, mondampleksa, daŭripova. Anoj de movado kun longa spiro.

Ni invitu ĉiujn esperantojn aliĝi al ni!

[FORIGITA!: bildo]

La nova Estraro, ekskursanta en Rejkjaviko

Nia MOVADO dependas de AMO

Stefan MacGill

Unu el la tujaj ŝanĝoj ĉe la nova estraro de UEA estis restrukturado de sia propra labordivido cele al pli teameca aliro. Estraranoj ja plue havas respondecon por unuopaj kampoj, sed la ĉefa laboro estas traktata per tri subteamoj: Mastruma evoluo, Monda evoluo kaj Movada evoluo.

La nuna artikolo skizas la celdifinon de la subteamo MOVADO, kies membrojn vi vidas en la suba kesto. Ĝi ne celas prezenti la plenan liston de iliaj respondecoj; tiun vi trovu en nia retejo. Matematikistoj inter vi rapide konstatos, ke kreo de tri subteamoj el sep estraranoj rezultigus po 2,3333 membrojn en ĉiu teamo. Kiel oni sprite diris en la pola artfestivalo ARKONES (kiun partoprenis la nuna aŭtoro kaj nia pola estraranino): “Tia divido estus vere barbara!”. Ni ja ne estas sangaviduloj, sekve la plimulto el la estraranoj membras en du teamoj.

Membroj de la subteamo MOVADO, kun ĉefaj respondecoj:
  • Stefan MacGill, Hungario: (gvidanto), Landaj Asocioj, Kapabligo.
  • Lee Jungkee, Korea Respubliko: Esperanto-Centroj, Azia agado.
  • Barbara Pietrzak, Pollando: Kulturo, Kongresoj kaj Aranĝoj.
  • José Antonio Vergara, Ĉilio: Fakaj Asocioj, Scienca Aplikado.
Baza difino de la subteamo MOVADO

Ĝia tasko estas fortigi la kontaktojn inter UEA kaj unuavice la Landaj kaj Fakaj Asocioj. La celo estas kune krei projektojn kaj bonigi la komunikadon pri la kernaj laborterenoj nomitaj en la Strategia Plano — precipe pri “Konsciigo”, “Kapabligo” kaj “Komunumo”. Plenumante tiun taskon ni kontaktados ankaŭ la regionajn komisionojn (RK) de UEA, TEJO, ILEI, kaj konsilianojn, komitatanojn, Esperanto-centrojn kaj aliajn aktivulojn.

Rolo de Landaj Asocioj kaj Fakaj Asocioj (LA kaj FA)

En la menciitaj terenoj (informado, instruado, utiligo), la agado esence evoluas sur regiona, landa aŭ loka niveloj, sekve nepras la enplekto de Landaj kaj Fakaj Asocioj. Estas limoj al la ebloj organizi tiun laboron internacie. La rolo de UEA temas ĉefe pri pli efika komunikado pri iniciatoj, starigo de ebloj por interŝanĝo de spertoj inter landaj kaj lokaj agantoj, kaj disponigo de vaste uzeblaj helpiloj.

La deziro estas levi la rilatojn kun LA kaj FA pli alten, el la nivelo de nuraj administraj kaj formalaj interagoj. Tiuj Asocioj, precipe la pli aktivaj, kutimiĝu al tio, ke ili kontribuu fortojn al translima laboro. UEA siaflanke serioze sin esploru, kian helpon ĝi utile povas liveri al LA kaj FA, ĉu kolektive, ĉu unuope, por ke la intensigo de la rilatoj estu reciproke utila. Komuna bezono ĉe multaj Asocioj (precipe eŭropaj) estas akceli la kapablon altiri pli junajn membrojn kaj agemulojn — en tio kunlaboro kun TEJO kaj ĝiaj sekcioj ege gravos. Ĉe Fakaj Asocioj eĉ pli urĝas reakiro de la kapablo altiri junulojn kaj disponigi modernajn fako-specifajn lingvokursojn — kampo en kiu ekzemplodone kunlaboras ILEI kaj la fervojistoj en IFEF.

Regionaj Komisionoj, Konsilio kaj Komitato

Ni tenos la kontinentajn komisionojn informitaj, kun la celo plekti ilin pli kaj pli en la laboron. Jarfine Lee Jungkee, la aŭtoro kaj formota grupo de helpantoj ekkompilos landajn dosierojn, kiuj arigos ĉiajn utilajn informojn pri la stato de Esperanto en unuopaj landoj, cele al akiro de pli kompleta bildo pri la bezonoj, ebloj kaj obstakloj — la regionaj komisionoj ludu ŝlosilan rolon en tio. Ni invitas la konsilianojn indiki kun kiuj subteamoj ili emos kunlabori. Tiel nia kvarkapa subteamo havos eble dekon da agantoj. Nenio malhelpas, ke konsiliano kunlaboru kadre de pli ol unu subteamo. Ni tenos la Komitaton informita pri progresoj kaj planoj.

Aktivula Maturigo

Urĝa bezono estas la interna kapabligo de niaj agantoj. Jen kampo perfekta por kunlaboro inter la centra UEA kaj Landaj Asocioj. Ni nun kreas kadron por okazigo de Seminarioj pri Aktivula Maturigo, en kiu UEA kunlaboros kun unuopaj LA de UEA kaj Landaj Sekcioj de TEJO kaj ILEI. Aperis bazaj dokumentoj pri la koncepto: AMO-01, -02 kaj -03. Sube vi vidas la logotipon de la subteamo, kiel ĝi aperas sur la dokumento AMO-01.

Atendeblas novembre anonco pri la unua prototipa tia seminario. Ni kompilas liston de potencialaj gvidantoj por tiuj aranĝoj; temos ne nur pri gvidantoj verŝantaj sian saĝon en la seminarianojn, sed eblo por la partoprenantoj rakonti siajn atingojn, frustriĝojn kaj spertojn, tiel ke ekzemploj de plej bona praktiko transiru limojn kaj portu fruktojn ankaŭ en aliaj mondpartoj.

AMO kaj ĝiaj sekvoj

Esperanto inter lingvoj unikas. La parolkomunumo de la naciaj lingvoj renovigas sin mem nature; lertigo de ĝiaj infanoj kaj junuloj okazas intense en la familia kaj apuda medio, suplementate plej ofte per establita, delonge funkcianta kaj financata infrastrukturo. Esperanto havas avantaĝojn pro sia klareco kaj logikeco, sed gravajn malavantaĝojn, ĉar unike ni devas krei kaj maturigi niajn proprajn novajn generaciojn, sen abundaj rimedoj. Kio mankas al ni ĉe rimedoj, ni kompensu per lerteco kaj supleco ĉe niaj agantoj.

Tial UEA starigas ambician planon de Aktivula Maturigo — laŭprononce: AMO. La projekt-simbolo videblas apude. La programo funkcios pere de serio de seminarioj; loĝistike ilin kutime prizorgos enlandaj asocioj, sekcioj aŭ E-Centroj; la programa realigo estos unuavice la tasko de UEA.

Seminarioj kreos raportojn kaj, kiam oportune, gvidilojn pri praktikaj taskoj, kiuj utilos al agantoj, kiuj ne povis partopreni en la koncerna seminario. Traktotaj temoj rilatos ĉefe al la publika konsciigo pri lingvaj rajtoj kaj nia lingvo-propono, internaj komunikado kaj organizado, la starigo kaj gvidado de kursoj, evoluigo de retaj ebloj kaj multaj aliaj.

La seminarioj prenos la nomon “Seminario Pri Aktivula Maturigo”, mallonge SPAMO. Seminarioj prenos serian numeron, laŭ kronologia ordo: SPAMO 1, SPAMO 2 ktp. Apude unu el la seminariaj simboloj, kiu helpas pravigi la uzon de tiu atentokapta sed unuavide malpozitiva akronimo.

La longeco de seminarioj dependos de la organiza modelo. Ili ofte okazos ligitaj kun aliaj aranĝoj, ekzemple de LA de UEA aŭ Landaj Sekcioj de TEJOILEI. Tio portas loĝistikan simpligon, ĉar la ligita aranĝo ofte povos liveri loĝigon, manĝojn, aliĝmeĥanismojn kaj organizajn fortojn, tiel ke la ĉefa laboro de UEA estas la organizado de la gvidantoj kaj la programo. La organiza modelo povas esti sinsekva, paralela aŭ solstara.

La sinsekva modelo: Laŭ tio, la SPAMO okazas ĵus antaŭ aŭ tuj post la koncerna aranĝo, en la sama ejo. Tio certigas koheran seminarian programon, kaj tamen la kunlaboro alportas reciprokajn utilojn. Por la partoprenantoj, kiuj vojaĝas ne nur por du- aŭ tri-taga seminario, sed samokaze povas ĝui E-etoson en la ligita aranĝo. Por la aranĝo, ĝi alportas internaciecon. La tipa longeco por tia modelo estas du-taga (por tio modela programo jam ekzistas).

La paralela modelo: Laŭ tio, la SPAMO okazas parte aŭ tute dum la ligita aranĝo. Ofte la seminaria programo fariĝas parto de la programo de la ligita aranĝo, kaj ĝiaj aliĝintoj rajtas partopreni la sesiojn de SPAMO kune kun tiuj, kiuj venis specife por la seminario. La tipa longeco por tia modelo estas tri- aŭ kvar-taga, kun ekzemple du tagoj da komuna programo kun la ligita aranĝo.

La solstara modelo: Laŭ tio la SPAMO okazas sendepende de alia aranĝo, do la partoprenantaro estas pli limigita kaj la laboretoso povos esti pli intensa. Tio postulas, ke la organizantoj prizorgu la loĝistikajn kaj administrajn partojn de la aranĝo. La tipa longeco por tia modelo estas kvar- aŭ kvin-taga; pli taŭga por seminarioj kiuj ricevas subvenciadon.

Programa vario

La modelaj programoj provas eviti aliron, kiu konsistas nur el serio de prezentaĵoj aŭ prelegoj. La gvidantoj estas kuraĝigataj inkluzivigi en siaj sesioj interaktivajn elementojn, ekzemple kun grupa laboro, diskutoj, spert-interŝanĝoj aŭ kunlaborigaj ludoj aŭ taskoj. Ni antaŭvidas forumojn, panel-diskutojn kaj grupajn sesiojn. Alivorte, temu pli pri ateliero ol simpozio. Fine, okazu pritaksa sesio.

Listigo de gvidantoj kaj konvenaj ejoj

UEA kompilos liston de gvidantoj, jamaj kaj potencialaj, kun temoj gviditaj kaj fareblaj en estonto. Tio helpos al surlokuloj en pli foraj lokoj ekscii pri disponeblaj helpantoj. Tiu listigo akiru kapablajn gvidantojn el kiel eble plej multaj mondpartoj. Kompilinda estas ankaŭ listo de gastigintaj instancoj kaj uzitaj ejoj, kune kun pritaksoj de la rezultoj, por konsidero en la elekto de novaj seminarioj. Ĉiu uzo de la nomo SPAMO por tiuspeca aranĝo bezonas de UEA la aprobon kaj kunlaboron. UEA volonte ricevos de Landaj Asocioj kaj aliaj instancoj proponojn pri la okazigo de seminario, kaj plenkore invitas ilin al aktiva kunlaboro!

[FORIGITA!: bildo]

Kunsido de la Konsilio en Rejkjaviko.

Faktoj kaj klarigoj pri Esperanto en Hungario

Iván Bujdosó
Faktoj tutlandaj

En marto 2013 la Centra Statistika Oficejo (KSH) aperigis la rilatajn ciferojn laŭ la censo en 2011. Estas ĝojige, ke la nombro de la Esperanto-parolantoj dum dek jaroj denove kreskis, de iom pli ol 4 mil ĝis ĉ. 8 mil. Estas malĝojige tamen, ke la nombro de Esperanto-parolantoj malsuperas la eblajn 40 mil. Tio estas la nombro de la sukcesaj ekzamenitoj dum la lastaj tri jardekoj. Kelkaj eĉ diras, ke pro tio estas vanaj la fortostreĉoj de tiuj pli ol 100 Esperanto-instruantoj kaj 20 Esperanto-ekzamenistoj.

Laŭ mia opinio la hungara praktiko estas bona eksperimento en tiu senco: kio okazus, se en iu ŝtato oni enkondukus larĝskalan instruadon de Esperanto? La ekzamenatoj estus devigataj prezenti unu aŭ du lingvoekzamenojn, por ke la supera lernejo transdonu al ili la jam sukcese akiritan diplomon. Kelkaj klopodas tion plenumi per la ekzameno pri la angla kaj la germana. Post kelke da jaroj granda parto sukcesas, unu parto rezignas pri la celo kaj ĉiujare proksimume 5 mil homoj malkovras Esperanton.

Mi volas pruvi, ke la libere elektebla deviga studado de Esperanto estas la ĉefa faktoro de la altiĝo de la nombro de Esperanto-parolantoj, do multaj homoj ne vane laboris.

Ni rigardu la ciferojn en laŭdepartementa detaleco, uzante la suban fonton.

Loĝantaro laŭ la lingvokono kaj sekso

La ciferoj krom ekzamenitoj venas el la freŝa dokumento de la Centra Statistika Oficejo. La ciferoj pri la sukcesaj ekzamenitoj inter 2001 kaj 2009 estas konataj laŭ mia artikolo en la revuo Esperanto 2010/12. Oni rimarku, ke tiu ĉi tabelo donas la ciferojn pri la sukcesaj Esperanto-ekzamenitoj nur inter 2001 kaj 2009. Antaŭ 2001 kaj post 2009 pluraj miloj da homoj faris la ekzamenon, sed por nia statistika kalkulo ni nun preteratentas tiujn. Pri la aliaj jaroj ne estas statistikaĵoj kun la dezirataj detaloj.

En Hungario estas grandaj diferencoj inter la nombroj de loĝantoj en diversaj departementoj. Ni rigardu la relativajn ciferojn, ni dividu la nombron de la sukcesaj ekzamenitoj kaj tiun de la Esperanto-parolantoj per la nombro de la loĝantaro laŭ la koncernaj departementoj, kaj por ke ni ne stumblu pro frakciaj nombroj, ni obligu per 10 000. Ekzemple en Budapeŝto en 2011 parolis Esperanton 11 homoj el 10 mil kaj faris sukcesan ekzamenon 19 el 10 mil.

Ni rigardu kiel ŝanĝiĝis la rango inter la du dekjaraj censoj. Ekz. la departemento Szabolcs-Szatmár-Bereg avancis unue de la lasta 20-a loko al la 2-a loko kaj post 10 jaroj al la 1-a loko.

Sur la sekvapaĝa diagramo vi vidas sur la horizontala akso la nombron de la ekzamenitoj, sur la vertikala akso la nombron de la Esperanto-parolantoj en 2011, 2001, 1990. Ni ja volas eltrovi per bone konataj statistikaj rimedoj la eblajn rilatojn. Tio liveras al ni ne nur bildan prezenton, sed ankaŭ statistikan indikon pri necerteco, ekzemple p=0,01. En tiu ĉi kazo la statistikaĵoj enhavas en si mem la eblon, ke el 100 okazoj ni ricevu falsan rezulton, kaj la programo atentigas pri tio. Ju pli malgranda estas p, des pli fidindaj estas la statistikaj rezultoj. Por la ĉiutagaj aferoj p≤0,05 jam estas kontentige bona.

La denseco de la Esperanto-ekzamenitoj dum 2001-2009 kaj la denseco de Esperanto-parolantoj en 1990, 2001 kaj 2011

Komparante la ciferojn en la tabelo kaj la aperon sur la grafikaĵo ankaŭ vi povas tre facile identigi la plej densajn departementojn dedekstre: Szabolcs-Szatmár-Bereg, Hajdú-Bihar, Borsod-Abaúj-Zemplén, Budapeŝto kaj Vas.

La rilato inter la ekzamenitoj kaj la Esperanto-parolantoj en 2001 estas tre forta (p=0,0000) en 2011 forta (p=0,0017). Eble vin surprizas, kiel en la kazo de 2001 efikas retroe la ekzamenoj al la nombro de la Esperanto-parolantoj. Ni ne forgesu, ke la amasa lingvoekzamenado komenciĝis en 1995, kiel tio evidentiĝas el la avanco ĉe Szabolcs-Szatmár-Bereg. Ni povas uzi la ekzamenan statistikon el la postaj jaroj, ĉar la tendenco samas, kaj ne estas pli precizaj ciferoj.

Kian sencon do havas la apero de la censo 1991. Tio pruvas, ke ne estas rilato (p=0,4328) inter la nombro de la ekzamenitoj kaj la Esperanto-parolantoj en 1991, kaj ke la influo de la amasa lingvoekzamenado komenciĝis post tiu ĉi periodo.

Klarigo instinkta

Unu ebla klarigo estas, ke la studentoj elektas Esperanton post malsukceso en aliaj lingvoj. Tio estas ekonomie stimulita, ĉar la alternativo estas rezigno pri la diplomo. La pli bonhavaj studentoj povus al si permesi pasigi plurajn monatojn en la cellingva etoso kaj tiel ili sukcese preparas sin al la ekzameno. Sen abundaj financaj rimedoj oni elektas la ekzamenon pri Esperanto. Tion sugestas la unuaj tri departementoj: Szabolcs-Szatmár-Bereg, Hajdú-Bihar kaj Borsod-Abaúj-Zemplén. Kvankam la departementaj ĉefaj urboj havas bonegajn superajn lernejojn, la departementoj mem ne estas riĉaj. Aldonendas, ke tiuj departementoj estas en la orienta parto de Hungario, la loĝantoj ne povas esti en ĉiutaga kontakto kun Aŭstrio, kie oni alproprigus la germanan. Budapeŝto estas sur la kvara loko, la plej riĉa, la departemento Vas sur la kvina loko, ankaŭ sufiĉe riĉa. Afero do iom kontraŭdira. Por pruvi mian konjekton mi kolektis informojn pri Budapeŝto.

Mi trovis ke inter la budapeŝtaj distriktoj estas diferencoj. Por vidigi tion mi elektis la prezon de 1 kvadrata metro de loĝejo en ĉiuj distriktoj. Tion mi signis bonhaveco.

Klarigo (espereble) fakta

Tabele mi montras la densecon de Esperanto-ekzamenitoj kaj Esperanto-parolantoj laŭ la distriktoj. Videble ĉe la pli bonhavaj distriktoj ambaŭ densecoj iomete malaltas, ekzemple en Budapest 1. Inter la ne bonhavaj distriktoj elstaras Budapest 4 per ambaŭ densecoj.

La diagramo de ekzamenitoj (p=0,0007) atestas pri tio, ke la pli bonhavaj distriktoj havas signife malpli da esperantistoj. La diagramo de Esperanto-parolantoj montras p=0,0677.

Konklude

Dum 40 jaroj Esperanto estis apogata de ŝtataj instancoj. Ni estis 2000-ope en 1990. La postajn jarojn karakterizas la malĉeesto de ĉiuspeca ŝtata apogo, multfoje ni spertis malfavorajn traktojn fare de ŝtataj instancoj. Sed la ekzamena sistemo bone funkcias. Kaj nun ni estas 8000-ope. La hungaraj studentoj bezonas tiun perspektivon, kiun la Esperanto-ekzamenado donas al ili.

[FORIGITA!: bildo]

1 m kostas tiom da forintoj

ARKONES: la plej bona aranĝo por komenci la aventuron

Anna Maria Koniecpolska-Lachowska

ARKONES — aŭ ARtaj KONfrontoj en ESperanto — estas unika, sendependa kultura kaj arta esperantista aranĝo, okazanta ĉiujare en la pola urbo Poznano. La lasta, 29-a, okazis de la 20-a ĝis la 29-a de septembro 2013.

Kiam oni venas al la Fervojista Kulturdomo vendrede posttagmeze, oni venas al io tute alia ol en la ĉiutaga vivo. Ĉie pendigitaj speguloj re- kaj re-montras buntajn afiŝojn kaj buntajn homojn, kunpremitajn en unu amaso. La speguloj memoras multe da vizaĝoj, konas ilin bone, ĉar ili reflektas tiun renkontiĝon ne unuafoje.

En malvasta koridoro, kie homoj salutas unu la alian kaj atendas amikojn, kiuj ankoraŭ ne venis, oni povas vidi multe da novaj vizaĝoj inter amaso da esperantistoj, oni povas aŭskulti timemajn, nememfidajn Esperantajn vortojn de novuloj: mia nomo estas... kaj tre agrable ekkoni vin. Tio vere ĝojigas min, ĉar ArKonEs estas, laŭ mi, la plej bona aranĝo por komenci la aventuron kun Esperanto, ĝi altiras ĉiujare kaj novulojn kaj neŝanĝiĝemajn partoprenantojn. Kio faras ARKONES unika kaj partopreninda renkontiĝo? Bonvolu legi, kio okazis dum la ĉi-jara, kaj ekkonu la kialojn por la unikeco de la Poznana renkontiĝo.

Kulturo

En Poznanon venas por tiu unu semajnfino ĉiujare multe da artistoj, pro tio tuttempe viciĝas koncertoj aŭ spektakloj, kaj sur la muroj en la koridoro pendas artaj afiŝoj: tiu loko ne nur dum vendreda vespero estas plena de homoj; partoprenantoj dum la tuta semajnfino koridorumas, diboĉas kaj klaĉas en tiu longa koridoro. La speguloj en la koridoro kaj en la granda salono konas tiujn gastojn, ĉar kelkaj artistoj ĉiujare vizitas Poznanon kun konataj kaj novaj kantoj kaj verkaĵoj, kiel Anjo Amika, kiu malfermis la renkontiĝon, la duo ĴeLe kaj la poeto Jarlo Martelmonto, kiu fermis la konfrontojn per sia spektaklo. Ma ma ma estas konstantaj amikoj de la renkontiĝo, kiuj strebas ĉiam veni kaj ornami ARKONES. Ĉiujare okazas ankaŭ unikaj aferoj, kiel ekzemple la ĉi-jara koncerto de klezmera muziko aŭ prezento de filmoj kun Esperantaj dublado kaj subtekstoj.

Diverseco

Spektakloj, montrado de filmoj, koncertoj kaj afiŝoj estas gravaj kaj montrendaj partoj de kulturo, sed ne donas la plenan spektron de la Esperanta kulturo, al kiu apartenas pecetoj de la gepatra kulturo de ĉiu esperantisto. Ĉi-jare 21 prelegoj donis bildon de la komunumo, kiu konsistas kaj prenas elementojn de multnombraj landoj kaj tradicioj. Rakontoj pri Vera Gran, la juda artistino, pri klezmera muziko, arkitekturo de la juna ĉefurbo Astano, la japana religio Oomoto, aŭ novdruidoj vidigis la bunton kaj diversecon de esperantistaj interesoj. Ankaŭ portretoj de la famaj esperantistoj Karl Vanselow, Remigiusz Mielcarek kaj Zofia Banet-Fornalova povis konvinki la partoprenantojn, ke indas esti esperantisto, ĉar ili pruvis, kiel interese Esperanto povas ŝanĝi la vivon.

Aktiva kaj sana vivmaniero

Aktiveco estas sano! Nuntempe ne eblas forgesi pri junuloj (foj-foje eĉ centjaraj, ĉar en Esperantujo ĉiu, kiu sentas sin juna, restas juna), kiuj volus pli aktivajn amuzojn. Oni povis ludi preskaŭ tuttempe diversajn ludojn — Risko-ludo kaj Pasis la temp’ estis nur du kiuj aperis en la programo, sed mi persone vidis ankaŭ kelkajn aliajn. Kiu estas aktivema, sed ne nepre dum la semajnfino, aŭ daŭre hezitis, ĉu adapti sian vivon por ke ĝi estu pli sana, povis simple spekti fotojn rilatajn al aktiva vivmaniero aŭ aŭskulti, kial bovina lakto ne apartenas al sana manĝmaniero.

Esperantaĵoj

Kompreneble la organizantoj prizorgas la esperantistojn, kiuj volus ekscii pli pri la movado aŭ aliaj aferoj, kiuj rilatas al la Esperanta kulturo. Pro tio ne mankis prelegoj pri la nova teamo ĉe UEA, volontula laborado de kuracistoj-klaŭnoj, lingvoinstruado ktp. Kaj legemuloj povis simple sidi trankvile en la libroservo de Pavel Janovĉik kaj legi kion oni ne povas spekti aŭ alimaniere sperti en la Fervojista Kulturdomo, poste aĉeti kelkajn librojn por legi ilin hejme kaj lerni ion por prelegi sekvontjare. Parto de la artistoj alportis siajn diskojn aŭ librojn por vendi, kaj tiel ĉiu povis kunporti hejmen pecon de la unika etoso.

Mi esperas, ke nun la leganto komprenas, kio faras ARKONES unika kaj partopreninda renkontiĝo, kaj povas konsenti, ke ne estas pli bona loko por veni kun novaj Esperantaj kolegoj dum la septembra semajnfino, ol la poznana Fervojista Kulturdomo.

Interlingvistika sesio kun instruista trejnado en la universitato UAM

Ilona Koutny

Jam ekde 1998, ĉiujare en septembro okazadas sesio de la Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en la pola urbo Poznano.

La aktuala interlingvistika grupo, tri brazilanoj, du svisoj, po unu germanino, rusino, hungaro kaj polo, komencis sian trian studjaron. István Ertl prezentis panoramon de la nuntempa Esperanta literaturo. La grupo laboris en tri specialiĝoj: pri internacia kaj interkultura komunikado (lingvistikaj kaj sociologiaj aspektoj) kun Ilona Koutny kaj Zbigniew Galor, pri literaturo (beletra tradukado) kun István Ertl, kaj pri lingvopedagogio kun Katalin Kováts kaj Ilona Koutny.

La trian specialiĝon povis partopreni la grupo de la unujara instruista trejnado, komuna aranĝo de la Interlingvistikaj Studoj de UAM, ILEI kaj edukado.net. La dek unu aliĝintoj (el Brazilo, Francio, Germanio, Hungario, Japanio, Kanado, Pollando kaj Portugalio) laboris fervore sub la gvidado de Katalin Kováts pri la metodologio de lingvoinstruado kaj speciale pri tiu de Esperanto. Ili konatiĝis ankaŭ kun tiklaj problemoj de la Esperanta gramatiko helpe de Ilona Koutny, kaj povis partopreni en kelkaj okupoj de la interlingvistika grupo.

Al la programo kontribuis Stefan MacGill, eksprezidanto de ILEI kaj la nuna vicprezidanto de UEA, pri kursplanado surbaze de la kurso Esperanto etape. La merkreda komuna vespero okazis en bona etoso kun skeĉoj, kun muziko de Suzanna Kornicka kaj komuna kantado ĉe tabloj kun manĝaĵoj kaj trinkaĵoj.

Kelkaj kursanoj ricevis stipendion de UEA / ILEI kaj la fondaĵo ESF. Tiuj instancoj disponigas financan helpon, ĉar ili komprenas la gravecon ne nur lanĉi novajn iniciatojn, sed ankaŭ protekti la ĝisnunajn atingojn, diris Stefan MacGill. La nuna trijara kurso finiĝos en 2014. UEA, ILEI, IS de UAM kaj aliaj jam nun aktive laboras, por ke la nova trijara kurso povu komenciĝi en septembro 2014.

La semajnfina aranĝo ARKONES proponis interesajn prezentojn kaj koncertojn por malstreĉi la gestudentojn. Mireille Grosjean, la freŝe elektita prezidanto de ILEI, prelegis pri interkultura instruado kaj ekzercis la interesiĝantojn pri aikido; Ivan Colling raportis pri la brazila Steldomo kaj analizis la lingvoprojekton de Leibniz. Ankaŭ la instruistoj prezentis siajn aliajn flankojn: Katalin Kováts malkaŝis la sekretojn kiel ŝi faras vitrajn juvelojn, poste ŝi streĉis la interesiĝantojn per la RISKO-ludo, kiu furoras en edukado.net. István Ertl trafe parodiis la Strategian planon de UEA, kiun ties vicprezidanto prezentis la antaŭan tagon.

Forumo de asocioj en Francio

Raymonde Coquisart

La 8-an de septembro la asocio Esperanto Val de Seine partoprenis la forumon de asocioj en Vaux le Pénil.

Multaj revuoj, flugfolioj, libroj kaj kalendaretoj estis disponeblaj por informi la vizitantojn. La forumo daŭris de la 13-a ĝis la 18-a horo. Pluraj membroj de Esperanto Val de Seine dediĉis tempon, por ke la homoj estu informitaj pri Esperanto kaj la kursoj de Esperanto en Melun, la apuda urbo.

La asocio Esperanto Val de Seine unuafoje partoprenis tiun forumon en 2008 kaj ĉeestas ĝin regule ĉiujare dank’ al la agado de Madeleine Crépatte, la prezidantino de la grupo, Nicole Lambert, la kasistino, Philippe Blanchard, la sekretario, kaj Françoise Diakhate.

100 jaroj de la unua kurso de Esperanto en Miskolc

Adrienne Pásztor

La 8-an de oktobro 2013 okazis en la urba kalvinana gimnazio József Lévay, en la nordhungara urbo Miskolc, bela, familieca festo.

La esperantistoj kaj la gimnazianoj festis la 100-jaran datrevenon de la unua kurso de Esperanto en la urbo. La unuaj du lingvoinstruistoj, Ludoviko Győry Nagy kaj Kolomano Kalocsay, abiturientiĝis en la gimnazio en 1909, kaj sekve en ĝi ekde 1913 ili instruis Esperanton en du grupoj.

Laŭ iniciato de la gimnazio okazis inaŭguro de memortabulo apud la Esperanto-klaso kaj ekspozicio pri Esperantaj libroj kaj periodaĵoj. La ekspozicion kaj la feston kunaranĝis la geedzoj Adrienne Pásztor kaj László Pásztor.

Okaze de la jubileo estis eldonita la libro Fragmentoj el Historio de Esperanto-movado en Miskolc de István Pál / László Pásztor, tradukita el la hungara al Esperanto. La du inaŭgurajn paroladojn (por la lernantoj antaŭtagmeze kaj por la plenkreskuloj posttagmeze) faris Adrienne Pásztor. La memortabulon subtenis esperantistoj kaj la urbestraro de Miskolc, kaj florkronis ĝin József Eszényi kiel reprezentanto de HEA, László Szilvási de la Esperanto-fondaĵo kaj László Pásztor de la Esperanto-Amika Rondo Király Lajos.

La feston okaze de la 100-jariĝo de la urba Esperanto-movado partoprenis 85 homoj, kaj al ĝi venis 44 gratuloj de diverslandaj esperantistoj.

Ek al verkado!

Kiel jam tradicie, ĉi-sube vi trovos la anoncon pri la Belartaj Konkursoj de UEA. Sed permesu al mi doni kelkajn sugestojn al verkemuloj.

Dum la pasinta Rejkjavika UK okazis debato ĝuste pri la stato de la Belartaj Konkursoj kaj ĝenerale pri la partoprenantaj verkoj. Sekve de tio, mi listigas ĉi-sube kelkajn gvidliniojn:

1. Branĉo Poezio: veras ke ne estas longolimoj, sed prefere oni ne sendu “epopeojn”, ĉar por juĝanto malfacilas kompari hajkon aŭ soneton, kun longega poemo aŭ eĉ poemaro.

2. Branĉo Prozo: rakontoj estu rakontoj, ne mallongaj romanoj.

3. Branĉo Eseo: eseo estas (laŭ PIV) “verko, ĝenerale ne longa, ofte asimilita al esploro aŭ monografio, sed malpli sistema kaj pli libere esprimanta la pensojn de la aŭtoro”, ĝi do ne estu letero, anekdoto aŭ kunmeto de informoj sen kritika komento.

4. Branĉo Teatraĵo: se vi volas iam spekti la verkon sursceneje, memoru ke en Esperantujo tio ne eblas, se la rolantoj estas multnombraj.

Belartaj Konkursoj de UEA en 2014

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 65a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 99-a Universala Kongreso en Bonaero. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al partopreno en la UK, nek al membreco en UEA. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de la branĉo infanlibroj. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por unu sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita.

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj).

Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita.

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj); la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja”.

Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2013. Unu premio.

Ĉiujn konkursaĵojn en la Branĉoj Poezio, Prozo, Teatraĵo kaj Eseo oni devas sendi rete al la adreso: m...@tiscali.it, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro. La absoluta limdato por ricevo de konkursaĵoj estas la 31-a de marto 2014. En kazo de neeblo sendi rete, oni sendu en unu papera ekzemplero al: Belartaj Konkursoj de UEA, sekretario Michela Lipari, viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio.

Por la Branĉo Infanlibro oni devas sendi tri ekzemplerojn de la koncerna libro al la adreso Ionel Oneţ, Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam (Nederlando), kun indiko “Por Belartaj Konkursoj”, kaj unu al la adreso de la sekretario.

Premioj: unua premio 260 eŭroj, dua premio 182 eŭroj, tria premio 104 eŭroj; nova talento 182 eŭroj; infanlibro de la jaro 546 eŭroj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA kaj legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartaj﹍konkursoj﹍regularo.html.

Michela Lipari

Recenzoj

Cherpillod-a menaĝerio

Leksikaj vagadoj. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2012. 79p. 21cm. ISBN 2906134988. Prezo: € 6,00

La nova libro de la produktiva (kaj produktema) André Cherpillod sekvas serion de libr(et)oj traktantaj elementojn de Esperanto. Ĉi-foje, kiel la aŭtoro mem konfesas, li sekvis nur siajn kapricojn kaj kolektis en sian menaĝerion amatajn ĉevaletojn kaj ne nur.

Ĝisoste fidela al la Fundamento, Cherpillod prenis sur sin la taskon militi kontraŭ la deflankiĝoj for de nia netuŝebla libro. Veran militon li portas kontraŭ la uzo de x kiel surogato de h anstataŭ supersigno en Esperantaj vortoj. Ne malpli militema li montras sin kontraŭ tiaj “monstraĵoj” kiel Barato, Klaŭdiforumo, Labako, Tergesto, Panĝabio, Suomio. Por tiaj ĉi pekoj li proponas la verbon baratumi (vidu la sencon en la libro). Aliaj “pekoj” kontraŭ kiuj la eksakademiano grumblas, estas la (kulture/religie) neneŭtralaj vortoj, kiel dimanĉo (tro kristana), sabato (tro juda) kaj kristnasko (divenu kial!).

Draŝeton ricevas ankaŭ la (nova) PIVekz. kial Vjetnamio/Vjetnamujo kaj ne la pli internacia formo Vjetnamo? (persona rimarko: la pasintjara UK donis al mi la okazon noti la uzon de la vortparo vjetnamo-vjetnamano, kun la konsterna konstato ke ĉ. 4 el 10 uzantoj preferis paroli pri vjetnam(i)anoj kaj la cetero pri vjetnamoj — la aŭtoro de la recenzo). Kial profiti kaj revi ŝanĝas sian transitivecon laŭ la eldonoj de PIV?

Ankaŭ la Akademio de Esperanto, kies membro Cherpillod estis, ne eskapas lian skurĝon, precipe kiam temas pri landnomoj (Koreo/Koreio/Koreujo, Ukraino/Ukrainio/Ukrainujo).

Rilate al neologismoj, A.C. sintenas kiel plejparto el ni (kun la notinda escepto de la Corsetti-skolo): ne necesas tro da neologismoj, sed tiuj, kiujn mi konsideras necesaj, estas bonvenaj: -iĉo, olim, nelge, na.

Unu el la plej amataj ĉevaletoj de Cherpillod estas etimologio, temo pri kiu li ne povis rezigni ĉi-libre. Indas legi la klarigojn pri Panĝabo, ne nur pro la etimologia aspekto, sed precipe por kompreni kial li anatemas la PIVan formon Panĝabio.

Kvankam pluraj/multaj Esperantaj gramatikeroj lerneblas (pli-malpli) facile se oni atente studas, restas multaj, ve!, tro multaj misuzataj; ne pro la fakto ke ili ne estas ellerneblaj, sed ĉar oni lernas ilin supraĵe kaj kontentiĝas per tio. Po estas unu el tiuj elementoj; al ĝi A.C. dediĉas ok liniojn ĉi-libre post la aparta broŝuro, aperinta en 1996 (Po — la diabla vorto). Alia estas ĉi, kiun la franclingvanoj apenaŭ uzas (ĝuste), kvankam ĝi devenas el ilia lingvo. Kvazaŭ por pruvi ke la franclingvanoj prifajfas tiun vorteton, la aŭtoro skribas sur la titolpaĝo de la recenzata libro: “Memore al mia amiko, Christian Vacheron, sindona esperantisto, kiu forlasis la vivon dum tiu broŝuro estis verkata”. Ĉu simpla akcidento? Eble ne, ĉar sekvapaĝe, la Antaŭparoleto komenciĝas per “Tiu libreto ne estas scienca verko.” La artikolo en Esperanto estas alia pesto, precipe por la denaskaj parolantoj de slavaj, baltaj kaj aziaj lingvoj. Ne malpli konfuzaj ŝajnas esti la prepoziciparoj da-de kaj por-pro. Al ĉiuj ĉi kapdolorigaj vortetoj Cherpillod dediĉas minimume duon da linioj.

Sed, konfesas la aŭtoro sur la dorskovrilo, “[m]i scias, ke miaj kritikoj ŝanĝos nenion...” Tamen, aldonus mi, ili ja estas kaj interesaj kaj utilaj, kondiĉe ke kelkajn oni prenas... kun grajno da salo.

Ionel Oneţ

Amuza farso duafoje en Esperanto

La trudita edziĝo/Le mariage forcé. Moliero (Molière). Trad. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2009. 63p. 21cm. ISBN 290613483X. Prezo: € 6,00

Tiu ĉi farseto unuakta, de Moliero, ne estas vere ĉefverko. Ĝi tamen estis jam esperantigita (de Victor Dufeutrel) en 1905 kun la titolo La edziĝo kontraŭvola kaj prezentita en la unua UK. Ĉu la unua traduko estis vere malbona? Ĉu vere necesis retraduki tiun bagatelan teatraĵon? Nu kial ne, se ĝi sukcesas ridigi hodiaŭajn homojn!?.

Resumo rapida: Sganarelo, 53-jara, volas edziĝi kun la bela, sed, ho ve!, frivola Dorimena. Li volas ricevi konsilon de sia amiko Ĝeronimo kaj ankaŭ de Pankraco, aristotela doktoro, kaj de Marfurio, pironisma doktoro... sed tiuj du filozofoj tute ne kapablos doni iun ajn konsilon. Kiam Sganarelo kaŝe aŭdas parolojn de Dorimena al sia vera amanto, li ne plu havas dubon kaj volas nuligi sian promeson pri edziĝo. Kiel Alcido, la frato de Dorimena, sukcesos trudi la geedziĝon, tion vi scios legante tiun ĉi glatan tradukon de la nelacigebla Cherpillod!.

Ĵak Le Puil

Tago da ĝenoj kaj plendoj

Liberaj tempoj. Rakonto pri la ĉiutaga laborista vivo. Eduardo Novembro. Estremoz: La Karavelo, 2010. 123p. 21cm. ISBN 9789899631229. Prezo € 19,20

Ekzistas dikaj romanoj, kies intrigo ampleksas unu tagnokton, kiel la fama Ulysses (Odiseo, 1922) de James Joyce. La portugala esperantisto Eduardo Novembro elektis limigi sian centpaĝan rakonton Liberaj tempoj al unu tago. Eĉ pli — ĝi temas ekskluzive pri la matena iro al la laborejo, la labora tago kaj la vespera hejmeniro de malriĉa stratbalaisto.

Laŭ mi tiu limigita kadro estas originala kaj bone elektita. Mi facile imagas, ke ĝi povus roli kiel skafaldo por konstrui interesan literaturaĵon. Kaj mi vere trovis kelkajn plaĉajn scenojn en la verko de Novembro. Temas ekzemple pri vigla babilado dum tagmeza manĝopaŭzo de la laboristoj kaj pri surpriza televidintervjuo kun la protagonisto. La intervjuanto scivolas, kiajn ŝatokupojn li havas en siaj liberaj horoj, el kio sekvas subkomprenata sed trafa bildo pri malsamaj vivkondiĉoj. El tiu sceno krome fontas la titolo de la verko.

Bedaŭrinde ĉi sukcesaj partoj estas esceptaj. Granda pliparto de la rakonto konsistas el monotona ripetado de ĝenoj kaj perturboj, pri kiuj plendadas la protagonisto, liaj kolegoj, hazardaj kunveturantoj kaj eĉ la rakonta voĉo de la aŭtoro mem. Aĉas la socio, fias la riĉuloj, senvaloras televido, sporto, politiko, sindikatoj, ĵurnaloj, junularo — nu, ĉio. Mi tute ne kontestas tion, nur konstatas, ke necesus io plia por fari literaturon el tia senescepta mizero.

La aŭtoro ne uzas nomojn, kiuj helpus loki la rakonton en la realan mondon. Tiu elekto, ial ofta ĉe Esperantaj verkistoj, donas al la verko karakteron iomete idean. Samtempe ĝi signifas rezignon de simpla rimedo por prunti kredindon de la realo. Por la leganto malpliiĝas la eblo senti ĉeeston en la scenoj.

Oni atendus, ke la rakonta framo donus bonan okazon por interna pensofluo, meditadoj, memoroj de la protagonisto. Strange, la aŭtoro enkondukas ion tian nur dufoje, en la dua parto de la verko, kaj ne tre sukcese. Tie temas pri memoroj el la infanaĝo kaj junaĝo, bedaŭrinde rakontataj elekstere, samtone kiel la ĉefa rakonto en la aktuala tago.

En la dua parto tamen aperas ankaŭ multaj viglaj dialogoj, el kiuj pluraj en lingvaĵo trafa kaj suka. Jen ekzemplo:

– He vi! Kiam vi anstataŭos (tiel) tiun aĉan manĝoportilon? — provoke lin kriegas Rinaldo, preskaŭ nana figuro.

– Tuj kiam vi kunportos la tiucele specialan lignon, kiun vi promesis al mi de antaŭ pluraj jaroj!

– Tiu aĵo jam eksmodiĝis!

– Ankaŭ vi de tre longe eksmodiĝis, kaj ni ankoraŭ nun estas devigataj toleri viajn stultaĵojn!!

– Jam tempas, ke oni fermu la kloakojn kaj ekmanĝu!... (p. 80)

La rakontaj partoj, precipe en la unua duono de la verko, tamen aperas per lingvaĵo peza kaj kelkfoje nebula, supozeble kun la intenco krei aparte literaturan stilon. Jen du averaĝaj ekzemploj:

Sed je tiom frua horo, en tiu forgesita loko, ĉio dormas: la vivantoj, la aĵoj, la tempo... la tempo kaj ankaŭ la peza aero havebla por spiri; miasmoj de stagnantaj akvoj obstine karesas lian flarsenton laŭlonge de la okazaj rojoj disputantaj vojon kun samfuŝaj trairejoj. (p. 23)

Miksfarba lia hararo hirtigita kokokreste, kaj kranirestaĵo razita ĉirkaŭe je ridmokinda rememorigo el amerikaj ruĝhaŭtuloj — abomene pereigitaj per amasbuĉadoj, poste pompe kinematografitaj kiel civilizaciigaj epopeoj. (p. 41)

La frazoj do ofte estas vepraj kaj necesigas malrapidan legadon. Tio ne estus malbonaĵo, se troviĝus pripensinda enhavo en tiuj frazoj, sed tian mi malofte trovis. La aŭtoro ne sukcesas vivigi siajn figurojn; ilian internan vivon mi neniam imagas, kaj ankaŭ la medio estas priskribata tro monotone por veki en mi senton de partopreno surloke.

Plue rimarkeblas, ke la aŭtoro multe foliadis PIVon, ĉasante plej rarajn vortojn. Kiam temas pri fakaj vortoj uzataj ĝustaloke, tio povas esti bona, kiel haŭsero (ŝnurego de ŝipo) aŭ ramplo (dekliva vojo ĉe konstruaĵo). Kredeble kelkaj legantoj aprezos ankaŭ legi pri otoj (oreloj), epidermo (haŭto), anfraktoj (korpaj kavoj), ŝtreboj (apogiloj), polikromia (bunta), ĝimkano (sportejo aŭ sportaranĝo) kaj similaĵoj, sed mi persone ne estas tia ĝuanto. Al mi plaĉas la rekomendo de Arthur Schopenhauer uzi kutimajn vortojn por diri nekutimajn aferojn. Novembro preferis fari male.

Cetere, aperas ankaŭ vortoj ne-PIVaj, kiel ferdo (peniso) kaj busolo (kompaso), kaj krome multaj esprimoj erare aŭ nenorme uzataj, kiel homoj ŝtelitaj (priŝtelitaj), infano vekanta (veka, maldorma), lerni la numerojn (ciferojn), alsalto al banko (atako) ktp.

Kvin personoj unu post la alia lingve reviziis la verkon. Malgraŭ tio restas relative multaj fuŝetoj, precipe pri la akuzativo, sed ankaŭ pri la refleksivo, transitiveco, verbotempoj kaj alio.

Al la centpaĝa rakonto la eldonejo aldonis tri antaŭparolojn.

Resume, la verko havas bonajn flankojn, precipe en la dua duono. Por atingi tiujn oni tamen devas trairi la unuan duonon, kiu en peza stilo prezentas senfinan vicon da ĝenoj kaj plendoj, inter kiuj la aŭtoro ŝajne ne distingas problemojn egajn disde etaj. Domaĝe, ĉar la baza ideo ja estas originala!

Sten Johansson

Tutlanda simpozio en Rumanio

Aurora Bute

Inter la 29-a de aŭgusto kaj la 1-a de septembro la rumanaj esperantistoj kuniĝis en Huta Certeze (Satu Mare). La aranĝon partoprenis 25 personoj, inter kiuj la vicprezidanto de UEA Stefan MacGill kaj la estraranino de ILEI Enikő Zengő Sereghy.

Okazis konversacia rondo kun la temo Inter saĝo kaj deziro, gvidata de Mihai Trifoi (Bixad), kaj simpozio, kies temo estis Esperanto, kulturo kaj interkulturo, kiun gvidis Aurora Bute. Prelegis Mihai Trifoi pri La povo de la penso kaj kredo; la mensenergio, Simon László (Oradea) pri Kulturoj de indiĝenaj nordamerikanoj, Boris Arrate (Kubo) pri La kuba kulturo, Emil Crâncău (Baia Mare) pri Esperanto — kulturo kaj interkulturo kaj Aurora Bute (Timişoara) pri La rumana bluzo — de la popoltradicia kostumo ĝis la arto de Matisse.

Stefan MacGill prezentis la strategion de UEA kaj ni markis la Mondan Tagon de la Instruistoj per prelego de Mariana Berariu pri la ĝisnunaj rezultoj de la projekto Comenius, kiun ŝi gvidas en Rumanio, kaj per rezolucio.

La esperantistojn akceptis la vicurbestro de la urbeto Negresti-Oaş, fama ceramikisto montris al ni, en Vama, kiel oni faras argilo-poton, kaj familio vestita en tradicia popolkostumo regalis nin per tradicia, bongusta kuko.

Ni konatiĝis dum la interkona vespero, pridiskutis asociajn aferojn kaj planojn, ripozis en arbaro kaj ĝuis belan artan vesperon: kantis por ni Maria Tripon, fama kantistino en la provinco Oaş, kune kun etulino, kiu ĵus gajnis premion en landa konkurso, kaj Vasile Boiciuc Rogneanu, kantisto de la najbara regiono Maramureş.

Ni ĉiuj amuziĝis dancante, kaj en la fino Aurora Bute prezentis la islandan UK-on.

La etoso estis bela, vere esperantista, kaj ni dankas al la lokaj organizantoj Mihai Trifoi, Emil Crancau, kaj aparte al s-ro Birta Alexandru, esperantisto loĝanta en Oaş, pro la streboj kaj pro la surprizoj!

[FORIGITA!: bildo]

Enikő Zengő Sereghy salutas la simpozion nome de ILEI

Kristanoj kongresis en Ĉeĥio

Els van Dijk

La ĉeĥa urbo Svitavy gastigis 35 partoprenantojn el 10 landoj por la ĉi-jara kongreso de Kristana Esperantista Ligo Internacia (KELI).

La bela restaŭrita urbo fariĝas pli kaj pli alloga centro por kunvenoj de esperantistoj. La koro de la renkontiĝo estis la paroĥejo de la Ĉeĥfrata Eklezio Evangelia. La organizanto, la estrarano Pavel Polnický, sukcese aranĝis ĉion.

La tagoj komenciĝis kaj finiĝis per preĝoj, kaj okazis komuna kantado el la libro Adoru.

La kongresanoj kontribuis al la programo per prelegoj pri la temo Akvo kaj per distraj eroj.

La du-lingva dimanĉa diservo kun la gastiganta eklezia komunumo estis speciala okazaĵo.

Al la publika koncerto de nia partoprenanto Stefan Lepping, orgenisto el Germanio, kaj la ĉeĥa kantisto Miroslav Smyčka venis ankaŭ la loĝantoj de Svitavy.

Ne mankis promenado tra la urbo kun vizito al la Esperanta Muzeo. Ekskursoj montris la belecon de la urboj Polička kaj Litomyšl. En la lasta ni vizitis la barokstilan kastelon kaj la tombon de la verkisto Karolo Piĉ.

La lasta tago kun la neevitebla adiaŭo venis tro rapide.

[FORIGITA!: bildo]

La tombo de la verkisto Karolo Piĉ en Litomyšl

TEJO tutmonde

Poŝtkruciĝo

Szilva Szabolcs

Internacia Semajno de Leter-skribado. Tio estas la unua frazo, kiu celas klarigi la esprimon poŝtkruciĝo, aperinta en afiŝo en Fejsbuko en la komenco de la monato. Fakte mem la nomo poŝtkruĉiĝo ne vere priskribas pri kio temas. Certe pri io Esperanta. Sed kio kruciĝas? Mi provu malkruci la konfuzan vortkunmeton.

Ĉu vi jam aŭdis pri postcrossing? Se jes, ĉio facile klarigeblas. Poŝtkruciĝo estas la E-lingva varianto kaj laŭvorta traduko de postcrossing. Se ne, tiam mi daŭrigu. La angla nomo estas parta paŭsaĵo de la esprimo bookcrossing (librokruciĝo) kiu simple estis la nomo de la firmao kiu unue iniciatis librokruciĝon. Librokruciĝo estas tiu projekto kiu emas igi la tutan mondon biblioteko: instigas homojn lasi librojn en publikaj lokoj kaj preni tiajn samajn de aliaj. Poŝtkruciĝo estas iusence io simila: komuna, por la tuta mondo, interago kun nekonatuloj. La diferencon oni povas ekkompreni daŭrigante la legadon en la Fejsbuk-paĝo de poŝtkruciĝo:

La ideo de E-Poŝtkruciĝo estas organizi interŝanĝon de poŝtkartoj inter esperantistoj el diversaj landoj kaj regionoj.

Kiel tio funkcias? Oni plenigas la aliĝilon ĉe Google-docs, enskribante siajn plenan nomon, landon kaj plenan poŝtadreson (tiuj informoj estos videblaj nur por la organizantoj) kaj sian retpoŝtadreson, al kiu la organizantoj sendos ĉiujn pliajn informojn. Post 2-3 tagoj oni ricevas la adreson de la homo (hazarde elektita), al kiu oni devas sendi la poŝtkarton. Tiel ĉiu aliĝinta sendos la poŝtkarton al iu el la sama listo, kaj espereble ĉiu poste trovos poŝtkarton en sia poŝtkesto.

Tre multaj homoj ŝatas ricevi poŝtkartojn. En la nova epoko ili donas simile grandan — se eĉ ne pli grandan — impreson: hodiaŭ estas ja facile iun ajn kontakti per la reto. Sendi belan poŝtkarton, skribi siajn vortojn per la propra mano kaj per inko, iri al la poŝto kaj enpoŝtigi ĝin ja donas alian impreson ol murmesaĝo en Fejsbuko.

Mi kiel Esperanto-instruisto aldonus, ke tio estas ankaŭ bona okazo por engaĝi nian grupon de novuloj en la E-movadon, por doni al ili iun kontakton por utiligi sian Esperanton. Krome oni povas instrui samtempe pri skribado de leteroj, retmesaĝoj, poŝtkartoj kaj pri la datoj en Esperanto.

Tamen mi restu ĉe la ĉefa temo. Estis jam simila projekto en Esperantio, kies nomo estis Semajno de Internacia Amikeco. Dum jardekoj okaze de la Semajno cirkulis poŝtkartaj salutoj inter E-kluboj kaj individuaj esperantistoj kaj la Semajno mem estis okazo por solenaj klubvesperoj. Tamen hodiaŭ la retpaĝo de UEA kadre de tiu semajno ne plu instigas je sendado de poŝtkartoj, sed je uzado de la emblemo de Amikeco trans limoj en diversaj — eĉ ne nepre Esperantaj — retpaĝoj. La ideo lanĉita de Erik Carlén, sveda E-aktivulo, i.a. plurjara vicprezidanto de UEA, celis doni la okazon al esperantistoj tra la mondo organiziĝi, por plifortigi la reciprokajn kontaktojn kaj senton de komuneco kun ĉiu, eĉ plej fore kaj izolite loĝanta esperantisto.

La eblo partopreni en tiu ĉarma projekto jam pasis, sed certe venontjare — se ne pli frue — vi povos sendi vian propran karton, kaj ankaŭ vin atendos ies ĉarma donaco en via poŝtkesto.

En la laborplano de Moskva Esperanto-Asocio MASI estas organizo kaj ekkunordigado de Esperanta Poŝtkruciĝo. Por tiom granda kaj temp-fort-raba iniciato necesas krei oportunan, teknike modernan kaj sufiĉe komplikan retejon, kiel, ekzemple, ĉe la oficiala internacia (sed baze de la angla lingvo) poŝtkruciĝa komunumo. Do, nun oni serĉas eblan kunlaboranton kaj invitas ĉiujn poste ankoraŭ plurfoje partopreni E-Poŝtkruciĝon.

Mi jam sendis mian poŝtkarton al Rusio. Kaj vi?

Kongreso de usonaj esperantistoj

Bill Harris

La ĉi-jara Landa Kongreso de Esperanto-USA okazis de la 5-a ĝis la 8-a de julio ĉe William Peace University en Raleigh, Nord-Karolino, en la sudorienta parto de Usono.

Raleigh estas ĉarma malgranda urbo, unu el la fruaj “planitaj urboj” en Usono. La kongreso okazis tuj post la 8-taga Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK), la plej malnova Esperanto-kursaro en Norda Ameriko, kiu okazis en la sama loko. Do, multaj esperantistoj spertis 11-tagan viziton al Esperantio.

Pli ol 70 esperantistoj partoprenis la kongreson, inkluzive de eksterlandanoj el 14 landoj. Okazis multaj Skype-prelegoj, inter aliaj Young-Long Kim dividis sian sperton en UNO-Packorpuso en Libano, proksima al la israela land-limo. Sherry Wells parolis pri sia sperto rilate al la enkonduko de Esperanto en lokajn filiojn de Rotario kaj la Universala-Unitariana preĝejo. Ĵenja Bondelid (aktorino en la filmo Pasporto al la Tuta Mondo) parolis pri Esperanta aktorado/dancado.

Joel kaj Yevgeniya Amis prelegis pri longa vojaĝo en Japanio, Orlando E. Raola pri long-tempaj komencantoj, kaj kiel instigi ilin antaŭeniri.

Estraranoj de Esperantic Studies Foundation prezentis la planojn de ESF por la venonta jaro; okazis skype-kunsido kun Ursula Grattapaglia en Bona Espero, Brazilo (sur la foto) kaj programeroj pri matematiko, astronomio kaj komputiloj.

Chuck Mays kaj Maigan Kennedy registris rakontojn de esperantistoj pri siaj spertoj en Esperantio. La arkivo de tiuj rakontoj estos havebla en la reto.

La tradicia bankedo havis unikan temon: honorigo de William R. Harmon, kiu deĵoris kiel ĉefdelegito de UEA dum 25 jaroj. Multaj el liaj parencoj kaj amikoj venis por honori lin, kiel Mark Fettes, Humphrey Tonkin, José Antonio Vergara, Orlando Raola kaj Lusi Harmon. La distra vespero konsistis el kantado, dancado, ŝercado kaj aliaj amuzaĵoj. Georgo Baker prezentis novan horor-filmon La Giganta Araneo, unu el serio de filmoj kiuj havas parolon kaj subtitolojn en du lingvoj, la angla kaj Esperanto.

Wally Du Temple invitis Esperanto-USA al la venontjara Komuna Kongreso en Viktorio, Kanado.

[FORIGITA!: bildo]

La Skype-kunsido kun Bona Espero

Duobla solenaĵo en Svitavy

Petro Chrdle

De la 27-a ĝis la 29-a de septembro okazis en Svitavy, Ĉeĥio, duobla solenaĵo: 80 jaroj de la ekzisto de la loka Esperanto-klubo kaj 5 jaroj ekde la fondiĝo de la tiea Esperanto-muzeo.

La programo estis vere tre bunta. Jam vendrede ĝi komenciĝis per prelego de Ján Vajs el Slovakio pri siaj impresoj el la vojaĝo al Antarktio. Vespere estis prezentita en la plenplena teatro Trám la teatraĵo R.U.R. Terura Sonĝo en plenumo de la ensemblo DoMa, kiun la partoprenantoj de la ĉi-jara UK povis ĝui en Rejkjaviko. Ĉeestis ne nur esperantistoj, sed ankaŭ scivolema neesperantista publiko.

La propra ĉefsolenaĵo okazis sabate antaŭtagmeze en la Esperanto-muzeo. Ĝin startigis oficialaj paroladoj, inter aliaj de la urbestro David Šimek kaj la prezidanto de ĈEA Vladimír Dvořák, kiu transdonis al la loka klubo diplomon pro la perfekta prizorgado de la Esperanto-muzeo kaj biblioteko de ĈEA. Sekvis legado de gratulleteroj, kiuj venis el multaj landoj, kaj prezento de la okdekjara historio de la loka klubo, kaj ankaŭ de la Esperanto-muzeo ekde la unuaj ideoj ĝis la nuna stato. Ĝin prezentis la prezidantino de la klubo kaj samtempe vicprezidantino de ĈEA kaj iniciatinto de la Esperanto-muzeo Libuše Dvořáková. Poste la partoprenantoj iris al la Esperanto-arbo, kiu estis plantita antaŭ dek jaroj okaze de la sepdekjariĝo de la klubo, sed nun oni metis al ĝi memorŝtonon kun dulingva teksto, en la ĉeĥa kaj en Esperanto. Ĝin senvualigis la prezidantino de la klubo L. Dvořáková kun la urbestro D. Šimek.

La posttagmeza programo okazis en la Urba muzeo kaj galerio, sed ankaŭ ĝi estis dediĉita komplete al Esperanto. Unue estis solene inaŭgurita ampleksa fotoekspozicio “Post la duono”, prezentanta la projekton “Pintoj de la EU-landoj”, dum kiu slovakaj esperantistoj (al kiuj aldoniĝis unuopuloj el Ĉeĥio kaj Aŭstrio) celas grimpon al la plej altaj montopintoj de ĉiuj EU-landoj. Ĝis nun oni konkeris 15 de ili, kion atestas belegaj fotoj faritaj survoje. Sekvis prezentoj pri Islando, la lando de la ĉi-jara UK el diversaj rigardoj, de kvar personoj: tri partoprenintoj de la kongreso kaj prezidantino de Klubo de islandaj fanatikuloj, kiu prezentis ankaŭ tiujn partojn de Islando, kiuj restis por la partoprenantoj ne ekkonitaj.

Vespere oni bone amuziĝis ĉe viva muziko, dancante, gaje babilante kaj esperante je gajno en tombolo (kio al plejparto plenumiĝis).

Dimanĉo, la lasta tago de la evento, estis pli eduka. Siajn novaĵojn prezentis du ĉeestantaj eldonistoj, Petro Baláž (SK) kaj Petro Chrdle (CZ), kaj la lasta parto estis seminario gvidata de Pavla Dvořáková pri problemoj de ofte nesufiĉa vortprovizo dum ĉiĉeronado kaj interpretado de historiaĵoj. Ni do havis la eblon ne nur lerni novajn esprimojn el arĥitekturo, religiaj objektoj aŭ malnovaj, ne plu uzataj instrumentoj, sed la plej utila estis prezento de falsaj amikoj, do la vortoj, kiuj similas al tiuj en la ĉeĥa, sed havas alian signifon. Mi ne konsideras min komencanto, tamen mi devas konfesi, ke mi multon lernis. Fine mi esprimu mian esperon, ke la Esperanto-muzeo en Svitavy kaj la loka Esperanto-klubo plu prosperos same kiel ĝis nun, aŭ, se tio eblas, eĉ pli bone!

Esperanto-Kulturtago en Germanio

Alke Geveke

EMAS, la landa ligo de Esperanto en Malsupra Saksio, okazigis la 28-an de septembro la tradician Esperanto-Kulturtagon, ĉi-foje en Melle apud Osnabrück. La 22 partoprenantoj renkontiĝis en la gastejo “Bayrischer Hof”, situanta komforte apud la stacidomo.

Pro la proksimeco al Rejnland-Vestfalio, ni povis saluti gastojn el la najbara federacia lando, inter ili nian unuan preleganton, d-ron Rudolf Fischer. La eksprezidanto de Germana Esperanto-Asocio (GEA) atentigis pri la graveco, eĉ nepreco de lokaj kluboj kaj landaj ligoj kaj iliaj taskoj. La tri kolonoj de la laboro estu informado, instruado kaj perado de interesaj ebloj por la uzado de Esperanto.

La dua prelego temis pri DAB+ (Digital Audio Broadcasting). D-ro Andreas Kück ekzamenis la evoluon de tiu normo por ciferecaj teraj sendado kaj ricevado de aŭdradiofonio de la enkonduko de DAB en Germanujo en 1995 ĝis la plibonigo al DAB+ en 2011. Krome li avertis nin pri la sekvoj estontece ekzemple rilate al la planoj malŝalti la analogajn mez- kaj longondajn radioprogramojn.

Ĝuinte bonan tagmanĝon, ni babilis kaj interŝanĝis kaj varbmaterialojn kaj freŝajn informojn pri aliaj Esperanto-renkontiĝoj. Post la deviga grupfoto sekvis promeno al la aŭtomuzeo en Melle. Tie troviĝas en protektata konstruaĵo de iama meblofabriko sur tri etaĝoj ekspozicio de pli ol 300 malnovaj aŭtomobiloj kaj motorcikloj, multaj el ili ankoraŭ bone funkciantaj kaj de tempo al tempo uzataj por ekskursoj. Danke al Hans Welling, kiu antaŭe informiĝis pri la plej gravaj juveloj, ni havis propran esperantlingvan gvidadon. Multe ni eksciis pri la abundaj modeloj kaj motoroj el la diversaj epokoj, kaj admiris plej diversajn eksponaĵojn kiel Modelo T, BMW Isetta, Messerschmitt Kabinenroller (rulkajuto), Rolls Royce, VW Käfer (skarabo) kaj Porsche 911. Ne mankis ekzotikaĵoj kiel Lanchester 40, aparteninta al maharaĝo, kaj dezajnstudo de Colani. Sed kia estas la rilato al nia lingvo, eble kelkaj esperantistoj demandas sin. Tion ni eksciis de la muzeestro: La siatempe en Germanio plej granda motorfabriko por dutaktaj motoroj uzis Esperanto-esprimon por la produktitaj aparatoj. Inter 1918 kaj 1990 estis venditaj centmiloj da motoroj sub la marko ILO, kiuj ĉefe funkciis en motorcikloj, sed ankaŭ en malgrandaj ŝarĝaŭtoj, en neĝosledoj ktp.

Ree en la freŝa aero, ni decidis profiti de la bona sunbrila vetero kaj komune iri al la urbocentro. Tie okazis aŭtunfesto kun multaj vizitantoj en la por-piediranta zono kaj ni povis atentigi pri nia lingvo per verdaj atentkaptaj ombreloj kun la skribaĵo Esperanto. D-ro Manfred Kloweit-Herrmann de la nova Esperanto-amikaro en Melle speciale ĝojis, kiam loka ĵurnalisto malkovris nin kaj faris foton de ni por sia gazeto. Refortigite post konsumado de kafo kaj bona kuko en la suno, ni ĉiuj revojaĝis hejmen kaj ĝojis pri la bela komuna tago en Melle.

Esperanto denove videblis en Krynica

Peter Baláž

Ekde la 3-a ĝis la 5-a de septembro 2014 okazis la ĉiujara Ekonomia Forumo en Krynica (Pollando). Esperanto denove estis prezentata per propra stando kaj vigla diskuto.

EEU tradicie pretigis Esperanto-standon, ĉe kiu oni povis inform iĝi pri Esperanto kaj ricevi informilojn pri la lingvo. Ĉe la stando deĵoris aktivuloj de Pola Esperanto-Junularo. Danke al la financa subteno de UEA eblis ne nur produkti diversspecajn informilojn, sed ankaŭ prepari propran paneldiskuton kun kvin prelegantoj.

Ĉi-jare partoprenis la forumon proksimume 2 000 personoj, inter kiuj estis pintaj ŝtataj kaj politikaj reprezentantoj kaj gvidantoj de entreprenoj, asocioj, akademiaj rondoj, neregistaraj organizaĵoj de Pollando, landoj kaj institucioj de EU, Eŭropo kaj aliaj landoj de la mondo. Akredititaj estis proksimume 400 ĵurnalistoj. Dum la tri tagoj de la forumo okazis ses plenkunsidaj diskutpaneloj kaj 120 diskutpaneloj, dediĉitaj al diversaj subtemoj.

La ĉeftemo de la EEU-diskutpanelo estis “Federacia Eŭropo: ĉu kun komuna lingvo por siaj civitanoj?”, kun rigardo al la pliproksimigo de la civitanoj al EU, ilia engaĝado en eŭropa integriĝo, formado kaj plifortigo de eŭropa konscio de la civitanoj. Ĝiaj membroj estis Georg Milbradt, eksa ĉefministro de Saksio en Germanio, kaj profesoro de Ekonomia Teknika Universitato en Dresdeno, Germanio, Artur Sosna, prezidanto de Luksemburg-Pola Komerca Klubo kaj instruisto en la lingva lernejo Berlitz, Peter Baláž, estrarano de EEU kaj kunordiganto de E@I, Halina Komar, prezidantino de Centro de Interkultura Edukado en Nowy Sącz, Pollando, kaj Jozef Reinvart el la Ministerio de Eksterlandaj kaj Eŭropaj Aferoj de Slovakio kaj membro de la Civitan-socia Platformo de EU por Multlingvismo.

En la stando estis disdonataj centoj da informiloj pri Esperanto (inter kiuj pleje elstaris la tre praktikaj aĉetsakoj pri lernu.net kaj Esperanto, per kiuj sekve faris al Esperanto reklamon la partoprenantoj de la forumo mem, portante ilin dum la aranĝo). Krom la diskutpanelo kaj disdonado de la informiloj okazis pluraj diskutoj kun la partoprenantoj. Multaj interesiĝis pri la lingvo, ĝia ebla utiligo, ĉu en la eŭropa aŭ la tutmonda kunteksto.

La ĉiujara partopreno de EEU en tiu ĉi tradicia monda evento klare montras, ke ĝi estas efika eblo prezenti al ekstermovadanoj ideojn kaj rekomendojn de EEU, Esperanton kaj ĝian movadon. La partoprenado de EEU en la Ekonomia Forumo estas kontribuo al tuteŭropa diskuto pri la subteno por vastigo de plurlingvismo, prezento de la rolo de Esperanto en plibonigo de lingva instruado, egalrajtigo de ĉiuj lingvoj kaj demokratiigo de la lingva kaj kultura politiko en Eŭropo. Detala raporto de Jozef Reinvart pri la evento troveblas en la septembra numero de Eŭropa Bulteno, rete havebla ĉe: http://www.europo.eu/eo/euhropa-bulteno.

Junulara lingvotendaro

Enikő Zengő Sereghy

De la 30-a de junio ĝis la 7-a de julio daŭris la 3-a Internacia Junulara Lingvotendaro en Hungario, organizita de HEA.

Ĝi okazis en la nord-orienta parto de Hungario, en Nyíregyháza-Sóstó, en la ripozejo de la loka Ĉevalista Klubo.

Partoprenis kvardeko da lernemuloj el ses landoj, kun elstaraj instruistoj el Slovakio (Stano Marĉek) kaj Hispanio (Rafael Mateos). Dum la malferma vespero salutis la partoprenantojn Stefan MacGill, eksprezidanto de ILEI kaj nuna estrarano de UEA, kaj Imre Szabó, la prezidanto de HEA. La ĉiutaga komuna kantado, gvidata kaj gitarakompanata de Stano Marĉek, tre plaĉis al la partoprenantoj, same la prelegoj de d-ro Gábor Márkus, kiu atentokapte rakontis pri siaj aventuroj en foraj aziaj landoj. Krom la antaŭtagmeza lernado oni povis ĝui interesajn kulturprogramojn, komunajn ludojn, ĉevalrajdadon, naĝadon ĉe bela loka strando kaj urborigardadon, kanti Esperante hungarajn popolkantojn kaj danci hungarajn popoldancojn.

Fine de la semajno okazis lingvaj ekzamenoj kaj la adiaŭo, en tre amika atmosfero.

GVIDILO PRI HOMAJ RAJTOJ

Okaze de la 50-a datreveno de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj UEA eldonis tiun ĉi lernolibron de Unesko pri homaj rajtoj, aperintan antaŭe jam en 16 aliaj lingvoj. Leah Levin estas brita fakulo pri homaj rajtoj. La unua parto de ŝia libro priskribas la internacian juron pri homaj rajtoj, kun multa atento al la evoluo de la proceduroj por protekti homajn rajtojn kaj al la hom-rajta edukado. La dua parto klarigas la enhavon kaj signifon de ĉiu artikolo de la Universala Deklaracio. La modele tradukita kaj bele eldonita libro estas ilustrita de Plantu, fama franca karikaturisto.

RESPONDOJ PRI RASISMO

“Infano estas scivolema. Ĝi faras multajn demandojn kaj ĝi atendas precizajn kaj konvinkajn respondojn. Per ĉi tiu libro mi provas respondi la demandojn de mia filino. Ĝi celas la infanojn kiuj ankoraŭ ne havas antaŭjuĝojn kaj volas kompreni. Pri la plenkreskuloj, kiuj ĝin legos, mi esperas ke ĝi helpos ilin respondi la demandojn, pli embarasajn ol ni kredas, de siaj propraj infanoj.” (Tahar Ben Jelloun)

Tiu ĉi libro de la Marok-devena aŭtoro enorme furoris en Francio. En 1987 Tahar Ben Jelloun gajnis la prestiĝan Premion Goncourt.

ENKONDUKO AL DEMOKRATIO

Du elstaraj britaj fakuloj klarigas en ĉi tiu gvidilo de Unesko okdek el la plej premaj demandoj pri la esenco, celoj kaj funkciado de demokratio. La demandoj estas aranĝitaj en ses sekcioj: bazaj konceptoj kaj principoj; liberaj kaj justaj elektoj; malferma kaj respondeca regado; rajtoj de unuopuloj kaj ilia defendado; demokratia socio; la estonteco de demokratio. Bonega kaj klara enkonduko en la plej gravan politikan koncepton, uzebla kiel lernolibro aŭ baza konsultlibro. Bela grafika vesto kun spritaj ilustraĵoj de Plantu, ĉefdesegnisto de la franca ĵurnalo Le Monde.

Revuo Esperanto 2013 12

Malferme

La Sudo ankaŭ ekzistas (rapidaj pensoj de sudamerika esperantulo)

José Antonio Vergara

La informo ke la mita Universala Kongreso koincide okazos la unuan fojon en mia mondoparto igis min eĉ pli entuziasma pri la mirinda interlingvo, kies lernadon mi entreprenis iom pli frue dum tiu sama jaro (1981). Eĉ se mi ne povis ĉeesti ĝin pro tipe junaĝa senmoneco, tiu Brazila UK restos en mia memoro kiel la unua spuro de la malferma fenestro al aliaj homoj kiun mi bonŝance renkontis. Tiumomente tamen ne estis antaŭvideble al mi ke Esperanto iĝos tiel kerna parto el mia persona identeco.

Nun mi scias ke, post la Tokia UK en 1965, tiu alia en la ĉefurbo Braziljo estis plia simbola mejloŝtono sur la pretereŭropiĝa, fakte tutmondiĝa vojo de la Esperanto-socio. Feliĉe, tiu procezo iĝis pli kaj pli stabila kaj sistema, kun UEA daŭre kapabla organizi la plej gravan publikan eventon de la Esperanto-movado/komunumo en diversaj regionoj de la mondo, pri kio ni ja povas fieri. La fakto ke venontjare la UK revenos jam por la tria fojo al Sudameriko, ĉi-kaze al ĝia hispanlingva parto, efikas egale entuziasmige al mi, samkiel antaŭ 32 jaroj (nu, koncerne kelkajn aspektojn mi iel restas nur tiom aĝa psike...), sed ĉefe pensinstige (ĉar mi tamen pretas agi kiel respondeca plenkreskinto), aparte nun kiam mi klopodas verki kelkajn malfermajn vortojn por la decembra numero de la revuo.

Ĉar kutime en la UEA-medio oni prave elstarigas ĉimonate kaj la Tagon de Homaj Rajtoj kaj la Zamenhofan Tagon, pro la Bonaera etoso venis al mia kapo ideo pri la Amerikoj, pri tiuj imagitaj kaj tiuj realaj. Ekzemple, kiam la lanĉinto de nia tuta afero venis al Usono en 1910, en sia malferma parolado por la Vaŝingtona UK li senbride esprimis sian ardan idealigon de tiu amerika lando, plene koheran al la bildo tiam ekzistanta en diversaj sociaj tavoloj de Eŭropo, aparte ĉe judaj proletoj: “Lando de libereco, lando de estonteco, mi vin salutas! Lando, pri kiu revis kaj nun ankoraŭ revas multaj suferantoj kaj senkulpaj persekutatoj, mi vin salutas! Regno de homoj, kiu apartenas ne al tiu aŭ alia gento aŭ eklezio, sed al ĉiuj siaj honestaj filoj, mi klinas min antaŭ vi, kaj mi estas feliĉa, ke la sorto permesis al mi, vin vidi kaj spiri almenaŭ dum kelka tempo vian liberan, de neniu monopoligitan aeron”. Povus estiĝi interesaj debatoj pri la esperoj kiujn entenis tiu panegira alineo de antaŭ iom pli ol 100 jaroj.

Miasperte, mi povas aserti ke la tempospaco inter la Brazila kaj la Bonaera UK-oj ja permesas iĝi sufiĉe optimisma, almenaŭ pri kelkaj aspektoj de la socia kaj politika vivo. Jes ja, ĉar dum komence de la 1980-aj jaroj ankoraŭ regis militistaj diktaturoj en diversaj sudamerikaj landoj (Brazilo, Urugvajo, Argentino, Ĉilio), kies malrespekto al Homaj Rajtoj havis serioze malutilan efikon ne nur por la viktimoj sed por la tuta morala stato de la koncernaj socioj, la nuna pejzaĝo estas draste pli bona, kun daŭra funkciado de relative stabilaj demokratioj, sed tamen kun pliprofundiĝo de la malegaleco.

Rilate al Latinameriko, mi demandas min ĉu iuj alikontinentaj esperantuloj imagas nin kiel specon de Makondo-loĝantoj, laŭ la verkoj de la kolombiano Gabriel Garcia Marquez aŭ la ĉilianino Isabel Allende... Nu, por malkovri ĉu ni estas tiaj venu al la sudamerika hispanlingvujo venontjare, ĝuu la ĝisdecembran plej konvenan aliĝkotizon por la UK, kontribuu al la sukcesa tutmondiĝo de Esperanto. 60 jarojn post la Montevidea Unesko-rezolucio pri Esperanto, agnosku kun la urugvaja poeto Mario Benedetti ke el Sur también existe.

Kongresa komuniko 1

99-a Universala Kongreso de Esperanto Bonaero, Argentino, 26 julio – 2 aŭgusto 2014

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751.

Retadreso: k...@co.uea.org

TTT: http://www.uea.org/kongresoj/uk﹍2014.html

Kongresa temo

La temo de la 99-a UK estas “Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco”.

Informoj

La retpaĝo de LKK estas http://www.esperanto.org.ar/uk2014/. Krome LKK havas paĝojn pri la UK en la reta komunumo Facebook kun fotoj kaj ĝeneralaj informoj pri la kongreso https://www.facebook.com/uk2014 kaj paĝon por demandoj kaj enketoj https://www.facebook.com/groups/uk2014. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre).

Kongresejo

La ĉefa kongresejo estos la hotelo Panamericano, urbocentre, je 200 metroj de la obelisko. Ĝia adreso: Carlos Pellegrini 551, C1009ABK, Buenos Aires.

Vojaĝado

Trideko da flugkompanioj rekte flugas al Bonaero el ĉiuj kontinentoj. Multaj aliaj konektas ĝin kun la cetera mondo per nerektaj flugoj. Bonaero havas du internaciajn flughavenojn: Aeroparque Jorge Newbery (AEP) urbocentre, por enlandaj flugoj kaj kelkaj al/el najbaraj landoj, kaj Ministro Pistarini-Ezeiza (EZE), ĉ. 30 km de la urbocentro, por la plejmulto de la internaciaj flugoj. Eblas atingi Bonaeron ankaŭ per pramŝipo el Urugvajo kaj buse el la najbaraj landoj.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de modestaj ĝis luksaj hoteloj kaj loĝejoj, ĉiuj je promena distanco de la kongresejo kaj kun favoraj prezoj.

Ekskursoj

La ekskursoj vizitos la plej belajn kaj vizitindajn lokojn en la ĉirkaŭaĵo de Bonaero, inkluzive de Colonia del Sacramento en Urugvajo. Estas planataj antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj al la nordo de la lando (Igvasuaj akvofaloj, la provincoj Salta kaj Mendoza) kaj al la patagonia regiono (Valdés-duoninsulo, glaĉeroj ĉe Calafate kaj Fajrlando). Kelkaj el la ekskursoceloj estas en la listo de Unesko pri monda heredaĵoj. Detalaj priskriboj aperos en la Dua Bulteno.

Internacia Kongresa Universitato

La 67-a sesio de IKU akceptos prelegproponojn ĝis 2014-01-31 (vd. p. 255).

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas senpage havebla ĉe UEA, ankaŭ grandkvante. Glumarkoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 10 markoj kostas € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 21%).

Aliĝilo

Papera aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin ĉe la kongresa TTT-ejo aŭ uzi la retan aliĝilon tie.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2013 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 180,00 (135,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 225,00 (170,00); Komitatano/kunulo/junulo/ handikapulo, IM de UEA, € 90,00 (65,00); Kunulo/junulo/ handikapulo, ne-IM de UEA, € 135,00 (100,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1993 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de identigilo). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2013 (p.35-36) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 15-a de novembro estis registritaj 171 aliĝintoj el 40 landoj.

Niaj gravaj decembraj eventoj

Stefano Keller

La estrara subteamo pri Monda evoluo prezentos proponatajn festo-tagojn en la venonta numero de Esperanto. Aperos priskriboj kun sugestoj pri agadoj ĉirkaŭ tiuj tagoj. Tiam ankoraŭ restos tempo pretiĝi al la unua tago rekomendata: la Monda Tago de la Radio (13-a de februaro). Nun, pri la ĉi-decembraj!

Tago de Homaj Rajtoj

Grava tago, ne nur por esperantistoj, estas la 10-a de decembro: Tago de Homaj Rajtoj.

La Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (UDHR) estis proklamita tiutage en 1948. La ĉiujara celebrado estas okazo por memorigi pri la bazaj homaj rajtoj priskribitaj en tiu dokumento, levi niajn voĉojn por ke homa vivo digna eblu “same por ĉiuj homoj, sen ajna diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato.” UDHR-Esperanto: http://goo.gl/y6XDJ0

Unuiĝintaj Nacioj kreis programon pri homaj rajtoj, kadre de kiu ĝi laboras por ĝiaj realigado kaj defendo, por stimuli, kontroli ĝian respektadon tutmonde. Tiun laboron faras diversaj UN-institucioj, organoj, mekanismoj. Posteno kaj Oficejo de Alta Komisiito pri Homaj Rajtoj estis kreitaj antaŭ 20 jaroj. Ĝi estas la tutmonda aŭtoritato pri homaj rajtoj, kun ĝeneva ĉefsidejo, komisiita pri efektivigo de la homrajta programo de UN kunlabore kun registaroj, naciaj homrajtaj institucioj, neregistaraj organizaĵoj (kiel UEA), agantoj de la civila socio.

La ĉi-jara temo de la tago: “20 jarojn labore por viaj rajtoj”. La festantoj povas elekti kaj trakti iujn el la 20 sugestitaj punktoj koncerne la agadterenon de tiu homrajta oficejo. Por la esperantistaro plej taŭgas: a) defendo de rajtoj de indiĝenaj kaj minoritataj popoloj, kio fundamente estas ligita kun lingvo-rajtaj problemoj; b) homaj rajtoj — paco — sekureco; c) kulturaj rajtoj.

La “novaj rajtoj”: je pura naturĉirkaŭaĵo, pura akvo, manĝaĵo, same povus esti konsiderataj de esperantistoj, ĉar krom la strikte lingvaj kaj kulturaj temoj, ni ja estu solidaraj en la homa familio, interesiĝante ankaŭ pri nia komuna futuro, daŭripova evoluo: la sanstato de la Tero. Al kunlaboro ni proponas la pontan komunikilon justecan, Esperanton. Nia kunagado kun ne-esperantistoj cele al futuro por ĉiu egale vivebla estu nia konvinkilo pri la lingvo, ĝia spirito, “interna ideo”.

Kiam en 1950 la Ĝenerala Asembleo de UN proklamis la 10-an de decembro “Tago de Homaj Rajtoj”, ĝi celis enfokusigi la atenton al la Deklaracio, kiel komuna idealo atingenda por ĉiuj. UEA laŭstatute celas, krom disvastigo de Esperanto kaj agado por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj, plifaciligi ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo. Por atingi siajn celojn ĝi kunlaboras kun similcelaj asocioj kaj substrekas, ke “Bonaj internaciaj rilatoj kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonataj instrumentoj, estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj.”

Sekve, ni ne povas, nek rajtas diri, ke el UDHR interesas nin nur la rimarko pri “lingvo”. En la rejkjavike aprobita Strategia Laborplano de UEA 2013-2017, sub la punkto Strategia prioritato 1.2. Varbi kaj prizorgi subtenantojn kaj kunagantojn temas pri tio: niaj agadoj estu ĉiam pli enplektiĝantaj en tiujn de neesperantaj organizaĵoj. Nur tiel ni atingos, ke “la socia valoro de Esperanto kaj UEA estu vaste rekonata, tiel ke multaj homoj kiuj ne mem uzas Esperanton, tamen morale kaj finance subtenas ĝin aŭ kunlaboras kun Esperanto-organizoj por komunaj celoj.” Ni “alianciĝu kun aliaj neregistaraj organizoj pri specifaj, zorge elektitaj publikaj kampanjoj”, por altiri simpatiantojn neesperantistojn en Tutmondan Amikaron de Esperanto.

“Baza koncepto ĉi-rilate estas la neceso forlasi la kutimajn kadrojn de argumentado por Esperanto, por trakti ĝin en la kunteksto de grandaj demandoj de socia evoluo.” Nia kontribuo “al la publika bildo de Esperanto [...] konsistos do el la interpretado de diversaj principoj kaj agaddirektoj de la internacia vivo por esperantista publiko”, kaj inverse “la publiko [...] devas vidi Esperanton nek kiel utopion, nek kiel historiaĵon, sed kiel aktivan socian movadon de la nuntempo.”

Priesperanta rezolucio de Unesko

La 10-a de decembro estas ankaŭ alia memor tago, tre grava por Esperanto: datreveno de la priesperanta rezolucio de Unesko, voĉdonita en 1954 (Montevideo). Esperanta versio: http://goo.gl/OGSWk0

Laborplane: “Montevideo 60” estos speco de eduka kampanjo por la jaro 2014-15, celanta ĝenerale plibonigi la konon de la evoluo de Esperanto tra la lastaj sesdek jaroj. Ĝi estos okazo por fari bilancon — por la ekstera publiko, por la esperantistoj — pri la ĉefaj atingoj, aktuala uzado de Esperanto en scienco, edukado, kulturo.

Kursoj, seminarioj, kampanjoj okazos inter la kongresoj de Bonaero kaj Lille kadre de jardaŭra celebrado pri tiu atingo. Sendu gazetarajn komunikojn, aperigu blogartikolojn ankaŭ nun pri tiu rezolucio favora al Esperanto!

Zamenhof-Tago

Unu el niaj tradiciaj tagoj estas la naskiĝtago de Zamenhof, la 15-a de decembro. Ĝi estas konsiderata ankaŭ la tago de la Esperantaj kulturo kaj libro. Pri ĝi skribi multon ne necesas, ĉar niaj lokaj grupoj jam havas spertojn en organizado de kulturevento dum aŭ ĉirkaŭ tiu tago.

Konklude mi volas remencii la neceson de tio, ke niaj eventoj estu ĉiam pli enplektitaj en lokaj neesperantaj eventoj, direktataj ankaŭ al la ĝenerala publiko. Ju pli ni malfermiĝas al la mondo, des pli ni “gajnos terenon”. La donaco de Zamenhof ne devas esti gardata por kelkaj privilegiuloj, ĝin meritas ĉiu homo surtere.

Argentino, la venontjara kongreslando

Roberto Sartor

La unuan fojon UEA elektis Argentinon kiel la kongreslandon, ĝuste en la centjariĝo de la ne okazinta 10-a UK en Parizo.

Argentino, almenaŭ ekde la Dua Mondmilito, ne havis trankvilan politikan vivon, eĉ se la argentina Esperanto-movado havas riĉan historion.

La lando estas tre konata ĉefe en la nuna tutmondiĝo, ne nur pro la famaj futbalistoj MaradonaMessi, sed kiel granda produktisto de viando, tritiko, sojo, vinoj ktp. Krome por milionoj da eŭropaj malriĉuloj ĝi estas memorinda, ĉar devige ili estis senditaj kiel enmigrantoj por ke ili “faru Amerikon”... Do Argentino, aborigena lando de indiĝenaj popoloj, fariĝis la plej “eŭropa”, ĉefe ene de la ĉefurbo Bonaero, kie naskiĝis la danco “tango” kaj kies nostalgia muziko estas nun internacie konata.

Nuntempe, post tridek jaroj de demokratia registaro, kaj dek jarojn post la “financa kaj ekonomia krizo”, la lando estas sur progresanta paca vojo, malgraŭ la malfacilaĵoj de la nuna kaosa monda situacio.

Eĉ se la UK-oj ne estas organizataj pro turismado, la ŝanco koni Argentinon kaj ĝian popolon, kaj viziti kelkajn el ĝiaj vidindaĵoj povas allogi al aliĝo al la 99-a UK en 2014, malgraŭ ke ĝi okazas en la suda “fino de la mondo”.

Interesiĝantoj povas pli informiĝi en Vikipedio, en kiu ajn lingvo...

Argentina Esperanto-Movado kaj la revo de Zamenhof

Prave estas menciite en la Gazetara Komuniko de UEA n-ro 456 ke “Esperanto havas tie, en Argentino, longan tradicion. La lingvo estis enkondukita en 1889, fare de pola rifuĝinto...”

Fakte du jarojn post la apero de la Unua Libro en Varsovio jam oni instruadis Esperanton en Bonaero, urbo ĉiam malferma al la novaĵoj el Eŭropo, kaj plena de enmigrintoj...

Tamen menciindas ke ankaŭ Zamenhof mem revis pri Argentino kiel la lando taŭga por enmigrontaj judoj kaj por Esperanto, en la verko Hilelismo kaj jam en 1894 en la famaj “Listoj” aperas esperantistoj en Argentino.

Eble hazarde, en 1906, post la Unua UK, iu eŭropa komercisto, iama studento de Volapuko, kiu vojaĝis al Bonaero por rapide fariĝi riĉulo, anstataŭ riĉecon trovis tie Esperanton... kaj kune kun grupeto de amikoj fondis la unuan Bonaeran Esperanto-Asocion, kies honora prezidanto akceptis esti Zamenhof mem, konfirmante tion pere de “poŝtkarto” sendita al Bonaero... Temas pri Richard Sharpe kaj pri liaj aventuroj legeblas en Travivaĵoj de RoŜar (1914).

En 1907 Hiran Calogero, esperantisto-aŭtodidakto, donis la unuajn kursojn de Esperanto en Kordobo, kaj la 5-a UK en Barcelono en 1909 havis grandan influon al la disvastigo de Esperanto en la tuta lando, ĉar pro politikaj kialoj multaj katalunaj esperantistoj enmigris Argentinon, kie ili organizis grupojn kaj rondojn. Menciindas Josefo Prat (1894-1936), kiu eldonis la unuan revuon Esperanta Stelo kaj estis sendita kiel UEA-delegito en 1914 al la 10-a UK en Parizo.

En Bonaero loĝis preskaŭ unu jaron Paul Berthelot, la fondinto de la revuo Esperanto, kaj la registaro oficiale permesis ke oni instruadu Esperanton en la publikaj lernejoj.

En 1916 Josefo Prat kaj grupo de esperantistoj fondis Argentinan Esperanto-Asocion kaj komencis eldonadi la revuon Argentina Esperantisto. Ĝi aperis en pli ol kvarcent numeroj ĝis 1995 kaj dokumentas la historion de la argentina Esperanto-movado. Ne eblas mencii ĉi tie la nomojn de dekoj da veraj “pioniroj” de Esperanto en la lando, kiuj organizis la unuan Argentinan Esperanto-Lernejon kaj instruadis Esperanton perpoŝte al la tuta hispanameriko...

Esperanto dum la Mondmilito kaj ĝis 1954

La “hispana civila milito” alportis al Argentino pliajn enmigrantajn esperantistojn, kaj same la Mondmilito.

Menciindas ke en 1939 alvenis al Bonaero Eŭgeno Lanti, la fondinto de Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT), kiu poste vojaĝis al Mendoza, Ĉilio kaj Meksiko. Ĉar en Bonaero estis granda rondo de SAT-anoj, oni eĉ planis establi en Bonaero la oficialan sidejon de SAT, kiam en la okupata Parizo tio estis malpermesita...

En la sama jaro alvenis al Bonaero Tibor Sekelj. Li restis en la lando dek jarojn. Li edziĝis kun la argentina esperantistino Maria Reznik, kaj havis kun ŝi ununuran filon. Li partoprenis en la vivo de AEA, verkis por Argentina Esperantisto kaj malkovris sian vivovojon al esplorado, montgrimpado kaj mondvojaĝado. Li fariĝis famulo danke al la du sukcesaj montgrimpadoj al Akonkagvo, kaj la esploraj vojaĝoj al ĝangaloj en Brazilo kaj Bolivio. Liaj libroj, verkitaj unue en la hispana, estas tre konataj ankaŭ en Esperanto. Tamen la argentina Esperanto-movado multon ŝuldas al li pro organizado de la Unua Argentina Kongreso de Esperanto en aprilo 1941, en kiu estis fondita Argentina Esperanto-Ligo, kaj lia sekva agado por instruado kaj organizado de la movado en la tuta lando. La dek jaroj de la “Tibor-erao” estis fruktodonaj kaj aperis la unuaj manlibroj kaj verko pri la vivo de Zamenhof.

1954 estis la jaro de la Montevidea Ĝenerala Kunveno de Unesko, kiu fortigis la agadon en la lando ĝis la jaro 1987. En tiuj jaroj okazis Esperantaj kongresoj, kunvenoj kaj eldonado de Esperantaj libroj. Menciindas la traduko de Martín Fierro, epopeo de la argentinaj gaŭĉoj, kaj kelkaj aliaj verkoj de la nacia literaturo, same esperantigo de tangoj kaj folklora muziko.

En 1980 okazis en Argentino kun granda sukceso la 2-a Tutamerika Kongreso de Esperanto (TAKE), kiun prezidis d-ro Humphrey Tonkin, la tiama prezidanto de UEA.

Pasporta Servo, Argentejo kaj Instituto de Esperanto

Oni devas mencii la agadon de la grava esperantisto d-ro Rubén Feldman González, kiu organizis en 1966 Argentinan Esperantistan Junularan Organizon ARGENTEJO, kaj fondis la internacian gastigan servon “Programo Pasporto”, nun Pasporta Servo, por senpaga loĝado ĉe esperantistoj.

Menciindas ankaŭ la agado de Ergoto de Bonaero (Adán Hrynkiewicz, 1931-2013, vidu la paĝon 260), kiu naskiĝis en Bonaero, profesoro de la angla kaj memlernanto de Esperanto, kiu post restado de unu jaro ĉe Brita Esperanto-Asocio revenis hejmen kaj fariĝis granda polemikisto, multon verkis, fondis Argentinan Esperanto-Instituton, instruadis kaj eldonis revuojn kaj kvindekon da libroj en Esperanto...

La argentina movado nun kaj en Interreto

Kiel en ĉiuj landoj, foje la Esperanto-movado iom lamas, pro politikaj kialoj, pro forpaso de gravaj “veteranoj” ktp. Tio okazis ankaŭ en Argentino: la novaj tempoj de Interreto, la manko de aliĝoj al asocioj aŭ pagoj kaj partopreno en kunvenoj, krom la maltrankvileco politik-ekonomia de la lando iom malfortigis la movadon, eĉ se ĉiam aperas junuloj el la novaj generacioj, kiuj proponas ŝanĝojn kaj agadas laŭpove.

En 1995 oni en Argentino komencis uzi Interreton, por korespondi, disvastigi kaj instrui Esperanton. En 1998 aperis la informa dissendolisto por rete atingeblaj argentinaj esperantistoj Argent-Reto (http://ar.groups.yahoo.comgroup/argent-reto).

Do kiel la birdo fenikso, kiu mortas en flamoj kaj renaskiĝas el sia propra cindro, Esperanto ĉiam revigliĝas kaj iras antaŭen... En 2012 okazis en Bonaero, kun granda sukceso, la 54-a Argentina Kongreso de Esperanto (AKE) kaj en oktobro ĉi-jare sekvis la 55-a AKE en la urbeto Carlos Paz (Karlo Paco, legu sur la p. 259).

Do la loka Esperanto-movado trejniĝas por la 99-UK, okaze de la 125-a datreveno de Esperanto en Argentino, kaj atendas la viziton de esperantistoj el la tuta mondo.

[FORIGITA!: bildo]

“Perito Moreno” glaĉero en la suda Patagonio

[FORIGITA!: bildo]

Grandaj vinberejoj en Mendoza. Argentino estas la plej granda produktanto de la vinoj “Malbec”.

[FORIGITA!: bildo]

La Roza domo, sidejo de la nacia registaro

[FORIGITA!: bildo]

Akonkagva monto en la Andoj

[FORIGITA!: bildo]

Vilao Esperanto, domo de Josefo Prat en La Granja, Kordobo. La unua ZEO en Argentino

La revuo kaj la movado estas geamantoj

Karaj legantoj, vi tenas en la manoj la lastan numeron de nia revuo, kiun mi, Stano Marček, redaktis por vi dek du jarojn. Ekde la venonta numero faros tion mia posteulo Fabrício Valle, kiu venkis en la konkurso por la nova redaktoro. Permesu al mi adiaŭi vin, kaj samtempe bonvenigi la novan redaktoron per amika interparolo, iaspeca dialogo aŭ intervjuo, per kiu mi transdonos al li la redakcion.

SM: Fabrício, mi petas vin unue iom prezenti vin al la legantoj. De kie vi venas, kun kiaj spertoj kaj esperoj vi venas al la nova laboro?

FV: Mi estas la malplejaĝulo el 13 gefratoj. Tipa familio el brazila landinterno en la komenco de la pasinta jarcento (mi naskiĝis en 1956). La infanecon kaj adoleskecon mi travivis en Goiânia (http://pt.wikipedia.org/wiki/Goi%C3%A2nia), kie mi ekkonis kaj eklernis Esperanton en 1970. Ĉiam mi dediĉis plenan atenton al Esperanto, pli ol averaĝa esperantisto. Mi lernis filozofion dum tri jaroj kaj forlasis ĉi kurson por lerni fizikon, ĉar ravis min la filozofio de la sciencoj kaj historio de fiziko, kaj finfine mi diplomiĝis nek pri filozofio nek pri fiziko.

Mia profesia vivo ĉiam ligiĝis al du aferoj: vendado/perado kaj revo esti Esperanto-eldonisto. Mi do fondis eldonejon Zamenhof Editores (ZE) en 1987 post kelke da boteloj da biero, kune kun samideano, por memorigi la centjariĝon de Esperanto. Kiam pasis la ebriiĝo ni vidis, ke ni havas kapitalon eĉ ne por registri la entreprenon ĉe la komerca registrejo, sed ni iris antaŭen kaj ZE eldonis plurajn librojn, kaj ne nur en Esperanto. Por ekzemplo, enlistiĝas inter la eldonitaĵoj 400-paĝa libro pri kriminala juro en la portugala, la fama Zagreba Metodo en la portugala, Logo — Bildstrioj en Esperanto kaj Mi vizitis grandan urbon de Gbeglo Koffi, kiu poste fariĝis korifeo en la esperplena afrika Esperantujo. Mi eldonis ankaŭ la unuan libron de poemoj de mia plej maljuna frato, kiu poste fariĝis elstara poeto kaj rakontisto. Krome eldoniĝis 12 numeroj de gazeto en Esperanto pri Brazilo, nome Brazila Heroldo. ZE malfondiĝis en 1993, ĉe la sojlo de bankroto. Mi laŭlonge de mia vivo estis redaktoro de kelkaj periodaĵoj en la portugala, pri kulturo, ekonomio, spiritismo kaj plej laste pri la nemoveblaĵa merkato. Do, redakcia laboro persekutas min.

Kaj pri esperoj? Kiel la nova redaktoro de la UEA-revuo kaj ĝisosta esperantisto mia esperujo plenplenas, sed la ĉefa estas kapabli kontribui por iu radikala ŝanĝo en la profilo de la Esperanto-movado.

Nu, ĉar certe ĉiuj jam konas vin, parolu iomete ne pri vi, sed pri via mondo-vizio rilata al Esperanto. Kial viaopinie la movado, tio estas la Esperanto-organizaro stagnas, dum Esperanto mem ŝajnas eĉ boli iomete?

SM: Ni vivas en la interreta epoko, en kiu multaj “klasikaj” organizaĵoj, kluboj aŭ societoj malfortiĝas aŭ eĉ mortas, se ili ne kapablas sekvi la evoluon. Bela ekzemplo estas la projekto lernu.net, kiu havas jam pli ol 150 mil registritajn uzantojn, kaj en Rejkjaviko ricevis la Premion Deguĉi. Tio validas ankaŭ por niaj libroj kaj gazetoj, kio tamen ne signifas, ke ili transiru nur al la reto kaj la paperaj malaperu. La paperaj kaj la retaj eldonaĵoj devas vivi en iaspeca simbiozo, subteni unu la alian. Bone ke UEA baldaŭ konstruos novan retejon, la novan UEA-vizaĝon, kaj ke ankaŭ nia revuo ricevos retajn gefratojn. Kiajn ideojn aŭ planojn ĉi-koncerne havas vi?

FV: Unue mi konsentas kun vi, ke “klasikaj” organizaĵoj sekvu la evoluon, sed miaopinie ne temas nur pri “ni jam havas retejon”. Temas ankaŭ pri evoluo de ideoj, de startpunktoj, de la vizio. Havi retejojn por diskonigi kadukiĝintajn vidpunktojn kaj nur tre trivialajn novaĵojn ne sufiĉas. Nu, pri la ĉeesto de la revuo Esperanto en la reto, tio estas nepra kondiĉo, por ke ĝi sekvu la evoluon en tiu direkto, ke al ĝi eblos aktive rilati kun la legantaro, kun la celpubliko. Mark Fettes, Mariana Evlogieva kaj mi jam diskutadas pri la plej diversaj aspektoj de la reta versio de nia revuo: ne nur kiel disponigi pli vastan enhavon ol en la limigita papera versio, sed ankaŭ kiujn plej diversajn rimedojn ni devas adopti, celante partoprenigi nian legantaron en la revuo. Ni diskutas ankaŭ pri la teknologio kiun ni devas adopti por la reta redakcio, kie la redaktoro povos formi skipon kaj reĝisori ĝin. Mi laboros por profilo de la revuo en la sociaj retoj, kie ankoraŭ ne estas ĝia profilo (en Facebook ĝi jam estas, en Esperanto), ankaŭ — kaj eble ĉefe — en pluraj naciaj lingvoj. En Linkedin, por varbado de anoncantoj. Sed, rakontu al mi, Stano, pri la plej grandaj malfacilaĵoj kiujn mi trovos survoje, viaopinie? Kiun konsilon specifan vi pretas doni al mi?

SM: Malfacilaĵoj? Ekzemple trovi kompromison por kontentigi la plimulton. Kompromison inter la oficiala organo de la asocio, la ĉefa Esperanto-revuo, kaj tio kion deziras la legantoj mem, kiuj ja abonas ĝin. Por ekscii pli pri tio, kian revuon volas havi la legantoj, mi faris du enketojn, en 2003 kaj 2006. La enketoj montris, ke la legantoj havas tre diversajn preferojn kaj dezirojn. Ekzemple, dum 28 procentoj de la enketitoj deziras legi pli pri Interreto, 19 procentoj volas legi pri ĝi malpli. Pri komputiloj 29 procentoj volas legi pli, 20 procentoj malpli. 42 procentoj volas pli da krucenigmoj, 21 malpli. Pri religioj 19 pli, 20 malpli, pri statistikoj 21 pli, 16 malpli... Ĉiuokaze, tiaj enketoj, kaj ĝenerale la kontakto, la dialogo kun la legantoj, tre gravas.

Alia malfacilaĵo estas la jarsezonoj. Dum la “niahemisfera” somero, kiam okazas plimulto de la Esperantaj eventoj, nia revuo ne kapablas raporti pri ili: la junia numero estas dediĉita al la estrara raporto, en la julia-aŭgusta aperas la plej vasta Kalendaro de Esperantaj eventoj (kiu prenas 4 paĝojn), la septembra kaj parte ankaŭ la oktobra numeroj raportas pri nia plej grava evento, la ĵus okazinta Universala Kongreso. En la ĉi-jara renkontiĝo kun la legantoj en Rejkjaviko estis donita (kaj laŭte aplaŭdita) la propono, ke la revuo aperu vere monate, do kun memstara numero ankaŭ en aŭgusto, por “ŝtopi la truon”. Ĉu vi havas ideojn kiel solvi tiujn malfacilaĵojn?

FV: Tre interesajn informojn vi liveras al mi. Mi planas ofte enketadi, pere de Espodata, www.espodata.com, sed pro la multaj ŝanĝoj, kiujn mi prezentos en la januara numero, tre bedaŭrinde mi ne havis tempon por tio. Do ŝangoj ŝprucis nur el intuicio, sperto kaj diskutado kun la estraranoj de UEA. Kiam leviĝos la kurtenoj januare, mi sentos min antaŭ internacia tribunalo. Certe ankaŭ la estraro de UEA! Pri sezonoj, Mark Fettes sendis al mi mesaĝon pri iu printempa kunsido, kaj mi ne komprenis, ĉar Brazilo ĉiam printempe someras. Ne estas en mia tro pika tropikujo okulfrapaj ŝanĝoj de unu sezono al alia. Pro tio mi forgesis delonge la lecionon pri geografio, kiam do komenciĝas printempo, kiam vintro. Mi aldonas malfacilaĵon: potencialaj kunlaborantoj ne komprenas, ke sur mia vojo estas limdato, kaj ofendiĝas, se mi insistas, ke reagon, respondon al mia peto je kunlaboro oni devas pritrakti prioritate. Kaj foje ili akceptas kunlabori kaj poste silentas senreage. Pri la menciitaj de vi: mi proponis al la UEA-estraro aperigon de kajeroj, ekzemple por la estrara raporto. Ŝokas min kaj certe ankaŭ la legantaron, ke oni dediĉas la tutan numeron de la revuo al tia raporto. Perdita numero! Bonvenus ankaŭ kajero semestra pri interlingvistiko kaj esperantologio. La kajero estus aldonaj alikoloraj paĝoj, tiamaniere ke la normala enhavo estu normale plu prezentata. Sed tio plialtigus la kostojn, kaj por presado kaj por ekspedo, kaj la esperantistaro ne emas pagi kotizojn, donaci monon al UEA. La bilanco krios, ke ne eblas. Pri preferoj ne estas grandioza solvo, kaj mi emas kontentigi la averaĝan esperantiston. Mi volas vendi plej multe miajn bakaĵojn kaj averaĝa esperantisto diktos la ritmon de la revuo. Tro longa kaj profundega teoriumado pri interlingvistiko ne havos ŝancon ŝteli spacon de averaĝuloj. Se temas pri interlingvistiko, mi emas aperigi nur leĝerajn kaj mallongajn artikolojn laŭ la stilo “por komencantoj”. Akademiajn artikolojn Esperanto aperigu kajere aŭ en la reta versio, kiu survojas. Mi tute konsentas, ke Esperanto estu monata. Mi allasas demandon pri eŭropocentrismo. Ĉu ĝi ekzistas, viaopinie? Laŭ mi jes, kaj brazila redaktoro kiel mi estas espereble la ĝusta homo por ŝanĝi tion. Kiel reagos la esperantistaro eŭropa, mi scios en la tribunalo.

SM: Pri eŭropocentrismo ni, eŭropanoj, apenaŭ konscias, kaj devas multe lerni. Oni instruu al ni ke Eŭropo ne estas la umbiliko de la mondo, kaj ke oni devas rigardi la mondon ankaŭ per la okuloj de neeŭropanoj. Bone do ke la revuo transiras al la manoj de ekstereŭropano... Fabrício, min, kaj certe ankaŭ la legantojn, interesas la ŝanĝoj, kiuj aperos en nia revuo ekde la venonta numero. Ĉu vi povas iom prepari nin, malkaŝi, aŭ almenaŭ aludi la plej gravajn novaĵojn aŭ ŝanĝojn? Resp. doni konsilojn ankaŭ al la kontribuantoj, la aŭtoroj de la tekstoj kaj fotoj?

FV: Jes, pri kelkaj ŝanĝoj mi emas aludi. Nur aludojn mi pretas prezenti, cetere, ĉar kontraŭe la peranto de ĉina fabriko de matracoj malkaptos la okazon surprizi la legantaron en 120 landoj (mi ofte maldormadas pro tio, ke legantoj el tiom da landoj atendas mian unuan numeron). Do, unu grafikisto kaj unu fakulo pri planado kaj administrado de reklamkampanjo asistadas, kaj plu asistados min pri la nova dezajno/enpaĝigo kaj kelkaj aliaj aferoj/iniciatoj. Novaj rubrikoj/sekcioj debutos, kaj aliaj prezentiĝos tute nove vestitaj. UEA aprobis miajn plej radikalajn kaj kostajn proponojn, post longa batalado, diskutado, ŝotado de pilko tien kaj reen kaj eĉ “karambolado” de la redaktoro kun la Estraro kaj Centra Oficejo. Eble oni atendis de la novbakita redaktoro timeman kaj singardan sintenon, sed sin prezentis veterana kaj hardita batalanto, ne preta rezigni facile pri siaj ideoj. Aliflanke, mi atendis konservativan, sed trovis noviĝeman estraron, plenan je tre seriozaj, kleraj kaj kompetentegaj homoj. Ili rajtigis min libere meti sur la tablon miajn ideojn, kaj “karamboloj” estas ja signo, ke malsamaj ideoj rajtas sursceniĝi egalrajte. De kontribuantoj mi petas paciencon. Mi faras nun miajn unuajn paŝojn, sur pluraj frontoj, kaj ne havis multe da tempo por plej vasta kontaktado. Ankaŭ pri fotoj ni havos grandan novaĵon kaj iun novaĵeton nur en la januara numero. Nu, por ke la legantaro havu ideon pri la revuo ekde januaro: la revuo kaj la movado estas geamantoj. Ili renkontiĝos en rendevuejo, la mondo, nur unu fojon monate, dum mallonga tempo. Kion ili faru kune, dume? Mi laboras por tio ĉi: https://www.youtube.com/watch?v=sC95p2B39Kw

SM: Kara Fabrício, dankon pro la interesa interparolo. Mi sincere deziras al vi sukceson en via ne ĉiam facila laboro, ke nia ŝipo ricevu sub via stirado novan venton, ke ĝi malkovru novajn horizontojn, ke la legantoj kun aplaŭdo akceptu viajn radikalajn ŝanĝojn kaj ke la revuo altiru multajn novajn abonantojn. Ke validu la ideo de Anatole France, kiun oni povas legi fine de viaj retmesaĝoj: “Por realigi grandajn aferojn ni devas ne nur agi, sed ankaŭ revi. Ne nur plani, sed ankaŭ kredi.”

Karaj legantoj, koran dankon pro la dek du tre belaj kaj neforgeseblaj jaroj! Mi adiaŭas vin el mia redaktora seĝo, kaj kun amika ĉirkaŭbrako kaj bondeziroj transdonas ĝin al Fabrício.

Lerni la germanan rete — danke al Esperanto

Peter Baláž

www.deutsch.info — per tiu ĉi adreso vi trovos novan projekton de E@I, kies ĉefa celo estas senpage kaj multlingve instrui la germanan lingvon.

Deutsch.info estas paĝaro por lerni la germanan, uzanta modernajn didaktikajn ilojn, en kiu troveblas ankaŭ praktikaj informoj pri la vivo kaj laboro en Germanio kaj Aŭstrio. La paĝaro estas dediĉita al la germana lingvo kaj al ĝia kreskanta signifo en la eŭropa kaj internacia kuntekstoj. Ekde novembro 2011 ok partneroj el ses eŭropaj landoj kunlaboris pri la projekto, kiun subtenis Eŭropa Komisiono pere de sia Programo de dumviva lernado.

La ĉefa celgrupo de la paĝaro estas motivhavaj lernantoj de la germana lingvo, kun intereso pri la lingvo, kulturo kaj loĝantoj de la germane parolantaj landoj. La paĝaro celas diversfakajn laboristojn kaj studentojn, kiuj volus translokiĝi en Germanion aŭ Aŭstrion, eventuale jam loĝas tie, kaj ankaŭ ĉiujn, kiuj bezonas la germanan lingvon en sia laboro, lernantojn, turistojn kaj loĝantojn de ĉelimaj regionoj.

La retejo mem estas interkultura, taŭga por komencantoj, uzantamika, translima, diverseca, interaga.

La paĝaro nun funkcias en 12 lingvoj, inkluzive de Esperanto! Danke al la helpo de pluraj volontuloj de Germana E-Asocio, kunordigataj de Martin Schäffer, aperis antaŭ la lanĉo de la retejo ankaŭ la Esperanta traduko. Interesa estas la fakto, ke la projekton mem elpensis kaj iniciatis esperantistoj, kaj pluraj el ili estis en la partneraj organizoj de la projekto — entute 5 el la 8 partneroj.

Eblas diri, ke danke al Esperanto kaj esperantistoj naskiĝis nova, lingvo-instrua retejo por ĉi tiu granda kaj grava lingvo de Eŭropo. Plua argumento kaj pruvo, ke esperantistoj ne nur zorgas pri si mem, sed ankaŭ kapablas esti utilaj por praktike helpi protekti kaj subteni la multlingvecon. E@I jam dum pluraj jaroj okupiĝas pri simila agado, ne nur poresperanta sed ankaŭ peresperanta. Post la kreo de la unua multlingva retejo por instrui la slovakan www.slovake.eu nun venas la retejo por la germana lingvo. Bona novaĵo estas, ke jam estas realigataj ankaŭ pliaj similspecaj projektoj: sub la gvido de EEU nun pretiĝas la enhavo de la multlingva retejo www.lingvo.info, kaj ankaŭ paĝaro por instrui la ĉeĥan lingvon.

Se vi interesiĝas pri traduko de la retejo en vian lingvon je volontula bazo, bv. kontakti nin ĉe: a...@deutsch.info.

Dudekjara jubileo de la ĝemelurboj Herzberg am Harz kaj Góra

Zsófia Kóródy

En oktobro la du ĝemelurboj festis en la Kavalira Salono de la kastelo de Herzberg la dudekjaran jubileon de la ĝemeliĝo.

Jam naŭ jarojn la pontolingvo Esperanto ludas gravan rolon por la amikaj rilatoj inter ambaŭ urboj, kaj per Esperanto fortiĝis kunlaboro ne nur inter la lernejanoj, sed ankaŭ inter la plenkreskuloj, kaj plivastiĝis la Esperanto-instruado. En Góra nun ekzistas aktiva kaj granda Esperanto-klubo, kies gvidantoj ricevis siajn movadan kaj lingvan pluklerigadon en Interkultura Centro Herzberg.

La urbestro Gerhard Walter, kiu intertempe mem parolas Esperanton, dum la solena festo emfazis la gravecon de Esperanto por la amikeco kaj komunikado inter la du ĝemelaj urboj.

Partoprenis la feston delegacio el Góra sub la gvido de la urbestrino Irena Krzyszkiewicz. Krome ok esperantistinoj de la Esperanto-klubo en Góra vizitis nin dum kelkaj tagoj. Ewa Kukielka el Herzberg tradukis por la politikistoj el la pola al la germana kaj inverse. La urbestro Gerhard Walter ŝatis paroli kun kelkaj gastoj el Góra en Esperanto. Parto de la festprogramo estis bildprezentado de Zsófia Kóródy kun resumo pri la sukcesaj Someraj Arbaraj Lernejoj (SALO), kiuj jam sesfoje okazis en Herzberg kaj dufoje ĉe Góra kun gelernantoj el ambaŭ urboj. En la Esperanto-grupo de Góra aktivas tri pentristinoj, kiuj ekspoziciis pli ol 70 belajn pentraĵojn laŭ diversaj artstiloj en Herzberg, nome en la kastelo, en la gimnazio, en la urba biblioteko kaj en la urbodomo. Ankaŭ tio estis bonega reklamo por Esperanto.

La Esperanto-Centro organizis novan ekspozicion en la Esperanto-salono de la kastelo. Ĝi temas unuavice pri la sukcesa praktika uzado de la komuna pontlingvo Esperanto. La jubilean kunvenon eluzis grupo de instruistoj el ambaŭ urboj por trakti la estontan kunlaboron kaj komunajn projektojn.

TEJO tutmonde

Universitato de Esperanto

Romualda Jeziorowska

Universitato de Esperanto estas nova projekto de Pola Esperanta Junularo (PEJ), farata en kunlaboro kun la Asocio de Polaj Studentoj de Varsovia Universitato, la plej granda kaj la plej grava superalerneja centro en Pollando.

Kadre de la projekto PEJ preparis serion de prezentadoj, ĉefe por studentoj. Per ili oni povas ekscii pri la ideo de la lingvo, ekkoni la bazajn regulojn kaj utilon de Esperanto. Laŭplane okazos 15 renkontiĝoj po 90-minutaj, ĉiun duan semajnon en ĉi tiu universitata jaro. La ideo estas, ke ĝi povas funkcii kiel plena kurso aŭ apartaj prelegoj, do neĉeestado dum iu el la prelegoj ne estas obstaklo por aliĝi.

La unua inaŭgura parto okazis la 29-an de oktobro, kiam pri la “Ideo de la lingvo internacia” prelegis Arkadiusz Zychewicz. Li parolis pri komunikaj problemoj, lingva maljusteco kaj diskriminacio, por unue montri al la interesiĝantoj ke vere ekzistas bezono enkonduki internacian lingvon, prefere facilan. La aŭskultantaro konsistis el diversaj personoj, ne nur studentoj, kaj ili ĉiuj estis demandemaj. Indas rimarkigi ke kvankam la urbo de Zamenhof troviĝas en Pollando, ofte videblas ke niaj samlandanoj apenaŭ scias pri Esperanto, aŭ en la plej bonaj kazoj rilatigas ĝin kun io sekreta, ne plu viva. Mi mem ofte spertis tiaĵojn: eĉ ĉe universitatoj kiam studentoj volis verki sciencajn laborojn kun temoj ligitaj al Esperanto (ĉu pri la fenomeno de neŭtrala internacia kulturo, ĉu de la lingvistika vidpunkto) mi aŭdas ke ekzemple ĝi tute ne estas lingvo. Pro tio la projekto Universitato de Esperanto celas ĉefe informi pri la bazaj elementoj de la lingvo, ideo, movado kaj kulturo rilata al ĝi, instruado de la lingvo mem staras en la dua vico (sed kompreneble ni instruos ankaŭ pli praktike, inter aliaj okazos rektmetoda leciono iun fojon). La postaj planataj leciontemoj dum la jaro estas: Ludo kun vortoj; Zamenhof, la kreinto de Esperanto; Por kio utilas Esperanto?; Lingva politiko; Esperanto el psikologia vidpunkto; E-aranĝoj; Famaj esperantistoj; La loko de Esperanto inter la planlingvoj; E-radio; Literaturo; Organizado de E-eventoj kun PEJ; Esperantaj lokoj en Varsovio (ekskurso); Koncerto/ filmo. La prelegantoj estos antaŭvideble: Agata Cichocka, Anna Maria Koniecpolska-Lachowska, Łukasz Żebrowski, Przemysław Wierzbowski, Natalia Żebrowska, Szabolcs Szilva, Romualda Jeziorowska kaj eventuale eksterlandaj prelegantoj.

Por PEJ la kunlaboro kun Asocio de Polaj Studentoj kaj Varsovia Universitato estas la unua tiom serioza kaj granda projekto de pluraj jaroj. La kurso estas reklamata ĉe fejsbuko kaj per paperaj afiŝoj sur la konstruaĵoj de Varsovia Universitato. Pri la projekto informas ankaŭ kelkaj porstudentaj paĝaroj, reta Vikiradio, kiu promesis registri ĉiujn prelegojn kaj enretigi ilin por neĉeestintoj kaj por la loka studenta radio Kampus. Ne mankas ankaŭ laboro por PEJ-anoj, ni daŭre dissendas reklamilojn inter neesperantaj amikoj (laŭ niaj neoficialaj statistikoj ĝuste tio estas la plej efika maniero por varbado), kaj jam zorge preparas la sekvajn prelegojn. Nia revo estas komenci dum la venontaj jaroj similajn kursojn ĉe aliaj polaj universitatoj kaj popularigi inter studentoj kaj universitatanoj la Lingvon Internacian, ĝis nun nekonatan por multaj, por krei novan intereson. Tio ja povas sukcesi — ofte okazas ke novaj modoj de la ĉefurbo sufiĉe rapide trovas disĉiplojn en aliaj malpli grandaj urboj. Kompreneble nenio okazos per si mem, do ni daŭrigos la laboron kaj atendas freŝajn polajn komencantojn por Esperantujo!

Recenzoj

Urug & Urug

Urug. Hella S. Haasse. El la nederlanda trad. Piet Buijnsters. Hago: Internacia Esperanto-Instituto, 2012. 113p. 20cm. ISBN 9789080565104. Prezo: € 12,90. Urug. Hella S. Haasse. El la nederlanda trad. Gerrit Berveling. Zwolle: VoKo, 2012. 79p. 20cm. Prezo: € 9,00

Kion jaroj ne donis, ofte minuto alportas... proverbis jam Zamenhof kaj mi supozas ke li pensis pri Urug... Li nur mistajpis “ofte” anstataŭ “ope”. Finfine aperis, preskaŭ samtempe, du tradukoj de la plej Esperanto-spirita novelo el la nederlanda literaturo. Kial ni devis atendi tiel longe?

Aprezeco

En la jaro 1948 aperis, kiel librosemajna donaco (ĉiujare oni organizas tian librosemajnon, dum kiu ĉiu aĉetanto de minimuma sumo da libroj ricevas senpagan novelon) Urug de Hella Serafina Haasse, sed sen mencio de la aŭtornomo. La aŭtorino naskiĝis, 30 jarojn antaŭe, en Indio (Mi, same kiel la tradukintoj, uzas “Indio” por indiki la nederlandan kolonion, kiu poste iĝis Indonezio), sed venis, dudekjara, al Nederlando por studi en universitato. En la novelo Urug ŝi volas, kun amo, pentri la homojn de sia naskiĝlando. Ĉar ĝi estis librosemajna senpaga libro (Imagu! Ankaŭ tiam estis kriza tempo!) ĝi amase distribuiĝis kaj legiĝis. Multaj legantoj tamen sentis malmulte da amo al la indiaj indiĝenoj. Indio tiam ankoraŭ ne iĝis Indonezio (ĝi sendependiĝis en la jaro 1949). Multaj priploris buĉitajn koloniistojn kaj laŭdis buĉantajn nederlandajn policistojn... (oni oficiale parolis pri “policaj intervenoj”, kvankam fakte temis pri akra milito) kaj ili ne povis kompreni, por uzi nederlandismon — kiu cetere troviĝas en unu el la tradukoj — ke la nederlandanoj fakte “havis nenion por fari” tie! (signifo: ne rajtis, 300 jarojn antaŭe, entrudiĝi en la teritorion). La novelo furoris, kune kun la kaŭzitaj diskutoj, kaj ĝi restis furora. Aperis, ĝis nun, pli ol 50 eldonoj kaj ĝi tradukiĝis en minimume 15 (nun 16) lingvojn. Ankaŭ filmo estis farita laŭ ĝi. Ŝajnas cetere ke estas nun iu “Uruga etoso”, kiu povas klarigi la aperon de la du samtempaj Esperantaj eldonoj... la reelsendon de la filmo en televidaj programoj, kaj la furoron de nova angla traduko, en Portobello-books, sub la titolo La nigra lago. La ĵusa nova angla traduko rezultigis cetere multe da artikoletoj en anglaj ĵurnaloj, tiel ke eĉ literatura suplemento de flandra ĵurnalo dediĉis, ĉi-semajne, artikoleton al ĝi.

Bildo

Iusence la titolo kiun la brita eldonisto donis al la novelo, estas pli trafa ol la originala titolo. Urug, tion vi verŝajne jam supozis, estas la nomo de india junulo, sed tiu junulo ne estas la ĉeffiguro en la novelo. La unua frazo de la novelo estas: “Urug estis mia amiko”. La ĉeffiguro de la novelo estas “mi” el “mia” en la frazeto, sed la “mi” restas sennoma. Eĉ liaj gepatroj (krom posta novedzino) nenie nomiĝas. Sed en la novelo gravan rolon ludas Telaga Hideung (= Nigra Lago). En ĝi dronas (en la komenco, ne tuja, de la novelo) la patro de Urug, dum klopodo savi la endanĝerigitan “mi”n. Parte, sed vere nur parte, kaŭze de tio, la knabo Urug, naskiĝinta kelkajn semajnojn post “mi”, estas pli-malpli kunedukita kun “mi”. La libro priskribas kiel ambaŭ infanoj, knaboj, junuloj iom post iom disevoluas. Fine, apud la Nigra Lago, ili konfrontiĝas en vivminaca milita situacio... kvankam restas dubo ĉu vere la india minaconto estis Urug. En la fina paragrafo la novelo aludas la metaforan simbolan rolon de la Nigra Lago. Mi citu: “Estas superflue konfesi ke mi ne komprenis lin. Mi konis lin, kiel mi konis la Nigran Lagon — spegulantan surfacon. La profundon neniam mi sondis.”

Lokaj koloroj

La nederlandaj aŭtoroj kiuj verkas pri Indio, ĉiam semas indiajn vortojn tra la tuta libro. Estas kiel efelidoj: iuj trovas ilin ĉarmaj, aliaj ĝenaj. Mi persone — sed vi povas havi alian ideon — trovas ilin precipe ĝenaj. Ili, por mi, havas neniun “aldonan valoron” kaj nur akcentas la “ni-kaj-ili”-senton, la konscion pri fundamenta malsameco... kun aldona valorskalo. La tradukintoj, kompreneble, povas pravigi sin per “fideleco al la originalo”, kiu ja ankaŭ estas efelidita.

Sed ambaŭ tradukoj uzas duan lokan koloron, kiu estis evitebla kaj, laŭ mi, evitinda. Kvankam mia penslingvo (se entute oni pensas lingve) kaj mia laborlingvo estas Esperanto... sed okazis kelkfoje, tiel ĉe unu kiel ĉe la alia tradukinto, ke mi subite pensis nederlande, ke la teksto stumbligis min kaj devigis min ŝalti lingvon! Tute klare, subkonscie, la Esperantosekcio de mia Ĉomskimaŝino reĵetis la frazon, la nederlanda sekcio ĝin akceptis: “Mi turnis min kaj vidis stari enlandulon”. Aĥ, ĉu ne tutsimple “kaj rimarkis enlandulon”? Se oni rekte pensas en Esperanto oni ne “vidas stari”! Plej ofte nur unu tradukinto kaptiĝis, kaj vere foje unu, foje la alia... Unu fojon temis pri vere malfacila tipa nederlanda esprimo. Unu tradukinto redonas la esprimon preskaŭ laŭvorte: “Vi ja etendas la manon ĉe Lida”. La alia eltiriĝis per klariga traduko: “Vi tamen permone subtenigas vin fare de Lida”... sed ekzistas en-PIV-a Zamenhofa esprimo, kiu bildigas la saman nocion: “turni sin al ies poŝo” (v. poŝo). Do mi proponus: “Sed vi ja turnas vin al la poŝo de Lida”, kaj tio ŝajnas al mi komprenebla, ankaŭ por iu kiu ne memoras la Zamenhofan esprimon. Atentu, tiuj efelidoj ne abundas... kaj povas esti ke ili ne estas eviteblaj ĉe tradukado. Verŝajne ankaŭ mi mem de tempo al tempo preteratentis tiajn lokajn kolorojn?

Uruga spirit-etoso

En indiaj romanoj, ekzemple ĉe Couperus, ofte la aŭtoroj teksas mitan strangan etoson kun interveno de spiritoj ktp. Fakte mi komencas kredi ke iu tempa neklarigebla etoso vagas ie en la atmosfero, kaj ke la nuntempa estas ia Uruga. Ideoj maturiĝas kiel fruktoj, pendas kaj atendas rikolton. Tio klarigus la hazardon de du samtempaj tradukoj, post tiom da jaroj, kaj la apero de Urug en televido, filmo kaj eĉ en Britio. Eble ĝi puŝis niajn tradukantojn al hasteco, ĉar mi ne povas ne havi la impreson ke ambaŭ iom haste zorgis sian verkon. Iom da ripozo post tradukado, iom da maturiĝo kaj posta relego kiel memstaran Esperantan tekston fore de la originalo... estus povinta eviti kelkajn makuletojn. Ankaŭ la preskoboldo papiliumas inter tiuj ideonuboj, ĉar ĝi en unu traduko forŝtelis akuzativliteron por glui ĝin troige al la alia traduko! Stranga afero, sed juĝu mem: “La pejzaĝo kiu ĉe la vojkurbiĝo etendiĝis antaŭ mi, eĉ el miaj terursonĝoj mi ne rekonis. — La pejzaĝon kiu etendiĝis ĉe la kurbo de la vojo antaŭ mi, eĉ pli teruris ol angorsonĝo”. Amuza koincido, ĉu ne?

Pri koloniado... kaj pretekstoj...

La novelo estas pensiga. Ŝajnas al mi ke la nederlandaj maniero kaj historio de koloniado diferencas de la belga. Mi ne povas imagi belgan romanon pri nia iama kolonio, en kiu ne aperus misiistoj. Ĉe ni la ĉiama klarigo estis ke la nigruloj avide deziras nian helpon, por ke ni, pere de baptado, savu ilin de eterna brulado en la infero kaj ke ili sopiras algluiĝi al nia kulturo pere de la edukado kiun ni prizorgas... En nederlandaj tiatemaj libroj mi neniam renkontis misiistojn. Kiun pretekston ili uzis por kaŝi la verajn motivojn?

Nu ja, pasis la tempo ke iuj regnoj, pere de sia superforto, el avida profitemo altrudas sian kulturon en fremdajn teritoriojn, perforte akaparas terenojn kaj eĉ ne iomete klopodas imagi al si ke la indiĝenoj ne estas ekevoluintaj prasimioj... aŭ ĉu mi sarkasmas?

Tradukproblemoj

La unua frazeto de la novelo estis tre simpla kaj facile tradukebla, neniu problemo. Ankaŭ la lasta frazeto estas tre simpla, tre mallonga. Ĝi konsistas el nur du vortgrupoj: substantiva subjektgrupo kaj verboformo. Tamen ĝi estas eksterordinare malfacile tradukebla, kaj mi bezonus kelkajn semajnojn, mi timas, por trovi taŭgan tradukon. Estas iu rezigna finfrazeto, por indiki ke oni ne konas respondon sed ankaŭ ne multe zorgas.... ni vidos, aperu/okazu io ajn. Laŭlitere en la nederlanda: La tempo (= la estonto) instruos (ĝin). En la priparolataj tradukoj troviĝas: “La tempo lernigos tion” kaj “Fine tion mi ekscios”... sed neniu el la du al mi ŝajnas taŭga. Eble: Estonto decidu... aŭ Estonto respondos...

Kaj kiun aĉeti?

Mi ne listigos la preserarojn, kiuj cetere estas malmultaj. Sed mi ne povas ne mencii ke Piet Buijnsters iom sisteme misuzas la vorton alie kun la loka signifo: aliloke. PIV ja klare avertas ke la vorto alia ne estas korelativo. Li ankaŭ ofte neglektas temporilatojn en nerekta parolo. Al interesatoj mi konsilas aĉeti ambaŭ versiojn, ĉar temas tamen pri relative malmultekostaj libretoj kaj foja komparo de ambaŭ tekstoj certe estas instrua okupo.

Petro Desmet

Ĉu vere pacifisma romano?

Invado: Tero. Harry Harrison. Trad. Mikaelo Ĉertilov. Moskvo: Impeto, 2012, 159p. 20cm. ISBN 9785716102422. Prezo: € 12,60

En iu epoko mi legis multajn sciencfikciajn romanojn... kaj laciĝis prie. Mi des pli iom angore eklegis la romanon de Harry Harrison, sed rapide mi sekvis la rekomendon de la aŭtoro mem (mane skribitan en Esperanto): Legu! Ĝoju!

Fluganta telero surteriĝis en Novjorko. Interne de la ŝipo la soldatoj trovas du kreaĵojn mortintajn, trian ili mortigis post atako, kaj en alia ĉambro ili trovas alian kreaĵon ĉenitan al muro, kiu alparolas ilin... ruse! Kaj tiu kreaĵo, kiu parolas ankaŭ angle, kun forta akĉento, sin nomas oinno kaj asertas ke la mortintoj estas blettroj, aĉuloj kiuj volas neniigi oinnojn kaj invadi la teron. Rapide la kolonelo Robert Hejvord renkontas Nadjan Andrianovan: “Ŝi komencis kiel tradukisto de Komitato pri Ŝtata Sekureco — KŜS. Ŝi daŭre lernis lingvojn. Nun ŝi parolas minimume en dek kvin lingvoj. Ŝi studis analizon kaj nun estas ĉefo de la usona fako de esplorservo en Vaŝingtono.” Rapide do ŝi lernas la lingvon de Hes’ bu, la oinno. “Ĝi estas same faciligita kaj aranĝita kiel Esperanto. Post kiam la principoj estas komprenitaj, do restas nur lernado de la vortaro.”

La unua bombo falis sur Denveron. “Ĉiuj ili estas mortaj. Duono da miliono, pli, ĉiuj mortis. Sola bombo.” “Ankoraŭ du urboj estis trafitaj per radiaj bomboj, Metz (Messo) norde de Francio kaj Tomsk en USSR.” Ĉar la blettroj havas bazejon sur la luno, niaj du herooj decidas iri tien por vere scii kion deziras tiuj estaĵoj. Kaj ili ekscios, ke la aĉuloj estas la oinnoj. Do kiun kredi?

Tion vi scios “legante kaj ĝojante”! Ĉu la romano estas “pacifisma” kiel asertas la tradukinto? Malfacilas respondi. Ja ni komprenas Nadjan kiam ŝi diras: “Ĉu vi konscias, kiel ĉio povus esti bone, se ni uzus tiun feliĉan okazon, almenaŭ unufoje en sanga homa historio atingi venkon per paco, sed ne per milito? Etendi manon de frateco al Galaksio! Ne sangan manon de morto!”... kaj same ni komprenas la kolonelon Hejvord: “Li ne havis dubojn. Li devis esti ĉi tie. Li ĝuste sciis, kio okazis. Jes, certe, tio estis venko.”

Ĵak Le Puil

La interno valoras ĝuigan eklegon

Amaro. Sten Johansson. Chapecó-SC: Fonto, 2005. 222p. 21cm. Prezo: € 16,50

Sten Johansson estas sendube unu el la plej fekundaj esperantlingvaj aŭtoroj de nia epoko. Jam dum pli ol 25 jaroj preskaŭ ĉiujare aperadas liaj noveloj, romanoj kaj eseoj, kaj kiam li ne originale verkas, li tradukas. Lia pasio por la Esperanto-literaturo kondukis lin al la establo kaj aktualigo de du ne plu malhaveblaj retaj entreprenoj: la “Originala literaturo de Esperanto” (OLE) ĉe esperanto.net/literaturo kaj la kompleta listo de ĉiuj premiitaj verkoj kaj aŭtoroj de la Belartaj Konkursoj de UEA ekde 1950 (esperanto.net/literaturo/bk).

Lia ĝis nun dekkvina originala verko, lia tria kaj plej ampleksa novelaro, aperis en 2005 kaj nomiĝas Amaro, same kiel ties plej longa teksto, kiu samtempe estas unu el la plej interese strukturitaj el la 30 rakontoj de la libro: aro da monologoj (kiuj povus esti pensoj aŭ leteroj), konektitaj sole per la amdeziro de la unuopaj monologantoj al la sekva homo en la longa ĉeno, kiu siavice ĉiam havas diferencan objekton de adoro. Iom memorige al la dramo Der Reigen (La cirklodanco) de la aŭstro Arthur Schnitzler, sen la socia, la erotika kaj la skandalema elementoj, sed kun pleno da emocioj kaj neeviteblaj humoroj.

La dua novelo, en ordo de amplekso, titoliĝas “Lunovario”, sinistra sciencfikciaĵo, en kiu scienca trofervoro sur la luno kaj surteraj katastrofoj rezultigas seneliran dilemon. Ĝi estas spirhaltiga ĝis la lasta linio, unu el la plej fluaj, plej rapide evoluantaj rakontoj de la volumo.

Ĉirkaŭ ĉi du centraj, longaj tekstoj grupiĝas 27 rakontetoj de du ĝis dek paĝoj. Kun iom da pacienco la leganto atingos paĝon 33 kun la unua vere elstara ruzaĵo de la libro, “Meti limon” — rakonteto pri nurvirina socio, en kiu rakontatas sekreta aventuro kun vira prostituito — kaj post ĝi sekvas unu fantazi-, emoci- aŭ eventoplena legaĵo post la alia (kelkaj rilatantaj al Esperanto) el la plumo de unu el niaj plej maturaj verkistoj.

En la fina, 30-a teksto, Sten Johansson (eble konscia, ke daŭros almenaŭ ok jarojn ĝis la priskribo de la libro en la centra revuo de Esperantujo) mem donas tri satirajn recenzojn pri la novelaro; kaj legantoj kun iom da humuro kaj da scio pri la strangaĵoj de la Esperanta literaturo (kaj de esperantistoj) certe ĝuos ankaŭ tiujn.

Se vi vidas la libron en libroservo, ne malkuraĝiĝu pro la, bedaŭrinde, iom malbonŝanca kovrilo. La interno certe estas ne nur bele presita, sed valoras ĝuigan eklegon.

Ulrich Becker

Serĉata: helpo por disvolvi esplor-reton

La usona esplorfondaĵo ESF serĉas part-tempan Sciencan Kunordiganton kiu proksime kun laboros kun estraranoj kaj stabanoj por disvolvi sciencan komunumon kaj esplor-reton pri inter lingvistiko, en Nord-Ameriko kaj alikontinente.

La taskaro inkluzivas varbadon kaj korespondadon, la evoluigon de esploriloj (retpaĝoj, bibliografioj k.s.) kaj konsiladon al la estraro pri promesplenaj iniciatoj kaj evoludirektoj.

Bonega kono de la angla estas nepra; kapabloj en Esperanto estas tre dezirindaj, same kiel konoj pri unu aŭ pluraj aspektoj de interlingvistiko (ekz. lingvopolitiko kaj lingvoplanado, interkultura komunikado, transnaciaj sociologio kaj historiografio, kaj simile). Ni volonte ricevas kandidatiĝojn de studentoj postdiplomaj, same de homoj kun postdiploma kvalifiko en parenca fako. Bonvenas pruvitaj spertoj pri esplorretoj je nacia aŭ internacia nivelo, same kiel konoj pri la planado kaj ellaboro de retejoj kaj datumbazoj. Horojn kaj rekompencon oni fiksos interkonsente kaj surbaze de kvalifikoj kaj spertoj. Por kandidatiĝi, bonvolu rigardi la plenan postenpriskribon ĉe http://esperantic.org/en/research/internship.

La novaj redakciaj adresoj

Kontribuaĵojn por sekvaj numeroj de nia revuo kaj mesaĝojn por la nova redaktoro bonvolu adresi al: r...@revuoesperanto.org

UEA invitas prelegi en la Bonaera IKU-sesio

Dum la 99-a UK en Bonaero okazos la 67-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato.

UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn pri prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, PK 767, IL-71799 Makabim, Modiin, Israelo; rete: a...@huji.ac.il, ĝis 2014-01-31.

Lige kun IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Proponantoj de IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kies unua prelego estos parto de IKU kaj kiu aldone havos du daŭrigajn prelegojn. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Aparte bonvenaj estos prelegoj lige kun la kongresa temo “Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco”, sed bonvenos ankaŭ prelegproponoj pri aliaj temoj. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto (kune ne pli ol unu paĝo).

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Akceptita prelego estos rekompencita per honorario de 260 EUR. Pliaj detaloj kaj antaŭaj prelegoj kaj resumoj troviĝas ĉe uea.org/dokumentoj/IKU.

La 21-a Internacia Esperanto-Semajno

Kelkaj entuziasmaj katalunaj esperantistoj organizas ĉiujare allogan Esperanto-Semajnon ĉe la marbordo de Mediteraneo.

Ĉiam ĝi okazas alterne norde kaj sude de Barcelono, ĉi-foje en la bela urbo Lloret de Mar, unu el la plej vizitataj turismaj centroj de “Costa Brava” — la Sovaĝa Marbordo.

La aranĝon partoprenis 136 esperantistoj el 15 landoj. La plej aĝaj estis 95- kaj 97-jaraj geesperantistoj el Sant Cugat del Vallés.

La inaŭguran ceremonion ĉeestis la urbestro de Lloret s-ro Romà Codina i Maseras. Li afable bonvenigis nin dezirante sukcesan restadon. Barbara Pietrzak el Pollando salutis nome de UEA kaj prelegis pri la gazeto Heroldo de Esperanto, menciante ĝiajn iamajn redaktorojn. Ŝi omaĝis la grandajn laboron kaj meriton de Ada Sikorska-Fighiera por Esperanto kaj rakontis pri la E-movado en Pollando kaj la Pola Retradio, kies elsendojn ŝi efike prilaboras kaj prezentas.

De Paulo Branco ni eksciis pri la funkciado de Eŭropa Unio. Li, kiel kompetenta persono pro siaj funkcioj en diversaj institucioj de EU, detale priskribis la nuntempan situacion en Bruselo. Wolfgang Günter en siaj prelegoj “Kulturo de daŭropoveco” parolis pri la neceso de malpliigo de produktado kaj konsumado por pli digna vivo de ĉiuj.

De la geedzoj Bušs el Latvio ni eksciis pri la fama litova pentristo kaj komponisto Mikolajus Konstantinas Čiurlionis. Ilia dua prelego temis pri la tri Baltaj landoj. Samtempe ili invitis partopreni la 50-an jubileon de BET (Baltaj E-Tagoj) venontjare en Latvio.

Nia kara organizanto, la poeto kaj pensulo Luis Serrano Pérez, dediĉis sian ampleksan prelegon al “La Agrikulturo”. Temis pri la influo de agrikulturo al la homa vivo ekde la pratempo ĝis nun. Rodica Todor el Rumanio instruis Esperanton al la partoprenantoj de diversnivelaj scioj. En la kurso la fluparolantoj plenumis donitajn taskojn, dum ŝi okupiĝis pri la komencantoj. Rodica kuraĝigis kaj lerte gvidis ilin al progreso. Kun granda entuziasmo ŝi sukcesis kontentigi ĉiujn grupojn.

La premio Ada Sikorska-Fighiera estis ĉi-foje atribuita al s-ino Alicja Lewanderska-Quednau pro ŝia efika laboro por Esperanto.

Kiel kutime okazis ekskursoj. Ŝipe ni direktiĝis al la proksima urbeto Tossa de Mar, kie ni supreniris (kelkaj per la urba trajneto, aliaj piede) al la kastelo por ĝui la belan panoramon. Restis tempo por promeno tra la stratoj kaj kafumado. Dum alia duontaga ekskurso ni vizitis la maran muzeon en Lloret kaj ekkonis ĝian historion. La tuttaga ekskurso gvidis nin al Girona, kie ni vizitis la malnovan kvartalon, vidis la katedralon kaj poste daŭrigis tra la montareca pejzaĝo ĝis la ĉemara urbeto Cadaqués. Iuj el ni promenis ĝis la urbeto Portlligat por vidi la domo-muzeon de la fama pentristo Salvador Dalí.

Dum la vesperaj programeroj ni dufoje “interkonatiĝis” ĉe vintrinkado. Ŝercoj, kantoj kaj poemoj animis tiujn vesperojn. En alia vespero la edzino de Luis, Maria Ferigle, per DVD prezentis la operon La Traviata.

Ne mankis folklora vespero kun havanaj kantoj de la jam konata ensemblo Montjuit kaj la fama trinkaĵo Cremat, per kiu finiĝis en gaja kaj neforgesebla etoso la 21-a Esperanto-Semajno.

Liba Gabalda

La 100-a Japana Esperanto-Kongreso

Sibayama Zyun’iti

De la 12-a ĝis la 15-a de oktobro 2013 la japana esperantistaro ĝuis en Tokio sian 100-an kongreson kun la temo: Esperanto ligas homajn korojn — de la pli-ol-100-jara historio al estonteco.

Aliĝis 719 kongresanoj, el kiuj efektive ĉeestis 585; el ili 48 estis el eksterlando.

La 1-a japana Esperanto-kongreso okazis en 1906, unu jaron post la 1-a UK. Sekvis kelkaj vakaj jaroj, sed feliĉe nur unu paŭzo dum la Dua Mondmilito, do ni havas la numeron 100 pli frue ol la UK.

Mi nomu tri karakterizaĵojn de tiu ĉi kongreso: programeroj malfermitaj al la publiko, riĉaj kulturaj atingoj, kaj internacieco, kvazaŭ eta UK.

La koridoro de la Turo-Halo Funabori estas en la kongreseja konstruaĵo. Jam dek tagojn antaŭ la kongreso la turo, kiun nepre trapasas la spektantoj de la 108-metra konstruaĵo, ekspoziciis japanlingvajn panelojn pri Esperanto.

En la akceptejo la kongresanoj ricevis krom la kutimaj dokumentoj memorlibron, la 212-paĝan Japana Literatura Juvelaro, kun 47 tradukitaj verkoj de 30 japanaj verkistoj, kontribuintaj laŭ alvoko antaŭ unu jaro. La 650-paĝa japanlingva Biografia leksikono de la Esperanto-movado en Japanio debutis en la libroservo.

En la inaŭguro, post la saluto de Mark Fettes, legita de la UEA-estrarano Lee Jungkee, sekvis saluto de la sep invititoj el Azio, nome el Ĉinio, Indonezio, Irano, Koreio, Nepalo, Taĝikio kaj Vjetnamio. Ili aktive partoprenis en multaj programeroj. La 13-an pli ol tri horoj posttagmeze estis dediĉitaj al publikaj prelegoj rilataj al la kongresa temo. Prelegis Gotoo Hitosi pri Kio estis Esperanto al japanoj laŭ historia perspektivo, Ulrich Lins (kun interpreto en la japanan) pri La japana E-movado en la monda perspektivo, kaj prof. Kimura Goro Christoph pri Esperanto kiel ponto por dialogado. La eksterlandaj kongresanoj ĝuis japanajn la programeron Spertu kulturojn, en kiu japanaj esperantistoj konatigis la ĉeestantojn kun la teceremonio, kaligrafio, arto de paperfaldado, ludoj, kantoj kaj la popola gaja danco nomata aŭa-danco.

Vespere la 13-an okazis publika koncerto, kiun prezentis Leo Sakaguchi Esperante kaj Amano Yayoi japane. En ĝi aperis jOmO el Francio kaj artistoj plene aŭ duone profesiaj montris diversajn ĝenrojn de muziko: hiphopon, korean muzikon, japanajn tradiciajn aŭ nuntempajn kantojn.

Vespere la 14-an okazis io simila al la Internacia Arta Vespero en la UK. Muzikemuloj kaj eĉ akrobatemulo elinter la kongresanoj ĝuigis la anojn, kaj jOmO gaje fermis ĝin.

En publika prelego kun interpreto japanen Osmo Buller el la CO de UEA prezentis la finnan esperantiston kaj diplomaton Gustav Johan Ramstedt, rezidintan en Japanio.

Jack Halpern, judo loĝanta en Japanio, prelegis pri lingvolernado.

Krome prelegis Lee Jungkee (Koreio), Osmo Buller (Nederlando), Márkus Gábor (Hungario), Joel Amis (Kanado) kaj pluraj japanoj.

En la ferma solenaĵo Kurita Kimiaki estis honorigita per la plej prestiĝa japana Premio Ossaka.

La 45-a Korea en Incheon

Ĝoja

La 45-a Korea Kongreso de Esperanto (KKE) okazis en Junulara Trejnejo en la urbo Incheon de la 26-a ĝis la 27-a de oktobro 2013, kun la kongresa temo Esperanto kiel dumviva lernado.

Partoprenis 143 esperantistoj el 6 landoj (koreoj, ĉinoj, japanoj, hungaro, aŭstraliano, ruso). La kongresa temo estis enfokusigita al la projekto Dumviva Lernado, kiun lanĉis la distrikto Namdong en la urbo Incheon por civitanoj en 2009. En ĝi ankaŭ Incheon-filio de Korea Esperanto-Asocio aktivas nome de Verdaj Steletoj, eĉ kiel premiito por la plej elstara modelo el ĉirkaŭ 50 rondoj, 2 jarojn sinsekve.

En Simpozio sub la prezido de prof. So Jinsu la simpozianoj diskutis pri la kongresa temo, kaj por du Kongresaj Universitatoj prelegis prof. Márkus Gábor pri De Nanzan ĝis Namsan kaj plu, kaj d-ro Kawanisi Teturou pri Historio de reforma movado de Esperanto. Okazis ok Fakaj Kunsidoj: Amuza lando de Esperanto, ILEI-Koreio, Lingvo de Espero, persekuta historio de Esperanto, E-Domo en Sidnejo, Kristanismo, Ŭonbulismo, Olivo-Kunsido kaj Matena meditada jogo. En la ekzameno el 13 ekzamenatoj nur kvar sukcesis. En aŭkcio 12 aĵoj estis venditaj je 168 000 ŭonoj, por subteni Korean Esperanto-Junularon. La partopenantoj promenadis en la Incheona Granda Parko malantaŭ la kongresejo kaj ĝuis la belan pejzaĝon kun kolororiĉaj aŭtunaj folioj.

En la Ĝenerala Kunsido de la KEA-deputitaro, prof. Lee Young-gu estis elektita kiel la nova prezidanto de KEA. Tri personoj estis premiitaj: Lee Jungkee, la estro de Seula E-Kulturcentro, ricevis la 13-an Hajpin-Premion pro sia aktiva agado por la korea E-movado. Premion al personoj kontribuintaj al la korea E-movado ricevis la Gwangju-Jeonnam-filio pro sukcesa okazigo de la 44-a KKE en 2012 kaj Cho Myungja (Ĝoja) pro la redaktado de la kongresa libro pli ol 10 jarojn.

Mi esprimas dankon al la partoprenintoj el proksimaj aŭ malproksimaj landoj kaj ankaŭ al la 33 lernantinoj, kiuj diligente laboris dum la kongreso kiel membroj de la E-rondo “Formikoj” de Moonil-Virina Supermeza Lernejo en Incheon.

Novaj ventoj, renovigita espero en Argentino

Rubén Diaconu Tkachenco

La 55-a Argentina Kongreso de Esperanto okazis de la 12-a ĝis la 14-a de oktobro en la urbo Karlo Paco (villa Carlo Pazs, Córdoba), brile organizita de Patricia del Carmen Prat kun forta apogo de la urbo.

S-ino Patricia estas nepino de la elstara argentina Esperanto-pioniro José Prat i Bonet (1894-1936).

La kongreso, kies temo estis “Insuloj sen izoliĝo”, allogis samideanojn el naŭ provincoj. Ĉeestis la malfermon municipaj gravuloj: la kunordigantino pri la historia ĥavaĵo, d-rino Alejandra Lega, direktorino pri la planado de fizika medio, arkitekto Liliana Bina kaj kunordigantino de la media klasejo, d-ino Marcela Fernández. Kondukis la malfermon s-ro Carlos Dalponte, konata profesia parolisto de la urbo.

Poste speciala ateliero estis dediĉita al la analizo de la situacio de la Esperanta movado en Argentino, kun daŭrigo en la dua tago. Post la ateliero la salono pleniĝis de infanoj kaj gejunuloj kun siaj familianoj por la premiada ceremonio de la konkurso “Arboj de Karlo Paco, arboj de la mondo”. Oni disdonis 23 premiojn, pri kiuj la decido estis malfacila, ĉar oni devis elekti inter 400 partoprenantoj. Krome, el Litovio, Svedio kaj Kroatio venis desegnaĵoj pri la temo “Arboj de la mondo”. AEL premiis ĉiujn sendintojn.

Fine Fernando Evangelisti parolis hispane pri “Valoroj por pli bona homaro” kaj Stephanie Cabovianco Esperante pri “Renovigebla energio por daŭripova disvolviĝo”. La unua tago finiĝis per koncerto de Penke Pereyra, kiu prezentis folklorajn kanzonojn.

Dimanĉe kunsidis la Asembleo de AEL, kiu interalie elektis la estraron. Kiel la nova prezidanto elektiĝis Jorge Enrique Cabrera. Vicprezidanto fariĝis Stephanie Cabovianco, sekretario Daniel Marcelo Lucero kaj kasisto Alcides Wentinck. Krome estas sep aliaj estraranoj.

Vespere sekvis denove prelegoj. Pri “Legado kaj verkado” parolis Carlos Stacul kaj pri “La intenco en ĉiu komunikado” Carina Julián, ambaŭ en la hispana. Rubén Diaconu Tkachenco prezentis Esperante la libron El idioma esperanto en la Ciudad Termal (Esperanto en la urbo de la termoj).

En la lasta tago Alfredo Valle traktis la temon “Ĉu komparado kaj konkurenco aŭ ĉu komuna agado?” Pri UEA kaj ĝiaj strukturo kaj organizo prelegis la ĉefdelegito Rubén Sánchez. En la fermo de la kongreso venis la konkludo, kial ĝi fariĝis tiel sukcesa kaj imitinda. La sekreto estis ĝia malfermo al la ekstera mondo, kiu estis invitita kaj inkludita en la programon, anstataŭ evento organizita nur por nia propra fermita rondo.

Forpasoj

Rolf Beau (1939-2013) forpasis la 18-an de septembro en Schweringen (Germanio). Li estis longe fakdelegito pri filatelo kaj kasisto de E-Ligo Filatelista / Amika Rondo de Esperantaĵ-Kolektantoj. De 1990 ĝis 1992 li estis peranto de UEA por la regiono de la eksa GDR. Li funkciigis ankaŭ libroservon.

Alphonse Diatta (1964-2013) mortis la 6-an de oktobro en Dakar (Senegalio). Botanikisto, li lernis E-on en 1986 kaj partoprenis en la 72-a UK en Varsovio en 1987. Ekde 2006 li estis delegito de UEA.

Adán Hrynkiewicz (1931-2013) mortis la 14-an de julio en Bonaero. Li eklernis E-on en 1959 kaj jam en la sekva jaro iĝis dumviva membro de UEA. Li abunde verkis kaj tradukis, uzante la pseŭdonimojn Ergoto de Bonaero, Diego Selso kaj A(dam) Rink. En 1967 li vojaĝis al Eŭropo kaj laboris unu jaron kiel helpsekretario ĉe Brita E-Asocio. En 1970 li gajnis la premion Nova Talento en la Belartaj Konkursoj de UEA. En la 70-aj jaroj li fondis Instituton de Esperanto, kiu eldonis amason da libr(et)oj kaj multajn revuojn. Inter liaj originalaĵoj estas Kelkaj strofoj (1963), Unua kanzonaro (1965), Dua kanzonaro (1965), Mirinda lando (1965), En la flamoj voluptaj de l’ amo (1966), Bonhumora injektilo (1973), Kalejdoskopa varieteo (1974), Bonhumoraj piloloj (1988), Ergotado, versumado! (1989) kaj La lorno por vidi Dion (1991). Krom multaj verkoj de A. Lopez Luna, li tradukis i.a. la hispanan klasikaĵon La friponeto de Tormes (1973) de nekonata aŭtoro, Argentina poemaro (1978), kaj la gravan La krimo de l’ milito (1973) de la argentina klerulo Juan Bautista Alberdi. Li aŭtoris ankaŭ lernilojn, i.a. ¿Habla usted en Esperanto? (1972) kaj Laŭtema vortaro Esperanto — angla — franca — hispana (1972). Krome, el lia plumo aperis la utilaj libroj Niaj plej grandaj verkistoj (1966) kaj Originala romanaro en Esperanto (1982).

Albert Jacquard (1925-2013), fama genetikisto, mortis la 11-an de septembro en Parizo. Li estis konata aktivulo por humanismo, homaj rajtoj, paco, eduka reformo k.a. ideoj. Li estis ankaŭ granda subtenanto de E-o, kion menciis radiaj kaj gazetaraj raportoj pri lia forpaso. Li membris en la Honora Komitato de la 83-a UK en Montpeliero (1998), kaj apogis la partion Eŭropo-Demokratio-Esperanto kaj la kampanjon por E-o kiel elektebla fako ĉe la abiturienta ekzameno.

Lena Karpunina (1963-2013) mortis la 4-an de novembro en Berlino, kie ŝi vivis kun sia esperantista edzo Gerd Bussing ekde 1993. Ŝi estis rusino, naskiĝinta en Duŝanbeo (Taĝikio). E-on ŝi lernis en 1988. En la 90-aj jaroj ŝi ekverkis en E-o, gajnonte 15-foje premion en la Belartaj Konkursoj de UEA. Libroforme aperis ŝiaj rakontaroj La bato (2001) kaj Neokazinta amo (2007). En 2000 ŝi estis elektita kiel membro de la Akademio de Esperanto. Ŝi estis dumviva membro de UEA.

Arvo Karvinen (1934-2013) forpasis la 6-an de oktobro en Helsinko. Blinda ekde sia 13-a jaro, li estis elstara aktivulo en finnaj kaj internaciaj blindulaj organizoj. Ekde 1960 li estis estrarano de Steleto (la finna sekcio de Ligo Internacia de Blindaj E-istoj). En LIBE li estis estrarano 1963-1967, prezidanto 2009-2011 kaj vicprezidanto en 2012. Li kunorganizis Internacian Kongreson de Blindaj E-istoj en Finnlando en 1969 kaj 1995, kaj estis LKK-ano de la 80-a UK en Tampereo (1995). Li reprezentis LIBE ĉe Eŭropa Blindul-Unuiĝo (EBU) kaj membris en ĝia Kultura kaj Eduka Komisiono 2007-2011. Komitatano A de LIBE ĉe UEA li estis 1994-2001. En 2007 EBU elektis lin sia honora membro.

Daniel Luez (1924-2013) forpasis la 5-an de novembro en Laon (Francio), kie li estis longe delegito. Li membris en UEA ekde 1948; ekde 1966 kiel dumviva membro. En la 50-aj jaroj li partoprenis en la kabaredo “La Tri Koboldoj” de Raymond Schwartz. En 1955 li fondis Korespondan Servon Mondskalan de UEA, kiun li gvidis ĝis 1965. De 1988 ĝis 1992 Luez estis redaktoro de Fonto. Li esperantigis i.a. Angelo, Tirano de Padovo de Victor Hugo, Sinjoro Jokasto kaj aliaj noveloj de Guy de Maupassant (1987) kaj kvin Maigret-romanojn de Georges Simenon, kaj tradukis al la franca la lernolibron Esperanto per rekta metodo de Stano Marček (2007).

Hamilton Nery dos Santos (1928-2013) mortis en septembro en Anápolis (Brazilo), kie li estis fakdelegito pri asekuro. Inter liaj atingoj estis la akiro de propra sidejo por Pernambuka E-Asocio en 1994, kiam li estis ĝia prezidanto.

Izao Carneiro Soares (1944-2013) mortis la 20-an de oktobro en Ribeirão Preto (Brazilo). Kuracisto, li estis konata fakulo pri homeopatio kaj multajn jarojn fakdelegito de UEA pri ĝi. Lia libro Homeopatio / Homeopatia (1993) aperis en pluraj dulingvaj eldonoj. Dulingve aperis ankaŭ lia Hahnemann de Meissen... a Paris / ĝis Parizo (ĉ. 2007) pri la patro de homeopatio. Li estis longe prezidanto de Kultura E-a Centro de sia urbo kaj unu el la movadaj motoroj en sia regiono.

Hieronymus Stroinski (1934-2013), em. fervoja poŝtisto, mortis la 9-an de septembro en Leipzig (Germanio). Li aktivis movade jam ekde la 50-aj jaroj, havigante E-eldonaĵojn el eksterlando al GDR kaj partoprenante en E-aranĝoj eksterlande. Li estis turisma fakdelegito, regule membris en Societo Zamenhof kaj ofte partoprenis en UK-oj k.a. renkontiĝoj, laste en la SAT-kongreso en Madrido en aŭgusto.

George Otto Vaske (1923-2013), em. flugkompania radionavigisto, forpasis la 16-an de septembro en São Sebastião do Caí (Brazilo). Ekde 1980 li estis dumviva membro de UEA kaj ekde 1984 delegito kaj fakdelegito pri radioamatorismo.

Ton Verwoerd (1930-2013), em. instruisto, mortis la 7-an de septembro en Heemskerk (Nederlando). Li kunlaboris por “Infanoj ĉirkaŭ la mondo”, estis estrarano de la nederlanda ILEI-sekcio 1991-1996 kaj de la Fondaĵo “Esperanto en la instruado”. Li kompilis kantarojn, i.a. Vivu la kanto (1996), kaj lernolibreton por infanoj, Mondiaal (1994). Li estis ankaŭ redaktoro kaj sekretario de la loka klubo, engaĝiĝis por la agado “Evidente” kaj por la projekto “Lernejo en Togolando”.

Revuo Esperanto 2014 1

UEA... Kien vi iros? Universala Esperanto Asocio perdis la sencon pri direkto kaj riskis fariĝi sensignifa organizo en bolanta mondo, sed...

Internacia Komerco: Ĉinoj elstaras kaj IKEF envojiĝas kiel avangarda faka asocio de UEA

Per tango varmiĝi en Bonaero

Sep Demandoj al Federico Gobbo

Novelanismo en Burundo strebas por la edukado

Ĝis 2017 multe da bonaj aferoj nepre okazos en la Esperanto-movado. Sed nur se ankaŭ vi partoprenos ĝin.

Estis tempo kiam la Esperanto-movado moviĝis surbaze nur de idealismo, sen planado, sen klaraj celoj je mallonga kaj longa tempo.

Sed la mondo ŝanĝiĝis kaj ni devas kune ŝanĝiĝi.

Pli ol iam ajn, venis la tempo popularigi la UEA-servojn, plifortigi la lokajn kaj la (inter)naciajn esperantistajn organizojn, plibonigi la instruo-sistemon, kapabligi la instruistaron, disvolvi novajn projektojn, pliriĉigi la kulturon, inter aliaj farendaĵoj. Finfine, eliri el la getto, serĉe al novaj laborfrontoj kie Esperanto povos partopreni en la nuntempa lingva tagordo.

Koni nian Strategian Planon estas fundamenta paŝo por ke ni interagu individue kaj enrete.

Tiu estas la defio kiun ni havas antaŭ ni. Jes ja, “ni havas”, ĉar se la lingvo estas nur unu, la movado estas tutaĵo konsistanta el ĉiuj kiuj ĝin amas kaj praktikas. Tial ni ĉiuj povas kaj devas kontribui.

Ĝis 2017, multe da bonaj aferoj okazos. Tio dependas ekskluzive de ni.

Por pli da informoj, aliru: www.uea.org/strategialaborplano

Malferme

Mark Fettes

Por fariĝi amasmovado

Nia renovigita revuo proponas daŭran inviton: evoluu kun ni!

Vi trovas en viaj manoj, aŭ sur via ekrano, renovigitan revuon. Nia nova redaktoro energie ĵetis sin en la laboron por rekoncepti kaj relanĉi ĉi tiun gvidan velŝipon de la Esperanta gazetaro. Nun li atendas viajn reagojn, konsilojn kaj kunlaboron en la pluvelado.

Mi persone tre ĝojas pro la entuziasmo kaj ambicio de la nova redaktoro, kiu estas kvazaŭ aldona estrarano de UEA, kiu helpas doni direkton kaj agordi la tonon de la tuta asocio. Aliflanke necesas rekoni, ke la renovigo de la revuo estas nur unu paŝo en tiu pli vasta renovigo, kiun celas la nuna estraro.

Enkonduke al la nova jaro kaj prilume al la kovrila temo, mi ŝatus dividi kun vi kelkajn pensojn pri tiu renovigo. Pli ĝuste, pri nur du ŝlosilaj demandoj: kia movado ni fakte estas? Kaj kiel evolui al movado, kiu povas ŝanĝi la mondon?

Plenumo de deziroj

Kiu movadano ne devas foje respondi al la demando, kiom da homoj fakte parolas la lingvon? Kaj oni parolas jen pri dekmiloj, jen pri centmiloj, eĉ foje pri milionoj da esperantistoj, kvankam ni ĉiuj scias, ke en la lastaj jaroj UEA apenaŭ sukcesas kunskrapi kvinmilon da individuaj membroj.

Evidente gravas la difinoj. La KER-ekzamenoj, ekzemple, liveras al ni utilan difinaron, pri lingvokapabloj en niveloj A1 ĝis C2. Ĝis nun la ekzamenojn trapasis, en unu nivelo aŭ alia, ĉirkaŭ 1 400 homoj. Estus bele, se ni povus kreskigi tiun nombron al 14 000, aŭ eĉ al 140 000, ĉar tio komencus doni pli kredindan bildon pri la amplekso de la lingvokomunumo. Kaj tia dokumentado ja apartenas al niaj prioritatoj.

Sed ne tiel, aŭ ne nur tiel, ni ekhavos amasmovadon. Por tio necesas plivastigi nian komprenon de esperantisteco, por inkluzivi ankaŭ niajn samideanojn. Kiel foje skribis Helmut Welger, ni pli bone komprenos Esperanton se ni imagos ĝin, ne kiel lingvon kun interna ideo, sed kiel ideon kun interna lingvo. Kaj tiu ideo — de homa digno, homa solidareco, egaleca kaj sincera interhoma komunikado en tutmonda skalo — estas tio, kio povas tuŝi la koron de milionoj.

De Kees Ruig, nederlanda fakulo pri enmerkatigo, mi lastatempe ricevis la konsilon: aĉetantoj ne aĉetas produkton, ili aĉetas dezirplenumiĝon. Do, necesas konscii, ke ni vendas ne nur lingvon. Ni vendas unue, kaj ĉefe, homaranecon.

Paroli kaj aŭskulti

Per homaraneco mi celas la senton, ke oni mem aktive partoprenas en iuspeca tutmonda kulturo — ne simple kiel konsumanto aŭ kliento, sed kiel kunkonstruanto. Tiu kulturo mem, do, estas alia ol la kulturo de la grandaj kompanioj kaj traktatoj. Oni povus nomi ĝin civitana kulturo aŭ, kiel estas proponata en la ĉi-numera ĉefraporto, kulturo de la tria sektoro. Mia elekto de “homaraneca” omaĝas la pensaron de Zamenhof, al kiu ni ŝuldas pioniran laboron pri ĝia etika bazo.

Kiom da homoj en nia nuntempa mondo sentas ligitecon al tiu homaraneca kulturo? Certe temas pri minoritato: ĉu 2%? 5%? Tutmonde, tamen, temas tutcerte pri dekoj da milionoj. Tiuj homoj estas niaj aliancanoj — niaj samideanoj. Multaj el ili verŝajne neniam aŭdis pri Esperanto. Ili estus tamen pretaj subteni ĝin, ĉar ĝi kongruas kun iliaj valoroj, ilia mondbildo.

Por fariĝi amasmovado, ni devos do lerni paroli kun tiuj homoj. Tio signifas ankaŭ lerni aŭskulti ilin. Ni alportas homaranecan rigardon al la lingva sfero; ni elserĉu kaj akceptu homaranecajn kontribuojn en aliaj sferoj. La fakto, ke UEA jam de 65 jaroj emfazas la ŝlosilan gravecon de la homaj rajtoj en nia laboro por Esperanto, estas modelo de tia evoluo; sed ni ne imagu, ke tie jam finiĝas niaj devoj.

Ĉu la nepoj nin benos?

Tiel tekstas, iom provoke, la unua parto de la kongresa temo de la venonta UK en Bonaero. Pri ĝi vi povos legi pli amplekse alipaĝe. Ĉi tie sufiĉas konstati, ke la temo traktas ĝuste la kampon, kiun mi aludis ĉi tie.

Kial ne ekkoncepti nin kiel movadon por daŭripova evoluo? Aŭ pli bone, kiel edukan movadon por daŭripova mondo? Kiel movado, kies edukado okazas ĉe la radikoj de la homa identeco, en tiu profunde intima, emocia, intuicia nivelo de la lingvokono?

Esperanto: lingvo por daŭripova mondo. Jen slogano por ni en ĉi tiu nova jaro. Slogano, kiu postulas laboron ankaŭ de nia flanko, por kompreni ĝian amplekson, ĝiajn implicojn.

Malgraŭ la saĝo de Zamenhof, ne sufiĉas pacience elteni. Necesas ankaŭ dinamike evolui. Nia renovigita revuo proponas daŭran inviton: evoluu kun ni!

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en la universitato Simon Fraser (Vankuvero, Kanado). Esperantisto de la jaro 2013.

Kolofono

Ĉi-numere

Jen historia numero de la revuo Esperanto! Nova formato, novaj sekcioj, tradiciaj sekcioj nove vestitaj, malpli da teksto kaj pli da bildoj kaj fotoj. Elmontriĝas tute reliefe la kovrilo kun sia nova stilo. Ĉeftemo de nun ĉiunumere pripensigos la legantaron. Esperantista ekonomio fariĝas kara temo ĉar ĝi gravegas por la evoluo de Esperanto. Ĝuu ĝisfunde la renovigitan oficialan organon de UEA kaj ne forgesu sekvi ĝin ĉe Guglo+, kie vi povos kritiki, laŭdi, proponi, babili kun la redaktoro kaj fariĝi aktiva rolulo en la redaktado de via revuo.

Fabrício Valle, San-Paŭlo, Brazilo — http://bit.ly/19F2jia

Feniksa reago: UEA reagas sur la movadan stagnadon kaj invitas ĉiujn al universala alianco

Per tango varmiĝi en Bonaero: UEA reagas sur la movadan stagnadon kaj invitas ĉiujn al universala alianco

Sep demandoj: Interlingvistiko: de kie ni venas, kien ni intencas iri

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko) Fondita en 1905 de Paul Berthelot (1881-1910). Establita kiel organo de UEA en 1908 de Hector Hodler (1887-1920).

Misio:

Kvazaŭ anteno kaptanta la tendencojn, la ardon, la aspirojn de la esperantoj ĉiulande, la revuo Esperanto prezentu aktualan, interesan, inspiran bildon pri la agado kaj strategio de UEA kaj pri la evoluo de Esperanto en monda skalo.

Komerco: IKEF

Komerco ekparolas Esperanton en Ĉinio

Wang Tianyi kaj Zhang Tie Zheng

Dum longa tempo Esperanto estis sinonimo nur de internacia amikeco, lingvo de frateco, lingvaj rajtoj, demokratia komunikado, homaraneco, amata ĉevaleto, senengaĝiĝinta ĝuado kaj similaĵoj, laŭ la gusto de la diversaj grupaj tendencoj en Esperantujo. Paroli pri komerco kaj profito oni apenaŭ toleris. Kelkokaze oni emis eĉ akre kondamni iniciatojn sur la kampo de la esperantista ekonomio, surbaze kaj de dogmoj kiuj ja ne apartenas al la socia fundamento de esperantismo kaj miskompreno pri la interna ideo de Esperanto aŭ iom ĝisdatigite pri tio, ke Esperanto ne estas lingvo kun interna ideo, sed ideo kun interna lingvo, kiel oni povas legi en Malferme. Kaj tiu ideo proklamas ke la lingvo ne apartenas al la esperantistoj, sed al la mondo!

En tiu direkto ekfloras uzo de Esperanto en komerco, en la potenca Ĉinio, sub la iniciato de IKEF, faka asocio aliĝinta al UEA. Ĉu Esperantujo rekonos ke esperantista ekonomio (ne nur komerco!) estas bonvena realaĵo aŭ dogmume blasfemos kontraŭ nerenversebla ondo? Legu kaj voĉdonu ĉe http://bit.ly/1db8LMr.

Himno ne mankis...

Komence de novembro 2013, de la 1-a ĝis la 3-a, en la bela urbo Suzhou, provinco Jiangsu (la suda Ĉinio, proksime de Ŝanhajo), okazis la 7-a Jarkunveno de Ĉinaj E-Komercistoj, kadre de Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo (IKEF), sub la gvido de Wang Tianyi, longdaŭra esperantisto kaj profesiulo de internacia komerco de multaj jaroj. La solena malfermo okazis sabate, la 2-an, kun estrara tablo, kantado de la himno de Esperanto kaj ceteraj kutimaj proceduroj.

Internacieco estas unu el la karakteroj de la renkontiĝo ĉar en ĝi partoprenis pli ol 40 esperantistoj kaj komercistoj el la tuta Ĉinio kaj ankaŭ el aliaj landoj kiel Brazilo, Koreio, Irano kaj Aŭstralio. La ĉinaj E-komercistoj devenis el Pekino, Ŝanhajo kaj aliaj 12 provincoj. Pli mozaika etoso regis, finfine.

LEE Sung Woo, la prezidanto de Korea-Ĉina Asocio kaj KIM Yong Jin, la prezidanto de la korea sekcio de IKEF, speciale flugis al Suzhou por partopreni la eventon. Aŭstralia E-komercisto faris longan vojaĝon por partopreni kaj plimultigi siajn kontaktojn.

La kunveno okazis en tute nove konstruita publika edukejo, la Lernejo Dongshahu, situanta kadre de la industria parko de Suzhou, kie plu kaj plu naskiĝas novaj alt-teknologiaj fabrikoj kaj kompanioj, ĉindevenaj kaj ankaŭ el eksterlando, ekzemple el Koreio kaj Singapuro.

Dum la evento, la estraro de Klubo de Ĉinaj Esperantistaj Komercistoj (KCHEK) faris raporton pri la agado de la ĉinaj komercistoj dum la pasinta jaro, laŭdis la novajn iniciatojn sur la kampo de internacia komerco, kiel ekzemple, la vojaĝo de Zhang Tie Zheng al Brazilo por esplori la lokan merkaton de hotelaj matracoj, kaj ankaŭ la agado de Deng Xiaozhong, kun siaj bongustaj vinoj, kiel “Saluton” kaj “Venas al ni” (importitaj el Eŭropo). Li Zong, el la urbo Changsha, parolis pri sia agado kadre de la kolegio kie li laboras.

Dum la lasta tago, dimanĉe, partoprenantoj prezentis siajn kompaniojn kaj varojn al la ĉeestantoj, kiel la aparaton “Sanazono”, vibrilon kiun oni uzas sur la talio por detrui grasaĵon, kaj medikamentojn por plifortigi la sanon. Zhang Tie Zheng montris fotojn de sia vojaĝo en Brazilo dum septembro 2013.

...sed mankas homoj kiuj povas kaj volas labori

Malgraŭ la atingoj kaj sukcesoj de lastaj jaroj, ankoraŭ troviĝas barilo por la daŭra progreso de Esperanto en komerco, nome la manko de lingvokapablaj oficistoj. Oni malfacile trovas oficistojn kiuj povas komunikiĝi kaj skribe kaj parole en Esperanto. Nuntempe mankas junaj kaj viglaj homoj kiuj povas (kaj volas) labori en Esperantaj kompanioj. La situacio estas iom rondira: mankas oficistoj ĉar neniu volas pene studi (kaj lerni) fremdan lingvon se oni ne havas eblon trovi laboron. Sed se mankas laborforto, la novaj Esperantaj kompanioj ne povas disvolvi negocojn, kreski, perlabori monon kaj prosperi. Kion fari?

Esperanto helpis, helpas kaj helpos nin

Ĉi-jare la kunveno estis organizita de Zheng Tie Zheng (Kiraso), veterana esperantisto kaj komerca direktoro de Shuilian Mattress, fabriko de matracoj, helpe de aliaj valoraj amikoj kaj esperantistoj el la loka movado en Suzhou, kiuj pene laboris dum la tuta jaro por la preparado kaj organizado de la jam tradicia jara kunveno de la ĉinaj E-komercistoj.

Li deklaris al la revuo Esperanto, ke “la altnivela Esperanto uzata la tutan tempon estis la plej evidenta kaj kuraĝiga karaktero de la evento. Dum la kunveno preskaŭ ĉiuj parolis Esperanton kaj flue kaj libere. Tiun ĉi fenomenon, por diri la veron, mi unuafoje spertis. Harmonia atmosfero, kiun donas al ni nur Esperanto, ĉiam regis en la renkontiĝejo kaj mi multe ĝuis la etoson kaj ege ĝojis, ke jen estas la veraj Esperanto-komercistoj, jen estas la praktikado de Esperanto. Nia jarkunveno estis ĉi-foje sendube tre fruktdona kaj sukcesa. Restas al mi la impreso, ke Esperanto multe helpis nin en komercado kaj daŭre helpas, helpos nin.”

Ne nur el pano vivas la homo

La evento komenciĝis vendrede vespere, kiam okazis la interkonatiĝa vespero kaj la partoprenantoj prezentis sin al la aliaj samideanoj. Kelkaj samideanoj prezentis poste kantojn kaj muzikon.

Sabato, la 2-a, estis la tago de la ĉefa kunsido de la Jarkunveno. En la lasta tago, en la solena malfermo, kantado de la himno de Esperanto, La Espero, memorigis al la komercemaj partoprenantoj ke ne nur el pano vivas la homo.

[FORIGITA!: bildo]

Lerneja studento ludas muzikilon en la arta vespero

[FORIGITA!: bildo]

Estrara Tablo, de maldekstre: Zhang Tie Zheng, Zhang Changsheng, Jiang Wei Yi kaj Wang Tianyi

Diplomatio: Interkonsento

Paroli la lingvon de la malamiko

Simone Zoppellaro

La Ĝeneva interkonsento estis leciono pri internacia komunikado, en mondo kie ordinare regas lingva diskriminacio. Paroli la lingvon de la alia partio estis diplomatia ŝlosilo, dum definitivan ŝlosilon, uzatan de esperantistoj, oni ne agnoskas.

Post 12-jara disputo, unua paŝo por la solvo de la irana nuklea problemo estas fine farita. La subskribo de historia interkonsento la 24-an de novembro 2013 en Ĝenevo inter Irano kaj la kvin membroj de la Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj kune kun Germanio (la tiel nomata 5+1) estas grava venko de diplomatio, sed ankaŭ la rezulto de efikaj komunikaj strategioj. Tio signifas ja nek definitivan fermon de la problemo, nek restarigon de kompletaj diplomatiaj rilatoj inter Irano unuflanke kaj Usono kaj Unuiĝinta Reĝlando aliflanke, tamen — kiel prezidanto Obama asertis la tagon mem de la subskribo — “hodiaŭ, diplomatio malfermis novan vojon direkte al mondo, kiu estas pli sekura”.

Kiel okazas malofte en la internacia diplomatio, la personaj emocioj malkaŝis la gravecon de la momento: kaj la brakumo inter John Kerry kaj Catherine Ashton, kaj la mesaĝo de Mohammad Ĝavad Zarif, irana ministro de eksterlandaj aferoj, elsendita en Tvitero iom post la subskribo (“Ni atingis interkonsenton”), estas nerefuteblaj signoj de tio. Sed, fakte, tiun subskribon oni ĝisvenis de malproksime, kaj same la usona kiel la irana registaroj multe investis por ĝia efektivigo.

La rea alproksimiĝo komenciĝis eble jam la 20-an de marto 2009, kiam Obama interrete alparolis Iranon kaj la irananojn ĉe la okazo de la persa novjaro (Noŭruz): “Ni havas — diris la usona prezidanto en videomesaĝo, kun subteksto en la persa, registrita en la Blanka Domo — gravajn opinidiferencojn, kiuj kreskis kun la tempo. Mia registaro nun dediĉas sin al diplomatio, kiu traktos la plenan gamon de aferoj antaŭ ni, kaj celas konstruajn ligojn inter Usono, Irano kaj la internacia komunumo”. Sekvis citaĵo de la persa poeto Sadio (“La filoj de Adamo estas korperoj unu de la alia, ĉar ili estas kreitaj el unu esenco”) kaj fine mallonga novjara bondeziro perslingve.

Mi memoras, kiel tiu simpla mesaĝo impresis multajn irananojn, sed tiu estis ankoraŭ la tempo de la regoperiodo de Ahmadineĵad, kaj Teherano ankoraŭ ne volis (aŭ ne povis) malfermi dialogon kun Usono. Obama denove registris novan videomesaĝon ĉiujare, akurate ĉe la okazo de la persa novjaro en marto, alparolante la iranan popolon kaj la reĝimon, kaj denove kun la fina eldiro de perslingva bondeziro.

Aferoj ŝanĝiĝis la 15-an de junio 2013, kiam Hasan Roŭhani iĝis la sepa prezidanto de Irano. Ŝanĝo ne nur politika, sed ankaŭ komunikada kaj eĉ lingva: dum la malmultaj monatoj de regado oni rimarkis jam ĉe la nova registaro vastan uzon de sociaj retoj, tre ofte anglalingve, kaj komunikadan aliron en neta malkontinueco kompare al la antaŭa irana registaro.

Oni memoras ekzemple la interretan bondeziron de la ministro Zarif por la Roŝ Haŝana, la juda novjaro, kaj la anglan intervjuon donitan de Roŭhani al CNN en septembro: “Mi volas diri tion al la usona popolo: mi portas pacon kaj amikecon de la irananoj al la usonanoj”. Eĉ la longa diplomatia intertraktado, kvazaŭ maratono, komencita la 24-an de septembro kaj fermiĝinta poste multege da tagoj per subskribo de la interkonsento, estis farita de la irananoj tute anglalingve, malsame al la estinteco.

La interkonsento, kiu havas validon de 6 monatoj, malfermas nun gravan periodon de reciproka studo inter la du partioj. Multaj necertaĵoj restas, kaj ankaŭ multe da oponantoj, sed estas ja fine certe, ke la vojo entreprenita de diplomatio estas la ĝusta: kelkajn monatojn antaŭe neniu, mi pensas — en Irano same kiel en Usono –, estus vetinta ion en tiu direkto. Eble la sekreto de la paco estas paroli la lingvon de la malamiko.

[FORIGITA!: bildo]

Simone Zoppellaro regule aperigas siajn artikolojn ĉe disvastigo.esperanto.it

[FORIGITA!: bildo]

Obama parolis la persan, Rouhani parolis la anglan. Tio estas diplomatio.

UNESKiO

La evoluo de la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo.

Enkonduke

UNESKIO estas tre ampleksa rubriko. Ĉio rekte aŭ ne rekte ligita al evoluado de edukado, kulturo kaj scienco, ankaŭ en la movada senco, estos temo por ĉi tiu rubriko. Do antaŭen per UNESKiO, UNESKiE(N), UNESKiA, UNESKiAL, UNESKiEL kaj UNESKiU.

Plurkontinente abundos AMO ĉi-jare

Stefan MacGill

La Strategia Plano vidas bezonon por pli da trejnitaj aktivuloj por realigi progreson sur niaj kernaj kampoj — konigi nian lingvon pli vaste kaj moderne instrui ĝin. UEA ekprenas gvidan rolon en tio, kunlabore kun landaj agantoj. En 2014 okazos almenaŭ tri seminarioj pri Aktivula Maturigo (AMO), eventuale ses. Jen la unuaj konkretaj elpaŝoj faritaj de la estrara subteamo “Movado”:

AMO-seminario 1

Loko: Horány, Hungario (40 km. de Budapeŝto, sur insulo en la Danubo)

Datoj: 21-24 marto (vendrede ĝis lunde)

Temo: Kiel komuniki efike

Gvidantoj (konfirmotaj): Stefan MacGill (Kiel labori internacie), Veronika Poór (Kiel prizorgi lokan grupon), Lu Wunsch van Rolshoven (Kiel pretigi gazetarajn komunikojn kaj rilati kun ĵurnalistoj) kaj reprezentanto de E@I (Komunikaj ebloj en komputika mondo).

Ligita aranĝo: Junulara Esperanto-Renkontiĝo (JER) organizata samloke de la hungara sekcio de TEJO (HEJ) inter la 21a kaj 23a de marto. La seminaria programo fariĝos integra parto de la JER-programo. Informoj: www.jer.hu

AMO-seminario 2

Loko: Viktorio, Kanado (100 km. de Vankuvero, sur insulo en la Pacifika Oceano)

Datoj: 10-11 julio (ĵaŭde-vendrede)

Temo: Strategio kaj praktiko de Esperanto-informado en Norda Ameriko

Gvidantoj planataj: Mark Fettes, Orlando Raola, Humphrey Tonkin

Ligitaj aranĝoj: Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK), finiĝonta en la 7an de julio, poste la 62a Landa Kongreso de Esperanto-USA (jul. 11-14). www.esperanto-usa.org.

AMO-seminario 3

Loko: Siano (X’ian), Ĉinio

Datoj: 16-23 aŭgusto (sabate ĝis sabate)

Temo: Konsciigo, Kapabligo kaj Praktiko por nia lingvo Esperanto

Gvidantoj planataj: Ĉielismo Wang, Trezoro Huang Yinbao, Miaohui, Stalino Yuan

Ligita aranĝo: 4-semajna Somera Esperanto-Lernejo, kiu finiĝos en la 23a de aŭgusto. Informoj: www.esperanto.cn/amo

Kadre de la 81a Itala Kongreso apud Trento (aŭg. 23-30) okazos seminario de aktivula trejnado; restas decidi, ĉu tio eniros formale la SPAMO-serion. Deziro por trejnseminario en Afriko ekzistas; en la ĵusa 5a Afrika Kongreso okazis planado por seminario malfrue en 2014. Por ĉiuj seminarioj detaloj pri aliĝado, kotizoj kaj programoj estos rete alireblaj.

Agade, celebrante: Ek al nova jaro!

Stefano Keller

Ĵus komenciĝis la agadjaro 2014 kaj ni ĉiuj kun nova elano volas, ke en la nova jaro ni estu pli efikaj ol en la pasinta, niaj rezultoj pli multaj kaj pli signifaj ol antaŭe.

Niaj bazaj deziroj movadanaj estas ja konataj: ĉiam pli da homoj parolu Esperanton, estu lingva justeco en la mondo. Krom esti esperantisto, kiel civitanoj de nia lando, kiel homoj, ni luktas ne nur por lingvaj rajtoj, sed ankaŭ pli ĝenerale por la realigo de ĉiuj homaj rajtoj, por paca kunvivado de ĉiuj, por ebligi kaj certigi viveblan futuron ankaŭ por niaj posteuloj.

Niaj kontribuoj tra la jaro estu utilaj eroj aldonitaj al la komuna strebado por pli bona kaj pli justa vivo por ĉiu, por tiel konstrui mondon kun daŭripova evoluo por ĉio kaj ĉiu, en harmonia diverseco.

Kiel gvidilo pri farendaĵoj, projektoj, povas servi al ni listo de memortagoj, datrevenoj, en kies celebrado ni povas, kaj sekve de la supraj konsideroj, eĉ devas partopreni kune kun ne−esperantistoj. La estrara subteamo de UEA, respondeca pri Monda Evoluo laŭ la laborplano, pretigis kalendaron el datoj elektitaj specife por nia movado. Tiuj eventoj ebligas al ni kontribui al celoj, kiujn la tuta homaro enfokusigas, krome, per nia kunago, ni povas prezenti justan solvon al problemoj de interetna komunikado, daŭripovecon subtenantan, jam de ni praktikatan.

En venontaj revunumeroj aperos priskriboj kaj agadproponoj detalaj pri la unuopaj eventoj. Bone notu nun tiujn ĉi datojn por ĝustatempe povi pretigi vian kunagadon. La monatoj januaro kaj junio, sen proponataj festendaĵoj, permesos al vi pli longan pretiĝon al la alimonataj eventoj. Sed krom tiuj ĉi datoj, eventoj, ekzistas granda kvanto da aliaj okazoj, kiujn ĉiu loka grupo aŭ individua aganto povas trovi kaj alpreni laŭplaĉe en sian agadprogramon.

Jen do la listo de festendaĵoj rekomendataj de UEA:

Februaro
  • 13 − Monda Tago de la Radio [Unesko]
  • 17−23 − Semajno de Internacia Amikeco [esperantistoj]
  • 20 − Monda Tago pri Socia Justeco [UN]
  • 21 − Tago de la gepatra lingvo [Unesko]
Marto
  • 8 − Internacia Virina Tago [UN]
  • 21 − Internacia Tago de la forigo de rasa diskriminacio [UN]
Aprilo
  • 22 − Internacia Tago de la Tero [UN]
Majo
  • 21 − Monda Tago por Kultura Diverseco, por Dialogo kaj Evoluo [UN]
  • 22 − Internacia Tago por Vivo−Diverseco [UN]
Julio
  • 26 − Esperanto−Tago − Lingva justeco [esperantistoj]
Aŭgusto
  • 9 − Internacia Tago de Indiĝenaj Popoloj de la Mondo [UN]
  • 12 − Internacia Junulara Tago [UN]
Septembro
  • 21 − Internacia Paco−Tago [UN]
  • 26 − Eŭropa Tago de Lingvoj (en eŭropo)
  • 30 − Monda Tago de Tradukado [FIT]
Oktobro
  • 5 − Monda Tago de Instruistoj [Unesko]
Novembro
  • 16 − Internacia Tago de Toleremo [UN]
Decembro
  • 10 − Tago de Homaj Rajtoj
  • 10 − Priesperanta rezolucio de Unesko (Montevideo 1954) [UN/Unesko]
  • 15 − Zamenhof−Tago / Tago de la esperanta libro [esperantistoj]
Internaciaj jardekoj de UN, la ankoraŭ daŭrantaj kaj la ĵus komenciĝinta:
  • 2005−2014: Internacia Jardeko de Edukado por Daŭripova Evoluo [UN]
  • 2005−2015: Dua Internacia Jardeko de Indiĝenaj Popoloj de la Mondo [UN]
  • 2011−2020: UN Internacia Jardeko pri Biodiverseco [UN]
  • 2013−2022: Internacia Jardeko de Alproksimiĝo de Kulturoj [Unesko]

Krom ĉiuj tiuj datoj kaj eventoj, eblas regione konsideri la sekvajn eblojn por agadoj:

Internaciaj, naciaj aŭ regionaj eventoj, kiuj rilatas al lingvo, kulturo, etnoj, interetna interŝanĝo, amikeco kaj paco. Ekzemple: Lingvo−salonoj/ekspozicioj; Libro−ekspozicioj/salonoj/foiroj; plurkulturaj festoj, festivaloj; konferencoj, renkontoj − kies liston laŭfake, laŭteme kaj laŭloke vi certe povos trovi en via regiono. Sukcesplenan agadjaron! http://uea.org/vikio/index.php/Festotagoj

Kalejdoskopo

Kiel aperi en Kalejdoskopo?

Per sendado de vere unika kaj ĝuinda teksto, sub diversaj aspektoj. Se via asocio faras tion, kion ĉiuj aliaj faras, kiel ĝi reliefiĝos? Se via iniciato, evento, faka agado, persona laboro, novaĵo venos kun speciale grava informo, kun ekskluzivaĵo por la revuo Esperanto, kun vere eksterordinara fakto, via ŝanĉo estos vere granda. Agado ligita al la UEA-novelanismo flanke de landaj, fakaj kaj lokaj asocioj havos avantaĝon. Ne forgesu, ke la revuo Esperanto estas la oficiala organo de UEA, kiu sin ĵetas en travivadon de granda movada epopeo kaj bezonas plifortigi sian universalan aliancon.

Aliflanke, tre ofte vortabunda raporto fariĝos noto en Kalejdoskopo pro manko de spaco. Ne malbenu la redaktoron pro tio, sed laboru por pli bonaj UEA-financoj, ĉar en revuo kun 48 paĝoj via longega raporto havus duoblan ŝancon. Pliaj informoj ĉe http://bit.ly/1ce1Y86.

Novelanisme: Arbo plantita burĝonos aprile

En la 14-a de decembro eventokaze estis prezentita fondota NRO sur la kampo de justa komerco kaj etika konsumado, kies laborlingvo estos Esperanto, en Bela Horizonto, granda brazila industria urbo. Arbo estas la nomo de la nova organizo, kiu jam havas fondokomitaton. Ĝi fondiĝos la 19-an de aprilo 2014. Paola Giannini tre ĝuigis la ĉeestantaron per kantado en pluraj lingvoj, inkluzive de Esperanto. E-kanto: http://bit.ly/1956zXp

Persone: Utho kaj Karl — Ja bibliotekistoj!

AME-Fondaĵo anoncas, ke la premiotoj de la Esperanto-Kulturpremio 2014, la 14-a, ĉi-foje estas la inĝeniero Utho Maier kaj la apotekisto Karl Heinz Schaeffer, loĝantoj de la urbo Aalen. Ambaŭ meritis la premion pro sia persisto en la engaĝo por la kulturo de internaciaj kompreniloj, specife pri la librokulturo de Esperanto kaj ĝenerale de planlingvoj. Sen iliaj iniciato kaj energia kunhelpado siatempe ne estus garantiata la daŭra pluvivo de la Germana Esperanto-Biblioteko, kiu antaŭ 24 jaroj trovis novan hejmon en la urbo Aalen. La urbestro de la E-urbo Herzberg, Gerhard Walter, pretas prelege laŭdi iliajn meritojn. La premiado okazos kadre de dimanĉa matineo, la 30-an de marto 2014.

Religie: Monda Unio de Bonpo

Esperanto estas adoptita kiel unu el la laborlingvoj de Monda Unio de Bonpo (MUB), celanta diskonigadon de Mahajano, unu el la budhismaj skoloj. Bonpo estas la plej antikva Mahajano, bazita sur altruismo kaj plej vasta sindonado al la popoloj tra la mondo. La esperantistino Eruda Li akceptis la inviton fariĝi honora konsilanto.

Datrevene

Ĉina Radio Internacia komencis siajn elsendojn la 19an de decembro 1964. La redaktoro, reviziistoj kaj ceteraj kunlaborantoj de la revuo Esperanto gratulegas la tutan stabon de ĈRI. Antaŭen al la 50-jariĝo en 2014!

Fake: Mankas energio en Esperanto

Roland Schnell (r...@srhhochschule-berlin.de), docento pri bioenergio de SRH-Universitato en Berlino, informas ke la universitato proponas trijaran kurson en la angla, kun praktikado, en la fako Business Administration Renewable Energy. Reprezentantoj de SRH-universitato vizitis Niĝerion en 2013. Per la kurso oni celas realigon de komunaj projektoj kaj komerce vastan kontaktigon de germanaj entreprenoj de la sektoroj de vento-, akvo- kaj bioenergio. Jen bona agadkampo por E-fakuloj. Mankas terminaro.

Olimpike

La prezidanto de Tomska Esperanto-Klubo, Konstantin Obrazcov, veturos al la Olimpikoj en Soĉi (Rusio), kiel volontulo. Li pretas helpi al eksterlandaj esperantistoj per interpretado — k...@mail.ru.

Junulare: Belaj plaĝoj survoje al Bonaero

La 70-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazos en julio 2014 en la brazila urbo Fortalezo, meze de la vojo inter Eŭropo aŭ Nordameriko kaj Bonaero, kie okazos la UK tuj post la IJK en Brazilo.

Fortalezo estas alloga pro siaj belaj plaĝoj kaj bunta gastronomio. Ekskursoj antaŭ kaj post la kongreso donos al la esperantistoj ŝancon viziti kelkajn el la plej belaj plaĝoj de Brazilo. Estas diversaj loĝebloj por kongresanoj. Atentu pri tio, ke tiuj kiuj pagos la kotizon ĝis la 31-a de januaro gajnos specialan rabaton! http://ijk.brazilo.net

Iniciate: Por solidareco, justeco kaj progreso

La filio de Granma Esperanto-Asocio en Kubo proponas interkonsenton pri kunlaboro kaj kultura interŝanĝo. Se via E-asocio vidas en Esperanto internacian lingvon, kreitan por prezenti ponton de komunikiĝo, kompreno kaj ambaŭflanka kunlaboro inter homoj de bona volo, kaj konscias pri ĝia historia signifo por solidareco, justeco kaj progreso por ĉiuj, nepre legu la tutan kontrakton por Amikeca Interkonsento pri Kunlaboro ĉe http://bit.ly/1cZeQ0t

Kongrese: Novaj Ŝanco, Platformo kaj Aspiro

La temo de la 10-a Ĉina Kongreso de Esperanto tre kongruas kun la novelanismo de UEA: Novaj Ŝanco, Platformo kaj Aspiro. Ĝi okazis la 16-an de novembro en la Zaozhuang-a Universitato, la orienta Ĉinio. Antaŭ la kongreso inauguriĝis Ĉina Esperanto-Muzeo.

La prezidanto de ĈEL, Chen Haosu, en la inaŭgura parolado diris, ke la ideogramo dek signifas en Ĉinio kaj komencon kaj finon, aludante daŭrigon, heredon kaj prosperadon. En la nomo de la eksterlandaj partoprenantoj Ragnar Baldursson mallonge parolis opiniante, ke post ekfunkcio de la Esperanto-Muzeo en Zaozhuang la E-movada centro probable moviĝos de Eŭropo al Azio. Mark Fettes, prezidanto de UEA, sendis al la kongreso gratulmesaĝon, kiun laŭtlegis Lee Jungkee, eksestro de la UEA-Komisiono pri Azia Esperanto-Movado.

Varmaj diskutoj okazis en kvar grupoj, kun prezentado de resumo pri la diskutitaj temoj. Pri edukado kaj junulara vivo estis speciale fruktoriĉaj diskutoj. Ne mankis UEA/KER-ekzamenoj. Gestudentoj de la arta fakultato prezentis kantojn, dancon, deklamadon de E-poemoj kaj ludis per tradiciaj instrumentoj.

Partoprenis la kongreson pli ol 300 esperantistoj. La universitato estis taŭga ejo por tiom altnivela kongreso.

Konkurse: Ivan Krestanov invitas

Bulgara Esperanto-Asocio anoncas Esperantan Literaturan Konkurson en la nomo de la eminenta bulgara esperantisto tradukisto Ivan Krestanov. La konkurso estos por:

  • Traduko de bulgarlingva rakonto de nuntempa verkisto en Esperanton.
  • Eseo pri Ivan Krestanov aŭ pri la rolo de la tradukita Esperanta literaturo en la nuna mondo.

Bonvolu sendi viajn verkojn ĝis la fino de novembro 2014. La rezultoj estos anoncitaj en decembro 2014. Skribu al m...@abv.bg por pliaj informoj.

Persone: Tri kovrilojn Cleber faris

Cleber Lemes Brito estas la profesiulo kiu elpensis la novan fasonadon de la revuo Esperanto kaj ekde nun enpaĝigas ĝin ĉiumonate. Li laboras en granda brazila reklamentrepreno, kiu servas al tre grandaj klientoj. Aparte, laborante vespere kaj semajnfine, li enkasigas kroman monon per servado al kelkaj tre specialaj klientoj. Li tre ŝatis la ideon labori por internacia revuo kaj proponis ĉipan servon al UEA. Detalo: li preparis tri malsamajn kovrilojn, el kiuj la UEA-estraro elektis tiun, kiun vi vidas.

Junulare: Nova elano al etaj junularaj projektoj

Januare TEJO starigos novan fonduson, kun la emblema nomo Trampolino, kiu celas proksimiĝon al la juna aktivularo kaj proponas konkretan helpon kaj subtenon al tiuj, kiuj iel deziras aktivi por Esperanto. Ĉiun duan monaton TEJO disponigos etan monsumon, kiun la junuloj povos peti, sendante sian projekton al la TEJO-estraro, kiu decidos ĉu subteni aŭ ne, ĉu per mono, per konsilado, varbado de kunlaborantoj aŭ per videbligo por la projektoj.

La kapitalo de la fonduso venas el la vendo de la t-ĉemizoj de TEJO kaj de Kontakto, aĉeteblaj ĉe http://tejo.org/eo/t-cxemizoj. Helpemuloj ĝiru sumon al TEJO-konto “tejdon” ĉe UEA, indikante Fonduso Trampolino kiel kialon de la pago.

Recenzo

EBONO ODORAS ETOSOJN

Mireille Grosjean

En 328 paĝoj tiu ĉi verko de Kapuściński donas impresan bildon de Afriko. La libro konsistas el 29 ĉapitroj, ĉiu el ili rilatas al iu preciza parto de tiu vastega kontinento. Kiel unu el la tutmonde plej bonaj ĵurnalistoj, la aŭtoro veturis per diversaj iloj, portiloj, bestoj en plej multaj partoj de tiu mondoparto. La leganto akiras impresojn pri etosoj, ekscias faktojn kaj legas analizojn pri konstatoj.

Varmego, odoroj, humideco aŭ sekeco, pluvego aŭ ventego, nuboj aŭ akra suno, steloj kaj luno en dezerta nokto, ŝvitado, laceco, adaptiĝo al novaj temperaturoj kaj al afrikaj fenomenoj — la leganto eksentas la klimaton per ege trafaj observoj plej detale kaj riĉe priskribitaj. Odoroj elvenas el la vortoj kaj paĝoj, kiam la aŭtoro priskribas la vendadon de spicoj en placo; bruoj aŭdiĝas, kiam la aŭtoro aludas pri la stratoj, homamasoj, krioj kaj vokoj. Tagiĝo estas mirinde bela momento en Afriko: muezina voko sonoras samtempe kiel kristanaj kantoj en najbara preĝejo kaj pepado de frumatena koko. Post dumnokta timiga silento venas lumo kaj homa aktivado.

Homoj, socioj, kulturoj kaj kutimoj havas centran lokon. Renkontiĝoj, kontaktoj, kunveturadoj, negocadoj kaj marĉandadoj aperas en siaj sudaj koloroj.

Kapuściński ne nur priskribas! Li ankaŭ prezentas afrikajn faktojn kaj ecojn. Pri la historio de tiu kontinento li bedaŭrinde komencas sian analizon de la momento, kiam blankuloj atingis la marbordojn de diversaj afrikaj regionoj. Ni ne kritiku lin pro tio, ĉar ni konstatas, ke kvazaŭ ĉiuj eŭropaj aŭtoroj same kiel li komplete forgesas la mirindajn sociojn, kiuj ekzistis antaŭ la deksesa jarcento. Endas nove skribi ĉiujn lernolibrojn pri Historio.

La analizo de Kapuściński pri Ruando estas aparte trafa, kiam li uzas por tutsi, utu kaj twa ne la vorton etno, sed tute prave la vorton kasto. Jes ja, tute same analizas tiun fenomenon Kanyana Mutombo, doktoro pri internaciaj rilatoj kaj konsilanto de Unesco pri rasismo kontraŭ nigruloj. Ne temas pri etnoj en Ruando, ĉar etnoj havas sian lingvon kaj sian teritorion, kaj male tutsi, utu kaj twa uzas la saman lingvon kaj vivas sur la sama grundo. En la Esperanto-movado en la apuda lando Burundo troviĝas tiuj tri homgrupoj kaj per Esperanto ili kreas fratajn rilatojn.

Multaj aliaj aspektoj de la kontinento Afriko estas detale analizitaj: politiko, komerco, klimato, socio. Ĉio en abundaj rakontoj, kie homo ĉiam staras centre.

Kompreneble endas reliefigi la mirinde belan tradukon de Tomasz Chmielik. Per abunda vorttrezoro, ĉu rilate al plantonomoj, bestonomoj aŭ arkitekturaj ĵargonaj terminoj, ĉu per kreado de trafaj odoroplenaj aŭ gustoriĉaj kunmetaĵoj, li sukcesas doni al la leganto impresojn sensajn kaj emociajn.

Resume, se vi deziras iom scii pri Afriko, flari la aeron de la frumateno, akiri impresojn, ekkoni faktojn, legu ĉi tiun verkon.

Opinioj pri Ebono: http://bit.ly/1brMAlE

Oficiala Informilo

DONACOJ

Ĝis la 10-a de decembro

Kiuj povas donaci? Ĉiuj kiuj vivas en tiu ĉi mondo!

Anteno

Anteno kaptas la tendencojn, la bonajn iniciatojn, la gravajn movojn okazintajn sur la kampo de la socia komunikado: gazetaro, merkatiko, eksteraj rilatoj, lobiado. En kaj ekster Esperantujo.

Ankaŭ TEJO Tutmonde havos novan redaktoron

Stano Marček post 12 jaroj kiel redaktoro de Esperanto transdonis la taskon redakti la revuon de UEA al Fabrício Valle kaj transprenis la redaktorecon de Juna Amiko. Post du jaroj da laborado kun Stano ĉe TEJO Tutmonde, Szabolcs Szilva transdonis la redaktorecon al Massimo Ripani kaj havis intervjuon kun la nova redaktoro, eklaboronta en la nova jaro!

Szabolcs — Bonvolu prezenti vin en kelkaj frazoj.

Massimo — Mi estas Massimo Ripani, itala esperantisto loĝanta en Novoĉeboksarsk (Ĉuvasa Respubliko — Rusa Federacio). Mi estis estrarano de Itala Esperantista Junularo kaj de Junulara E-Asocio de Ĉuvaŝa Respubliko. Nun mi partoprenas en la konsilantaro de Itala Esperanto-Federacio kaj estas la redaktoro de la ret-gazeto Disvastigo (http://disvastigo.esperanto.it), kreita de Giorgio Bronzetti, iama TEJO-aktivulo, por disponigi altkvalitan materialon al gazetaro kaj konigi la zamenhofan lingvon inter ne-esperantistoj.

Szabolcs — Ĉu vi aparte interesiĝas pri ĵurnalismo?

Massimo — Ĵurnalismo estas mia profesio. Mi studis en scienc-rilata liceo, tamen mi komprenis ke humanismaj studoj estas pli interesaj por mi. Pro tio, mi elektis poste la fakultaton pri komunikado. Mi laboris kiel sporta ĵurnalisto por la retejo de nia urba piedpilka teamo kaj tio estis vere utila kaj interesa sperto. Mi gvidis la itallingvan programon June Kune, regule elsendatan de nia universitata radio en la provincoj Teramo kaj Ascoli Piceno. Per ĝi mi strebis informi pri Esperanto, kvankam la manko de stabila kunlaboranto malfaciligis mian laboron kaj min iomete demoralizis. Post la diplomiĝo, mi direktis la programon Lingvoj kaj kulturo, kies temo estis, ĉefe, lingvoj aŭ minoritataj aŭ ne vaste konataj.

Szabolcs — Kial vi decidis kandidatiĝi?

Massimo — Mi decidis kandidatiĝi ĉar mi taksas informadon grava en kaj ekster Esperantujo, kaj mi pensas, ke mia sperto utilos al la agado de TEJO. Kunlaborigi la asociojn kaj profesie laborigi ĉiujn kunlaborantojn estas kernaj punktoj de mia laborplano.

Szabolcs — Ĉu vi ofte legas Esperantajn gazetojn? Kiujn?

Massimo — Mi preferas legi ret-informilojn. Aperis en la lastaj jaroj multe da interesaj blogoj kaj retaj gazetoj, kiuj disponigas kvalitajn novaĵojn. Mi ankaŭ ŝatas, kiam mi havas liberan tempon, legi artikolojn de Tutmondaj Voĉoj. Kontakto de Rogener Pavinski estas tre interesa kaj ĉiam aktuala kaj mi senpacience atendas la tagon kiam mi ricevos la novan revuon Esperanto. Estas tre konsiderinde, ke la lingvo Esperanto estas ne nur celo sed ankaŭ rimedo de informado.

Juna Amiko survoje al plena ĝisdatiĝo

Juna Amiko, la revuo de ILEI por junaj lernantoj, havas novan kaj spertan redaktiston, Stano Marček el Slovakio, kaj iras per nova elano al bonkvalita kaj enhavoriĉa eldonado. En 2014 aperos 4 numeroj. Juna Amiko disponas pri granda skipo de kunlaborantoj kaj kelkaj el ili havas regulan rubrikon. Stefan MacGill, la antaŭa redaktoro, plu kunlaboros. Stano Marček laboras per plej modernaj kaj profesiaj teknikoj kaj havas regulajn kontaktojn kun retaj lernpaĝaroj. La nova redaktoro de Juna Amiko planas disponigi retajn ekzercojn lige kun la enhavo de la revuo.

  • La prezo de la abono por unu jaro: Al A-landoj: 16 eŭroj. Al B-landoj: 11 eŭroj (rabato ekde 3 ekzempleroj).
  • La abonopago iru al UEA per la konto de Juna Amiko: juna-l.
  • La adreso por aboni la revuon: Sébastien Cyprich, Pollando, s...@jabster.pl.
  • La adreso de la redaktoro r...@gmail.com.
  • Abonu! Donacu abonon! Lernu amuze per Juna Amiko!
  • Konigu la revuon en via loka klubo, landa asocio, ILEI-sekcio!
  • Kontribuu per amuzaj rakontoj, enigmoj, ludoj, kantoj!

Bitoteko: Biblioteko Juan Régulo Pérez

Bitoteko (substantivo kreita el BIToj kaj bibliOTEKO) estas projekto kies celo estas rete registri eldonaĵojn, verkojn, dokumentojn, kiuj estas ligitaj kun Esperanto. Danke al la sindona laboro de esperantistoj de Hispana Esperanto-Federacio, la kolekto de Bitoteko en 2013 havis jam 3 500 dokumentojn kaj daŭre pligrandiĝas. Jen la ligilo al tiu valora kolekto: http://bit.ly/1hRe0GV.

UEA: Reago

Feniksa reago per revo kaj planado, kredo kaj agado

El la redakcio

Ĉi-tiu teksto estis redaktita surbaze de frazoj de poemaro plukitaj el Nova Esperanta Krestomatio!

Organizaĵo pli-ol-centjara povas havi nur problemojn, kiam la mondo en kiu ĝi estis kreita ĉesas ekzisti. Sed en tute nove bolanta mondo, UEA prenas kiel startpunkton la tradicion pri revado kaj kredado de la esperantistoj, kaj aldonas al ĝi ennoviĝemon, planado por reagi kaj ekboli kune kun la mondo.

En 1908, de l’ movada aglo estis hom’ − Hector Hodler − kreinto. Ĉu ĝi estas bela? Forta? Bona? Jes kaj jes kaj jes. Jen en la mondon venis nova internacia organizo, UEA. Tra la mondo iras forto voko, per flugiloj de alten soranta internacia ne-registara organizo. Kolektiĝas kompetentaj batalantoj kaj de faro al faro, sub la signo de l’ senĉesa agado, rapide kreskas la afero per la laboro de ĝia membraro, kontraŭ ĉiuj mokoj kaj batoj. Ne ĝin timigas noktaj fantomoj! Kun febra avido de neofito, UEA logas al universala alianco landajn asociojn el foraj teroj el kvin mondopartoj. De loko al loko, ĝi tiras la movadan agantaron. Spite ĉiujn barojn, l’ afero kreskas kaj progresas. Fajron oni sentas interne, en 1954: kion izola homo povas fari en mondo ŝajne blinda kaj freneza? Tion ĉi: perlas per la belo stelo-stilo, kun facilo ŝprucas Esperanto − la unua Unesko-rezolucio. Pliaj venas, eĉ unu antaŭ nelonge. Jam cent jarojn UEA kreskas: sprosas, burĝonas kaj ekfloras vive.

Agordu la brustojn, ho nia membrar’, por nova, pli vigla jam kanto! Ĝi sonu potence de montoj al mar’, anoncu al ĉiu dormanto, ke novaĵoj torentas − ĉiuj atentas l’ anoncon kondukistan: jen tutmondiĝo kaj Teknologio de Informado kaj Komunikado (TIK).

UEA perdas la sencon pri direkto. Tre paradokse, altaj montegoj konfuzas ĝin − la aglon movadan. La kor’ batas maltrankvile, pri movado detruita. Ho vere, sur ĝi pezas prema Fato: floradon novan sekvas nova bato kaj krizoj mortminacaj.

UEA, peno kaj laboro, ĉio stagnas! La UEA-kasisto konstatas, ke la kaso fastadas, ĉar la esperantoj observas la devizon esperantistan, ĉiorezistan: neniam pagi kotizon! Tial do UEA, preskaŭ sen okupo, hurlas kiel malsata lupo.

Ni vivas en tempo nenifara, vaka! Ni ankoraŭ longe devas plu atendi feniksan reagon. Ho, samideanoj ventokapaj blasfeme diras tion al ni,sed vane, ĉar en niaj cerboj ja ne kreskas herbo! Bela estas la pilgrimo en real’ aŭ en animo al la rezulto rara de persisto senkompara. Kaj plu daŭras la laboro en nova jarcento, pike bolanta. Tra densa lumo de novaj ebloj brilegas la celo, al kiu AME kaj teame ni iras. Ho amiko, UEA venke staros ĉe la celo, kaj jen sur via umbiliko kreskos la nova marko el la roterdama kapo.

Por ke tio ĉi konkretiĝu, nur unu afereton ni devas scipovi: krei movadon taŭgan por la nova epoko. Sentime rigardi en pupilon de la moderna vivo, aktuala, kruda. Helpos nin ĉi mirindaĵaro supertaŭga: 12 prioritatoj zorge elpensitaj, troveblaj en nia strategia plan’.

Ne estas nur fido. Subtenas faktoj. Jes ja, tio nin subtenas dum baraktoj, ke, dum debat’, al ni ne mankas faktoj. Aldone ni klarigas ke la movado estas socia fenomeno, kreaĵo de sociaj intertraktoj, kaj ĝin modifas la ŝanĝita sceno.

La revo estas ĉio. Kaj kuraĝo: kiom da homoj plu samideane tra la tuta mond’ pretas labori ĝis elĉerpiĝo por la afero — konkretigo de UEA-plan’? Nia diligenta membraro, certe en laboro vigla ne laciĝos, ĝis la bona plano de l’ organizo per superba kresk’ elefektiviĝos. Jes ja, ĉi sindono daŭros ĝis — iam — nin sukceso fine laŭros.

La malfacila vojo al la koro de la mondo

La mondo, kiun Esperanto volas konvinki, ne cedas al la logoj de l’ ideo de internacia lingvo. Ne ekzistas rekta linio de la prezento de la ideo al la raviĝo pri nia afero.

Do, restas al la esperantoj plu kaj plu klopodadi. Kiel la knabo de tiu ĉi video: http://bit.ly/18SUi8s

Novelanismo: UEA

Ni apartenas al la tria sektoro

La unua sektoro estas la registaro, la ŝtato: publikaj rimedoj por publikaj celoj. La dua, la privataj entreprenoj: privataj rimedoj por privataj celoj. La tria: privataj rimedoj por publikaj celoj. Temas pri la kampo de la NROj, kiel UEA, la landaj, fakaj kaj ĉiuj lokaj organizoj en Esperantujo.

Ĝis nun la esperantistoj vidis sin kiel membrojn de apartismaj kluboj kaj asocioj de Esperanto, kun pli malpli tre spontanea kaj svaga agado por tre klara ideo. Tio ĉi bone funkciis en la unua jarcento de Esperanto, dum la lingvo baraktadis por fariĝi vivanta lingvo per akiro de literaturo, kulturo, historio kaj vigla komunumo. Nu, tiel ĉi la Esperanto-movado brile sukcesis plenumi sian historian mision: vivantigi Esperanton kaj doni al ĝi lingvan stabilecon, spite ĉiujn skismojn kaj senlacan (ĝishodiaŭan) reformemon.

Tamen, la nuntempa misio estas tute alia: disvolvi aplikadon de Esperanto kaj fari el ĝi lingvon de kaj por la mondo, tute agnoskita de ĝi. Tion ĉi la esperantistoj sukcesos nur per memkonscio, ke la E-organizaro apartenas al la tiel nomata Tria Sektoro, granda socia tutaĵo prezentanta specifajn strukturon, agadmanieron kaj kulturon.

La tria sektoro havas siajn propraj trajtojn, el kiuj ni prezentas kvin:

Agado sen profitaj celoj

Oni ne povas distribui eventualan profiton al estraranoj kaj membroj de la organizo. Profito estas ĉiam ree investata en la organizon mem, en la plenumado de la laŭstatuta celaro. Aliflanke, estas ne pli ol dogmo la ideo ke ĉion oni devas fari nur per volontula laboro kaj ke decidi por la profesiigo de la baza strukturo de niaj organizoj estas abomenaĵo ne akceptebla de la E-idealistoj. Esperanto mem, kiel propedeŭtika lingvo de nova industrio de lingvoinstruado, estu la ĉefa fonto de enspezo — kaj profito — por la E-asociaro.

Volontula laboro

Kvankam estas tute akceptebla la ideo, ke NRO havu profesian stabon (UEA-oficistojn en la Centra Oficejo), granda parto de la laboro estas plenumata de volontuloj (vi, kiu legas). Ĝis nun regis sole la volontula laboro en la E-movado, sed por atingi pli ambiciajn celojn sur la kampo de aplikado de Esperanto (fakaj asocioj) kaj plenumado de la ĝeneralaj celoj de UEA kaj aliancanoj, pli kaj pli profesiaj staboj kaj mono, mono kaj mono estos bezonataj. Kompreneble, la fundamento ĉiam estos la volontula laboro.

Strategia Planado

Ĉiu vera NRO havas sian strategian planon, kiu rolas kiel mapo kaj kompaso. Nur en la disvolvado kaj plenumado de la misio la praktikaj detaloj aperas. Adoptinte laborplanon, UEA faris grandan paŝon por eskapi el sia senelira situacio kaj savi la movadon de stagno kaj inercio. Ankaŭ landaj, fakaj kaj lokaj asocioj devas havigi al si strategian planon, ligitan al la strategia plano de UEA. Per tio la movado soros tre alten.

Identeco per propra kulturo

Ĉiu agadkampo de la tria sektoro postulas specifajn alrigardojn, propran manieron vidi la mondon kaj rilati kun ĝi. Tiu identeco ne mankas al la tria E-sektoro, kiu konsistas el maturiĝinta movado por plena partopreno en la mondo de la rekonitaj NROj. De la interna ideo de Esperanto ĝis la diversaj tendencoj de la movado, kiel fundamenta esperantismo, finvenkismo, raŭmismo, Manifesto de Prago, Uneskismo kaj plej laste novnaskitaj tendencoj por aplikado de Esperanto, ĉio donas al la E-movado frapantan identecon.

Unueco en la agado

Io, kio mankis ĝis nun en Esperantujo, estas la alpreno de efika labormaniero, nova aliro al edukado de la volontula esperantuja homfortego, efikaj proceduroj por agado kaj ĉefe unueco en la diverseco kaj ne malunueco pro la diverseco, kiel ĝis nun. UEA proponas ĉion ĉi pere de iu novelanismo, kies starpunkto estas la plenumado de sia strategia laborplano. Per tio Esperanto akiros tion, kio mankas: grandan disvastiĝon kaj la eblon kontribui konkrete por pli bona mondo. Aliflanke, UEA kun sia universala alianco akiros grandegan prestiĝon kaj agnoskon kiel grava internacia ne-registara organizaro.

UEA: Strategia Plano

La reago estas survoje

Delonge oni diras, ke UEA kun sia universala alianco stagnas. Prave! Sed granda reago jam estas survoje, kies ĉefa fonto de inspiro estas la Strategia Plano de UEA. Unuavide ĝi estas kompleksa dokumento, sed oni povas legi ĉe http://bit.ly/1gDkOrj koncizan prezenton. La plena plano taŭgas ĉefe por tiuj, kiuj deziras havi ĝisfundan komprenon pri la novaj padoj trairendaj de UEA. Por la unuopaj esperantistoj, landaj, fakaj kaj lokaj asocioj sufiĉas la firma engaĝiĝo en unu el la teamoj kaj sub-teamoj por la praktika agado. Legu ĉi-sube kiel vi povas partopreni la universalan aliancon de UEA por la partoprenigo de Esperanto en la vivon de mondo kiu bezonegas ĝin, sed absolute ne scias, ke tia lingvo, kia estas Esperanto, ekzistas.

KIU ĈEFMOTORAS

UEA kun sia strategia plano

LA DEFIO

Partoprenigi la E-organizaron

1 Parolu la saman lingvon

La mondo stumblas sur la malfacilaĵoj de lingva diverseco, dum ni, sen lingvaj baroj, stumblas pro manko de strategio. Paroli la lingvon de UEA, ĉefmotora organizo de la esperantoj ekde 1908, estas la unua paŝo. Ekparolu la strategian UEA-lingvon.

2 Komprenu la interrilatojn

Oni ne rigardu la planon unuavice kiel liston de farendaĵoj, sed kiel mapon, kiu montras la interrilatojn inter la multaj diversaj facetoj de la E-movado kaj la specifaj strukturoj kaj agadoj de UEA.

3 Elektu vian agadkampon

Konsciigo, Kapabligo, Komununo kaj Kunordigo. La plano donas bazan direkton por tiuj ĉi agadkampoj. Organizaĵoj el la universala alianco devas kontribui per engaĝo de siaj membroj en unu el tiuj agadkampoj.

4 Enteamiĝu por saĝaj decidoj

La esenco de la Plano resumas 12 strategiajn prioritatojn por la agadkampoj. Partoprenante en la UEA-teamoj estas eble fari saĝajn decidojn pri la bezonoj kaj rimedoj por la prioritata laboro. Gravas do enteamiĝi.

5 Kultivu celkonscion

La Plano sendube enhavas mankojn kaj povas impresi tre ambicie por niaj limigitaj rimedoj. Sed ĝi taŭgos ankaŭ por stimuli kunpensadon, diskutadon kaj pli celkonscian kunlaboron sur ĉiuj niveloj de la UEA-strukturo.

Burundo

Biblioteko en Burundo jam ne sufiĉas

Johan Derks

Dek kvin mil eŭroj iris al Rumonge por konstruo de biblioteko por esperantistoj, sed la fondaĵo Esperanto en Evoluo (EeE) jam bezonas pli da mono por elkonstruigi du klasĉambrojn. Kio estas la utilo de tiu multekosta entrepreno − € 15 000 nur por aĉeto de la tereno kaj konstruado?

Nur per bildoj oni povas prezenti la penon kaj la ĝojon, kiun la planado, intertraktado, konstruado kaj malfermo de la nova biblioteko en Rumonge donis al la lokaj gvidantoj kaj iliaj sekvantoj.

La iniciatintoj volis ne nur Esperanto-centron, sed centron, kiu funkcias ankaŭ por ne-esperantistoj. Tiu plano ĝis nun ne prosperis, pro manko de financaj rimedoj, sed certe la strategio, ke disvastigado de Esperanto ligiĝu kun pli ĝenerala celo, kvazaŭ iu novtipa esperantismo, ĝisfunde stimulos la tutmondan esperantistaron al engaĝiĝo en tiuspecajn iniciatojn.

Burundanoj laboregas ekde 2005 por diskonigi la idealon de Esperanto: lingvo de paco (konkreta celo en lando, kiu suferis multege pro la bataloj inter hutuoj kaj tucioj dum la Afrika Mondmilito). Same kiel en sovetiaj tempoj Esperanto malfermis fenestron por orientanoj al la okcidenta mondo, tiel nun Esperanto malfermis fenestron por afrikanoj al la evoluinta mondo. Danke al propra klopodado sub gvido de Association Nationale d’Espéranto au Burundi (ANEB) nun ekzistas naŭ kluboj en Rumonge kaj kvardek en la tuta lando. La lernantoj estas preskaŭ ĉiuj junuloj, ofte lernejanoj.

Vi povas sendi lerno- aŭ legolibrojn kaj viajn librojn francajn kaj Esperantajn al: BP 170, Rumonge, BURUNDO.

[FORIGITA!: bildo]

Burundanoj festas la novan bibliotekejon

E-Kongreso — Meksiko

Orboj partoprenis meksikan E-kongreson

Fábio Monteiro

En kiu lando oni povas drinki Esperanton dum kongreso? Certe en Meksiko ĉar tie estas tekilo nomata Esperanto, tre bonkvalita laŭ la kongresantoj kiuj ĝin gustumis. Sentekilume prelegis pri vegetaranismo la junulo Victor Argüelle, kiu asertis ke “ne nur la sanon de la homoj, sed ankaŭ la mondon vegetaranismo povas plibonigi, ĉar ĝi helpas batali kontraŭ malsato, plibonigas la medion, la vivon de la bestoj. Ĝi havas nur pozitivajn aspektojn”, li diris.

Martin Schäffer, ĝenerala sekretario de UEA, opiniis prelege ke “ni devas labori pli profesie”. Dum la prelego oni diskutis kiel helpi la realigon de la strategia plano de la organizo, kies estrarano li estas. Orlando Raola, prezidanto de Esperanto-USA, siavice prelegis pri evoluigo de lingvaj kapabloj kaj sociaj retoj en Esperanto. Intervjuate de la revuo Esperanto, li diris “mi komparis la manieron laŭ kiu la homoj lernas Esperanton nun al tiu de la periodo antaŭ la ekesto de interreto kaj sociaj retoj. La ŝanĝoj estas nekredeblaj! Kaj ni devas lerni kiel pli bone profiti tiujn novajn komunikrimedojn”. Fábio Monteiro, ano de la Loka Kongresa Komitato (LKK) de la IJK de TEJO, donis ĉiujn informojn pri la venonta IJK, en Brazilo (legu pri tio en Kalejdoskopo — paĝo 99, kaj en la februara numero de la revuo Esperanto). Joaquín Rosillo prelegis pri la orboj, grandega mistero. Ĉu vi iam aŭdis pri ili? “Kiam ni fotas, kelkfoje ni povas vidi ilin. Orboj estas specialaj makuloj aŭ lumoj kiuj aperas sur fotoj. Ĝenerale, ili aperas kie estas gajeco, feliĉo, kaj pozitiva energio”, instruis la preleganto. La plej interesa afero estas ke post la prelego, oni freneze fotis ĉion en la ĉambro, celante kapti orbojn. Laŭ la preleganto, ili ofte vizitas E-aranĝojn kaj certe partoprenas la meksikan E-kongreson. Ĉu ili parolas Esperanton, neniu sciis informi.

Kiel ordinare okazas, ne mankis distraĵoj kiel ludoj, pentrado, karaokeo, spektado de filmoj kaj ekskursoj. Elstaris la arta vespero, kun grandiozaj spektakloj pri meksikaj tradiciaj dancoj kaj muziko, infana E-teatraĵo kaj E-kantoj. Laŭ multaj kongresanoj ĝi fariĝis kulmina punkto de la tuta programo, pro la neordinare alta nivelo. Guadalupe Vega Acosta, la ĉefa ano de LKK, konfesis emocie, ke “Mi estas tre kontenta, ege feliĉa, ĉar ni havis tre bonajn momentojn kaj sukcesan kongreson”.

UK: Argentino

La pasio en ĉiu paŝo

Jorge Enrique Cabrera

Tango. Bonaera danco, populara kaj internacie disvastigita, de paro ligita. Priskribi tangon per vortoj postulas multe pli. Tiu ĉi artikolo celas ĝin priskribi, kaj ankaŭ la bonaeran kuntekston, sed la legantaro multe pli facile komprenos kio estas tango kaj kion ĝi signifas por Argentino, farante la unuan paŝon ne per legado, sed per ĝuado — http://bit.ly/1fpUkX8 (danco), http://bit.ly/1j2LuDD (kantoj) kaj http://bit.ly/1crJJa4 (per piano).

Arĝenta murmuro, jen vide, jen aŭde, jen spirite. Bonaero kantas bonvenigante kaj per varma brakumo fariĝas lulilo de deziroj por siaj vizitantoj. Mano sur zono, vango apud vango, la proksimiĝo de la korpoj, la pasio en ĉiu paŝo laŭ preciza kaj firma gvidado de la viro, sub la rozkolora duonlumo de la kabaredo. Tiel sin movus Ludoviko Zamenhof kaj Klara Silbernik, dancante tangon, se okaze en 1887 ili vizitintus la Parizon de Sudameriko.

Parizeca en ĉiu konstruaĵo, hispaneca en sia tradicio, indiĝena en siaj profundaj radikoj, italeca ĝisoste en la ĉiutaga vivo, la Bonaera koro pulsas vigle per agrabla mozaiko da ritmoj: fandango, habanero, kandombo, milongo, tango, bolero, ĵazo, svingo, punko, popo, rokmuziko, metalroko, hiphopo, regeo, klasika, ĥora. Laŭ subtila takto de interna tamburo la amaso trairas la urbegon. En ĉiu kvartalo la argentina pasio diktas la ritmon de l’ vivo.

Iom da historio

Post la unua triono de la 19-a jarcento fandango, habanero, milongo i.a. konsistigis tangon, kiu origine danceca, evoluis rapide al kanzona populara muziko internacie disvastigita.

En la stratoj de Bonaero, en fifamaj kvartaloj la viroj praktikis inter si mem paŝojn de tango, dum atendado, enironte en la bordelojn-dancejojn kaj kafejojn de tiuj jaroj.

Laŭ eldiro de verkistoj, tango dance havas tiun originon, en la fidomoj. Poste, kiam la junaj riĉuloj impertinente, amuziĝeme kaj brueme kunportis ĝin al Parizo, tie ĉiuj aplaŭdis la novaĵon. Tiam tango revenis en Bonaeron kaj fariĝis socie bone akceptita. Ekfloris ĝiaj danco, kanto kaj verkoj. Carlos Gardel, La mutulo, nomita tiel pro la bonaera kutimo nomi iun kontraŭe al lia karaktera aspekto, tuj fariĝis kantisto mondkonata.

Paroli pri tango-historio postulas doktorecon pri poezio, danco kaj muziko. De la bordeleca deveno al la elstara komponisto Astor Piazzola, tango naskiĝis bruega kaj senĝena, provokema ĝis plena allogo en ĉiu kontakto, en ĉiu atendita kaj anhelita tuŝeto. Tia estas la volupteca kerno de ĝia origino. Poloj, francoj, hispanoj, italoj, ĉiulandaj enmigrintoj eksvarmis scivolemaj, kaj dancemaj, en sia nova lando. La mita kaj sovaĝa gaŭĉo de la kamparo senfortiĝis kaj velkis sub la influo de la ekfuroraĵo. Ĉi-kuntekste, fine de la 19-a jarcento, en la impona haveno de Bonaero ŝvebis en la aero la spirito de la kreskanta sento de unika momento: la naskiĝo de la moderna Argentino.

Ritmoj kaj koloroj de la urbo

Ruĝa, blanka, ora, blua estas la rubandoj de River Plate kaj Boca Juniors, futbalaj kluboj naskiĝintaj ene de la sama urba zono kaj — sep diabloj kaj unu diablino — oni ne scias kial kaj kiel, ili poreterne fariĝis akregaj rivaloj. La multkolora kvartalo de La Boca! Tie komenciĝas kolorigo kiel lavango el farbo elverŝita disde la ŝipoj en la tutan kvartalon. Picejoj. Stare, sidante, piedirante, matene, vespere, nokte, multmaniere kaj en ĉiu horo oni povas manĝi picon.

Kiam la agrabla nokta babilado plilongiĝas kaj post manĝado de pico kun vino la mateno alproksimiĝas, sekvu neonan lumon kaj envenu en La Giralda, kie oni servas la tutan tagon kaj la tutan nokton, kaj matenmanĝu varman ĉokoladon kun benjetoj, specialaĵon de la kafejo, plaĉe alportitan de kelneroj vestitaj kun kitelo laŭ la tradicio de havena kelnero.

Kiam oniaj piedoj eksuferas pro la longa irado, oni kaptas la okazon por halti kelkajn minutojn kaj enmeti ilin en fontanon de la Placo de Majo, la sama kie ekzakte tion faris la senĉemizuloj* por mildigi sian pieddoloron post piedmarŝado — dum horoj en varmega tago — el ĉiuj partoj kaj ĉirkaŭaĵoj de la urbo, por postuli la liberigon de la enkarcerigita Juan Domingo Perón, antaŭ sesdek ok jaroj — la 17-an de oktobro 1945, kiam la argentina ŝtatisto kaj ili kreis novan movadon, kiu ŝanĝis profunde la estontan politikan vivon en Argentino: Peronismo aperas.

Evita kaj Perón. Ĵazmuziko populariĝis kaj Armstrong kaj Gillespie fariĝis pli kaj pli popularaj kaj konkuris kun la tangomuziko. Virinoj kaj novaj rajtoj plenigis la urbon. Virinoj kaj senlaboruloj. La politika vivo malfermiĝis al la senhavuloj.

Rimarkinde, la ora erao de tango atingis sian zeniton ĉe la fino de la Peronismo, kiam sursceniĝis roko, popo, tvisto kaj centoj da novaj bandoj naskiĝis. Spite de tio, ke tango restas profunde kiel radiko kaj parto de la socia historio, en la koro de la loĝantoj la vivo disbranĉiĝas june kaj plene en pluraj urbaj artoj kaj novaj scenejoj.

Bonaero por junuloj kaj muzikemuloj

Agustina Pasavanti, juna kaj aktiva membro de Juna Esperantistaro Argentina (JEA) rimarkigas ke en Bonaero ekzistas granda diverseco de aktivaĵoj por junuloj. Por komenci ni povus mencii mojosajn dancejojn. Oni povas elekti laŭ specifa tipo de muziko, jen rapo, jen salso aŭ roko, jen plurĝenra stilo. Ĝuste tia estas la dancejo kaj restoracio Esperanto, kies dancokarton konsistigas roko, nacia roko, salso, popo, latino, regeo, internacia kaj elektronika muziko. Junuloj estas amikemaj kaj ĉiam pretaj por distra konversacio. Aliflanke en pluraj kafejoj de la urbo oni permesas al la publiko uzi la scenejon kaj improvizi artan prezentadon, sole aŭ kune kun sia bando, kaj antaŭ la publiko sin esprimi tute sen baroj.

Malpermesite ne tuŝi

Por tiuj, kiuj ŝatas muzeon, bonaj opcioj estas Malba, Belaj Artoj, Naturaj Sciencoj kaj la tre amuza muzeo Malpermesite ne Tuŝi, kie oni proponas al la vizitanto interagi plene kun ĉio, por lerni ludante. Oni ĉiam povas pasigi vere amuzan vesperon en la argentina ĉefurbo.

Nuntempe la urbo estas elektita kiel la plej bona turista cel-urbo en Sudameriko pro loĝado, kulturaĵoj kaj gastronomio. Bonaero estas plenplena de kafejoj, muzeoj, dancejoj, parkoj, teatroj, spektakloj, de urba arto surstrate, surmure, eĉ subtere. Ĉie aperas grafitioj, ornam-fileoj, intervenoj kaj okazaĵoj, murpentraĵoj, parkurado, pentristoj, mimoj, skulpturistoj, tamburado, rapistoj, dancistoj, magoj, inter aliaj diversaj artistoj kiuj vitale elanas en ĝiaj junaj kaj varmetosaj kvartaloj. Ne nur per tango la esperantistoj varmiĝos en Bonaero dum la ĉi-jara Universala Kongreso de Esperanto.

Vortareto

Senĉemizulo: laboristoj kaj senlaboruloj el socie malalta niveloj kiuj pledis por la liberigo de Perón. La nomo devenas de tiu tago, kiam amaso da senlaboruloj kaj malriĉaj laboristoj svarmiĝis en la Placo de Majo, kelkaj vestitaj kun jako, kelkaj kun ĉemizo kaj refaldita maniko, kelkaj nudaj je la torso. Kial Perón estis enkarcerigita?: estas alia rakonto.

Placo de Majo: (hispane: Plaza de Mayo) Ĉefa placo en Bonaero, kie okazis la plej gravaj momentoj de la politika vivo en Argentino.

Okazaĵo: (angle: happening) arto partopreniga de ordinaraj personoj (ekzemple amaso da nudaj multkolore pentritaj personoj).

Interveno: Strata/Urba arto. Modifi publikan spacon laŭ arta kriterio de la artisto.

Kongresa Temo

Kiam naskiĝis Esperanto, al multaj ŝajnis evidente, ke la okcidenta civilizacio iom post iom disvastiĝas tra la mondo, kreante modelon de estonta tuthomara socio.

Malmultaj demandis sin tiam pri la vivkapablo de tiu evolumodelo. Jaron post jaro aperis novaj teknikaj inventoj, novaj sciencaj malkovroj, novaj institucioj kiuj promesis pli racian, sekuran, prosperan estontecon.

Sed pasis jarcento kaj kvarono. Daŭras la scienca kaj teknika progreso, sed samtempe kreskas la indikoj, ke tiu socia modelo ne povas funkcii je planeda skalo. Tial multloke kaj multnivele disvolviĝas provoj ŝanĝi nian evolumodelon, al io pli justa, pli ŝparema, pli vivkonforma.

Klare Esperanto mem konsistigas unu el tiuj provoj. Strebante ŝanĝi la mondan lingvan reĝimon, ni samtempe laboras por la konservado de lingva kaj kultura diverseco, kaj por la protektado de lingvaj rajtoj kaj lingva justeco. Malfacilas imagi daŭripovan mondan socion sen tiuj kvalitoj.

Sed eĉ sur la lingva kampo, Esperanto ne povas sukcesi en izolo. Necesas multaj aliaj ŝanĝoj, ekzemple en la rekono kaj prizorgado de indiĝenaj lingvoj, aŭ en la havebleco de interpretaj servoj por migrintoj, aŭ en la disvolvado de plurlingva instruado en lernejoj. Ni povas multe lerni de aktivuloj kaj esploristoj pri tiaj temoj.

Kaj la lingva kampo estas nur unu el pluraj gravaj dimensioj en la streboj al daŭripova estonteco. Tradicie, oni parolas pri “tri kolonoj” de tiuj streboj: la ekonomio, la socio, kaj la naturo. Laborante por Esperanto, ni devas esti pretaj kundiskuti kun aktivuloj sur ĉiuj tiuj kampoj, kleriĝi pri iliaj problemoj kaj solvoproponoj, kaj trovi taŭgajn formojn de kunlaboro.

La temo de la 99a Universala Kongreso en Bonaero, Argentino, invitas nin al vasta esplorado kaj kundiskutado pri tiaj evoludirektoj. Markante la finon de la Jardeko de Edukado por Daŭripova Evoluo (2005-2014), sub aŭspicio de Unesko, la kongreso celos samtempe montri promesplenan vojon por la Esperanta idearo — novan, aktualan manieron respondi al la demando, pro kio Esperanto?

En la monatoj antaŭ la kongreso, UEA proponos al kluboj kaj asocioj tra la mondo diversajn diskutmaterialojn, celante ĉerpi el la riĉaj ideoj kaj spertoj de aktivuloj el multaj landoj. Eĉ se vi ne povas veni al Bonaero, eblos kontribui alimaniere al la kongresaj laboroj. Ja ankaŭ tio estas daŭripova evoluo.

Felietono

Esperanto+

La redakcio de la revuo Esperanto plukadas pluserojn el sia sekvantaro ĉe Guglo+

Jindřich Kostalek komentis videon el YouTube: mi ŝatis viajn filmetojn. Daŭrigu! http://bit.ly/1cZtt3L

Ronald Schindler komentis videon el YouTube (http://youtu.be/PT-HBl2TVtI) “Tre impresa filmo pri helpopreteco — ni ĉiuj agadu simile!”

Takashi ITO verkis hajkon en Esperanto: seke pasante jen falinta folio apud piedoj http://bit.ly/191yZyD

Maria Nazaré Laroca komentis poemon de Paulo Nascentes: Jen mia ruza demando: ĉu poezio kapablas forviŝi la lirikan Mion? ;) Bela poemo! Poemo ĉe: http://bit.ly/1evVLGw

Herman Deceuninck senkomente diskonigis ligilon: “La mondo rigardata tra 3054 lingvoj en danĝero de formorto”. http://bit.ly/1fvRVcX

Sekvu la revuon ĉe Guglo+ http://bit.ly/19F2jia

Anekdotoj

El Anekdotoj en Esperanto: http://yhoo.it/1kjmOoH

[FORIGITA!: bildo]

Ĉu ofero? Grandioza afero!

Kruko daŭre senespere amindumas la belan, junan Jasminon.

– Kruko: Ho, mi volonte oferus mian vivon por vi!

– Jasmino: Ĉu vi do mortus por mi?

– Kruko: Jes!!

– Jasmino: Ĉu baldaŭ?

Brila Komercisto

– Baniko: Nia ĉefo estas la plej brila komercisto en la tuta urbo.

– Kruko: Ĉu? De kiu vi havas tiun informon?

– Baniko: De li.

Redaktaĵo: Instruante mi lernadas Esperanton

Aperos regule en Felietono redaktaĵoj de esperantistoj kiuj sukcesis trapasi la UEA/KER-ekzamenojn. Jen do Hikita Akio, la unua japana kandidato.

Kiam mi laboris en la nacia porblindula lernejo en Tokio okazis kunveno por rememori la rusan verkiston kaj esperantiston, Eroŝenkon. Mi ege interesiĝis pri lia vivo kaj fabeloj kiujn li verkis.

Do, mi decidis partopreni en tre-tre intensa kurso en 2012. Dum la kurso mi trapasis la KER-ekzamenon por B1-nivelo. Poste dum UK en Hanojo mi trapasis ĝin por B2-nivelo. En 2013 mi partoprenis la ILEI-Konferencon en Herzberg kaj en septembro mi studis en la instruista trejnado ĉe la Universitato Adam Mickiewicz (UAM), en Pollando.

Lastatempe mi instruas Esperanton al komencantoj en nia urbo. Mi esperas, ke mi laboros kiel la rusa instruistino Anna Ŝarapova, kiu havis grandan influon sur Eroŝenkon.

Konsultu la liston de la ekzamensesioj: http://bit.ly/1dnsit9

HIKITA AkioB2

[FORIGITA!: bildo]

Ho, ve... Kien mi iros?

Lingvo-Instruado: Propedeŭtiko

Nova propedeŭtika ondo el Rusio kaj Brazilo

Mikaelo Ĉertilov kaj Irina Gonĉarova

La Manifesto de Prago estas furora dokumento vaste citata de esperantistoj en artikoloj, prelegoj kaj en reagoj kontraŭ misinformoj de la gazetaro. Sed ĝia plej kerna kontribuo al la movado apenaŭ sentiĝas en la praktiko: esti gvidolinio por agado, ne por nur senĉesa citado. Sed novaj ondoj ekbruas.

En la decembra numero de Esperanto raporto pri la iniciato de E@I por instruado de la germana, slovaka kaj ĉeĥa lingvoj per Esperanto montris la vojon. Ĉi-numere Esperanto raportas pri komuna projekto de la inform-eduka fako de la rusia firmao Sunvojo kune kun Monda Organizo por Disvolvado de la Esperantista Ekonomio (Intraespo), kiuj kunorganizas malĉeajn kursojn de la rusa lingvo en Esperanto, kaj estonte de la portugala por rusoj.

Ĉio estas ligita al pli ampleksa projekto por tutmonda disvolvado de novtipa industrio de lingvo-instruado, kies ĉefa fundamento estas la adopto de Esperanto kiel propedeŭtika lingvo. Aliflanke, en la brazila kunteksto la iniciato estas ligita al kampanjo por enkonduko de Esperanto kiel laborlingvo de grandaj kaj mezgrandaj entreprenoj, planantaj tutmondigi sian agadon. Gravas atentigi ke la kurso de la rusa lingvo per Esperanto ne estas nur por brazilanoj. Homoj el la tuta mondo povos enkribiĝi kaj partopreni internacian kurson, kadre de pionira iniciato, kies kontribuo al la praktika uzo de Esperanto kiel propedeŭtika lingvo helpos akceli profesian aplikadon de Esperanto.

Praktikaj detaloj

La unua baza kurso de la rusa komenciĝos em februaro 2014 kaj daŭros du monatojn. La instruado okazos per ret-seminarioj (32 horoj). La fama rusia esperantistino Irina Gonĉarova — kiu profesie instruas Esperanton kaj la rusan — estos la instruistino. La lecionoj okazos dufoje en la semajno. La lernantoj ricevos la koncernajn studmaterialojn, faros ekzercojn, plenumos taskojn. Dum la tuta instruado ĉiutage la lernantoj havos eblon konsulti la instruiston pri la lingvo. Post la fino de la kurso la lernintoj ricevos inviton partopreni ĉeestan kurson por daŭrigantoj, kiu okazos en aŭgusto 2014 en Moskvo, kadre de Somera Esperanta Studado (SES) en Rusio, kie la kursanoj ricevos bonegan lingvan praktikon.

Por ricevi pli detalajn informojn plenigu sen prokrasto la formularon ĉe http://bit.ly/18Rp5Tc

La rusa lingvo en Fejsbuko:

Boris Kolker

Rusiaj parlamentanoj deziras igi la rusan lingvon oficiala lingvo de Eŭropa Unio. Ĉu vi subtenas?

Steven Lytle Kurt

Ne “la” oficiala lingvo, sed unu el la oficialaj lingvoj.

Se Rusio estus ano de la Eŭropa Unio, la rusa devus esti oficiala lingvo, alie ne.

Dirk Bindmann

Kvankam la rusa ne estas oficiala lingvo de EU, ĝi jam estas oficiala lingvo en EU. Laŭ http://bit.ly/JzBkei ĝi apartenas al la oficiale agnoskitaj minoritataj lingvoj en Finnlando kaj en Rumanio.

Ingolf Jandt

Kelkaj komentintoj rimarku la malsamon inter “oficiala lingvo de EU” kaj “La oficiala lingvo de EU”.

Irina Gonĉarova sin prezentas

Mi estas Irina Gonĉarova — la homo, kiu staras antaŭ vi ĉe la malfermita pordo de la nova instrua projekto de Intraespo kaj Sunvojo — kaj ĉe la sojlo de la propra nova pasiiga sperto: instruado de la rusa lingvo pere de Esperanto. Emociplene mi atendas nian renkontiĝon.

Mi estas instruisto pri la rusaj lingvo kaj literaturo, laŭ la praktika sperto — instruisto de Esperanto. Ekde 1977 mi seninterrompe aktivas en la rusia E-movado kiel organizanto de junularaj aranĝoj kaj E-instruisto. Paralele kun ĉeesta instruado en urbaj E-kursoj, dum tri jaroj (1988-1991) mi laboris en la kooperativo por koresponda E-instruado. En la jaro 1991 mi iĝis administra direktoro en la Asocio Subtena de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AsAIS). En la Moskva ŝtata aŭtomobil-konstrua instituto (MASI) mi dum 17 jaroj (1994-2011) instruis Esperanton kiel devigan studobjekton. Mia universitata lernolibro (1995 — reeldonita en 2004) ricevis stampon de la Ministerio de Supera Klerigado, kiu rekomendas ĝin kiel lernilon por la studentoj de altlernejoj. Dum diversflanka AIS-aktivado mi iĝis adjunkto de AIS San-Marino kaj ricevis tie la sciencan gradon magistro humanitara, pro aro da verkitaj lernolibroj kaj aŭtora laboro.

Por altigi mian profesiecon konforme al niaj celoj, mi aliĝis al la 3-monata intensa kurso pri la instruado de la rusa kiel fremda lingvo, ĉe la Moskva ŝtata Lomonosov-universitato (MGU). Tio certe helpos min pli profesie kaj efike instrui la rusan lingvon al ĉiuj lernemuloj. Dankon pro via konfido!

Saluton! Привет!

Ludwig Wittgenstein, filozofo de la 21-a jarcento, skribis “La limoj de mia lingvo estas la limoj de mia mondo”. Lernante naciajn lingvojn ni iras en nia mondo plu kaj plu trans ĉiujn limojn. La rusa lingvo estas unu el la plej grandaj en la mondo. Laŭ la kvanto de parolantoj la rusa lingvo estas la kvina. Ĝi estas labora lingvo de UN kaj unu el la plej popularaj lingvoj de interreto.

2014 estos Jaro de Kulturo en Rusia Federacio. La registaro kaj regionaj estraroj en la tuta Rusio planas fari multajn diversajn kulturajn aranĝojn. Pluraj muzeoj, teatroj, kulturdomoj kaj kluboj ricevos ŝtatan subvencion, kaj la kultura vivo en la provincoj plivigliĝos. Nacia kulturo estas firme ligita kun la nacia lingvo. La organizantoj de la kurso esperas, ke lernante la rusan vi pli bone ekscios pri la riĉa rusa kulturo, same kiel baldaŭ oni povos lerni ankaŭ la portugalan. Esperantistoj sciipovu minimume tri lingvojn: sian gepatran lingvon, Esperanton kaj unu fremdan lingvon.

Unua Alineo

Paĝo por komencantoj kaj komencintoj — facilaj tekstoj, gramatikaj notoj, klarigoj pri lingvo, stilo, formo ktp.

Fasono/Dezajno: Do, kiun vorton uzi?

La revuo Esperanto pepis per Tvitero: Por la redezajno de la revuo Esperanto laboras du altnivelaj profesiuloj.

Renato Corsetti komentis: @revuoesperanto estus pli bone se ili laborus pri la refasonado ol pri la redezajno.

Multaj pretas defendi la Bonan Lingvon, sed ĉu ni baraktu kontraŭ evoluado de la lingvo? Kion signifas evoluado, se temas pri Esperanto? En la diskutlisto La Bona Lingvo ekestis diskutado pri la du vortoj:

– “Fasoni” estas ne tute taŭga vorto por la afero difinita per “dezajno”. “Dezajno” estas, ni diru, tre specifa fasonado sur la kampo de grafiko, industrio. (Fabrício Valle)

– Mi opinias, ke “dezajno” estas la usona maniero elparoli “desegno”. (Renato Corsetti)

– Mi mem neniam uzas la vorton “dezajni” aŭ “dizajni”, kiu ŝajnas esti sufiĉe nova aldono al la Esperanto vortoprovizo. Ĝi certe ne ekzistis, kiam mi lernis la lingvon! Do, kiel la homoj elturniĝis, antaŭ ol oni enkondukis tiun laŭmodan vorton prenitan el la angla? Per la Fundamenta vorto “fasoni”, sed ankaŭ per aliaj vortoj, ekzemple “stilo”, “formo” ktp. Per tiaj aldonaĵoj al la lingvo, la vortprovizo de Esperanto konstante kreskas. Kompreneble la malnova radiko ne malaperas, do nun la lingvo havas du aŭ tri vortojn kun la sama signifo, dum antaŭe estis nur unu. Esperantistoj ŝatas fanfaroni, ke Esperanto estas la plej facila lingvo de la mondo. Sed kiel ĝi povos resti facile lernebla, se lernantoj devos enkapigi ĉiam pli ampleksan vortostokon? (Anna Lowenstein — legu ŝian tutan artikolon: http://bit.ly/Iy24uD)

– Mi plene konsentas kun ĉio, kion Anna skribis pri la afero. (Marcos Cramer)

– La problemo estas, ke la nova vorto, kiu venas por redifini la misdifinitan aŭ ne kompletan koncepton, havas sian propran misecon aŭ strangegon. La nova vorto estas multfoje pli misdifina aŭ pli nekompleta ol la antaŭa vorto. (Josenilton)

Apenaŭ konklude: kelkaj esperantistoj eventuale opinias, ke “dezajni” havas ian signifon, kiu mankas en la Fundamenta vorto “fasoni”. Tamen, esploroj en la Tekstaro (http://bit.ly/1cAw58h) montras, ke la du vortoj aperas en precize la samaj kuntekstoj.

La revuo Esperanto uzos la vorton “fasono” dum kelka tempo, kaj invitas la esperantistaron opinii voĉdone ĉe http://bit.ly/1kn1CLy

Nur por junaj koroj pli ol 30 jarojn aĝaj

Kio estas Patrono de TEJO? Ĉu vi scias? Ne estas pli bona okazo ol la nova jaro por lerni novajn aferojn: patrono estas subtenanto de la Tutmonda Esperantista Junulara Organizo, la junulara sekcio de UEA. Oni pagas trioblon de la MJ-kotizo de sia lando, kaj la patroneco jardaŭros, tio estas, daŭros unu jaron, kaj ĉiuj povos resti patronoj por ĉiam, dum la koro junos.

Kutime la patronoj estas homoj, kiuj jam transpasis la tiel nomatan TEJO-aĝon (t.e. 30-jarojn). Tamen ilia juneco ĉiam renoviĝas, kaj oni neniam forgesas la gravan rolon de la junularo en la Esperanta movado.

Kompreneble la patronoj ne nur donas ion, sed ankaŭ ion ricevas. Kiel TEJO-membroj, ili ricevas la socikulturan revuon Kontakto, kun la rubriko TEJO-Tutmonde, kaj povas aliĝi al la Internacia Junulara Kongreso kun granda rabato.

Krome, ili ricevas apartan informilon — Patrona Letero — kvarfoje jare. Fine, ili povas partopreni, dum ĉiuj Universalaj Kongresoj, en la Patrona Akcepto. En tiu ĉi speciala okazaĵo, kelkaj aktivuloj de TEJO raportas pri la agado de la antaŭa jaro kaj pri la estontaj projektoj de la organizo. Oni ankaŭ respondas al la demandoj de la patronoj, oni aŭskultas iliajn saĝajn konsilojn, kaj kompreneble la junularo oficiale dankas al la patronoj pro la subteno. Ĉio kutime finiĝas per kunfestado, kun manĝoj kaj trinkaĵoj, en neformala etoso.

Evidente patroniĝi bonas por la sano kaj por la humoro: pripensu tion, okaze de la nova jaro!

Manuela Ronco

Juna Amiko estas revuo de ILEI por vi, por viaj infanoj, nepoj, lernantoj. Vi trovos en ĝi ludojn, kvizojn, facilajn tekstojn, amuzaĵojn kaj interesajn faktojn pri landoj pri homoj, pri kutimoj, pri bestoj.

[FORIGITA!: bildo]

Pri homoj

[FORIGITA!: bildo]

Pri kutimoj

Vi lernas, ILEI helpas. ilei.info

Sep Demandoj: Federico Gobbo

“Esperanto sin difinas maletne, per etiko”

Ivan Colling kaj Maria Laroca

Federico Gobbo baldaŭ transprenos la katedron de Interlingvistiko en la Universitato de Amsterdamo. Por li la kadro de la fako estas sufiĉe komplika.

1 ER: Kio estas interlingvistiko?

FG: En la tradicio kie fontas Esperanto, interlingvistiko estas subfako de lingvistiko dediĉita al la esplorado kaj pristudado de internaciaj helplingvoj. Kutime oni komencas ekde Volapuko, pristudas Esperanton, ofte kompare kun aliaj postaj konkurantoj, kiel ekzemple Ido aŭ Latino sine Flexione. Efektive nun la termino estas ambigua, ĉar aliaj fakaj rondoj ĝin uzas alisignife. La kadro do estas sufiĉe komplika. Kaj lastatempe la klasika interlingvistiko, t.e. pristudado de internaciaj helplingvoj, estas pli kaj pli integrata en la subfako lingvopolitiko kaj -planado (LPP), sekvante sugeston, kiu fontas de Valter Tauli, grava estona lingvisto tre aktiva en la 60-aj jaroj.

2 ER: Kial interlingvistiko ankoraŭ ne ricevis la statuson de universitata studobjekto, kio faciligus ĝian enlistigon en la kadrojn de Magistrigaj kaj Doktorigaj kursoj en multaj universitatoj?

FG: Ne komplete veras, ke interlingvistiko (mi celas klasikan interlingvistikon) nenie ricevas statuson de universitata studobjekto; en Amsterdamo, ekzemple, ĝi estas instruata al bakalaŭraj studentoj, dum en Torino estas la magistriĝaj studentoj en Lingvosciencoj kiuj rajtas ekzameniĝi. Laŭ listo kompilita de Germain Pirlot, Esperanto estas instruata nuntempe en 69 universitatoj en 24 landoj.

3 ER: Kiuj estas la ĉefaj nuntempaj esploristoj pri interlingvistiko kaj kiel statas ilia laboro?

FG: Grava esploristino en Eŭropo estas Sabine Fiedler (Leipzig, Germanio), kiu esploris aparte la frazeologion de Esperanto. Goro Christoph Kimura (Sofia Universitato, Tokio, Japanio) laste esploris socilingvistike la Esperanto-komunumon kompare kun minoritataj lingvoj. Alia interesa esploristo estas Tsvi Sadan (israelano japandevena, nome Tsuguya Sasaki, nun laboranta ĉe Bar-Ilan Universitato, Israelo); li estas lingvisto, kies ĉefaj esploroj estas la novhebrea kaj la jida lingvoj; ekde tiuj perspektivoj li skribis multe pri la Esperanta kulturo — kaj nuntempa, kaj pionirepoka. Estas grave noti, ke ĉiuj universitatanoj devas havi alian fakon, flanke de interlingvistiko, por pluvivteni la karieron. Interlingvistiko sola ne sufiĉas. Mi volas min limigi nur al la universitatanoj, ne la sendependaj esploristoj, eĉ se de ili foje venas tre bonaj ideoj.

4 ER: Kian rolon ludas la kurso de Poznań? Ĉu temas pri ekvivalentaĵo al via katedro en la ĝenerala kadro de la fako?

FG: Mi opinias, ke la interlingvistikaj studoj en Pollando estas unikaĵo. Unue, ili postulas de la partoprenontoj bonan scion de nia lingvo, ĉar la lecionoj okazas en Esperanto. Due, temas pri kursaro, ne ununura kurso, kaj fakte ili daŭras tri jarojn. La kurso en Amsterdamo estas pli ordinara, kaj ĝi okazas ĉiun akademian jaron denove, alivorte ne ekzistas unua, dua, tria kursoj de interlingvistiko kiel en Poznań. Oni instruas la fakon ne rekte en Esperanto, sed en alia lingvo — mia antaŭulo, Wim Jansen, uzis la nederlandan; mi uzas la anglan. Tamen Esperanton mi instruos almenaŭ parte rektemetode, tio signifas, ke mi parolos en Esperanto en la klaso. Notu, ke nenia antaŭkono de Esperanto estas postulata al la kursanoj en Amsterdamo.

5 ER: En ĉiuj lingvokomunumoj estas io komuna, kiu kunligas la parolantojn. Kiel laŭ vi en la nuna, post-moderna epoko esperantistoj sentas tiun “internan ideon”? Ĉu ĝi multe ŝanĝiĝis kun la paso de la tempo? Kiel ĝi diferencas (se ĝi diferencas) disde lingvosentoj de komunumanoj de aliaj minoritataj lingvoj?

FG: Ĝis nun mi ne faris enketon inter la esperantistoj pri tiu temo, do mi ne scias kion esperantistoj ĝenerale sentas. Mi volas substreki, ke Esperanto, kvankam uzata de malmajoritata grupo dise tra la mondo, ne estas minoritata lingvo, en la normala senco de tiu esprimo uzata inter lingvistoj kaj institucioj, kiel ekzemple EU. Minoritataj lingvoj sin difinas per etno, dum Esperanto sin difinas maletne, per etiko. Kaj la fundo de tiu ĉi etiko estas paroli inter diversaj nacianoj per “lingvo neŭtrale-homa”, por uzi la ankoraŭ aktualan esprimon de Zamenhof.

6 ER: En la fenomeno de lingvoj uzataj/uzitaj por internacia komunikado — kiu estas la celobjekto de interlingvistiko — grava demando estas variado de tiuj lingvoj kaj dialektiĝo. Kiu estas via opinio pri dialektiĝo de Esperanto?

FG: Kiel mi klarigis jam antaŭe, internacia komunikado estas ĉefa temo de interlingvistiko, sed ne la nura. Ne ekzistas dialektoj de Esperanto, ĉar la varia uzo de la lingvo ne estas tro influata de la deveno de la parolanto, se la lingvonivelo estas sufiĉe bona. Ĉu Esperanto povas disfali samkiel Latino? Ne! Bonŝance la Romia Imperio estis unikaĵo en la homa historio.

7 ER: Kiel vi reagas al la Chomsky-a aserto, ke “Esperanto ne estas lingvo”?

FG: Ho ve! Mi jam reagis freŝdate al tiu stultaĵo en 2008 anglalingve en mia tiama blogo. Anekdote, li asertis tion dum intervjuo fare de Mark Aronoff, kiu cetere enkondukis la temon ne malbone. Estas ĉiam danĝere paroli pri temo, kiun oni ne konas, kaj eĉ pli danĝere kiam lingvisto parolas pri lingvo, kiun li nek regas nek priesploras... Esperanto ne estas escepto tiurilate. Aliflanke, eĉ la plej influa vivanta lingvisto povas erari fojfoje — kaj Chomsky sendube estas, eĉ neŝatantoj koncedas! Mi pensas, ke post la apero en 2010 de la volumo Lingvo kaj menso eldone de UEA, kiu enhavas gravajn kontribuojn de Chomsky en nia lingvo, li ŝanĝis sian opinion pri Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo (1974) estas laŭkontrakta docento ĉe Universitato de Torino (Italio) per kurso pri Planlingvistiko.

Artikolo

La unuaj vortoj de la redaktoro B

Fabrício Valle

Be! B entute ne kredis ke brazila redaktoro ne posedanta la bakalaŭrecon, post pli ol 100 jaroj da eŭropaj baladoj en baloj nur por bardoj, sciante deklami nek Bajronon nek Bloderon, sukcesus trovi breĉon por partopreni bankedon en Babelo, kiel nova redaktoro de la revuo Esperanto. En Bagdado jes, kiam invitite de Belŝacaro, la babilona reĝo. En Bahamoj post multe da baraktado. Foje en Burundo! Sed en Babelo tute ne. Babelo ne estas bagatela facilaĵo por balbutuloj kiuj dum jaroj nek pagis la UEA-kotizon nek babiladis en konversaciaj rondoj de E-bodisatvoj, nek ĉeestis prelegojn de akademiaj beletristoj. B nur festenis per brioĉoj kaj babaoj en krokodilaj rondoj kaj kiel barbaro rajdis bejan ĉevalon.

Sed estis necese nek doni bakŝiŝon por malbari al li la vojon nek malkaŝe transpasi la barbakanon. Sufiĉis kelkaj boteloj da bona biero ĉe la trono de Baduro, sub baldakeno, kaj danco kun bajadero dum Bajramo kaj jen li estis antaŭ Beatrico, ne akompanata de Dante, sed de Bakko, en Benelukso, kiel la unua ne eŭropano en la bastiono!

Eŭropo, la patrino de la okcidenta civilizacio! Bravure kaj bunte ĝi regalis nin: la filozofio el antikva Grekio, Francio kaj diversaj olimpaj montoj tra la kontinento, ne nur helenaj. Renesanco, Nica Revuo, la franca revolucio — libereco, egaleco, frateco. Skolo de Budapeŝto, la Industria Revolucio, Betoveno, UNESKO-rezolucio por Esperanto kaj Esperanto mem kaj multe pli (longas varietea defilo!). Eŭropo estas por Esperanto iu Belerofono, kiu mortigis Ĥimeron. Ĝi akumulis bonifikojn por Esperanto dum jarcento kaj kvarono. Eŭropo instruis nin, ke berlinaj muroj ne eternas. El ĝi venis Brigitte Bardot kun sia bikino (hodiaŭa brokantaĵo kompare al brazilaj bikinoj!).

Kial do transloki la redakcion al alia kontinento? Ni ne perdu nian tempon per bizancaj diskutoj! Eŭropo estas ja brilianto, sed la aliaj kontinentoj ne estas balastaĵoj! Ĉiuj kune, Eŭropo, Azio, Amerikoj (ne nur la norda), Afriko kaj Oceanio bezonas trovi novajn vojojn por la movado.

Ĉefe ĉar la mondo bolas, tutmondiĝas la barakaro kaj brikoj sursceniĝas reliefe, Esperanto nur kiel amata ĉevaleto, kiel intelekta ludo, kiel okupo de nur brilaj intelektuloj, ne plu povas hegemonie dikti la irendan vojon en Esperantujo: ni enkonduku Esperanton en la brilan revuon de Berthelot kiel laborlingvon, kiel fonton de laborpostenoj, de enspezofontoj, de globaj negocoj, kiel ilon de sociala kaj eduka laboro. Ĝis nun la esperantistoj laboris por ke la mondo lernu Esperanton, nun venas la tempo por ke la esperantoj transformu la mondon per Esperanto. Ni ne atendu ke la mondo adoptos Esperanton. Ja ni ĝin adoptu!

Prenu kelkajn biskotojn kaj biskvitojn kaj aŭskultu: la revuo investos ankaŭ sur la alian flankon de la monero: instruadon de esperantologio, interlingvistiko, beletro, movada strategio, e-merkatiko kaj bona lingvo al ĉiuj siaj legantoj. Baldaŭ Esperantujo havos barikadon je novaj talentoj, tiel gloraj kiel Boulton, Bein, Baniko kaj ceteraj movadaj buldozoj. Komprenu ke flagoj verdaj svingiĝas en ĉiuj belvederoj, eĉ en Bandungo kaj baldaŭ eĉ en borso de bankieroj en Bajreno, Bankoko kaj Baltimoro, ĝis malfina benko.

Kaj ĉar mono dio ne estas, unu foje jare B meditos marĝene de Bramaputro pri Bramo, ĝis B iĝos Budao. Poste B iros al Banaraso kaj tie recitos ĉi versojn de Bagavadgito:

Kiu ne komencis agi,
ne alvenos al ripozo;

ne atingos perfektecon,
kiu restados senaga.

Tute senaga neniu eĉ
momenton esti povas,

ĉar ĉiun lia naturo
ĉiam igas fari ion.

Kaj ni ne forgesu amuziĝon, ĉu kun bigotoj, ĉu kun bravuloj, ĉu kun bizaruloj: barakaton kaj bufedon, bierojn kun bavaroj en Bogoto, brandon en Belfasto, kabaredon en Bairikio, baleton en Balĥo, balalajkon ĉe la profundega lago Baikalo. Kaj ĝuadon de bosanova kanzono en Braziljo: http://bit.ly/18gOgAs

La novbakita brazila redaktoro bezonas fini siajn unuajn vortojn: sufiĉas, bufono! Li multe b-umis kaj diris preskaŭ nenion, nur banalaĵojn. Ne bravas. Vivu la beduenoj kaj la bantuoj! Vivu Bolivio! Vivu UK en Bonaero! Vivu Belgrado! Vivu la belorusoj kaj bulgaroj! Vivu Berta kaj ĉiuj virinoj! Vivu la bilancoj kaj biloj de Buller! Vivu la biblioteko Hodler! Vivu la banko kie UEA deponos la monon de la novaj aliĝoj kaj donacoj! Vivu la budĝeto por 2015! Vivu la bugenviloj! Vivu Bulonjo ĉe Maro! Vivu Bjalistoko! Bis!

Fabrício Valle havas blogon ĉe www.redaktoro-b.com.br

En 2013 144 esperantistoj subtenis la agadon de UEA per aliĝo al Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA, inviton al akcepto en UK, kaj specialan donaceton. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Fondaĵo Canuto

Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun tiuj kiuj suferas pro transpagaj baroj. Antaŭdankon pro via solidareco!

Revuo Esperanto 2014 2

La granda salto antaŭen: La movado bezonas salti antaŭen. Ĉu la esperantoj konscias bone sian tutan forton?

Monto Everesto: Nepalaj esperantistoj proponas everestan unikaĵon sur la kampo de turismo

Afrikanoj kompetente efektivigis sian 7-an kongreson

Sep Demandoj al Hamzeh Shafiee

Ja por malmultaj, sed profesia uzado de Esperanto eblas

Laste Aperis

Aliĝu al la komunumo Laste Aperis en Fejsbuko, kie kolektiĝas legantoj por komentado de libroj, babilado pri literaturo, aŭtoroj, eldonejoj, tradukoj, libro-merkato kaj koncernaj temoj. Vi povos ankaŭ afiŝi mikrorecenzojn kaj se ili estas talente verkitaj, vi estos invitita verki recenzon por la revuo Esperanto.

Malferme

Ke estu io nova en niaj batalfrontoj!

José Antonio Vergara

Ni laboras por la evoluigo de socioj, kie ĉiuj homoj ĝuas samajn rajtojn, respekton kaj ŝancojn sendepende de siaj denaskaj lingvoj

Pasis jam unu monato de la nova jaro! Tamen, ankoraŭ eblas fari simplan sed tre verŝajnan prognozon por la cetero de 2014: dum la venontaj monatoj, oni probable renkontos multe da ĵurnalismaj aludoj, analizaj studoj, rekuntekstigaj eseoj, dokumentaj filmoj ktp, kies ĉefa temo estos la Unua Mondmilito. Ja la centjariĝo de ĝia eksplodo estos aparte trafa momento por priatenti ĉiujn aspektojn de tiu supermezura tragedio.

Mi profitas tiun datrevenon por elstarigi la plenan, eĉ intensan enmondecon de nia fenomeno Esperanto. Volu ni tion aŭ ne, la fakto estas ke nek tiam, nek poste, eblis al la esperantistoj eskapi el la historiaj uraganoj kiuj profunde ŝanĝis la sistemojn de sociaj, politikaj, ekonomiaj k.a. rilatoj ĉe unuopaj landoj, mondopartoj aŭ la tuta homaro. Ne nur temas pri la fakto esti trafitaj de la cirkonstancoj, kiel la eksterlandanoj ĵus alvenintaj en Parizon komence de 1914 por la planita sed neokazonta UK, aŭ kiel L. L. Zamenhof survoje al la franca ĉefurbo, devigita tamen halti en Germanio kaj tuj forlasi tiun landon. Ankaŭ temas pri aktivaj reagoj kaj engaĝiĝo, ekz. la koresponda servo kiun peris UEA inter homoj el malamikaj landoblokoj, kaj la instigo ĉe Zamenhof mem al plua evoluigo de la homaranisma idearo kaj al verkado de alvoko celanta la eŭropajn diplomatojn, kun serioze elpensitaj rekomendoj por nova, justa kaj paca ordo post la “granda milito” (tiama termino, laŭ la tiuepoka mezuronocio pri militbuĉado...).

Ĝuste pri tiu aktiva sinteno mi interesiĝas, kiel ĝenerala principo. Ja estas preskaŭ banale konstati ke la mondo profunde ŝanĝiĝis dum la lastaj cent jaroj, sed ni rajtas demandi nin pri la paralela evoluo okazinta en la ideoj kaj praktikoj de nia afero Esperanto, kiel homa iniciato kolektiva ekzistanta en tiu reala mondo. Ĉu la karaktero kaj direkto de niaj ŝanĝiĝoj estis oportunaj, taŭgaj, trafaj? Mi estas konvinkita ke koncerne kelkajn trajtojn la respondo estas jesa, sed ne ĉiam nek sufiĉe.

Probable, la leganto tuj sin referencos al la nuna komunik-teknologia revolucio, supozante ke mi celas la interretan defion kiel la ĉefan kampon de nia ankoraŭ nesufiĉa adaptiĝo. Jes ja, al ni mankas multego tiurilate. Sed ĉi-okaze mi volas emfazi eĉ pli kernan aspekton, nome la “devojn, kiujn al ni trudas nia esperantisteco”, laŭ la vortoj de la kunfondinto de UEA Hector Hodler en tiu ĉi revuo, kiam ĝi reaperis post sesmonata interrompo pro la milito, en januaro 1915. En tiu terure malesperiga momento, li tiel aludis al “la devo kredi, ke neniu popolo havas la monopolon de la civilizeco, de la kulturo aŭ de la humaneco... Devo kredi, ke neniu popolo entute havas la monopolon de la barbareco, perfideco aŭ stulteco...” Li alvokis la esperantistojn konservi la idealon, ne lasi sin subpremi de la malespero kaj engaĝi sin en la okazonta rekonstruado.

Mi ŝatas pensi ke, tra la generacioj, ni ĉiam restis fidelaj al tiu alvoko, eĉ neeksplicite. Do, ke malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj, la esperantuloj diversmaniere klopodis kontribui al la (re)konstruado de pli homa mondo, laŭ niaj malgrandaj fortoj. Ekz. UEA frue subtenis la Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj, kaj ĉiam pretis diskonigi la iniciatojn de Unesko. Fakte, la celdeklaro kiun la nuna Strategia Bazo de UEA proponis por karakterizi la individuan, socian kaj kulturan dimensiojn de nia agado, detale emfazas tiun pluraspektan engaĝiĝon:

  • A) Ni laboras por ebligi al ĉiuj homoj tutmonde komuniki, kunlabori kaj kleriĝi facile, efike kaj libere.
  • B) Ni laboras por la evoluigo de socioj, kie ĉiuj homoj ĝuas samajn rajtojn, respekton kaj ŝancojn sendepende de siaj denaskaj lingvoj.
  • C) Ni laboras por konstrui inkluzivan tutmondan kulturon de paco, homaj rajtoj kaj daŭripova evoluo, gardante kaj protektante la plenan diversecon de lingvoj kaj kulturoj.
  • D) Ni kredas ke mondvasta uzado de la internacia lingvo Esperanto grave kontribuas al tiuj homaraj celoj.

Jen niaj “batalfrontoj”. Ĉiu el ni povas trovi sian plej konvenan lokon en unu aŭ pli el ili, laŭ siaj propraj lertoj kaj inklinoj. Kaj de ni dependas ke io nova, malstagna okazu en ili, malkiel en la tranĉeoj priskribitaj de Erich Maria Remarque.

[FORIGITA!: bildo]

José Antonio Vergara estas kuracisto kaj estrarano de UEA

Ĉi-numere

Redakti revuon de internacia komunumo ne estas facila afero. Tamen, malgraŭ la malfacilaĵoj mi kredas ke la februara numero evoluis sufiĉe multe kompare al la januara numero. Mi invitas vin aliĝi al nia komunumo ĉe Guglo+ ĉe http://bit.ly/19F2jia kaj tie opinii, kritiki kaj proponi. La revuo estas via!

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Laborpostenoj: Kelkaj jam perlaboras sian monon uzante Esperanton kiel laborlingvon

Konsciigo: Nur konsciaj esperantistoj kapablos antaŭenigi la E-movadon

Hamzeh Shafiee: Pri historia kaj memorinda evento: la unua E-kongreso en Irano

Afriko: AKE

Aranĝo de Kotonuo signalas novan E-Afrikon

El la redakcio

La vic-urbestro de Kotonou, Augustin Houessinon, montris per sia ĉeestado kaj ferma parolado, ke Esperanto en Afriko estas alte taksata.

“La Kongresa Organiza Komitato (KOKo), dum la preparaj laborkunsidoj de la 5-a Afrika Esperanto-Kongreso vigle debatis pri ĉiuj ĝiaj organizaj aspektoj, interalie pri tio, kion UEA devas fari aŭ ne fari. El tiu febra diskuto la buroo finvenis al interkonsento pri la kerno de ĉiuj demandoj”, sciigis al la revuo Esperanto Grosjean Mireille, kies propono fari rezolucion akiris ĉies aprobon. La teksto de tiu rezolucio, ŝi plu informis, “estis aprobita unuanime, sed ne sen polemiko, replikoj, oponaj opinioj kaj voĉdonado ĝis fina traktaĵo, en plena demokratio”.

La tri organizaj establoj kiuj partoprenis la organizadon de la evento, estas la Afrika Komisiono de UEA, la Asocio de Beninaj Esperantistoj, landa asocio de UEA, kies prezidanto estas Latifou Gbadamassi, kaj Scio Sen Bariloj, neregistara organizo kreita en la jaro 2009 fare de beninaj kaj svisaj personoj, ĉefe esperantistoj, kies prezidanto estas Privas Tchikpe, de Kotonuo. La prezidanto de AK, Adjévi Adjé, el Togolando, gvidis la debatojn kaj programerojn. Karlo Alofa (Benino), Emile Malanda (Kongo RDC/Sud-Afriko) kaj Jérémie Sabiyumva (Burundo) estas la ceteraj membroj de la AK kiuj partoprenis la kongreson. La ceteraj membroj de AK, Jean Codjo (Benino-Kanado), Viktor Lufimpu (Kongo RDC) kaj Justine Ralalarisoa (Madagaskaro) ne ĉeestis la kongreson, kiu okazis de la 29-a de decembro 2013 ĝis la 4-a de januaro 2014, kun 32 partopenantoj el 11 landoj, kiuj ĝuis 18 prelegojn.

Legante la 10-an numeron de la Kotona Gazeto http://bit.ly/1cEroGJ), la Rezolucion (http://bit.ly/1i8wjI3) kaj la Kongresan Libron (http://bit.ly/1eZfOJn), oni povas facile vidi kiom plena de vivo estis la 5-a AKE. La E-afrikanoj signalis per tiu granda kaj mejlŝtona aranĝo de Kotonuo, ke la afrika movado estas stabila, matura kaj fruktodona.

[FORIGITA!: bildo]

Augustin Houessinon, vicurbestro de Kotonuo

“Vi uzis la internacian lingvon Esperanto en viaj aktivaĵoj. Estas dezirinde, ke la internaciaj establoj interesiĝu pri tiu lingvo, kies uzo ebligus enorman ŝparadon ĉe tiuj institucioj, kie la tradukado kaj interpretado peze aperas en la buĝetoj”.

Eksaj kredoj

Mirejo Grosjean

Iuj diris al mi: ne eblas ĝiri monon de banko al banko inter Eŭropo kaj Afriko. Eraro! Tio eblas senprobleme ene de 48 horoj.

Iuj diris al mi: afrikanoj devos unue flugi al Eŭropo por poste atingi Kotonuon. Eraro! Rektaj flugoj inter afrikaj grandaj urboj ekzistas.

Iuj diris al mi: eble vi havos elektron, eble vi havos ian malrapidan retkonekton. Eraro! Mi havas elektron kaj pli rapidan retkonekton ol en mia ĵurasa vilaĝo. 29

Esperanto: Laborlingvo

Nur por malmultaj

El la redakcio

El la respondoj al la demandoj faritaj al legantoj de Esperanto, la jena trajto elstariĝis: perlabori monon per Esperanto estas por tro malmultaj.

El la respondoj al la specifa demando − “Ĉu eblas perlabori monon per Esperanto?” − ŝprucas eĉ iom da optimismo: “Jam kelkaj homoj havas profiton kiel E-instruistoj”, “Kompreneble jes! Esperanto devus esti la natura komerca mondolingvo.”, “Eble venontjare ni havos eBay-sekcion en Esperanto”, “Komerca uzo de Esperanto estas aplaŭdinda kaj oni ĝin eĉ devas subteni.”.

La branĉoj de la esperantista ekonomio plej rapide evolupovaj, laŭ la opinio de la legantaro de Esperanto, estas la jenaj: internacia komerco, profesia E-instruado, reta komerco, organizado de eventoj kaj foiroj, librovendado kaj komunikado. Tamen, regas iom da pesimismo pri la necesa tempo por funda ekspansio de la esperantista ekonomio, ĉar 60% de la voĉdonintoj kredas ke ĝi bezonos inter 10 kaj 30 jaroj por atingi bonan ekspansion, dum nur 30% kredas ke ekde nun ĝi eksoros pli alten. Kurioze, 10% opinias, ke Esperanto estas lingvo nur de amikoj kaj ne taŭgas por profitaj celoj.

La fakto estas, ke ja malmultaj jam perlaboras monon per Esperanto. Unu el ili, Szilvási László, konata hungara esperantisto, havas longan karieron, komencitan en 1984, kiam li fondis sian unuan entreprenon. Lastatempe, krom gvidi la agadon de la nuna entrepreno, Esperanto-Centro, li funkciigas esperanto-lernejon en Budapeŝto, kie laboras 5 instruistoj. Aŭtoroj de lernolibroj, kiel Boris Kolker, ricevas aŭtoran honorarion por Esperanto-lernolibroj, sed tio ne estas tre enspeziga afero, pro la E-a libromerkato ne de unua grando. La juna André Müller iam enspezis monon instruante Esperanton kaj komentis em Fejsbuko ke “mi ŝatus fari tion denove iam, se eblas”.

Resume, esperantista ekonomio apenaŭ burĝonas, sed la sukcesa profesia vivo de Aldrin Speck kaj Katarína Nosková (ĉi-paĝe) signalas, ke nur granda skalo mankas al ĝi. Kvankam malmultaj, kelkaj homoj ja sukcese utiligas Esperanton en sia profesia vivo.

Tutmonda Vilaĝo: brazilano en Ĉinio

Aldrin Speck

Mi transloĝiĝis al Ĉinio, invitite de Silvio Kniess Mates, iama direktoro de Da Vinci, brazila entrepreno aganta sur la kampo de internacia komerco, kiu uzas Esperanton paralele kun la angla lingvo. Internacia komerco, same kiel ĉiu ajn fako en la mondo, postulas diligentan studadon kaj penan laboron. Por atingi rezultojn kaj rikolti fruktojn, oni devas labori ĉiutage dum longa tempo. Plej ofte bankroto estas la plej verŝajna rezulto, sed malgrau ĉio, komercado estas pasia aktivaĵo. Oni ĉiam havas la esperon fari “la grandan negocon”, kio ne nur antaŭenpuŝos nian kompanion, sed ankaŭ ĝisfunde kunlaboros por kreado de nova bildo pri Esperanto, kie laborlingvo, antaŭ la skeptikeco de la mondo pri la ŝancoj de planata, neŭtrala kaj transnacia lingvo.

En preskaŭ ĉiuj grandaj urboj (ankaŭ en kelkaj vilaĝoj) ekzistas aktivaj kaj parolkapablaj esperantistoj. E-movado ĉi tie estas vigla, ricevis multajn semojn en la pasinteco kaj lasis multajn fruktojn, kiuj estas videblaj ĝis nun. La lingva nivelo de la junaj esperantistoj estas rimarkinde alta. Oni facile komprenas kaj interparolas kun la nova generacio en Ĉinio.

Kontentiga salajro kaj bona laboro

Katarína Nosková, 26-jara projekta manaĝero kaj tradukisto, perlaboras sian monon ĉefe kiel dungito ĉe E@I, kie la interna lingvo de komunikado kaj de multaj projektoj estas Esperanto, ekde la jaro 2009.

El kio konsistas via laboro?

Ne estas facile difini miajn ĉefajn taskojn, ili estas sufiĉe buntaj. Mi okupiĝas ĉefe pri projektoj kiel www.slovake.eu kaj www.deutsch.info. Mi verkadas raportojn kaj ĉiam komencas novajn projektojn. Dume mi tradukas, administras retejojn kaj internan sistemon por projektmanaĝado, helpas organizi aranĝojn, prelegas, instruas la slovakan, teknike subtenas aliajn. Do neniu ŝanco por enui.

Kiom da aliaj homoj perlaboras sian monon ĉe E@I?

Peter Baláž estas ĉefa kunordiganto, kaj ekde 2013 ni havas duan dungiton — Dorota Rodzianko el Pollando. Danke al ŝi ni ne dronas en burokrataĵoj! Ofte ĉe ni aperas staĝantoj, portempaj kunlaborantoj (ne ĉiam esperantistoj) kaj nuntempe ni havas du portempajn volontulojn pagajn de la Eŭropa Volontula Servo — esperantiston Matthieu Desplantes el Francio kaj Kaan Kızılgün el Turkio, kiu eklernis Esperanton post sia alveno en Slovakion.

Ĉu vi konsideras, ke via salajro estas kontentiga?

Ĝenerale jes, mi kontentas pri la salajro. La plej instiga faktoro estas tamen tio, ke la filozofio de E@I kongruas kun la mia: ke mi laboras por afero, kiun mi trovas bona kaj prospera por la socio. Ne ĉiu havas tian bonŝancon.

Ĉu la esperantista ekonomio havas ŝancon evolui?

Estas granda ŝanco ke jes. Sed laŭ mi tio ne okazos kiel izolita afero.

IF: Nördlingen

Bavara urbeto preferis varieteon ol tragedio

Claude Nourmont

De la mateno ĝis malfrue en la nokto regis varma etoso en Nördlingen, kie okazis la 30-a Internacia Festivalo, kiu cetere ne estis la lasta, kiel anoncite.

Kiam la majstro de la aranĝo HDP (Hans-Dieter Platz) anoncis pasintjare, ke la 30-a estos la lasta, granda konsterniĝo frapis la partoprenantojn, kaj tuj la strebo estis: Kion fari? Kiel daŭrigi tiun mirinde bone funkciantan renkontiĝon?

Sed surprizo bonvenigis la fidelulojn de la Internacia Festivalo (IF): malkiel anoncite, la 30-a ne estos la lasta, kaj do oni ankoraŭ ne funebru ĝin, sed festu la Jubileon kaj ĝoju pri la estonto!

Kio logis la pli ol cent partoprenantojn veni el lokoj malproksimaj al la fora bavara urbeto Nördlingen, de la 27-a de decembro 2013 ĝis la 4-a de januaro 2014, eĉ por la 3-a fojo samloke?

Valorus veni nur pro la loko. Nördlingen estas ĉarma kaj historie riĉa. Ĝin ĉirkaŭas preskaŭ komplete konservita urbomuro (la sola en Germanio), konstruita komence de la 13-a jarcento. Abundas bele restaŭritaj domoj, ofte trabfakaj. La partoprenantoj havis plurajn okazojn promeni tra la pitoreskaj stratoj. En la regiono preskaŭ ĉiu vilaĝo aŭ urbeto havas historiajn monumentojn, kaj ni havis la eblon malkovri du el ili. La tuttaga ekskurso kondukis al Rothenburg ob der Tauber, tipa germana mezepokeca urbo, kun ĉirkaŭmuro, mallarĝaj pitoreskaj stratoj, trabfakaj domoj, kaj tutjaraj julfestaj butikoj. Dum duontaga ekskurso ni malkovris Oettingen, kun bone konservitaj stratflankoj, disigitaj laŭ la religioj: la trabfaka flanko (katolikoj) kaj la baroka (protestanta). Ni bonŝancis en la luterana preĝejo, ke ĉeestis la orgenisto, kiu proponis klarigi al ni pri sia muzikilo. Ni bonŝancis ankaŭ en la katolika kirko, kie estis tre interesa kriposceno, miniature prezentanta la urbeton kun la kutimaj figuroj. Nördlingen famas ankaŭ pro tute speciala geologia situacio: la regiono Ries havas pejzaĝon kiu ekestis antaŭ 15 milionoj da jaroj, kvazaŭ granda baseno, kiel restaĵo de siatempa asteroida falo. Interese estis en la muzeo pri Ries-kratero sekvi la klarigojn pri la ekesto de tiu mirindaĵo.

Valorus veni nur pro la bunta gamo da homoj, kiuj ĉeestas la IFon. Kia plezuro renkonti tiom da diversaj interesaj homoj! En kiu alia loko vi renkontas samtempe la ĵus menciitajn homojn, fiŝkaptiston el Islando, rusajn bardojn, ambasadoron de Germanio en Moskvo, eldonistojn el Japanio kaj Rusio, montgrimpantojn el Israelo kaj Italio, abelbrediston el Germanio, korean fakulinon pri ginsengo, ĵurnaliston el Dagestano, pupteatristojn el Ukraino, kaj multajn aliajn interesajn homojn el diversaj originoj?

Valorus veni nur pro la varma etoso, kiu ĉiam regas ĉe IF, kaj kiu kreskas de la mateno ĝis malfrue en la nokto. Ne nur por la jarŝanĝa festo, eble la plej tradicia ero en IF, kun bongusta bufedo laŭ bona ordo: sidu, fotu, kaj ne ĉiuj venu samtempe! Balo kiu malfermiĝas per belega polonezo, interŝanĝo de kisoj, tostoj, bondeziroj en la ŝanĝiĝa horo de la diverslandaj partoprenantoj.

Valorus veni nur pro la knajpo*. Homoj staras, sidas, drinkas teon, kafon, ginsengan teon, bieron, koktelojn, vinon kaj ĝis nekredebla horo refaras la mondon. Ideala spaco por malvirtuale renkontiĝi. Neimageblus IF sen knajpo!

* El la germana “Kneipe”, etosplena gastejo.

Kaj ne imageblus postaj jarŝanĝaj momentoj sen tiu tute popular evento! La 31-a okazos en Jülich. Oni pensu ankaŭ pri la 32a...

[FORIGITA!: bildo]

Vespero de IF-Silvestro

Kalejdoskopo

Kiel aperi en Kalejdoskopo?

Per sendado de vere unika kaj ĝuinda teksto, sub diversaj aspektoj. Se via asocio faras tion, kion ĉiuj aliaj faras, kiel ĝi reliefiĝos? Se via iniciato, evento, faka agado, persona laboro, novaĵo venos kun speciale grava informo, kun ekskluzivaĵo por la revuo Esperanto, kun vere eksterordinara fakto, via ŝanco estos vere granda. Agado ligita al la UEA-novelanismo flanke de landaj, fakaj kaj lokaj asocioj havos avantaĝon. Ne forgesu, ke la revuo Esperanto estas la oficiala organo de UEA, kiu sin ĵetas en travivadon de granda movada epopeo kaj bezonas plifortigi sian universalan aliancon.

Aliflanke, en revuo kun 48 paĝoj (eĉ pli!) estos eble fari el Kalejdoskopo pli ampleksenhavan varieteon. Eklaboru por pli bonaj UEA-financoj kaj iam ni povos havi revuon kun pli da paĝoj. Aliĝu tuj! http://bit.ly/1ce1Y86.

Iniciate: Radio Romo

Volontuloj el Itala Esperanto-Federacio enmetas en ciferecajn teksto-registraĵojn la radio-elsendojn en Esperanto de Radio Roma (poste: Rai International), kiu de 1935 ĝis 2007 informis la eksterlandanojn pri Italio. La rezulto de la laboro de la volontuloj estos senpage alirebla ĉe la adreso http://disvastigo.esperanto.it (Sekcio “Elŝutejo”)

Framasone: Loĝio Zamenhof

Brazilaj framasonoj kreis en Braziljo loĝion kies nomo estas Lázaro Luís Zamenhof. Kelkaj esperantistoj el la brazila ĉefurbo membras en la loĝio, kiu havas kiel unu el la celoj la diskonigon de Esperanto. Fondita en la 29-a de aŭgusto 2004, “La Gefratoj de Zamenhof”, kiel estas konataj la tieaj framasonoj, stimuladas la lernadon, instruadon kaj diskonigadon de la internacia lingvo en la framasona medio. Oni celas ankaŭ mondskale strebi kontraŭ la regado de unu nacia lingvo super la aliaj. http://www.llz3600.com.br

Gratule: Meditado

Eltiraĵo el mesaĝo de José Antonio Vergara, estrarano de UEA, okaze de la 9-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado (IERM):

“Kvankam la historio de la Esperantista Asocio de Ŭonbulismo estas relative mallonga, apenaŭ iom pli ol 30-jara, ĝi tamen jam grave servis kaj sian religion kaj la Esperanto-movadon, starigante pontojn de reciproka diskonigo inter ambaŭ strebadoj. Tion ĝi sukcesis fari i.a. per la okazigo de apartaj informaj aranĝoj dum kelkaj UK-oj, per la publikigo de informa gvidilo pri la religio mem kaj de Esperanto-tradukoj de siaj Sanktaj Libroj, kaj kompreneble per la ĉiujara realigo de IERM, kiu arigas en mirinde memdisciplina studetoso koreajn kaj eksterlandajn homojn.

Estas substrekinde ke ĉion ĉi oni faras sub la oficiala aŭspicio de la Internacia Fako de Ŭonbulismo, kio estas tre valora atingo el strategia vidpunkto. Ja estas ĝojige ke la sinsekvaj ŭonbulismaj ekleziestroj esprimis sin favore al la ideo kaj praktiko ligitaj al Esperanto, nome la antaŭa ĉefmajstro Ĝŭasan kaj la nuna ĉefmajstro Gjongsan.”

Al la 9-a IERM, okazinta de la 17-a ĝis la 20 de januaro 2014, en Iksan, Koreio, aliĝis 40 koreaj esperantistoj kaj 19 nekoreaj el sep landoj.

Testamente: Esperanto en la Beatles-urbo

Okazos tritaga Esperanto-seminario fine de marto ĉe la Universitato de Liverpolo, Britio — la urbo plej bone konata pro la ŝlagrogrupo Beatles.

Malpli bone konata estas la fakto, ke en la jaro 1930 kuracisto, John Buchanan, testamentis al la universitato monsumon por “disvastigi kaj instrui” Esperanton. La interezo de la testamento daŭre ebligas Esperanto-eventojn ĉe la universitato. Lastatempe okazis unuopaj prelegoj pri Esperantaj kaj lingvistikaj temoj faritaj i.a. de profesoro Wim Jansen.

Ĉi-jaron la kuratoroj de la testamento pli ambicie okazigos tri-tagan, tri-fadenan seminarion. Pritraktataj estos la Esperanto-lingvo, -literaturo kaj -kulturo. La sesioj pri lingvo kaj literaturo celas anglalingvanojn (ekz. studentojn de la universitato, kiuj scivolemas pri la lingvo aŭ pri ĝia literatura heredaĵo), dum la sesioj pri kulturo okazos en Esperanto. Instruos Hilary Chapman (lingvo), Paul Gubbins (literaturo) kaj Malcolm Jones (kulturo).

La seminario okazos inter la 26-a kaj 28-a de marto. Pliaj detaloj haveblas ĉe la universitato (serĉu laŭ “John Buchanan Masterclass in Esperanto”) aŭ de Esperanto-Asocio de Britio (http://www.esperanto.org.uk/eab/eabevents/2014-03-26-liverpool.htm). Detaloj pri Buchanan kaj lia testamento legeblas en anglalingva libro verkita de Angela Tellier: Dr John Buchanan — An Esperanto Legacy to the University of Liverpool (Barlaston: Esperanto UK, 2013), havebla ĉe la Libroservo de UEA.

Loke: Unika flago

Herzberg, la Esperanto-urbo, starigis specialan flagomaston apud la Zamenhof-monumento, troviĝanta en la urbo-centro. Sebastian Kirf, la nova prezidanto de Germana Esperanto-Asocio, okaze de la 15-a de decembro 2013 en la unua fojo hisis tie grandan Esperanto-flagon. Ĉeestis gestudentoj kaj kelkaj E-geamikoj el Herzberg. La nova flagomasto estas destinata nur por la Esperanto-flago. Jam en la oka jaro kiel “la Esperanto-urbo”, Herzberg montras per tiu publika gesto la konstantan solidarecon kun Esperanto kaj la Esperanto-movado, pere de sia urboadministracio. Tio unikas en la mondo! Cetere ankaŭ sur la Esperanto-Placo ĉe la stacidomo troviĝas flagomasto. Krome, antaŭ la urbodomo de Herzberg la urbestro Gerhard Walter laŭokaze hisigas la grandformatan Esperanto-flagon, ekzemple okaze de Esperanto-kongresoj, gravaj kunvenoj, naskiĝtaga datreveno de Zamenhof ktp. Kiuj aliaj urboj tra la mondo pretas fariĝi ankaŭ E-urbo kiel Herzberg kaj krei siajn unikaĵojn?

Iniciate: Laste aperis nova kabaredo

Laste aperis en Fejsbuko nova paĝo, nome Laste Aperis, la ĝemela frato de la samnoma rubriko kiu aperas en la revuo Esperanto. En la reta versio aperos la PDF-dosiero de la papera frato, kun la laste aperintaj libroj kaj diversaj aliaj varoj, sed ne nur tio. Eldonistoj/eldonantoj, verkistoj/verkantoj, poetoj, muzikistoj/muzikantoj, tradukistoj/tradukantoj kaj recenzistoj/recenzantoj estas invitataj aliĝi kaj fariĝi kunkreantoj de ĝia enhavo: ĉio rekte ligita al la mondo de la libro, de la literaturo kaj de la muziko. Vi iom post iom (laŭ la veno de kunlaborantoj) trovos en ĝi komentojn kaj notojn de la enhavo-kreantoj, albumojn de la eldonejoj, informojn pri la funkciado de la libro-servo de UEA kaj ligilojn al la diversaj varoj tie disponeblaj. Regule rendevuu kun viaj geamikoj en tiu tute nova kabaredo en Esperantujo. https://www.facebook.com/lasteaperis

Kongrese: Esperanto, Lingvo de Ideo kaj Idealo

La unua Irana Esperanto Kongreso (IREK) okazos en Tehrano de la 24-a ĝis la 26-a de Marto 2014. La kongresa temo: “Esperanto, Lingvo de Ideo kaj Idealo” estas bone elpensita kaj elektita por la unua landa kongreso, en kiu oni prezentos Esperanton al la publiko kaj samtempe okazos seminarioj, prelegoj, diskutoj kaj rapidaj kursoj. En la programo estas antaŭplanita kulturaj aranĝoj kiel arta vespero kaj muziko dum la unuaj du tagoj kaj ekskurso por la lasta tago de la kongreso. Estas bonvenaj kontribuoj pere de artikoloj, prezentoj. Por pliaj informoj vizitu la retpaĝaron de Irana Esperanto Asocio: www.espero.ir (legu la intervjuon de Hamzeh Shafiee — paĝo 42).

Konkurse: Legu librojn kaj ŝanĝu la mondon!

Sumoo estas japana tradicia lukto. Ĉiun jaron okazas 6 konkursoj — ĉiu en la daŭro de 15 tagoj — en la neparaj monatoj. Okaze de tiuj konkursoj proponatas partopreno en Esperanto-Sumoo: paralele kun la sumoo-konkursoj, oni legu Esperanto-librojn dormantajn en la bretaroj. La partoprenantoj decidu kiun libron kaj kiom da paĝoj legi ĉiutage dum la konkurso. Kiu sukcesos legi la planitan kvanton, venkos, se ne, tio signifas la malvenkon de malfortulo. Tiamaniere oni povos ĝui Esperanto-legadon kaj progresi multe en Esperanto. Per sumoo kaj samtempa amasa legado oni proponas ŝanĝi la movadon kaj, sekve, la mondon. Detalajn informojn ĉe http://www.esperanto-sumoo.strefa.pl/index.html aŭ retleteru al HORI Jasuo (h...@water.sannet.ne.jp).

Recenzo

La unua granda Esperanta vortaro

Boris Kolker

Dr. Esperanto Polnyj slovar’ esperantskago (meždunarodnago) jazyka. Plena vortaro rusa-internacia. Impeto. Moskva. 2007. 232 paĝoj. Prezo: 9.90 €

Ludoviko Zamenhof laboris pri sia lingvo dum multaj jaroj. Lastmomente li decidis publikigi ne ĉion preparitan, sed nur minimumon, por ke la lingvo evoluu dum uzado per natura vojo. Tio estis klarvida decido kaj unu el la ĉefaj kaŭzoj de viviĝo kaj sukceso de lia lingvo.

Kiel konate, la Unua Libro, publikigita en la 1887-a jaro, enhavis minimuman vortareton kun 917 radikaj vortoj. En ĝi forestis plej internaciaj vortoj, kiuj apartenas al Esperanto laŭ la 15-a regulo de la Gramatiko. Ĉu eblas ekscii, kiel aspektis la lingvo antaŭ ĝia publikigo? Feliĉe, jes!

Komence de la 1889-a jaro Zamenhof ricevis cenzuran permeson por publikigo de Plena vortaro Rusa-Internacia. Kompreneble, li petis tiun permeson multe pli frue. Kaj preparado de la verko postulis sufiĉe multan tempon. Do tiu vortaro montras al ni la staton de la lingvo antaŭ ĝia publikigo!

La vortaro estas konstruita laŭ la rusa alfabeto kaj enhavas ĉirkaŭ 10 500 rusajn vortojn, kiuj estas tradukitaj per 3097 Esperantaj radikoj. Trioble pli multe ol en la unua vortareto!

Tiu vortaro estis nemulte konata ekster Rusio. Kiam Ito Kanzi decidis publikigi ĝin en Plena Verkaro de Zamenhof, mi havigis al li mian ekzempleron, kiun li reproduktis.

Feliĉe, la eldonejo Impeto publikigis tiun trezoran vortaron faksimile kun ampleksa antaŭparolo de Elena Ŝevĉenko, kiu analizas la verkon.

Ĉiu serioza esperantisto havigu al si ekzempleron de tiu valoraĵo, dum ĝi ankoraŭ estas en vendo!

Kongreso

70-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO

Kie: Fortalezo, brazila nordorienta urbo.

Kiam: de la 18-a ĝis la 25-a de Julio.

Kial: la urbo estis elektita pro diversaj kialoj: ekzisto de diversaj junaj samideanoj; la ekzisto de E-kursoj en la loka universitato; subteno de la urbodomo.

Programo: prelegoj, koncertoj, artaj prezentaĵoj, Kultura-Lingva Festivalo kaj diversaj aliaj allogaĵoj.

Kongresejo: Klubo de Poŝtistoj, kiu troviĝas proksime de la internacia flughaveno. En ĝi troveblas sportejoj, naĝejoj, drinkejo, manĝejo kaj diversaj distro-ekipaĵoj.

Loĝado: eblas mendi loĝadon kaj manĝojn de LKK kaj antaŭpagi ilin. Estas diversaj loĝebloj en la kongresejo: ĉambroj kun du litoj, amastendoj, propra tendo kaj − jen novaĵo! − hamako, tradicia dormilo de la nordoriento de Brazilo.

Manĝado: Estas restoracio kaj lunĉejo en la kongresejo.

Antaŭkongresaj ekskursoj: Al Ĵerikoakoara, unu el la plej belaj plaĝoj de Brazilo, kaj Itarema, kie oni vizitos protektejon de martestudoj. Alia antaŭkongresa eblo estas la Karioka Renkontiĝo (KoRo — http://on.fb.me/1jbkd0N), en Rio-de-Ĵanejro. Post-kongresa ekskursoj: al la plaĝo Kanoa Kebrada kaj al Gŭaramiranga, montara urbeto proksime de akvofaloj.

Dum-kongresaj ekskursoj: al muzeo pri kaŝaso, la plej fama brazila drinkaĵo (kie eblos gustumi ĝin), praktikado de radikalaj sportoj, vizito al diversaj vidindaĵoj, promeno per boato en la maro kaj aĉetumo en foirbazaroj ĉe la maro, kie eblas aĉeti tradiciajn manartaĵojn de tiu regiono de Brazilo.

Vetero: Fortalezo estas proksime de la ekvatoro, kaj konsekvence tie estas varme dum la tuta jaro. Aliflanke, freŝaj ventoj el la maro mildigas la klimaton kaj evitigas troan varmon, kaj la temperaturo dum la tago estas ĉirkaŭ 30 gradoj. Pluvo tre maloftas dum julio.

Aliĝu tuj kaj profitu la rabaton por TEJO-anoj. Ĝis Fortalezo! http://ijk.brazilo.net

Bulteno: Recenzo

La Riverego

PDF-bulteno de Esperanto-Societo de Kebekio. 28p., jaro 28, n-ro 114.

La Riverego estas belaspekta PDF-bulteno de E-societo el franclingva regiono de Kanado. Estas tuj rimarkeble, ke ĝi havas profesian prizorgadon, ĉar la enpaĝigo ne malhelpas la legadon, sed fakte faciligas ĝin ĉar la teksto estas bone distribuita laŭ du kolumnoj en la 28 paĝoj, kun belaj ilustraĵoj kaj bone faritaj fotoj. Ankaŭ la literaro estas zorge elektita. La enhavo estas varia, kun artikoloj kaj novaĵoj. Tri semajnoj ĉe Oomoto estas interesa raporto pri restado en la Oomoto-Centro en Kameoka, Japanio. La tuta enhavo estas ĝuinda varieteo.

Jen unikaĵo: ĉiu teksto havas mallongan enkondukon en la franca lingvo, kies celo certe estas informi la neesperantistan pri kio temas. Tio estas ja bona strategio sub la signo de bona rilatado kun la ekstera publiko. La membroj de la Kebekia Esperanto-Societo neniam hontos pri sia bulteno, kiu estas ja imitinda modelo por ĉiu loka asocio, eĉ por kelkaj landaj asocioj kiuj ankoraŭ ne sukcesas trafi la celon pro manko de sperto pri profesia eldonado de PDF-dosiero, kun riĉa enhavo. Certe vi trovos La Riveregon interesa kaj utila. Gustumu ĝin tuj kaj lernu de la kebekianoj.

Komunikado: Sociaj Retoj

Novaj ekfurorantaj sociaj retoj

Laŭ Marcelo Sarkis, en sia rubriko Digital (la 31-an de decembro, en la brazila ĵurnalo Zero Hora), multaj uzantoj de Fejsbuko ekenuiĝas pri ĝi kaj ĝin forlasadas, dum aliflanke oni atente serĉas novaĵojn. Ankoraŭ laŭ la brazila ĵurnalisto tiu malgranda grupo kondutas tiel, kiel post monatoj same kondutos la homamasoj. Tiel estis rilate Orkuton, kiun oni forlasis kiam Fejsbuko ekaperis sur la scenejo. Lia konkludo: “venas la vico de tre specifaj retoj, kiel Instagram, Vine, Snapchat kaj Whatsapp”. Jen:

Instagram

http://instagram.com

Temas pri diskonigado de fotoj faritaj per Android kaj Iphone. Oni povas elŝuti senpagan programeton. Estas la eblo diskonigi la fotojn per Fejsbuko kaj Tvito.

Kiumaniere la esperantistoj povas uzi tion ĉi? Anteno scivolas.

Vine

https://vine.co

Jen iu Instagram kun movokapablo. Per ĝi eblas produkti tre mallongdaŭrajn videojn, daŭrantajn maksimume 6 sekundojn. Kompreneble, ne eblas aperigi intervjuon, sed certe la esperantistoj trovos manieron partoprenigi Esperanton en tiu amuza socia reto. Sciigu Antenon pri viaj filmetoj.

Snapchat

www.snapchat.com

Per ĉi tiu programeto oni povas en tute nova maniero interŝanĝi mesaĝojn, babili kun geamikoj kaj diskonigi Esperanton. Oni babilas per fotoj. Partoprenante kongreson vi povas sendi fotojn al viaj neesperantistoj. Bonege, ĉu ne? Tre antene, fakte!

Whatsapp www.whatsapp.com

Temas pri senpaga mesaĝo-servo por poŝtelefonoj. Ĝi anstataŭas la uzon de teksto-mesaĝoj. Oni sendas bildon kune kun la teksto. Oni povas prepari specialajn E-bildojn, ĉu ne?

Kio pri ĉio ĉi, do? Nu, ĉu tiuj retoj estas uzeblaj por esperantistoj kun propagandaj celoj? Ĉu por formado de enmovadaj laborgrupoj? Ĉu por diskonigado de nia afero en la plej diversaj manieroj? Jen do defio valida de nun por la tutmonda esperantistaro: utiligi tiujn sociajn retojn kiel instrumentojn de la agadkampoj de la Strategia Plano de UEA, nome konsciigo, kapabligo, komunumo kaj kunordigo. Kial ne ankaŭ por amuziĝo?

Anteno atente sekvos la movojn de la esperantistoj kaj aperigos ĉi-rubrike la plej interesajn, riĉenhavajn kaj utilajn iniciatojn. Pri viaj antenaĵoj skribu al a...@revuoesperanto.org

Movado: Opinio

La popolo volas salti antaŭen

El la redakcio

La esperantistoj vivantigis sian lingvon celante la mondon, spite ĝiajn mokojn kaj batojn, sed vole nevole Esperantujo fariĝis laŭlonge de la tempo iu apartiĝema ujo de “senlacaj batalantoj” ekster la mondo.

Ĉu la sinkontentigo per sia kluba amiketosa vivo, sia granda literaturo kaj riĉa originala kulturo igis la esperantistojn prifajfi la mondon? Verŝajne ia kontraŭvola engetiĝemo alkroĉiĝis al la vivstilo de la esperantistoj, kaj tiu fakto kreis mondon ekskluzive por la movado, dum la arda deziro de ĉiu esperantisto estas krei movadon por la mondo. La rezisto de tiu mondo vaste adopti Esperanton naskis la senton ĉe la esperantistoj, ke Esperanto apartenas al ni, en la geto. La revuo Esperanto provokis kelkajn esperantistojn per iuj demandoj ĉi-rilataj, kaj jen tio, kion diris “la popolo” de Esperantujo:

“Mi tre subtenas la vidpunkton, ke la esperantistoj bezonas eliri el Esperantujo kaj eniri la mondon”. Wu Guojiang.

“Jes, ni devas elgetiĝi. Mi laboras por ke Esperanto disvastiĝu kaj fariĝu amaslingvo. Esperanto devas esti ĉefe ne celo sed rimedo de informado”. Massimo Ripani.

“Pere de la KER-ekzamenoj mi mem provis enirigi Esperanton en la realan mondon. La obstaklo kiun mi renkontis estis en nia movado. Multaj personoj diris, ke ili ne bezonas atestilojn pri sia lingvokono. Do, ili ne volis sekvi la normojn de la reala mondo, kie konojn, sciojn oni atestas per diplomoj, dokumentoj. En tiu kazo la mondo akceptis nin, sed ni ne volis sekvi la mondon, ties normojn. Bonŝance danke al forta kaj persista klerigado la situacio iom ŝanĝiĝas kaj multaj komprenis la gravecon de la KER-sistemo kaj ke ĝin ni havas ankaŭ en Esperanto”. Katalin Kovács.

“Naskita en Varsovio, kore polo, sed talente monda civitano” — skribis pri Fryderyk Chopin, post lia morto, la pola poeto Cyprian Kamil Norwid. Tiun ĉi esprimon oni parafraze povus apliki al Esperanto: naskita en Varsovio, kore universala kaj talente monda lingvo. Jolanta van Stein.

“Cinike mi dirus ke Esperanto devas unue disvastiĝi ĝisfunde inter esperantistoj. Se rigardi la mezan nivelon de lingvano, oni povas havi la impreson ke la posedantoj iom mistraktas sian posedaĵon”. István Ertl.

“Bedaŭrinde neniu atentas pri lingva justeco en la mondo, kie anglalingvanoj havas nekredeblan privilegion. Ĉu ni devas daŭre silenti?”. Etsuo Miyoshi.

UEA serĉas aliancanojn, sed la aliancanoj ne ĉiam engaĝiĝas, pli ĝuste apenaŭ engaĝiĝas por subteni nin, milde dirite.”. Claude Nourmont.

“Se via koro gvidas vin al la helpado de aliaj, al plibonigo de la mondo, ni revenas al la ideo pri interkomunikado. Por pli justa mondo, estus bele se ĉiu persono sur la planedo havus la povon paroli kun aliaj homoj, tutmonde. Esperanto estas taŭga lingvo por tio”. Cindy McKee.

“Urĝas ke UEA agu, kaj instigu la landajn asociojn agi, kunordige kaj samtempe, ĉe la naciaj registaroj, por peli ilin al la enkonduko de Esperanto en siajn edukajn sistemojn. Tiun procezon oni tuj komencu, kaj ĝi devas esti ne izolita ago de unu aŭ alia landa asocio, sed fakte internacia kunordiga agado”. Afonso Camboim.

“Proverbe oni diras, ke entuziasmo estas armilo por malfortuloj. En rilato kun la ekstera mondo entuziasma esperantisto atingos nenion. Regu trafaj faktoj kaj racia sinteno”. Mirejo Grosjean.

“Ni multe lernos observante kiel grandaj internaciaj organizoj estas organizitaj, kaj interne rilate al membroj kaj aktivuloj, kaj ekstere, rigarde al informado kaj al eksteraj rilatoj. Ni ne ĝisdatigas nian mesaĝon tiel ke ĝi estu digestebla de nova mondo”. Francesco Maurelli.

Fido estas komuna sento

Averaĝe la esperantistoj kontaktitaj de Esperanto sin montris tre realismaj pri la fortoj, mankoj kaj potencialo de la movado kaj ĉiuj konscias laŭ diversaj gradoj pri ĝiaj grandaj atingaĵoj. Se temas pri problemoj ĉiuj pretas proponi solvon. Plendoj pri diversaj aspektoj de la movado aŭdiĝis. La japana entreprenisto Etsuo Miyoshi, por ekzemplo, diris ke “mi estas trista ĉar neniu mencias pri la Zamenhofaj celoj dum UK kaj aliaj E-eventoj. Ĉu ni jam forgesis nian mision?” Aliaj kritikoj pri diversaj aspektoj de la movado aŭdiĝis, eĉ akraj, dum interesaj travivaĵoj estis rememorataj kaj pozitivaj atingoj estis enlistigataj. La diverseco de la movado videbliĝis tute klare, kaj prezentiĝis iu komuna sento, ke la movado devas forĵeti la balastaĵojn kaj sin prepari pli adekvate por fari grandan salton antaŭen. En la sekvaj du paĝoj oni tuŝas aferojn rilate impulson kaj salton.

Konsciigo: SP

Kiel trafe salti antaŭen kaj atingi la celon?

El la redakcio

Inter la devoj, kiujn al UEA trudas la bezono ĉiam pli trafe mastrumi la potencialon, fortojn kaj rimedojn je la dispono de la organizo, estas la devo daŭre strebi por la konsciigo de la movado.

En la dokumento “Strategia vizio por UEA”, havebla ĉe http://bit.ly/1auS39a, estas dirite ke UEA funkcias ne kiel milita kampanjo − laŭ kutima obeo al la decidoj de la estroj.

Esence UEA ne havas fortan hierarkion, kaj multaj el ĝiaj agadoj estas prizorgataj de volontuloj. Do tial malutilus ordoni al ili kvazaŭ al dungitoj. Krome, la kulturo de Esperantujo ĝenerale estas tre individueca, bazita sur personaj elektoj kaj konvinkoj, kaj rezisto al strikta organizado. El tio fontas ankaŭ la granda diverseco de la movado. En tia organizo, strategia plano devas ludi edukan kaj inspiran rolon. Oni ne povas atingi unuecon per desupra decidado kaj ordonado; maksimume, oni povas krei vizion, strukturon kaj programon kiuj allogas kunlaborantojn. Kompreneble, tiuj kunlaborantoj bezonas ankaŭ gvidon, do oni ne povas malhavi konkretajn, praktikajn detalojn por la realiga laboro. Sed oni bezonas investi pli da tempo kaj atento en komunikadon kaj kundiskutadon, ol necesas en hierarkia kunteksto.

Jen, karaj legantoj, membroj kaj nemembroj de UEA, la tubero en la afero. Vi agas surbaze de viaj personaj elektoj kaj konvinkoj, kaj neniu estrarano de UEA rajtas ordoni al vi kion vi devas fari. Do, la konkretigo de ĉiuj planoj, la atingo de ĉiuj celoj troveblaj en la Strategia Plano de UEA dependas de la spontanea akcepto de la gvidado flanke de la personoj kaj organizoj (lokaj, fakaj kaj landaj asocioj) movadaj. En ĉi tiu kunteksto elstariĝas la agadkampo “Konsciigo”, kies ĝeneralaj celoj (paĝo 14) koncernas ĉefe la neesperantistan publikon, sed ankaŭ la internan publikon, kiu same bezonas akiri pli klaran bildon pri tio, kiel pli efike labori por kaj per Esperanto, kiel disvolviĝis ĝia historio, kiuj estas la komunaj aspiroj kapablaj arigi teamojn kaj subteamojn en kunordigita tutmonda laboro por tre konkretaj kaj specifaj celoj, kiel pli fruktodone labori kune kaj kiel transformi ideojn kaj planojn en mezureblajn rezultojn. Jen do praktika celo de tiu agadkampo.

José Antonio Vergara, estrarano de UEA, priskribas la diversecon de la movado “kvazaŭ kompleksa sunsistemo, kun planedoj kaj asteroidoj kun plej diversaj (mal)grandecoj, itineroj, fortoj kaj movokapabloj, sufiĉe koliziemaj aŭ male ignoremaj inter si”. Jes ja, jen nia movado! UEA povas eĉ esti tre grava elemento en tiu sunsistemo − eĉ la suno mem! − sed ĉiuj aliaj elementoj havas siajn proprajn itinerojn, grandecon kaj movokapablon. Ĉu regos koliziemo, ignoremo aŭ la plej perfekta ordo kaj harmonia kunekzistado, tio dependos ne de iu natura fortego sed de plena konscio pri nia afero kaj spontanea aliĝo al la sistemo, kiu en la januara numero de la revuo Esperanto estis nomata “universala alianco”. Ĉu vi aliĝos? Ĉu via asocio aliĝos? Ĉu via faka asocio aliĝos? Ĉu via landa asocio aliĝos? Jen la tubero en la afero.

Konsciigo: SP

Por altigi la prestiĝon kaj rekonon de Esperanto

Antaŭ nelonge la redaktoro de Esperanto havis intervjuon kun Mark Fettes. Legu ĉi-sube la plej kernajn opiniojn kaj informojn de la prezidanto de UEA:

  • La starigo de la Amikaro de Esperanto sekvos la lanĉon de nova multlingva retejo celata al la ĝenerala publiko.
  • Ni ricevas pli kaj pli da proponoj de landaj asocioj por okazigi AMO-seminarion, do mi fidas, ke tiu parto de la strategio vigle disvolviĝos ĉi-jare kaj poste.
  • Pri kelkaj TIR-rilataj aferoj mi ankoraŭ ne povas raporti grandan progreson. Fakte mankas al ni estrarano kiu povas dediĉi sin al tiu kampo.
  • Pri la laboro por starigo de reto por E-aktivuloj pri sociaj temoj, la unua prioritato estas la lanĉo de Centro por Kultura Evoluigo (CKE), kiu respondecos i.a. pri la temjaro “Montevideo 60,” inter UK Bonaero kaj UK Lillo.
  • Ni nomumis novan kaj pli ampleksan CED-estraron, kiun daŭre gvidas Humphrey Tonkin. Mi kunlaboras kun li por trovi praktikajn paŝojn al la celoj en la Strategia Plano.
  • En pli longa perspektivo, mi volus havi malgrandan “armeon” de trejnitaj aktivuloj pri informado, kiuj gvidas la informan agadon sialande kaj regione, kaj varbadas homojn por la Amikaro de Esperanto. Se iom ĵongli per la nombroj, kiam dekono de nia individua membraro membros kaj aktivos en TIR, kaj dekoblo de nia membronombro aliĝos kaj foje donacos al la Amikaro, ni povos esti kontentaj.
  • Kompreneble la celo de ĉio ĉi estas altigi la prestiĝon kaj rekonon de Esperanto ĉe la monda publiko. Nia reputacio devus esti same bona kaj konata kiel tiu de mondaj asocioj por homaj rajtoj, mediprotektado kaj interkultura edukado.

Ĝeneralaj celoj de la agadkampo “Konsciigo”

Baza informado

Atingi, ke ĉiu homo kun baza klereco (ekz. ĝis la 7-a klaso en lernejo) sciu kernajn faktojn pri Esperanto kaj havu aliron al pli detalaj kaj aktualaj informoj en sia(j) lingvo(j) de kleriĝo.

Simpatiantoj

Kreskigi informatan tutmondan publikon (prioritate inter opini-kreantoj kiel ĵurnalistoj, verkistoj, intelektuloj, politikistoj kaj simile), kaj kultivi ilian pretecon aktive kaj konkrete subteni Esperanton per diversaj agoj kaj en diversaj kuntekstoj.

Kunagantoj

Ĉe aliaj sociaj movadoj kaj organizoj tutmonde, varbi aliancanojn kiuj vidas en Esperanto rimedon por socia/kultura evoluigo kiu kongruas kun iliaj propraj celoj kaj valoroj.

Aktivuloj

Ĉe la esperantista publiko, altigi ĉie la ĝeneralan klerecon pri informado (metode kaj enhave), kaj strebi al sinergia efiko de ĉiuj informaj agadoj, tiel kreante pli pozitivan kaj koheran bildon pri la movado.

Edukado al tutmonda konscio

Ĉe ĉiuj publikoj, inkluzive de tiuj kiuj parolas Esperanton, kreskigi konscion kaj komprenon pri tutmondaj temoj, interalie pri la ligoj inter lingva kaj kultura diverseco kaj paco, justeco kaj daŭripova evoluo.

Turismo: Nepalo

Unikaĵo eĉ por neesperantistoj

Razen Mannadhar

Ekskurso al la bazo de Monto Everesto estas planata por novembro 2014, en unikaĵo organizata de Nepalaj Esperantistoj. Via aliĝo al tiu nemaltrafenda evento estas tre bonvena.

Nepalaj Esperantistoj, nova organizaĵo de energiaj geesperantistoj, organizis Internacian Ekskurson de Katmanduo (IEK) en 2013. Temas pri nova aŭtuna programo por vojaĝoj, diskutoj pri la E-movado kaj diskonigo de la nepala kulturo. Vidindaĵoj de Katmando-Valo, Sikkim, Darjeeling, Chitwan kaj Pokara dum 12 tagoj logis nepalanojn kaj esperantistojn el Francio kaj Germanio.

Nepalaj Esperantistoj fondiĝis la 1-an de marto 2012 kiel neformala loka asocio kaj havas 30 membrojn. Fakte la fonditoj ne volas registri nian asocion, ĉar tio signifas por ili alkroĉiĝemon al posedaĵoj kaj ordinare gvidantoj ligas sin al posteno dum dekoj da jaroj. Ni kredas pri egaleco, kunlaboro kaj travidebleco. Ni ne havas eĉ statuton. Ni laboras kun profesia registrita turisma organizaĵo, kiun posedas esperantisto. Ni planas okazigi Internacian Ekskurson de Katmando ĉiujare en la nepala aŭtuno.

Nepalo

Nepalo estas nova demokratia respubliko, kiu situas en la suda Azio. Troviĝas en ĝi du ĉefaj religioj — hinduismo kaj budhismo — kiuj kunvivas en harmonio. En Nepalo oni celebras festivalojn en ĉiu monato. Vivas en ĝi ĉirkaŭ 60 etnaj grupoj kaj oni parolas pli ol 100 lingvojn. Nepalanoj estas laboremaj, amikemaj kaj helpemaj homoj. Tre ĝojigos la nepalajn esperantistojn ricevi E-turistojn el la tuta mondo.

La 2-a Internacia Ekskurso de Katmando okazos inter la 29-a de oktobro kaj 11-a de novembro 2014, kaj konsistos el diversaj distraj programeroj, sed la pinta ero estos la kunmarŝado al la supro de la monto Everesto, la plej alta montpinto de la mondo (8 848 m). Oni marŝos nur ĝis 3 970 metroj, sed tio ne signifas nur supreniradon, kun belaj lokoj por rigardi la montaron, ĉar vilaĝoj troviĝas sur la vojo kaj eblos vidi la lokanojn kun la tipa vivmaniero de homoj kiuj vivas en altegaĵoj.

Oni marŝos ĉirkaŭ 6 horojn, duone sur ebenaĵo, duone oni grimpetos. Sovaĝaj animaloj troviĝos survoje. Laŭ informoj troveblaj en la blogo de la evento — http://bit.ly/18QOPvN — la temperaturo ĝenerale en novembro estas de 9 ĝis 3 gradoj. Ĉio ĉi en internacia etoso, sen lingvaj baroj, kiel nur esperantistoj el la babela Nepalo povas ebligi al la turistoj el la tuta mondo. Bona ŝanco por ekstera informado al aventuremaj neesperantistoj, kiuj facile kaj rapide povos lerni kelkajn vortojn en Esperanto por partopreni tiun mirindan ekskurson. Pro tio, estas tute kompreneble, ke la ekskursantoj nepre staros kun sia Esperanto-flago apud Monto Everesto.

Nuntempo: Daŭripova Evoluo

Daŭripovo kaj ni

Ŝanĝi ne nur lingvon, sed ankaŭ pensmanieron.

En mia novjara mesaĝo kaj similtema malferma artikolo en la januara Esperanto, mi ligis nian aferon al la koncepto “daŭripova evoluo”. Tio ja estas brule aktuala temo en la nuntempa mondo kaj intime ligita al la idealoj de paco kaj justeco, kiuj havas longan tradicion en nia movado.

En kiu senco, tamen, ni celas eduki la homaron al daŭripovo? Kion signifas tiu ideo por niaj inform-strategioj, por nia interna organizado? Por nia memkompreno?

Respondojn al tiuj demandoj ni malkovros nur iom post iom, kolektive. Per ĉi tiu artikolo kaj postaj, mi esperas stimuli kaj nutri tiajn diskutojn.

Zamenhof kaj la francoj

Konantoj de nia historio memoros, kiom ĉagreniĝis la gvidantoj de la franca movado pri la “mistikismo” de Zamenhof, kun liaj patosaj preĝoj kaj predikoj, kaj lia emfazo pri la interna ideo. Por la francaj korifeoj kaj por la plej potenca idea fluo de la movado tra la sekvaj jardekoj, Esperanto estis memevidente moderna komunikilo por modernaj celoj, praktika teknika rimedo kiel telefono kaj fervojo.

En tiu bildo pri nia movado, Esperanto povas simple rajdi la ondojn de la monda evoluo. Ju pli disvastiĝos modernaj pensmanieroj, modernaj ekonomioj kaj socioj, des pli evidente kaj urĝe necesos racia kaj efika solvo al “la monda lingvo-problemo”.

Sed la historio ne sekvis tiujn atendojn. La tajdo de moderniĝo ankoraŭ daŭras, sed ekde la sesdekaj jaroj kreskas duboj pri tio, ĉu fakte temas pri evolumodelo kapabla daŭre funkcii je monda skalo. Unue en la Raporto Bruntland (Nia komuna estonteco, 1972) kaj poste en arego da verkoj sociaj, ekonomiaj, politikaj kaj ekologiaj, sciencistoj kaj fakuloj diversspecaj konkludis, ke ne. Se diri simple, niaj modernaj socioj konsumas tro da rimedoj naturaj, homaj, teknikaj, administraj. Longperspektive necesos alia evolumodelo, pli ŝparema, pli konforma al la ebloj kaj bezonoj de homoj kaj naturo. Al tiu ideala celo oni donis la nomon “daŭripova evoluo”.

Necesas substreki, ke daŭripovo ne estas unuavice scienca-teknika defio, kvankam scienco kaj tekniko estas nepraj elementoj en ĝi. La funda demando estas idea kaj morala — nome, kiel ŝanĝi nian kutiman pensadon pri celinda vivstilo, akceptinda konduto, pagindaj kostoj. Temas do pri ŝanĝo de kulturo, ŝanĝo de memkompreno.

En tiu lumo, la konflikto inter Zamenhof kaj la francaj gvidantoj alprenas alian aspekton. La ruslingva judo estas tiu, kiu komprenis la profundecon de la defio: ŝanĝi ne nur lingvon, sed ankaŭ pensmanieron.

La vivo de la popoloj

En siaj diversaj argumentoj por “lingvo internacia”. Zamenhof ĉiam insistis, ke ĝi ne “entrudiĝu en la doman vivon de la popoloj”. Tiun principon ni retrovas nuntempe en la subteno de la esperantistoj al multlingvismo, la vivtenado de indiĝenaj lingvoj kaj lingvaj rajtoj — diversaj aspektoj de la streboj sekurigi tiun “doman vivon” kontraŭ la premoj de la moderna evolumodelo.

Sed ni memoru, ke la greka prefikso eko- signifas ĝuste doma en la Zamenhofa senco. Necesas pensi kaj ekonomie kaj ekologie, dommastrume kaj dom-pristude, por kompreni plene la doman vivon kaj kiel defendi ĝin. Tiuj sciencoj apenaŭ ekzistis, kiam Esperanto naskiĝis; Zamenhof neniel povis bazi siajn argumentojn sur ili. Hodiaŭ ni ne rajtas plu ignori ilin.

La valoro de neŭtrala lingvo fontas el ĝia kapablo dialoge ponti inter malsamecoj. Mondo, en kiu Esperanto daŭre havos sencon, estos mondo, kiu ekonomie kaj ekologie, politike kaj kulture, gardas la diversecon. Sed ĝuste tio estas unu difino de la daŭripovo!

Laŭ Unesko, la branĉo de Unuiĝintaj Nacioj taskita pri edukado por daŭripova evoluo (EduDE), daŭripovan socion karakterizas:

  • Paco kaj justeco (harmonia kunvivado)
  • Demokratio (respondeca mastrumado kaj regado)
  • Daŭripova disvolvado (ekologi-konforma ekonomio)
  • Konservado de naturaj sistemoj (mediprotektado)

Ĉiu ero en tiu listo rilatas al la pontado inter malsamaj identecoj, interesoj, bezonoj kaj la ŝirmado de la malfortaj (homoj, kulturoj, specioj, vivsistemoj) kontraŭ ekspluatado. La valoroj de daŭripova mondo estas valoroj zamenhofaj.

Evidente, tiu konstato ne faciligas nian taskon. Sed ĝi ja plivastigas la gamon de niaj aliancanoj. La sorto de Esperanto en la 21-a jarcento intime ligiĝos al la progreso al daŭripova monda socio; ni memfide viciĝu inter la movadoj laborantaj tiucele.

Kaj la sekvoj por nia strategio? Pri tio venontfoje.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

UNESKiO

La evoluo de la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo.

Enkonduke

UNESKIO estas tre ampleksa rubriko. Ĉio rekte aŭ ne rekte ligita al evoluado de edukado, kulturo kaj scienco, ankaŭ en la movada senco, estos temo por ĉi tiu rubriko. Do antaŭen per UNESKiO, UNESKiE(N), UNESKiA, UNESKiAL, UNESKiEL kaj UNESKiU.

Joachim Gießner laboregis por la aplikado de Esperanto

La eminenta germana esperantisto Joachim Gießner (23.12.1913 – 25.11.2003) povintus festi sian 100-jaran naskiĝdatrevenon. Certe li estas unu el la plej sukcesaj kaj aktivaj esperantistoj el la tuta Esperanto-movado. Dum ĉirkaŭ 50 jaroj li deĵoris kiel prezidanto de Germana Fervojista Asocio (GEFA) kaj dum 28 jaroj kiel prezidanto de IFEF.

Senlace li organizis informekspoziciojn, verkis sennombrajn gazetartikolojn, faris multajn fakprelegojn, organizis modelan fervojteman terminologion, organizis multajn kongresojn, eldonis fakgazetojn ktp. Ĉirkaŭ 1970 li ellaboris Esperanto-lernolibron por turkoj kaj dum du someroj li instruis Esperanton en iu komunumo en Turkio. Joachim Gießner (iama stacidomestro en Herzberg) kompetente tradukis centojn da kantoj el diversaj muzikĝenroj kaj el diversaj lingvoj en Esperanton.

Interkultura Centro Herzberg (ICH) kaj GEFA zorgis pri vizitinda Gießner-memorejo sur la Esperanto-Placo ĉe la stacidomo de Herzberg. Krome la strato inter la stacidomo kaj Esperanto-Placo okaze de IFK en majo 2012 ricevis la nomon “Joachim-Gießner-Weg”. Nun ICH eldonis specialan memormedalon far la fama medalisto Peter Götz Güttler el Dresdeno. Speciala ekspozicio kaj dulingva biografio pri la elstara esperantisto estas en preparado.

Pli da AMO

Aldone al la informoj en la januara revuo, ni ĝojas anonci, ke kvara seminario pri Aktivula Maturigo (AMO) por 2014 ja okazos kadre de la 81-a Itala Kongreso apud Trento (aŭg. 23-30). La precizaj datoj, temoj kaj gvidantoj restas anoncotaj. Unu gvidanto estos la vic-prezidanto de UEA. En la 5-a Afrika Kongreso, la diskutoj ne kondukis al konsentita lando, urbo kaj daŭro por seminario en tiu kontinento, sed UEA havas unu firman proponon. Sekve ĝi invitas aliajn urbojn ĝis la 31a de marto, en kiu punkto ĝi faros decidon.

Video-recenzoj

Post la “Dua Mondmilito” grandega impulso estis donita de la usona aŭdvida industrio al la disvastiĝo de la angla lingvo tra la tuta mondo. La holivuda kinoarto estis unu el la ĉefmotoroj de tiu industrio, kune kun la muzikindustrio. De nun UNESKiO ĝisfunde atentos pri la evoluo de la esperantuja aŭdvida industrio, celante kontribui al ĝia disvolvado. Unu el la manieroj atenti pri ĝi estas la regula aperigo de video-recenzetoj, ĉu de dublitaj/subtekstitaj videoj, ĉu de videoj originale produktitaj en Esperanto. Jen ni proponas por recenzado dublitan videon (http://bit.ly/KeJ0m0), kies mikrorecenzo enhavu ĉirkaŭ 150 vortojn. Ja eta recenzo, sed sufiĉe granda por prezenti sukohavan komenton. Ni serĉas talentajn homojn, kapablaj diri multon per malmultaj vortoj. Ni aperigos la plej bonan recenzeton, kiun oni sendu al la redakcio de Esperanto.

7-a sesio de IVU

En la 30-a Internacia Festivalo — http://www.internacia-festivalo.de — en Nördlingen (Germanio) okazis inter la 27-a de decembro kaj la 3-a de januaro la 7-a sesio de la Internacia Vintra Universitato (IVU), kiu unuafoje okazis en 2007, dum la IF en Düsseldorf revenas por sia 7-a sesio al kie ĝi okazis ankaŭ en 2009 kaj 2010. IVU estas la vintra ekvivalento de la Internacia Kongresa Universitato (IKU), kiu ĝis la UK en Brazilo nomiĝis Internacia Somera Universitato (ISU).

IVU samtempe estas studadsesio de AIS (kiel estas IKU-AIS ekde 1995). En la ĉi-jara 7-a IVU-sesio oni povis ĝui riĉan oferton de ses prelegoj, pri Krateroj, Asteroidoj, Meteoritoj (amatora astronomo Bernard-Régis Larue), Ĵurnalismo (Radio-ĵurnalisto Thomas Borman), Aŭroro (astrofizikisto Amri Wandel, kiu ankaŭ rektoris la sesion), Interreta multlingva instruado laŭ slovaka modelo (ambasadoro Jozef Reinvart), Orwell, 1984, “Novparolo” kaj Esperanto (komputilisto Ian Fantom), kaj Esperanto en la Interreta epoko (Amri). En la prelegoj pri Aŭroro kaj Krateroj, Asteroidoj, Meteoritoj okazis ekzamenoj, kiun sukcesis respektive 17 kaj 9 partoprenantoj, kiuj ricevis AIS-atestojn dum la Internacia Vespero.

Amri Wandel, IKU-sekretario kaj IVU-rektoro, atendas viajn proponojn por la Internacia Kongresa Universitato (IKU) okazonta en Bonaero.

Sep Demandoj: Hamzeh Shafiee

“Ni havas potencialon por grave roli en la regiona agado”

José Antonio Vergara kaj Lee Jungkee

La unua Irana Esperanto-Kongreso (IREK) okazos en Tehrano de la 24-a ĝis la 26-a de marto 2014. Hamzeh Shafiee, vicprezidanto de IREA, rakontas pri la iranaj faroj kaj potencialo.

1 RE: Oni havas la impreson ke Irano estas lando pri kiu en aliaj mondopartoj la averaĝa homo scias preskaŭ nenion. Same pri ĝia la E-movado. Kio pri tio?

HS: Estas interese ke enlande la impreso pri la loko kaj rolo de Irano en la mondo estas tute inversa. Tio, kion la mondo konas kiel Persujon, kun sia longdaŭra kaj glora historio, estas la nuna Irano. Pri tio la irananoj ĝenerale fieras. Ni fakte serĉas nian altrangan lokon de la pasinteco en la hodiaŭa mondo.

Aldone, ekzistas diraĵo: “Eĉ se vi ne volas engaĝiĝi pri politiko, politiko engaĝiĝas pri vi!”. Esperanto ĝenerale kaj ĝia plej elstara organizaĵo, UEA, ĉiam provas esti neŭtralaj — precipe politike — tamen politiko ne lasas ilin netuŝitaj. Nenio-sciado kaj eĉ mis-sciado de alilandanoj pri Irano plejparte kuŝas en internacia politikado.

2 RE: Ĉu en Irano nia lingvo pli ofte trovas subtenon ĉe apartaj sociaj tavoloj, profesiaj kampoj aŭ religiaj sektoroj?

HS: Inter la iranaj samideanoj troviĝas ĉiaj homoj kun diversaj motivoj por lerni Esperanton. Ni plej funde deziras transdoni kion ni kulture heredis dum jarcentoj aŭ jarmiloj, speciale mistikismon iranan: vi eble aŭdis pri Sadio, Hafezo, Rumio kaj Kajamo. Kiel ilin, ni havas multege pli da, pri kiuj alilandanoj ankoraŭ scias nenion. Aliflanke ni arde deziras akiri sciencajn kaj teknologiajn sciarojn de aliaj landoj. Ni kiel imperio kun multege da lingvoj, estis probable la unua lando, en kiu artefarita lingvo (nomata Balaibalan) estis inventita antaŭ ĉirkaŭ 5 jarcentoj.

3 RE: Kiom forta estas la irana E-movado?

HS: La irana E-movado estas tre forta kaj aktiva almenaŭ kompare kun plejmultaj najbaraj/regionaj landoj. La nombro de esperantistoj ne estas malalta, kaj iliaj kontribuoj al la E-periodaĵoj kaj kongresoj ne mankas. Sed la problemo estas ke la eĥo de niaj agadoj ne estas tiom forta.

4 RE: Ĉu vi ne kredas ke vi tre malfrue decidis okazigi la 1-an nacian kongreson?

HS: Vere jes, ni devus okazigi la kongreson antaŭ multe da jaroj, sed ĉiam troviĝas obstakloj kaj malfacilaĵoj. Nia lando estis nestabila socie kaj politike. Revolucio, okjara milito, regionaj konfliktoj kaj politikaj maltrankviloj ĉiam baris organizon por ajna granda kunveno. La problemoj eĉ nun ekzistas, sed ni decidis ĝin organizi tuj.

5 RE: Kio do pri via unua kongreso?

HS: Feliĉe ĝis nun ni sukcese antaŭeniris al la realigo de tiu delonga revo de la iranaj esperantistoj. La programo de la kongreso konsistas el sufiĉe variaj eventoj. Fakaj kunsidoj, artaj programeroj, interkona amika vespero, komuna tagmanĝo, Demandoj kaj Respondoj kaj tuttaga ekskurso estas la ĉefaj planitaj programeroj. Ni komprenas ke tiu kongreso estas historia evento kaj ni klopodos fari ĝin kiel eble plej memorinda.

6 RE Kion oni planas por la estonteco de Esperanto en Irano?

HS: Kiel supre dirite, la nomo de nia Centro Sabzandiŝan (Verdideanoj) por Esplorado kaj Aplikado de Internacia Lingvo Esperanto diras kion ni faras ĝenerale, tamen pli specife ni volas i.a. ekigi projektojn kiel Springboard to Languages (en Britio) por montri al la edukaj aŭtoritatoj ankaŭ la propedeŭtikan valoron de Esperanto kaj tiel probable konvinki ilin enkonduki nian lingvon en diversajn lernejojn iompostiome.

Rilate al la praktikaj aspektoj de la lingvo, ni celas montri la eksteran mondon al irananoj, kaj montri Iranon al la ekstera mondo. En tiu celo troviĝas paco, amikeco kaj invito al kunlaboro kaj interkompreno. Ni “semas kaj semas” por ke la venonta generacio povu esti parto de “granda rondo familia”.

7 RE: Ĉu IREA planas kontribui por la Esperanto-movado en la okcidenta Azio? Kiamaniere?

HS: Ni havas multe da ambicio kaj pretas pli vaste agi ol nur en okcidenta Azio aŭ Mezoriento, tamen ĉio en landoj kiel la nia ege dependas de la kondiĉoj politikaj, ekonomiaj kaj sociaj. Ni havas kelkmiljaran civilizacion kaj turismaj vidindaĵoj abundas ĉe ni. Turismi tra Irano estas ege malaltpreze, kaj tio estas alia motivo por ke nia lando fariĝu centro por Internaciaj Esperantaj kunvenoj kaj konferencoj. Ankaŭ produktado de libroj, magazinoj, DVDoj estas tre malkara ĉe ni. Eldoni la revuon Esperanto en Irano estus mapli elspezige! Eblecoj senfinas fakte, ekzemple iam oni parolis pri transloko de la Centra Oficejo de UEA al alia lando...

Eble IREA ankoraŭ ne povas roli kiel centro por la regiona agado, sed certe havas tiun potencialon por grave roli en la regiona agado.

Esperanto: Kernoj

Kia estas la mondo tra la okulvitroj de Esperanto?

Simone Zoppellaro

La lingvo estas la ideo, kaj la ideo la lingvo: batali por unu el la du signifas, neeviteble, batali por ambaŭ

La 18-an de decembro aperis en la retejo Libera Folio interesega artikolo titolita Multepeza malfeliĉo de diverslingveco. En tiu, tri el niaj plej eminentaj samideanoj, Roy McCoy, Renato Corsetti kaj Mark Fettes, estis invitataj esprimi siajn opiniojn pri unu el la plej gravaj kernoj de la Esperanto-movado: ĉu ni celas ununuran lingvan idealon aŭ harmonie plurlingvan mondon, kie Esperanto povas roli kiel neŭtrala komunikilo inter la diversaj popoloj? Krome, se ni volas aliĝi al la dua hipotezo — kiel fakte nia movado faris, ĉefe post la Manifesto de Prago — ĉu ni necese kontraŭdiras la idealon de Zamenhof?

Mi antaŭdiru tuj, ke mi tute ne ambicias substituiĝi al la intervjuitoj — sendube pli sciplenaj kaj aŭtoritataj ol mi — aŭ paroli en ies nomo. Male, mi intencus nur daŭrigi tiun debaton en Esperantujo, kaŭze de ĝia graveco, kaj ĉefe prepare de la UK-2014, kies temo estas, el multaj vidpunktoj, tre proksima al tiu de la artikolo citita.

Nu, mi eku de la lasta demando supre, tiu pri D-ro Zamenhof. Vere mi ne estas fakulo pri tiu grandega personeco, sed mi povas aserti senhezite, ke se hodiaŭ — post la forpaso de 126 jaroj — centmiloj, aŭ eble iuj milionoj da personoj en ĉiuj kontinentoj parolas ankoraŭ la lingvon kreitan de li, tio okazas precipe pro du kialoj. Unue, Esperanto estas lingvo kiu funkcias, kaj fakte ĝi funkcias tiel bone, ke ĝi permesas al ĉiuj — senkonsidere de ilia deveno aŭ de la denaska lingvo — paroli facile kaj sen ambigueco pri iu ajn afero post nur kelkaj monatoj da studado. Se ni sukcesos transdoni ĉi tiun simplan mesaĝon al la mondo, tiam Zamenhof estos memorata — ĉar vere tiel li valoras — kiel nova Johann Gutenberg: homo kiu ŝanĝis por ĉiam nian manieron pensi kaj utiligi la lingvaĵon, kaj faris tion en demokrata direkto.

Due, li interpretis sian epokon tiel profunde, ke li povis iel antaŭvidi la proksiman estonton de Eŭropo: la avancon de la faŝismo kaj de la naziismo, la persekuton de la judoj kaj, ĝenerale, la tragedion de la dua monda milito. Estas rimarkinde, ĉiukaze, ke oni povas neniam disigi en li la iniciatinto de la internacia lingvo kaj la filozofon de la homaranismo.

Hodiaŭ, malsama estas la defio kiu nin atendas, sed samaj la ideo kaj la spirito: se la tuta vivo de Zamenhof estis dediĉata kontraŭi kaj preventi la degeneriĝon de la eŭropaj naciismoj en frenezo kaj tragedio, ja la plej granda defio de nia epoko estas kelkmaniere mala: malebligi la detruon de la medio kaj de la lokaj kulturoj, kiuj estas minacataj de la ununura penso (kaj ankaŭ de la ununura lingvo, la angla, kiu vehiklas ĝin) de la ekonomia tutmondiĝo, degeneranta nun en katastrofon. Malsamaj la ideologioj, sed ĉiam samaj estas la viktimoj: bedaŭrinde estas ankoraŭ tiuj, kiuj vivas ĉe la rando de la socio, la malriĉuloj kaj la malsamuloj, kiuj precipe suferas la konsekvencojn de la blindeco de aliaj homoj.

Do, kiu estas la rolo, kiun Esperanto povas kaj devas havi en tia ŝanĝita scenejo? La unua respondo, kaj eble la nepre grava, estas entenata en la Manifesto de Prago de 1996, kie oni asertas, ke Esperanto estas “projekto por ebligi al ĉiu homo partopreni kiel individuo en la homa komunumo, kun firmaj radikoj ĉe sia loka kultura kaj lingva identeco, sed ne limigite de ili”; tiel estas, la internacia lingvo komprenita kiel instrumento por realigi efektivan lingvan kaj kulturan demokration, kiu permesu al ĉiu homa komunumo plenumi sian destinon sen rezigni la propran specifan identecon, lingvan kaj ne nure.

Tamen, estas ankaŭ alia respondo, kiun oni flankelasas ofte, kiam oni parolas pri neŭtrala lingvo: Esperanto, en sia esenco, estas mondokoncepto, bildo pozitiva de idealo, tiu de Zamenhof kaj de ĉiuj samideanoj, kiu havas nun jam gravan paseon, kaj estas tial preta por la defioj de la estonto. Kiel asertis la lingvisto Roman Jakobson: “La lingvoj diferenciĝas esence en tio, kion ili devas komuniki, kaj ne en tio, kion ili povas esprimi”; kaj en ĉiu vorto aŭ radiko de nia bela lingvo (kiu povas certe esprimi ĉion ajn) estas kaŝita, vole aŭ nevole, la semo de la paco kaj de tiu sonĝo, kiu inspiris D-ron Esperanto kaj multajn aliajn antaŭ ni.

Konklude, la lingvo estas la ideo, kaj la ideo la lingvo: batali por unu el la du signifas, neeviteble, batali por ambaŭ, kaj por la tuta homaro kaj ĝia emancipiĝo.

[FORIGITA!: bildo]

Simone Zoppellaro regule aperigas siajn artikolojn ĉe disvastigo.esperanto.it

Unua Alineo

Unua Alineo fariĝas pli ampleksa rubriko

La tekstoj de Unua Alineo ĉiam estas facilaj. Ni celas per tio helpi tiujn, kiuj abonis la revuon de Universala Esperanto-Asocio (UEA), sed ankoraŭ ne scipovas la lingvon Esperanton ĝisfunde. Aliflanke, nia rubriko celas helpi ankaŭ la komencintojn kiuj ankoraŭ ne regas plene Esperanton. Do, en Unua Alineo vi trovos ankaŭ gramatikajn notojn kaj diskutadon pri lingvaj temoj. Nu, kial ne fari el Unua Alineo ankaŭ gvidilon pri la movado, pri la historio de nia lingvo, pri nia kulturo, pri la farenda laboro por Esperanto ktp? En aliaj vortoj, prezenti bazajn instruojn por komencantaj aktivuloj kaj novbakitaj esperantistoj, kiuj arde deziras eklabori por nia lingvo. Ĉu vi trovas ĉi tiun ideon bona? Ĉu ĉiuj niaj legantoj estas jesopiniaj pri tio? Skribu al u...@revuoesperanto.org por esprimi vian opinion pri nia rubriko por komencantoj kaj komencintoj. Kompreneble, se vi ne ŝatas nian rubrikon, se laŭ via opinio ĝi estas forĵetenda, ni volas sciiĝi ankaŭ pri tio. Ni ja deziras ricevi vian mesaĝon kaj koni vian opinion pri Unua Alineo!

Kiel diri...?

Kiel diri...? estas tre interesa libro por komencantoj. Ĝi estas praktika Esperanta frazeologio kun 5 000 esprimoj, kompilita de Lentaigne. La frazoj estas dividitaj en 67 temoj. Jen ĉi-sube specimena eltiraĵo:

Spektaklo

Spektaklo amuza, riĉa, premanta, kurioza, alloga, gajiga, grandioza, korŝira, burleska, bela, korĝojiga, senkompare majesta, engaĝinta (dramo), halucina (filmo).

Spekti filmon, operon, baleton. Matineo. Premiero.

La entuziamo atingis la zeniton. Apoteozo. Ĉiuj spektantoj estis larme tuŝitaj. La spektaklo valoris la vojaĝon.

Efemera sukceso. Lia suno estas subiranta. Lia paliĝanta stelo. Venis fino al lia gloro. La miraĝo de la gloro.

Aĉetu vian ekzempleron: http://bit.ly/Lsx1lG

Vi bezonas ILEI-n. ILEI bezonas vin!

Vi lernas. Vi bezonas lernolibron, revuojn, vortarojn, retkonekton por atingi la retejojn www.lernu.net kaj www.edukado.net, vi bezonas instruiston, kiu gvidos viajn unuajn paŝojn en nia lingvo. En nia movado la instruado estas en la manoj de ILEI, la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj. Kompreneble ILEI apogas sin sur la loka instruado, kiu okazas en diversaj landoj, urboj, kluboj. Tiaj kursoj estas plej valoraj. ILEI ne povas atingi ĉiun vilaĝon en la mondo! ILEI eldonas valoran revuon, kies titolo estas Internacia Pedagogia Revuo, kiun ĉiu membro de ILEI ricevas. ILEI organizas ĉiun jaron Konferencon, eldonas librojn, zorgas pri ne malhavebla ĵurnalo por lernantoj, kies titolo estas Juna Amiko, organizas ekzamensesiojn, sekvas la evoluon de pedagogio ĝenerale. Temas pri tegmenta kunordiganta establo, kiu havas kontakton en 60 landoj.

Tamen kelkaj instruistoj en la mondo ne povas aliĝi al ILEI pro manko de mono. Por solvi tiun problemon, ILEI havas Koleg-helpan Kason (KhK). Tie kolektiĝas mono por pagi la membrecon de tiuj kolegoj en malfacilaj vivkondiĉoj. Tiu prizorgado estas tre grava por nia movado. Pro tio mi alvokas vin: se via situacio ebligas al vi iom donaci al nia Koleg-helpa Kaso, bonvolu fari! Bonvolu uzi la konton de ILEI ĉe UEAilek-a − kaj indiki: “Por koleg-helpa kaso”. Tiel ĉiuj en la mondo povos membri en nia porinstruista establo ILEI. Ĉiuj estas bonvenaj!

Kiel membriĝi al ILEI? Jen: http://bit.ly/1miPOxF

Felietono: Redaktaĵo

Kiel la koloro de miaj okuloj

Aperos regule en Felietono redaktaĵoj de esperantistoj kiuj sukcesis trapasi la UEA/KER-ekzamenojn. Jen la denaskulino Klára Ertl. Ŝi studas psikologion en Maastricht, Nederlando.

Kial lerni Esperanton? Ĉu entute ekzistas respondo al tiu demando? Mi povus provi doni raciajn kialojn: ekzemple, vojaĝi iĝas malpli koste ĉar oni povas tranokti senpage, oni ekkonas novajn kulturojn en pli persona nivelo kaj oni ekhavas verajn kontaktojn kaj amikojn en la tuta mondo. Sed ili rapide elĉerpiĝos kaj ĝenerale ne konvinkos “la ulon sur la strato”, kiel mia matematikinstruisto siatempe ŝatis diri. La ulo sur la strato respondos : kial lerni lingvon kiun parolas — se mi bonŝancas — du homoj en mia urbo? Kaj li pravas. Honeste, mi pensas ke lerni Esperanton ne estas io racia aŭ praktika. Estas io tute stranga. Ofte la kialoj estas pli emociaj ol logikaj — oni lernas ĝin el intereso, el malfermeco, el emo fari ion nekutiman... Sed mi ja ne estas en bona pozicio por doni kialojn, ĉar mi neniam lernis ĝin, mi estas denaskulo. Esperanto estas mia familio, kaj ĝi estas tiom memkomprenebla kiel la koloro de miaj okuloj. En Esperantujo mi sentas min hejme, kie ajn tio estas, tie mi havas gravajn amikojn kaj sentas etoson kiun mi sentas preskaŭ nenie aliloke. Tie estas multe da komprenemo kaj akceptemo de ĉies strangecoj. Do kial lerni Esperanton? Mi ne scias. “Esperanto mojosas” ne estas argumento. Ŝajne vi mem jam trovis vian kialon, alikaze vi ne estus leganta tion.

Konsultu la liston − http://bit.ly/1dnsit9 − de la ekzamensesioj de UEA/KER kaj samkiel Klára Ertl akiru vian ateston.

Klára ErtlB2
Emanuelo Arbaro

faris longan komenton pri la Strategia Plano. Jen eltiraĵoj:

  • “La dokumento estas ambicia, kaj tio estas bona. Ĝenerale, ĝi turnas sin al la ekstermovada mondo: UEA ne devas esti nur grandega libroservo.”
  • La tempoplanado ŝajnas ne realisma, sed, kiel oni diras en Francio, à cœur vaillant, rien d’impossible (por kuraĝa koro, nenio estas neebla, aŭ el la proverbaro, kiu kuraĝe aliras, facile akiras).
VINILKOSMO Esperanto-Muzik-Prod.

Informis ligilo pri trejnseminario organizata de EUROKKA kadre de la eŭropa partnera Grundtvig-projekto “Elloke tutmonden” pri la temoj “Hom-mastrumado” kaj “Organizado de spektakloj”. http://bit.ly/1fIUMDp

Henri Masson

diskonigis la franclingvan numeron de la informfolio Espéranto-Vendée, kiu estas elŝutebla ĉe http://bit.ly/1eIt5FH − Esperanto ne plu estu konsiderata nur kiel tempopasigilo (hobio).

Yury Finkel

anoncis, ke li finis la tradukojn de verkoj de Aleksandro Grin, el la rusa. (http://eo.wikipedia.org/wiki/Aleksandro%20Grin), kun ilustraĵoj fare de S. Brodskij:

  • A. Grin. La mondo brilanta − http://bit.ly/1ayVJK6
  • A. Grin. La vojo nenien − http://bit.ly/1kJlpu1
  • A. Grin. Cent verstoj laŭ rivero − http://bit.ly/1fIVjVR
Herman Deceuninck

informis pri recenzo de Zlatko Tišljar pri la interesa libro Imperio de honto de Jean Ziegler: http://bit.ly/KeWQ7V

[FORIGITA!: bildo]

Planedo kiu parolas Esperanton estas daŭropova planedo.

Anoncetoj

Kleno Fantin kaj la familio (Chions, Italio) bondeziras al siaj konatoj kaj amikoj feliĉan kaj prosperan 2014 kaj esperas ke neniu rompos la mirindan etoson kiun ni konstruis.

Forpasoj

Edward Greger Arntzen (1918-2013), iama delegito en Hvaler (Norvegio), mortis la 8-an de novembro.

Pol Denis (1925-2013), em. lingvoinstruisto, mortis la 21-an de novembro en Bar-le-Duc (Francio). Li estis membro de UEA seninterrompe ekde 1948 kaj delegito en sia urbo ekde 1950 ĝis sia forpaso. Li estis ankaŭ longtempa redaktoro de La informilo de Orient-Franca Esperanto-Asocio.

Helmar Gunter Frank (1933-2013) forpasis post longa malsano la 15-an de decembro en Paderborn (Germanio). Frank doktoriĝis en 1958 ĉe la filozofo Max Bense, kies maniero kunigi natursciencojn, arton kaj filozofion influis ankaŭ lian pensadon. Li iĝis konata esploristo kaj aŭtoro pri kibernetiko, precipe pri ĝia apliko al estetiko, pedagogio kaj psikologio. En 1963 li fariĝis profesoro ĉe la kibernetika katedro de la Pedagogia Altlernejo de Okcidenta Berlino. Ekde 1972 li laboris en la Universitato de Paderborn. Frank lernis Esperanton en 1974 per kurso de H. Behrmann, kiu poste nomis tion “mia plej granda sukceso”. Frank malkovris la potencialon de Esperanto por sciencoj kaj la neceson de science pruvitaj argumentoj por la lingvo, kiun li mem preferis nomi ILo. Fine de la 70-aj jaroj li lanĉis internacian eksperimenton pri la propedeŭtika valoro de Esperanto, kies rezultoj plu estas uzataj en la informado pri ĝi. Lia kulmina atingo estis la fondo de Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino en 1983. Frank estis ĝia prezidanto ĝis 2007. En 1974 li kunfondis Eŭropan Klubon por egalrajteca lingvopolitiko en Eŭropo. En 1998 li ricevis la Federacian Meritkrucon de Germanio kaj en 2004 li fariĝis “Esperantisto de la Jaro” en la voĉdonado de La Ondo de Esperanto. UEA premiis lin per Diplomo pro Elstara Agado en 2011.

Lilli Giloteaux (1924-2013) mortis la 25-an de novembro en Croix (Francio). Ŝi kompilis kaj mem ilustris la plurlingvajn terminarojn Arboj (1994) kaj Arboj en Aŭstralio kaj suda Eŭropo (1996). Krome ŝi kunlaboris kun la Esperanto-poeto Leen Deij ilustrante liajn verkojn.

József Kaptay (1923-2013), inĝeniero, mortis la 28-an de septembro en Dány (Hungario). Li estis longtempa regiona prezidanto de Hungaria E-Asocio en Komárom-Esztergom kaj fakdelegito pri maŝinoj dum 25 jaroj.

António Moutinho Rúbio (1926-2013) mortis en Castanheira de Pera (Portugalio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri evangelia kristanismo, arta desegnado kaj pentroarto.

Rüdiger Sachs (1927-2013) forpasis la 21-an de novembro en Eschwege (Germanio). Li estis veterinara doktoro kaj dum multaj jaroj laboris en Afriko. Li membris en AIS kaj diversaj fakaj asocioj. Kiel prezidanto de Internacia Scienca Asocio Esperantista de 1997 ĝis 2011 kaj samtempe kiel redaktoro de Scienca Revuo li grave kontribuis al la revigliĝo de ISAE, i.a. organizante en 2006 simpozion okaze de la 100-jariĝo de ISAE en la itala urbeto Tavoletto. En 2004 aperis lia kursoteksto Medicina parazitologio. En 2010 li ricevis de UEA Diplomon pro Elstara Agado kaj en la Rejkjavika UK en 2013 ISAE elektis lin honora membro. En 2007 aperis lia traduko de la priafrika romano Ĵim, la migrulo de S. Stampa.

Ingvar von Schoultz (1955-2013) forpasis en marto en Stokholmo. Li laboris kiel komputilisto en la Centra Oficejo de UEA de 1982 ĝis 1985. Li helpis pri programado ankaŭ al lernu.net.

Ljubomir Trifonĉovski (1958-2013) mortis la 25-an de decembro en Vraco (Bulgario). Li lernis Esperanton en 1973. Profesie pupteatra dramaturgo, li estis komisiito de UEA pri teatro 1989-1992 kaj fakdelegito pri internaciaj teatraj organizaĵoj 1987-1996. Sekretario de Esperanta PEN-Centro li estis 2008-2013 kaj vickonsulo de Esperanta Civito (2002-2013). De 1996 ĝis sia morto li estis ĉefredaktoro de Literatura Foiro. Li aŭtoris la kolekton de prozaĵoj, poemoj kaj teatraĵetoj Manuskriptoj por bruligo (1992) kaj la versan drameton Balado pri la luno kaj la cervo (1998).

Revuo Esperanto 2014 3

Esperanto pli kaj pli perdas terenon en la universitatoj: German Pirlot proponas pripensadon pri la utileco de Esperanto ne plu per argumentoj de 1887, sed de 2014

UEA-Libroservo: Malkreskado de la vendoj estas zorgiga kaj starigas la demandon, ĉu la Esperanta libromerkato havas estontecon

Unua paŝo: Farinte sian unuan kongreson de Esperanto, Nikaragvo bezonas iri ankoraŭ unu paŝon plu

Sep Demandoj al Jean Codjo

La bando Amplifiki reaperos kadre de IJF

Malferme

Esperanto, naciismo, kaj la granda milito

Simone Zoppellaro

Ĉu vi simple decidos, ke la terpeco A devas aparteni al la gento X kaj la terpeco B al la gento Y?

En la somero de 2014, kaj pli ekzakte en la 28-a de julio, estos la 100-a datreveno de la komenco de la unua mondmilito. En tiu tago, la Aŭstri-Hungaria Imperio deklaris militon al la Serba Reĝolando, ĝuste unu monaton post la murdo de la tronheredanto Franz Ferdinand fare de la serba naciisto Gavrilo Princip, okazo kaj certe ne kaŭzo — kiel instruas nin la historiistoj — de la ekesto de konflikto, kiu baldaŭ kuntrenos ĉiujn tiamajn plej grandajn ŝtatpotencojn.

Nu, multaj el tiuj landoj kaj el iliaj politikheredantoj hodiaŭ pretiĝas por memorigo de ĉi tiu evento, kies konsekvencoj estis (kaj estas ankoraŭ nun, parte) nepre gravaj en Eŭropo kaj en la mondo. Se por tiu, kiel por iu ajn milito, estas senutile serĉi manieron pravigi la sensencan buĉadon de milionoj da senkulpaj homoj, ne estas tamen vana afero pridemandi nin pri la origino kaj la historia signifo de tiu evento, kiu subite ĉesigis la revon de la tiel nomata “bela epoko”, kiam la estonteco ŝajnis esti necese markita per nelimigita progreso de la tuta homaro. Tragika eraro, kiel pruvis la spertado de la sekvantaj jaroj, dum kiuj plene manifestiĝis la obskura kaj detrua flanko de la teknologia moderneco.

En ĉi tiu rilato, la unua mondmilito estis kompleta antaŭfigurado de la dua, kaj ne mankas interpretoj, kiuj inkluzivas ambaŭ en unika kaj longa tridek-jara periodo, kiun iuj nomas — malgraŭ la tutmonda koncerno de la konflikto — “intercivitana eŭropa milito”. Se la plej malnovaj originoj de tiu malbono, de tiu malsano, t.e. la degenero de la eŭropa naciismo en klara kaj agresema rasismo, estis la mezepoka etnogenezo de la diversaj popoloj de la kontinento kaj la antikva kaj enradikiĝinta antaŭjuĝo kontraŭ la judoj, certe ankaŭ la lingvoj havis decidan rolon en ĉi tiu afero. Tiel la unua diskriminacia kondiĉo de la etna identeco de popolo, la lingvo estis ofte utiligata en Eŭropo por difini la amikon kaj la malamikon, la sampatrujanojn kaj la malsamulojn.

De erara interpretado de la historia lingvistiko devenis, ne hazarde, la kategorioj, kiujn oni utiligis en la unua duono de la pasinta jarcento por pravigi la nepravigeblan: la netoleremon, la diskriminacion kaj la perforton kontraŭ la plejaj malfortuloj. Triste famaj terminoj kaj intelektaj aberacioj kiel “arjano” kaj “semido” naskiĝis por indiki unue lingvajn familiojn, kaj nur en posta tempo ili estis utiligitaj por difini supozatan rasan diversecon inter la homoj; kun la teruraj konsekvencoj, kiujn ĉiuj ni konas tre bone: la menciita periodo montriĝas limigita tiel de du el la plej tragikaj eventoj de la moderna historio, la armena genocido de 1915-16 kaj la holokaŭsto de la judoj de 1933-45.

Pri tiu danĝero estis profunde konscia Ludoviko Lazaro Zamenhof jam en la tiama jarcentfino, certe ne pro profeta antaŭzorgemo, sed ja pro sia doloroplena sperto de orienteŭropa judo, kiu suferis — kiel ĉiuj, bedaŭrinde — akrajn diskriminaciojn kaj verajn persekutojn en la kontinento ankaŭ longe antaŭ la kaptakiro de la naziista regado. Ĉi lastan periodon li ne povis alfronti — malsame de multaj el liaj familianoj, kiuj trafis la morton en la koncentrejoj — ĉar li forpasis en 1917, meze de tiu konflikto, la granda milito, kiu konfirmis ĉiujn timojn kaj zorgojn de lia tuta vivo. Kvankam jam malsana, la iniciatinto de la internacia lingvo en 1915 trovis la forton kaj la kuraĝon verki doloran alvokon al la politikistoj kaj diplomatoj de la tiamaj militantaj landoj.

La dokumento, kiu nomiĝas Post la granda milito (http://bit.ly/M2yoa8), povas esti konsiderata kiel politika kaj spirita testamento de Zamenhof, kaj estas teksto de granda efikeco, beleco kaj aktualeco. Mi invitas ĉiujn samideanojn, okaze de ĉi tiu datreveno, al relegado de tiu mallonga sed intensa skribaĵo. “Ĉu vi komencos simple refaradi kaj flikadi la karton de Eŭropo?”, demandas Zamenhof la grandulojn de la tero, “Ĉu vi simple decidos, ke la terpeco A devas aparteni al la gento X kaj la terpeco B al la gento Y?”.

La temo de la teksto estas propono de nova statuto por la rajtoj de la landaj minoritatoj kaj repripensado de la ideo mem de naciismo, realigindaj post la ĉesigo de la konflikto. Se oni legas ĝin hodiaŭ, la dokumento elvokas dolorajn memorojn de novaj kaj malnovaj konfliktoj, kaj lia admono estas cetere valida hodiaŭ por diversaj nuntempaj kuntekstoj, kiel Balkanio, Kaŭkazio aŭ la israela-palestina teritorio. La granda espero, kiu animas tiujn paĝojn, (bedaŭrinde, neniam efektivigita) kaj ĉiujn el ni kune, estas ke unu tagon “la homaro povu diri: ni ne vane elportis la grandegajn kaj terurajn suferojn”.

[FORIGITA!: bildo]

Simone Zoppellaro regule aperigas siajn artikolojn ĉe disvastigo.esperanto.it

Ĉi-numere

La marta numero rompis la gvidolinion de la du antaŭaj numeroj. Kvar paĝoj por la rubriko Kalendaro kaj unu por Oficiala Informilo foruzis la paĝojn destinitajn por la konstantaj rubrikoj, escepte de Kalejdoskopo. Tamen, eble la fina rezulto plaĉos al ĉiuj. Gravegas la partopreno de la legantoj en la unua enketo pri la nova revuo Esperanto.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

UEA-libroservo: La nekontentigaj rezultoj de la UEA-libroservo zorgigas kaj meritas tujan reagon

Kien iri? La universitatoj estas fekunda tereno por la laboro de la esperantistoj, sed mankas monda strategio. Post la emeritiĝo de la iniciatinto de E-kurso en universitato, sen postlaso de disĉiploj, la afero elreliĝas

Sep Demandoj: Jean Codjo tuŝas kernan punkto por la vigla evoluado de la movado en Afriko

Kongreso: Nikaragvo

Nia kara Nikaragvo

Juliana Evandro*
* BEJO-ano kaj loka komitatano de la 70a IJK.

De la 24-a de januaro ĝis la 27-a 2014 en la urbo Granado okazis la unua Internacia Esperanto-Kongreso de Nikaragvo. Krom la fakto, ke temis pri la unua kongreso, en gastama kaj bela urbo, aldoniĝis la granda entuziasmo de la partoprenantoj, kaj ĉio faris el tiu evento historian momenton.

La komenco

La organizaĵo “Esperanto Internacia”, pere de la laboro de Martin Schaeffer, de kelkaj jaroj forte investas celante enkonduki kaj disvastigi la internacian lingvon en la lando. Post internacia lingva foiro en loka universitato, oni sukcesis enkonduki tien senpagan kurson de Esperanto. Poste jam okazis trifoje E-kurso en Managvo — la ĉefurbo de Nikaragvo — kaj la plej lasta, kiu okazis en januaro 2014, estis speciala. Temis pri intensa kurso, kiu daŭris tri semajnojn, ĉiutage, ses horojn tage, sub la gvido de Julian Hernández Angulo. La gelernantoj — ĉefe gejunuloj el Nikaragvo kaj Kostariko — profunde ekspertis la lingvon Esperanto per la majstraj lecionoj de tiu tre kompetenta instruisto, Julian Hernández. Laŭ li, por atingi tiel bonan rezulton, plej gravas doni la senton de aparteniĝo por ke oni sentu, ke pere de Esperanto oni povas ĝui etoson de vere granda familio. La kurso ĉefe celis ekzerci la parolkapablon en Esperanto, tamen la fina rezulto estis multe pli mirinda ol nur simple paroligi la gelernantojn. Krom sia longa sperto kiel instruisto, Julian Hernández estas profesia muzikisto kaj havas en sia pakaĵo plurajn belajn Esperantajn kanzonojn, kiuj estis ofte ludataj kaj kantataj de la partoprenantoj dum la kongreso. Li evidente konigis al la nikaragvanoj la E-version de la fama kanzono La Bambo.

Antaŭ la kongreso, Martin Schaeffer kaj Uriel Gurdián estis intervjuitaj de loka radio pri kurso de Esperanto en Managvo, tiam komenciĝonta en februaro 2014. Rimarkinde estas, ke por rezervi sian lokon en la kurso, la aŭskultantoj simple bezonis sendi la vorton “Esperanto” per mesaĝo al la poŝtelefono de Uriel. Post duonhoro, la kvardek lernantoj necesaj por la kurso jam estis varbitaj!

La programo

En la 24-a de januaro la partoprenantoj enbusiĝis kaj de la hotelo en Managvo ekiris al Granado, la kongresurbo, vizitante survoje la aktivan vulkanon Masaya. La unua vespero en Granado estis dediĉita al gustumado de tipaj manĝaĵoj, dancado, babilado kaj drinkado, kio certe faciligis pli bonan interkonatiĝon.

En la sekva tago la kongreso komenciĝis. Uriel Gurdián, la plej aktiva esperantisto de Nikaragvo kaj unu el la ĉefaj organizantoj de la kongreso, gvidis la solenan malfermon.

La programo konsistis interalie el prelegoj pri la historio de Nikaragvo, tropikaj malsanoj, vegetarismo, la venonta IJK en Fortalezo (Brazilo) kaj aktivula trejnado. Dum la arta vespero oni spektis belegan lokan dancadon kaj aŭskultis energiplenan E-koruson kantantan la kanzonojn lernitajn en la kurso.

Entute ĉirkaŭ 35 partoprenantoj el 12 landoj havis la okazon ĝui tiun ĉi historian kongreson. Ni ŝuldas grandan dankon por tiu internacieco al “Esperanto Internacia”, kiu subtenis la vojaĝon de kvin gebonŝanculoj el Italio, Germanio, Kanado, Brazilo kaj Hungario.

Mi mem havis la ŝancon esti subtenata de la konkurso “TEJO vojaĝigas vin”. Mi kaptas la okazon por elkore danki la ebligintojn de tiu vojaĝo al tiu mireginda lando. Nu, pro la bona etoso kaj la fortaj ligoj kreitaj inter la homoj oni povas konkludi, ke la tuta laboro rezultigis plenan sukceson en Nikaragvo, kiu ja faris unuan grandan paŝon por maturigi sian movadon. Espereble novaj paŝoj estos regule faritaj.

Semo estis plantita

Fine de la kongreso oni vigle diskutis la kreadon de Esperanto-Asocio de Nikaragvo kaj la eblon okazigi TAKE-on en la lando en la jaro 2016. Mirinda semo estis plantita en Nikaragvo kaj mi forte deziras ke la tiea Esperanto-movado pli kaj pli fariĝu forta kaj memstara. Certe varmeco kaj entuziasmo neniam mankos flanke de niaj ĉarmaj nikaragvaj geamikoj.

Libroservo: Furorlisto

Poŝamiko venkis, sed la evoluo zorgigas

Osmo Buller

La lingvoekzercilo Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts gajnis jam por la kvara sinsekva fojo la unuan lokon en la listo de la plej furore venditaj varoj ĉe la Libroservo de UEA en 2013. La vendita nombro (178) tamen estas multe sub tiu en 2012 (326) sed pli ol duobla ol tiu de la antaŭa multjara ĉampiono, Vojaĝo en Esperanto-lando. La libro de Boris Kolker leviĝis el la sepa loko en 2012 al la dua en 2013, kvankam de ĝi vendiĝis 10 ekzempleroj malpli ol en la antaŭa jaro.

La sperto de Poŝamiko kaj Vojaĝo en Esperanto-lando spegulas la ĝeneralan malkreskon de la vendokvanto en 2013, kiu fariĝis malbona jaro por la Libroservo. Ĉiuj vendoj sumiĝis je € 77 142, dum en 2012 temis pri € 87 377. Ankaŭ en 2012 temis pri malkresko (-12,8%); eta konsolo estas, ke pasintjare la falo estis iom malpli granda (-11,7%).

La malkresko de la vendokvanto estas zorgiga. Antaŭe la fluktuoj de la vendosumoj grave dependis de la grandeco de la kongresa libroservo. La malkresko en 2012 egalis preskaŭ precize al la diferenco de la vendokvanto en Kopenhago kaj la multe malpli granda UK en Hanojo. Pensige estas, ke en Rejkjaviko la libroservo vendis iom malpli ol en Hanojo (resp. € 14 776 kaj € 15 154) malgraŭ tio, ke la kongresanoj de la Hanoja UK estis malpli multnombraj kaj averaĝe malpli aĉetpovaj. Unu kialo de la ĝenerala falo en 2013 estas manko de furoraj novaj titoloj kiel iam PIV, Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko, Vojaĝo en Esperanto-lando kaj La arto labori kune. Ĉar la Esperanta merkato ŝajnas esti ade ŝrumpanta, eldonistoj ankaŭ malpli emas investi en grandaj eldonprojektoj, kiuj verŝajne ne repagus sin per la vendoj. Ne malgrava estas ankaŭ la influo de la daŭra falo de la abonantaro de tiu ĉi revuo, kies rubriko Laste aperis ĉiam estis la ĉefa reklamtabulo de Esperanto-eldonaĵoj. Eble en alia okazo ni ankoraŭ revenos pli detale al la demando, ĉu la Esperanta libromerkato ĝenerale kaj la Libroservo de UEA aparte havas estontecon.

Ĉi-kune ni prezentas du statistikojn. La unua montras la tutan vendonombron de la menciitaj titoloj kaj ĝin ĉefe influas aliaj libroservoj, kiuj mendas samtempe pli ol unu ekzempleron de sama titolo por poste pluvendi al siaj klientoj, ofte en daŭro de pluraj jaroj. La listo de unuopaj vendoj konsideras nur la vendojn al klientoj, kiuj rekte mendis aŭ aĉetis surloke ĉe UEA.

Kalejdoskopo

Ekzamene: Edukado.net aspiras al rekordo

La 17an de majo 2014 la Ekzamenkomisiono de UEA kaj Edukado.net okazigos la 3an Tutmondan Ekzamentagon. Ĉu oni sukcesos superi la rekordajn nombrojn de la jaro 2012, kiam en 29 urboj de 17 landoj entute 356 personoj ekzameniĝis? Kluboj, organizaĵoj, kiuj deziras aranĝi ĉe si en tiu tago KER-ekzamenon, senprokraste kontaktu Katalin Kováts, la ĉeforganizanton, ĉe k...@edukado.net aŭ serĉu la Ekzamen-sesio ĉe www.edukado.net

Movade: Gravaj decidoj en Ukrainio

La 19-a Kongreso de Ukrainia Esperanto-Asocio (UkrEA), okazinta novembre pasintjare, faris gravajn decidojn. Estis elektita nova prezidanto de UkrEA, Eŭheno Kovtonjuk. Li estis unu el la fondintoj kaj la unua prezidanto de UkrEA en la jaro 1989, prezidanto de la Kieva E-klubo “Ora Pordego”, prezidanto de la bonfara fonduso “Espero”, kun la nomo Vasil Eroŝenko, kaj multjara komitatano A de UEA. En la jaro 1990 li venigis 28-opan grupon de ukrainiaj esperantistoj al la UK en Havano (Kubo), kie UkrEA aliĝis al UEA kiel la 50-a landa asocio. Dum la 19-a Kongreso oni anoncis la strategian planon de la asocio. Jen estas la plej gravaj decidoj:

  • Solidiĝo de la tuta ukrainia esperantistaro
  • Ordigita informada laboro al la neesperanta publiko
  • Plimultiĝo de la membraro de UkrEA (UEA)
  • Solidiĝo kaj aktiviĝo de la ukrainia junularo
  • Aranĝo de internacia junulara renkontiĝo
  • Krei kondiĉojn por inviti Universalan Kongreson de Esperanto en Ukrainio
Revue: Unua enketo pri la nova revuo Esperanto

Kara leganto, vi nun havas en la manoj la trian numeron de la revuo Esperanto sub la gvido de la nova redaktoro. Nu, jam estas tempo por kolektado de ĉies opinio kaj impreso. Nur la amasa partopreno de la legantaro de nia revuo povos formi klaran bildon pri la sento de la legantaro sur la retino de la redaktoro, ebligante al li decidi pri ŝanĝoj, rezigno pri rubrikoj, redirektado de specifaj gvidolinioj ktp. Bonvolu respondi la enketon ĉe http://bit.ly/1e8vBmL. Se vi volas sendi mesaĝon rekte al la redaktoro, bonvolu skribi al r...@revuoesperanto.org.

Azie: Freŝa fronto por Esperanto

Lee Jungkee, estrarano de UEA kaj gvidanto de la Komisiono pri Azia Esperanto-movado listigis Esperanto-eventojn okazontajn en Azio en la jaro 2014. Azio sendube estas gravega fronto por la evoluado de Esperanto kaj meritas tre specialajn strategion kaj atenton. Jen la eventoj:

Marto

  • 06-17 | Speciala Ekskurso 2014 (Nepalo)
  • 24-26 | 1-a Irana Esperanto-Kongreso (Irano, Teherano)

Aprilo

  • 01-03 | 1-a Srilanka Esperanto-Kongreso (Srilanko)
  • 05-06 | 24-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo (Japanio, Kitakjusu)
  • 24-26 | 15-a Israela Esperanto-Kongreso (Israelo, Arad)
  • 26-27 | Printempa Namkang-a Kurskunveno (Koreio, Chongdo)

Julio

  • 05-06 | 2-a Somera Renkontiĝo (Vjetnamio, Tam Dao)
  • 17-19 | 6-a Internacia Esperanto-vojaĝofesto (Ĉinio, Baotou)

Aŭgusto

  • 10-20 | Vojaĝo en nekonata Ĉinio
  • 16-23 | Aktivula Trejnado por aziaj esperantistoj aranĝita de UEA (Ĉinio, Sian)
  • 23-25 | NurEsperanta Kunvivado en Jacugatake (Japanio, Tokio)

Oktobro

  • 07-10 − 4-a ILEI-Seminario de Orienta Azio (Japanio, Kameoka)
  • 11-13 | 101-a Japana Esperanto-Kongreso (Japanio, Obama)
  • 27-11 Nov | Internacia Ekskurso de Katmanduo (Nepalo)
  • 25-26 | 46-a Korea Esperanto-Kongreso (Koreio, Seulo)

Decembro

  • 26-28 | 33-a Komuna Seminario inter Ĉina, Japana, Korea kaj Vjetnama Junularoj (Vjetnamio, Ho Chi Minh)
  • 30-02 Jan 2015 | Transjara Kurskunveno de Oomoto (Japanio, Kameoka)
Interlingvistike: Interlingvistika sesio kun instruista trejnado en UAM

Efike kaj agrable pasis, de la 1-a ĝis la 7-a de februaro 2014, la interlingvistika sesio en la Universitato Adam Mickiewicz, Poznano, kun partopreno de dudeko da gestudentoj el 10 landoj (kvinopo el Brazilo, triopo el Pollando, po 2 el Svislando, Francio kaj Germanio, po unu el Rusio, Hungario, Japanio, Koreio kaj Portugalio).

La populara kaj diskutiga kurso de prof. Humphrey Tonkin pri la nuntempa E-movado estis publika kaj allogis ankaŭ gastojn. La sesio estis la lasta por la tri-jara interlingvistika grupo, kie persista dekopo laboris en tri specialiĝoj:

  • Internacia kaj interkultura komunikado kun Zbigniew Galor, Barbara Pietrzak, Ilona Koutny, Humphrey Tonkin kaj Michael Farris;
  • Esperanta literaturo kun Humphrey Tonkin kaj Tomasz Chmielik;
  • Metodiko de Esperanto-instruado kun Katalin Kováts kaj Ilona Koutny.

La lasta estis komuna aranĝo por la unu-jara instruista trejngrupo, kiu havis minikursojn pri literaturo kaj gramatiko. Dum la semajno okazis ekzamenoj kaj priparolo de diplomlaboraĵoj, kies prezento estas planita por la septembra sesio.

Dum sia intensa semajna vizito, Humphrey Tonkin prelegis anglalingve pri lingvaj rajtoj en la Lingvistika Instituto, en kies kadroj funkcias la postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj, kaj la rektoro de UAM amike akceptis lin.

La merkreda komuna vespero abundis je programoj dank’ al la riĉaj spertoj de la partoprenantoj kaj donis eblon renkontiĝi kun kelkaj poznanaj esperantistoj. Poste, semajnfine okazis sunplenaj kaj bonetosaj ekskursoj al Gniezno (malnova katedralo) kaj al la kastelo Szamotuły. Fotoj pri la aranĝo videblas en la fotoalbumo de Edukado.net.

Por septembro estas planata la starto de nova interlingvistika grupo. Interesiĝantoj pri interlingvistiko kaj esperantologio, kiuj volas sekvi seriozajn studojn kaj akiri atestilon pri interlingvistiko, aliĝu al la eksteraj postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj, unikaj en la mondo! Kontakto ĉe:

Ilona Koutny (i...@amu.edu.pl) — Gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj

Seminarie: Cseh-seminario

La estraro de Internacia Esperanto-Instituto decidis denove organizi Cseh-seminarion, kurson destinitan por personoj, kiuj volas mem instrui laŭ la Cseh-metodo aŭ nur konatiĝi kun ĝi. La partoprenantoj devas bone regi Esperanton, ĉar la seminario ne taŭgas por lingvo-komencantoj. Ankaŭ esperantistoj el la tuta mondo estas bonvenaj. Jam anoncis sin samideanoj el Germanio kaj Pollando. La instruistino estos Katalin Kováts, tre sperta Cseh-instruistino, kiu dum pluraj jaroj gvidis Cseh-kursojn en diversaj landoj. La seminario okazos en Riouwstraat 172, Hago (Den Haag), Nederlando, la oficejo de IEI, kaj daŭros 3 tagojn, de la 14-a ĝis la 16-a de marto 2014. Lecionoj estos matene dum 2 horoj kaj posttagmeze dum 2 horoj. La lernantoj povos dum tiuj tagoj komune lunĉi. Ĉiu devas mem prizorgi sian eventualan tranoktadon.

La aliĝkostoj, nur por la kurso, estas 35 eŭroj, pagendaj al la IEI-konto “iein-q” ĉe UEA aŭ al ING-bankkonto 162626 (IBAN: NL52INGB0000162626BIC: INGBNL2A) de Internacia Esperanto-Instituto, Den Haag, Nederlando, kun mencio “seminario”. Pliajn informojn donos Ed Borsboom: tel. +31 (0)30 2202673 aŭ e...@versatel.nl

Fake: Verku sciencan artikolon en la angla pri Esperanto!

La internacia revuo INDECS aperigos specialan numeron pri Esperanto, pri la komplekseco de la Esperantaj kulturo, lingvo, ideologio kaj movado. Lingvistoj, fakuloj, sciencistoj estas bonvenaj prezenti Esperanton el diversaj aspektoj. La artikoloj (verkitaj en la angla) ne longu pli ol 6 000 vortojn. Bonvolu sendi resumon kiel eble plej baldaŭ kaj la artikolon mem antaŭ la limdato 15 aprilo 2014. La artikoloj estos traktitaj laŭ la kutima recenza sistemo de INDECS. Legu pli ĉe: http://tinyurl.com/indecsesperanto kaj http://indecs.eu

Kio estas INDECS?

INDECS estas scienca revuo eldonata de la Kroata Interdisciplina Societo (http://www.idd.hr) kaj finance subtenata de la Kroata Ministerio pri Scienco, Edukado kaj Sporto. Ĝia celpubliko estas sciencistoj kaj spertuloj pri naturaj kaj sociaj sciencoj. La unua eldono de INDECS aperis en 2003, komence kun du eldonoj jare; ekde 2013 aperas kvar eldonoj jare.

Demandojn, komentojn bonvolu sendi al la gastredaktoroj: Prof. Humphrey Tonkin kaj D-ro Veronika Poór, ĉe i...@esperanto.de

Eldone: JAREE bezonas vian partoprenon

La brazila organizaĵo Intraespo — Monda Organizo por la Disvolvado de la Esperantista Ekonomio planas eldoni jaran periodaĵon, nome JAREE — Jarlibro de la Esperantista Ekonomio, kies celo estas prezenti ĉiujaran superrigardon pri la esperantista ekonomio ekde 2015. La unua numero aperos en marto 2015, sed la kolektado de informoj devas komenciĝi tuj. JAREE raportos pri la jenaj segmentoj de la esperantista ekonomio: internacia komerco; lingvo-instruado (profesia instruado de Esperanto kaj instruado de naciaj/etnaj lingvoj pere de Esperanto), tradukado, organizado de eventoj, eldonado, komunikado, turismo, teknologio, aŭdvida industrio, libromerkato kaj aliaj.

JAREE aperigos statistikojn kolektitajn de ESPODATA (www.espodata.com/info), raportojn, artikolojn pri ĉiuj segmentoj de la esperantista ekonomio (fare de Esperanto-entreprenistoj, ekonomikistoj kaj alispecaj fakuloj), liston pri “kiu estas kiu en la esperantista ekonomio” ktp. Se vi uzas Esperanton profesie aŭ havas entreprenon kiu uzas Esperanton kiel laborlingvon, kontaktu Intraespon ĉe j...@intraespo.org. Sen vi, JAREE estos nekompleta jarlibro.

TEJO: Diversaĵoj

IJK 2015 okazos en Wiesbaden

Tina Tišljar, la estrarano pri kongresoj de TEJO, anoncis, ke en 2015 Internacia Junulara Kongreso okazos en Wiesbaden (Germanujo). Post la jubilea Universala Kongreso en Lille (Francujo), Germana Esperanto-Junularo (GEJ) kaj Itala Esperanto-Junularo (IEJ) organizos la junularan renkontiĝon. La junulargastejo havas 250 litojn, 14 salonojn de diversaj

La Tutmonda Esperantista Junulara Organizo iam ne estis sekcio de la Universala Esperanto-Asocio. Ĝi estis sendependa kaj havis sian propran revuon, La juna vivo, kiu iĝis paĝo de la revuo de UEA post la formala aliĝo (1956). La Internacia Junulara Kongreso en 1955 (L’Aquila, Italio) estas tre grava, ĉar TEJO decidis proponi al UEA sian membriĝon kiel junulara sekcio. La detaloj de tiu propono estis difinitaj en la posta Kongreso, en Büsum (Germanio).

[FORIGITA!: bildo]

En la foto: esperantistoj sur la pinto de la Monto Gran Sasso D’Itália (2912 metroj).

EsPrim-plena printempo

EsPrimo — “Esperantista primavero”– estas tradicia du-tritaga printempa regiona renkontiĝo de esperantistoj el Uralo kaj la Okcidenta Siberio, regionoj en la meza parto de Rusio.

Ĝi okazis unuafoje en 2003 en la malnova siberia urbo Tobolsk. En ĉiu printempo la programon organizas apartaj kluboj aŭ teamoj de aktivuloj el diversaj urboj. La naŭ EsPrimo-jn entute partoprenis 440 esperantistoj el 5 landoj.

Inter la organizantoj de multaj niaj EsPrimoj estas spertaj regionaj E-aktivuloj (Vladimir Opletajev, Viktor kaj Raja Kudrjavcev, Pavel Veselov) kaj pli junaj movadanoj (Aleksandr Osincev, Arina Osipova, Katerina Arbekova); en la lastaj jaroj tre aktivas Olga Ŝilajeva kaj Darja Zelenina.

Ĉi-jare la renkontiĝo okazos de la 1-a ĝis la 3-a de majo en la urala ĉefurbo Jekaterinburgo kaj ĝia kerna temo estos “Kreante, verkante, legante”. La loka esperantista klubo “Arĝenta flamo” informas, ke la aranĝo gastos ĉe la sufiĉe komfortkondiĉa ripozejo “Uktus”, kiu situas en la urbo mem. La temo estas tre aktuala laŭ la strategia prioritato de UEA sur la agadkampo “Komunumo”: “fari pli facila, alloga kaj kontentiga la partoprenon en konkretaj kulturaj kaj fakaj agadoj”.

Detalajn informojn pri EsPrimo-10 vi legos en la paĝaro “Ural-Siberia esperantista movado” http://ural-sib.org/eo/esprimo-10

Artikolo: Esperanto kaj paco

Jes, la tempo por Esperanto povas reveni

Ian Fantom

En la unuaj jardekoj de Esperanto la homoj en Eŭropo estis pacavidaj; ili volis ĉesigi la eternan buĉadon de unu gento al alia. Zamenhof komprenis la esencan rolon de diferencoj en lingvoj kaj religioj, kaj vidis neŭtralan interlingvon kiel gravan rimedon por ebligi interkompreniĝon inter ordinaruloj. Li komprenis ankaŭ, ke malpacon kaŭzas “abomenindaj krimuloj”, kiuj ekspluatas tiujn diferencojn. Esperanto populariĝis ĉar ĝi funkciis.

Ankaŭ nun la ordinaruloj estas pacavidaj; ili vidas la sensencecon de la nuntempaj militoj. Tiujn militojn ne deziras la popoloj, sed nur abomenindaj krimuloj. Profundiĝas malfido al politikistoj, kaj kreskas aktiveco por kontraŭi militojn kaj elsarki tiujn abomenindajn krimulojn.

Tamen estas nuntempe diferenco. La homoj estas cerbolavitaj por pensi, ke la angla lingvo transprenis la rolon de Esperanto, kaj ke tio okazis tute nature. Tamen tio ne estas la vero. Profesoro Robert Phillipson malkaŝis en sia libro “Lingva Imperiismo”, ke la hegemonio de la angla lingvo estis planata en du konfidencaj konferencoj de British Council kaj la usona Inform-Agentejo (USIA) ĉirkaŭ 1960. En ĉefparolado, la lingvisto Ivor Richards klarigis, ke la celo ne estas, ke la angla estu dua lingvo, sed unua lingvo por ĉiuj. La nuntempa slogano “English First” havas tiun duoblan interpreton.

Ivor Richards estis kunlaboranto de Charles Ogden en la evoluigo de Basic English ĉe Kembriĝo, kaj poste li estris grupon ĉe Harvard por antaŭenigi Basic English. Tiutempe, en 1943, famiĝis la deklaro de Winston Churchill en parolado ĉe Harvard, ke “Imperioj de la estonteco estas imperioj de la menso”. Lia parolado temis preskaŭ entute pri Basic English. En la vero, Basic English estis intencita por cerbolavi la homojn por lerni la anglan.

Kiam la homoj malfermos siajn okulojn al tiu lingva trompo, kaj vidos, ke misuzo de la angla estas parto de la milita strategio, Esperanto denove havos sencon al la homoj. Sed ĝi povos populariĝi denove nur surdorse de io pli granda: la amasmovado por ĉesigi la eternan buĉadon kaj por instigi reciprokan respekton de unu gento por alia.

Universitatoj: Kien iri?

“Ŝrumpado de Pirlot” meritas rapidan kaj drastan reagon

El la redakcio

La ĵusa anonco de G. Pirlot, ke falegas la nombro da universitatoj kie Esperanto estas oficiale instruata, starigas kernan demandon: kien la movado iru? La respondo signalos la destinon de la afero.

Ĉiu esperantisto sendube havas respondon al tiu demando kaj ne surprize la enketo de la revuo Esperanto montris, ke diversaj kaj foje eĉ diverĝaj estas la respondoj al tiu kerna demando. Fundamenta diverĝo tuŝas la rolon de la altaj idealoj de Zamenhof pri la paciĝo inter la homoj, surbaze de frateco kaj egaleco. Kelkaj metas tiun idearon inter la argumentoj de 1887, ne plu validaj, dum aliaj kredas, kiel Etsuo Miyoshi (Japanio), ke “la organiza movado en Esperantujo perdis la zamenhofajn celojn kaj agas nur hobie.” Same Derek Roff opinias, ke “informo pri Zamenhof plej verŝajne trafas kaj efikas, kiam ĝi tuŝas la profundajn valorojn, kiuj estas konstantaj tra ĉiuj tempoj kaj kulturoj.” Sed evidente ĉio ĉi rilatas nur tre ĝeneralan aspekton, kaj oni ne povas aserti ke studentoj en iu ajn universitato lernus Esperanton ĉiam pro la samaj motivoj, ĉu nur pro humanismaj idealoj, ĉu nur por praktikaj celoj, ĉu pro kombinaĵo de ambaŭ aspektoj. Resume, por diversaj celpublikoj oni devas uzi diversajn argumentojn.

Mirejo Grosjean (Svislando) tuŝis pli praktikan aspekton, nome, ke en ĉiuj landoj oni nuntempe ŝparas, ke la registaro uzas monon ŝpareme en la instruado ĝenerale kaj ankaŭ en la universitatoj. Tamen, ĉu Esperanto ne estus bonega rimedo por ŝparo, kadre de lingvo-instruado kaj internacia komunikado? En Fejsbuko Ed Robertson opiniis ke Esperanto ne povas esti prezentata kiel projekto de simpla lingvo elpensita de iu unuopa solulo en la 19-a jarcento kaj proponata de komunumo kiu ne atentas pri la reala mondo, sed kiel plene evoluinta kaj vivanta lingvo, komune posedata de interesa kaj bunta komunumo. Jen bona starpunkto por levi la ĝenan demandon: sendube la E-komunumo estas bunta kaj interesa, sed ĉu tio sufiĉas por aserti ke ĝi atentas pri la reala mondo? Supoze ke ne, saltas antaŭ nin la demando, ĉu la “universitato” vidas nin kiel fanatikulojn apartenantajn al sekto? Ĉu la sukceso en la universitataj terenoj dependas de movada memanalizado kaj reformo de nia pensmaniero? Jes ja, por trovi taŭgan respondon al la ŝlosila demando pri la afero “Esperanto en la universitatoj” ni devas konsideri ĉiujn eblajn premisojn.

Kio pri praktikaj argumentoj?

Sun Minĝiao, respondeculo pri la Esperanto-Muzeo en la Zaozhuang-a Universitato en Ĉinio, emfaze diris al Esperanto, ke “ĉinaj studentoj estas tre pragmataj: ili opinias ke Esperanto ne estas utila”. Ankaŭ el Ĉinio, Wu Guojiang, komisiito de la projekto Ĝemelaj Urboj, opinias ke unu el la ĉefaj kialoj kaŭzintaj la falon, estas manko de aplikado de Esperanto. Laŭ lia informo, “en 2007 en nia provinco Liaoning naskiĝis nova rekordo: 600 studentoj en unu universitato elektis Esperanton kiel nedevigan studobjekton, sed nun kelkdek elektas ĝin.”

Àrĵàng Azàr-fàrzan (Irano) argumentas, ke oni lernas lingvojn de la ekonomiaj superpotencoj por ekonomiaj celoj, dum Vicente Sales (Brazilo) argumentas, ke “multaj homoj perdas ŝancon labori eksterlande pro la nescio de alia lingvo, precipe la malriĉuloj. Oni ne bezonas multe da mono nek da tempo por lerni Esperanton.” Ĉu al la argumentoj pri lingvo de kulturo, de kulturo de paco, de internacia amikeco, de lingva demokratio ktp ni devas emfaze aldoni la ekonomian argumentadon? Ĉu ni atentigu pri la potencialo de la esperantista ekonomio? Ĉi-kuntekste, ni povas kompari Esperanton al varo, pere de la kontribuo de Derek Roff : “Homoj havas diversajn kriteriojn kaj postulojn pri diversaj produktoj, kiujn ili elektas por si. Konsumanto de teknologia produkto, ekzemple aŭto aŭ poŝtelefono, deziras la plej lastan kaj maksimume modernan. Eĉ tiam, produkto de malnova, historia firmao, ekzemple Mercedes Benz, havas avantaĝon, se la firmao sukcesas kombini reputacion de tradiciaj valoroj kaj konstanta fidindeco, kun la impreso de novaj ideoj kaj lasta-tempa inĝenierado. Kontraste, kiam homoj elektas vinon, la malnova kaj historia multe pli valoras ol la nova. En la merkato de ideoj, ni vidas similan varion de kriterioj, laŭ la mensaj kategorioj de la konsumanto.”

Tre verŝajne Esperanto bezonas ampleksan strategion kun diversaj taktikoj, elekteblaj laŭ la celpubliko, la lando kaj la celata universitato. Ĉu la E-movado kapablos komenci novan eraon − per novaj strategioj kaj taktikoj − por la enkonduko de Esperanto en la universitatojn?

La idearo de Amsterdamo

En julio de la jaro 2008 okazis en Amsterdamo konferenco de universitatoj kie Esperanto aŭ interlingvistiko estas instruata. Laŭ dokumento de CED — Centro de Esplorado kaj Dokumentado (vidu ĉe http://bit.ly/1hwykyi), redaktita de A. Giridhar Rao kaj Humphrey Tonkin, respektive sekretario kaj prezidanto de la evento, “Kvindek fakuloj el pli ol 30 universitatoj kaj esplorinstitutoj en 23 landoj kolektiĝis ĉe la Universitato de Amsterdamo por pridiskuti tri ĉefajn temojn: (1) studprogramojn kaj kursmaterialon pri Esperanto kaj interlingvistiko; (2) interŝanĝojn de profesoroj, studentoj kaj materialoj; (3) administran starigon, daŭrigon kaj fortigon de programoj.”

La partoprenantoj ellaboris dudek-kvar konkludojn sub la temoj “Studprogramoj”, “Interŝanĝoj” kaj “Starigo, daŭrigo kaj administrado de programoj”. La revuo Esperanto elektis ses konkludojn, kies plena konkretigo eble estus evitinta la grandan falon konstatatan per la kompilado de Germain Pirlot, sed bedaŭrinde la movado funkcias surbaze de nur volontula laboro kaj mankas mono por la plenumado de la belaj, sed malfacile plenumeblaj ideoj de Amsterdamo. Jen la seso povinta ŝanĝi la historion pri Esperanto en la universitatoj:

  • Someraj (aŭ similaj) sciencaj seminarioj kiuj estos agnoskitaj de la universitata medio. Oni pridiskutis diversajn formojn de tiaj altnivelaj malgrandaj seminarioj, taŭgaj por doktoriĝantaj studentoj kaj eventuale ankaŭ por novaj universitataj instruistoj; Universitata agnosko gravus.
  • Gravas uzi Esperanton en interfaka laboro, tiel ke ĝi trovu nature sian rolon en aliaj studkampoj;
  • Plia kampo por kunlaboro kaj interŝanĝoj estas evoluigo de peresperanta instruado kaj studado — do utiligo de Esperanto por aliaj studkampoj, iom laŭ la modelo de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS);
  • Ni flegu rilatojn kun dekanoj kaj rektoroj. Starigo kaj daŭrigo de programoj ofte dependas de la preferoj de fakestroj kaj dekanoj. Sekve, gravas krei pozitivajn rilatojn kun tiuj, kiuj faras decidojn;
  • Ni invitu gastprofesorojn al niaj universitatoj cele al altigo de la profilo de Esperanto kaj interlingvistiko. Vizitoj de respektataj profesoroj el aliaj universitatoj, kiuj interalie okupiĝas pri Esperanto kaj interlingvistiko, helpas altigi la reputacion de Esperanto kaj interlingvistiko;
  • Konsiderante la relativan malofton de programoj kaj fakuloj pri Esperanto kaj interlingvistiko, aparte fekunda grundo povus esti evoluigo de neĉeestaj (distancaj) programoj.

Tamen, unu promeso el la dudek-kvar estis plene plenumita, nome kolekti diplomlaboraĵojn kiuj rilatas al Esperanto kaj interlingvistiko. Edukado.net ricevis subvencion de ESF por enretigi la liston de diplomlaboraĵoj, sume 290, troveblaj ĉe http://bit.ly/1jGM9dJ (kelkaj elŝuteblas). La fakto, ke Edukado.net ricevis subvencion, klare signalas ke la financaj rimedoj estas kerna punkto por plenumado de la kompleksa laboro farenda por Esperanto.

UEA kaj la idearo de Amsterdamo

Mark Fettes konsideras la idearon de Amsterdamo agadprogramo ankoraŭ tute aktuala. Laŭ li, “La ĉefa problemo montriĝis la kreo de efika kunordiga grupo. La diversaj programoj kaj kursoj kreskis pli-malpli sendepende, laŭ iniciato de unuopaj profesoroj kaj fondaĵoj. Ne estas iu tradicio de kunordigo kaj kunlaboro sur la programa nivelo. Tiel restis ankaŭ post la amsterdama konferenco, malgraŭ kelkaj provoj kadre de CED, ILEI kaj Edukado.net.” Jen du respondoj de la prezidanto de UEA al Esperanto:

Ĉu UEA havas strategion por la enkonduko de Esperanto en la universitatojn?

“Ankoraŭ ne. Tamen mi jam priparolis kun Humphrey Tonkin la okazigon de dua konferenco pri tiu temo en Lillo, antaŭ aŭ post la 100a UK en 2015. Tiu estos samtempe unu el la fermaj eventoj de la jaro ‘Montevideo 60’, kiu markas la 60an datrevenon de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto. Taŭga momento por strategia bilanco kaj reorientiĝo.”

Ĉu vi volas diri ion specialan pri tiu afero, por la legantaro de la revuo Esperanto?

“Ni troviĝas en transira periodo, se temas pri la signifo de Esperanto en universitataj medioj. Oni jam pli-mapli alkutimiĝis al la ideo, ke ĝi estas normala, studebla lingvo; sed samtempe multe malkreskis lingvostudado ĝenerale, sub influo de la kreskanta graveco de la angla. En la sekva fazo, oni pli ofte traktos Esperanton en la kadro de kursoj kun pli ĝenerala enhavo, pri historio, socio, politiko, edukado. Samtempe kreskos la ebloj studi la lingvon perrete kaj ricevi por tio universitatan krediton.”

Kio do povis kaŭzi tian staton?

Gaston Waringhien*
* Eltiraĵo el la libro “1887 kaj la sekvo...”.

“En nia epoko de pli kaj pli akceliĝanta progreso ne povas ne mirigi la pripensanton tiu kontrasto inter la sorto de Esperanto kaj la destino de tiel multaj samtempaj inventaĵoj, la telegrafio, la telefonio, la stenografio, la biciklo, la aŭtomobilo ktp. Tiuj rimedoj akceli aŭ faciligi la interrilatojn inter la homoj estis komence provitaj kun pli aŭ malpli akceptemo, sed tuj de kiam la publiko konstatis, ke ili bone funkcias kaj alportas solidan utilon, ili senprokraste eniris en la ĝeneralan uzadon. Nu, Esperanto, ŝajne, jam de longe pruvis, eĉ se nur per niaj ĉiujaraj internaciaj kongresoj, kiuj okazadas sen oficialaj interpretistoj kaj sen la komplika aparataro de la samtempa tradukado, ke ĝi bonege funkcias kaj taŭgas kiel internacia komprenilo; cetere la utileco de tia internacia komprenrimedo estas per si mem sufiĉe evidenta. Kaj malgraŭ tiuj du faktoj Esperanto ankoraŭ ne estas ĝenerale akceptita kaj universale uzata, ĝi restas kvazaŭ fermita en malgrandaj rondoj, tiel ke iaj observantoj nun riproĉas al nia movado ĝian aspekton de sekto. Kio do povis kaŭzi tian staton?”

Formi reton de universitatoj

La revuo Esperanto dissendis kvar demandojn al pluraj esperantistoj kaj aperigas ĉi-sube la respondojn de Federico Gobbo (Profesoro pri Interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Universitato de Amsterdamo) kaj Detlev Blanke (germana lingvisto, interlingvisto kaj esperantologo). La demandoj rilatas repripensadon pri la utileco de Esperanto ne plu per argumentoj de 1887, sed de 2014, laŭ propono de Germain Pirlot okaze de la deksesa diskonigo de tradicia listo de universitatoj kiuj instruas Esperanton.

Kiuj estas la argumentoj de 1887?

FG — En 1887 Eŭropo estis en la bela epoko. Oni modernisme fidis la teknologion kaj la sciencon kiel instrumentojn por porti pacon kaj prosperon al la nacioj. Ĉar kleraj homoj subtenis la lingvon kaj eniris la movadon (rektoroj, plen-profesoroj ktp), ĝi povis esti ekinstruata en universitatoj. Tiu etoso validis por Esperanto ĝis antaŭ nelonge.

DB — La idealisma motivo estis unu el la ĉefaj argumentoj por stimuli la lernadon de Esperanto (paciga rolo de Esperanto en interetnaj konfliktoj). Tiuj argumentoj nuntempe ne plu tre efikas.

Kiuj estas la argumentoj de 2014?

FG — Nu, ni estas en postmodernisma mondo, kaj la nura maniero efike enkonduki Esperanton en universitatojn estas paroli pri homaj rajtoj, lingvaj rajtoj, lingva ekologio kaj justa komunikado ktp. Krome, oni povas enkonduki esperantologion en lingvan politikon kaj planadon (LPP), kiu estas specifa subfako de socilingvistiko.

DB — Gravas substreki la propedeŭtikan valoron de Esperanto por lerni aliajn lingvojn. Krom tio gravas la praktikaj aplikebloj de Esperanto kaj la fakto, ke eblas eniri tutmondan lingvokomunumon, kie regas certa lingva samrajteco.

Kial la nombro de oficialaj E-kursoj en universitatoj daŭre falas?

FG — Ankaŭ pro la manko de intergeneracia ŝanĝo. La verdaj universitatanoj ne sukcesas postlasi disĉiplojn, poste emeritiĝas kaj neniu transprenas la torĉon.

DB — Ne abundas sciencaj prelegoj pri la problemo de internacia komunikado, internaciaj lingvoj, planlingvoj kaj aparte pri Esperanto (interlingvistiko). Mi mem prezentis interlingvistikajn prelegojn en la Humboldt-Universitato de Berlin dum ĉirkaŭ 20 jaroj. Pro tio en studentaj rondoj malfacilas veki vere seriozan intereson pri la menciita problemaro kaj ĝia originaleca realigo pere de Esperanto.

Kiu estas la solvo por tiu problemo?

FG — Formi unu mondan reton de universitatoj kiuj instruas Esperanton, kun la celo subtenadi interkunlaboradon inter ili ĉiuj.

DB — Mi ne havas “solvon” sed supozas, ke ni devus multe pli eduki science kapablajn lektorojn, kiuj estu bone prezenteblaj al universitatoj kaj tie povu fari altkvalitajn prelegojn pri internacia komunikado, planlingvoj kaj pri Esperanto (interlingvistiko) kaj krome − lige al tio − doni mem aŭ iniciati bonajn kursojn. Eble la metodiko devus konsideri, ke vere interesataj kaj kapablaj studentoj senprobleme povas ellerni Esperanton aŭtodidakte (per la reto ktp.). Pro tio eventuale bonvenus pli da intensivaj semajnfinaj enkondukaj kursoj kaj konsultaj seminarioj (kun mentoroj) por memstudantoj.

Ĉio senĉese evoluas

Germain Pirlot

Kiam mi skribis en la antaŭparolo de mia januara kompilaĵo, ke “neprus repripensi nian argumentadon pri la utileco de Esperanto, ne plu per argumentoj de 1887, sed de 2014 ...”, mi volis diri ke ĉio senĉese evoluas, ne nur la teknikoj, sed ankaŭ la pensmaniero.

Ni komparu Esperanton kun aŭtomobilo: ambaŭ naskiĝis en la sama periodo (en la 1880aj jaroj), ambaŭ daŭre evoluis, pliriĉiĝis. Fakte Esperanto estas vehiklo por la penso, kiel la aŭtomobilo estas vehiklo por la korpo. Sed, kiam vi aĉetas aŭton, ĉu la vendisto informas vin pri ĝia evoluo ekde 1883? Tute ne, kaj vi mem ne informiĝas pri tio. Interesas vin nur la prezo, la kvalitoj kaj la efikeco.

Same estu pri Esperanto. Kiam mi alparolas iun pri ĝi, neniam mi parolas pri Zamenhof; laŭ mi temas nur pri historia detalo. Ekde januaro 1980 ĝis decembro 1987, mi monate prizorgis 50-linian rubrikon pri Esperanto en la belga tagĵurnalo La Dernière Heure (La lasta horo, 125 000 ekz.); nur en la 32-a (el la 96 rubrikoj) mi skribis pri Zamenhof. Ĉiam mi klopodis trovi temojn pri aplikado de Esperanto por plej diversaj celoj en la 1980aj jaroj. Ĉu nur ŝanĝo de argumentoj kapablos plibonigi la situacion de la instruado de Esperanto en universitatoj? Mi ne scias! Tamen ni ne forgesu ke, por ellerni lingvon, nepras ke ĝi utilu por la uzantoj... kaj ne nur por la argumentanto. Por tio, endus eble pridemandi la dekmilojn da E-eklernintoj kial ili kabeis.Tio verŝajne povus utili por plibonigi nian argumentadon.

Evento: SES 2014

Kreita en Slovakio, SES okazos ankaŭ en Rusio kaj celas la mondon

Peter Baláž

Slovakio aŭ Rusio? Aŭ eble eĉ ambaŭ? Jen dilemo por tiuj, kiuj emas ĉi-jare partopreni la aranĝon SES — Somera Esperanto-Studado.

La aranĝo SES jam estas relative konata (almenaŭ en Eŭropo) — lastatempe ĝin partoprenas ĉirkaŭ 200-250 homoj el ĉirkaŭ 20-25 landoj kaj ĝi iĝis ŝajne la plej granda regula instrua E-aranĝo.

Ĉi-jare tamen okazos pri ĝi kelkaj novaĵoj:

Unue — la aranĝon ni decidis okazigi jam ne nur en Slovakio (kie ĝi ĝis nun ĉiam okazis), sed ankaŭ en alia mondoparto. Post sukcesaj interkonsentoj ekis kunlaboro kun la moskva E-klubo MASI, kaj sub la gvido de Irina Gonĉarova la rusa teamo pretigas brilan kaj riĉan programon por la unua rusa SES — kiu okazos rande de Moskvo, nur ĉirkaŭ 20 km de la flughaveno Ŝeremetjevo. Do ne maltrafu la okazon kaj partoprenu!

Due — la programo de SES en ambaŭ landoj havos kelkajn aldonajn, novajn partojn. Nia celo estas adapti la aranĝon al la deziroj kaj bezonoj de la partoprenontoj. Tial eblos dum la slovaka SES frekventi krom klasikaj lingvo-lecionoj ankaŭ specialan kurson pri la Esperantaj literaturo kaj kulturo, gvidatan de la verkistoj Jorge Camacho kaj Nicola Ruggiero.

Dum la rusa SES okazos eĉ du specialaj programoj: krom lingvo-lernado eblos partopreni la kurson pri tradukado, gvidatan de Mikaelo Bronŝtejn aŭ tuttempan kurson de la rusa lingvo (se vi do jam regas Esperanton perfekte, vi povas plibonigi viajn sciojn de la rusa).

Trie — Dum la slovaka SES okazos la unua TEVA-kongreso! Kunlaboro kun Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio ebligis kunligi la aranĝojn kaj proponi la ejon por okazigi parton de la programo kune. La kongreso okazos dum la lastaj tagoj de SES 2014 SK. Oni povas aliĝi aŭ nur por la TEVA-kongreso, aŭ ankaŭ elekti ĉeesti tutan SES kaj dum ĝi partopreni la programon de la TEVA-kongreso. Detaloj troveblas ĉe: http://vegetarismo.info/teva-kongreso-2014/

Ĉu do vi pripensas, kiun el la du SES-oj viziti? Por lernemaj ni havas bonan novaĵon: kiu aliĝos al ambaŭ SESoj, tiu ricevos rabaton de 10 EUR por la aliĝkotizo de la rusa SES kaj aldone tasopason en valoro de 5 EUR por la gufujo! Do jen, ne hezitu kaj vizitu la retejojn por aliĝi!

Kaj kial entute fari SES en pluraj landoj aŭ mondopartoj? La koncepto de SES estas malsama ol tiu de ekz. UKIJK. Tiuj aranĝoj estas “amasigaj”, tio estas, nia celo estas porti la aranĝon al homoj — por ebligi partoprenon al plejeble multaj. Ne ĉiu povas facile veturi tra la mondo por lerni E-on. Ĝuste Rusio estas unu el tiaj kazoj — grandega lando, kun pluraj obstakloj pri vojaĝado — kiel ekz. vizoj, distancoj, financoj ktp. Aldone, por regulaj partoprenantoj de la slovaka SES eble jam estas enue venadi al la sama lando, eble ili deziras iom da ekzotiko, aŭ simple viziti alian landon, ekkoni alian kulturon. Tial ekestis la ideo de la rusa SES. Indas aldoni, ke la rusa aranĝo ne devus esti la lasta en la vico de la plivastigoj de la aranĝo.

Certe estus interese provi okazigi SES ankaŭ ekz. en Suda Ameriko (ĉu Brazilo unue?) kaj en Azio (ĉu Ĉinio, ĉu Japanio, Koreio?). Por tio tamen bezonatas lerta surloka teamo, bonaj kondiĉoj, laŭeble forta movado, por povi okazigadi SES-on ankaŭ en aliaj mondopartoj kaj igi ĝin tie regula aranĝo. Se vi interesiĝas pri okazigo de SES, se vi pretas helpi pri ĝi, bonvolu skribi al s...@ikso.net.

Kie trovi pli da informoj?

Por SES ĝenerale estis kreita komuna adreso: http://ses.ikso.net kaj ĉiu SES-o havas sian propran retejon. La slovaka ĉe http://ses.ikso.net/2014/sk kaj la rusa ĉe http://ses.ikso.net/2014/ru. Ambaŭ SES-oj havas propran paĝon ankaŭ en Facebook — http://on.fb.me/1jmofUG kaj http://on.fb.me/1bzvpNs.

Kalendaro: 2014

Malgraŭ kontrolo kaj komparo kun aliaj kalendaroj ne eblas garantii la fidindecon de ĉiuj informoj en la kalendaro, pri kiuj respondecas nur la organizantoj.

Nuntempo: Daŭripova Evoluo

La daŭripova vojo

Ni investas en kursoj kaj lernolibroj, kiuj kapabligas lingve sed ne movade

En la lasta numero de ĉi tiu revuo mi argumentis, ke la Esperanto-movado estas natura aliancano de aliaj movadoj por “daŭripova mondo”. Tian mondon karakterizas, laŭ priskribo de Unesko:

  • Paco kaj justeco (harmonia kunvivado)
  • Demokratio (respondecaj mastrumado kaj regado)
  • Daŭripova disvolvado (ekologi-konforma ekonomio)
  • Konservado de naturaj sistemoj (mediprotektado)

Eĉ se ni sentas instinktan simpation al tiuj diversaj celoj, tamen, kion konkludi por nia agado? Ĉu daŭre fari la samajn argumentojn, daŭre informi kaj instrui kaj aranĝi la movadan vivon kiel antaŭe? Aŭ ĉu, kerne en ĉi tiu nova identeco, troviĝas ankaŭ alia vojdirekto por nia propra evoluo?

Ni rigardu la kvar ĉefajn agadkampojn de UEA, kiel ili aperas en la Strategia Laborplano: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo. Sur tiuj kampoj disvolviĝas la movado; sur tiuj kampoj ni devus alfronti la sekvojn, se ni ekkonsideras nin edukantoj por daŭripova evoluo.

Temas, evidente, pri tre longperspektiva rigardo al la estonteco. La moderna epoko en la okcidentaj socioj daŭris jam tri-kvar jarcentojn; necesos certe pluraj generacioj por ellabori ion novan. Tia analizo povus helpi ankaŭ nin rigardi pli malproksimen ol nur tri-kvar jarojn, kiel en la nuna Plano. Eĉ se la vido estas iom maldetala, ĝi donos senton de direkto.

Multlingve, realisme

La Konsciiga defio por ni estis ĉiam duflanka: unue, informi pri la realo kaj la ebloj de Esperanto; due, montri kial ĝi estas bezonata. Kiel ni vidis en la lasta artikolo, la ĉefa tendenco en la movado estis prezenti ĝin kiel “modernan lingvon”, do kiel rimedon por atingi modernajn celojn — t.e. pli racian, ordan mondan socion.

Sed la logiko de la moderno (en la praktiko, se ne en la teorio) kondukas ne al Esperanto, sed al mondo kie superregas unu industria kaj imperia lingvo (konkrete, en nia epoko, la angla). La sama logiko subpremas kaj marĝenigas pli kaj pli da lingvoj relative malgrandaj, ĝis la prognozata malapero de 90% de la lingva diverseco sur nia planedo. Tia mondo ne bezonas Esperanton, nek bezonos ĝin estonte.

Tial niaj argumentoj devas celi pli vasten. Se ni laboras por mondo, en kiu Esperanto trovos sian plenan disvolviĝon, ni devas ŝanĝi la pensadon de la homoj pri la mastrumado de lingva diverseco entute. Socio, kiu rajtas nomi sin vere daŭripova, estos socio multlingva kaj multetna, kie plej diversaj komunikaj rimedoj (inkluzive de signolingvoj, maŝina tradukado, homaj interpretistoj ktp) servas la celojn de ekonomia kaj kultura integriĝo kaj disvolviĝo. En tia socio, la elekto de taŭga kombino de lingvoj por difinita celo estos grava kaj baza demando, ne io lasata al la hazardo aŭ la premoj de unulingvismo.

Sed tia socio povos ekesti kaj funkcii nur pere de homoj lingve konsciaj, lingve kleraj. En nia nuna mondo amasas miskomprenoj kaj miskredoj pri lingvaj aferoj, interalie pro la profunda influo de naciismaj ideologioj en la moderna mondbildo. Tial, baze de nia celaro, ni devus vidi nin kiel klerigan movadon, kiu edukas niajn kunhomojn pri la eblo rilati al lingvaj fenomenoj kaj lingvaj diferencoj el tutmonda, homarana, sed ankaŭ senkompromise realisma perspektivo.

La vivo de la plantoj

Jen, laŭ mi, la ĉefa “propedeŭtika valoro” de Esperanto. Ĝi malfermas vojon — eĉ se ne ĉiu esperantisto sukcesas trovi ĝin — al pli sana, pli paca, pli inkluziva kompreno pri la lingva dimensio de nia homeco.

Sed ĉi tie Konsciigo kolizias kun Kapabligo. Por sekvi la daŭripovan vojon, ni bezonas multe pli emfazi, en la E-instruado, ian akompanan prilingvan kleron. Ĉar tion neglektas la modernaj lernejaj sistemoj, ni devos mem kompensi tiun mankon, perante konon de bazaj lingvaj konceptoj, de lingvosociologio kaj lingvo-politiko, de terminologio kaj tradukado, kaj ankaŭ de lingvo-instruado kaj lingvo-lernado, kiuj rolas tiel kerne en nia agado. Lerni nur la lingvon estas kvazaŭ aĉeti aŭton, ne sciante kiel stiri aŭ ripari ĝin; aŭ semi ĝardenon, sen kompreno pri la vivo de la plantoj.

Nu, tia nescio estas preskaŭ difina elemento de modernaj socioj, en kiuj nia ĉiutaga vivo dependas de vastaj kaj kompleksaj sistemoj preter nia kono. Kuraci tion postulos, kiel mi diris en la komenco, longdaŭran kaj penan laboron. Sed tio estas ankaŭ invito kaj instigo.

Jam multaj spertis la krean forton de Esperanto, kiu tiel videblas en nia literaturo. Tiun kreemon ni devas mobilizi ankaŭ por nia propra klerigado. Ĝis nun, ni plejparte simple paŭsis la sistemojn de la naciaj lingvoj. Ni revas pri lerneja instruado, kaj surpriziĝas, kiam miloj da hungaraj mezlernejanoj malaperas senspure post ricevo de sia diplomo. Ni investas en kursoj kaj lernolibroj, kiuj kapabligas lingve sed ne movade; la sukcesajn lernantojn glutas la sistemo de enfermitaj societaj kluboj kaj renkontiĝoj. Ĉio ĉi ne okazas pro la ecoj de Esperanto mem, sed malgraŭ ili — pro nia insisto trakti ĝin, kvazaŭ ĝi estus nur unu plia lingvo.

Ni devas kreski preter tion: kiel movado por konscia multlingvismo; kiel kultivejo de multlingvaj konoj kaj kapabloj. Tiuj ecoj jam embrias en nia komunumo. Pri la sekvoj por nia kultura kaj organiza evoluigo, mi verkos venontfoje.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Sep Demandoj: Jean Codjo

“Sen profito, la afero ne funkcios en Afriko, ĉar Esperanto ne povas esti hobio por homoj al kiuj mankas la minimumo por sin vivteni.”

Fabrício Valle

Jean Codjo, vic-kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA kaj komitatano C, malferme prezentas sian vizion pri la afrika Esperanto-movado, ĝiaj ĉefaj trajtoj kaj bonaj ekzemploj de agado.

1 RE: Kiam kaj kial vi lernis Esperanton?

JC: Mi tute hazarde eklernis Esperanton en la jaro 1988.

La tiama politika situacio en Benino pliakriĝis pro senĉesa strikado de ŝtatoficistoj kaj instruistoj, tiel ke la lernojaro devis nuliĝi. Mi decidis kapti la okazon por lerni la hispanan. Iu amiko proponis al mi kurson kaj konvinkis min ke temas pri la hispana. Post la kvara leciono, mi min demandis ĉu vere la hispana lingvo povas esti tiel facila? Plie li rekomendis, ke mi korespondu kun iu Hans Bakker en Nederlando. Nur tiam mi sciiĝis, ke temas pri Esperanto.

2 RE: Kiuj estas la celoj de la Afrika Komisiono de UEA kaj kiel marŝas ĝia agado?

JC: La Afrika Komisiono de UEA devas zorgi ne nur pri la evoluo de la movado, sed ankaŭ pri ĝia kunordigado. Principe, ĝi efike povas plenumi siajn taskojn, se la ekzistantaj asocioj de unuopaj landoj efike funkcias. Bedaŭrinde multe da asocioj, eĉ lokaj kluboj, ne povas funkcii sen la bagatela subvencio de UEA. Sekve, AK vere povas kunordigi nenion pro manko de financa rimedo. Tiel la taskoj de la komisiono iĝas nur administraj.

3 RE: Ĉu ni povas diri, ke la afrika E-movado estas perfekta kopio de la eŭropa movado, pro la influo de la eks-koloniantoj, aŭ ĉu ĝi havas specifajn trajtojn?

JC: La bakita pensmaniero dum la kolonia epoko estis, ke ĉio kio originas de la koloniantoj, estas modelo strikte kopienda. Unu el la rezultoj de tio estas ke homoj ne plu scipovas aŭ tute neglektas sian propran gepatran lingvon, por lerni tiujn de Eŭropo. Esperanto, kvankam oni ĝin ne konsideras kiel lingvon de la koloniantoj, konsistas tamen el radikoj de eŭropaj lingvoj kaj oni lernas ĝin por esti ano de la elito. Nu, al la demando ĉu la afrika agado de E-movado estas kopio de tiu de Eŭropo, mi respondas jese, sed kun la nuanco ke la kopiado ne estas perfekta, ĉar en Eŭropo membroj kotizas por la funkciado de sia klubo, dum en Afriko oni eterne kaj daŭre atendas ke la rimedo por funkciigi propran lokan klubon venu de Eŭropo. Tio estas fundamenta diferenco, sed certe estas afrikanoj kiuj kapablas finance kontribui al sia loka klubo. Ne temas pri rezigno al donaco aŭ al kontribuo de eksterafrikanoj. Male, tion mi forte rekomendas, sed la helpo financa devas submetiĝi al la kondiĉo, ke la ricevantoj de la helpo konsciu, ke ĝi ne eterne restos je ilia dispono kaj ke eventuala daŭrigo dependos de la konkreta kaj mezurebla rezulto de la antaŭa helpo.

4 RE: Kiu vizio povus ŝanĝi la direkton de la fundamentoj de la E-movado en Afriko?

JC: La movado, kiu konsistas ĉefe el homoj kiuj ĝin uzas kiel hobion, ne povas efike enradikigi la lingvon en loko, kie homoj unue kaj prioritate batalas por sin vivteni. Por tiuj homoj Esperanto ne povas esti hobio. Iel la movado devas trovi ian konkretan kaj profitoplenan celon atingeblan per Esperanto: fonto de laborpostenoj, ilo por kontribui al la bonfarto de la komunumo, helpo por konstruo de lernejo ktp. Ekzemple, volontuloj ĉe Afrika Oficejo de UEA en Benino ricevas kontribuon financan de ĉirkaŭ 30 eŭroj monate. Tio ja ne estas salajro, sed tamen per ĝi iu povas matenmanĝi dum almenaŭ unu monato.

5 RE: Ĉu vi kredas, ke Esperanto kiel fonto de laborpostenoj, enspezofonto kaj internaciaj negocoj povos multe helpi en la disvastigo de Esperanto en Afriko?

JC: Esperanto kiel fonto de laborpostenoj aŭ eĉ kiel lingvo de helporganizo ege helpos disvastigi la lingvon en Afriko, pro la fakto ke ĝi prezentas konkretan kaj profitoplenan celon. Sen profito, la afero ne funkcios en Afriko, ĉar Esperanto ne povas esti hobio por homoj al kiuj mankas la minimumo por sin vivteni. En tiu senco, evoluo de la uzo de Esperanto dependas de kvanto da okcidentaj esperantistoj, ĉar estas ili kiuj ofte donacas por la movado en Afriko.

RE: Ĉu Instituto Zamenhof (IZ) en Togolando estas bona modelo de agado por esperantistoj?

JC: Enkonduki Esperanton kiel lernobjekton en lernejojn estas tre efika strategio. Do, IZ estas modelo, same kiel aliaj lernejoj, ekzemple iu en la benina vilaĝo Koĝi. Ĝi ne estas privata, sed fondiĝis danke al kontribuo de esperantistoj, ĉefe de Germanio kaj Belgio. Sekva dezirinda etapo estas instrui al ili ne nur la lingvon, sed ankaŭ kiel movadumi.

RE: Kial granda parto de la afrikaj landoj havas malfacilaĵojn subteni politikan stabilecon? Ĉu vi kredas ke la disvastigo de Esperanto kiel komuna lingvo povos iel helpi?

JC: La nestabileco en multaj afrikaj landoj fontas el la fakto, ke la elito, kiu fakte gvidas la landon kaj kiun la popolo ofte blinde fidas, ne vere zorgas pri la bonfarto de tiu popolo. Abundas ekzemploj de politikistoj kiuj havas tre altkostajn posedaĵojn en Eŭropo, dum la popolo mortas pro manko de mono por sin vivteni. La kialoj de tia situacio estas multnombraj kaj multfacetaj, sed la plej grava estas la heredaĵo de la kolonia epoko pri la eduksistemo : infanoj estas sendataj al lernejo por esti edukataj kiel elito. La vorto elito signifas por multaj afrikanoj “grupo de homoj kiuj scipovas iun eŭropan lingvon kaj pro tio estas sufiĉe inteligentaj por esti estroj de la aliaj”. Tiu deziro nepre esti estro estas rimarkebla ankaŭ en la E-movado. Tiu sinteno ja kontraŭstaras la fundamentan vizion de Esperanto, kaj bedaŭrinde ne vere helpos al ia ajn stabileco.

Rokbando: Amplifiki

Historia reapero de pioniroj

Flávio Fonseca*
* Flávio Fonseca estas muzikestro

Antaŭ preskaŭ tridek jaroj en 1986, estis lanĉita la albumo Tute ne gravas, kasedo de bando kun amuza nomo — mi parolas pri la konata Amplifiki. Ĉirkaŭ dek jarojn poste, la grupo disiĝis. Nun ĝi preparas atentindan unuafojan eksterordinaran reaperon, okazontan en la ĉi-jara IJF (Internacia Junulara Festivalo) en Castelsardo, Italio.

Konsistigis Amplifiki-on ses entuziasmaj gejunuloj: Kim J. Henriksen, Bertilo Wennergren, Micke Englund, Martin Wiese, Aline Boulet kaj Isabelle Rome. Krom la unua kasedo, ili eldonis Esperanto ne konas landlimojn (1989), Festo de Kristnask’ (1990), vinilan disketon kun la grupo La Rozmariaj Beboj sur la alia flanko (1990), Ĉu ne? (1991) kaj kontribuaĵon en Vinilkosmo-kompil’ 1(1995). Post la disiĝo de la grupo kelkaj el ĝiaj anoj formis aliajn bandojn, nome Persone (Bertilo kaj Martin) kaj Esperanto Desperado (Kim).

Ili estas konsiderataj pioniroj, pro diversaj kialoj. Unue ĉar, kvankam ekzistis tra la mondo ja unuopuloj, kantistoj kaj/aŭ komponistoj, Amplifiki estis bando. Internacia bando — unu dano, du francinoj kaj tri svedoj. Kaj neniu alia rokbando antaŭe produktis studian registron. Krome, el la tiamaj bandoj, nur ili komponis originale en Esperanto. Kaj, kio pli gravas, tiam la plimulto de la aliaj grupoj estis papagoj kiuj nur ripetis la vortojn — multaj neniam eĉ eklernis la lingvon.

Sed tiu grupo certe ne antaŭvidis tioman sukceson. Precipe la kantoj de tiu unua kasedo iĝis tre famaj kaj ĝis hodiaŭ audiĝas en festvesperoj, ĉefe en junulrenkontiĝoj tra la tuta mondo. Al Amplifiki oni ŝuldas la komencon kaj kreskon de la moderna junula E-muzika kulturo.

“Ni estis kvar homoj kiuj povis komponi por albumo”, rakontas la bandano Kim. “Kelkfoje estis unuopulo kiu verkis kanton, kelkfoje pluraj, kaj samtempe la kantoj bone komplementas unu la aliajn.” Kaj li konkludas: “Pluraj el la kantaĵoj ja eĉ hodiaŭ, tridek jarojn poste, daŭre estas konataj kaj kantataj ne nur de nia generacio sed ankaŭ de la tute juna generacio...! Granda honoro, kaj tial mi tre antaŭĝojas ludi ilin denove kune kun la originaj ses membroj!”

La rekuniĝo de Amplifiki estos la pinto de IJF, kiu sin anoncas tre vigla kaj stimula. La planita repertuaro por tiu koncerto estas reludado de la unua kasedo, kanto post kanto, kun aldono de kantoj de la postaj albumoj kaj ankaŭ novaj neeldonitaĵoj. La fama bando pretas preni la defion dancigi ĉiujn partoprenantojn de la evento.

Kaj nun, kion oni rajtas atendi? Ĉu novan albumon?

Revuo Esperanto 2014 4

La horo kaj la vico de la junularo: La E-centroj bezonas freŝan sangon. La junularo emas labori por pli bona mondo. Ĉu eblas interkonsento?

Esperanto en lernejo: Germanaj geknaboj kontaktas esperantistojn kadre de lerneja projekto

Dek Demandoj al László Szilvási

Indiĝenaj geedzoj de Meksiko ne rezignas pri siaj lingvaj rajtoj

UK en Bonaero Ŝanco admiri ekstazigan arkitekturon, kun konstruaĵoj historie plensignifaj kaj plenaj de detaloj

Malferme

Reinventi la E-movadon estas necese

Fabrício Valle

En la unua jarcento de nia lingvo internacia la afero “por Esperanto” estis tre klara, ĉar la lingvo iniciatita de unu sola homo bezonis movadon de idealistoj, kies nura kialo por lerni Esperanton estis la arda deziro vivantigi ĝin. Tiam ĉiu esperantisto estis aktiva movadano, brilegis la lokaj kluboj kaj grandiozaj iniciatoj abundis. Eŭropo rolis kiel la ĉefa — la nura, vere — motoro de la movado, kaj brilaj eŭropaj korifeoj de la Esperanto-movado verve agadis kun grandegaj rezultoj, ĉu sur la kampo de literaturo (ekz. la Budapeŝta Skolo), ĉu sur la kampo de organiza movado (Hector Hodler, Pastro Cseh), ĉu en pionira sociagado per Esperanto (Lanti), ĉu sur ĉiuj aliaj agadkampoj.

La tempo pasadis. Finiĝis la malvarma milito. Interreto kaj teknologio de informado surscenejiĝis kaj furoregas pli kaj pli, transformante grandan kaj senfinan mondon en veran babelan vilaĝeton. Geopolitiko ŝanĝiĝis. Afriko ekde la 1960aj jaroj strebas por dignigo de siaj popoloj, spite novkoloniismon kaj akapareman tutmondiĝon. Brazilo, Barato, Rusio, Ĉinio kaj laste Sud-Afriko formis blokon, ne entute kun la samaj valoroj kaj interesoj, sed kun sufiĉe granda komuna interesaro. Esperanto plivastiĝis ekster Eŭropo kaj nun rimarkindas gravaj okazaĵoj, tra la tuta mondo: Irano organizis sian unuan E-kongreson, regionaj blokoj strukturiĝas, kiel la sud-azia movado, la afrika potencialo reliefigas vastan tutmondiĝon de Esperanto, Ĉinio noviĝas per praktika uzado de Esperanto. Tiuj kaj multaj aliaj signaloj montras, ke Esperanto vivegas.

Aliflanke, klare vidiĝas, ke la historia celo de la movado, nome vivantigi la lingvon, povas esti konsiderata balasto. Tio, kio estis la ekzistokialo de la verva pionira movado, ne plu havas signifon en la nuna mondo. Esperanto ne plu bezonas movadon por fariĝi vivanta lingvo, ĉar ĝi ja vivegas kaj jam faras la unuajn viglajn paŝojn kiel lingvo kun sia propra interna elano, kaj tio estigis identokrizon: se la plej interesaj iniciatoj okazas preter kaj eĉ spite la movadon, kial plu movadi? Kial aliĝi al UEA? Kial ni bezonas revuon kiel Esperanto? Aldone, UEA estas averaĝe vidata kiel nur servo-liveranto sur tri gravaj kampoj, nome libroservo, eldonejo de jarlibro kaj revuoj — Esperanto kaj Kontakto — kaj kunorganizanto de nia plej grava internacia evento — la UK. Do, ĝia granda defio nuntempe estas trovi sian lokon en la nova kunteksto. Se temas pri kongresoj kaj eventoj, ĝi bezonas esti hereze inventema. Se temas pri libroservo, ĝi bezonas konservi siajn ĝisnunajn bonajn servojn kaj renomon kaj elpensi pli trafa komercan strategion por si. Se temas pri eldonado de revuoj, UEA bezonas pritrakti siajn du revuojn ne kiel po unu revuon de UEA kaj de TEJO, sed kiel du samnivelajn revuojn kaj per merkatiko impulsi ilin. Por ekzemplo, Kontakto havas potencialon esti monata revuo kiel Esperanto. Kial ne? Se temas pri movado, neniu kontraŭos la ideon, ke anstataŭ la tradicia misio vivantigi Esperanton, nun ni estas antaŭ pluraj fakaj, specifaj misioj, kiuj bezonas bone strukturitajn ne-registarajn organizojn, en ĉiuj niveloj kaj en ĉiuj eblaj agadkampoj. Pro siaj tradicio, historio, renomo kaj strukturo, UEA estas natura rolulo en la nova historia fazo de Esperanto, tiu de disvolvado de faka aplikado de Esperanto kaj plena agnoskigo de la lingvo, ne per deklaroj surpaperaj, sed praktika agnosko kadre de la socio − en ĝia plej ampleksa senco. Alivorte, en la nova historia fazo de Esperanto la granda misio estas fari el ĝi amaslingvon.

Tamen, en ĉi tiu kunteksto unu afero evidentas: nuntempe oni ne povas kalkuli pri ĉiuj E-parolantoj, simple pro tio, ke ne ĉiu esperantisto movademas kaj pretas roli kiel movada gvidanto aŭ volontulo ĉe loka aŭ faka klubo aŭ en la organizado de eventoj aŭ regula kaj sistema diskonigado de nia lingvo, de niaj idealoj kaj celoj.

Amaslingvo ne havas movadon similan al la tradicia E-movado, sed simple havas parolantojn kiuj ĝin uzas ĉiutage por siaj celoj. Do, la fakto ke ne ĉiuj emas movadumi en Esperantujo, estas la unua signalo, ke Esperanto ekakiras la ĉefan karaktero de amaslingvo. Tio estas bona kaj esperiga fenomeno. UEA, la landaj, fakaj kaj lokaj asocioj devas kompreni, ke por sia pluekzistado en tiu kunteksto oni devas konsideri du celpublikojn:

  • la Esperanto-parolantoj, kiuj sin kontentigas foje per nura partopreno en Facebook kaj similaj aktivaĵoj, sen granda entuziamo pri aliĝo kaj agado por Esperanto.
  • la movadanoj, kiuj pretas engaĝe labori por plivastigi kaj plifirmigi la tendencon, ke Esperanto ekpaŝas kiel internacia amaslingvo kaj bezonas subtenon por pli funde kaj pli rapide finfine atingi tiun statuson en monda skalo. Eble ni povus nomi tiujn finvenkistoj.

UEA kaj ĉiuj alispecaj E-centroj rezignu esti tradiciaj organizoj kvazaŭ ni ankoraŭ estus en la unua historia fazo de Esperanto. La movadaj instancoj fariĝu novrolaj organizoj, ĉu kun la celo servadi la raŭmistojn, ĉu kiel organizoj por finvenkistoj, kiel centroj por tutmonda volontularo por nia afero kun ĉiuj ĝiaj nuancoj. Kia organizo devas esti UEA en tiu kunteksto? Kiujn specifajn rolojn havu la revuoj Esperanto kaj Kontakto? Kiujn movadajn celojn devas havi UEA (la strategia plano donas kelkajn ideojn!). Kiel lanĉi novajn servojn kaj plibonigi la tradiciajn? Kernaj kaj gravaj estas tiuj ĉi demandoj, sed respondo al ili ne eblas per la tradiciaj vojoj, per ŝablonaj bildoj, per konservativaj tuŝoj. Fari el la movado radikalan reinventaĵon estu ĉies celo.

Do, la granda defio por UEA nun estas trovi novajn manierojn pritrakti tiujn kernajn kaj gravajn demandojn. Alivorte, al ĉiuj UEA proponu bonajn kaj variajn servojn, al la finvenkistoj UEA proponu krom tiuj samaj servoj, perspektivojn kaj la eblon kunlabori kadre de bonaj strukturitaj laborprogramoj.

Konklude, la movademaj esperantistoj devas trovi sufiĉe da motivoj por aliĝi al UEA kaj partopreni ĝian agadon sur la plej diversaj niveloj. La internacia nuntempa E-movado bezonas ĉefmotoron. UEA havas tradicion kiel ĉefmotoro de la movado kaj ĝi havas ĉion por plu roli, eĉ pli funde nun, kiel daŭra ĉefmotoro. Aliflanke, ĉiuj senescepte devas trovi en la ĝuado de la UEA-servoj la kernan motivon por aliĝi al ĝi aŭ almenaŭ apogi ĝin finance. Vere, UEA jam faras sian parton kaj esperas, ke vi, kiu ĉi tion legas, faros vian parton. Ni ne diskutu, ĉu Esperanto estas verda aŭ ne. Gravas, ke ĝi amase disvastiĝu kaj estu lernata kaj uzata de ĉiaj koloruloj.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle havas blogon ĉe www.redaktoro-b.com.br

Ĉi-numere

De nun la revuo metamorfoziĝas surbaze de la kritikoj, laŭdoj, sugestoj kaj de la unuaj respondoj al enketo. La redaktoro ĉion taksas observas kaj decidas kion ŝanĝi. Felietono, unu el la novaj rubrikoj, forfalis. Unua Alineo restos, sed ŝanĝite. Sep fariĝis Dek Demandoj, kun du paĝoj. Anteno atendas decidon. La junia numero devos aperi kun la definitivaj konturoj.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: László Szilvási prezentas sian opinion pri diversaj aspektoj de la E-movado. Lia entrepreno 30-jariĝas kaj li rakontas pri sia laboro

Bela iniciato: 15-jara knabino petas helpon de siaj gepatroj kaj realigas sukcese lernejan projekton, kombinante Esperanton kun skajpo. Per tio ŝi inaŭguras novan manieron uzi Esperanton en la praktiko kadre de lerneja kunteksto kaj signalas, ke ekzistas ebloj pri kiuj la movado ne atentas.

La lokaj E-kluboj: La lokaj E-centroj, fundamenta ŝtono de la E-movado, travivas malfacilan periodon, sed kun la partopreno de la junularo ili povas startigi novrolan movadon, kun diversaj tipoj de kluboj, adaptitaj al la diversaj celpublikoj

Unua Alineo

Lingvo, stilo, formo

Lingvaj diskutoj

Utilaj informoj por kursgvidantoj

Teorio kaj praktiko pri gvidado de E-centroj

Ĉu simpla lingvo?

Francisco Stefano Wechsler*

Oni kutime reklamas Esperanton kiel simplan, regulan, flekseblan kaj precizan, tamen relative facile lerneblan. La tiel nomata bonlingvisma skolo pledas, ofte bombaste, ke oni konservu ĝin simpla, libera de balastaj novaĵoj. Kontraste, certaj Esperanto-esploristoj asertas, ke la principo de simpleco troviĝas nenie en la Fundamento, kaj tial ili draŝas la bonlingvistojn. La diskutado bedaŭrinde ofte estas tute malobjektiva.

La Fundamento de Esperanto ja estas nemalhavebla verko, kiu konsistigas la netuŝeblan bazon de nia lingvo. En ĝiaj kvar partoj oni nenie trovos klarigon pri la kriterioj, kiujn alprenis Zamenhof por ĝia kreado, simple ĉar tion la verko ne celas. Markojn de tiuj kriterioj oni bezonas ĉerpi ekzegeze, surbaze de la Fundamento kaj de la verkoj de Zamenhof.

Ke Zamenhof uzis simplecon, regulecon kaj ŝparemon kiel kriteriojn estas miaopinie nedubeble. Sufiĉas trarigardi la Fundamentan Gramatikon por konstati, ke al ĉiu fonemo respondas nur unu litero; ke la bazaj verbkonjugacioj estas tre ŝpareme kaj regule formataj; ke ĉiuj substantivoj, adjektivoj kaj derivitaj adverboj finiĝas, senescepte, per -o, -a kaj -e, respektive; ke la afiksaro draste malgrandigas la neceson de apartaj radikoj por parencaj ideoj ktp.

Ĉu tiuj tri estis la solaj kriterioj? Tute ne. Alie, ne ekzistus akuzativo, ĉar vortordo ordinare sufiĉus por distingi subjekton disde rekta objekto; adjektivoj ne akordiĝus kun substantivoj laŭ nombro kaj kazo; la Universala Vortaro ne registrus parojn kiel komenci/fini aŭ blanka/nigra, kaj oni uzus la prefikson mal- por esprimi unu el la parmembroj; kaj ne ekzistus ses participoj, sed eble nur po unu por la aktiva kaj pasiva voĉoj. (Por atingi ekstremajn simplecon kaj ŝparemon, eĉ la pasivan voĉon oni povus forigi!) Ĉio ĉi kaj aliaj ekzemploj montras, ke ankaŭ fleksebleco kaj precizeco grave rolis, eĉ se ĉi-cele Zamenhof devis iom foroferi simplecon kaj ŝparemon kaj enkonduki iom da redundeco.

* Redaktoro de la revuo Brazila Esperantisto

Strategio kaj taktiko

La movadaj organizaĵoj tra Esperantujo havas tre diversajn celojn, sed unu aferon ili havas komuna: ĉiuj bezonas havi strategion kaj aron da taktikoj, se ili volas vere sukcese kunlabori por la evoluado de Esperanto Kion via E-centro celas?

Por bone gvidi vian E-centron, ĉu temas pri loka klubeto, bone strukturita asocio kun propra sidejo, landa aŭ internacia asocio, oni devas bonege scii kion oni celas. Ne temas pri tro ĝeneralaj statutaj celoj, kiel “diskonigi Esperanton en nia urbo” kaj similaĵoj, sed pri konkretaj celoj kiujn oni volas atingi ĝis iu difinita dato. Ju pli kompleksaj kaj grandiozaj estas la atingendaj celoj, des pli longa estas la tempo necesa, se la rimedoj ne varias. Aliflanke, dum la strategio baziĝas sur celataĵoj pri kiuj oni revas, la taktiko estas konkreta paŝaro kiun oni bezonas fari por atingi la celon, realigi la revon.

La taktiko

Por difini la taktikon, oni devas konsideri la fortaĵojn kaj malfortaĵojn de via klubo. La taktiko estu gvidata de la strategio, ĉar la celo de la taktiko estas ebligi, ke la celoj de la strategio estu trafitaj.

Diferenco inter strategio kaj taktiko?

Oni konsideru la strategion kiel prilaboro de la planado. La taktiko apartenas al la fazo de plenumado de la difinita strategio, nome, fari la ĝustajn paŝojn por atingi la celon.

Kial gravas difini la strategion?

La strategio rolas kiel gvidilo, kiel kompaso. Ĝi difinas la nunan situacion kaj kiu estas la plej bona vojo por plibonigi ĝin. Por ekzemplo, per la strategio oni povas difini la situacion de la lingvo-instruado en via urbo kaj kiel agadi por konkeri pli bonan situacion. Se via E-centro ne scias kiun rezulton oni volas atingi kaj kiel agadi, tio signifas, ke estas nek strategio nek taktiko.

Kio pli gravas — strategio aŭ taktiko?

Unu ne estas pli grava ol la alia, sed la efikeco de la taktiko dependas de la strategio. La strategio celas la starigon de eblaĵoj kaj per la taktiko oni konkretigas tion, kion estas eble konkretigi. La strategio estas ilo por via E-centro plani la agadon, dum la taktiko estas ilo por plenumado de la agado. La strategio ligiĝas al la afero “kion fari”, dum la taktiko al la afero “kiel fari”. Ekzemple, via E-centro deziras en unu jaro instrui Esperanton al 200 gelernantoj (strategio) kaj por atingi tiun celon oni kreas detalan laborplanon por realigi tion dum la jaro (taktiko).

Taskoj por via E-centro

Ĉi tie, en la rubriko Unua Alineo, ni multe diskutos strategion, taktikon kaj similajn temojn, utilajn por via E-centro. Nu, ĉar ni ne volas esti nur forumo pri teorio, ni invitas vian E-centron partopreni. Jen do la unuaj taskoj:

1) Kunsidigu la estraron de via klubo kaj pripensu kiujn celojn vi deziras atingi ĝis la 31-a de decembro ĉi-jare, kaj poste organizu asembleon por pli vaste diskuti ĉion kun la membraro. Skribu al u...@revuoesperanto.org (kopie al Lee Jungkee, UEA-estrarano kiu zorgas pri E-centroj − e...@saluton.net) por rakonti pri via strategio kaj via taktiko.

2) Legu la strategian planon de UEA. Kiel la nomo mem diras, temas pri tio, kion UEA deziras atingi. Temas pri la UEA-strategio ĝis 2017.

Dek Demandoj: László Szilvási

“Ni devas uzi merkatikajn metodojn kaj profesinivele manaĝeri niajn projektojn”

Fabrício Valle

Merkatiko, profesia laboro per Esperanto, konkretaj celoj, kompetenta manaĝerado, intensa aktivado per multflanka agado. Jen la vivo de la hungara esperantisto László Szilvási, ne sufiĉe konata modelo — tamen imitinda — de E-aktivulo.

László Szilvási origine estis inĝeniero pri elektronikaj aparatoj de aviadiloj, sed ekde 1987 li okupiĝas seninterrompe pri Esperanto kiel sia ĉefa laboro, tamen ne kiel dungito de iu asocio, sed kiel gvidanto de sia propra malgranda firmao. De simpla helpanto al estrarano en diversaj organizaĵoj li trairis la etapojn de la kutima Esperanta kariero. En 1984 li fondis sian unuan entreprenon, nome Lingvo-Studio, tuj post la diplomiĝo pri civila aviado en Sovetunio. Li poste diplomiĝis ankaŭ pri ekonomiko kaj specialiĝis pri merkatiko. Ne estas vaste konate, ke li jam de pli ol 10 jaroj funkciigas propran porpagan retan kurson, kiu gvidas la lernantojn de la nula nivelo ĝis la mezgrada ekzameno B2. László Szilvási plenumas diversajn movadajn taskojn: funkciigas interretan vortaron, plurajn servojn kiel STEB — Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko, Ret-Info, paĝojn en fejsbuko, zorgas pri reklamo, radio- kaj televid-intervjuoj, produktas filmojn kaj muzikajn materialojn, kaj ankaŭ partoprenas en la loka Esperanta vivo. Li posedas kaj prizorgas la retejojn www.esperanto.hu, www.eszperanto.hu, www.eventoj.hu kaj dekon da aliaj por la fondaĵo, asocio, lingvolernejo, entrepreno ktp. Lia persona retpaĝo ĉe www.eszperanto.hu/szilvasi/, kun datumoj kaj retligoj, prezentas lian kompletan profilon.

1 RE: Kion oni povas diri pri la unuaj 100 jaroj de Esperanto?

LS: En la unuaj cent jaroj elformiĝis la tradiciaj agadkampoj, sed por ne sukceso de la diversaj projektoj (aranĝoj, eldonaĵoj, kampanjoj, varbado ktp.) oni ĉiam povis preteksti eksteran kaŭzon, nome, ke “ni vivas diaspore, kaj la geografiaj distancoj malebligas ĉion.” Tamen kelkaj projektoj estis pli sukcese manaĝeritaj, kaj ni nun rigardas ilin kiel grandiozajn iniciatojn. En la lasta jardeko pro tutmondiĝo kaj interreto la mondo iĝis malgranda, la signifo de la distancoj multe reduktiĝis, sed la E-komunumo ankoraŭ ne adaptiĝis al tio. Estas necesa tempo por transformiĝo de la movada strukturo. Kompreneble ankaŭ la kresko de naciismo en la mondo havas bremsan efikon kaj ni devis ekkonscii, ke nur uzado de la sama lingvo ja ne solvas la interpopolajn problemojn.

2 RE: Kiel vi bildigus la Esperanto-movadon, kun ĝiaj mankoj kaj ĝiaj plej valoraj trajtoj?

LS: Mi pensas, ke Esperanto estas varo por kiu validas la samaj merkataj leĝoj kiel por ĉiu alia varo. Tamen, oni elektas la funkciulojn de la Esperanto-movado ne laŭ manaĝeraj aŭ merkatikaj kapabloj, sed laŭ ilia lingvoscia aŭ alia socia nivelo. Ekzistas duspecaj kapitaloj: la unua estas la tradicia formo de financaj valoraĵoj. La dua speco de kapitalo estas la internacia, persona ligo-reto, kiu en la hodiaŭa mondo estas ege valora. La tradician kapitalon oni povas ricevi aŭ heredi, la personan retligaron ĉiu devas elformi. Esperanto kaj la E-movado multe simpligas tiun taskon, kaj multe plifaciligas elkonstrui tiun kontaktoreton, kies valoro estas netaksebla.

3 RE: La aserto, ke Esperanto estas varo, ne facile akceptiĝos ĉe multaj esperantistoj. Kiel superi la rezistan sintenon de la esperantistaro?

LS: Mi ne pensas, ke oni devus ŝanĝi la sintenon de ordinaraj esperantistoj — oni uzu la lingvon kaj havu entuziasmon! Tiu entuziasmo tamen ne signifu rifuzon de profesinivela agado, sed por sukceso la gvidantoj kaj organizantoj devas havi merkatikan vidmanieron, sed same kiel aliaj civilaj movadoj ankaŭ nia laboro devas baziĝi sur volontula agado, des pli, ke la teknologia evoluo simpligis kaj malplikostigis la tradiciajn oficejajn taskojn. Kompreneble ekzistas kelkaj taskoj, kiuj pro troa tempopostulo estas plenumeblaj nur kontraŭ financa kompenso.

4 RE: Vi delonge agadas kiel profesia esperantisto; ĉu valoras la penon?

LS: Mia laboro egalas al mia hobio, mi ne estas dungito, la tutan tagon mi povas okupiĝi pri Esperanto, tio vivtenas min — do plene valoris la penon. Tamen, tio ne estas simpla afero, sed mi fieras pri multaj niaj atingoj, rekordoj kaj pionireco en pluraj movadaj kampoj. Ekzemple, antaŭ la interreta epoko dum 10 jaroj ni sukcese eldonis la tiam plej oftan Esperantan novaĵgazeton Eventoj, al kiu ligiĝas pluraj rekordoj. Eble la plej interesa kaj ĝis nun nekonata estas tio, ke ĝi estis la unua E-gazeto, kiu havis regionajn represaĵojn en Pollando, Rusio kaj Litovio, kie oni presis kaj distribuis ĝin al enlandaj abonantoj — kun aldono de sia enlanda informilo. Krome, de dekkelkaj jaroj ni funkciigas E-lernejon, kiu estas verŝajne la plej granda en Esperantujo. Kaj fine, inter multaj aliaj atingoj, mi plej fieras pri tiu, ke ekde 2003 — do jam de 11 jaroj — ni funkciigas propran, unikan, porpagan interretan kurson por hungaroj. Ne estis simple atingi, ke pli ol 4 000 homoj estu elektintaj nian pagan kurson anstataŭ la senpaga Lernu.

5 RE: En Hungario por ricevi la universitatan diplomon oni devas ekzameniĝi pri iu lingvo, sed lavango da tiucelaj E-lernantoj kabeas, trapasinte la ekzamenon. Kial la E-movado apenaŭ sukcesas reteni la novbakitojn?

LS: Por tiuj studentoj Esperanto estas unu el la ordinaraj studobjektoj, sed dum la kurso multaj el ili entuziasmiĝas ankaŭ pri la movada flanko. Post la ekzameno tamen forŝiriĝas la sola instruista fadeno kiu ligis ilin al Esperanto, kaj sen pliaj impulsiloj la entuziasmo estingiĝas. La fenomeno estas la sama, kiel en la tuta Esperanto-movado. Ĉiu esperantisto restas en la movado pro iuj personaj avantaĝoj: ĉu pro amika societo, ĉu pro favorkondiĉaj feriebloj, ĉu pro ĝuo de la plenumata movada pozicio ktp. En la movado restas nur tiuj personoj, kies bezonoj en tiu kampo estas kontentigataj. Se tiuj altirfortoj rompiĝas, oni simple retiriĝas el la movado. Por reteni do tiujn multajn kursanojn, oni devus zorgi pri elformado de iliaj personaj kontaktoj. Oni devus organizi serion de malgrandaj, lokaj renkontiĝoj kun celorientita programo, kaj flegi la kontakton kun ili por teni la entuziasmon freŝa. Bedaŭrinde la tradiciaj movadaj strukturoj ne estas pretaj plenumi tiun taskon, mankas la manaĝerado — pri kio mi aludis en la dua demando.

6 RE: Kian rolon havas interreto en la velkiĝo de la tradiciaj movadaj strukturoj kaj ŝrumpado de la membraro de tradiciaj E-organizaĵoj kiel UEA. Ĉu interreto ne devus esti pozitiva faktoro?

LS: Ĉar ni vivas ja diaspore en la mondo interreto estas tre efika helpilo por esperantistoj. Pro la tutmondiĝo kaj interreto fundamente ŝanĝiĝis la socia komunikado, la eksteraj cirkonstancoj, sed la tradiciaj Esperanto-organizaĵoj nur parolas pri tio kaj nek adaptiĝas al la novaj kondiĉoj nek komprenas, ke nova metodo de komunikado ŝanĝis la rolon de la E-organizaĵoj. Ĝis nun en la praktiko ilia ĉefa tasko estis peri la informojn pri la konkretaj ebloj de lingvouzado (diskonigo kaj varbado al renkontiĝoj, radioelsendoj, novaj literaturaĵoj, kulturaj varoj ktp). Tiujn informojn ĝis nun oni povis akiri nur pere de membreco en iu asocio. Hodiaŭ tio ne plu veras; oni povas esperantumi, akiri ĉiujn informojn kaj uzi la lingvon sen ajna membreco! Kial do oni iĝu membroj en iu E-asocio, kial do oni pagu kotizon? Interreto donas tre efikajn ilojn por priservi la jamajn parolantojn. Aliflanke eĉ nur unu aŭ kelkaj personoj povas funkciigi tutmondajn servojn, kaj ĉi-okaze ili priservas “klientojn”, sed ne “membrojn”.

7 RE: Do, ĉu solvo estas, ke la E-organizaĵoj traktu siajn membrojn kiel klientojn?

LS: Priservi klientojn estas tasko postulanta manaĝerajn kaj merkatikajn konojn — do multaj gvidantoj de landaj kaj lokaj asocioj ne kapablas fari tion. Kiel solvon, mi povas imagi, ke en la estonto Esperanto-organizaĵoj membrigos nur tiujn aktivulojn, kiuj volas konkrete kontribui al la disvastigo de Esperanto — kaj la aliajn Esperanto-parolantojn rolos kiel klientoj. Anstataŭ plenrajtaj (kaj voĉdondevaj) membroj, oni povus ligi la individuojn al lokaj aŭ internaciaj asocioj per “subtena membreco”, aŭ “amika societo” aŭ similaĵoj, kiuj donas kaj pozitivan senton kaj la eblon por priservado (kaj peti financan kontribuadon). Laŭ mia sperto restas en la movado ĉefe tiuj personoj, kiuj havas ankaŭ personajn konatojn, do kiuj iam fizike partoprenis renkontiĝojn kaj kunvenojn, kaj elformis homajn kontaktojn. Por ili interreto tre multe helpas plu flegi tiujn kontaktojn. Aliflanke, la homoj kiuj venis al Esperanto nur per interreto, eĉ se ili estas entuziasmaj, sen vivaj personaj kontaktoj kutime post iom da tempo perdas la interesiĝon. Interreto do estas tre efika, tamen ne anstataŭas la personajn kontaktojn. Ĝi estas rimedo, sed ne la celo.

8 RE: Kiel fakulo pri merkatiko, kiujn zorgojn vi proponus por ke iniciato sur la kampo de E-instruado estu sukcesoplena?

LS: Mi pensas, ke antaŭ ĉiu projekto oni devus starigi kaj respondi la demandon, kio estas konkrete la celo, kion mi volas atingi. La necesaj metodo kaj rimedoj multe dependas de tio! Se la celo estas prepari homojn al lingvoekzameno, gravas la bonaj instruiloj. Se per la kurso ni celas havi estontajn vizitantojn de E-renkontiĝoj, ni devas koncentri nin je elformado de kluba etoso, ĉe funkciigo de reta kurso ni devas aparte flegi la personan kontaktadon, kaj tiel plu. Okazis antaŭ nelonge, ke iu E-organizaĵo decidis lanĉi novan interretan kurson. Oni elspezis milojn da eŭroj kaj milojn da laborhoroj por verkado de studmaterialo, sed dum du jaroj neniu levis la demandojn, kio estas la celo, kiuj lernos pere de tiu ĉi kurso, kial oni elektos ĝin anstataŭ la jam ekzistanta Lernu, kiu funkciigos tiun ĉi kurson, kiuj korektos la taskojn kaj kiuj estos la kondiĉoj, el kio devas konsisti la kurso, ke ĝi havu ian ŝancon resti viva. Cetere similajn demandojn oni devus respondi ĉe Esperanto-organizaĵoj, ĉe la organizado de ĉiuj Esperanto-renkontiĝoj kaj projektoj: kio estas la celo kaj konkrete kion ni volas atingi? Se ni sukcesis formuli la respondon, venas la sekva demando: kiel trovi lernantojn, kaj kio estas ilia vera motivo?

9 RE: Ĉu utilas havi klaran ideon pri tio, kion oni konkrete volas, se estas nek homaj nek financaj rimedoj?

LS: Des pli grave estas havi trafitajn celojn, ju malpli da rimedoj oni havas! Nur tiel oni povas havi realajn celojn kaj eviti la malsukcesojn. Mi ne vidas problemon en la volontula karaktero de nia agado, sed ĝi ne devas esti “mojosa”, nome farita kun entuziasmo sed sen fakaj konoj, amatora, fuŝa. Ni povas agi profesinivele ankaŭ kiel volontuloj. Parton de la necesaj enspezoj povas doni la kotizoj, sed ekzistas ankaŭ pluraj aliaj kanaloj tradiciaj kiel la instruado de Eo, eldonado, organizado de aranĝoj, koncertoj ktp. Aliflanke, malantaŭ ESF kaj UEA staras sufiĉe grandaj kapitaloj, per kiuj oni povus financi diversajn projektojn. En multaj landoj oni povas akiri ŝtatajn subvenciojn, destinitajn por la civila sfero. Ekzistas subvencia sistemo de Eŭropa Unio, kiu ĵetas monon per grandaj sakoj al kulturaj-edukaj-studaj projektoj, ofte tute akordiĝantaj kun niaj Esperantaj celoj. Ekzemple, sole E@I akiris centmilojn da eŭroj el tiu fonto, gajnis per ĝi ankaŭ pluraj tradiciaj E-organizaĵoj. Tiuj monfontoj ekzistas, sed ili ne venas per si mem al ni, oni devas aparte labori por ricevi ilin. Mi povus imagi, ke la eŭropaj landaj asocioj, kaj eĉ ankaŭ UEA, nun dungos apartan personon kun la tasko verki konkursprojektojn kaj akiri monon el la kaso de EU.

10 RE: Ĉu vi revas pri grandega sukceso de via entrepreno okaze de eventuale amasa kaj ekfurora disvastiĝo de Esperanto?

LS: Bedaŭrinde mi ne vidas reala la baldaŭan amasan disvastiĝon de Esperanto. En la E-movado mi vidas nur malmultajn homojn kun manaĝeraj kapabloj, kaj tiel ni ne povas eluzi eĉ la eventualajn brilajn okazojn — kiel tion montras la ekzemplo de la hungaria amasa lernado. Estas tamen interese rimarki, ke lastatempe prosperas pluraj iniciatoj, manaĝerataj de individuoj aŭ de malgrandaj grupoj, ne ligitaj al iu ajn tradicia E-asocio, kiuj estas la ĝermoj de la nova manaĝera generacio. Mi resumu la aferon: ĉirkaŭ nia movado estas merkataj cirkonstancoj. Se ni volas sukcesigi Esperanton, disvastigi ĝin kaj popularigi ĝian uzadon, ni devas uzi merkatikajn metodojn kaj profesinivele manaĝeri niajn projektojn.

Kalejdoskopo

TEJO: Ĝisdatigo

Jen ĝisdatigo de la afero Erasmus+: Marek Migalski, unu el polaj EU-deputitoj, iniciatis tradukadon en la polan lingvon − sukcese farotan post du-semajna laboro, helpe de kelkaj polaj altlernejoj − de la 263-paĝa gvidlibro de Erasmus+. En la komuniko (pole ĉe http://bit.ly/1fOmsAy) estas menciate, ke estis PROMPolska Rada Organizacji Młodzieżowych (Pola Konsilio de Junularaj Organizoj), kiu insistis pri interveno por la tradukado de la gvidlibro. Do klaras, ke tio estas rezulto de la komuna laboro de TEJO kaj PEJ − Pola Esperanto-Junularo ĉe PROM.

Ĉi tiu fakto klare montras, ke la batalemo kontraŭ lingva diskriminacio per bone direktita agado povas produkti pli pozitivajn rezultojn ol ni kapablas imagi. La brava sinteno de TEJO estas ja imitinda ekzemplo de movada iniciato por lingvaj rajtoj. Legu la artikolon de Massimo Ripani pri tiu afero sur la paĝo 93.

Revuo: Survoje al stabiliĝo

Post la unuaj tri numeroj de la revuo Esperanto kaj la rezultoj de la enketo, kiu ankoraŭ atendas vian partoprenon (http://bitly.com/1e8vBmL), la nova redaktoro jam faris kelkajn konkludojn.

Rilate la novajn rubrikojn:

  • Felietono ne plu aperos.
  • Unua Alineo plu aperos, sed nun la koncepto estas, ke ĝi fariĝu rubriko pri “Lingvo, stilo, formo; lingvaj diskutoj; utilaj informoj por kursgvidantoj kaj teorio kaj praktiko pri gvidado de E-centroj”. La ideo estas, ke Unua Alineo estu utila al la agado de E-aktivuloj kaj lernemaj esperantistoj, kiuj volas koni Esperanton ĝisfunde.
  • Kalejdoskopo de la venonta numero nur aperigos mallongajn notojn. Se ne estos sufiĉe da tekstoj por du paĝoj, ĝi okupos nur unu.
  • Sep Demandoj, la plej ŝatata rubriko, fariĝis Dek Demandoj kaj okupos du paĝojn. Tio signifos, ke la intervjuoj estos pli longaj kaj pli sukohavaj. La ĉi-numera intervjuo jam aperas sub tiu nova vestaĵo.
  • Anteno eble restos, eble ne. La redakcio faras kontaktojn por havigi al si konstantajn kunlaborantojn, preferinde fakulojn pri socia komunikado.
  • Ankaŭ Uneskio ne plu aperos, ĉar la temo “La evoluo de la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo” estas tro vasta, kaj preskaŭ ĉiu okazaĵo en Esperantujo povus aperi en tiu rubriko. Aliflanke, specifaj uneskofonaj projektoj ligitaj al Esperanto ne estas oftaj.

Rilate aliajn aspektojn estos kelkaj plibonigoj. Por ekzemplo, la marta numero, kiun oni nomis “funebra numero”, instruis al la redakcio kelkajn aferojn, por ekzemplo, ke preferinde la kovriloj estu pli helaj, ĉar la presita numero povas fariĝi tro malhela (pro problemoj en la presado), eĉ se la PDF-versio estas akceptebla. Nu, eĉ se la maja numero ankoraŭ ne alportos la definitivan revuon, en junio certe ni havos maturiĝintan numeron.

Esperantologio: Esperantologia Konferenco en Bonaero

Startinte en 1978, la Esperantologia Konferenco iĝis jam konstanta kaj tre ŝatata programero de la ĉefa tutmonda evento de la Esperanto-socio. Ĝi havos sian 37-an sesion kadre de la 99-a UK en Bonaero, fine de julio.

Organizata de Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la esplora fako de UEA, la ĉiujara Esperantologia Konferenco ebligas la prezenton de studoj pri Esperanto kaj rilataj temoj, entreprenitaj laŭ diversaj fakaj kaj esploraj perspektivoj. Ĝia malferma, altnivela kaj interfaka karaktero proponas unikan ŝancon por riĉiga interŝanĝo de scioj kaj vidpunktoj inter fakuloj kaj anoj de la publiko.

La kunordigantoj de la Bonaera Esperantologia Konferenco estas prof. Esther Schor, fakulo pri la angla literaturo ĉe la Universitato de Princeton, Usono, kaj José Antonio Vergara, estrarano de UEA.

Oni bonvenigas prelegoproponojn pri ĉiu ajn aspekto de Esperanto kiel lingvo, kiel socia kaj kultura fenomeno k.s., aŭ pri aliaj esplorkampoj ligitaj al interlingvistiko. Kandidatoj anoncu sin per resumo kaj mallonga biografia informo ĝis la 31-a de majo retpoŝte al prof. Esther Schor (e...@princeton.edu).

Muzike: Muzikan Konkurson

Kun la celo plenigi la truon, kiun kreis la forlaso de la branĉo “Muziko” el la Belartaj Konkursoj de UEA, la revuo Kontakto, kune kun la kultura komisiono de TEJO kaj apogo de UEA kaj Vinilkosmo lanĉas la unuan Muzikan Konkurson de Kontakto. La konkurso havos du kategoriojn: “Kanto de la Jaro” kaj “Albumo de la Jaro”.

La regularo kaj aliĝilo atingeblas per jena ligilo: http://kontakto.tejo.org/p/regularo-de.html. Disvastigu la informojn! Demandoj rilataj al la konkurso devas esti senditaj al la retpoŝto: m...@tejo.org.

Bonaere: 9-a Movada Foiro dum la UK en Bonaero

La Movada Foiro estas grava okazo dum la Universala Kongreso, kiam ĉiuj landaj kaj fakaj asocioj kaj aliaj movadaj instancoj havos la eblon senpage prezenti sian agadon al la kongresanaro. Ĉiu asocio ricevos spacon ĉe tablo, kie ĝi rajtos prezenti siajn afiŝojn, informfoliojn, eldonaĵojn, fotojn de sia agado kaj simile.

Dato de la Movada Foiro en Bonaero: sabato, la 26-a de julio 2014. Ejo: en salono Gran Panamericano, ĉe la kongresejo en hotelo Panamericano.

Komencohoro: La 7-an vespere. Ekspoziciantoj rajtas veni duonhoron pli frue por aranĝi siajn tablojn.

Financaj kondiĉoj:

  • Partopreno en la Movada Foiro estos senpaga.
  • Partoprenantoj rajtos vendi siajn proprajn revuojn; ricevi kotizojn, donacojn kaj kontribuojn; kaj akcepti mendojn kaj abonojn.
  • Partoprenantoj ne rajtos mem vendi librojn kaj aliajn eldonaĵojn (krom revuoj); tiuj povos esti vendataj nur de la kongresa Libroservo. Tamen eblos ekspozicii siajn eldonaĵojn kaj direkti interesatojn al la Libroservo.

Elektro kaj interreto:

La retkonekto kostas 10 eŭrojn tage (ne eblas aĉeti por malpli ol 24 horoj). Bonvolu sciigi frue se vi bezonos la retkonekton, ĉar ni ne povas garantii, ke lastminutaj petoj estos ĝustatempe traktitaj. Bonvolu noti, ke elektro ne estos disponigata.

GRAVE: Bonvolu sendi rete aŭ poŝte la informojn petatajn ĉi-sube antaŭ la fino de majo al: Anna Lowenstein Via del Castello 1, IT-00036 Palestrina, Italio a...@esperanto.org

Sendante pli frue vian respondon, vi helpas la laboron de la organizantoj.

Necesaj informoj:

  • Nomo de la asocio;
  • Nomo kaj kontaktadreso (prefere reta) de la respondeculo;
  • Bonvolu indiki unu el la du subaj respondoj: 1) Nia asocio deziras ricevi tablon por prezenti nian agadon dum la Movada Foiro. 2) Ni esperas partopreni la Movadan Foiron, sed ni ankoraŭ ne certas, ĉu reprezentanto de nia asocio ĉeestos la kongreson.

Nuntempo: Daŭripova Evoluo

La daŭripova vojo (2)

Nia movado sola ne povas krei daŭripovan mondan socion. Sed ni jes povas strebi reformi nin en avangardon de tia monda socio, ne nur lingve, sed ankaŭ kulture kaj organize. Kiel mi jam plurfoje emfazis, tio ne estos nur kelkjara laboro, sed tasko por jardekoj. Tamen, indas jam konscii pri la irenda vojo. Kaj ekpaŝi, kuraĝe.

En la lasta numero mi komencis esplori, kiel la Esperanto-movado povos kaj devos evolui, se ni alianciĝos kun aliaj movadoj por “daŭripova mondo”. Mi argumentis, interalie, ke ni estas “movado por konscia multlingvismo”, kaj ke niaj kursoj, lernolibroj kaj informpolitiko devus speguli tiun fakton.

Sed ekzistas alia flanko de la movado, egale esenca, kies kerno estas ne lingva sed kultura. Esperanto ebligas alispecajn rilatojn kaj alispecan kunlaboron inter homoj el malsamaj vivofonoj. Eblas nomi tion la ponta forto de la amikeco (kiel faris nia antaŭa prezidanto Probal Daŝgupto); eblas paroli pri la “humaneca internaciismo”, laŭ siatempa formulo de Ivo Lapenna; eblas citi la paroladojn kaj kantojn de Zamenhof, kiu proklamis la kreon de “granda rondo familia”. La vortoj ne tiom gravas; sed jes gravas agnoski la rolon de tiu kulturo de solidareco kaj kunkreado en la evoluo de Esperanto kiel socia fenomeno.

Hector Hodler, la fondinto de UEA, klare vidis tion. La sola oficiala celo de lia Asocio estis “la plifaciligo de la ĉiuspecaj rilatoj inter diverslingvanoj kaj la kreo de fortika ligilo de solidareco inter ĝiaj anoj”. Tiuj celoj restas en la hodiaŭa Statuto, sed ilin ofte superombras la celoj poste aldonitaj: “la disvastigo de Esperanto” kaj “la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj”. Kiel ni nun vidos, en la laboro por daŭripova mondo, la origina vizio de Hodler regajnos sian prioritatan gravecon.

Kultura evoluigo: kvar prioritatoj

Mi jam klarigis, en pli fruaj artikoloj, ke “daŭripovo” estas tre multflanka koncepto, kiu rilatas ne nur al la natura bazo de la homa ekzisto, sed ankaŭ al la kultivado de sanaj kaj pacaj homaj socioj. Tio estas, unuavice, kultura problemo. Nia memkompreno, nia konscio pri niaj kunestaĵoj (homaj kaj nehomaj), niaj ĉiutagaj kutimoj de manĝado, vestado, laboro, distro... ĉiuj ĉi estas aferoj, pri kiuj decidas nia kulturo multe pli ol ni kiel individuoj.

Kiel nur lingva movado, ni povus neglekti multajn el tiuj faktoroj. Kiel ankaŭ kultura movado, ni devas alfronti ilin.

La tria ĉefa agadkampo en la Strategia Laborplano nomiĝas Komunumo. Fakte la nomo ne estas plene kontentiga; ĝi kovras ĉion, kion oni tradicie celas per “utiligo de Esperanto”, “faka kaj scienca agado”, “kulturo” ktp, sed ankaŭ la solidarajn rilatojn inter esperantistoj, la Delegitan Reton, kaj diversajn aliajn facetojn de la movada vivo. Temas esence pri nia Kulturo en plej vasta senco, do ĝuste pri “la ĉiuspecaj rilatoj inter diverslingvanoj” celitaj de Hodler kaj la frua UEA.

Sur la daŭripova vojo, ni devas demandi nin, kiel evoluigi tiun kulturon por respondi al la bezonoj de estonta monda socio? Mi vidas plurajn prioritatojn.

Unue, ni ne bone pretigas niajn anojn por la defioj de interkultura kompreno. Paroli saman lingvon ne sufiĉas por interkompreniĝo. Sed la lingvo ja malfermas spacon, kie povas okazi interkultura kleriĝado de vere alta grado. Do, iom post iom, niaj renkontiĝoj devus fariĝi okazoj ne nur por ĝui niajn komunaĵojn, sed ankaŭ por esplori niajn diferencojn, jen serioze kaj fake, jen gaje kaj lude.

Due, tiu kleriĝado devus inkluzivi niajn rilatojn kun la naturo, ne nur en planeda skalo, sed ankaŭ sur loka kaj regiona niveloj. En niaj kongresoj, ekzemple, okazas kursoj kaj prelegoj pri lingvoj kaj kulturoj de la gastiganta lando, sed malofte pri ĝiaj arbaroj kaj riveroj, ĝiaj birdoj kaj bestoj, aŭ pri la ekologiaj defioj, kiujn frontas la kongresaj urbo kaj regiono. Ni devas vidi nin kiel ponto inter ĉiuj malsamecoj, ne nur la homaj.

Trie, ni devas serioze aliri la ekonomian malegalecon, kiu por multaj homoj malhelpas plenan partoprenon en la movado. Tio signifas interalie malfermi niajn kongresojn al pli intensa kaj kontentiga reta partopreno, kaj elserĉi malmultekostajn manierojn disvastigi niajn kulturajn produktojn, kiel libroj, muziko, filmoj ktp.

Kvare, ni devas plifaciligi la spontanan komunikadon kaj kunagadon de homoj el ĉiuj mondopartoj surbaze de komunaj interesoj kaj celoj. Antaŭ cent jaroj, la Jarlibro estis genia eltrovaĵo por tiu celo. Nun la reto proponas multe pli vastajn eblojn, kiujn ni apenaŭ ekspluatis ĝis nun.

Por organiza renovigo

Per tiu lasta konstato, ni venas al la bezono repripensi la bazajn funkciojn kaj strukturon de UEA mem. Temas do pri la lasta agadkampo: Kunordigo.

La nuna strukturo de UEA apartenas al la 20a jarcento. La daŭripova vojo apartenas al la 21a. Fenomenoj kiel lernu.net, kiu sukcesas arigi lernantojn en landoj kie plene mankas organizita movado, aŭ kiel Muzaiko, kies elsendoj en Esperanto atingeblas el ĉiuj anguloj de la mondo 24 horojn tage, estis neimageblaj antaŭ dudeko da jaroj. Daŭros tiaj evoluoj.

Ni do devas ekpensi pri pli flekseblaj kaj adaptiĝemaj strukturoj, en la kadro de naskiĝanta tutmonda socio. La defio malfacilas. La mondo ankoraŭ grandparte funkcias surbaze de sendependaj ŝtatoj, do necesas plue organiziĝi kaj kunagi sur landa nivelo por diversaj celoj. Sed la nuna evoluvojo klare kondukos al ĉiam pli granda rolo por translima kunplanado kaj kunagado.

Nia movado sola ne povas krei daŭripovan mondan socion. Sed ni jes povas strebi reformi nin en avangardon de tia monda socio, ne nur lingve, sed ankaŭ kulture kaj organize. Kiel mi jam plurfoje emfazis, tio ne estos nur kelkjara laboro, sed tasko por jardekoj. Tamen, indas jam konscii pri la irenda vojo. Kaj ekpaŝi, kuraĝe.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Edukado: Lerneja Eksperimento

Per TIKo* germanaj infanoj provas la valoron de Esperanto

* Teknologio de Informado kaj Komunikado.
Lars Sözüer

En la dua semajno de februaro 2014 okazis sub la gvido de Alina Calibe Brücker projekto pri Esperanto ĉe la lernejo “Mercator-Gymnasium”, en la urbo Duisburg en Germanio. Kadre de la projekto 27 lernantoj 13- ĝis 19-jaraĝaj konatiĝis kun la lingvo kaj uzis ĝin por kontakti esperantistojn tra la mondo per la programo Skype (kun sono kaj video).

Ĉiujare okazas en tiu lernejo projekt-tagoj, en kiuj la lernantoj sub iu elektita temo okupiĝas pri io alia ol la kutima instruado. Ĉi-jare la temo estis “Eŭropo — landoj, homoj, aventuroj”. Ĉar Esperanto bone taŭgas por tiu temo, Alina ellaboris kun siaj gepatroj koncepton de propra projekto, kies celo ne estis instrui Esperanton, sed nur instrueti ĝin kun la intenco, ke la partoprenantoj povu uzi la lingvon por kontakti homojn en aliaj landoj.

Aliaj projektoj estis kuirarto de diversaj landoj, popolaj dancoj el Turkio, historio de la hispana okupado en la regiono k.s. La lernantoj povis esprimi sian interesiĝon por kelkaj projektoj, kaj laŭ tio ili estis dividitaj kiel projektoj de unua, dua aŭ tria elekto. Nur mallonge antaŭ la evento oni sciiĝis, ke la nombro de partoprenantoj en la Esperanto-projekto estos 27.

Al alvoko en facebook anoncis sin ne nur pli ol 80 personoj, kiuj pretis kontakti la lernantojn per skype, sed ankaŭ du esperantistoj el aliaj urboj, kiuj helpis dum la projekto surloke pri la organizado, instruado, tradukado kaj konsilado. Tiel la gvida teamo konsistis el Alina, ŝiaj gepatroj Christine Brücker kaj Lars Sözüer, kaj la helpantoj Gunter Neue kaj Andi Münchow.

Antaŭ la projekto oni parolis kun la kandidatoj por la Skype-intervjuoj por fari teknikan provon kaj fine elekti ĉirkaŭ dudek, kun kiuj efektive okazu la kontakto; kaj kolekti materialon per kiuj la partoprenantoj mem en grupa laboro konatiĝu kun temoj kiel la bazaj trajtoj de la lingvo, ĝia historio, ĝia aplikado en la reala uzo, Esperanto-muziko, -ludoj, -renkontiĝoj, -vojaĝoj ktp.

En ĉiu el la kvar tagoj la projekto daŭris po kvar horojn. La unua projekttago konsistis el eta enkonduko pri la lingvo kaj ĝia reala uzo, fulmkurso pri la bazaj trajtoj, grupa laboro per la menciita materialo kaj preparado de la intervjuoj. Por tiuj disponeblis en la dua tago du komputilaj salonoj. Post la solvo de teknikaj problemetoj, sukcese okazis interesaj kontaktoj voĉaj kaj vidaj kun dek ok malsamaj esperantistoj ĉie en la mondo. Ĉiu grupo jam skribe preparis antaŭe kelkajn demandojn, kies Esperantajn tradukojn ili mem laŭtlegis. La respondoj estis tradukataj voĉe en la germanan. Dum tiuj skype-kontaktoj eĉ tiuj partoprenantoj, por kiuj la Esperanto-projekto ne estis la unua elekto, esprimis ke ili ŝatas la projekton. Ankaŭ la du instruistoj, kiuj akompanis la projekton, estis pozitive surprizitaj.

La trian tagon ĉiu grupo preparis la rezultojn kaj de sia laboro per la materialo, kaj de la Skype-intervjuoj, en la formo de grandformataj afiŝoj. En la lasta tago de la projekto ĉiuj aliaj lernantoj de la lernejo vizitis la salonon kun la afiŝoj kaj informiĝis pri Esperanto kaj pri tio, kion la projekto faris.

La ideo en la plano de la projekto ne estis krei tuj novajn esperantistojn, sed doni al la homoj bonan imagon pri la realo de Esperanto kaj kiel ĝi povas esti jam nun utila lingvo. Laŭ la reagoj de la partoprenantoj kaj instruistoj, tiu celo estis bone atingita. Kaj eĉ du aŭ tri el la lernantoj ja esprimis deziron lerni la lingvon.

Alina rakontas sian aventuron

“Mi estas Alina Calibe Brücker, 15-jaraĝa, el Duisburg, urbo en la germana Ruhr-regiono. Mian lernejon − Mercator-gimnazio − frekventas ĉirkaŭ 1 000 infanoj kaj junuloj. Ĉiun jaron ni havas semajnon por projektoj, kies ĉi-jara temo estis ‘Eŭropo — landoj, homoj, aventuroj’. Mi kaj mia patrino, Christine, tuj rimarkis ke tiu temo krias pri Esperanto. Do ni pripensis kion ni povus fari kaj kune kun mia patro, Lars, ni kreis la ‘Projekton — Esperanto’.

Ververe la intereso de la lernantoj pri nia temo ne estis tre granda, sed 27 lernantoj aliĝis. Ilia aĝoj varias de 13 ĝis 19 jaroj. De la lernejo du instruistoj superrigardis la projekton kaj zorgis, ke nenio manku. Por arigi sufiĉe multe da homoj por skajpi, Lars tre frue diskonigis la projekton al la esperantistoj ĉe facebook. Ni elektis entute tridek skajpkandidatojn. Ni uzis du komputilojn kun kameraoj kaj projekciiloj, por ke la lernantoj kaj la partoprenantoj povu vidi unu la alian. La grupoj uzis demandaron kiun ili mem kreis kaj ni tradukis en Esperanton. Unu membro el la grupo laŭtlegis la demandojn kaj ni tradukis en la germanan la respondojn. Dume iu de la grupo notis ĉion. Entute ni havis tri tagojn por labori kaj unu tagon por prezenti la rezultojn de la projekto.

La skajpado estis plaĉa kaj la junuloj multe demandis, lernis kaj amuziĝis. Ni ne faris tiun projekton por ke nun ekestu E-kurso aŭ io simila. Ni faris ĝin por krei pozitivajn memorojn en la kapo de la partoprenantoj. Tion la direktorino rimarkis kaj ŝi laŭdis nian projekton kaj nian laboron. Ni povas diri, ke kelkaj instruistoj ekkonis Esperanton kaj nun havas pozitivan impreson pri la lingvo. Du aŭ tri lernantoj diris ke ili volas lerni Esperanton.”

E-kluboj: Renoviĝo

Gloro de la pasinteco, la E-centroj krias por renoviĝo

El la redakcio

La diversaj E-centroj tra la mondo konsistigas la fundamentan bazon por la daŭra evoluo de la lingvo Esperanto, sed la lastjaraj ŝanĝegoj en la mondo iel malgravigis ilian rolon, ĉefe se temas pri lokaj kluboj. Ĉu ili sukcesos reakiri la antaŭan elanon (de propra sidejo)?

Neniam mankanta kritiko al Esperanto estas, ke ĝi ne havas kulturon kaj neniam povos ĝin havi. Tiu misa aserto baziĝas sur la nescio pri perfekta ekzemplo de fenomeno kiu kontraŭas la asertojn de la “saĝuloj”, nome, ke internacia planita lingvo, naskiĝinta kiel senpopola lingvo en la kabineto de pola kuracisto, venkis la mondon kaj fariĝis lingvo de transnacia popolo, kun riĉa kaj dinamika kulturo, unikaĵo en la historio de la homaro. Sed kiel tia lingvo sukcesis tiel vigle vivantiĝi? La respondo al tiu demando ne estas simpla, sed certe parto de la respondo tuŝos la E-centrojn, origino de la granda impulso kiun Esperanto havis de siaj fruaj jaroj ĝis antaŭ nelonge, perdinte la forton nur post la akcelo de la tutmondiĝo kaj disvastiĝo de la modernaj rimedoj de informado kaj komunikado. Ne malmulte da esperantistoj forlasis sian lokan E-klubon kaj formigris en tute novan medion, nome la virtualan mondon, kie oni povas facile babili kun esperantistoj el la tuta mondo, partopreni kunsidojn, organizi renkontiĝojn, aĉeti esperantaĵojn, diskonigi sian agadon, varbi por Esperanto, eldoni ciferecajn librojn kaj aliajn materialojn kaj eĉ aliĝi al ĉeesta evento aŭ kurso. Do, la esperantistoj de la nuntempo emas forlasi la aktivaĵojn de la ĉeestaj kluboj, ĝuste pro tio, ke en la virtuala mondo oni povas simuli la etoson de tiaj kluboj. Sed, ĉu tiu perdo de tereno ŝuldiĝas nur al ŝanĝiĝoj de la cirkonstancoj aŭ ĉu ni devas kalkuli ankaŭ pri la fakto, ke estas problemoj intergeneraciaj, kiuj malhelpas la agadon de pli junaj homoj, pli intimaj al la mastrumado de la nuntempa teknologia rimedaro?

Massimo Ripani, itala ĵurnalisto nuntempe loĝanta en Rusio, opinias, ke “nuntempe okazas grava generacia interŝanĝo kaj la lokaj E-kluboj/asocioj ja ne rolos tiel vigle kiel tiuj de la pasintaj jarcentoj. Interreto multe influas la partoprenadon kaj la aktivaĵojn en la Esperanto-movado. Tio, tamen, ne ŝanĝas la rolon de la asocioj, kiuj povas nur plifortiĝi per la komputilaj rimedoj, ĉar la virtualaj rilatoj ne povas entute anstataŭigi la efikecon kaj la varmecon de interhoma kontakto. Laŭ mi, necesas ĉiam konkreta ejo, kie homoj povas renkontiĝi kaj labori senpere. Ĝenerale, laŭ mi la junularo emas partopreni en la vivo de lokaj grupoj. Tio, kio ofte malpermesis ilian agadon estas la ne ĉiam bona rilato kun la malnova generacio. Mi kredas, ke ĉion solvos la tempo mem. Kun la renoviĝo malaperos multe da polemikoj kiuj malhelpas la movadon.”

La fakto estas, ke ĉu kiel loko kien la esperantistoj povas iri por agadi, labori, amuziĝi, aĉeti, kulturiĝi ktp, ĉu kiel motoro de la virtuala agado (kie ili povas fari la samajn aferojn, eĉ pli vaste), la E-centroj bezonas la partoprenon de la gejunuloj, kiuj krom la povo alporti novan sangon kaj novan elanon al la movado kaj ties organizaĵaro, ordinare konas sufiĉe funde la funkciadon de la teknologio de informado kaj komunikado, tiom esence necesa por la plua progreso de Esperanto en nia aktuala mondo.

Ni lernu labori kune kun la junularo kaj kun ĝi dividi la taskojn kaj la gvidadon de niaj lokaj kluboj, kie ili povos spertiĝi kaj maturiĝi kaj sub la lingvaj, la movadaj kaj la administraj aspektoj. Se ni sukcesos transpasi la vadejon de la rivero kiu apartigas la veteranojn de la nova generacio, baldaŭ neniu plu asertos, ke Esperanto ne havas kulturon, ĉar la viglon kaj laboron de la junularo faros el la E-organizaĵaro vastegan reton, kaj virtualan kaj ĉeestan, de disvastigo de la Esperanta kulturo, sub ĉiuj aspektoj.

Laborpretaj brakoj estas bezonataj

La plej interesa rezulto de la ĉi-paĝe citata enketo estas la fakto, ke estas pli da esperantistoj ne aktivaj ol aktivaj (se aktivaj estus nur la esperantistoj kiuj frekventas klubon); iom malnete, estas duoble pli da neaktivaj, se enkalkuli tiujn, kies urboj ne havas lokan asocion kaj tiujn, kiuj ne regule aŭ tute ne ĉeestas lokan E-centron. Do, praktike du trionoj el la voĉdonintoj ne frekventas lokan klubon. La motivoj estas la plej diversaj, de “Nenia bezono praktiki Esperanton” ĝis simpla kaj rekta “Min ne interesas esti en klubo”. La plej oftaj motivoj menciitaj por iri al loka klubo estas renkontiĝo kun geamikoj, aĉeti novan libron kaj partopreni konversacian rondon. Sufiĉe multaj menciis, ke vizito al klubo okazas se la temo de prelego estas interesa (oni kunsidas semajne, dufoje monate aŭ monate; averaĝe la nombro de la partoprenantoj estas tre malalta. Grava problemo estas manko de propra sidejo).

Kion oni povas konkludi el tiu enketo, kvankam ĝi estas nesufiĉe preciza? La plej grava konkludo estas, ke la ne uzata potencialo estas grandega. Estas multe da homoj kiuj parolas Esperanton, sed la diseco estas granda, foje pro manko de grupo foje pro tio, ke mankas iliaflanke interesiĝo vigle partopreni la movadon. En multaj urboj ne ekzistas E-centro kaj en multaj E-centroj mankas planado. Certe valoras la penon fari pli precizajn enketojn por pli bona orientiĝo kaj pli preciza kolektado de informoj, por ellaboro de strategio celanta fondon aŭ revigligon de lokaj kluboj. Per tio la movadaj statistikoj povos rapide pliboniĝi sen kalkulo de la varbado de novaj esperantistoj. Jes ja, jam per la pli bona mobilizado de la nun ekzistantaj internaj fortoj la E-movado povos triobligi la bonajn atingojn. Sufiĉas konscia agado per celtrafa strategio kaj ĝusta taktiko kaj bonvolemo kaj entuziamo flanke de la tuta movado. Certe bone ellaboritaj laborprogramoj trafos la celon. Kiuj pretas? Per bona planado eblas krei venkoportan strategion. La forto kaj la entuziasmo kaj la fakaj konoj, kiujn la gejunuloj povas alporti, venos per inteligenta taktiko celanta konkeri ilian koron. Legu pri strategio kaj taktiko en la rubriko Unua Alineo (p. 77) kaj ekagu. Se estos eble al vi, partoprenu AMOn, iniciaton de UEA en la agadkampo “Kapabligo”, sub la gvidado de Stefan MacGill. La revuo Esperanto invitas iniciatemajn esperantistojn (vidu la 15-jaran knabinon Alinap. 82) organizi komitatojn, ĉu por stimuli renoviĝon ĉe la tradiciaj kaj laciĝintaj E-centroj, ĉu por fondado de tute novaj E-centroj. Nepre informu pri viaj strategio, taktiko kaj paŝoj al u...@revuoesperanto.org (kopie al Lee Jungee, la UEA-estrarano pri E-centroj — e...@saluton.net). La plej interesaj kaj sukcesaj iniciatoj meritos raporton en la revuo.

Enketo

Por iomete informiĝi pri la kialoj kiujn la esperantistoj havas por ĉeesti aŭ ne ĉeesti lokan E-klubon la revuo Esperanto malfermis enketon ĉe facebook, kiun respondis entute 57 homoj. La demando, kun tri eblaj respondoj, estas la jena:

Ĉu vi regule partoprenas la kunsidojn, konversaciajn rondojn kaj aliajn aktivaĵojn ĉe via loka Esperanto-klubo? Post respondo, bonvolu vortumi viajn kialojn por partopreni aŭ ne partopreni.

La eblaj respondoj estas la jenaj:

  • Klubo ne ekzistas en mia urbo = 22 voĉoj
  • Jes, mi estas aktiva klubano = 20 voĉoj
  • Ne, mi neniam partoprenas = 15 voĉoj

Oni movadumas spite la malfacilaĵojn

En Esperantujo estas multe da ekzemploj de aktivaj lokaj E-centroj. Esperanto elektis tri por montri ion pri la vivo ĉe la lokaj organizaĵoj. La unua estas KEK — Konversacia Esperantista Klubo, el Kopenhago (Danlando). Kvankam ĉi tiu klubo ja plu aktivas nuntempe, ni prezentos ĝian agadon antaŭ preskaŭ 60 jaroj, surbaze de bela raporto aperinta en 1958, okaze de ĝia 50-jara jubileo (KEK fondiĝis en 1908, post la apero de la unua dana lernolibro de Esperanto). “Ĉe la fondiĝa festo ĉirkaŭ 100 entuziasmaj kaj novbakitaj esperantistoj kantis. La unua estraro estis tre severa. La klubmembroj devis trapasi malgrandan buŝan ekzamenon por konstati, ĉu ili povas kompreni kaj respondi al demandoj en Esperanto, kaj la estraranoj rondiris inter la klubanoj por subaŭskulti, ĉu ili parolas la danan lingvon. En la gazeto de KEK, Dana Esperantisto, oni ĉiam vidas riĉan programon, en kiu diversaj el la membroj partoprenis per legado de memfaritaj tradukaĵoj, deklamo de poemoj, rakontado pri okazintaĵoj ktp. Granda ĝeno por la klubo estis la perdo de la unua bona klubejo kaj ofta translokiĝo al aliaj lokoj, same kiel ĝi ofte suferis pro manko de mono. La estraroj ne ŝparis dum la festoj, sed la membroj ĉiam estis pretaj ‘turni la poŝojn’ por kovri la deficiton. KEK ja ne estis propaganda societo, sed ĝi fidele dum la jaroj kunlaboris kun la tiama ‘Societo de Danaj Esperantistoj’, ekzemple pri komuna aranĝo okaze de vizitoj de eksterlandaj esperantistoj, publikaj ekspozicioj aŭ prelegoj.” Multaj aliaj faroj de KEK estas menciindaj, eĉ pli grandiozaj ol tiuj ĉi, kaj per tio oni povas vidi kiom vigla estis la kluba vivo en Eŭropo dum la pionira periodo.

Nu, el la nuntempo ni elektis brazilan asocion, nome EASP — Esperanto-Asocio de SanPaŭlo, kiel ekzemplon de aktivado. EASP havas belan retejon ĉe http://easp.org.br − kun retbutiko ĉe http://easp.org.br/butiko/ − kaj propran sidejon en bona kvartalo de la urbego SanPaŭlo, facile atingeblan per metroo, buso kaj trajno. Ĝia financa situacio estas admirinde bona, kaj ne mankas tre rigoraj estraranoj, kiuj agadas surbaze de jara buĝeto kaj ĉiam prezentas senriproĉan raporton kun bilanco kaj pluraj aliaj informoj okaze de la jara ĝenerala asembleo (ĉ. 120 membroj). Ni faris al José Roberto, la prezidanto de EASP, tri demandojn:

Kiuj estas la ĉefaj malfacilaĵoj por allogi la esperantistojn al la agado de la asocio?

“Laŭ mia sperto, mi riskas diri ke multaj esperantistoj volonte ĝuas la lingvon, sed mem ne emas aŭ ne plu havas tempon labori por Esperanto en loka asocio. Malkiel interreta agado, tamen, asocia agado postulas la ĉeestan partoprenon de kunlaborantoj kaj volontuloj. Sen tiaj brakoj ne eblas plani agadojn kaj sen agado apenaŭ eblas allogi novajn homojn. Jen diabla cirklo.”

Kiel marŝas la libroservo de la asocio?

“La asocia libroservo restrukturiĝis en 2010. En tiu sama jaro ekfunkciis ĝia librovendejo surloke, kaj kvar jarojn poste, la pasintan februaron, ĝia retbutiko. Ankoraŭ estas frue por taksi tiun aspekton pri enspezado, sed jam eblas esperi ke esperantistoj legos pli. Pasintjare nia kontistino elkasigis tri kvaronojn (75%) de nia libroservo-enspezo. Ĉar por la kuranta jaro ŝi iom altigis siajn honorariojn, ni devos labori por duobligi la libro-vendadon. Tio estas la prezo de Esperanta profesiigo: volontule labori por pagi servon de profesiulo... ”

Kiujn enspezo-fontojn EASP havas, krom aliĝ-kotizoj?

“Krom aliĝo-kotizado, la asocio kalkulas je sia libroservo kaj je monata subteno al la volontula kaso, fare de unu el la asocianoj. Pasintjare la asocio reprenis sian iaman eldonagadon kaj lanĉis tri librojn (José Matias, En la muelejo kaj Muzika terminaro). Plian enspezo-fonton ne eblas plani nun manke de kuraĝaj brakoj por la laboro.”

Jen do, la unuaj lokaj kluboj, kies funkciado kaj labormaniero estas traktataj en nia revuo. Ni esperas vidi vian E-centron en iu el la venontaj numeroj de la revuo. Ne gravas, ĉu loka konversacia klubo, ĉu propaganda asocio, ĉu renoma internacia centro, ĉu landa aŭ faka asocio. Ĉiuj E-centroj interesas la revuon Esperanto, ĉefe tiuj, kiuj havas ion interesan por prezenti al la tuta mondo kiel ekzemplon de farinda laboro.

[FORIGITA!: bildo]

Kovrilo de la jara estrar-raporto de EASP

Lingvoj: Diskriminacio

Mi nomiĝas Doni﹍Zänä.

Benjamin Cervantes

La indiĝenaj lingvaj variantoj en Meksiko kaj la epopeo de indiĝenaj geedzoj por akiri la rajton nomi sian filinon per nomo en la hñahñu-lingvo.

La instituto taskita studi la diversecon de la lingvoj en Meksiko, Nacia Instituto pri Indiĝenaj Lingvoj (INALI, laŭ la hispana mallongigo), eldonis la libron Katalogo de la indiĝenaj lingvoj de Meksiko: Nuntempa kartografio de iliaj historiaj setlejoj, kiel rezulto de la unua etapo de projekto startinta en 2005, en kiu la lingva diverseco de la indiĝenaj popoloj en Meksiko prezentiĝas sub tri kategorioj, nome “lingva familio”, “lingva grupo” kaj “lingva varianto”.

Lingva familio

La kategorio “lingva familio” estas la plej inkluziva el la katalogitaj niveloj. Ĝi estas difinita kiel aro de lingvoj kies strukturaj kaj leksikaj similaĵoj havas komunan historian originon.

Dek unu indiĝenamerikaj lingvaj familioj estas konsiderataj ĉi tie surbaze de tio, ke ĉiu el ili estas reprezentata per almenaŭ unu el la meksikaj lingvoj. Tiuj familioj estas la jenaj, aranĝitaj laŭ la geografia situo, de nordo al sudo tra nia kontinento:

I. Álgica; II. Yuto-nahua; III. Cochimí-Yuman; IV. Seri; V. Oto-Mangue; VI. Maya; VII. Totonaco-tepehua; VIII. Tarasca; IX. Mixe-Zoque; X. Chontal de Oaxaca; XI. Huave.

Lingva grupo

Ĉi tiu kategorio estas meznivela, difinita kiel la aro de lingvaj variantoj inkluzivigitaj laŭ la nomo historie donita al iu indiĝena popolo. Laŭ tiu difino, la lingvaj grupoj listigitaj sub tiu grupo rilatas al la indiĝenaj popoloj kaj povas konsisti el unu aŭ pli da grupoj de lingvaj variantoj. En Meksiko estas 62 indiĝenaj popoloj.

Ekzemple, la lingva grupo tepehua estas ligita al la indiĝena popolo historie konata kiel tepehua — el kiu ĉi tiu grupo ricevis sian nomon. Dume, tiu sama lingva grupo, la tepehua, enhavas internan lingvan diversecon, kiu evidentiĝas en la lingvaj strukturoj kaj en la respektivaj soci-lingvaj identecoj.

Lingva varianto

La kategorio “lingva varianto” estas tiu kies nivelo enhavas plej multe da detaloj aplikataj por la katalogado. Ĝi estas difinita kiel formo de parolado, kiu:

a) havas strukturajn kaj leksikajn diferencojn kompare kun aliaj variantoj de la sama lingva grupo, kaj

b) signifas por siaj uzantoj difinitan sociolingvistikan identecon, malsimilan de la sociolingvistika identeco de uzantoj de aliaj variantoj.

Tial, indiĝena popolo povas uzi diversajn lingvajn variabloj en ĝi, kaj la membroj identiĝas aŭtonome, malgraŭ la aparteno al la sama indiĝena popolo.

Ekzistas 364 lingvaj variantoj ene de la 62 indiĝenaj grupoj en Meksiko. Oni povas vidi ĉe http://www.inali.gob.mx/clin-inali/#ag interagan kadron de lingvaj variantoj trovitaj en la sama lingva grupo (popolo).

Notindas ke, laŭ la rajtoj de la indiĝenaj popoloj, lingvaj variantoj devas esti traktataj kiel lingvoj, do, devas roli almenaŭ en la edukado, administrado de la justico, sanprotektado, publika informado kaj registaraj proceduroj. Tamen, la rajto esti traktataj kiel lingvoj forglitas el la meksika realaĵo.

Rilato inter la meksika registaro kaj la indiĝenaj lingvoj

La rilato inter la meksika registaro kaj la indiĝenaj lingvoj estas malsimpla. Kvankam la celo de la indiĝena politiko estas partoprenigi la indiĝenajn kulturojn en la nacian meksikan kulturon (okcidentan) kaj oni agnoskas kaj celebras la diversecon de indiĝenaj lingvoj en Meksiko, la celo de tiu politiko estas “hispanigi” iliajn kulturojn. Ĉi tio reflektiĝas en la manko de tradukistoj en la sistemo pri juro kaj sano, en la fakto, ke la oficiala lingvo de la nacia instrusistemo estas la hispana kaj ke la burokrataĵojn oni devas plenumi nur en la hispana lingvo. Tio ege malfaciligas, ekzemple, oficiale nomi infanon per indiĝena nomo.

Por mencii realan okazaĵon, en la jaro 2007, en la urbo Pachuca, en Hidalgo, leĝa problemo ŝprucis kiam civila notario sendiskuteble rifuzis al indiĝenaj geedzoj (de la popolo “Hñahñu”), ke ili nomu sian filinon “Doni﹍Zänä”, kiu en indiĝena lingvo signifas “Lumo de Luno”, pretekstante, ke la komputilsistemo malakceptas diakritajn signojn kaj specialajn literojn.

La geedzoj sukcesis registri sian filinon en neniu vizitata civila notariejo, kaj oni konsilis al ili ŝanĝi la nomon de la knabino por alia “malpli problema”, ĉu forigante la specialajn literojn (“” kaj “ä”) por ke la nomo estu “Doni Zana”, ĉu elektante “meksikan nomon”. La problemo estas, ke en la lingvo “Hñahñu”, sen la specialaj literoj la nomo signifas “Mordema Ŝtono”.

La patro argumentis, ke tiu problemo devenas de granda malestimego de la notariejoj al la etnaj grupoj de Meksiko, kaj ke per tiu simpla sinteno oni volas malaperigi la meksikajn indiĝenajn popolojn.

De 2012, post multe da ĝenaj travivaĵoj por la agnosko de la rajtoj de la indiĝena lingvo “nñahñu”, la nomo de la knabino finfine estis registrita kiel “Doni﹍Zänä”.

Konsulto-fontoj en la hispana

Atlaso de Indiĝenaj Popoloj de Meksiko. http://bit.ly/1garZ9v

Nacia Instituto de la Indiĝenaj Lingvoj. Katalogo de la naciaj indiĝenaj lingvoj CATALOGO de las Lenguas Indígenas Nacionales: Variantes Lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas. http://bit.ly/1dyNUlV

[FORIGITA!: bildo]

Benjamin Cervantes fakulo pri indiĝenaj lingvoj de Meksiko

UK: Bonaera arkitekturo

Ne pro fantazia pretendemo pri eterneco

Jorge Enrique Cabrera

La kongresa temo de la ĉi-jara UK traktos vastan terenon ĉirkaŭ la koncepto pri daŭripovo. En Bonaero, kulturo de daŭripovo troveblas ankaŭ ĉe la malfermaj kvartaloj, ene de kiuj kunfandiĝis moroj, kulturo kaj vivstilo de ĉiuj enmigrintoj.

Estas nepre atentinde, ke Bonaero devenas de haveno, ĉar tio multe influis sur la urbajn arkitekturon kaj planadon. Ĝuste la urba arkitekturo signalas la avangardecon de niaj avoj, kiuj sin dediĉis al la konstruado de vilaĝo, kiu poste fariĝis metropolo.

Vilaĝo

1700. Tere. Pluvakvo, adoboj, tegoletoj, pajlo, ledo, terakoto, animala graso por eviti la humidecon kaj bov-sango por kolorigi murojn, prilaboritaj lignaj pordoj kaj feraĵoj, teraso kaj akvo-puto. Jen la tipa kolonia domo kun vicigitaj kortoj similaj al tiuj de Pompejo. Dek ses blokoj laŭlonge de la rivero, naŭ blokoj perpendikulare: jen la tuta vilaĝo en la 18-a jarcento.

La Bloko de la Lumoj (nome, de la Ideoj) − lernejo, universitato, biblioteko, kie la plej kleraj homoj studis kaj instruis filozofion, teologion, arkitekturon − respegulas la tiuepokan brilon, la intelektularon. Ankaŭ la Jezuitoj − ordeno fondita de Ignacio de Loyola, al kiu apartenas Papo Francisko − konstruas tie misterajn tunelojn kaj sekretajn koridorojn por ligi subtere konstruaĵojn − kaj de tiu momento fariĝas vera intelekta povo. Tiom timiga estas la povo de la “ideoj”, ke oni decidis tute neatendite ĉesigi la agadon de la ordeno kaj dispeli ĝiajn membrojn... kaj ĝi silentis dum cent jaroj. Bonŝance la partoprenantoj de la UK povos kapti la okazon por viziti ĝin kaj trapasi la vualon de tiu historia momento kaj renkonti la “lumon”.

De la urbo desegnita per perfektaj kvadrataj domblokoj, en 1821 oni detranĉis la kvar angulojn en ĉiu bloko por permesi al ĉaristoj rigardi antaŭ ol trairi la stratkruciĝon. Oftaj akcidentoj inter ĉaroj, ĉaretoj kaj kaleŝoj evidentigis al la aŭtoritatuloj la neceson de tiu radikala urba interveno. Elsaviĝis de la urbestra dekreto la Altaĵoj de Elorriaga, en la kvartalo Montserrat, kaj La Malnova Butiko, en Independencia, kune kun malpli ol 20 rektaj stratanguloj, kiujn oni povas ankoraŭ trovi.

Granda Vilaĝo

Ĉirkaŭe de la Placo de Majo − unua paŝo al nia sendependiĝo − svarmas trajtoj de romantika, nov-klasika kaj baroka epokoj: la bazaro, la katedralo kaj ĝia dekdu-kolona portiko kaj pli malproksime la Norda Tombejo, nun Recoleta.

1870. Fajre. Subite, la flava febro amasmortigas la loĝantaron kaj starigas deirpunkton de nova etapo. Riĉuloj fuĝas el La Boca kaj “invadas” la plej altajn kvartalojn, en la norda parto de la urbo. La urba planado draste ŝanĝiĝas kaj ekaperas franc-stilaj palacoj kaj luksaj konstruaĵoj.

1876. Pasio de gaŭĉoj kaj angloj koincidas. Tramoj, trajnoj kaj veturiloj ne sufiĉas por transporti amason da promenantoj − kun krinotolaĵo kaj ĵaketo, kiuj alproksimiĝas por ĉeesti la malfermon de la Argentina Hipodromo de Palermo. Ejo por ĉevalaj vetkuroj, adekvate kaj bele lokita en la norda kvartalo de Palermo, ĝi enhavas sablan ĉeval-kurejon, 2 400 metrojn longa kaj 28 metrojn larĝa, krom alia herbeca, kun speciala drensistemo ebliganta plenan funkciadon sub kiu ajn vetero. Leguisamo, nia plej granda rajdisto, omaĝita en famega tango, honoris longe tiun eblon.

1879. Aere. Lifto debutas en Bonaero kaj denove la alteco apartigas sociajn klasojn. La domo de la Lirioj, Domo Otto Wulff, Palaco de la Reĝaj Pavoj, Domo de Katalunjo, kadre de ekonomia kaj kultura kreskado transformas la urbon en veran ĉefurbon de la Secesia Stilo.

Metropolo

1925. Akve. La majesta Rio de la Plata, la plej larĝa rivero en la mondo, kie elstariĝas veraj Kolonoj de Heraklo − du imponaj kolonoj kiuj ambaŭflanke de la riverego anoncas, ke oni antaŭeniras al la haveno de unu el la plej belaj kaj allogaj urboj en Sudameriko.

De la riverego − se oni vojaĝas ŝipe − oni povas ekstaziĝi antaŭ la Palaco Barolo kaj ĉe la alia flanko, en Montevideo, antaŭ la Palaco Salvo.

Heraklo, heroo de la helena mitologio, estis filo de la dio Zeŭso sed lia homa patro estis Amfitriono. Kiel filo de Amfitriono, li brakumas kaj bonvenigas nin.

Fero, vitro kaj ferbetono − la konstruada teknologio de la 21-a jarcento ekregas en Bonaero.

Honore al la verko de Dante Alighieri La dia komedio la Palaco Barolo fariĝas la plej alta konstruaĵo en Bonaero, desegnita de Mario Palanti, arkitekto titoliĝinta en Italio, kiu laboris en Argentino ekde la jaro 1909.

Kupolo inspirita de hinda templo dediĉita al amo, Rajarani Bhubaneshvar (templo en Hindujo, 12-a jarcento) estas la emblemo de la unuiĝo de Dante kun lia amata Beatrice. Influita de la tiel nomata “junulara stilo” kaj de la arkitektura sinkretismo, naskiĝis el pasio, eĉ obsedo, por protekti de la malapero la restaĵojn de Dante Alighieri — endanĝerigitaj en Italio okaze de la monda milito.

Palanti projektis ankaŭ la Hotelon Castelar, la fakultaton de juro (poste de inĝenierio) kaj la strangan, grandegan kaj imponan Palacon Alcorta.

La konstruaĵoj menciitaj en ĉi tiu artikolo estas nur kelkaj ekzemploj el pluraj aliaj, vere multnombraj. En ĉiuj ni povas konstati ke niaj praavoj ĉiam elektis adekvatajn materialojn, la plej ĝisdatigitan teknologion, sufiĉe multe investis monon kaj ja agis plej efike. Interalie la Palaco Barolo, la Bloko de la Lumoj, la Placo de Majo, implicas ne nurajn investojn, teknologion kaj efikan agadon. Ĉiuj estas ekzemplaj faroj de antaŭuloj kiuj, ne pro fantazia pretendemo pri eterneco, sed pro homaj aspiroj kaj idealoj, respondis la demandon ĉu la nepoj nin benos.

Jorge Enrique Cabrera estas komputil-programisto.

Recenzo

Frapaj analizoj pri imperiaj ambicioj

Detlev Blanke

Imperiaj ambicioj. Interparoloj pri la mondo post la 11-a de septembro. Noam Chomsky, Intervjuoj kun David Barsamian*. Trad. div. Rotterdam: Bero, 2013, 160p. 21cm. ISBN 9789090276663. Prezo: € 12,00

* La angla titolo: Noam Chomsky (2005): Imperial Ambitions: Conversations on the Post-9/11 World. New York: Metropolitan Books.

La teorio de la generativa transforma gramatiko de la usona intelektulo Noam Chomsky (nask. 1928), al multaj lingvistoj estas konata, eĉ se ne de ĉiuj akceptita. (En Esperanto pri la temo aperis lia libro Lingvo kaj menso, UEA, 2010.) Per siaj esploroj Chomsky ne nur influis lingvistikon sed ankaŭ kelkajn aliajn sciencajn fakojn kaj esplorterenojn, i.a. la psikologion, matematikon kaj komputikon.

Eble malpli konatas, ke ekde 1965 Chomsky estas unu el la gvidaj maldekstraj analizantoj kaj kritikantoj de la usona ekstera politiko. Pri tio aperis multaj publikaĵoj de li. Ekzemple kune kun Edward S. Herman li klopodas klarigi per modelo de propagando, kiel en kapitalismo amaskomunikiloj influas la informpolitikon tiel, ke restu netuŝitaj la interesoj de la registaroj kaj elitaj tavoloj.

La recenzata libro do vere estas bonvena por konatiĝi kun kelkaj kritikaj ideoj de unu el la plej famaj intelektuloj de la nuntempo. Lingvisto kaj politika analizanto, ĉu ne kontraŭdiro? Ne nepre. Chomsky skribas “Mi plejparte interesiĝas pri lingvoj, sed nur kiel ia fenestro por rigardi la naturon de konaj sistemoj, pensosistemoj, interpretado kaj planado” (p. 128). Evidente lia “pensosistemo” inkluzivas ankaŭ politikon.

La recenzata volumo entenas 9 intervjuojn, kiujn kun Chomsky faris la uson-armena ĵurnalisto David Barsamian (nask. 1945) inter 2003 kaj 2005, do dum la prezidenteco de George W. Bush (2001-2009). Li faradas tiajn intervjuojn kun Chomsky ekde 1987.

La titoloj de la 9 ĉapitroj indikas gravajn temojn, kiuj ja instigas al legado, sed nur kerne informas pri la traktata enhavo, ĉar multaj temoj revenas en la unuopaj intervjuoj (1. Imperiaj ambicioj, 2. Sur malneŭtrala lingva fundamento, 3. Reĝimŝanĝo, 4. Agreso-militoj, 5. Historio kaj memorado, 6. La doktrino de bonaj intencoj, 7. Intelekta sindefendo, 8. Demokrateco kaj eduko, 9. Alia mondo eblas). Laŭ Barsamian Chomsky insistas, “ke ne estas tre komplike kompreni la veron aŭ scii kiel agi” (p. 11). Por tion montri mi elektos kelkajn temojn kaj klopodos mencii kaj citi liajn ĉefajn ideojn.

Kelkajn iamajn aktualajn militajn aventurojn klarigas la nova strategio de Usono (ekde 2002) de “milit-evita milito”, laŭ kiu “Usono regos la mondon per forto, kaj se aperos defio al tiu regado — ĉu antaŭvide perceptita, inventita, imagita aŭ kiel ajn — tiam Usono havos la rajton detrui tiun defion antaŭ ol ĝi iĝos minaco” (p. 15/16).

Por ricevi la subtenon de la popolo por agresmilitoj necesas “timigi la homojn”, ke “iu terure minacas la pretervivadon de Usono” (p. 16). Al tiu necesa “timigo” Chomsky kelkfoje revenas (p. 29, 32). La timigo funkciis rilate al 9/11. Oni eĉ sukcesis kredigi al plej multaj usonanoj, ke pri la atako kulpas la iraka diktatoro Sadam Husajn (p. 33).

La milito kontraŭ Irako laŭ Chomsky (kaj — intertempe — supozeble ne nur laŭ li) estis “modela ekzemplo de agresado” (p. 16). La diversajn aspektojn de tiu por li jam en 2003 “miriga malsukceso” (p. 44) Chomsky tuŝas diversloke (p. 101, 106, 115, 116) kaj atentigas, ke ne ĉefe temas pri terorismo, sed pri “militaj bazoj en dependa, protektata ŝtato ĝuste en la koro de la plej granda petrolproduktanta regiono en la mondo” (p. 83). La terorismo pliiĝis i.a. kiel rezulto de la milito en Afganujo (p. 80) kaj Irako (p. 82).

Ni krome legas, ke Usono (almenaŭ en la tempo de Bush) ne vere volis puŝi la israelan-palestinan problemon al solvo, ĉar Israelo estas “fakte ekstera usona militbazo” (p. 31), kiu “posedas centojn da atomaj armiloj, krom siajn kemiajn kaj biologiajn armilojn, kio estas ne nur minaco en si mem sed instigas aliajn responde akiri armilojn por memdefendo” (p. 65).

Li rememorigas pri la milito en Vjetnamio kaj, ke “Usono uzis kemian atakon por detrui la cerealajn rikoltaĵojn” (p. 38) kaj aplikis la kemian venenon Agent Orange (dioksino). Laŭ krudaj kalkuloj “duonmiliono aŭ miliono da vjetnamoj mortis nur pro kemia militado” (p. 91).

Eblus mencii pluajn analizojn de Chomsky pri rektaj aŭ nerektaj intervenoj de Usono (ofte helpe de CIA) en landoj kiel Irano (p. 41, 42), Panamo (p. 61), Serbujo (p. 61), Salvadoro (p. 71), Nikaragvo (p. 72,74), Grenado (p. 73) kaj aliaj.

Sarkasme Chomsky sin esprimas pri kelkaj fundamentaj nocioj. Mi simple citu elekton:

“Demokrateco estas sistemo en kiu oni rajtas agi laŭ sia plaĉo nur dum oni obeas niajn (= usonajn) instrukciojn” (p. 63).

Per rimedoj de manipulado “oni devas regi sintenojn kaj opiniojn, ĉar alimaniere la homoj estus tro danĝeraj” (p. 27). Lige al tio “La ĉefa malamiko — tio estas la hejmlanda loĝantaro — estas tenata en mallumo pri la agado de la regantaro” (p. 78).

Chomsky analizas la politikan influon de “la grandega ekstremista fundamentisma religia sektoro... Ne estas io simila en iu ajn alia industria lando” (p. 84). “Ĉirkaŭ duono de la popolo opinias ke la mondo kreiĝis antaŭ du jarmiloj” (p. 126).

“Laŭ la potenculoj krimoj estas tio, kion faras aliaj” (p. 60). “La planistoj en Vaŝingtono estas la veraj militkrimuloj, ne la soldatoj en la batalkampo” (p. 94).

“Intelekta sindefendado estas simple sintrejnado por starigi la memevidentajn demandojn” (p. 109).

La traduko, laŭ aparta permeso de Chomsky, estas ĉefe rezulto de la instigo kaj redakto de Renato Corsetti, kiu aktivigis nekutime grandan teamon de tradukantoj kaj reviziantoj (pli ol 20), ĉu ĉiam profite por la lingvo, la legantoj decidu por si mem. La stilo de la konversacio ofte estas tre leĝera (eble eĉ tro, ĉar tre dependa de la originala angla stilo?). Kvankam verŝajne ekzistas pli aktualaj intervjuoj, la plej multaj analizoj kaj vidpunktoj, prezentitaj de Chomsky en la libro, ankaŭ nuntempe estas facile aktualigeblaj en nia Orwell-eca mondo kun la malkaŝigoj de Wikileaks kaj Edward Snowden, kun minacoj de milita frapo kontraŭ Sirio ktp. Liajn interpretojn malfacilas senbazigi, ĉar Chomsky ne inventis aferojn aŭ predikas malplenajn ideologiaĵojn. Li ĉefe eluzis publikigitajn usonajn materialojn, inter ili sensekretigitajn registarajn dokumentojn (p. 77). Tion klare dokumentas listo kun 202 fontindikoj (p. 142-152). La redaktisto aldonis 30 pliajn klarigojn. Kiel li skribas, Renato Corsetti “estis persvadita lasi la nomojn en la originala skribo kaj meti liston kun la elparoloj en la fino” (p. 9). Li tion faris (p. 153-159). Mi tamen trovis sen klarigoj (kaj devis diveni) Ĥano Ĝingis (p. 87), Universitato de Marilando (p. 97), ŝijaista (p. 106), Koloradio (p. 160). La principe bonvena indekso tamen povintus esti pli helpa, se oni disponus la traktitajn temojn kun paĝindikoj (ekz. kie Chomsky mencias Irakon, Vjetnamion, Nordan Koreion ktp.; cetere en la tradukaĵo regas –ujo). Sed ĉio ĉi estas malgravaĵoj kompare kun la vere grava enhavo.

La elektitaj citaĵoj ĉe iuj legantoj verŝajne rezultigos distancon al la libro, ĉar eble ili timas perdi siajn kredojn pri Usono. Por aliaj ĝi helpos politikan plukleriĝon, vekos intereson kaj akcepton. Mi apartenas al la lastaj.

Reago: Universitatoj

Ne ĉio bonordas, sed...

Humphrey Tonkin

Esperanto ŝanĝis sian lokon en la universitatoj sed ne nepre “perdas terenon”

Tra mia esperantisteco min konstante konsternas la kapablo de niaj samideanoj senkritike akcepti eĉ la plej travideblajn aferojn. Ofte tiu manko de kritiko rilatas al pretendataj sukcesoj: la malfermo de Strato Esperanto en iu urbo ie en la mondo, agnosko de la ekzisto de Esperanto fare de iu organizaĵo, aperigo de iu traduko en Esperanton. Belaj aferoj, sed apenaŭ temas pri komenco de la Fina Venko. Foje temas pri misjuĝo de ia lingva situacio — supozata nekapablo de homoj interkompreniĝi en iu medio, kaj konvinkiĝo post tre supraĵa ekkono de la situacio, ke Esperanto estus tuja solvo al tiu problemo. Esperanto ne solvas ĉiujn problemojn, ne forigas reŭmatismon, ne malfermas vinbotelojn. Foje temas pri nia facilanima kapablo kredi, ke la tuta Esperanto-mondo diskolapsas pro iu malprogreso en iu sektoro.

En la marta numero de la revuo Esperanto ni havis du ekzemplojn de ĉi-lasta fenomeno: la asertatan malprogreson de Esperanto en universitatoj, kaj la ŝokan demandon ĉu la Esperanta libromerkato havas estontecon.

Rilate la supozatan malkreskon de kursoj en universitatoj: kiel prave rimarkigis nia prezidanto Mark Fettes, okazas internaciskala redukto en instruado de lingvoj entute — kun escepto de la angla. En artikolo en LPLP en la jaro 2012, la nederlanda profesoro Marc van Oostendorp atentigis pri la drasta falo de studado de la franca kaj germana lingvoj en Nederlando, favore al la angla. En mia lando, Usono, la nombro de studantoj de la germana kaj rusa lingvoj ŝrumpis al preskaŭ nulo, kaj okazis drastaj faloj en pluraj aliaj lingvoj. Tio, kion oni ne trovas, se temas pri la franca aŭ germana aŭ rusa, estas signifa kresko en lernado de tiuj lingvoj fare de gejunuloj en eksteruniversitata kadro. Do, la falo estas neta.

Komparu tion kun Esperanto: la etendiĝo ĉefe de lernu.net rezultigis situacion, en kiu miloj da homoj, plejparte junuloj (kaj ofte studentoj), lernis kaj lernas Esperanton ekster formala kadro. Supozi, ke la malkresko de universitataj kursoj montras, ke Esperanto “pli kaj pli perdas terenon en la universitatoj,” estas ignori tiujn eksterkadrajn agadojn. Krome, se temas pri la universitatoj mem, la vidpunkto pri Esperanto inter la profesiaj universitatanoj estas nepre pli pozitiva ol ĝi estis antaŭ dudek aŭ tridek jaroj. Tiam universitatanoj ofte anatemis Esperanton kiel “nelingvon” aŭ “lingvan monstraĵon”. (Mi memoras, ke mi iam ŝerce diris, en kongresa parolado, ke esperantistoj estas praktikantoj de miraklo: ili sukcesas plene interkompreniĝi per io, kio ne estas lingvo.)

Ŝanĝoj de vidpunkto pri la karaktero de lingvaĵoj mem havis pozitivan efikon rilate Esperanton, kiun oni nun emas studi kiel unu plenan lingvan fenomenon inter multaj. La nombro de seriozaj fakaj artikoloj pri Esperanto kreskas; la interesiĝo pri Esperanto inter esplorantoj fariĝas pli ofta. Tio portas novajn defiojn: dum iam oni trovis Esperanton monstraĵo, oni nun estas tro ofte indiferenta aŭ neŭtrala pri ĝia sorto. Sed restas la esenca punkto: Esperanto ŝanĝis sian lokon en la universitatoj sed ne nepre “perdas terenon”. Tiu aserto meritas multe pli da pridemandado ol ĝi ricevis ĝis nun.

Per tio mi ne volas diri, ke ĉio en la universitata sektoro bonordas. Ja urĝe necesas, ke ni agu pli sisteme, kaj pli ruze, por enpenetri universitatajn mediojn — sed interpreti unu fenomenon, nome falon de kursoj (se entute ĝi okazas), kiel indicon de la tuta stato de Esperanto en universitatoj, tio estas erara.

Same senkritike oni aliras la demandon pri la estonteco de la Esperanta libromerkato. La novaĵo, ke ĉe la Libroservo de UEA oni perdas vendojn, ne nepre signifas, ke la tuta libromerkato en Esperantujo estas iel suferanta. Ĝi eventuale signifas nur, ke UEA ne vendas tiom da libroj kiom ĝi iam vendis. De tempo al tempo, ni, kunlaborantoj en UEA, emas supozi, ke la Esperanto-movado kaj UEA estas sinonimaj. Ili ja neniam estis, kaj certe ne nun estas. Pro Interreto, la pasinta jardudeko ebligis agadon por kaj per Esperanto sen la neceso aliĝi al organizita movado; same, en tiu periodo ekestis la eblo mendi siajn librojn pere de la reto, aĉeti sonlibrojn, havigi al si elektronikajn librojn. En la Libroservon de UEA oni enkondukis kelkajn novajn servojn responde al tiuj ŝanĝoj, sed, kompare, la libromerkato galopas antaŭen. Hodiaŭ, kiam mi volas aĉeti Esperantan libron, mi iras unue al komerca retejo, kiu en multaj kazoj povas liveri al mi la koncernan libron en 48 horoj; foje ĝi eĉ kapablas liveri al mi libron kies ekzemplero eĉ ne ekzistis antaŭ kelkaj tagoj. Kaj se mi vojaĝas, mi preferas aĉeti elektronikan libron en la angla lingvo — ĉar bedaŭrinde mankas al mi bona elekto de elektronikaj libroj en la preferata Esperanto. Resume, libroservoj kiel tiu de UEA ne plu ĝuas monopolon (kaj sekve, la falo de ĝiaj vendoj ne estas nepre barometro de la tuta libromerkato en Esperanto), kaj, se la libromerkato ne kreskas (kiel ja devus okazi se ni volus ekspluati tiujn lernu-anojn, al kiuj mi pli frue aludis), tio estas ĉar niaj metodoj ne renovigas sin kun sama rapideco kiel ĉe la naciaj lingvoj.

Iuj homoj diros, ke la Esperanta libromerkato estas geografie pli dise metita ol la naciaj, kaj sekve handikapita. Jes ja. Sed ni estas lingvaj revoluciuloj: se ni volas organizi lingvan revolucion, ni devas kuri pli rapide ol la anoj de la malnova reĝimo.

Ĉefe, ni estu pli kritikaj pri niaj atingoj kaj niaj mankoj — ne por minimumigi la unuajn nek por subtaksi la duajn, sed por ĝuste utiligi la atingojn kaj trafe diagnozi la mankojn.

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin estas profesoro pri angla literaturo kaj eksa prezidanto de Tejo kaj UEA

Libroj: Traduko

Sagaco kaj kuraĝo de Tivadar Soros nun en ĉeĥlingva traduko

Petro Chrdle

La Esperantlingva aŭtobiografio de Tivadar Soros, Maskerado ĉirkaŭ la morto, jam aperis en pluraj tradukoj: angla (eĉ dufoje), hungara, turka, germana, rusa, ĉina, itala — kaj nun ĉeĥa. La 10-an de februaro en la ĉeĥa ĉefurbo Prago, la sidejo de la Praga Unio de Interpretistoj kaj Tradukistoj gastigis du sinsekvajn eventojn aranĝitajn de la eldonejo KAVA-PECH kunlabore kun la Unio: prelegon de prof. Humphrey Tonkin pri tradukado de Soros kaj lanĉon de la ĉeĥa traduko de Maskerado (vidu: katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=6497).

La anglalingva prelego de Tonkin, “Traduki Soros: La defioj de memorata vivo”, en kiu li traktis la abundajn problemojn ĉirkaŭ la teksto kaj historio de la verko, estis destinita por ĉeĥaj anglistoj, sed la granda plimulto de la ĉeestantaro konsistis el... esperantistoj. Anglistoj (ne nur ĉeĥaj) tamen havas la eblon konatiĝi kun la prelego (en la angla), ĉe la retpaĝaro de la Unio (www.jtpunion.org/spip/article.php3?idarticle=4175). Post sia esperantigo ĝi estos disponebla al esperantistoj en la paĝaro www.esperanto.cz. Krome, informoj pri la prelego estis dissenditaj al multaj gravaj institucioj kaj personoj — lingvistoj, sed ankaŭ politikistoj, kiuj tiel eksciis pri tiu grava verko kaj ĝia rilato al Esperanto. La inviton ne pretervidis eĉ la nova ĉeĥa ĉefministro, kiu dankis pro la invito, esprimis sian intereson, sed bedaŭrinde ne povis mem ĉeesti.

En la dua parto, antaŭ pli granda ĉeestantaro neesperantista kaj esperantista, estis lanĉita la ĉeĥa versio de Maskerado en la traduko de Jindřiška Drahotová, eldonita de KAVA-PECH. Temas pri verko, en kiu la aŭtoro priskribas la aventurojn de sia familio dum la holokaŭsto en Hungario: kiel li sukcesis per siaj sagaco kaj kuraĝo superruzi la naziojn kaj savi ne nur sian judan familion, sed ankaŭ multajn aliajn samgentanojn. Muzikajn paŭzojn prizorgis Pavla Dvořáková, kantante kun propra gitara akompano du kantojn en la hebrea lingvo kaj du en la originala lingvo de la verko — Esperanto. Tonkin parolis en Esperanto, interpretata ĉeĥen, kaj laŭ la instigo de Petr Kaucký, la sekretario de la Unio, oni cirkuligis la libron por ke la homoj karesu ĝin kaj per tio deziru al ĝi trovon de multaj kontentaj legantoj.

Post tosto kaj malgranda akcepto la ĉeestantoj povis aĉeti la libron, kompari ĝiajn versiojn en Esperanto kaj en la angla, kaj aĉeti aliajn librojn de KAVA-PECH en la ĉeĥa kaj en Esperanto kaj specimenojn el la Esperanto-gazetaro. Sekvis esperantista renkontiĝo en la proksima kunvenejo de la Ĉeĥa Fervojista Esperanto-Asocio.

La eldonon de Maskerado subtenis la filo de la aŭtoro (kaj kopirajt-posedanto), la konata usona financisto kaj filantropo George Soros.

UEA-Libroservo

Maskerado ĉirkaŭ la morto

15.00 € — triona rabato ekde 3 ekz. Formato: 318 paĝoj, 21 cm

Recenzo de Alen Kris http://bit.ly/maskerado﹍recenzo

Forpasoj

Börje Andersson (1924-2013) mortis la 8-an de decembro en Skövde (Svedio), kie li estis delegito kaj iam fakdelegito pri ĵurnalismo. Li estis membro de UEA ekde 1954 kaj dumviva membro ekde 1969.

Jukka Nikoskelainen (1943-2013), em. profesoro pri medicino en la Universitato de Turku, mortis la 21-an de decembro en Turku (Finnlando). Lerninte Esperanton antaŭ kelkaj jaroj, li aktivis kiel estrarano de la loka klubo kaj de la landa asocio, kaj kiel fakdelegito pri medicino. Nur du tagojn antaŭ sia subita forpaso li ricevis atestilon pri sukcesa KER-ekzameno.

Edward Pawlak (1920-2014), basulo de la Varsovia Operejo kaj konsilisto de la koruso “Muzilo”, mortis en Varsovio. Li prezentis kantojn en Esperanto, i.a. por la Esperanto-elsendoj de Pola Radio kaj en la 44-a UK en Varsovio (1959).

Franz Okelmann (1913-2013), tegmentista majstro, mortis la 27-an de decembro en Bayreuth (Germanio), nur 16 tagojn post sia 100-jariĝo. Li kompilis la ampleksajn vortarojn Wörterbuch Esperanto-Deutsch (1987; 3-a eld. 1993) kaj Wörterbuch Deutsch-Esperanto (1990; 2-a eld. 1996), celitajn precipe por komencantoj. Kvankam neprofesiaj, ili restis utilaj ĝis la apero de la grandaj vortaroj de Krause.

Jorge Campos de Oliveira (1921-2014), dumviva membro de UEA kaj iama fakdelegito pri Esperantaj proverboj, forpasis en Rio-de-Ĵanejro.

Gwenda Sutton (1924-2014) mortis la 18-an de januaro en Wellington (Nov-Zelando). Ŝi estis fakdelegito pri edukado, skoltismo kaj virinaj aferoj. Ŝi longe aktivis en Nov-Zelanda Esperanto-Asocio, i.a. kiel ĝia komitatano A ĉe UEA 1989-1995, kaj ankaŭ ĉe ILEI.

TEJO: Lingva Diskriminacio

Eŭropa Komisiono diskriminacias, TEJO protestas

Massimo Ripani

Tutmonda Esperantista Junulara Organizo, laŭ sia regularo, “kontraŭas diskriminacion rilate al nacieco, raso, sekso, seksa orientiĝo, handikapo, religio, politiko, socia deveno kaj lingvo”. Pro tio, same kiel aliaj E-asocioj kiel Eŭropa E-Unio kaj Nitobe, ĝi protestis pro la publikigo nur en la angla lingvo de la materialo necesa por partopreni en la programo Erasmus+. Laŭ la prezidanto de TEJO, Łukasz Żebrowski, “tio rekte tuŝas nin kaj per nia agado ni celas ankaŭ protekti la interesojn de niaj landaj sekcioj. Oni tute ne pensis egalece kaj demokratie, kio devus esti baza valoro de la moderna socio”.

La Eŭropa Komisiono en decembro 2013 lanĉis Erasmus+, kiu estas la kadra programo de Eŭropa Unio pri edukado, trejnado, junularo kaj sporto de 2014 ĝis 2020. Ĝia buĝeto estas 14,77 miliardoj da eŭroj kaj tio montras, ke temas pri gravega kaj ampleksa programo, kiu financas, interalie, internaciajn kunlaboradon kaj iniciatojn de eŭropaj junularaj asocioj, transnacian trejnadon kaj studentan moviĝpovon.

La 12-an de septembro 2013 la Tribunalo de EU konfirmis, ke ĉiuj konkursanoncoj por aliro al la laborpostenoj de la komunumaj institucioj devas esti publikigitaj en ĉiuj oficialaj lingvoj. La Ĝenerala Kortumo de la EU nun formale agnoskis objektivan situacion de malavantaĝo por eŭropaj civitanoj ne denaskaj parolantoj de la angla, franca aŭ germana.

La Kortumo tial decidis nuligi la konkursanoncon kaj la testojn, kiuj implikis la plenumon de la provoj en nur unu el la tri lingvoj. La graveco de tiu juĝo estas klara: la lingva egaleco de eŭropaj civitanoj estas fundamenta principo, ĉar tio rilatas la egalan traktadon de ĉiuj civitanoj antaŭ la ŝtato.

Eŭropa Unio, teorie, disponigas la egalan aliron al la sociaj vivo kaj programoj, kaj subtenas multlingvecon. La gvidlibro kaj la regularo de Erasmus+, tamen, haveblas nur en la angla. Tio evidente avantaĝas iujn organizojn kaj malavantaĝas aliajn, inter kiuj TEJO, ĉar la dokumento entenas pli ol 200 paĝojn kun la detala priskribo de la kompleksaj proceduroj por akiri financan subtenon de Eŭropa Unio. La tradukoj en la aliaj 23 oficialaj lingvoj de EU nun ne haveblas, kaj laŭ la Eŭropo Komisiono ili ne haveblos antaŭ aprilo 2014.

Ĉu la gvidlinioj estas malgravaj kaj pro tio ĝia eldono en la aliaj oficialaj lingvoj estas tute neurĝa? Por respondi sufiĉas malfermi manlibreton publikigitan de la itala nacia agentejo por faciligi la sendadon de projektoj (http://bit.ly/PZpiy2) en kiu estas listo de “5 devigaj paŝoj”. La unua el ili estas “legi atente la Manlibron pri la Programo”.

TEJO agadas ĉe la Eŭropa Junulara Forumo kaj kun la aliaj Esperanto-organizaĵoj protestas pere de la naciaj EU-parlamentanoj, kiuj montris intereson pri la problemo, kaj inter ili Chrysoula Paliadeli (Grekio), Roberta Metsola (Malto), Lorenzo Fontana, Erminia Mazzoni, Cristiana Muscardini, Aldo Patriciello, Niccolò Rinaldi, Giancarlo Scottà (Italio), Małgorzata Handzlik, Tadeusz Cymański, Marek Migalski, Wojciech Olejniczak, Czesław Siekierski kaj Joanna Szydlewska (Pollando) prezentis demandojn al la Eŭropa Komisiono.

Pola Konsilio de Junularaj Organizoj laŭ instigo de Pola Esperanto-Junularo apelaciis al Eŭropa Komisiono pri certigo de aliro al la Programo Erasmus+ por personoj, kiuj ne parolas la anglan kaj pri taŭgigo de la subvencipeta proceduro al la realaĵoj de la sektoro. La kampanjo havis rimarkindajn rezultojn, ĉar, krom la polaj reprezentantoj ĉe la Eŭropa Parlamento, ĝi atingis pluan diskoniĝon per komuniko de pola novaĵagentejo kaj aperis en la amaskomunikiloj.

La Komisiito Androulla Vassiliou respondis substrekante, ke la kandidatiĝoj povas esti proponitaj en iu ajn oficiala lingvo de EU. Tial, neniu el la eblaj kandidatoj havas malavantaĝon kaj la Komisiono decidis ne prokrasti la limdaton. Ŝi tamen reliefigis, ke la gvidlinioj estas disponeblaj nur en la angla kaj la traduko de la “ampleksa dokumento” postulas multe da tempo. La respondo de la komisiito Androulla Vassiliou tute ne estas kontentiga. Ĉu EU iam akceptos Esperanton, se ĝi preferas diskriminacii laŭ lingvo siajn civitanojn?

[FORIGITA!: bildo]

Massimo Ripani estas ĵurnalisto kaj redaktoro de TEJO TUTMONDE

La membraro de UEA en 2013

En 2013 UEA havis 4903 individuajn membrojn (IM), t.e. 143 malpli ol en 2012. La falon ĉefe kaŭzis tio, ke Fondaĵo Canuto povis pagi kotizon por 127 membroj malpli ol en 2012 (744 anstataŭ 871). Menciinda kresko okazis nenie. Ĉar en 2012 UK estis en Azio, ne surprizas la perdoj en Vjetnamio (-54), Indonezio (-18), Japanio (-16) kaj Mongolio (-13). Falo de pli ol 10 okazis ankaŭ en Brazilo (-13), kaj en Belgio, Germanio kaj Hispanio (po -11). Plej multe da IM liveris Germanio (474) kaj Francio (469).

Elstare pozitiva estas la kresko en la dumvivaj kotizkategorioj. Dank’ al efika varbkampanjo UEA havis pasintjare 35 dumvivajn membrojn pli ol en 2012.

La aligitaj membroj (AM) nombris 10019 (-38). La tuta UEA-membraro (AM + IM) estis 14922 (-181). 330 IM estis samtempe IM de TEJO (-65). Krome estis 1660 junaj AM (+48), tiel ke TEJO havis sume 1990 membrojn (-17).

Ĝojigas la kresko de Societo Zamenhof: 146 membroj (+16) donis ekstran financan apogon al UEA per aliĝo al tiu subtena kategorio.

Revuo Esperanto havis 2968 pagitajn abonojn (-163) kaj Kontakto 601 (-101).

ob

Revuo Esperanto 2014 5

UEA avangarde proponas per AMO mondskalan trejnprogramon: Sur kampo esenca por la movado, trejnado por aktivuloj, UEA ekpaŝis per AMO, konkreta projekto por realigi la celojn de sia Strategia Plano. Sur la kampo de IT, intensa, regula kaj plurloka agado estas necesa. AMO montras la vojon, kiun IT sekvu!

Meza Oriento: La tradicia Mezorienta Kunveno okazis ĉi-jare ne vere en la meza oriento, sed en Kartvelio

Dek Demandoj al Richard Delamore

En 2015 Kubo havos ree sian nacian E-kongreson post nur renkontiĝoj en kampadejoj

La lingva demokratio konturiĝas kiel fundamenta elemento de demokratio

Malferme

Unesko pri la graveco de instruista trejnado

Stefan MacGill

Lernejoj devas instrui laŭ la studplano en lingvo, kiun la infanoj komprenas

Atentinda dokumento por ni estas la 11-a jara raporto de Unesko el 2013, titolita Instruado kaj lernado: atingi kvaliton por ĉiu. Ĉi tiu preskaŭ 500-paĝa dokumento resumas la progreson kaj obstaklojn realigi la proklamitan celon liveri elementan edukadon al ĉiu infano sur la planedo ĝis 2015. Klare, tiu celo ne estos atingita, sed progreso ja okazis. Sube ni koncize prezentas en unu paĝo la 54-paĝan resumon de la plena raporto. Gravas, ke esperantistoj sekvu tiajn raportojn kaj engaĝu sin en la defluaj debatoj.

Unesko mendis la raporton de laborgrupo, kiu prizorgis sendependan analizon de la situacio tra vasta gamo da landoj. La raporto (aŭ almenaŭ ĝia resumo!) estas surprize facile digestebla, kaj prezentas en bone aranĝita maniero amason da konkretaj datumoj kaj ekzemploj por pravigi siajn asertojn. Rilate la bazan celon, ĝi raportis: “Ankoraŭ nun 57 milionoj da lernejaĝaj infanoj ne povas aliri elementan lernejon entute. El tiuj, kiuj ja sukcesas, triono ne atingas fine de la ĉeestado bazajn kapablojn.”

Grava konkludo estis la demonstrita proksima korelacio inter studenta atingo kaj la kvalito de la instruista trejnado. Por ke la celo de universala bazgrada edukado ĝis 2015 estu atingebla, necesus varbi kaj trejni aldone 1,6 milionojn da instruistoj. La financa manko por realigi tion sumas je 26 miliardoj da usonaj dolaroj jare.

La enkondukon de la raporto verkis la Ĝenerala Direktoro de Unesko, s-ino Irina Bokova. Ŝi elstarigis kelkajn el la konkludoj de la raporto rilate al la rolo de instruistoj:

  • Instruistoj devas speguli aŭ minimume koni la sociajn tavolojn de tiuj, kiujn ili instruas;
  • Instruistoj estu trejnitaj kapabli helpi la plej malfortajn lernantojn;
  • La plej efikaj instruistoj estu direktitaj al regionoj de la plej akuta bezono;
  • Instruistoj ricevu stimulojn (financajn kaj spiritajn) por resti en la profesio kaj plialtigi siajn lertojn.

Por bone roli, instruistoj devas povi labori en subtena kunteksto, kun bone konstruitaj studplanoj, efikaj taksaj strategioj por siaj studentoj kaj si mem, kaj ebloj pri plua trejnado. Ekde paĝo 13 la raporto traktas la gravecon de instruista kvalito, konstatinte, ke en plena triono de la landoj kun alireblaj datumoj, malpli ol 75% de la instruistoj ricevis trejnadon. Tiu pretigo koncernas du ĉefajn kampojn: majstrado de la instruotaj temoj kaj la akompanaj pedagogiaj kapabloj. Tio montriĝas aparte problema en landoj, kie la plimulto de la instruisto-kandidatoj mem ne ricevis multan edukadon. Pri la ecoj de tiu trejnado oni konkludas:

  • Ofte la trejnado enhavas tro da teorio kaj nesufiĉe da praktiko, specife minimuman tempon pasigitan en veraj klasĉambroj
  • Ĝi malsufiĉe preparas kandidatojn por elteni en izolitaj aŭ rimedomankaj situacioj (ekzemple kun neniu aŭ nefidebla elekto-disponigo).

Gravas plie, ke la trejnistoj mem vizitadu lernejojn por koni la realajn bezonojn kaj obstaklojn, kiujn frontos iliaj trejnotoj. Evidente, instruistoj bezonas aliron al refreŝigaj kursoj kaj daŭra plutrejnado dum la servado, ĉu per surlokaj kursoj, ĉu per distancaj rimedoj.

La raporto malmulte tuŝas lingvajn aspektojn de instruado; ĝi koncentriĝas plie al tio kiel liveri edukadon al knabinoj (citante plurajn sociajn mezurojn, kiuj pro tio povas signife boniĝi, ekzemple la nivelo de dumnaskaj mortoj, de infan-geedziĝoj kaj -naskoj) kaj al malriĉaj junuloj kaj tiuj kun lernmalfacilaĵoj. Tamen, ekde la paĝo 40 ĝi notas la sekvon: “Por ke infanoj en etnaj kaj lingvaj minoritatoj akiru firmajn bazajn lertojn, lernejoj devas instrui laŭ la studplano en lingvo, kiun la infanoj komprenas. Dulingva instruado kun la daŭra uzo de la panjolingvo kune kun dua lingvo povas altigi la atingojn en tiu dua lingvo. Por mildigi lerndiferencojn dulingvaj programoj daŭru tra pluraj jaroj”. La raporto citas ekzemplojn, kie loklingva instruado donas pli bonajn rezultojn ol instruado nur en fremda lingvo.

Jen nia konciza resumo, temmalferme. Iom pli ampleksa resumo aperos en baldaŭa numero de Internacia Pedagogia Revuo, la faka eldonaĵo de Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI).

Poste en artikolo sur la lasta paĝo de la ĉefa raporto (p. 110) ni esploras la lecionojn, kiujn ni movade tiru pri la pruvita graveco de instruista trejnado. Tiu artikolo faros komparojn inter niaj bezonoj por Instruista Trejnado kaj Aktivula Maturigo, pri kies sukcesa lanĉo legu sur la paĝoj 108-109. Raporto kaj artikolo emfazas kiom gravas plenumi — kaj sekve en la revuo Esperanto priskribi — praktikajn projektojn kiuj konkrete en la reala mondo plenumas la ambiciajn celojn de la Strategia Plano. Sekve, neniu pardonpeto, ke ni eĉ Malferme traktas foje pli ternivelajn temojn.

[FORIGITA!: bildo]

Stefan MacGill estas vicprezidanto de UEA kaj gvidas la subteamon “Movada Evoluo”

Ĉi-numere

La intervjuo kun Richard Delamore kaj la raporto pri la unua AMO estas la plej gravaj eroj de la maja numero de nia revuo. La kreado de E-filmindustrio estas baza premiso por ke Esperanto amase disvastiĝu. Aliflanke, por ke la E-movado elsaviĝu de stagno kaj inercio, estas necese trejni nian aktivularon. ETV kaj AMO elstariĝas kiel du bravegaj iniciatoj. Legu kaj konkludu mem.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Richard Delamore konigas al ni la ĉefajn trajtojn de ETV, nova promesplena iniciato sur la kampo de nia juna filmindustrio. Sukcesigi ĝin estas tasko de ĉiuj esperantistoj

Lingvaj Rajtoj: Gianfranca Gastaldi, estrarano de la “Asocio Nitobe — Por lingva demokratio kaj justeco” verkas pri defendo de la lingva demokratio kaj lingva justeco

La unua amo — neforgesebla: UEA realigis en Hungario, kun granda sukceso, sian unuan eventon por trejnado de aktivuloj, nome AMO. Stefan MacGill raportas pri tiu grava evento kaj krome prezentas sian vidpunkton pri la AT — Aktivula Trejnado, kaj IT — Instruista Trejnado

Kongolando: Virinoj

Afrikaj virinoj festas sian monaton

Demokratia Kongolanda Esperantista Junularo (DKEJO) festis en marto la Virinan Monaton, ĉe la komununo Ngaliema. La partoprenantoj ĝuis la agrablan etoson de la festo, kun prezentado de danco kun folkloraj ritmoj fare de knabinoj, kiuj faris sensacion kaj estis vigle aplaŭditaj. Unu el ili parolis en Esperanto, kolektante ĉirkaŭ nian lingvon novajn admirantojn, kiuj ekvidis Esperanton kiel vere vivantan lingvon. En sia parolado rilate perforton al virinoj kaj sekurecon de la infanoj tra la mondo, ŝi atentigis multajn aŭskultantojn pri tiuj aferoj.

Bedaŭrinde la registaro ne konsideras ĉiun malbonaĵon kiu damaĝas la infanojn, kiuj restas tute senhelpaj. La prezidanto de DKEJO, Onan Eddy, profitis la ŝancon por anonci la trejnadon de geinfanoj, kiu okazas en la Nacia Pedagogia Universitato de Kinŝaso (UPN).

Dek Demandoj: Richard Delamore

“Ni devas starigi nian propran filmindustrion por helpi puŝi niajn idealojn antaŭen”

Fabrício Valle

Ĉu ETV signalas, ke ni estas sojle de nova epoko por la E-filmindustrio, grava rimedo por la ekspansio de Esperanto? La respondo dependos de ĉiuj esperantistoj.

Esperanto-TV (ETV) estas formala iniciato de la aŭstralia Lingva Festivala Asocio (LFA) kaj de la aŭstralia entrepreno iStream Studios. LFA celas favori la informadon pri la diversaj lingvoj de la mondo, kaj tiucele iniciatis kelkajn projektojn. Unu el la plej gravaj estas la Lingva Festivalo de Sidnejo, kiu okazas ĉiujare. Alia grava projekto estas Esperanto-TV, kiu estis iniciatita en januaro 2014. La entrepreno iStream, siavice, subtenas ETV-on per gastigo de ĝia kanalo, provizo per filmaj ekipaĵoj kaj trupo. La skipo de Esperanto-TV ekformiĝis en la unua semajno de januaro, sed la laboro ne komenciĝis tuj. Du estraranoj de LFA, Dmitry Lushnikov kaj Marina Lobanova, komence prilaboris la ideon de ETV kun la entrepreno iStream Studios. Richard Delamore, profesia aktoro kaj produktoro, eniris la skipon en la posta semajno, invitite de Dmitry Lushnikov, kun la tasko kerne kunlabori en la evoluigo de la projekto. La laboro efektive komenciĝis en la 12-a de januaro, kiam la tuta skipo festis sian unuan filmtagon.

1 RE: Kiel Lingva Festivala Asocio (LFA) kaj iStream Studios planas financi la produktadon de programoj en Esperanto?

RD: Ĉiuj povas subteni nin per donacoj. Niaj retejoj ebligas tion. Aliflanke, iStream fakte ne finance subtenas nin, sed nur provizas nin per la necesa ekipaĵaro kaj kelkfoje per la studio, sed ni povas uzi tiujn ilojn nur kiam ni estas en la studio. Do, se mi deziras aranĝi intervjuon en alia loko, mi devas kontakti kameraistojn kaj aliajn teĥnikistojn, kiuj amike helpas nin senpage. Certe kiam ni havos sufiĉe multe da spektantoj, entreprenoj reklamos siajn varojn aŭ servojn kaj ni havos regulan enspezofonton por financi la kanalon. Nuntempe ĉiuj estas volontuloj, kiuj laboras ĝis nun tute senpage.

2 RE: Ĉu en Esperantujo estas matura kunteksto por Esperanto-TV? Jam la brazila esperantisto Flávio Rebello fondis kaj strebadis disvolvi Esperantan televidon, sed sensukcese.

RD: Kompreneble ni pripensas tion... alie ni ne povus havi la necesan entuziasmon por plenumi tiel grandan projekton. Oni ofte komparas nin kun ITV, la estinta entrepreno de Flávio Rebello, dirante ke neniu kapablas starigi televidan kanalon en Esperanto. Laŭ mia scio − kaj ĉi tio estas nur mia opinio − la problemo de tiu iniciato ne estis mono sed manko de kompreno pri la filmindustrio. La skipo de ETV komprenas, ke ni ne povas krei ĉion, kaj la E-komunumo ne povas krei ĉion. Ni devas kunlabori kun la jam ekzistanta filmindustrio, celante akiri originalan materialon kaj plibonigi niajn metodojn. La dua problemo estis la tiama teknologio. Flavio klopodis evoluigi sian kanalon pere de interreto, kiu tiam estis tre antaŭvida ideo, sed domaĝe mankis la faka industrio por subteni ĝin. Fine, la skipo de Esperanto-TV tute komprenas, ke financa subteno ne venos rapide kaj sufiĉe, kaj ni devas pruvi niajn kapablojn al la komunumo; sed tio ne ĝenas nin, ĉar filmado estas nia amo. Mi mem estas sperta aktoro kiu dum longa tempo laboris senpage. Krome, en mia laboro en la filmindustrio mi vidis interretajn televidajn kanalojn por multaj niĉaj ŝatokupoj. Ekzemple, antaŭ nelonge mi spektis kanalon kiu temis absolute nur pri ĉevaltrejnado. Mi mem konas neniun ajn, kiu spektus tiun kanalon, sed ŝajnas, ke la spektantaro por ĝi estas sufiĉe granda por subteni ĝin. Pro tio surprizas min la fakto ke ĝis nun ekzistis nur unu vera klopodo establi kanalon pri kaj en Esperanto.

3 RE: Esperanto kaj ĝiaj diversaj aplikoj ankoraŭ ne estas viglaj ekonomiaj niĉoj, kiel ĉevaltrejnado. Do, ŝajne ETV ne povas kalkuli pri granda financa subteno, pere de reklamoj, por ekzemplo. Ĉu la projekto estas longdaŭra aŭ falus, se Richard Delamore kaj la aliaj ŝlosilaj volontuloj ne plu interesiĝus?

RD: Kiam oni vidas ETVon, oni vidas nur la kanalon, la retejon kaj la multajn sociajn paĝojn, kiel ekzemple tiujn en Fejsbuko. Tamen oni ne povas vidi, ke la skipo de ETV prilaboras aliajn filmprojektojn. Ekzemple, ni lastatempe filmis kontraŭ mono prelegon de angla entreprenisto. Ni aldonis apartan kondiĉon, ke ni rajtas dubli lian prelegon. Do, li gajnis prelegon kaj ni gajnis materialon kaj iom da mono. Ni intencas pli kaj pli fari tiajn aferojn. Sed kial oni ĉiam taksas televidon tiel speciale rilate monon? Grandaj retejoj kiel ekzemple lernu.net de longe travivas kaj eltrovas siajn proprajn financofontojn sen subite malaperi de la historio. Pri la viglo de Esperanto mi malsamopinias; fakte laŭ miaj personaj spertoj esperantistoj montriĝas kiel la plej viglaj homoj, ĉar ni devas esti viglaj por ne perdi niajn kredojn kaj daŭre subteni ilin.

4 RE: Ĉu ni atendu, ke ETV fariĝos profesia kanalo, laŭmezure kiom Esperanto fariĝos amaslingvo kaj la esperantista ekonomio ĝisfunde evoluos?

RD: Kompreneble ni volus esti profesia kanalo, sed tio ne estas nia ĉefa celo. Ni simple volas krei la plej bonan kanalon en Esperanto. Alivorte ni revas, ke ETV fariĝu antonomazio por Esperanta televido. Kiam oni demandas: “Kie mi povas lerni Esperanton?” ĉiuj respondas: “Iru al lernu.net”. Bone, ni deziras krei tiun rekonon por ETV, ni esperas, ke oni respondos “Iru al Esperanto-TV por spekti la plej bonajn filmojn el Esperantujo”. Se ni fariĝus profesia kanalo laŭlonge de la procezo, des pli bone. Tio memorigas min pri okazinta afero: lastatempe iu amiko iris al Kanbero (urbo malproksime de Sidnejo) kaj ĉeestis prelegon de Trevor Steele. Poste li diris: “Ho mi jam bone konas la historion de la Esperanto-literaturo, sed.”

5 RE: Kion ni devas atendi de ETV sur la kampo de la programaro?

RD: Niaj programoj plejparte estas programoj faritaj de volontuloj, sed la skipo de ETV faras ankaŭ siajn proprajn programojn, kaj tiuj ĉi ĝis nun estas altkvalitaj intervjuoj pri interesaj temoj. Ni starigos ankaŭ novaĵ-programon post iom da tempo; sed tio ankoraŭ ne eblas, ĉar nia elektita novaĵleganto estas okupata. Ni faras kontaktojn en la angla filmindustrio kun lokaj reĝisoroj kaj produktoroj por akiri la rajtojn dubli novajn filmojn. Cetere, ni ĵus komencis dubli longdaŭran filmon titolitan Ŝlosilo. Ni planas fari ankaŭ niajn proprajn filmojn en Aŭstralio, sed ni bezonas kelkajn monatojn por kompletigi nur unu el tiuj filmoj, do ili aperos tre malofte. Ni celas, ke ETV estu pli ol simpla kanalo de filmoj, ni volas instigi la esperantistaron krei nian propran filmindustrion kaj kreskigi ĝin, ĉar ni scias, ke sen la helpo de la esperantistaro ETV fiaskos.

6 RE: Se temas pri instigo al kreado de nia propra filmindustrio, ni povas pli larĝsence paroli pri instigo al evoluigo de la esperantista ekonomio ĝenerale; sed tre malmultaj esperantistoj interesiĝas pri la praktikaj ekonomiaj aspektoj de nia lingvo. La idealoj pri kulturo de paco, internacia amikeco kaj similaĵoj regas kiel la ĉefaj motivoj por eklerno de Esperanto kaj diktas la movadan strategion. Kion vi opinias pri tio?

RD: Kiam Zamenhof iniciatis Esperanton, li iniciatis ĝin kun la intenco, ke ĉiuj homoj parolu ĝin kiel helpan lingvon, kiel pontolingvon.Tio tute ne eblas, se ni sekvas la nunan modelon, ĉar malmulte da homoj interesiĝas pri praktikaj pacaj aspektoj de nia lingvo, precipe en la nuna mondo. Do ni devas evoluigi Esperanton tiel, ke ĝi amase interesu la homojn kaj atingu la celon — la veran celon. Kaj mi ne estas la sola esperantisto, kiu tiel opinias. En la junulara movado (mi estas 27-jara, do mi ankoraŭ rajtas nomi min juna) multaj homoj kredas la samon. Mia skipo estas plena de tiaj homoj. ETV provizos la esperantistojn kiuj emas filmi per elsendejo por iliaj filmoj. Ĝi donos ankaŭ la eblon por tiuj samaj homoj trovi unu la alian.

7 RE: Nu, kiu estas viaopinie la vera celo de Esperanto kaj kiel ni povas plej efike atingi tiun celon?

RD: Mi opinias, ke la vera celo de Esperanto estas fariĝi la dua lingvo de la homaro, kaj por ke ni atingu tion, Esperanto bezonas fariĝi “necesa lingvo” por la plejparto de la homaro. Mi mem ne povas ŝanĝi la nunan modelon de la E-movado, kaj vere mi ne volas ŝanĝi ĝin. Mi fakte volas nur kontribui al ĝi per la evoluigo de nia filmindustrio. Vere, se nia filmindustrio fariĝus forta, ĝi multe helpus al la aliaj ideoj de nia movado (precipe tiuj de paco kaj frateco). Filmoj estas unu el la plej gravaj varbiloj, kiuj disponeblas al iu ajn kulturo — kaj Esperanto ja kreis kaj flegas sian propran kulturon. Jen ekzemplo por ke ni klare komprenu tion ĉi: Holivudo estas tutmonde forta, ĝi influas ĉiujn popolojn kaj helpas antaŭenpuŝi la idealojn de la usona popolo. La esperantistaro devas lerni de ĝi, ni devas starigi nian propran filmindustrion por helpi puŝi niajn idealojn antaŭen. Samtempe tio donas al neesperantistoj kialon por lerni Esperanton. Do tiuj homoj, kiuj kontraŭstaras la esperantistan ekonomion (muziko, butikoj, filmoindustrio ktp) fakte kontraŭstaras Esperanton.

8 RE: Ĉu ETV bonvenigus filmetojn de UEA pri si mem kaj pri la movado? Aliflanke, kiumaniere UEA kaj la movadaj organizaĵoj ĝenerale povus kunlabori por la disvolvado de ETV?

RD: ETV akceptos ĉiujn filmojn, kiuj plenumas niajn regulojn. Precipe la filmo ne insultu iun ajn grupon kaj devas esti sufiĉe alt-kvalita. UEA, kiel unu el la plej grandaj kaj prestiĝaj E-organizaĵoj, povas kontribui per la oficiala informado kaj subteno de nia laboro. Unuopuloj kaj organizaĵoj povas kontribui per film-farado, tradukado, dublado, reklamado aŭ financado. Kiel mi jam diris, niaj celoj estas unue (kaj ĉefe) evoluigi la E-filmindustrion, kaj due la kreado de niaj propraj filmoj. Se oni volas kunlabori kun ni, estas rekomendinde sekvi unu el niaj soci-amaskomunikilaj paĝoj — ĉar tie ni ofte reklamas pri niaj projektoj kaj pri tio, kion ni bezonas de la komunumo.

9 RE: Kiun strategion, kiun negocoplanon vi havas por eventuale subteni finance la partnerojn kiuj nun, ĉe la starto, pretus volontule kaj senpage kunlabori por la evoluado de ETV? Alivorte, kiel finance kompensi la sendependajn produktorojn de la estonta E-filmindustrio?

RD: En la proverbaro de Zamenhof oni povas legi: “Vivu stomako laŭ stato de l’ sako”. Do nia strategio estas pluiri paŝon post paŝo laŭ la disponeblaj rimedoj. Eble kiam ni havos bonan financan situacion, ni povos elekti elstarajn projektojn kaj monhelpi ilin. Tamen tio dependas de la helpo kiun ni mem eventuale ricevos aŭ de la asocioj aŭ de la spektantoj aŭ de la entreprenoj, kiuj deziras videbliĝi per nia belega internacia lingvo. Alivorte, ETV celas kontribui por la starigo de nia filmindustrio, sed ne financi ĝin entute.

10 RE: En la naciaj ekonomioj, oni kutime trovas ekzemplojn de hobiuloj kiuj sukcesis fari el sia hobio grandan negocon. Ĉu estos granda suprizo por vi se iam ETV fariĝus granda negoco? Ĉu vi kredas, ke estas potencialo por tio?

RD: Se oni estus dirinta al mi antaŭ ol mi eklernis Esperanton, ke preskaŭ ĉiuj esperantistoj traktas Esperanton kiel nur ŝatokupon, mi ne estus lerninta la lingvon. Por mi, ŝatokupoj estas videoludo, rajdado, biciklado, kolektado de kartoj ktp. La plibonigo de la mondo ne estas ŝatokupo, kaj ne devas esti traktata kiel ŝatokupo. Mi esperantistiĝis antaŭ kvin jaroj, kaj dume mi konstatis ke la film-farado en Esperantujo rapide kreskas. Tiu tendenco respegulas la ĝeneralan kreskon de la duon-profesia filmindustrio en mia propra lando kaj en la mondo, do ja mi certe vidas potencialon. Kaj eĉ se ETV tute fiaskus kaj malaperus, nova kanalo prenus ĝian pozicion, ĉar la grandeco de Esperantujo favoras la starigon de E-filmindustrio.

Kalejdoskopo

KAEST: Ĝui sciencon en Esperanto

Sub la iniciato de E@I-teamo en Modra (Slovakio), de la 13-a ĝis la 16-a de novembro 2014, okazos tre partopreninda evento, nome Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST), kies ĉeftemo estas “Arkivoj kaj bibliotekoj — kiel protekti kaj konservi nian heredaĵon”. La programo konsistas el prelegoj (en du paralelaj blokoj: ĉeftemaj kaj alitemaj), trejnadoj, fakaj diskutoj pri diversaj temoj, neformala vespera programo (vingustumado, promenado, babilado k.s.) kaj ekskursoj laŭ interkonsento kaj mendoj. Ĉe http://kaest.ikso.net oni povas informiĝi pli funde.

TEJO | Komitato: Novaj komitatanoj B

Ĝis la 31-a de marto 2014 al la Centra Oficejo de UEA kaj TEJO venis kvar validaj kandidatiĝoj por la komitataneco B en TEJO por la oficperiodo 2014-2016. Tio estas la maksimuma nombro de la elekteblaj komitatanoj B por la jaroj 2014-2016. Laŭ la Reglamento pri elekto de komitatanoj B, se la nombro de validaj kandidatiĝoj ne superas la nombron de elekteblaj komitatanoj B, voĉdonado ne okazas kaj ĉiuj kandidatoj estas konsiderataj kiel elektitaj. Lige kun tio, mi oficiale anoncas, ke la komitatanoj B, kiuj oficos en la Komitato de TEJO ekde junio 2014 ĝis majo 2016 estos: Albert S. T. Garrido (Filipinoj), Ariadna García Gutiérrez (Kubo), Romualda Jeziorowska (Pollando) kaj Dorota Rodzianko (Pollando).

Paweł Fischer-Kotowski — ĝenerala sekretario de TEJO.

Artikol-Serio: Interlingvistiko por Esperantistoj

En 1914-1915 René de Saussure, unu el niaj pioniroj, iniciatis la lingvosciencan studon de nia lingvo, kaj tiam fakte komenciĝis nova fako, nome interlingvistiko, kies celo estas la komparo de diversaj internaciaj helplingvoj. Nia revuo festas la centjariĝon per artikol-serio unu jaron longa, kiu enkondukas interlingvistikon al esperantistoj. Redaktas la serion prof. Federico Gobbo (Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino). La artikoloj estas fakaj sed leĝer-stilaj, kun bibliografio kaj sugestoj por ke lernemaj esperantistoj profundiĝu en la studadon de tiu gravega fako. Efektive, ili ankaŭ utilos por aktivuloj, kiuj interesiĝas pli pri disvastigo de E-o, sed ne tiom pri lingvoesploroj. Kial? Ĉar multaj argumentoj kontraŭ E-o havas kvazaŭlingvosciencan bazon. Nia legantaro estas invitata krei lokajn studgrupojn por kolektiva lernado. Ĉiuj grupoj kreitaj estos anoncitaj en la venontaj numeroj de la revuo Esperanto. En Fejsbuko aliĝu al la grupo Interlingvistiko por Esperantistoj.

https://www.facebook.com/interlingvistiko

E-arbaro: Plantado de arboj en Ĉinio

En la 15-a de marto de 2014 okazis la inaŭgura ceremonio por la Internacia E-Arbaro en la urbo Zaozhuang (provinco Shandong en la orienta Ĉinio). En la ceremonio senvualigis la ŝildon de la Internacia E-Arbaro Hu Xiaolin, vicprezidanto de la Ĉina E-Ligo, Wang Ruixiang, prezidanto de la Komisiono pri Azia E-Movado, vicprezidanto kaj ĝenerala sekretario de la Ĉina E-Ligo, Sasaki Teruhiro el Japanio, honora prezidanto de la Komisiono pri Azia E-Movado, kaj Meng Lin, prezidantino de la Zaozhuang-a E-Asocio. La inaŭguran ceremonion prezidis Semio, delegito de Universala E-Asocio en Ĉinio kaj vicĝenerala sekretario de Ĉina E-Ligo. Pli ol 50 esperantistoj el Ĉinio, Koreio kaj Francio ĉeestis la ceremonion. Post la ceremonio la partoprenantoj plantis arbojn memore al L. L. Zamenhof kaj forpasintaj esperantistoj.

NASK: Unuafoje ekster Usono

En la moderna kaj bela Universitato de Viktorio (Brita Kolombio, Kanado) la tradicia Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK) okazos unuafoje ekster Usono en sia 45-jara historio. Temas pri 8 tagoj de intensa lernado de Esperanto en tri niveloj: post-baza, meza kaj supera, kun internaciaj instruistaro kaj studentaro. La instruistoj pretigas studprogramon kiu emfazos la aktivan uzadon de Esperanto kaj profundiĝon en la Esperantan kulturon. Ĝi okazos de la 29-a de junio ĝis la 8-a de julio 2014. Detaloj ĉe http://nask.esperantic.org aŭ skribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, e...@aol.com; tel: (+1) (360) 754-4563. Fábio Monteiro, brazila esperantisto kaj ĵurnalisto, faris tre allogan kaj informohavan videon pri NASK, spekteblan ĉe http://bit.ly/QpHK2A

Eŭropo: Plurlingvismo

Ĉu Alta Adiĝo, Sudtirolo, aŭ nur parto de plurlingva Eŭropo?

Simone Zoppellaro

En la nordo de Italio, laŭ la limo kun Aŭstrio, estas tre bela provinco kun majoritato de parolantoj de la germana lingvo, kaj kun iuj aliaj lingvaj minoritatoj. Ĝia duobla nomo, Sudtirolo kaj Alta Adiĝo, germane kaj itale, evidentigas tuj ĝian riĉan kaj miksitan naturon, sed ankaŭ ĝiajn kontraŭdirojn: ĉu ĝi estas finfine la plej suda parto de la ĝermana mondo, aŭ nur ekstrema disbranĉiĝo de Italio? Tiu ĉi provinco estas nun bona kaj multaspekte moderna modelo de plurlingvismo, sed estas ankaŭ multe da malnovaj problemoj pri la komunikado kaj integriĝo inter la diversaj komunumoj. Sed kiuj estas la pozitivaj kaj negativaj aspektoj de ĉi tiu integriĝa laboratorio, kiu troviĝas ĝuste ĉe la koro de nia olda Eŭropo? Kaj kiu estas ĝia historio?

Nu, ni komencu de la komenco, tio estas de la plej drama parto de nia rakonto. Post la itala venko en la unua mondmilito, la teritorio de la provinco, plejmulte germana, estis disigita de la forpasinta Aŭstri-Hungara Imperio kaj aneksita al la tiutempa Reĝlando Italio. Kiel kutime okazas, kiam la perforto venkas super la racio, antaŭ ol decidi, la venkintoj ne pridemandis la malgajnintojn, ĉi-kaze la loĝantaron de Sudtirolo, kiu kompreneble travivis tiun okazaĵon kiel perfortaĵon kaj maljustaĵon. Plimalbonigis la aferojn la faŝista reĝimo malmultajn jarojn poste, kiam la loĝantaro de la provinco estis submetita al intensa klopodo de denaciigo kaj italigo, kiu enhavis kompletan malpermeson de la germana lingvo. Ne sen groteskaj sekvoj, kaj tiel eĉ la germanaj nomoj de la tombŝtonoj en tiu epoko estis tradukitaj italen.

Samtempe, Mussolini antaŭenigis la enmigradon de dekoj da miloj da italoj, kiuj instaliĝis ĉefe en la du plej grandaj establiĝejoj de la provinco, Bolzano kaj Merano. La malfeliĉa alianco kun la Germanio de Hitler kondukis krome al la tiel nomataj “opcioj”: ĉiuj loĝantoj de la provinco estis devigitaj elekti, ĉu ili preferas plu resti en sia naskiĝa tero kaj italiĝi — forlasante tiel la identecon de siaj prapatroj — aŭ forlasi la provincon por ĉiam kaj establiĝi en la hitlerana Tria Regno. La opcioj estas la tragika epilogo de la faŝista frenezo, kaj eble ĝia krima, logika sekvo. Ili disigis multajn familiojn, ofte fraton de frato, aŭ patron de filo, kaj estas ankoraŭ hodiaŭ doloroplena paĝo por multaj sudtirolaj loĝantoj.

Post la dua mondmilito, la situacio en la provinco ŝanĝiĝis senteble en la kunteksto de la nova respublika Italio, kvankam multaj vundoj daŭris kaj persistas ĝis nun. La sepdekaj jaroj, specife, vidis la ekaperon de separatista perforto, kiu poste ĉesis definitive, kaj en 1992 Italio kaj Aŭstrio oficiale finis sian disputon pri la provinco, kiu ĝisatingis nun ekonomian bonstaton kaj rimarkindan administran aŭtonomecon. Hodiaŭ, kaj la germana kaj la itala estas oficialaj lingvoj de Sudtirolo. En kelkaj orientaj municipoj krome la ladina, romanĉa lingvo kiu havas ĉirkaŭ 30 000 parolantojn en diversaj partoj de la norda Italio, estas la tria oficiala lingvo. Ĉiuj oficejoj, lernejoj, trafiksignaloj, kaj eĉ la toponimoj de la provinco estas plurlingvaj, sed malgraŭ ĉio — tre probable ankaŭ kaŭze de la historio, kompreneble — la komunikado kaj integriĝo inter la diversaj komunumoj plu restas relativa, kaj oni povas aserti, ke la diferencoj estas bedaŭrinde ne nur rimedo, sed ankaŭ foje obstaklo.

Integrado de la teritorio en la plurlingva, vere demokrata Eŭropo, estas sendube la espero de multaj loĝantoj de la provinco, kaj italaj kaj germanaj. Jen espero ankaŭ nia.

[FORIGITA!: bildo]

Simone Zoppellaro regule aperigas siajn artikolojn ĉe disvastigo.esperanto.it

Rajtoj: Lingvo

Lingva demokratio kaj lingva justeco: kial defendi ilin?*

* La aŭtoro dankas al Carlo Minnaja kaj Michele Gazzola por ilia helpo kaj iliaj sugestoj.
Gianfranca Gastaldi

La defendo de la lingvaj rajtoj estas do alia aspekto de la defendo de la homaj rajtoj kaj samtempe la “lingva demokratio” konturiĝas kiel fundamenta elemento de demokratio

La fundamentaj rajtoj ofte rilatas al flankoj de nia vivo tiom esencaj kiom ĉiutagaj, kun la implicita risko fariĝi preskaŭ memkompreneblaj, konsiderataj definitive akiritaj. Konsidero, tiom memkomprenebla kiom esenca, estas la jena: ĉiu homo havas almenaŭ unu primaran aŭ gepatran lingvon, kiu ne estas elektita, ĉar transdonata de la gepatroj kaj/aŭ de la medio, kaj devas esti do konsiderata kiel atributo de la individuo, sammaniere kiel la haŭtkoloro aŭ la sekso. Povi aktivi en lingvo kiun oni mastras, estas la antaŭkondiĉo por plenplene vivi en la socio kaj evoluigi la eblon esti vera civitano, ekzemple povi studi, labori kaj sin defendi ĉe tribunaloj.

La protekto de la lingvoj do havas aspektojn ne nur kulturan, sed tutunue praktikan, politikan kaj ekonomian: temas fakte pri ilia protekto, pri gardo de la konkretaj interesoj de la civitanoj. Lasi ke lingvo perdu sian rolon en la socio signifas fakte malriĉigi — kulture kaj materie — tiujn kiuj parolas ĝin kiel patrinan lingvon, ĉar oni malpliigas ilian konkretajn eblojn aktivadi en tiu lingvo en la diversaj medioj de la vivo socia, politika kaj ekonomia. La lingva diskriminacio ekestas en ĉiuj tiuj situacioj ĉe kiuj naskiĝo kun unu gepatra lingvo anstataŭ alia metas la individuojn en malegalan pozicion koncerne la aliron al instruiĝo, justico kaj labormerkato. La rajto uzi la propran gepatran lingvon en la komunikado kun la institucioj estas la necesa kondiĉo por ke la individuo efektive profitu de siaj politikaj rajtoj. La defendo de la lingvaj rajtoj estas do alia aspekto de la defendo de la homaj rajtoj kaj samtempe la “lingva demokratio” konturiĝas kiel fundamenta elemento de demokratio.

En iuj kazoj tamen ne eblas uzi ĉiujn ĉeestantajn lingvojn kaj ia formo de limigo en la uzo de la lingvoj estas necesa. Se ni konsentas, ke en iuj kuntekstoj pro praktikaj kaŭzoj estas akceptebla limigo en la utiligo de la lingvoj ĉeestaj en la socio, necesas enkonduki la principon laŭ kiu al la avantaĝoj koncerne la privilegian pozicion de unu lingvo super la aliaj devas respondi specifaj kaj precizaj rimedoj de kompensado favore al la grupoj kiuj parolas la ekskluditajn lingvojn (ekzemple monaj transdonoj). Ĉi tiu estas la principo de la “lingva justeco”.

Justeco kiu ŝajnas lastatempe agnoskata kaj realigata malfacile, ĝuste en Eŭropo. Freŝdataj estas fakte la ekzemploj de la lingva politiko realigata de la Teknika Universitato de Torino en Italio rilate al pozitiva diskriminacio favore al la angleparolantoj, kaj analoga alpreno de pozicio realigata de Eŭropa Unio en la atribuado de subvencioj por aktivaĵoj kulturaj kaj asociaj. En la unua kazo temas pri la impostaj avantaĝoj por la studentoj koncerne la eblon sekvi kursojn (en la menciita itala universitato) en la angla, diskriminaciante en la realo tiujn kiuj volus (aŭ povus) elekti la kursojn nur en la itala. La dua kazo, male, rilatas al Erasmus, la kadro pri eŭropa financado por la periodo 2014-2020 en la kampo de instruado, formado, junularo kaj sporto, malfermita potenciale al ĉiuj, sed fakte alirebla nur al malmultaj. La Eŭropa Komisiono fakte publikigis en decembro 2013 nur en la angla kaj la gvidliniojn (pli ol 200 paĝoj) kaj la devigajn dokumentojn por la registriĝo al la programo. La unuaj datlimoj por la subvencipetoj por projektoj estis jam je la fino de marto 2014, dum la tradukoj en la aliajn oficialajn lingvojn de EU estis antaŭvidataj por posta dato.

Konklude, la rajtoj devas esti konkerataj kaj poste daŭre defendataj, ĉefe se ili rilatas aspektojn kun karakterizo de simbolo; ilia atingo ne devas esti konsiderata kiel alvenpunkto finanta batalon, sed ĉiam kiel avanposteno protektinda kaj konstante gardinda. Tiom pli, en kunteksto kiel tiu nuna eŭropa, nur ŝajne solida laŭ kultura vidpunkto, fakte ankoraŭ trairata de subteraj fluoj de maljusteco.

Gianfranca Gastaldi estas estrarano de la “Asocio Nitobe — Por lingva demokratio kaj justeco”. www.nitobe.it/eo

E-Instruado: Ĉe-metodo

Ni komencu ĉie instrui

Jolanta van Holstein

Internacia Esperanto–Instituto (IEI), kiu havas sian sidejon en Hago, Urbo de Paco, festas ĉi-jare sian 84-an datrevenon. Ĝi estis oficiale fondita en Nederlando de Julia Isbrücker kaj de la hungardevena pastro Andreo Cseh la 24-an de majo 1930. La ĉefa celo de tiu fondaĵo estis grandskala organizado de Ĉe-kursoj kaj la edukado de Ĉe-instruistoj, kiuj uzante Ĉe-metodon disvastigu Esperanton. La metodo, iniciatita de Andreo Cseh kaj nomita laŭ lia familia nomo, estas rekta instru-metodo. Ĝia esenco estas lernigi vortojn, komprenigi la nociojn kaj gramatikaĵojn al kursanoj sen uzo de nacia lingvo kaj sen uzo de lernolibroj.

La fondo de IEI estis mejloŝtona okazaĵo en la Esperanto-historio. Pastro Cseh estis tre ĥarisma kaj inspira, li sukcesis ekkirli la trankvilan verdan mondeton per siaj instruaj lecionoj. Liaj lecionoj kaj seminarioj dum diversaj Esperanto-renkontiĝoj allogadis multajn aŭskultantojn. Dum diversaj aranĝoj en la tuta Eŭropo dum la tridekaj jaroj de la pasinta jarcento li edukis amasojn da samideanoj.

Ne mankis tamen kontraŭstaroj kaj kritiko pri lia agado kaj pri lia fondaĵo. La tiama vicprezidanto de Germana Esperanto-Asocio, Anton Vogt, skribis en Heroldo de Esperanto de la 18-a de julio 1930: “... Per ekspres-kursoj de 8-10 tagoj oni atingas nur la disvastiĝon de malbona diletantismo, kiu miskreditigas la tutan sistemon... La maniero laŭ kiu la nova instituto estas fondita, kaŝas en si la danĝeron, ke morgaŭ ekestos iu ajn alia instituto sen ia legitimigo de nia rajtigita centro*...” Tiu ĉi kritiko elvokis ĉie protestojn. Malgraŭ ĉio pastro Andreo Cseh daŭre senlace laboris internacie por la movado kaj kontribuis al la renesanca periodo de Esperanto en Eŭropo.

* Internacia Centra Komitato, la supera institucio de Esperantujo, kun la sidejo en Ĝenevo, antaŭulo de UEA.

IEI bezonis stabon de modelaj Ĉe-instruistoj kaj Andreo Cseh entiris en la laborojn de la instituto sian kapablan kaj temperamentan amikon Julio Baghy. Li, kiel verkisto, kunkreis kaj evoluigis la materialon por la lecionoj, riĉigante la kursan enhavon. Verŝajne la plej sukcesa didaktika ilo en la libro-historio de Esperanto estas Konversacia Literaturo, serio de ok kursaj libretoj faritaj kune de Andreo Cseh kaj Julio Baghy.

La Ĉe-metodo povas servi kiel bazo por la entuziasmigo de homoj pri Esperanto kaj rapida disvastigo de la internacia lingvo. Por aranĝi grandskalan instruadon de Esperanto oni devas instigi la homojn, kiel povis fari Andreo Cseh kaj tiuj sekvantoj, kiuj instruis laŭ lia metodo.

La fondaĵo Internacia Esperanto-Instituto daŭrigas la laboron de Andreo Cseh diskonigante Esperanton kiel internacian komunikilon.

IEI klopodas atingi ĉi tiun celon per diversaj aktivaĵoj: edukado de Esperanto-instruistoj, gvidado de Esperanto-kursoj, organizado de konversaciaj kunvenoj, preparado, eldonado kaj disponigado de Esperanto-instrumaterialoj, kolektado kaj disponigado de libroj kaj gazetoj en Esperanto aŭ koncernantaj Esperanton.

Interalie pro tio, ke nuntempe Esperanto estas pli ofte studata aŭtodidakte aŭ pere de interretaj kursoj, la agado de IEI prioritate limiĝas al la okazigo de kunvenoj, dum kiuj Esperanto povas esti praktike uzata.

La Esperanto-kunvenoj rilate Esperanton kaj la E-kulturon okazadas en la Haga Andreo Cseh-Domo, kiel ekde 2007 estas nomata la sidejo de Internacia Esperanto-Instituto.

Pli da detalaj informoj pri la fondaĵo Internacia Esperanto-Instituto oni povas trovi sur ĝia retpaĝo: www.iei.nl.

[FORIGITA!: bildo]

Jolanta van Holstein estas inĝeniero pri hortikulturo

Recenzo

Hispana pesimisto

Ricardo Felipe Albert Reyna

Suzana kaj la ĉasistoj de muŝoj. Pío Baroja. Trad. Joxemari Sarasua. Zaragoza: Eŭska Esperanto-Asocio kaj Fundación Esperanto, 2004. 157p. 18cm. Prezo: € 7,50

Pío Baroja (1872-1956) estas unu el la ĉefaj beletraj teoriistoj de la hispana naciismo en la unua duono de la 20-a jarcento. Laŭ li, demokratio kaj progreso ne povas prosperi sur bazo de kolektivaj superstiĉoj, do la sola praktikebla vivo-vojo estas pesimisma.

De Pío Baroja en Esperanto ni jam povis legi la tradukon de El árbol de la ciencia (1911) [La arbo de la sciado, 1973] fare de Fernando de Diego (1919-2005). En tiu romano ni povas facile kontroli la trajtojn de nia aŭtoro: amara, sobra lingvaĵo priskribas impresionisme la internan kaj eksteran pejzaĝojn de superstiĉe senestonta Hispanio, postrestinta en la ĝenerala konkuro por la moderna civilizo.

Suzana kaj la ĉasistoj de muŝoj estas kunmeto de naŭ rakontoj kaj unu novelo, kiu donas sian titolon al la tuta kolekto. Post ses-paĝa enkonduko pri la aŭtoro kaj lia verkaro, la naŭ rakontoj (p. 11-47) bildigas kun pesimisma realismo la superregon de emocioj kaj neraciaj inklinoj en diversaj vivdecidoj.

Tiele okazas en la apenaŭ skizitaj scenoj de La abismo, Lacaj konsciencoj, La ombro, Trista hejmo, Manjo, Kuracista nokto, La pigrulo, Manjo la Nigra kaj Vagantoj ĝis la titoldona Suzana kaj la ĉasistoj de muŝoj (p. 49-156), kies 29 ĉapitroj prezentas kvazaŭ alian vivon de la soleca ĉefrolulo de La arbo de la sciado. La kadro estas eksterlanda laborvojaĝo, kiun interrompas la puĉo kaj sekva milito en Hispanio. La ĉefrolulon surprizas tiu situacio, kiam li estas en Francio, kaj ni akompanas lin en liaj peripetioj, elstare en ia amafero, ĝis lia reveno en la patrolandon.

El la vidpunkto de la enhavo, la verko, kiel la cetera verkaro de Pío Baroja, estas atestaĵo de science kaj humanece subevoluinta Hispanio.

El la vidpunkto de beletra stilo, la verko alportas nenion novan en la panoramo de la verkistoj, kiuj provis reinventi la hispanan naciismon post la sinko de la Hispana Imperio en 1898.

La traduko sekvas la spurojn de Fernando de Diego, tamen malpli lerte, pli haste ol la majstro.

Resume pri la valoro de la verko, ĝi ĉefe konsistas en tio, ke ĝi atestas la pesimisman memkomprenon de granda parto de la hispana intelektularo en la 20-a jarcento en stilo lingve nekomplika, kiun la traduko ne ĉiam lasas tiel simpla.

Movado: Trejnado

Intensa AMO ĉe Danubo por naski novan movadan ardon

Stefan MacGill

La sukcesega okazigo de la unua AMO — ne forgesebla — en Hungario konfirmas, ke la E-movado havas nun efikan instrumenton por renovigi la laborfortojn en Esperantujo kaj sisteme trejni E-aktivulojn tra la tuta mondo por naski pli ardan laboron por Esperanto.

La seminaria serio pri Aktivula Maturigo (AMO) estis inde lanĉita per la sukcesa okazigo de AMO-1 en Horány, Hungario, inter la 21-a kaj 24-a de marto. Kvante modesta — dudeko da seminarianoj, kompense kun bonkvalita enhavo kaj altnivelaj diskutoj. Tiom intensis la sesioj, ke oni apenaŭ rimarkis la apudajn panoramojn de Danubo. La seminario okazis kadre de JER, junulara aranĝo de Hungara Esperanto-Junularo, kiu altiris preskaŭ kvindek partoprenontojn entute.

En bonveniga alparolo la vicprezidanto de UEA, Stefan MacGill, skizis siajn imagojn pri UEA en trejnprogramoj: ĝi devas preni avangardon, kaj ne plu lasi la kampon al landaj asocioj aŭ aliaj projekto-bazitaj agantoj. UEA agnosku la valoron de tiuj grupoj kaj evoluigu partnerajn rilatojn kun ili, por tiel formi, kune kun la AMO-propono de UEA mem, koheran mondskalan trejnprogramon. Pruvo de ĝia bezono estas la granda deziro okazigi seminariojn (vidu la apudan kadron).

Enkonduke, la kvar pliaj gvidantoj prezentis sin. Sekvis programero “Kiel labori internacie” kune kun diskutoj kaj prezentaĵoj de unuopaj seminarianoj, el kiuj tri junaj agantoj alvenis pere de stipendia helpo donita de UEA.

La unuan teman sesion gvidis Veronika Poór, estrarano de TEJO, el Hungario, kun la temo “Kiel organizi lokan grupon”. Ŝi malfermis amason da pli vastaj temoj: i.a. grupdinamiko, konflikt-solvado kaj la ecoj de celoj. La prezentaĵo finiĝis per praktika tasko, fiksi celojn por si mem, por loka grupo, por landa organizaĵo aŭ alia, laŭ la kategorioj Vizio, Misio, Valoroj, Celoj, Strategio kaj Agoj. Ĉiu laboris unuope por elekti nivelon kaj difini enhavon por tiuj ses kategorioj. Poste en grupoj (persona, loka, landa, alia) la unuopuloj devis kunlabori por krei grupajn solvojn kaj fine raporti pri ili. Do, la ekzerca valoro estis ne nur enhava, sed krome sperti mem la disciplinon bezonatan en grupoj por solvi opini-diferencojn kaj veni al interkonsento.

Sekvis komisionano de UEA el Usono, Orlando Raola, kiu feliĉkoincide feriis en Hungario. Lia prezentaĵo temis pri la diversaj mesaĝoj, kiujn ni pretigu por persvadi iun interesiĝi pri Esperanto aŭ eĉ lerni ĝin. Tio retuŝis temojn el aliaj intervenoj kaj spronis al viglaj kaj stimulaj intervenoj. Konstato estis, ke kelkaj potencaj argumentoj dependas de la nune unika kaj minoritata pozicio de la lingvo kaj malaperus aŭ transformiĝus, se la lingvo fariĝus pli vaste uzata komunikilo.

“Kiel pretigi gazetarajn komunikojn” — jen la temo de Lu Wunsch-Rolshoven el Germanio, kiu pretendis, ke bone preparita komuniko povas tre kostefike diskonigi Esperanton per amaskomunikiloj. La pretigo povos okupi dekon da horoj por la diversaj preparaj taskoj — tekstopretigo, kunmeti adresaron, telefoni kaj retelefoni al ĵurnalistoj. Se la teksto disiras eble al trideko da ĵurnalistoj, kaj se unu aperigas ĝin en loka gazeto, ĝi povas atingi dekojn da miloj da legantoj. Li prezentis konsilojn pri la stilo, longeco kaj enhavo de bonaj komunikoj. La sesio enhavis praktikan ekzercon: seminarianoj ene de dek minutoj devis pretigi nacilingve komunikon pri iu evento.

Petro Baláž, el Slovakio, pritraktis la temon “Kiel eluzi modernajn komunikajn teknikojn”. Pli frue Orlando Raola pensigis nin pri la komunika enhavo — kion ni komuniku por kapti la atenton de diversaj kategorioj de homoj. Petro igis nin pensi pri la uzeblaj rimedoj — kiel ni komuniku por atentokapti. Li dismetis kriteriojn por la uzado de precipe retaj komunikiloj — emfazante la rapidecon kaj neantaŭvideblecon de ŝanĝoj ĉe novaj teknologioj, kun la sekvo, ke ni ĉiam post kelkaj jaroj devas repripensi strategiojn kaj prioritatojn. La diskutoj tuŝis la temon de la teknologia abismo inter majstrantoj de modernaj komunikiloj kaj tiuj kiuj ne kapablas aŭ konscie decidas ne uzi ilin. Tiu abismo ekzistas ankaŭ inter esperantistoj, kaj ne temas sole pri generacia divido.

Okazis paneldiskuto, kiu krome havis la rolon de forumo. La panelon konsistigis la gvidintoj. Ekopunkto estis preparado por radia intervjuo. Ĉar la panela temo estis “Elstaraj kaj malaj ekzemploj de nia uzo de komunikaj teknikoj”, ni aŭdis diversajn spertojn ĉe radio- aŭ alispecaj intervjuoj kiuj realiĝis kun neatendita obstaklo. Oni (precipe hungarparolantoj) laŭdis la ĵus aŭditan 5-minutan intervjuon kun Zsófia Pataki pri la aranĝo Junulara Esperanto-Renkontiĝo (JER), ĝia ligita seminario kaj pri Esperanto entute. La intervjuon dissendis Radio Kossuth, unu el la ĉefaj radio-stacioj de Hungario. La intervjuisto starigis bonajn, pozitivajn demandojn, Zsófia respondis memfide kaj flue, emfazante nunajn atingojn kaj realaĵojn — resume la intervjuo sekvis ĉiujn konsilojn donitajn en la koncerna seminaria program-fadeno.

Difino de la plej celinda aĝgrupo venis al diskuto. Estas konate, ke granda parto de la Esperanto-parolantoj kaj eĉ pli de la funkciuloj eklernis inter la aĝoj de14 kaj 25 jaroj. Ili ankoraŭ ne havas antaŭjuĝojn, pretas sorbi novaĵojn, entuziasmi pri ili, kaj Esperanto donas al ili rapidan uzeblon. El la publiko venis kontraŭargumento, ke ni celu freŝajn pensiulojn, ĉar ili finfine havas tempon okupiĝi pri kio ajn, kaj ili en Esperanto povas atingi bonegan lingvan nivelon kaj tio unike per Esperanto sukcesas. Tio levis konstaton pri nia “mankanta generacio” inter 30- kaj 50-jaruloj, kiuj okupiĝas pri kariero kaj familifondo, kaj ni aŭdis ideojn kiel igi tiujn homojn tamen ne plene malaperi, ekzemple per okazigo de allogaj aranĝoj por familioj.

En la lastataga sesio, ni esploris la meĥanismojn laŭ kiuj novaj (sed bonaj) ideoj aŭ inventaĵoj estas akceptataj, unue de pioniroj, poste de ĉiam pli granda grupo de adoptantoj — laŭ tiu modelo, Esperanto restas en la frupionira stadio.

Samtage la seminariantoj admiris murmapon de nove aperinta kontinento Azanio, kun ses landoj. Ĉiu seminariano eniris ses landajn grupojn; la gvidanto de la rolludo, Stefan MacGill, disdonis rolojn al ĉiu grupo kaj starigis la taskon pretigi sin por partopreni en la fondokunsido de Kontinenta Komisiono. La ludo emfazis la malfacilaĵojn veni al konsento, kiam diversaj partioj havas kontraŭdirajn dezirojn. Tamen en la fino fondiĝis la komisiono kun konsentita laborplano.

Fine, ni konkretigis planojn pri disvastigo de la seminariaj materialoj — pluraj estis jam dum la seminario lokitaj en dumtempa vikiejo, poste ili trovos daŭran hejmon. Krome planatas ebloj por interaktiva diskutado — por ricevi raportojn pri atingoj de seminariintoj aŭ uzado de la lernitaĵoj. Plia plano estas la iom-post-ioma arigo el la sinsekvaj seminarioj de serio de gvidiloj pri plej diversaj aspektoj de la evoluiga laboro, kiu praktike utilos al mezumaj aktivemuloj. Entute, la seminario arigis bone kvalifikitajn agantojn, kune kun lernema, diskutema diversaĝa publiko — solida modelo por la pluiro. Estis rikoltita serio da tre entuziasmaj impreso-tekstoj, kiu iel pravigas la seminario-ferman aserton: “La unua AMO — neforgesebla!”

Senĉesa AMO tra la jaro

Entute sep seminarioj okazos en 2014 en kvar kontinentoj. Do la programo firme survojas. Pro kunlaboro inter TEJO kaj UEA dum la ĵusa estrarkunsido, ekfloris neatendita AMO: okazos plia seminario kadre de la ĉi-jara IJK. Ni celos similan nombron da seminarioj ĉiujare. Modesta financado deflanke de UEA estas certigita por la cetero de 2014 kaj por 2015. Jen la programo ekde nun:

  • AMO-2 en Sidneo, Kanado, julio 9-10. Iru al http://esperanto-usa.org kaj elektu ligon dekstre.
  • AMO-IJK en Fortalezo, Brazilo, julio 18-25 (precizaj datoj de AMO decidotaj). Por informoj pri IJK iru al: http://ijk.brazilo.net/. Informoj pri la seminario aperos tie tuj kiam eble.
  • AMO-3 en Siano, Ĉinio, aŭg 16-23. Iru al http://www.esperanto.cn/amo.
  • AMO-4 kadre de la Itala Kongreso en Fai della Paganella (Trento), Italio, aŭg 23-30. Iru al: http://kongreso.esperanto.it. Informoj pri la seminario aperos tie tuj kiam eble.
  • AMO-6 kadre de KAEST en Modra-Harmonia, Slovakio; nov. 13-16. Pri la scienca aranĝo KAEST iru al http://kaest.ikso.net/; AMO okazos plejparte antaŭ aŭ post KAEST en anoncotaj datoj.
  • AMO-7 en Aneho (apud Lomeo), Togolando, en la lasta semajno de decembro, 2014, kadre de la 22a Togolanda Esperanto-Kongreso (TEK), organizita de UTE. Ties retejo: http://unuighotogolandaporesperanto.jimbo.com Numero 5 estas rezervita por envicigi la AMON de IJK. Jam alvenis tri proponoj por la sekva jaro (el Pollando, Kubo kaj Svislando). Baldaŭ ni pretigos petilon, cele al decido ĝis la ĉi-jara UK pri la programo por 2015.

Trejnadoj aktivula kaj instruista — ambaŭ por ni esencaj

La raporto de Unesko pri la kvalito de instruado en la mondo (vidu Malferme sur la paĝo 99) ja malfermas temon por ni esperantistoj. La raporto substrekis la gravecon disponi je adekvata stoko de bone trejnitaj instruistoj. Svarmas tra nia movado proponoj aliri politikistojn kaj edukinstancojn por akiri la rajton instrui Esperanton en lernejoj, devige aŭ laŭelekte. Tiaj petoj bezonus pli zorgan preparadon — ĉiam neglektata paŝo estas samtempe proponi apogon por programo de instruista trejnado. Ni bezonas solidan grupon de instruistoj kapablaj apliki al nia lingvo modernajn teknikojn el la nuntempa lingvo-pedagogio. Tia peto testus la veran sintenon de la politikistoj/edukistoj, ĉar fari tion serioze kostus rimedojn kaj monon kaj instalus la infrastrukturon necesan por sukcesa kaj daŭripova programo de E-instruado. Kiel diris nia pionira pedagogo d-ro István Szerdahelyi post la fondo de la katedro en la universitato ELTE en Budapeŝto: “Nun nia tasko estas instituciigi Esperanton.” Tion ni ne atingos per lozaj kaj izolaj aliroj; tiu instituciigo devas okazi diversnivele, inkluzive de kohera programo de oficiale rekonata instruista trejnado.

La konturoj de la AMO-programo iom post iom firmiĝas kun intensa propono. Revindas simile intensa programo por instruista trejnado; la bezono egale grandas. Iam ni revivigos la projekton Modula Instruista Trejnado en Esperanto (MITE) de ILEI, kiu forfalis nur pro manko de financo kaj laborfortoj. MITE donus pli solidan, varian kaj flekseblan kadron por la trejnado, kun ebloj por akiri nivelon de oficialeco por la trejnitoj. Ĝis tio stariĝos, gravas flegi la nunan proponon; ĝuste nun disiras informoj pri la oficiala 3-jara 24-kursa programo de postdiplomaj studoj pri interlingvistiko kiu ekos en septembro 2014 ĉe Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, Pollando. Tiu kurso inkluzivas specialiĝon pri instruista trejnado; kelkaj stipendioj estos refoje proponataj de UEA kaj ESF por faciligi la partoprenon de indaj studentoj. Informojn pri la kursaro kaj universitato vidu sur la paĝo 111 aŭ ĉe: http://bit.ly/1gI8BNv.

ILEI proponas en julio 2014 du sinsekvajn semajnajn intensivajn kursojn en la Interkultura Centro Herzberg pri lingvokono kaj metodiko de instruado inter la 19-a kaj 26-a de julio kaj inter la 27-a de julio kaj la 3-a de aŭgusto. La du kursoj havos iujn komunajn elementojn kaj kelkajn unikajn. Eblas aliĝi por iu ajn el la unu-semajnaj kursoj, aŭ al ambaŭ. Vidu ĉe http://bit.ly/1liw4bz.

Restas ĉiam la programo de distanca trejnado, Reta Instruista Trejnado (RITE) ĉe edukado.net, kiu havas ankaŭ stipendiajn alirojn. Ĝi proponas mentoratan trapason de stud-moduloj, kun multe da vidbenda materialo, ekzemple el modellecionoj. Vidu ĉe http://www.edukado.net/klerigejo/rite/celoj.

Instruista Trejnado (IT) kaj Aktivula Maturigo (AMO): jen du kampoj kiuj ekzemplas la bezonon kaj valoron de konkretaj projektoj kiuj realigas la celojn de nia Stratosfera Plano. Ege gravas tiu ligado de la grandaj supernubaj celoj kun agado en ternivela atingeblo de niaj membroj kaj agemuloj. Se renomi momente la programon AMO, jen utila paro: Aktivula Trejnado (AT) kaj Instruista Trejnado (IT). Tempo nun por starigi novan (sed pli produktivan) formon de la siatempe fama ATA-ITA-debato.

Nova kurso: UAM

Ĉu studi interlingvistikon kaj esperantologion?

JES, se vi interesiĝas pri la stato de la internacia komunikado, pri la motivoj kaj strukturoj de planlingvoj.

JES, se vi volas ekscii pli pri lingvistiko, la literaturo kaj historio de Esperanto helpe de konataj E-fakuloj (ekz. Věra Barandovská-Frank, István Ertl, Katalin Kováts, Humphrey Tonkin).

JES, se vi ŝatas esplori kaj diskuti pri aktualaj problemoj de ĉi tiuj terenoj en internacia rondo — via loko estas inter la gestudentoj de la nova interlingvistika grupo.

JES, se vi estas juna aŭ freŝbakita E-parolanto — vi estas bonvena akiri novajn konojn kaj prezenti viajn freŝajn ideojn; se vi estas matura esperantisto — vi estas bonvena. Venu profundigi viajn sciojn kaj dividi viajn spertojn.

JES, se vi volas profesiiĝi kaj akiri universitatan kvalifikon pri interlingvistiko kaj esperantologio — decidu studi ĉe la IS de UAM!

Certe en UAM, Poznano

La Interlingvistikaj Studoj de Universitato Adam Mickiewicz (IS de UAM aŭ simple AMU), en Poznano (Pollando) jam de 1998 regule proponas siajn 3-jarajn postdiplomajn studojn pri interlingvistiko kaj esperantologio en ekstera formo: estas necese pasigi nur unu intensan semajnon en UAM ĉiusemestre ĉar inter la semestraj sesioj la lernado okazas per la reto kun la helpo de la kursgvidantoj. La tria jaro ebligas specialiĝojn: pri internacia kaj interkultura komunikado, interlingvistiko, lingvistiko kaj literaturo de Esperanto, tradukado kaj instruado. La lasta estas tre grava kaj la plej altnivela formado de Esperanto-instruistoj. Post plenumo de ĉiuj ekzamenoj kaj sukcesa pretigo de diplomlaboraĵo la partoprenantoj ricevas atestilon de plenumo de interlingvistikaj studoj.

La kvina grupo finos siajn studojn en septembro 2014 kaj nova grupo estas planata. Kandidatoj ne nur el Pollando, sed ankaŭ el proksimaj kaj malproksimaj landoj estas atendataj al tiuj unikaj studoj. Ja favoraj trajn- kaj flugkonektoj ebligas la semestre unufojan ĉeeston.

Studprogramo, kondiĉoj kaj aldonaj programoj (interlingvistika simpozio, kultura renkontiĝo Arkones kaj ekskursoj) troveblas sur la retpaĝoj de IS: http://www.amu.edu.pl/~interl/. Por aldonaj demandoj kaj aliĝilo kontaktu la stabon (i...@amu.edu.pl). La profesorino Ilona Koutny, fondinto kaj gvidanto de IS, bonvenigas vin.

EEU: Jubilea Kongreso

10-a Kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio, Kroatio, de la 6-a ĝis la 12-a de julio 2014.

Justa lingva solvo en EU

Zlatko Tišljar

La kongresanoj de la deka jubilea kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) diskutos pri la temo “Justa Eŭropo — justa lingva solvo en EU — malmultekosta komunikado”, kion aparte substrekis en sia deklaro la kroata ŝtatprezidento Ivo Josipović, kiu aŭspicias la kongreson, pro tio ke lia prezidenta programo ĉefe enhavis la celon realigi pli justan Kroation. Li diris ankaŭ ke li mem subtenas Esperanton ĉar ĝiaj celoj, paco kaj amikeco, kongruas kun liaj politikaj kaj personaj celoj. Li invitis delegitaron de EEU al aparta akcepto en junio ĉi-jare.

La tema parto de la kongreso estas tre serioze preparita. Prelegos fakuloj kaj politikistoj, inter kiuj du neesperantistoj, la universitata profesorino Jagoda Granić kaj Milorad Pupovac, parlamentano de Kroatio. Krome, eblos aŭskulti tutan aron da tre diversaj prelegoj de konataj esperantistoj kaj partopreni en diskutoj pri la estonto de EEU, pri la rolo de lokaj E-grupoj, kadre de kunveno de Verduloj Esperantistoj, Eŭropo Demokratio Esperanto (EDE) k.a. Dum la kunsidoj de la asembleo de EEU oni elektos novan estraron, raportos pri projektoj kaj prezentos planojn por la estonto. La kultura programo abundas: koncerto de operarioj de Neven Mrzlečki, koncerto de la grupo Druyd, kies ĉefinstrumento estas la aŭstralia diĝeriduo, koncerto de Kaja Farszky per marimbo kaj aliaj perkutinstrumentoj, folklora koncerto, teatraĵoj kaj kantkoncertoj de Saša Pilipović kaj Georgo Handzlik, teatraĵo de la svisa profesia rokteatro UMS...

Ekskursoj al belegaj lokoj ĉirkaŭ Rijeka ĉe la adriatika marbordo, antaŭkongreso en regiono de la plej belaj naturvidindaĵoj mediteraneaj. Vizitoj al interesaj kulturallogaĵoj kiel ekz. nova moderna moskeo ktp. En Kroatio estas bonaj rilatoj inter esperantistoj kaj la nacilingva ĵurnalistaro kaj estos aparte atentataj kunlaboro kun ili kaj servoj por ili.

La estraro de EEU decidis plilongigi la rabatan limtempon validan ĝis la fino de marto al la fino de aprilo. Venu do al bela mediteranea regiono kaj spertu belegan naturon en facile atingebla parto de Eŭropo.

Informoj pri la kongreso: http://eeu-kongreso.webnode.com

Zlatko Tišljar estas sekretario de EEU

Recenzo

Modesta mondo

Sten Johansson

Mara stelo. Novelaro. Julian Modest. Moskvo: Impeto, 2013. 111p. 20cm. ISBN 9785716102514. Prezo: € 9,90

Jam de tridek jaroj la bulgaro Julian Modest (pseŭdonimo de Georgi Mihalkov) donas al nia literaturo novelarojn, romanetojn, teatraĵojn kaj priliteraturajn eseojn. Per sia rakonta prozo li kreis apartan “Modestan” mondon, uzante specife propran stilon. Tiun vojon li pluiras per la novelaro Mara stelo, tamen mi trovas en ĝi ankaŭ certagradan evoluon kompare kun pli fruaj verkoj.

La novelojn de Modest karakterizas simpla rakontado en tono meditema, iom melankolia, ofte ia ekstertempa aŭ eksmoda etoso en kampara aŭ vilaĝa medio. Kelkfoje oni trovis ankaŭ troan naivecon, ĝene edifan intencon kaj — eble plej tipe — superfluan emon eksplicite klarigi kaj interpreti tion, kion leganto normale sagaca jam delonge mem komprenis. En Mara stelo oni retrovas spurojn de ĉio ĉi, tamen la aŭtoro nun bridas la edifadon kaj troan klarigadon, kio estas bonvena evoluo.

Jen kaj jen oni trovas en noveloj de Modest kritikan traktadon de la moderna socio. En Mara stelo tio rilatas precipe al ekscesoj de la postkomunisma kapitalismo en Bulgario.

Eble la plej granda talento de Modest estas per kelkaj mallongaj frazoj scenigi la lokon kaj situacion, kie ekas lia rakonto. Tuj la leganto trovas sin tie, preta aŭskulti, kio okazos. Konkrete kaj efike li prezentas la medion kaj tempon, la veteron aŭ sezonon, kaj la ĉefajn personojn.

Kelkfoje temas pri rakonto en rakonto, tio estas la mio renkontas iun, kiu rakontas, kion li spertis. Alifoje la leganto estas invitita mem ĉeesti la eventojn de la novelo.

La plej malforta flanko ĉe Modest kutime estadis la finoj. En Mara stelo multaj rakontoj havas tute taŭgan finon, sed troveblas ankaŭ kelkaj finoj ne tre sukcesaj.

El la 21 mallongaj noveloj mi mencios kelkajn, kiuj plaĉis al mi. La kulpo estas originala, humura kaj surpriza rakonto pri maljunulo kaj hundo. En La lasta rideto ni renkontas familiajn rilatojn, kie Modest prudente ne tro multe klarigas. La memmortigo de Tanja estas amarega dramo, kie la aŭtoro lasas al la leganto juĝi kaj konkludi. Mara stelo estas iom naiva satiro pri moderna socio kun plaĉe absurdeta nuanco. Raŝo, Viktor, Stavris estas trafa, interesa rakonto pri knabo en la nuna socio. Vira doloro estas humura, amara, trafa rakonto kun bona fino. Vulpa restoracio estas originala, pensinda novelo kun amara fino.

Mi tamen trovis ankaŭ rakontojn, kie la aŭtoro refalis en siajn iamajn mankojn. Ekzemple La fera barilo estas parabolo tro evidenta kun ege edifa fino. La mevoj ne forflugas en la pluvo prezentas amrilaton de gejunuloj, sed ĝia fino estas tro melodrama. Tendaro por ŝtelistoj havas finon tute stumpan.

La stilo de Modest estas simpla, tradicia, trankvila. Li koncize kaj precize priskribas mediojn kaj personojn. Psikologiaj trajtoj estas nur subkomprenataj. En liaj personpriskriboj oni trovas detalojn, kiuj varias de banalaj ĝis nekutimaj, iufoje eĉ strangaj. Ofte — precipe pri virinoj — li mallonge karakterizas la vizaĝon, precipe la okulojn. Li ŝatas nomi kolorojn en tute propra maniero. Jam konata estas la ĉokoladkolora kostumo, kiu reaperas en pluraj noveloj, ankaŭ en ĉi tiu novelaro. Ĉi-verke ni trovas ankaŭ ĉokoladkolorajn harojn kaj eĉ vizaĝon. Okuloj havas kolorojn de olivoj, kolomboj, perlamoto, figoj, ĉerizoj, sukceno, juglandoj kaj alio.

Kelkaj priskriboj ŝajnas pli strangaj ol trafaj, kiel ekzemple nigran densan hararon, similan al brasiko (p. 88). La plej ŝatata vorto de Modest tamen estas nesenteble, kiu en proksimuma senco de nerimarkeble reaperas multfoje en ĉiu lia verko, kaj same ĉi tie.

La eldonejo ne sufiĉe poluris lingve, nek kontrollegis la verkon, kio ja estas ofta manko ĉe Esperantaj eldonaĵoj.

Malgraŭ kelkaj malfortaj flankoj rekoneblaj, mi trovas la novelaron Mara stelo leginda, kaj parto de ĝi prezentas bonan imagon pri la “Modesta” mondo.

UEA: Estrarkunsido

Tagordo plenplena de gravaj diskutoj

La Estraro de UEA kunsidis en Roterdamo de la 28-a ĝis la 30-a de marto, dum entute 21 horoj. Por internacia organizaĵo kiel UEA ne sufiĉas kontaktoj per interreto. Sufiĉe regule estas necese kunsidigi la estraron en Roterdamo. La altnivelaj diskutoj kaj la rezultoj de la marta kunsido pravigas la neceson de tiaj kunsidoj.

Surloke ĉeestis ĉiuj estraranoj escepte de José Antonio Vergara, kiu ŝparcele partoprenis la kunsidon per skajpa konekto. Deflanke de TEJO partoprenis Veronika Poór; la ILEI-prezidanto Mireille Grosjean ne povis veni, sed ĉeestis skajpe la traktadon de Kapabligo.

La kunsido laboris laŭ detala tagordo kiu traktis ĉiujn agadkampojn de la Strategia Laborplano. Komence kaj fine oni dediĉis fokusitan atenton al la financoj kaj administrado de UEA. La spezokonto de 2013 montras sufiĉe grandan deficiton, i.a. pro la relative malgranda UK en Rejkjaviko kaj malkresko de la membraro. Ankaŭ ĉi-jare UEA certe registros deficiton. Tial la Estraro donis multe da atento al membrovarbado kaj donacvarbado, kaj konstatis la bezonon laŭeble ŝpari ĉe la organizado de la UK en Bonaero. Pri nova vendostrategio por la Libroservo la Centra Oficejo ellaboros planon en la venontaj semajnoj.

La administra situacio en la Centra Oficejo estas stabila, sed komenciĝis planado por la emeritiĝo de la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller, en aprilo 2016. La Estraro provos aranĝi la aferojn tiel, ke la posteulo de Buller estu elektita ĝustatempe por povi kunlabori kun li dum pluraj semajnoj, kio faciligos la transdonon de plej diversaj informoj kaj konsiloj pri la mastrumado de la Asocio. Tio signifos komenci la serĉadon frue en la jaro 2015.

La Estraro diskutis manierojn aktivigi kaj efikigi la Komitaton en ĝia rolo kiel la supera gvidorgano de UEA. Interalie, oni antaŭvidas proponi al la Komitato en Bonaero, la jenon:

  • Priskribon de la rajtoj kaj devoj de komitatano, kiu klarigas la atendojn al la personoj kiuj akceptas tian rolon;
  • Konkretan rimedon kaj procedon por rete diskuti kaj voĉdoni pri proponoj;
  • Dokumenton pri la traktado de intereskonfliktoj. Oni esploros ankaŭ aliajn manierojn kunlaborigi la komitatanojn dum kaj inter la kongresoj, inkluzive pri membrovarbado.

Unu mateno de la kunsido estis dediĉita al preparoj por la 99-a UK, kie la estraro pretigas kelkajn novaĵojn inkluzive de serio de UEA-seminarietoj pri temoj rilataj al la Strategia Laborplano. Krome dum duona horo okazis skajpa diskuto kun Xavier Dewidehem kaj Julia Hédoux, reprezentantoj de la Landa Kongresa Komitato por la 100a UK en Lillo. La ekstera efiko de ambaŭ kongresoj ricevis apartan atenton en la diskutoj.

Stefan MacGill raportis pri la tre pozitivaj spertoj de la unua Seminario por Aktivula Maturigo (AMO), okazinta en Hungario (temo de la ĉi-numera ĉefraporto). Danke al neatendita donaco por tiu celo, la Estraro povis krei programon de stipendioj por la venontaj ĉi-jaraj seminarioj, en Kanado, Brazilo (ĉe la IJK), Ĉinio, Italio, Slovakio kaj Togolando. Por la venonta jaro jam progresas planoj. Pri la disvolvo de edukado.net raportis Katalin Kováts per skajpa kontribuo. Por subteni ŝian laboron por la KER-ekzamenoj, UEA pagos la konstruadon de nova administra modulo en la retejo, kiu faciligas la organizadon de lokaj ekzamensesioj tra la mondo. Estis ankaŭ decidite doni oficialan aŭspicion de UEA kaj TEJO al la Someraj Esperanto-Studadoj de E@I, almenaŭ ĝis la jaro 2016.

Kreinte bazan informilon por utiligo en diversaj landoj, i.a. en la argentina UK, la Estraro ekokupiĝas pri la gazetara kampanjo ĉirkaŭ la UK kaj pri la kreo de informilaro por utiligo en la agado ĉe UN, Unesko kaj simile. Estis decidite aldoni la nomon de UEA al komuna letero de neregistaraj organizoj, kiu esprimas zorgojn pri la neglektado de homaj rajtoj kaj baza socia justeco en la planoj por la evoluiga agado de UN post 2015. La Estraro faris planojn por la plikapabligo de laborgrupoj pri eksteraj rilatoj kaj informado, kun la celo pliampleksigi kaj kunordigi la agadon sur tiuj kampoj.

Recenzo

Invit’ al diskutado

Ralph Schmeits

Eĥoj el Bembujo Elisée By’elongo Isheloke. [Embres-et-Castelmaure]: MAS, 2009. 102p. 21cm. ISBN 9782918300113. Prezo: € 9,00

Kio estas la rilato inter Esperanto kaj paco? Tiun demandon mi provas respondi de kelkaj jaroj, sed ankoraŭ ne trovis kompletan respondon. Foje mi renkontas responderon, kiel nun per ĉi tiu libro.

Kiel pluraj esperantistoj ankaŭ la aŭtoro Elisée By’elongo Isheloke vivis parton de sia vivo en tre malpaca ĉirkaŭaĵo. En la libro li raportas pri la bataloj kaj murdadoj en la oriento de Kongolando (Kongo-Kinŝaso) en oktobro 1996 kaj poste. Por savi sian vivon li ne povis plu resti en Kongolando kaj fuĝis. Kiel miloj da personoj li entreprenis longan marŝadon kun sendormaj noktoj, konstantaj timo kaj malsato kaj teruraĵoj ĉirkaŭe. Fine en novembro 1996 li atingis la rifuĝejan tendaron Nyarugusu en Kigoma, Tanzanio. Tie la aŭtoro kaj aliaj instruis Esperanton al dekoj da rifuĝintoj. Pli frue en 1993 By’elongo mem lernis dum kelkaj semajnoj Esperanton de Mateso Bilimba en internacia lernejo en Buĵumburo, Burundo. En la rifuĝejo li daŭrigis la studadon per koresponda kontakto kun Hans Bakker (Nederlando). Post Tanzanio la aŭtoro plu iris al Sud-Afriko, kie li nun restadas.

La libro konsistas el du partoj: unua parto en kiu oni legas pri la konfliktoj en la naŭdekaj jaroj en la oriento de Kongo-Kinŝaso kaj najbaraj landoj. Kaj ankaŭ pri la politika historio kiu antaŭis la konfliktojn. Laste pri la fuĝo de la homoj kiuj vivis en tiu regiono. La dua parto temas pri la kulturo kaj vivstilo en Bembujo, la lando de la bemboj kaj de kie la aŭtoro devenas. Bembujo troviĝas en la sudo de la konflikta regiono, borde de la grandega lago Tanganjiko. Ĝi estas riĉa je naturo kaj pejzaĝoj, je ercoj kaj mineraloj kaj je kulturo. Kelkaj riĉaĵoj estas ekspluatataj de eksteruloj: ekzemple la minejojn posedas ofte eksterlandanoj kiuj apenaŭ dividas la profiton kun la lokanoj. La bemba kulturo estas indiĝena afrika kulturo kaj ankoraŭ hodiaŭ oni praktikas multajn tradiciojn. Ekzemple kiam bemba bebo naskiĝas ĉiuj vilaĝanoj festas: oni faras specialajn dancojn kaj trinkas tradician bieron. Manioko estas respektata nutraĵo: neniu eksidas sur maniokon aŭ traktas ĝin senrespekte. Liberan seksumadon oni ne akceptas kaj knabino kiu estas senvole perfortita tamen, povas esti forpuŝita el la propra familio. Ankoraŭ nun multaj knaboj estas cirkumcidataj pro tradicio.

Leginte la libron al mi ne estas klare kion la aŭtoro mem opinias pri la diversaj kulturaĵoj kaj kiamaniere li sukcesis kombini sian propran kulturon kun la kulturo de sia nova hejmlando. Eble la aŭtoro elektis raporti pri la konflikta situacio kaj la loka kulturo kiaj ili estas, sen antaŭjuĝoj. Laŭ mi li sukcesis pri tio tamen konservante personan stilon. La stilo estas foje senstruktura. Aparte en la komenco de la libro la teksto ne ĉiam havas logikan strukturon, kio malhelpis al mi sekvi la klarigojn pri la komplikaj politikaj situacioj. En la kultura parto mi trovis la stilon multe pli bona: kvazaŭ en persona interparolo kun la leganto la aŭtoro rakontas pri la bemba kulturo. Ne de distanco, sed konante ĝin de interne.

Plaĉas al mi la abundaj piednotoj kaj klarigoj en la libro. La kelkajn tajperarojn oni espereble forigos por la sekva eldono. Utila estas la mapo presita sur la dorsa kovrilo. Tio estas pli praktika ol se ĝi troviĝus sur interna paĝo. Kun plezuro mi legas lastpaĝe ke la libro estas enpaĝigita per libera softvaro.

La libro prezentas unu el la multaj kulturoj inter kiuj nun ankaŭ Esperanto estas ligilo. Inter esperantistoj malsamaj kulturoj ŝajnas esti facile prezentataj kaj tolerataj. Cetere, mi dubas ĉu per alia lingvo tio okazus malpli facile. Interalie pro tio mi daŭre ne certas pri rekta rilato inter Esperanto kaj paco. Tamen pro ĉi tiu libro mi certas ke en ĉiu lando troviĝas personoj kiuj deziras paroli pri kulturaj diferencoj kaj trovi pacajn solvojn por konfliktoj. Tiurilate grava frazo de la libro estas la lasta, dorskovrile: “La aŭtoro deziras vastan diskutadon de sia libro.” Mi esperas ke ankaŭ ĉi tiu recenzo kontribuos al tio.

Meza Oriento: Eksterteritoria kunveno

Malfacila reviviĝo, kvazaŭ lukto kun tigro

Renato Corsetti

Kelkaj regionoj de la mondo estas malbonŝancaj, ĉar la grandaj potencoj interesiĝas pri ili nur por kontraŭstari aliajn grandajn potencojn, kaj eventuale eĉ kaŭzas militojn, sed neniu faras la minimuman penon por plibonigi la vivon de la lokaj homoj. Tiu situacio estas observebla en ĉiuj aziaj kaj kaŭkazaj eksaj sovetaj landoj. La Esperanto-movado en tiuj landoj atingis sian preskaŭan morto-punkton kaj tre malfacile nun reviviĝas. Ankaŭ pro tio la tradicia Mezorienta Kunveno okazis ĉi-jare ne vere en la Meza Oriento, sed proksime de ĝi en Tbiliso, Kartvelio.

La partoprenantaro grandis, kompare kun la antaŭaj jaroj. Ni estis pli ol 50 el multaj landoj el tri kontinentoj. Multaj estis eŭropanoj kaj eĉ el Kebeko, Kanado, estis partoprenanto.

Ni multe parolis pri la loka movado. La armena movado jam ŝajnas sur la bona vojo al restabiliĝo, la kartvela apenaŭ faras la unuajn paŝojn nun, sed la ĉeesto de kelkaj junuloj estas tre esperiga. La turka movado estas forteta, sed ĝi absolute rifuzas organiziĝi laŭ la tradicia metodoj: landa asocio, kun statuto kaj sidejo. Ĉu ĝi pravas aŭ ni, la maljunaj movadanoj? En la regiono estas ankaŭ la irana movado, kiu ĉi-jare sukcesis aranĝi sian unuan kongreson. Klare tiuj najbaroj devas kunlabori kaj kunveni. Ili ĉiuj multe uzas Fejsbukon, kaj espereble tio helpos ilin resti en daŭra kontakto.

Krom la organizaj debatoj estis ankaŭ kulturaj debatoj, ĉefe pri la poemego Kavaliro en tigra felo, kiu jam estis tradukita antaŭ multaj jaroj de loka esperantisto. La eldono de la sovetaj tempoj jam de longa tempo elĉerpiĝis kaj nun la rekopiita teksto estas libere legebla en la vikio de UEA (http://bit.ly/1gHKZsv). La komisiono MONA (Meza Oriento kaj Norda Afriko) ankaŭ pretas sendi al ĉiu petanto version en PDF-formato (skribu al a...@gmail.com). Nur esperantistoj povas ĝui la verkon en traduko tre fidela al la originalo. Multaj el la aliaj ekzistantaj tradukoj estas prozaj, faritaj de sciencistoj pri la kartvelaj lingvo kaj literaturo.

Temas pri verko de la frua meza epoko, kiu iel trapenetras la kartvelan animon kaj la normalan vivon. Tute ne estas strange en Kartvelio vidi statuojn de kavaliro luktanta kun tigro por akiri ties felon aŭ de la ilustrinto de unu el la eldonoj se ne paroli pri la aŭtoro mem, Ŝota Rustaveli. Aleksandro Melnikov, konata rusa esperantisto, prelegis krome pri la lingvo Esperanto, kiu kreis sian kvazaŭetnon, alivorte pri la komuna kulturo de la parolantoj de Esperanto.

Rakontas antikva legendo, ke kiam Dio dividis la mondon inter la popoloj, la kartveloj estis diboĉantaj kaj alvenis malfrue. Tiam Dio diris: Mi jam disdonis la tutan mondon al ĉiuj. Restas nur unu peceto, kiun mi rezervis por mi mem. Bone, vi havu ĝin, ĉar mi ĉiuokaze loĝas en la ĉielo. Dio, kiel kutime, pravis, kaj do la partoprenantoj de la Mezorienta Kunveno turismis tra ĉi tiu tero de Dio kaj ĝuis ĝin.

Grandan dankon al ĉiuj kartvelaj organizintoj kaj ĉefe al Nana Ĥizambareli. La venontan jaron la kunveno verŝajne ree okazos en arablingva lando.

Nepalo: E-Turismo

Nepalo pintas kiel turisma E-centro

Bharat K. Ghimire*

Himalaja Renkontiĝo okazis de la 6a ĝis la 17a de marto 2014. Partoprenis la tutan programon entute 35 esperantistoj, kaj simila nombro nur parton. La partoprenantoj inkluzivis 5 personojn el Belgio, 4 el Francio, 2 el Svislando, 2 el Bulgario, 2 el Ĉinio, 1 el Danio kaj 1 el Pollando; ĉiuj aliaj estis nepalanoj. La ĉi-jara celo de la programo estis inviti esperantistojn de ĉiuj aĝgrupoj por ĝui la mondfamajn lokojn de Nepalo kaj florigi la Esperantan movadon en la mezokcidenta parto de Nepalo, la turisma urbo Pokhara.

Dekdutaga ekskurso tra pluraj vidindaj lokoj de Nepalo pintis en la programo kun vere amuzaj eroj kiel elefantrajdado kaj boatado kaj vidado de ĉiuj famaj montoj de la regiono. Ne mankis kulturaj programeroj: Peter Wraae prelegis pri la dana filozofo Martinus kaj poste Edward Kusters prelegante pri Belgio komparis ĝin kun Nepalo, lingve, kulture kaj etne. Pierre Bouvie el Francio prelegis pri komparo de la angla kaj Esperanto. Barbara Pohanke parolis pri sia Esperanta vivo kaj laste oni vidis filmon pri Oomoto. La tuto finiĝis per komuna vespermanĝo. La 16-an de marto ĉiuj gastoj kaj nepalaj esperantistoj kune ĝuis la koloran feston de Holi. Ĝi estas festata kiel venko kontraŭ la malvero. Ĉiuj ĉeestantoj tagmanĝis en Esperanto-domo pladojn preparitajn de NEspA-volontuloj. Oni kantis kaj babilis dum tiu lasta tagmanĝo. La saman tagon okazis adiaŭa vespero en la halo de la Marsiyandi-hotelo en Thamel kun vespermanĝo. Maja Grova el Bulgario rakontis pri sia lando kaj ĝia kulturo. Ilse Jacques, tre speciala gasto, emocie dankis al la organizintoj pro la realigo de la Himalaja Renkontiĝo, danke al kiu ŝi kiel handikapulo povis viziti Nepalon.

La ĉi-jara HR estis sukcesa pro diversaj kialoj. Ni povis propagandi nian lingvon en la mezokcidenta parto de Nepalo, okazis 7 gravaj prelegoj en Kathmandu, Ĉitŭon kaj Pokhara, la samideanino Ilse povis turismi la tutan programon per rulseĝo. Ni esperu ke la celo de la HR, nome la disvastigo de Esperanto en nia lando, pli kaj pli sukcesos.

La 11-a Himalaja Renkontiĝo okazos de la 26-a de februaro ĝis la 8-a de marto 2015, en la okcidenta parto de Nepalo, Pun Hill, kie de la hotelĉambro oni povas vidi la montojn Dhaulagiri, Machapuchhre, Annapurna kaj aliajn.

TEJO Konkurso

Nur la sendube premiindaj, sed ne ĉiuj

Łukasz Żebrowski

Verŝajne la plej multaj el vi aŭdis pri la konkurso “Partoprenu IJK-n”, kiun okazigas TEJO kaj per kiu ni ĉiujare vojaĝigas kelkajn homojn el la tuta mondo al Internacia Junulara Kongreso. La fontoj por vivteni la fonduson estas donacoj kaj parto de la profito de IJK-j. El tio oni financas la partoprenon kaj vojaĝon de kelkaj aktivaj gejunuloj. Surloke kaj post la kongreso ili ricevas iujn taskojn realigendajn por IJK. Kutime temas pri iuspeca helpo en la organizo, kontribuo al la programo de la kongreso kaj verkado de raporto post ĝi. Tiel ni celas doni tiun tre valoran sperton, kiu estas aktiva partopreno en IJK, al tiuj, kiuj ne povus facile mem realigi ĝin.

Ĉi-jare bedaŭrinde ni havis aparte malfacilan financan situacion. La buĝeto de la konkurso estis malpli granda ol ĝi estis lastatempe. Unue pro ĝeneralaj financaj malfacilaĵoj, kiujn nun TEJO havas, kaj due pro la fakto, ke niaj lastaj kongresoj okazis en lokoj, kie ni ne povis esperi pri multnombra partopreno kaj konsekvence pri signifa profito. Aliflanke grave rolis ankaŭ tio, ke la flugoj al la brazila urbo Fortalezo, kie ĉi-jare okazos la IJK, preskaŭ de ĉie estas sufiĉe multekostaj.

Rezulte de tio ni ne povis subvencii ĉiujn homojn, kiujn ni taksis sendube premiindaj. Fakte ĉiujare estas tiel, ke ni havas pli da bonaj kandidatoj ol niaj financebloj, sed ĉi-jare tio estis sentebla aparte forte. La situacio igis nin serĉi alian solvon: ni kreis iusence “rezervoliston” por tiuj, kiujn ni ne povis financi, sed por kiuj ni strebegis trovi financojn aliloke.

Ni prezentis nian situacion al pluraj esperantistoj kaj petis pri subteno al la kandidatoj, kiuj tre meritas ricevon de la premio. Danke al malavara helpo, la subtenkampanjo finiĝis grandparte tre sukcese, ĉar sume ni sukcesis premii kvin kandidatojn: Juan Sebastian Quintero Santacruz (Kolombio), Romualda Jeziorowska (Pollando), Nicholas Woods (Usono), Olga Ŝilajeva (Rusio) kaj Geomar Martínez Pérez (Kubo). Aldone eblis helpi ankaŭ al junuloj de Nikaragvo, de kie ni do ankaŭ havos partoprenanton, tamen en la momento, kiam mi verkas la artikolon, ankoraŭ ne klaras kiu estos.

Tiuokaze mi ŝatus tre afable danki al ĉiuj ĉi-jaraj kaj antaŭaj subtenantoj de la konkurso “Partoprenu IJK-n”, kiuj helpis kaj helpas al ni sendi junajn aktivulojn al kongresoj el kiuj ili portas nesubtakseblajn spertojn al sialanda organizo. Tia bonfaremo ene de nia komunumo estas aparte grava ne nur por la gajnintoj, sed ankaŭ por aliaj TEJO-aktivuloj, kiuj tiel ricevas fortan konfirmon pri tio, ke la laboro farata estas grava ne nur por ili, sed ankaŭ por la Esperanto-komunumo ĝenerale. Tian memfidon, sed ankaŭ fidon pri la subteno de la komunumo oni ja bezonas ĉe alprenado de diversaj defiaj projektoj. Sendube tia estos ekzemple Internacia Junulara Kongreso en Afriko, kiun ni preparas paŝon post paŝo. Refoje do mi ŝatus danki pro ĉiu, eĉ malgranda subteno, kiu ja tre gravas, ĉar ĝi ja proksimigas nin al la celo.

Łukasz Żebrowski estas prezidanto de TEJO

Recenzo

Bonvena reeldono

Floréal Martorell

Emocioj. Kantas Veselin Damjanov kaj Joëlle Rabu. Windgod Media Services, 2013. KD. Prezo: € 12,00

Tiu ĉi 45-minuta KD estas kompilaĵo de Esperanto-kantoj de du gravaj Esperanto-artistoj kiuj famiĝis en la 1980aj jaroj, nome Joëlle Rabu el Kanado kaj Veselin Damjanov el Bulgario.

Wally Du Temple tiam produktis du kasedalbumojn:

  • La unua, albumo de Joëlle Rabu titolita Pasport kun akompano de profesiaj muzikistoj, enhavis originalajn popkantojn de Joëlle kaj kelkajn de Edith Piaf en la franca, angla kaj Esperanto.
  • La dua albumo titoliĝis Veselin Damjanov koncertas en Kanado kaj fontis el koncerta turneo en la okcidenta Kanado organizita de Wally Du Temple en 1983 por la elstara bulgara baritono Veselin Damjanov. Tiu sukcesa evento kulminis per profesia registrado de liaj kantoj en la rusa, bulgara, angla, franca, itala kaj Esperanto en la Gold Rush Studio.

Ambaŭ kasedoj elĉerpiĝis antaŭ longe kaj la Esperanto-kantoj mankis en Esperantujo. Pro tio Wally decidis kompili, remastrigi* kaj reeldoni sur KD nur la Esperanto-kantojn de tiuj du kasedoj por ke la ŝatantoj povu denove malkovri tiujn portempe malaperintajn verkojn.

* Mastrigi / mastrigado. Mastrigado estas malbone konata sed gravega etapo en la arta muzikproduktado. Post la registrado kaj miksado, ĝi celas optimumigon de la muzikpecoj pritraktante la dinamikon, potencon, laŭtecon kaj sonkoloron. Eblas ankaŭ korekti eventualajn mikserarojn antaŭ la presado sur KD aŭ en aliaj formoj. Dum la mastrigado estas konstruata la sinsekvo de la muzikpecoj kaj ili estas traktataj por esti pli harmoniaj kaj havi homogenan rezulton per diversaj iloj por normaligi, kunpremi, dinamikigi, egaligi kaj specialigi la frekvencan spektron de la sono. La mastrigado valorigas la rezulton de la miksado kaj donas al la muzikaĵoj en la albumo brilon, reliefon, koloron kaj koheron inter si. Albumo ne mastrigita estas ne finellaborita projekto.

Aldoniĝis al la KD du instrumentaj pecoj, kiuj disigas la kompilaĵon en du partojn. La disko finiĝas per la plurlingva kanto Esperanto de Rabu.

Krome la KD enhavas pdf-dosierojn kun ĉiuj tekstoj de la kantoj kaj MP4-dosieron kun du videoj pri kantoj de Veselin Damjanov filmitaj en studio, kun la infanoj de Wally, kiuj estas denaskaj parolantoj de Esperanto. En la faldfolio akompananta la diskon aperas prezento de la du artistoj kaj omaĝa teksto de Joëlle Rabu al Veselin Damjanov.

Notindas ke parto de la eldonkvanto de la KD estis donacita al UEA kiel subteno al Esperanto-Fondaĵo Eŭropa.

Tre inda reeldono de gravaj pecoj de la E-lingva muziko.

Evento: KERo

Kubo KERo-umis en Viñales kaj kongresos en 2015

Maritza Gutiérrez González

Dum la lastaj tri jaroj, pro financaj kialoj Kuba Esperanto-Asocio (KEA) ne organizis tutlandan kongreson, sed anstataŭis ĝin PER tutlandaj renkontiĝoj en kampadejoj kie la naturo estas ĉefrolanto alloga kaj alirebla al multaj kubanoj. Ĉi-foje Esperantujo moviĝis al fama turisma regiono. Kuba Esperanto-Renkontiĝo (KERo) 2014 iĝis realo de la 12-a ĝis la 16-a de marto en la kampadejo Du Fratinoj en la bela naturparko Viñales, situanta en la provinco Pinar del Rio, kies montetoj, verdo kaj freŝa aero provizis nin per unika ĉirkaŭaĵo por komitate labori kaj kleriĝi, strategii kaj promeni, plani kaj danci laŭ la ritmo de tradicia kaj novtempa muziko.

La renkontiĝon partoprenis 147 kubaj geesperantistoj plus du rusinoj, unu kanadano kaj unu germano. Kiel planite, okazis elektoj de la nacia estraro por trijara mandatperiodo: estis reelektita kiel prezidanto Alberto Fernández-Calienes. Ses aliaj estraranoj kompletigas la skipon.

KEA sin preparas por novaj defioj kaj ĝia komitato decidis kongrue kun la nova strategia laborplano de UEA transsalti al novaj manieroj disdividi la laboron kaj laŭ la lokaj ebloj kaj rimedoj plu kreski kvante kaj kvalite en la landa kaj regiona agadoj. Nu, la komitato decidis laŭ propono de la nacia estraro kongresi en 2015: la 6-a kongreso de KEA okazos de la 18-a ĝis la 22-a de marto en la orienta urbo Santiago de Cuba, kiu venontjare festos sian 500-jariĝon kaj montras sin tre bona kongresa gastigonto kun forta kaj kohera movado, kie floris pluraj kulturaj projektoj, estas kursoj kaj oni planas eldoni, por la unua fojo, verkon pri la historio de Esperanto en Kubo, kio sendube igos ĝin la ĉefurbo de Esperantujo en nia lando.

Jen tre oportuna momento por inviti la internacian esperantistaron veni al Kubo en marto 2015 por kongresi kaj plu konatiĝi kun la kuba Esperanto-movado. Profitu la okazon sperti la unikan etoson de la plej kariba urbo: Santiago de Cuba ĉiam gastama!

Ĉinio: Filmfestivalo

E-filmfestivalo kaptis la atenton de neesperantistoj

Xiao Huoli

La 30-an de marto okazis la Pekina Esperanto-Filmfestivalo en la kunvenejo de Pekina Esperanto-Asocio. La prezidanto de Pekina E-Asocio, Nan Youli, per sia salutparolado klarigis la trajtojn kaj celojn de la festivalo kaj konigis al ĉiuj la germanan esperantiston Rainer Kurz, kiu prezidis la filmfestivalon. Siavice, Kurz diris kiel venis al li la ideo pri la filmeta konkurso de Esperanto kaj kiel li helpis ĝin, akirinte la subtenon de Germana E-Asocio: unue, li volis celebri la 125-jariĝon de nia lingvo per Esperantaj mallongdaŭraj filmoj, sed li sentis ke oni ne devas neglekti la partoprenon de tiuj homoj kiuj celas disvastigi Esperanton per sia nacia lingvo, do fine la konkurso akceptis filmetojn kies enhavo koncernas Esperanton, kvankam ne en Esperanto. Due, la festivalo estas kune aŭspiciata de lia fondaĵo kaj de Germana E-Asocio, kio donas al ĝi la forton por daŭrigi sian vojon. Dum la malferma solenaĵo Zhang Ping, el la Ĉina Radio Internacia, interpretis ĉinen por la ĉeestantaj neesperantistoj.

Post la projekcio de 4 filmetoj, nome La Fina Venk’, Esperanto geedzigas, La lingvo, kiu ligas kaj Similitudes (similecoj), la ĉeestantoj voĉdonis. La filmeto Esperanto geedzigas kiel la plej ŝatata mallonga filmo de la pekinaj esperantistoj okupis la unuan lokon.

Estis prezentitaj ankaŭ la premiitaj filmetoj de la berlina festivalo (la unua) kaj la juna ĉina esperantisto Ding Xiaosong, gajninto de la unuaklasa premio en la kanbera festivalo (la dua) per sia Esperanto muzikigas vian vivon, surloke ricevis premion.

La festivalo ne nur interesis multajn esperantistojn, sed ankaŭ kaptis la atenton de neesperantistoj, kiuj ekinteresiĝis pri nia lingvo. En la nuna reta socio, la diskonigado de iu ajn afero utiligas ne nur la tradiciajn rimedojn − multaj homoj, precipe la gejunuloj, emas uzi fotilojn aŭ poŝtelefonojn por fari videaĵojn por sin amuzi. Tio certe estas farinda ankaŭ de esperantistoj, helpe al la dissemo de nia verda idealo.

La festivalo en Pekino estas unu el la ĉeno de tuta programo. Kurz vizitis ankaŭ la marbordan urbon Tianjin, la orienta Ĉinio, kaj tie okazigis la saman festivalon. Li planas trairi Ĉinion por ke pli da ĉinaj esperantistoj havu la ŝancon ĝui, spekti kaj elekti la filmetojn plej ŝatatajn.

[FORIGITA!: bildo]

D-ro Rainer Kurz donas premi-atestilon al Ding Xiaosong

Revuo Esperanto 2014 6

Jubileo: Elstarega kontribuanto al nia Esperanta kulturo, Marjorie Boulton 90-jariĝas

Lingvoj kiel turisma vidindaĵo prezentas vastan horizonton al Esperanto

Lingvoj, Esperanto, turismo. Tute nova turisma niĉo sin prezentas al ni kiel granda laborkampo. La unua paŝo estas kompreni tiun novan koncepton

Dek Demandoj al Dennis Keefe

BEL kaj CBLIE laboras kune por enkonduki Esperanton en la registaran tagordon kaj proponas mondan kunagadon

Kolektivo: Kontraŭkanto surscenigas en Esperanto la problemojn de la migrantoj laŭ ilia vidpunkto

Malferme

Libereco kaj Esperanto

Istvan Ertl

Sed libereco foje sinonimas kun iluzioj. Multaj el ni pensis post 1989 ke Orienta Eŭropo staras antaŭ giganta kresko: kresko de ebloj, kresko de liberecoj, kaj, laste sed ne balaste, kresko en Esperantujo.

Kiam mi konatiĝis kun Esperanto, 12 jarojn aĝa, la vorton “libereco” mi pli bone konis en la hungara lingvo: szabadság. Ĝi ne nur aperis en patriotaj poemoj parkerigendaj*, sed estis ofta nomo por ĉefstratoj, placoj, eĉ kinejoj*. Fakte, en la hungara lingvo eĉ la ideoj “permeso” kaj “feriado” estas esprimataj per la vorto szabad, sed klaras ke revoluciuloj ĉiam komprenis la senc-diferencojn, kaj ne kontentiĝis per feriadaj permesoj.***

* La amo kaj liber’: plej karaj sur la ter’! / Mi por mia am’ oferas vivoflamon, / mi por la liber’ oferas mian amon. (Sándor Petőfi, trad. Kálmán Kalocsay)
* Laŭgrade cedos, kaj vanuos tute / ĉiuj kinejoj kaj cigaredmarkoj / baptitaj laŭ konstituciojuraj / aŭ milithistoriaj nomoj (Zsuzsa Rakovszky: Decline and Fall)

Mi lernis en la deviga rusa lingvo la ekvivalenton svoboda, kaj rekonis ĝiajn similulojn en la slavaj lingvoj — do, ankaŭ la signif-ironion en la nomo de prezidento Svoboda en Ĉeĥoslovakio, 1968... Malofte mi renkontis ĝin en la germana, ĝis la jaro 1989, kiam Freiheit kondukis baldaŭ al unueco, Einheit...

Kaj dum tiu tuta tempo en nelibera Hungario, kies liber-mankon oni instruis al ni ne rimarki, kunestis kun mi la Esperanta vorto libereco*. Komence, la lingvo alportis al mi la liberecon revi... pri libroj kiujn mi legos en Esperanto, kaj precipe pri la vojaĝoj kiujn mi faros per ĝi — tuj kiam mi ricevos pasporton kaj elvetur-permeson.

* Cetere, Liberec estas ankaŭ ĉeĥa loknomo, kaj tie jam okazis renkontiĝo; “libero” kaj “libro” apenaŭ malsamas. Esperanto donas la liberon aliri aliajn kulturojn aliajn enhavojn, do malfermas aliajn librojn.

Ekde 1985, dum mia studenta tempo, mi pli kaj pli libere realigis tiujn revojn. Mia persona libereco vojaĝi kaj ekkoni mediojn jen pli liberajn jen malpli liberajn ol la mia, helpis min kompreni la distancon inter libereco de persono kaj libereco de socio, kaj ankaŭ tion ke la dua ne eblas sen la unua. De Nederlando ĝis Bulgario, de Rumanio ĝis Hispanio mi vidis diversajn liber-gradojn, foje ŝokajn, foje enviindajn.

Eble, mi povintus sperti ĉion tion sen Esperanto. Sed al mi ĝuste Esperanto donis la liberon al, por, je tiuj konatiĝoj, al ĝi mi ŝuldas la malfermiĝon liberen de mia mondrigardo. Ĉu eblas alie, kiam oni havas amikojn je kelk-kilometra distanco, sed ankaŭ la Berlina muro, inter ili?

Sed libereco foje sinonimas kun iluzioj. Multaj el ni pensis post 1989 ke Orienta Eŭropo staras antaŭ giganta kresko: kresko de ebloj, kresko de liberecoj*, kaj, laste sed ne balaste, kresko en Esperantujo. Dudek kvin jarojn poste, ni vidas ke malmulto el tio realiĝis. (Bonŝance, Orienta Eŭropo, kaj Eŭropo ĝenerale, malpli pezas nun en la monda ekvilibro de Esperantujo.)

* Mi apenaŭ kuraĝas mencii ke en Esperanto libereco enhavas ankaŭ brilecon kaj ebriecon, sed bonŝance plia litero helpeme distingas ambaŭfoje.

Malfermiĝis tamen aliaj liberoj. En la riĉa parto (duono? kvinono?) de la mondo ĉiu povas babili, societumi, kunlabori, movadumi en kaj por Esperanto per komputilaj retoj. Multo kiu ŝajnis utopia eĉ antaŭ dudek jaroj, nun realiĝis. La sekvo el tio estas evidenta (evitenda?) kaj ofte priskribata: malinstigo al rekte fizikaj agadformoj Ĉu grave?

Libereco estas samtempe respondeco. Laŭ la hungara estetikisto Ákos Szilágyi: “Libereco estas mirinda, sed ĝi nenion signifas sen liberaj homoj; en si mem ĝi estas malplena. Ofte okazas ke homo kutimiĝinta al sklaveca dependo kolapsas sub ĝia ŝarĝo, ne sciante kion fari pri sia gajnita aŭ akirita libereco. Sklaveco estis por li multe pli intima, hejmeca, agrabla. Ne estas hazardo ke libereco malplej taŭgas por fabriki el ĝi politikan religion, almenaŭ amasreligion. Libereco estas ligita al unuopulo, ne al amaso. Se homo individue, en sia propra vivo ne kapablas doni al ĝi sencon kaj enhavon, tiam ĝi iĝas malplena kaj prema. Ĝi senesperigas. Kaj, fakte, en la moderna amas-socio ege multaj ne havas tiun kapablon.”

Estus ega troigo paroli pri sklaveco rilate pli fruajn stadiojn de nia movado, kvankam al la ideo de fina venko multaj ja sklavis... Kontraste, la vortoj pri libereco ligita al unuopulo trafas por nia nuna komunumo. Restas la defio kiel nin kunmeti ree, el puzleroj unuopulaj al harmonia bildo.

[FORIGITA!: bildo]

Istvan Ertl estas iama redaktoro de la revuo Esperanto, nuna de Beletra Almanako

Ĉi-numere

La junia numero finas etapon en la vivo de la revuo Esperanto. Ek de nun, la prioritato estas plibonigi ĝian enhavon kaj plialtigi ĝian lingvan nivelon. Por la enhavo estas multe da ideoj, kiuj estos diskutataj kun la UEA-estraro, sed ĉefe temas pri sistema serĉado de novaj talentoj kaj klopodo renovigi la kernon de la revuon.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Dennis Keefe pritraktas sub la vidpunkto de fakulo pri merkatiko kaj vigla aktivulo kernajn demandojn de la Esperanto-movado.

Lingvo-turismo: Granda novaĵo por esperantistoj, lingvoj kiel turisma “vidindaĵo” estas interesa kampo por la esplorado de la E-aktivularo. La raporto prezentas la koncepton kaj la ĝeneralajn trajtojn pri la afero.

Interlingvistiko por Esperantistoj: La unua artikolo de la serio Interlingvistiko por Esperantistoj estas granda ŝanco por ke la esperantistoj fondu novajn stud-grupojn pri tiu grava fako tra la tuta mondo. Federico Gobbo reĝisoras la serion.

Unua Alineo

Triangula AMO — iom riskoplena

UEA akceptas la riskon kaj la defion, ĉar urĝe necesas intensigo de AMO tra la tuta mondo! La tri sekvaj seminarioj pri Aktivula Maturigo (AMO) ja okazos en tri ege disaj mondanguloj. Jen plejlastaj informoj pri temoj kaj gvidantoj en tiu seminari-triopo. Informoj pri la itala seminario (AMO-4) kun ĉefgvidanto Stefan MacGill sekvos en la julio numero.

AMO 2: Sidneo, Kanado, julio 9-10

Temo: Strategio kaj praktiko de Esperanto-informado en Norda Ameriko

Gvidontoj: Mark Fettes, Humphrey Tonkin, Orlando Raola, Grant Goodall, Hoss Firoonza kaj Ĵenja Amis.

Kelkaj subtemoj: Informado diverslingva, landnivela, regiona kaj loka. Kiel doni intervjuojn; verki gazetarajn komunikojn, redakti retpaĝojn, uzi sociajn retojn. Kiel trakti la temon de la nuna UK, kiel marki la jubileon de Montevideo.

AMO-IJK: Fortalezo, Brazilo, julio 18-25

Temo: Kiel organizi lokajn grupojn, gvidi teamon?

Gvidontoj kaj subtemoj: Juliana Evandro (Brazilo): Hommastrumado, teamlaboro; Rafael Henrique Zerbetto(Brazilo): Kiel efike varbi pri Esperanto?; Veronika Poór (Eŭropo): Celfiksado, strategikreado; Olga Shilyaeva (Rusio): Projektmastrumado, lertoj por gvidantoj; Kiel krei la mondon? — trejnado pri kreemo.

AMO 3: Siano, Ĉinio, aŭgusto 16-23

Temo: Konsciigo, kapabligo, kaj praktiko de nia lingvo.

Gvidontoj: Wang Tianyi (Chielismo), Trezoro Huang Yinbao, Miaohui, Stalino Yuan el Ĉinio, Chimedtseren Enkhee (vic-prezidanto de KAEM) kaj PARK Yongsung (vic-prezidanto de la Korea Esperanto-Asocio).

Kelkaj subtemoj: Esperanto en orientaj landoj; konsciigo kaj kapabligo; demonstra instruado; Esperantaj kursoj en lernejoj kaj Retaj Kursoj; Esperanto kaj fakoj; retejoj, radio; eldonaĵoj.

Survoje al fondado de interlingvistikaj studgrupoj

Vi legos sur la paĝo 136 la unuan artikolon de la serio “Interlingvistiko por esperantistoj”, de Federico Gobbo. Ĉiu artikolo (el entute dek) enhavos bibliografion kaj proponos ekzercojn/aktivaĵojn. Nu, la revuo Esperanto proponas al la esperantistoj en la tuta mondo, ke rondoj/studgrupoj estu fonditaj, kun la celo organizi kolektivan legadon kaj lernadon de la artikoloj kaj plenumado de la ekzercoj de tiu serio. Ĉe Facebook — www.facebook.com/interlingvistiko — estis kreita la grupo Interlingvistiko por esperantistoj, kie kolektiĝos samideanoj — izolitaj aŭ partoprenantaj rondon aŭ studgrupon — por virtuale diskuti kaj interŝanĝi ideojn. Tiu grupo ankaŭ utilos por diskonigi la grupojn kiuj fondiĝos tra la tuta mondo por la studado de interlingvistiko, ĉe E-asocioj aŭ universitatoj. La unua rondo jam estas kreita: Interlingvistika Rondo de San-Paŭlo (IRS), kiu kunsidos ĉiun lastan sabaton en la sidejo de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo. Jen ŝanco ankaŭ por formado de studentaj studgrupoj, en la universitataj terenoj. Ni vidos per tiu defio, lanĉita nun de la revuo Esperanto, kiomgrade enĝaĝiĝemaj estas la esperantistoj. Ĉu en Esperantujo ni havos minimume 100 studgrupojn aŭ rondojn ĝis la fino de la jaro? Nepre sciigu la redakcion de Esperanto (u...@revuoesperanto.org) pri via agado tiucele.

Oratora konkurso

Dum la 99-a UK en Bonaero denove la Oratora Konkurso celas junularon. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro. Ĝi celas gejunulojn ĝis-30-jarajn, aliĝintajn al la UK. Partopreno estos senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Barbara Pierzak (p...@wa.onet.pl). Junaj oratoroj povos elekti inter la sube listigitaj temoj:

  • Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco;
  • Esperanto kaj socia evoluo: Kien post 2015?
  • Ĉu Interreto faligas la “murojn de miljaroj”?
  • Alternativaj vivstiloj por la nuntempa junularo.

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭ preparita teksto, sed eblos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la oratorado egalas al 10 minutoj. Oni taksos ĝin el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularo﹍oratora﹍konkurso.html.

Dek Demandoj: Dennis Keefe

“Mi esperas, ke Esperanto povos ludi gravan rolon en nova ekonomia ordo”

Fabrício Valle

Merkatiko, strategio, ekonomio, eksperimentoj, planoj, taksado de la movado. Dennis Keefe, sperta esperantisto kaj fakulo pri merkatiko, prezentas siajn ideojn pri la nuna situacio de la vivo en Esperantujo.

Dennis Keefe estas unu el niaj ses B-Komitatanoj kaj dumviva membro de UEA. Li estas usonano, sed loĝis ĉirkaŭ 25 jarojn en Hispanio, Francio, Germanio kaj Ĉinio. Li estas konata en Esperantujo ĉefe pro sia instruado per la netradicia BEK-Kurso en Hispanio, kreado de Lingvaj Festivaloj en Francio, starigo de la internaciaj eksperimentoj Esperanto-Insulo I, II kaj III (tiu lasta de Jano Klark, en Ĉinio), kaj la starigo de la Universitato de Esperanto kune kun Ron Glossop, Federico Gobbo kaj Amri Wandel. Li nun refoje duonjare loĝas en Florido, Usono, kie li provas doktoriĝi pri Edukado. Li esperas kunlabori en projekto starigi retan bibliotekon de Esperanto.

1 RE: Se vi havus 10 milionojn da dolaroj por investado en Esperanton tra 10 jaroj, kiel vi investus la tutan monon?

DK: Mi unue fokusiĝus sur la kultura kerno de la E-movado. Kiel montri al la mondo nian trezoron de libroj, gazetoj, radio-elsendoj, muzikaĵoj kaj filmoj, ekzemple? Por tion fari, indas havi bonan, belaspektan, profesian, internacian, virtualan Bibliotekon de Esperanto. Due, mi klopodus starigi longdaŭrajn, profesiajn lerno-centrojn de Esperanto (kun kursoj por lerni Esperanton, kaj kursoj por ĝin utiligi) en strategiaj kaj malmultkostaj mondopartoj: Azio, Sudameriko, Afriko. Ni pensu pri multe pli intensaj kursoj; longdaŭraj kursoj; kursoj en kaj per Esperanto. Ankaŭ, kaj tre grave, necesus krei novajn retejojn por la lernado de Esperanto, kiuj servu la tutan esperantistaron en ĉiuj landoj kaj mondopartoj (Lernu.net estas tro memcentra por ludi tiun rolon). Trie, kaj plej grave, mi pensus pri la starigo de sistemo de eksteraj rilatoj, por ke miliardoj da homoj ekaŭdu, ekŝatu kaj eklernu Esperanton. Tia inform-sistemo, bazita sur solida kultura movado, altirus homojn por lerni Esperanton. La lerno-centroj bone preparus tiujn homojn por eklaboro en la E-movadoj, inter kiuj UEA estas la ĉefa nuntempe.

2 RE: Kiel fari ĉi ĉion sen la 10 milionoj da dolaroj, dum la venontaj 10 jaroj? En aliaj vortoj, kio mankas al la movado — aŭ ĉu mankas nenio? — por ke per niaj propraj fortoj ĉio citita de vi kaj plie estu realigita?

DK: Fakte, vi pravas. Efika agado povas estiĝi sen multe da mono. Virtuala Biblioteko de Esperanto, retejoj kiuj servas la interesojn de ĉiaj esperantistoj, kaj lerno-centroj en pluraj kontinentoj povas ekzisti preskaŭ memstare, sen subvencioj. En mia propra sperto: Lingvaj Festivaloj en Francio, Ĉinio kaj Britio, kiuj ĉiuj atingis nacian televidon, fariĝis je kosto multe pli malalta ol tiu de ĉeesto de unu homo en Universala Kongreso. Simile oni povas diri pri Esperanto-Insulo I, II kaj III (en unu monato pli ol 200 horoj da instruado). Ankaŭ pri la Universitato de Esperanto, kie ekzistas tri kursoj, pli ol 100 horoj da lecionoj, kaj ĉio ĉi pro la propra donaco de la tri profesoroj: Ron Glossop, Federico Gobbo kaj Amri Wandel.

3 RE: UEA suferas pro la ŝrumpado de sia membraro. Kial tio ĉi okazas al UEA? Ĉu la nuna estraro sukcesos ŝanĝi la situacion per la strategia laborplano?

DK: La kulpo de la ŝrumpado de la membraro de UEA ne apartenas al Roterdamo, nek al la landaj asocioj, nek al la esperantistoj. La problemo devenas de ekstere. En la lastaj tridek jaroj la kapitalista sistemo ekstremiĝas, kaj tiel multe pli da atento centriĝas sur laboro kaj mono, kaj tio kio ne interesas al Wall Street, ne plu facile fruktas en nia socio. UEA kaj ĉiaj idealismaj asocioj suferas pro tio. strategia laborplano, tamen, povas helpi, sed unue ĉiuj kiuj aktivas en UEA devas legi ĝin, paroli pri ĝi, kaj antaŭ ĉio, oni devas fari konkretajn substrategiajn kaj taktikajn planojn kiuj kongruas kun iu strategia laborplano.

4 RE: Do, ĉu ni povas konkludi, ke ĉio bonas en la movado? Ĉu ĉiuj lokaj asocioj estas bone gvidataj, la landaj asocioj vigle laboras, niaj fakaj asocioj streĉe strebadas atingi la celon? Ĉu ne estas simpligo kulpigi la financan industrion? Ĝi certe kulpas pri multaj aferoj, sed ĉu ankaŭ pri la malbona situacio de la E-organizaĵaro?

DK: Nia ekonomia, socia kaj politika ĉirkaŭaĵo kontraŭstaros kaj bremsos ĉian bonan laboron nian, tamen, eblas multe pli bone kunlabori sur ĉiu nivelo en la E-movadoj. Antaŭ ĉio, estos utile komenci mezuri la rezultojn kaj zorge priatenti tiujn rezultojn. Kiom da novaj kursoj? Kiom da novaj gelernantoj? Certe, Katalin Kováts faras bonan laboron en la retpaĝaro de Edukado.net, sed tro malmultaj homoj parolas pri tio dum komitataj kunvenoj. Kaj kion diri pri informado? Se ni ne mezuras kaj poste kunligas tiun mezuradon al agoj kaj al respondeculoj, ni eĉ ne povas komenci kompreni, ĉu loka aŭ landa aŭ universala asocioj bone aŭ nebone funkcias. Post la ekutiligo de mezurosistemo, ni povas diri ke tiu aŭ tiu, tio aŭ tio bone aŭ ne bone funkcias.

5 RE: Vi delonge loĝas en Ĉinio kaj bone konas ĝin. Ĉu ni povas kalkuli pri eksterordinara disvolvado de Esperanto en tiu grandega lando? Alivorte, bonvolu priskribi kiel la ĉina faktoro eventuale povos influi sur la marŝadon de la E-movado en la cetera mondo.

DK: Ĉinio estas certe unu el la plej bonaj lokoj por disvastigi Esperanton. Antaŭ kelkaj jaroj estis 18 universitatoj en kiuj studentoj povis eklerni nian lingvon. Nuntempe la nombro ŝrumpis, sed kiel instruisto de Esperanto dum multaj jaroj ĉe la Universitato de Nankino mi dirus, ke estas eble 200 universitatoj en Ĉinio kie oni povas instrui Esperanton.Tiom vasta instruado povas okazi se oni povas lerte konstrui interkontinentan ponton kiel tiu de Esperanto-Insulo. La ŝlosilo estas krei longan, fortan kunligon kun Esperanto kaj Ĉinio. Kongreso en Ĉinio helpas, sed kongresoj estas ege tro mallongaj, kaj ne havas sufiĉe da posta efiko. Longaj kursoj, tamen, kun eŭropanoj kaj ĉinoj, vintre kaj somere, kursoj kiuj estas intensaj kaj kunlaboraj, jes ja povas havi pozitivan efikon. Se estos vigla kunlaboro en Ĉinio kun eksterlandanoj kaj ĉinoj, tio per si mem povas agi kiel forta informada kaj varba motoro por la tuta mondo.

6 RE: La ĉinoj pintas en la E-komerco. En Brazilo estas nova ne-registara organizaĵo kiu planas agadi por la ĝenerala disvolvado de la esperantista ekonomio (turismo, eldonado, organizado de eventoj, E-instruado kun profitaj celoj ktp). Ĉu tio ne estus plia konsiderinda akso por la evoluigo de Esperanto tra la mondo? Nome, mono, mono kaj mono, kvazaŭ la 10 milionoj de la unua demando, sed distribuita vaste tra malgrandaj E-entreprenoj?

DK: La ekonomia akso de Esperanto estas unu el la plej gravaj aksoj de iu ajn strategio por plua kaj pli funda sukcesigo de Esperanto. Aliaj strategiaj aksoj estas la politika, la instruada, kaj laŭ mi, antaŭ ĉio, la kultura. Ĉinio certe povas ludi elstaran rolon por la Esperanta ekonomio. Kaj se Ĉinio sukcesos kunligi la ekonomian flankon de Esperanto kune kun la instruada flanko, tio per si mem povos lanĉi novan, sukcesan disvolvon de la E-movadoj, en kaj ekster Ĉinio. Sukcesa kunligo bezonos novajn dungitojn en Ĉinio kaj alilande, kiuj laboras komerce, Esperante, kaj novajn, seriozajn, intensajn kursojn pri kaj per Esperanto. Kursoj kiuj daŭras 8 horojn ĉiutage, dum unu aŭ du monatoj, ĉar nur tiaj kursoj ebligas al ĉinoj sufiĉe bone paroli Esperanton por internaciaj komunikado kaj laboro.

7 RE: Kiu estas laŭ via opinio la plej grava pozitiva faktoro en la E-movado kaj kiu estas la granda problemo, kiun ni devas superi?

DK: La tre pozitiva parto de la E-movadoj estas, ke ekzistas homoj kiuj bone lernas la lingvon kaj kiuj verkas en ĝi. Ju pli da romanoj, libroj, poemoj, kanzonoj, filmoj, des pli bone. Pensu pri Beletra Almanako, pensu pri niaj romanoj, pensu pri Libera Folio kaj La Ondo de Esperanto, pensu pri Monato, pensu pri Retradio, pensu pri Vinilkosmo kaj tiel plu. Aliflanke, mankas en la E-movadoj sistemo-pensado kaj kunlaborado, teamo-laboro. Kiel tio kio okazas nun, rilatas al morgaŭ? Kiel tio kio okazas en Azio, rilatas al Sudameriko? Kia estas la rilato de Lernu.net kaj lokaj esperantistoj?

8 RE: Ni havas ĉiujn rimedojn por superi la mankojn cititajn de vi, per la teknologio de informado kaj komunikado (TIK), sed ŝajne, kvankam multe da esperantistoj uzas tiujn rimedojn, la tradiciaj movadaj organizaĵoj ankoraŭ ne sukcesis adaptiĝi al ĝi. Ankaŭ la tradicia labormaniero ŝajnas elĉerpita, antaŭ la novaj ideoj pri reta kunagado. Kie estas la kerno de tiu problemo? Ĉu la E-gvidantoj ankoraŭ laboras sub la signo de la unuaj cent jaroj de Esperanto?

DK: Ĉion kion TIK proponas al ni en UEA, ni povas akcepti kondiĉe, ke: ĝi plibonigu la servadon de UEA; malaltigu la kostojn; estu homcentra kaj facile utiligeblu; plibonigu la informadon; kaj ne metu nin en postan senelirejon. Ĉio ĉi bezonas movadestrojn kiuj komprenas tiajn sistemojn kaj kiuj povas kunlabori ne nur kun aliaj movadestroj, sed ankaŭ kun ideohavaj esperantistoj en kaj ekster UEA. En sia elstara libro titolata Good to Great, la esploristo James C. Collins klare montras, ke tre sukcesaj firmaoj kaj organizaĵoj antaŭe scias ĝuste kion ili volas de siaj TIK-sistemoj. Tio estas, ili bone, klare kaj celstrebe scias kion ili bezonas de siaj akiritaj TIK-sistemoj. Laŭ Collins, la TIK-sistemoj ne devas uzi la homojn; la homoj nur laŭbezone kaj oportune utiligu la TIK-sistemojn.

9 RE: En Islando, okaze de la voĉdonado pri la nova Strategia Plano vi ne voĉdonis por ĝi. Ĉu vi povas klarigi la kialon?

DK: Verŝajne mi estis la unusola kiu sin detenis en tiu voĉdonado. Mi devas pardonpeti, ĉar la dokumento estas eleganta, bone verkita, tre pensinstiga, eĉ brila. Tamen tiun sindetenon mi faris pro pluraj kialoj. Unue, mi ne povis trovi alian komitatanon krom mi, kiu tute tralegis la strategian laborplanon antaŭ ol iri al Rejkjaviko. Konsekvence, se la Komitatanoj ne sufiĉe legis la planon, ne povis ekzisti vera debato pri la enhavo de la plano. Krom tio, mankas en la strategia laborplano subplano por krei longdaŭrajn buĝetojn kiuj kongruus kun la longdaŭra plano. Fakte mankis ĉiaj subplanoj, kun la nepraj mezursistemoj kaj respondecosistemo. Pro tiaj mankoj, la dokumento ne povas esti utiligata por serioze gvidi seriozan laboron. Oni ne devas voĉdoni por grava, multjara laborplano se oni ne legis ĝin!

10 RE: En artikolo en la gazeto La Balta Ondo (http://bit.ly/keefe﹍BO), vi deklaris ke vi apogas la utiligadon de la principoj de merkatiko por lukti kontraŭ malsanaj komercaj interesoj, kaj citis grandajn korporaciojn. Diversaj movadoj kiel justa komerco, socia entreprenado, solidara ekonomio kaj similaj jam ekzistas kaj celas kreadon de ekonomio sub novaj premisoj, sed al ili mankas internacia lingvo. Ĉu vi kredas, ke Esperanto povas fariĝi lingvo de nova ekonomia ordo, iu monda ekonomio kun interna ideo? Kiu estus la vojo por tio?

DK: Mi esperas, ke Esperanto povos ludi gravan rolon en nova ekonomia ordo, sed kondiĉe, ke Esperanto restu ĉies propraĵo kaj nenies propraĵo. Sed probable, se Esperanto komencus rapide kreski, kaj rolus ankaŭ kiel komerca lingvo, tiuj malsanaj komercaj interesoj provus alproprigi Esperanton kiel sian propran ilon. Simile okazis kun la Interreto antaŭ 15 jaroj. UEA, pro eble iom tro neŭtrala sinteno, ne povas lukti kontraŭ tiaj imperiismaj kaj monopolaj organizoj. Tamen, mi esperas, ke homoj ekster nia UEA kreos asociojn por batali kontraŭ la grandaj kompanioj; se ne, la korporacioj povas forpreni Esperanton de la manoj de homoj, de la popoloj. Ke tio neniam okazu al la internacia lingvo! Povas esti, en venontaj jaroj, ke ni ankaŭ devos lukti por tiu universala flanko de la internacia lingvo.

Kalejdoskopo

Aŭdvide: Film’ Film’ Film’

La retejo Aŭdvide estas unu el la plej interesaj retejoj lastatempe aperintaj en Esperantujo, rezulto de longdaŭra aktivado kaj esplorado de la aŭtoro, Kirill Ŝvedov. En ĝi vi trovos aŭdvidan materialon en Esperanto. Kalejdoskopo rekomendas la mutan desegnofilmon Film’ Film’ Film’, ĉe http://bit.ly/audvide, kiu prezentas mojose kaj iom ironie kiel oni faras filmojn. Sed estas multe da aliaj bonegaj opcioj.

Volontuloj: E-Volontulu en Nepalo

Jen via ŝanco labori volontule por Esperanto en Nepalo kaj koni ĝisfunde tiun belegan landon. Informiĝu ĉe http://bit.ly/volontulo-nepalo

SES: UEA Rekomendas

UEA rekomendas kaj aŭspicias: SES 2014 — por ĉiuj, kiuj volas plibonigi sian Esperanton. Pli da informoj ĉe http://ses.ikso.net

Apoginde: Poŝtkarta vespero

Tridek kvar junuloj eklernas Esperanton en Dominika Respubliko kaj ili ŝatus ricevi poŝtkartojn kun kuraĝigaj mesaĝoj el aliaj esperantistoj tra la tuta mondo. Dum la fermo de la E-kurso, la 11-a de julio, ili legos la poŝtkartojn ricevitajn kaj malkovros, ke Esperanto estas vera internacia lingvo. Por sendi poŝtkarton al la novaj esperantistoj en Dominika Respubliko, bonvolu skribi al la jena adreso: Rafael Despradel; Poŝtkesto 838; 51000 Santiago de los Caballeros; Dominika Respubliko

Unesko: La maja “Malferme”, malkoncize

“Malferme” en majo resumis raporton de Unesko. Tie Stefan MacGill promesis retan aperigon de malpli konciza versio: trovu tion ĉe la enira paĝo ĉe www.ilei.info — supre ĉe “Lastaj Novaĵoj”.

Ni ĵus eksciis, ke Unesko okazigis en majo konferencon en Santiago, Ĉilio por prepari la vojon por pli grandskala konferenco en 2015 en Seŭlo, Koreio. La celo de ambaŭ aranĝoj estas pesi kaj alfronti la neplenumitajn taskojn, kiujn la raporto elstarigis. Oportune, UEA havas estraranojn en ambaŭ landoj, do nia asocio rapide elpaŝis, por zorgi pri reprezentiĝo en la tuja konferenco. En Seŭlo UEA havas ne nur estraranon sed dinamikan landan asocion, kio malfermas la vojon al solida engaĝiĝo.

Ekspozicio: Ĉu Esperanto estas morta?

Floras la iniciatoj sur la kampo de aŭdvida materialo en Esperanto. La videoprezentaĵo “Filmĵurnalo en Esperanto” — baldaŭ ĉe www.stacio.eu — estas produktata de Verda Stacio kun tre interesaj raportoj. La eldono 4/2014 raportas pri la ekspozicio “Ĉu Esperanto mortas” — provizore ĉe http://bit.ly/verdastacio — organizata de Ĉeha Esperanto-Asocio. Tiu ekspozicio estas ampleksa informprojekto celanta limigi antaŭjuĝon kontraŭ Esperanto per faktoj. Ĝi konsistas el 23 grandaj informpaneloj kiuj migras tra Ĉehio ekde februaro 2011. Ĝis nun 26 institucioj gastis ĝin en 23 urboj tra la tuta Ĉehio. Inspira kaj imitinda iniciato!

Unika ŝanco

Per facila iniciato vi povas senpage aperigi artikolojn pri Esperanto en ĵurnaloj, revuoj, televidoj, radioj, sociaj retoj kaj blogoj de via regiono. Tio estas la celo de la Gazetara Kampanjo pri la ĉi-jara UK, okazonta en Bonaero, Argentino. Nia UK povas interesi amaskomunikilojn, kaj ili volonte raportos pri ĝi. Povas esti interesa al la loka gazetaro la fakto, ke vi mem aŭ via samlandano vojaĝos eksterlanden al internacia kongreso, kie centoj da homoj el dekoj da landoj diskutos gravajn temojn, sen interpretado, en unusola lingvo bone komprenata de ĉiuj.

Indas mencii la fakton ke dum la unua tago de la kongreso, la 26-an de julio, estos festata en Bonaero kaj tutmonde la Esperanto-tago, memore al la apero la unua lernolibro de Esperanto, antaŭ 127 jaroj. Ĉi tiu datreveno substrekas la kernan valoron de la Esperanto-movado: la strebadon por lingva justeco en la mondo.

En la retejo www.gazetaro.org estas modela teksto, kiun vi adaptu al viaj lokaj cirkonstancoj.

En Israelo: Kongreso beduenstila kaj UEA-florkrono

Imagu Esperanto-kongreson meze de dezerto, la prelegoj okazas en beduena tendego dum ĉirkaŭe paŝtas kameloj... Fine de aprilo okazis la 15-a Israela Kongreso en beduen-stila gastejo apud la Morta Maro. En la programo abundis ekskursoj, i.a. al la apuda Masado, la lasta bastiono de la juda ribelo kontrau la romianoj, kiu estis elektita kiel monda heredaĵo de Unesko. Okazis prelegoj pri “Movado kaj turismo”. La Eŭritmia Ensemblo de Jerusalemo, kiu en junio turneos en Germanio kaj Svisio, prezentis danc-spektaklon inkluzive de tri pecoj en Esperanto. Antaŭ la Kongreso okazis sestaga antaŭkongresa ekskurso al la Morta Maro, Eilat kaj Jordanio, kiun partoprenis eksterlandaj kaj israelaj s-anoj. La antaŭkongreso kiel ankaŭ ĉiuj kongresaj ekskursoj estis profesie gviditaj de Amri Wandel, la unua licencita Esperanto-ĉiĉerono en Israelo. Fotoj videblas ĉe http://bit.ly/beduenstile

Unu tagon post la fino de la Israela Kongreso, en la Holokaŭsta memortago (27/4) okazis ceremonio en Yad Vaŝem kun la ĉeesto de la prezidento kaj ĉefministro de Israelo, krom delegacioj de pli ol cent organizaĵoj tutmonde. ELI-reprezentantoj metis florkronon nome de UEA kaj Esperanto-Ligo en Israelo. La priparolisto invitis ankaŭ en Esperanto, samkiel pasintjare. Auskultu la surbendigon en youtube http://bit.ly/holokaustamemortago.

Teo·Amo: Vojaĝu senpage al Ĉinio

Sub la aŭspicio de UEA, kun la temo “Teo·Amo”, Ĉina Radio Internacia lanĉas la konkurson de mallongaj filmoj, kies unua premio estas senpaga vojaĝo al Ĉinio kaj partopreno en la Esperanto-Filmfestivalo, kiu okazos aprile 2015.

  • Temo: teo kaj amo (teo kaj amo devas esti ligitaj);
  • Ĉiu lingvo de la mondo povas esti uzata;
  • Uzeblas iu ajn aparato por filmado;
  • Limdato estas la 30-a de novembro 2014 laŭ la pekina tempo.

Pli da detaloj: la regularo kaj aliĝilo troveblas ĉe http://esperanto.cri.cn/filme

Demandojn oni sendu al la retpoŝto a...@cri.com.cn kaj la informojn pri tiu ĉi konkurso vi bonvolu diskonigi.

TEJO Valoroj kaj utileco

Junulage: “Ĉu defioj, ĉu bezonoj?”

Ariadna García Gutiérrez

Paroli pri la junularo en niaj diversaj landaj sekcioj kaj pri tio, kion ili faras, volas aŭ bezonas, ŝajnas, laŭ mi, iom subjektive pro la fakto, ke ni devus unue mem demandi, kion signifas esti juna aŭ kio supozeble devas esti bezonoj kaj junaj kondutmanieroj. Mi ja konscias, ke kiel ĉefa trajto, la gejunuloj ĉiam volas kaj bezonas amuziĝi, sed ni devas memori ke ankaŭ tiuj, kiujn ni nomas “maljunuloj” estis junaj kaj festis “ĝis la nokto-nokto-fin’”. Kion fari dum nia juneco krom ĝui la vivon? Ĉu tiuj, kiuj jam ne tro junas, jam ne plu amuziĝas? Kion ni atingos kaj konos pri la vivo, kiam ni estos “maljunuloj”? Laŭ mi tiuj estas la unuaj demandoj, kiujn ni devas al ni mem fari antaŭ ol paroli pri junularo kaj pri la stato de niaj landaj sekcioj.

Antaŭ ĉio gejunuloj devas nutri kaj vesti sin, plenumi la bazajn bezonojn de la vivo, laŭ la kondiĉoj de la koncernaj landoj.

Ĝenerale unu el la ĉefaj defioj kiujn ni devas alfronti laŭ mi, ne nur en Kubo, sed ĝenerale tutmonde, estas konsumado kiel praktiko. Homoj interesiĝas pri io, kion ili povos profiti kaj utiligi. Tio ja povas esti avantaĝo aŭ malavantaĝo, depende de tio, ĉu oni nur atendas profiton sed transdonas nenion. En la nunaj tempoj varbi gejunulojn, almenaŭ en Kubo kaj ĝenerale en Latinameriko, estas malfacile ne nur pro tio, sed ankaŭ pro la fakto ke gejunuloj ne povas facile ĝui internaciajn Esperanto-etosojn pro kondiĉoj de nepagipovo, kaj estas realo kiu limigas nian agadon. Nuntempe la junulara sekcio de KEA estas forta kaj antaŭeniras por enmovadigi multe pli da gejunuloj. Multaj parolas la lingvon tre bone, aliaj sufiĉe bone kaj aliaj nur balbutas, sed ĉar ili ĝuas nian “grandan rondon familian”, ili restas en nia komunumo. Kvankam tio bonegas, amikiĝi, kleriĝi kaj starigi internaciajn kulturajn interŝanĝojn, estas ankaŭ principoj, kiuj montras al la homoj la Esperantajn valorojn kaj utilecon de la lingvo kiel vivanta estaĵo. Ne nur per vojaĝado kaj eksteraj kontaktoj ni plifortigos nian junularan sekcion. Mi opinias, ke ni bezonas scii pri vivspertoj de aliaj, kaj ankaŭ mem havi proprajn por trovi vojon por utiligi la lingvon.

En Kubo kaj en pluraj latinamerikaj landoj, kie la hispana lingvo estas komuna kaj gepatra lingvo de multege da homoj, oni ne sentas realan bezonon lerni fremdan lingvon, kiun oni ne povos praktiki ekster la landlimoj. Rilate al komunikado ekzistas ankaŭ manko de iloj por plifaciligi interŝanĝon. Pasintece oni multe uzis por komuniki kaj konatiĝi kun landaj kaj eksterlandaj esperantistoj la normalan poŝtsistemon, sed kun la evoluo de la novaj teknologioj la tuta monda perspektivo ŝanĝiĝis kaj igis nin teknologie dependemaj, ĉefe la nunan generacion, kiu preskaŭ ne trovas vivsencon for de la sociaj retoj aŭ diversaj ebloj profiteblaj en interreto.

Alia grava aspekto estas ne nur regione enfokusigi la fenomenon, sed pli profunde studi ĝin de tutmonda vidpunkto, kaj speciale mi ŝatus substreki, ke Ameriko havas agemajn gejunulojn kiuj multe laboras kaj daŭre volas labori por nia kontinento kaj por ke la amerikaj landaj sekcioj havu pli da partopreno en Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO), kiu povus apogi kaj subteni la agadon kaj la strategiojn de siaj landaj sekcioj, precipe de tiuj kiuj ankoraŭ estas malfortaj aŭ simple ne ekzistas.

Mi taksas tre oportuna, ke havu pli da kontaktoj inter si la eŭropaj, amerikaj kaj afrikaj gejunuloj, kiuj multe volas aktivi por Esperanto. Same TEJO povus pli informi kaj informiĝi pri la defioj, kiujn tiuj ĉi junularaj sekcioj devas alfronti por daŭre vivigi nian verdan lingvon. Mi opinias, ke necesas plifortigi la rimedojn por klerigi la gejunulojn pri Esperantujo, ne nur pri regionaj sed ankaŭ pri internaciaj okazaĵoj. Indus doni la eblon al la homoj konatiĝi kun la elstaruloj, kiuj multe helpis la movadon en siaj landoj, kaj kun tiuj, kiuj lasis sian spuron en nia historio. Tio laŭ mi devas esti la unua paŝo. Kion vi pensas?

Intervjuo: Clara Sancricca

Nova teatra trupo en Esperantujo

Michela Lipari

En Italio okazis in tiu lingvo, sed sen ajna kontakto kun Esperantujo. Jen intervjuo kun la reĝisoro de la grupo, Clara Sancricca.

RE: Kial vi decidis surscenigi la problemojn de la migrantoj laŭ ilia vidpunkto?

CS: Oktobre 2008, kunlaborante kun “Teatreto Kaŝa”, teatra trupo el Bolonjo, mi pasigis monaton en cigana vilaĝo en Makedonio, intime konatiĝante kun tiu komunumo kaj partoprenante ĝian vivon, ĝiajn spertojn, ĝiajn pensojn. Danke al iliaj rakontoj mi komencis primediti ĉiam pli atente kaj pli radikale la problemon de la migrantoj, problemon kiun oni ofte alfrontas de pluraj vidpunktoj: ekonomia, socia, politika, eĉ kelkfoje kultura; oni tamen ĉiam pretervidas ĝian filozofian esencon, kiu male vekis en mi pli ol unu demandon: surbaze de kiu rajto iuj homoj limigas la vojaĝliberon de aliaj, laŭ kiu principo oni proklamas kelkajn lokojn “heredaĵo de la homaro”, se oni malpermesas al parto de tiu homaro ilin admiri, kiel ni rajtas nin difini mondocivitanoj, se tiu mondo ne estas egale trairebla por ĉiuj, kaj tiel plu.

Mi proponis do al la junaj aktoroj de “Kolektivo Kontraŭkanto” — kies reĝisoro mi estas — eklabori cele al iu spektaklo koncernanta la migrantojn, kiu elmetu al la publiko — kaj al si mem — ĝuste tiujn demandojn.

Jam en la difino de la spektaklo ni decidis inversigi la kutiman perspektivon, tiel ke la vidpunkto, la rigardomaniero, estu tiu de la “fremduloj”, por doni pli da laŭto kaj digno al iliaj esperoj, seniluziiĝoj kaj humiliĝoj, kaj por ke la spektantoj pli profunde intimiĝu kun ili.

RE: Kial vi elektis Esperanton kiel lingvon de la migrantoj?

CS: La elekto de Esperanto estis veto mia, kiun, dubemaj sed fidoplenaj, la geaktoroj decidis kunakcepti.

Ĝi venas antaŭ ĉio de la deziro, ke niaj migrantoj ne estu identigeblaj kun unu difinita popolo, sed ke ili estu absolute kaj antaŭ ĉio homoj.

Krome, mi ĉiam opiniis tre bela kaj potenca la defion de Esperanto kaj de ĝia kreinto, defio kun kies vizio kaj celaro mi konsentas, kaj tio ŝajnis al mi bona oportuno por ĝin honori per niaj rimedoj.

RE: Kiel vi sukcesis pretigi, kunmeti la tekstojn kaj ilin prezenti sen antaŭa kono de la lingvo kaj sen kontaktoj kun la Esperanta mondo?

CS: Elektinte Esperanton kiel la lingvon de la migrantoj, ni devis ĝin lerni! Tre entuziasme kaj sindediĉe ni utiligis parton de nia provluda tempo al lernado de la lingvo, armitaj per gramatikoj kaj vortaroj.

Akirinte la bazajn lingvajn regulojn, ni klopodis traduki la diversajn scenojn iom post iom dum ilia kreado.

Fine ni klopodis trovi senafektan aktoradon ankaŭ en tiu lingvo por ni nova.

Ĉio tio kompreneble devigis nin al plurmonata preparlaboro, sed ni ĉiuj opinias ke la nasko de spektaklo estas afero longa kaj nefacila, sed plezuriga kaj progresiga.

RE: Kion vi atendas de tiu unua renkontiĝo kun la Esperanta mondo, dum la itala E-kongreso en Fai della Paganella, ĉi-aŭguste?

CS: La spektaklo debutis en 2011, kaj ekde tiam ni ĝin prezentis en lernejoj, teatroj kaj universitatoj, neniam serĉante kontaktojn kun la Esperanta mondo, kaj verŝajne la kialo estis iaspeca hezitemo, aŭ eble “pudoro”, timo ke nia iom lama kaj aŭtodidakta Esperanto povus iel ĝeni, aŭ eĉ ofendi, tiujn, kiuj al Esperanto dediĉis multe pli da klopodoj. Male, surprize, estis la Esperanta mondo kiu venis al ni, danke al bonŝanca hazardo. Iu lernanto de lernejo, en kiu ni prezentis nian spektaklon, estas filo de esperantisto, kiu organizis Esperanto-festivaleton en Romo; al tiu aranĝo ni estis do invititaj por ke ni priparolu nian sperton. Mi neniam forgesos la akcepton kiun nia laboro ĝuis tiun tagon, nek la interesiĝon kaj partoprenemon kun kiuj la ĉeestantoj aŭskultis niajn rakontojn. Danke al diskonigo de nia sperto en la Esperanta medio, ni eĉ estos gastoj de la nacia kongreso, honoro por ni kaj espereble ĝojo por ĉiuj. Tio estos perfekta plenumo de nia propono, ke niaj migrantoj iĝu komprenitaj ĝisfunde, de la subjektiva vidpunkto kiun ni opinias esenca.

Turismo: Lingvoj

Spirhaltige: lingvoj kiel “vidindaĵoj” malfermas pordojn al Esperanto*

* Ĉi-tiu artikolo baziĝas sur traduko, kompilado kaj redaktado de tekstoj de Gaston Dorren, al kiu ni dankas pro la permeso uzi liajn ideojn.
Herman Deceuninck kaj Fabrício Valle

“Trovu vian pasion kaj tio ĉi estos via celo dum vojaĝado” — Benny Lewis, poligloto. Jes ja, se vi pasie amas lingvojn, bonvenon al nova laborkampo.

Kelkfoje oni diras ke E-parolantoj parolas pli da lingvoj ol la averaĝa turisto kaj ke ili fakte ne bezonus Esperanton. Inter la E-parolantoj troviĝas grandaj nomoj el la poliglota komunumo, kiel Benny Lewis aŭtoro de Fluent in Three Months (Flua en Tri Monatoj), Richard Simcott de Speaking Fluently (Parolante flue) kaj Judith Meyer de LearnLangs (Lernulingvojn). Eĉ pli, preskaŭ ĉiuj esperantistoj estas almenaŭ dulingvaj, lingvo-amantoj kaj ofte ankaŭ veraj poliglotoj! Certe tio ne estas novaĵo por vi kaj eble vi estas unu el tiuj poliglotoj. Nu, legu plu kaj ĝuu tiun novan ideon, nome, ke lingvo estu traktata kiel “vidindaĵo”.

Lingvaj muzeoj

La lingva muzeologio naskiĝis kun la celo konservi kaj diskonigi la sciojn pri lingvoj kiel nemateria kultura heredaĵo de la homaro. Ekzistas ĉie en Eŭropo muzeoj, monumentoj, vendejoj kaj diversaj allogaĵoj por ŝatantoj de lingvoj, sed facile pretervideblaj ĉar la kutimaj vojaĝo-gvidiloj tro ofte parolas pri ne pli ol arto kaj historio. Por ŝanĝi tion Gaston Dorren verkis vojaĝogvidilon por lingvoŝatantoj sub la titolo Language Lover’s Guide to Europe kaj libron titolitan Taaltoerisme (Lingvoturismo). Gaston Dorren estas lingvoĵurnalisto, kiu scias fascine prikomenti lingvojn, kiel neniu alia. Li ĉeestis la lingvofestivalon en Leuven (Belgio), dujara evento organizita de Esperanto 3000.

Lingvogvidilo por lingvoŝatantoj

Turismaj vizitindaĵoj iel rilataj al lingvo, estas ja malfacile troveblaj. Tial tre utilas por lingvoturistoj la verko Language Lover’s Guide to Europe, vojaĝogvidilo kun 450 celoj situataj tra la tuta eŭropa kontinento, ĉiuj valoraj sub la lingva vidpunkto, pro iu specifa detalo. Tiuj, kiuj ferias en eksterlando baldaŭ rimarkas, ke homoj aliel salutas unu la alian, kun aliaj sonoj kaj aliaj gestoj, kompare al sia landa kutimo. La gazetaro raportas ekzemple pri Obama’dan, Obamu of Обамы. En la televidilo oni parolas pri Crise fari eŭroeurokriisi. En Hungario, Germanio, Litovio, Aŭstrio, Norvegio kaj aliloke ekzistas muzeoj, kiuj tute temas pri lingvoj — pri lingvoj ĝenerale aŭ pri iu specifa lingvo. Apartan atenton meritas Ivar Aasen-centrum en Hovdebygda (Norvegio). Temas pri muzeo pri Ivar Aasen, kreinto de dua norvega lingvo, nynorsk, kiu dum pli ol unu jarcento estis unu el la oficialaj lingvoj, kio pruvas ke ankaŭ planlingvo povas fariĝi sukceso kiam ŝtato agnoskas tiun lingvon, disvolvante strukturojn apogantaj ĝian evoluon, kiel okazas pri naciaj lingvoj. Ankaŭ sciinde estas, ke ekzistas muzeoj kies fokuso estas lingva malplimulto (aŭ verkisto dediĉinta grandan atenton al la lingvo de tiu malplimulto), ekzemple en Laponio, norda Italio kaj Frisio.

Tra la mondo ekzistas multe da vilaĝoj kaj urbetoj kie oni parolas minoritatajn lingvojn. Por aŭtomobilistoj germanlingva itinero estas en preparo proksime de Leipzig, en Kroatio alfabeto-itinero atendas promenantojn. En Sofio (Bulgario) troviĝas muro kun poemoj en 25 lingvoj. Subĉiela vortaro konsulteblas en la orienta Svisio. En la centra kaj orienta Eŭropo troviĝas monumentoj, kiuj rilatas al:

  • lingvistoj (Serbio, Slovakio, Ukrainio, Albanio kaj Slovenio),
  • ne-latinaj alfabetoj (Armenio, Kartvelio, Bulgario, Rusio, Belorusio),
  • sia nacia lingvo (Estonio, Azerbajĝano, Brazilo)
  • Esperanto, transnacia lingvo, ne-etna lingvo (en Bulgario, Nederlando, Pollando, Aŭstrio, Ukrainio, Svislando).

Laste sed ne balaste restas ekspozicioj kun kolektoj de spirhaltigaj kaligrafaĵoj kaj belaj, antikvaj manuskriptoj (Rejkjavik kaj Uppsala), vendejoj (ekz. Alibri en Barcelono) kun nekredebla elekto de lingvorilataj libroj kaj libroj en malgrandaj aŭ raraj lingvoj.

Nu, por Esperanto abundas la ebloj: muzeoj, grandaj E-centroj, programoj de interŝanĝo kiel tiuj kiuj ekzistas en la industrio de la instruado de la angla lingvo, ZEOj, surlokaj interkonaj vesperoj speciale por E-turistoj kaj eĉ E-urboj, kiel Herzberg am Harz (Germanio) kaj la ekpaŝanta Paranapiakabo (Brazilo), la fervoja vilaĝo (http://bit.ly/paranapiakabo). Ideoj kaj ebloj ne mankas. Restas al la E-movado krei novajn fakajn E-asociojn sur la kampo de turismo, kun specifaj celoj, paralele al la disvolvado de turismo kadre de la esperantista ekonomio.

Lingvoj apartenas al la kultura heredo, kiel la kasteloj kaj katedraloj, pejzaĝoj kaj trezoroj — Gaston Dorren

Turismo: Lingvoj

Granda defio por E-entreprenistoj kaj ŝanco por la turisma industrio

Lingvo estas ankaŭ kultura komercaĵo kaj kiel simbola kapitalo, lingvo estas transformita kaj tiel maskita formo de “ekonomia” kapitalo. La laboro de Crispin Thurlow (Universitato de Vaŝingtono, Usono) kaj Adam Jaworski (Universitato de Cardiff, Kimrio) ligita al la Laborgrupo pri Lingvo kaj Turismo — http://ialsp.org/task-force/ — koncentriĝas sur la rolo de lingvo kaj komunikado en turismo kaj pri kio turismo rakontas al ni pri lingvoj, ekzemple, ke la “lokaj lingvoj estas stiligitaj, metitaj en malsaman kuntekston por esti transformataj en komercaĵojn serve al la turismaj identecoj kaj al la kosmopolita mitologio de turismo”. La “produktoj” aĉetitaj de turistoj dum iliaj vojaĝoj estas simboloj, idealoj, memoroj, sovaĝaj rakontoj pri “denaska malkovro”, renkontiĝo kun aliaj homoj kaj sperto pri “ekzotikaj” kulturoj. Ĉi-etose kaj lingvo kaj komunikado fariĝas varoj kaj iloj de interŝanĝo.

La itala asocio Lingvoj de Eŭropo kaj Mediteraneo (LEM — http://associazionelemitalia.org/) donas la ekzemplon celante krei federacion de italaj entreprenoj ligitaj al turismo kiuj esprimas fortan ligitecon al la loka lingvo-kulturo kaj aliĝas al la valoro de la kultura kaj lingva diverseco. La esprimo de ĉi tiu ligiteco povas esti pli aŭ malpli forta. Prenante ekzemplon troveblan en la agriturisma strukturo en regiono alilingva, oni povus distingi diversajn gradojn de aliĝo:

  • minimuma nivelo de aliĝo: la entrepreno montru (prefere pere de dokumentaro libere alirebla al la klientaro) ke sia propra negoc-plano favoras la lingvan kaj kulturan diversecon kaj ke ĝi volas ene de sia propra organiza strukturo kaj per la proponataj produktoj akceli la “esploradon de la tipeco” (t.e. tipa kuirejo, aktualaj informoj pri la lokaj kulturaj eventoj, vojoj de daŭripova kaj malrapida turismo ktp);
  • meza nivelo de aliĝo: aldone al la supre menciita nivelo, la entrepreno disponu pri dungito kiu almenaŭ kapablus interrilati en la loka lingvo kun la klientoj kiuj tion deziras;
  • maksimuma nivelo de aliĝo: ĉiuj servoj (inkluzive de la retejo de la firmao ktp) povas esti proponataj en la loka lingvo.

Nu, sendube al Esperanto estas rezervita gravega rolo sur la kampo de lingvoj kiel turisma “vidindaĵo”, ĉar kiel neŭtrala kaj transnacia lingvo, forte ligita al la defendo de la lingvaj rajtoj de la lingvo-malplimultoj kaj al la plifortigo de la lingva demokratio, ĝi estas la plej taŭga lingvo por la ĝisfunda disvolvado de tiu nova koncepto, en mondo kie la lingva diverseco estas tiom granda, ke internacia lingvo kiel Esperanto estas ora ŝlosilo por ke la lingvoturismo floru plene. En la tri niveloj de aliĝo ĉi-supre menciitaj, Esperanto ja povas trovi sian rolon. Ĉu rolo kiel helplingvo, ĉu kiel la ĉefa “vidindaĵo”mem. Jen la granda defio: fari el Esperanto la kernan lingvon de la lingvoturismo, unua paŝo por ke ĝi disvastiĝu kiel kerna lingvo de la tuta turisma industrio — turismo per Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

E-Lingvoturismo kaj turismo per Esperanto certe estas du promesplenaj kampoj de la esperantista ekonomio

Lingvoturismo — ĉu io por vi?

La revuo Esperanto invitas vin al lingvoturismado, celante kreskigi novan turisman merkatan niĉon. Eble estonte, planante viajn feriojn, vi vizitos foirojn pri lingvovojaĝoj, someran (aŭ vintran) eventon kiel SES (http://ses.ikso.net/2014/) kaj ofte kontaktos firmaojn kiuj ofertas lingvoturismajn vojaĝojn, eĉ al E-urboj! Jen kelkaj iniciatoj, malmultaj sed gravaj, kiuj meritas vian atenton kaj apogon:

  • E-turismo en JAREE: Jarlibro de la Esperantista Ekonomio (JAREE) eldonaĵo de Monda Organizaĵo por la Disvolvado de la Esperantista Ekonomio (Intraespo), kies unua eldono okazos en la venonta jaro. Se vi profesie uzas Esperanton sur la kampo de turismo, ĉu kiel memstara profesiulo ĉu kiel entreprenisto, nepre kontaktu — j...@intraespo.org — la eldonantojn de tiu jarlibro.
  • Turisma Industrio per Esperanto: Forumo por tiuj, kiuj jam sin sindediĉas profesie al la turisma industrio kaj volas uzi Esperanton aŭ planas adopti ĝin tiucele. http://bit.ly/turismaindustrio
  • Uzo de Esperanto por turismaj celoj: Diskut-grupo por interesiĝantoj pri la uzo de Esperanto por turismaj celoj http://bit.ly/turismo-per-esperanto
  • La Vojaĝo: Treege interesa kaj riĉenhava E-retejo pri turismo. http://vojagxo.info/

Pintaj allogaĵoj por E-turistoj

Esperanto alireblas plurvoje, ne nur kiel lingva kaj socia fenomenoj, sed ankaŭ kiel historia kaj kultura fenomenoj, krom kiel turisma “vidindaĵo”.

En la angla lingvo, David Crystal jam verkis novan libron kun lingvoturisto en la titolo. Per ĝi li prezentas lokojn kiuj estis gravaj en la historio de la angla lingvo. Do grava formo de prilingva turismo. Estus interese se ekzistus lingvoturisma libreto ankaŭ en Esperanto. Intertempe vi povas elekti promeni sur la arboesplora pado en Herzberg (Germanio) aŭ sur la “Urbaj padoj” en Budapeŝto, promen-itineroj preparitaj de Esperanta Naturamikaro — http://bit.ly/naturamikoj — kaj ligitaj al la kulturhistorio de Esperanto. Jes ja, paroli pri urbaj padoj ĉi-kuntekste estas paroli pri lingvo-turisma promen-itinero pri kulturhistorio de Esperanto.

Jes, ni havas grandajn E-muzeojn*
* La teksto inter citiloj baziĝas sur informoj el la retejo de la E-muzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko

“La E-muzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko — http://bit.ly/e-muzeo — prezentas per moderna muzea koncepto la historion de Esperanto kaj peras gravajn sciojn pri ĝia lingva kvalito kaj la aktuala stato de la movado. Miloj da internaciaj vizitantoj tiumaniere vaste informiĝas pri nia lingvo. Interagaj komputilaj instalaĵoj krome montras, ke Esperanto ne estas izolita fenomeno, sed grava faceto de la homa lingva kreivo per la prezento de la fakto, ke ankaŭ tiel nomataj ‘naturaj lingvoj’ disponas pri ne malmultaj artefaritaj elementoj. Tiel la angla kaj la germana prezentiĝas almenaŭ parte kiel planlingvoj.

Komputila ludo instruas facile kaj amuze la bazan gramatikon de Esperanto — multaj junaj vizitantoj de la muzeo utiligas tiun eblon de lernado. Krome la unuaj lecionoj de vidbenda kurso prezentas la belsonecon de nia lingvo.” En Ĉinio, la La 15-an de novembro 2013, oni inaŭguris la unuan E-Muzeon en Azio. Dum la pasintaj du jaroj ĝi kolektis librojn, revuojn, diskojn, bildojn, poŝtaĵojn kaj aliajn E-objektojn el la tuta Esperantujo. En la venonta numero de Esperanto aperos raporto tiu nova E-muzeo.

Lingvo-turisma aplikaĵo

Helpu malkovri lingvajn vidindaĵojn

Turismaj allogaĵoj iel rilataj al lingvoj diskonigas la scion pri ili kaj favoras la konservadon de lingvodiverseco kiel valoro de la homaro.

Gaston Dorren — http://taaltoerisme.wordpress.com/ — nederlanda lingvoĵurnalisto, estas kreinto de aplikaĵon kiu helpas malkovri lingvajn vidindaĵojn. Kie ajn en la mondo oni estas, per ĉi tiu programo oni povos malkrovi per lerta telefono aŭ tabulkomputilo, kie troviĝas en la ĉirkaŭaĵo iu lingva vidindaĵo. Li jam kolektis preskaŭ 1 000 el tiuj lokoj, en Eŭropo kaj Nordameriko, sed ankaŭ sufiĉe da en aliaj lokoj (Argentino — kie okazos la ĉi-jara UK — Sud-Afriko kaj Ĉinio ktp). Oni klasifikas a vidindaĵojn per steloj: unu stelo por intereseta afero por kiu vi pretus trairi kromvojojn nur malmultkilometrajn; tri steloj por mirinde altirantaj lokoj. Ĉiu vidindaĵo enlistigita en la aplikaĵon ligiĝas al retejoj kun pli da informoj.

Pri kiuj vidindaĵoj temas?
  • muzeoj (http://www.taalmuseum.co.za), monumentoj (http://bit.ly/monumentoj), rilate lingvon (http://bit.ly/rilate-lingvon) aŭ skribon (http://bit.ly/rilate-skribon);
  • muzeoj kun specialaj manuskriptoj (http://bit.ly/manuskriptoj) aŭ libroj (http://www.muzeedambovitene.ro) en ĉiuj lingvoj kaj skriboj;
  • muzeoj aŭ monumentoj pri la ĉefaj vortaristoj (http://bit.ly/cxefaj-vortaristoj), lingvistoj, lingvoreformistoj (http://bit.ly/lingvoreformistoj) kaj verkistoj;
  • kriptaĵoj (http://bit.ly/kriptajxoj) en antikvaj lingvoj aŭ skribospecoj (http://bit.ly/skribospecoj);
  • regionoj (http://www.sorben.org/) kaj kvartaloj (http://bit.ly/kvartaloj) kun aparta minoritato aŭ rimarkinda lingva situacio;
  • fakaj librovendejoj (http://bit.ly/librovendejoj) pri specialaj lingvoj, multlingvismo aŭ lingvistiko;
  • la plej interesaj muzeoj pri tekniko pri komunikado: telegrafio (http://www.porthcurno.org.uk/), telefonio, brajlo (http://bit.ly/brajlo), kriptologio (http://bit.ly/kriptologio), libroj, bildkartoj kaj poŝtmarkoj, tajpiloj, presejoj (http://bit.ly/presejoj) ktp.

La aŭtoro demandas al vi la jenon: kio ne povas manki en ĉi tiu aplikilo? Pri kiu muzeo aŭ monumento, de kiu loko aŭ regiono, la lingvo-entuziasmulo en vi konservas belegajn memorojn? Kion vi rekomendas, kaj kial? Aŭ inverse: kiu vidindaĵo seniluziigis vin? Kaj se vi kredas ke li forgesis iun kategorion (ekzemple, arto kaj lingvoj) ankaŭ tion li volonte ekscius. De la Esperanto-muzeoj li jam aldonis al la aplikaĵo du pliajn, nome tiujn en Svitavy (Ĉehio) kaj Gray (Francio). Du aliaj (en Hispanio kaj en Germanio) sekvos.

Movado: Registaro

Internacia voĉo leviĝu en la E-fronto ĉe la registaroj

Afonso Camboim

La peno superi la strikte amatoran kaj volontulan fazon en la Esperanto-movado rimarkeblas ĉe diversaj iniciatoj tra la mondo. La kompreno, ke Esperanto devas forlasi la “marĝenecon” en ĉiu nacia socio, ricevante almenaŭ la statuson de ĝi atingitan ĉe Unesko, gvidas multajn el tiuj iniciatoj. La klopodado por tiu “loka civitaneco” por la internacia lingvo nepre implicas la enkondukon de Esperanto en la registarajn tagordojn.

Celante tion, brazilaj esperantistoj komencis ekde 2013 proponhavan alproksimiĝon al la registaro de Brazilo. Brazila Esperanto-Ligo (BEL — www.esperanto.org.br), landa E-organizo ekde 1907, decidis sendi malfermitan leteron al prezidentino Dilma Rousseff, iniciato kiun apogas alia grava ne profitcela E-institucio, Brazila Ĉambro de la Lingvo Internacia Esperanto (portugallingve: CBLIE — www.cblie.org.br), kies celo estas labori por la enkonduko de la neŭtrala internacia lingvo Esperanto en la brazilan socion.

La letero (publikigita en la revuo Brazila Esperantisto n-ro 346, septembro/2013, kaj ĉe http://www.esperanto-bilinguismo-suficiente.com/news/brazilaj-esperantistoj-transdonas-leteronal-nacia-registaro) petas, surbaze de trafaj argumentoj kaj klarigaj aneksaĵoj, ke la registaro alprenu du pionirajn decidojn: ekenkonduki la instruadon de Esperanto en la instrusistemon kaj formale sugesti al amikaj nacioj, ke ili faru la samon. Estas proponata la kreo de laborgrupo, formota de ŝtatfunkciulaj esperantistoj, celanta asisti la registaron pri koncerna proceduro.

Laŭ Evandro Avellar, prezidanto de BEL, post la transdono de la letero perpoŝte (kaj ĉemane — pere de la prezidanto de la Leĝdona Ĉambro de la Federacia Distrikto, deputito Wasny Roure), asistanto de BEL estis indikita por sekvi la paŝ-post-paŝan evoluon de la afero. Li asertas, ke “krom kelkaj citaĵoj en la gazetaro, la iniciato kaŭzadas aron da kontaktoj kun publikaj agentoj, ŝtatoficistoj kaj politikistoj, kun la celo entagordigi pintkunsidon inter reprezentantoj de la E-movado kaj ministroj, precipe la ministro pri la Edukado”.

Pedro Cavalheiro, kunordiganto de CBLIE, informas, ke rezulte de la lasta el tiuj kontaktoj la eksa vicguberniestrino de la Federacia Distrikto, deputitino Arlete Sampaio, petis prioritatan pritrakton de la propono sendita al la Ministerio de Edukado (MEC). Nu, la afero bone marŝas ĉe la Sekretariejo pri Baza Edukado de MEC kaj baldaŭ oni povos decidi pri la prezento de la temo al la ministro de Edukado de Brazilo.

“Ĉar la Projekto Esperanto kaj Registaro fariĝis unu el la ŝlosilaj politikaj agadoj de niaj institucioj, eĉ se la tujaj rezultoj de la iniciato ne trafos ĉiujn celojn, alifoje, antaŭ novaj registaranoj kaj laŭ maniero pli kaj pli solida, la temo certe estos reproponata”, diris Pedro.

En la Leĝdona Povo

Laŭ la opinio de pluraj esperantistoj, la iniciato pri la “malfermita letero”, direktata al la ekzekutivo, emas plifortigi kaj plivastigi aliajn, kiuj okazas en la sfero de la leĝdona povo. Estas rimarkinda la engaĝo por ke la brazila parlamento aprobu la leĝoproponon 6.162, de la senatano Cristovam Buarque, kiu enkondukas Esperanton kiel elekteblan lernofakon en la plej altan leĝon de la brazila edukado, konatan kiel LDB. Oni taksas, ke la rezulto de la letero kaj de la leĝopropono, se pozitiva, reprezentos la ateston pri “oficiala naskiĝo de Esperanto en Brazilo”, kaj la sekvan malmarĝenigon de la instruado de tiu lingvo.

Sinergio

Estraranoj de BEL kaj CBLIE samopinias, ke la agado kiel tiu ĉi, se ĝi estus realigata ankaŭ de aliaj landaj asocioj samtempe kaj kun centra kunordigado, povus estigi internacian sinergion favore al Esperanto. Ĉar ili konsideras, ke la kunordigo de sistema projekto tiuspeca taŭgas ĝuste al Universala Esperanto-Asocio, oni jam preparas leteron kun konkreta propono pri agado, plusendotan al la plej granda organizaĵo de la Esperanto-movado. BEL kaj CBLIE siaflanke estas pretaj kunpreni la torĉon.

Multaj brazilaj esperantistoj opinias, ke estas civitana sinteno interagi kun la registaro kaj montri ĝian respondecon pri la utiligado de disponeblaj rimedoj kaj solvoj por diversaj problemoj, kiel ekzemple Esperanto kiel internacia lingvo por diplomatio, edukado, kulturo, scienco kaj internacia komerco. El la vidpunkto de la esperantismo, instigi la registarojn al agnosko de Esperanto povas esti konsiderata ankaŭ kiel utiligo de disponebla rimedo. “Kial ne utiligi ĝin?” — ili demandas.

[FORIGITA!: bildo]

Afonso Camboim estas direktoro pri Instituciaj Rilatoj de BEL kaj CBLIE

Interlingvistiko por Esperantistoj (1)

Interlingvistiko: unu vorto, multaj signifoj

Federico Gobbo

La destino de la vortoj estas paradoksa: ju pli ili estas uzataj diverskuntekste, des pli malklara iĝas ilia signifo. La vorto “interlingvistiko” ne estas escepto. Kvankam interlingvistiko estis inventita en 1911, ĝi ekpopulariĝis nur en 1931, kiam ĝi estis disvastigita inter lingvistoj fare de Otto Jespersen, la fama dana filozofo kaj anglisto, okaze de internacia kongreso de lingvistoj en Ĝenevo. Tie Jespersen anoncis la kreon de nova subfako de la lingvistiko, kies celo estas studi la similaĵojn inter diversaj lingvoj kun la celo plani interlingvon. Nu, la vorto “interlingvo” por li signifas komunan lingvon, kiu estas uzata de homoj parolantaj diversajn denaskajn lingvojn. Konkrete, li alvokis la lingvistojn science studi Esperanton kaj ĝiajn konkurantojn, kiam tio ankoraŭ havis signifan sekvon. Ĉar tiam la risko estis, ke la ĝenerala lingvistiko preteratentu la tutan subfakon, por ekskluzive pristudi nur la “normalajn” lingvojn. Jespersen, kiu dediĉis multe da horoj de sia vivo al la interlingvistika afero, parolis kaj skribis ĉefe en la angla kaj pro tio la vorto interlingvistiko sufiĉe rapide disvastiĝis inter lingvistoj kaj fakuloj de aliaj sciencoj. Tamen, lia elekto ne estis vere sukcesa en la interlingvistika medio: multaj liaj samtempanoj preferis paroli pri internaciaj helplingvoj, angle IAL (International Auxiliary Languages). Ĉi tiu termino, populara antaŭ la dua mondmilito, substrekis la celon de interlingvoj, ĉar “interlingvo” estis jam konsiderata tro ĝenerala. Hodiaŭ, la plejmulto de la fakuloj preferas paroli pri planlingvoj, por substreki la diferencon kompare kun la “normalaj” lingvoj — kiuj estas planitaj nur parte — kelkfoje nomataj “etnaj lingvoj”.

Malbonŝance, fojfoje estas ankoraŭ uzataj, ĉefe de nefakuloj, aliaj vortigoj, ja konfuzaj. Aparte evitindaj estas la vortigoj “artefarita lingvo” kaj “konstruita lingvo”. Kial? Ĉar oni enmetas en la saman ujon kaj la planlingvojn kaj la formalajn lingvaĵojn de matematikistoj kaj informadikistoj. Nia lingvo povas bone distingi — samkiel la franca kaj aliaj — inter “lingvo” (france langue) kaj “lingvaĵo” (france langage). La vorto “lingvo” referencas aparte homajn sistemojn de signoj nature lerneblaj de infanoj, kie troveblas du signo-niveloj: morfemoj, t.e. vortpecoj portantaj signiferojn, kaj fonemoj, t.e. la sonoj distingeblaj en la lingvo. Ekzemple, la vorto “elefanto” estas kombino de du morfemoj, elefant -, kaj -o, kaj de ok fonemoj, e-l-e-f-a-n-t-o. Kiam troveblas ĉi tiuj du niveloj de analizo en sistemo de signoj, tiam oni povas paroli pri (homa) lingvo, aliokaze oni devus paroli pli adekvate pri “lingvaĵo” — nura escepto estas signolingvoj, kie anstataŭ fonemoj oni havas “ĉeremojn”, t.e., faritajn per arbitraj gesteroj, funkcie ekvivalentaj. Esperanto do estas ja homa lingvo, kvankam (pli) planita, dum la programlingvo C, la tempaj kaj modalaj logikoj aŭ la ikonoj de la trafiko estas ja sistemoj de signoj, sed, ne havante distingeblajn fonemojn, ili estas nepre konsiderataj, vidpunkte de la scienco, lingvaĵoj, ne lingvoj. La fako, kiu sin okupas pri sistemoj de signoj, ĝenerale nomiĝas semiotiko, kaj ni vidos en la artikolserio, ke ĝi havas historie konkretan ligon kun interlingvistiko, en la persono de Charles K. Ogden.

Mi esperas klarigi al la legantoj, ke tiu ĉi abundo de fakaj vortoj por difini la studobjekton “interlingvistiko” atestas la praktikan malfacilaĵon firme difini la limojn de la fako. Kaj bedaŭrinde la afero des pli komplikiĝas. Antaŭ ol Jespersen difinis interlingvistikon kiel sciencon de la interlingvoj, la vorto “interlingvo” estis jam uzita, en la latina formo interlingua, de la torina matematikisto Giuseppe Peano, kiu en 1903 lanĉis konkuranton de Esperanto, nomatan Latino sine Flexione (Latino sen Fleksio — LsF), kies destino estis ligita al la vivo de ĝia lanĉinto. Peano uzis la vorton interlingua ĉefe post 1908 — la legantoj memoru ĉi tiun daton, gravegan en la historio de interlingvistiko, ĉar ni retrovos ĝin multfoje en nia artikolserio. En ĉi tiu jaro la akademio subtenanta antaŭe Volapukon kaj poste Idiom Neutral estis transprenita de la torina matematikisto, kiu renomis ĝin latine Academia pro Interlingua. Peano intencis unuflanke malferme gastigi ĉiun planlingvon por internacia komunikado sed aliflanke varbi por sia LsF kaj subteni ĝin. Do, en la literaturo oni povas trovi interlingua kiel sinonimon de Latino sen Fleksio. Jen dua signifo de la vorto interlingvistiko.

Tria signifo de la vorto venas post la lanĉo de la lasta serioza konkuranto de Esperanto, el la historia vidpunkto. Ĝi estas nomata ĝuste interlingua, kelkfoje esperantigita kiel interlingvao, kaj estis lanĉita publike en 1951, post longa kaj kompleksa ellaborado, subtene de asocio nomata angle International Auxiliary Language Association (IALA), kies kerno estis Alice Vanderbilt-Morris. Ni reparolos pri la graveco de ĉi tiu homo en la historio de Esperanto en alia artikolo de la serio. Nun sufiĉas scii, ke en kelkaj malgrandaj rondoj oni do trovas la vorton “interlingvistiko” kiel la studo de interlingvao.

Kvara signifo de la vorto venas de komputa lingvistiko, scienco kiu estas en la mezo de lingvistiko kaj de informadika aliro nomata Artefarita Inteligenteco (A.I.). Komputa lingvistiko estiĝis jam en la 1950aj jaroj en Usono, kiam oni pripensis uzi komputajn maŝinojn por celoj diversaj de la militaj. Unu el la unuaj celoj de la freŝbakita scienco estis peraŭtomata tradukado, kies longdaŭra celo — hodiaŭ oni scias, ke vere temas pri revo — estas permesi la tradukon de skribita teksto de unu lingvo al alia per komputila programo, sen interveno de homo. Eblas aliri peraŭtomatan tradukadon laŭ diversaj manieroj. Unu el ili estas abstrakte priskribi la originalan tekston per formala komputika lingvaĵo kiu estu valida sendepende de la lingvo en kiu la originala teksto estas skribita. Ĉi tiu lingvaĵo, apriore difinita de la dezajnisto de la peraŭtomattraduka sistemo, metas sin inter la originala teksto tradukenda kaj la tradukata teksto en la dezirata lingvo. Pro tio, kelkfoje en la literaturo oni parolas pri pivota lingvo aŭ... interlingvo. La plej gravaj interlingvaj sistemoj de peraŭtomata tradukado estis faritaj en la 1980aj jaroj, inkluzive de Distribuita Lingvo-Tradukado (DLT), kies pivota lingvo estis formaligita versio de Esperanto [Witkam 2005].

La kvina signifo de la vorto estas la plej nova historie sed la plej influa. Fakte, kiam oni parolas al lingvisto kiu ne fakulas pri Esperanto aŭ planlingvoj, la kvina signifo estas tiu fakte uzata. Ĝi venas de lingvisto preskaŭ nekonata en niaj rondoj, nome Larry Selinker, kiu en 1972 publikigis influan artikolon titole interlanguage. La artikolo, verkita angle kun resumoj en la franca kaj la germana, enkondukas la koncepton de interlingvo el la perspektivo de lernado de dua lingvo [Selinker 1972]. Tiutempe tiu koncepto estis vera novaĵo en la rondoj de aplika lingvistiko, ĉar la fokuso estas ne de la perspektivo de la instruisto sed male de la lernanto. “Interlingvo” ĉi tie indikas la aron da buŝaj kaj skribaj uzoj de dua lingvo uzata de lernanto kiu estas en la unuaj ŝtupoj de la lernado: kutime, estas interlingvaj influoj de la lingva repertuaro de la lernanto. Por klarigi jen ekzemplo: mi estas eklernanta la nederlandan, kaj kelkfoje mi nekonscie enigas en mian uzon de la nederlanda la germanan, la anglan (ambaŭ duaj lingvoj en mia repertuaro) aŭ, pli rare, la italan (mia unua lingvo). La lingvo kiun mi uzas ne estas, proprasence, la nederlanda, sed nederlanda interlingvo. Interese, interlingvoj, kvankam nestabilaj — ĉar supozeble la lernado de la dezirata lingvo ne haltas — montras fenomenojn de troĝeneraligo, ekzemple oni reguligas nevole neregulajn verbojn, simple ĉar oni ne konas la neregulan paradigmon. Simile kondutas ankaŭ infanoj kiuj lernas la unuan lingvon, eĉ okaze de Esperanto [Corsetti 2004]. Fine, kelkfoje interlingvo prenas la signifon de kontaktolingvo, nome lingvo kiu fontas spontanee aŭ ne de du aŭ pliaj lingvoj, kiuj en kontakto unu kun la alia(j) formas unu novan. Piĝinoj estas tipe tiaj lingvoj: indas substreki la fakton, ke Esperanto ne estas piĝino, ĉar ĝi fontas el tute alia socilingvistika fono. Por scivolemuloj, Esperanto kiel speciala kontaktolingvo estas prezentita de Lindstedt [2009].

En la cetero de nia artikolserio, ni plej ofte uzos la difinon kiun Jespersen donis en 1931. Devojiĝoj estos indikitaj eksplicite kaj klarigitaj oportune. Samtempe, mi konsideras grave, ke esperantistoj sciu almenaŭ surface, ke ekzistas aliaj firmaj uzoj de la vortoj “interlingvo”, “interlingvisto” kaj “interlingvistiko”, depende de la fakaj komunumoj, ĉar en tiu maniero oni povas eviti malagrablajn miskomprenojn kun la ekstera mondo.

Kio pri Esperantologio? Ĝi estas ja parto de la interlingvistiko; ni povas diri, ke ĝi estas la plej grava parto, ĉar neniu planlingvo disvastiĝis praktike samkiel Esperanto en la historio por tiom da tempo, eĉ postvivante du mondmilitojn. Ni konstante rilatos al Esperanto en nia artikolserio kiel referencpunkto por ĉiuj aliaj planlingvaj fenomenoj. Nia artikolserio daŭros unu jaron, ekzakte cent jarojn post la fondiĝo de la sciencaj esploroj pri nia lingvo, fare de René de Saussure, kiu fondis la disciplinon per sia teorio de vortfarado en Esperanto, establita en la jaroj 1914-1915.

Otto Jespersen, la patro de interlingvistiko

Otto Jespersen naskiĝis en 1860 en Jutlando, Danio. Post neŝatataj studoj pri juro, en 1887 li magistriĝis pri la franca kaj interesiĝis pri metodologio pri instruado de fremdaj lingvoj, precipe la franca, la angla kaj la latina, kun aparta atento al fonetiko. Poste li vojaĝis tra Eŭropo kaj Usono por profundiĝi en la tiam naskiĝanta lingvoscienco kaj vigle kontribuis al la kreo de la Internacia Fonetika Alfabeto, kiun ĉiuj uzas ankoraŭ nun. Li verkis ĉefe pri fonetiko, anglistiko kaj interlingvistiko en la dana, germana kaj angla lingvoj. Lia ĉefverko estas Modern English Grammar, mejloŝtono de anglistiko en sep volumoj.

Li estis profunde konvinkita pri la ŝanco por planlingvo iĝi tutmonda internacia helplingvo, kaj pro tio li sin dediĉis al ĉi tiu temo dum sia tuta vivo. Post rifuzo de Volapuko, li pozitive taksis Esperanton kaj aliĝis al la Delegitaro, precipe pro korespondado kun Louis Couturat. Post la lanĉo de Ido, Jespersen komencis kompari la diversajn planlingvajn projektojn, substrekante la similajn trajton pli ol la malsimilajn. En la Zamenhofa laboro, kvankam laŭdinda ĉar funkcianta, li riproĉas la mankon de principoj de vortfarado, la uzon de la supersignoj en la alfabeto, la ĉeeston de kelkaj slavdevenaj vortoj ne tuj rekoneblaj por la okcidenta leganto kaj la apriorecon de la korelativoj. Couturat forpasis en 1914 kaj ekde tiam multaj el la plej interesaj lingvistikaj tekstoj en Ido estis verkitaj de Jespersen. Post la Universala Kongreso en Ĝenevo, en 1925, Jespersen partoprenis la laboron de IALA laŭ invito de Vanderbilt-Morris, kaj en 1928 li lanĉis sian propran planlingvon, nomitan Novial, kiu signifas “nova internacia helplingvo” (legu: nov-IAL).

Kvankam li kunmetis diversajn erojn el la ekzistantaj planlingvoj, kiel Esperanto, Ido kaj aliaj malpli konataj, kvazaŭ sintezon, Novial neniam iĝis populara, eĉ ne inter liaj kolegoj. Restas fama la prijuĝo de J.R.R. Tolkien, ke Novial estas estetike malbela. Jespersen prezentis interlingvistikon kiel novan sciencon en 1931 kaj okupiĝis pri ĝia disvastigo inter la lingvistoj dum kelkaj jaroj. Gravas la kunveno en Kopenhago en 1936 ĵus antaŭ la internacia kongreso de lingvistoj, kiu okazis samloke. Lia engaĝiĝo ĉe IALA malaltiĝis en la sekvaj jaroj, kaj dum la dua mondmilito li ne plu aktivis. Li forpasis en 1943.

Ekzercoj

1. Scivolemaj legantoj bonvolu krozi en interreto serĉante la rektan tradukon de “interlingvo” kaj “interlingvistiko” en la propra nacia lingvo. Kiu signifo estas uzita el la kvin menciitaj en la artikolo? Ĉu en pozitiva senco?

2. Kiun vortigon vi preferas parolante pri Esperanto? Planlingvon? Internacian helplingvon? Interlingvon? Diskutu.

Esenca bibliografio

Corsetti, Renato (2004). Regularizing the regular: The phenomenon of overregularization in Esperanto-speaking children. Language Problems and Language Planning, 28, 261–282.

Lindstedt, Jouko (2009). Esperanto — an East European contact language? En: Die Europäizität der Slawia oder die Slawizität Europas: Ein Beitrag der kultur- und sprachrelativistischen Linguistik. Studies in language and culture in Central and Eastern Europe, vol. 2, Verlag Otto Sagner, 125–134.

Selinker, Larry (1972). Interlanguage. International Review of Applied Linguistics in Language Teaching, 10:3, 209–231.

Witkam, Toon (2005). Nova vojo al Aŭtomata Tradukado. Internacia Kongresa Universitato. Universala Kongreso, Vilno. 83-98.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo estas laŭkontrakta profesoro ĉe Universitato de Torino (Italio) per kurso pri Planlingvistiko.

Recenzo

Kompakta skizo pri la mondo de lingvoj kaj ĝia estonteco

Detlev Blanke

Unsere Sprachenwelt und ihre Zukunft (Nia mondo de lingvoj kaj ĝia estonteco). Max Hans-Jürgen Mattusch. Norderstedt: BoD, 2012. 268p. 19cm. ISBN 9783848218691. Prezo: € 18,60.

La aŭtoro (1931-) estis en GDR konata slavisto kaj, aparte, specialisto pri faklingva komunikado en la natursciencoj (li instruis i.a. en la universitatoj de Jena, Halle, Dresden, Moskvo, Ufa kaj Sofio). Per diversaj publicaĵoj li subtenis la poresperantan agadon en GDR. La instruadon de la lingvo li iniciatis en la universitato de Halle. Internacia lernolibro de Esperanto por universitatoj, planita por ŝtata eldonejo (ellaborita kune kun Sabine Fiedler en 1988) post 1990 ne plu povis aperi. Post la germana unuiĝo li kunfondis la germanan Societon pri Interlingvistiko kaj kune kun sia edzino Edeltraud en 2002 publikigis historion de Esperanto en la germana urbo Düsseldorf. En 1999 aperis lia libro Vielsprachigkeit: Fluch oder Segen für die Menschheit? (Multlingveco — malbeno aŭ beno por la homaro?, Frankfurt/Main: Peter Lang, 1999, 321p.), kie li multloke mencias interlingvistikajn aspektojn kaj Esperanton. Tiun multfaktan libron la ĉi tie recenzata kvazaŭ daŭrigas kaj aktualigas, sed kelkloke ankaŭ resumas. En kvar grandaj ĉapitroj (pli detalaj mankas) la libro prezentas tre dense multajn lingvotipologiajn kaj sociolingvistikajn informojn el larĝa lingva pejzaĝo, kie ankaŭ Esperanto kaj aliaj planlingvoj (i.a. Basic English kaj Latino sine flexione) trovas konvenan lokon. En la unua ĉapitro (“Natura kaj artefarita lingvo-ŝanĝ[iĝ]o”, p. 17-86) la aŭtoro traktas lingvojn aparte sub la aspektoj de iliaj tipologiaj specifaĵoj kaj evoluo resp. evoluigo (natura kaj “artefarita”), i.a. diskutas kriteriojn de lingvo-tipologio, problemojn de lingvaj kontaktoj, lingvaj variantoj kaj estingiĝo de lingvoj. Kvankam en la unua ĉapitro ne mankas socilingvistikaj/lingvopolitikaj aspektoj, ili tamen pli forte dominas en la dua ĉapitro (“Lingva diverseco kaj mondlingvoj”, p. 87-154), kie ni i.a. legas pri la monda lingvo-kvanto, nombro da parolantoj de la ĉefaj lingvoj, distingo inter lingvo kaj dialekto, komunika kaj politika pozicioj de lingvoj (i.a. en la sciencoj), aparte pri la rolo de kelkaj lingvoj kiel internaciaj kaj regionaj komunikiloj tra la historio (ne nur pri la angla kaj aliaj “grandaj” lingvoj, sed i.a. ankaŭ pri Latino kaj Esperanto). La aŭtoro aparte analizas la (mal)efikon de la fremdlingva instruado kaj la lingvo-situacion de Eŭropa Unio. Por solvi la “lingvo-problemon” de EU kaj en tutmonda skalo li diskutas 5 modelojn:

  • a) akcepto de la multlingvismo kun instruado de du fremdaj lingvoj (la angla kaj dua diversmotive elektebla, i.a. ankaŭ Latino aŭ planlingvo);
  • b) tutmonda enkonduko de unu internacia lingvo (depende de historiaj potencrilatoj);
  • c) pli forta rolo de maŝina tradukado (en kombino kun la aliaj modeloj);
  • ĉ) enkonduko de planlingvo aŭ simpligita Latino kiel duan lingvon apud la gepatra;
  • d) uzo de planlingvo por la ĝenerala komunikado, kune kun la angla kaj utiligo de la maŝina tradukado, konservante la lingvan diversecon.

En la tria ĉapitro (“Faklingva komunikado”, p. 155-199), kiu estas aparte instrua por Esperanto-rilataj esploroj, la aŭtoro analizas la specifecon de diversaj faklingvoj, ilian influon sur la ĉiutaga lingvo, la ecojn de la faklingva leksiko, morfologio kaj sintakso. La libron finas ĉapitro kun la titolo Ausblick (Perspektivo, p. 201-220) kun supozoj pri la plua evoluo de la monda lingvo-mapo, la evoluo de lingvoj sub la influo de interreto kaj pligraviĝo de faklingvoj ĝis ideoj pri komunikado kun eksterteranoj. En la ampleksa bibliografio (p. 223-268, bedaŭrinde sen plenaj antaŭnomoj de aŭtoroj kaj sen indiko de eldonejoj) ni trovas pli ol 60 titolojn de interlingvistika graveco. Mankas indeksoj de temoj kaj personoj, kiuj faciligus la orientiĝon en la fakto-abundo. Por la regantoj de la germana rekomendinda facile legebla libro, kiu stimulas emon al profundiĝo pri multaj temoj.

Ideoj ne mankas

Judith Meyer Partoprenante, kun pli ol cent homoj el afrikaj kaj eŭropaj landoj, la 3-an Afrikeŭropan Junularan Pintrenkontiĝon, kies ĉefa organizanto estis Joint Africa-EU Strategy Support Mechanism (JAES SM), de la 31-a de marto ĝis la 1-a de aprilo 2014, kiel oficiala reprezentanto de TEJO, mi starigis plurajn novajn kontaktojn, ĉefe kun afrikanoj, multaj el ili venintaj el Eŭropo. La plejmulto de la partoprenantoj estis prezidantoj aŭ altrangaj reprezentantoj de sia nacia junulara forumo aŭ de diversaj internaciaj ne-registaraj organizoj (NROj). Neniu venis por ferii kaj ĉiuj havis veran ligon kun sia organizaĵo.

La evento estis bonege organizita kaj neniu manko makulis ĝian brilon. Ĉiam ĉeestis francaj/anglaj interpretistoj kaj vere eblis partopreni la eventon en ambaŭ lingvoj, sed estis tre facile priparoli la lingvan problemon kun la aliaj partoprenantoj. Inter la prelegantoj, Jean Baptiste Natama estis la sola kiu ne enuigis la aŭskultantaron: li klopodis konvinki la afrikajn junulojn, ke ili ne atendu helpon sed ekagu. Cetere ankaŭ diskutiĝis nova politiko pri subvenciado de afrik-eŭropaj NROj.

En la dua tago de la renkontiĝo tri ĉefgrupoj prilaboris la tri temojn de la evento: 1. Junulara gvidemo kaj partoprenemo; 2. Junulara entreprenemo; 3. Junularo por paco (Mi partoprenis ĉi tiun grupon).

Oni diskutis konkretajn rekomendojn, kiuj poste estis transdonitaj al la Afrikeŭropa Pintrenkontiĝo de Ŝtatestroj, kiu okazis tuj post nia evento. La konkretaj ideoj kaj demandaroj de ĉiuj grupoj legeblas ĉe http://bit.ly/Afriko-EU.

Mi vigle partoprenis diversajn programerojn kaj kontribuis por la diskutado en diversaj grupoj. Tio, kio ne mankis estas ideoj pri diversaj aliroj por disvastigi Esperanton, inkluzive de vojoj por akiro de subvencioj en Eŭropa Unio. Kio mankas?

Sociala Asistado: LBV

Giganta brazila institucio adoptas Esperanton kiel laborlingvon

Felipe Duarte

Legio de Bona Volo (LBV) estas brazila asocio fondita la 1-an de januaro 1950 (Tago de la Universala Kunfratiĝo) en la urbo Rio-de-Ĵanejro, Brazilo. Ĝi estas eble la plej granda tiuspeca institucio adoptinta Esperanton kiel laborlingvon en la tuta mondo. Temas pri civila kaj neprofitcela asocio, laŭ privata juro, bonfara, homama, eduka, kultura, filozofia, ekumena kaj altruisma kaj estas rekonata enlande kaj eksterlande pro sia laboro sur la kampoj de edukado kaj sociala asistado. Fundamentita sur spirito de kunlaboro, la agado de LBV sin gvidas per speciala rigardo al la familio kaj al ĝia efektiva partopreno en la socio. Ĉiuj ĝiaj iniciatoj strebas al la plena praktikado de la plena praktikado de la planeda solidareco kaj ekumenismo, kiuj kunigas kredojn, nekredojn, tradiciojn, etnojn ktp, kiuj ordinare rolas kiel faktoro de apartigo inter la homoj.

Agado de LBV tra la mondo

LBV agadas en dekoj da brazilaj urboj kaj en aliaj ses landoj kun memstaraj agad-bazoj (Argentino, Bolivio, Paragvajo, Portugalio, Urugvajo kaj Usono) sur la kampo de sociala kaj eduka helpo al infanoj kaj plenaĝuloj. Temas pri 87 sociedukaj unuopaj centroj, kiel lernejoj, maljunulejoj kaj komunumaj centroj por sociala helpo, en kiuj agadas profesiuloj kaj trejnitaj volontuloj. Nur en la jaro 2013, Legio de Bona Volo asistadis en Brazilo pli ol 230 000 homojn, kiuj travivas malfacilaĵojn pro sia riska socia situacio.

La tuta laboro baziĝas sur metodologio kiu celas veki ĉe la favoratoj etikajn, ekumenajn kaj spiritajn valorojn, laŭ la Pedagogio de Amo kaj de la Pedagogio de la Ekumena Civitano, eduka gvidlinio kreita de José de Paiva Netto, ĵurnalisto, verkisto kaj la nuna prezidanto de LBV.

Laborlingvo

De sia fondiĝo LBV rekonas la gravecon de Esperanto, ĝin uzas kiel laborlingvon kaj ĝin rekomendas al ĉiuj per plej diversaj komunikiloj, tiel plenumante unu el siaj celoj: “Batali por la plej granda disvastigado de la internacia lingvo Esperanto, altvalora ilo por la interfratiĝo de la popoloj, laŭ la konsidero, ke LBV estas la Esperanto de la religioj, samkiel Esperanto estas LBV de la lingvoj”. Por igi tiun laboron ebla, en la 1950aj jaroj LBV kreis la E-Fakon, kiu de tiam aktive uzas la internacian lingvon per traduko de siaj eldonaĵoj, ĝisdatigo de pluraj retkanaloj (retejoj kaj sociaj retoj), partopreno en Esperantaj eventoj, disdonado de faldfolioj en la internacia lingvo en placoj de pluraj landoj, krom instrui Esperanton en lernejoj kaj per radioprogramoj.

Jam estis publikigitaj 13 libroj en la internacia lingvo (9 el ili celantaj infanojn), kies temoj estas direktitaj al ĉiuj aĝuloj.

LBV jam aperigis en Esperanto dek tri librojn (naŭ el ili celas infanojn), centojn da flugfolioj, faldfolioj, broŝuretoj kaj revuoj, kiel Bona Volo; ĝi ankaŭ prizorgas retejojn en Esperanto ĝisdatigatajn per artikoloj kaj raportoj pri la laboro de LBV, enlande kaj eksterlande, pri sano, naturmedio, tutmonda Esperanto-movado ktp.

Ĉar de jardekoj LBV diskonigas Esperanton kaj laboras per ĝi, multege da homoj jam partoprenis ĝiajn diversajn E-kursojn (ĉee aŭ malĉee). Laŭ ricevitaj korespondaĵoj kaj personaj atestoj, centoj da favoratoj, mondonacantoj kaj kunlaborantoj de LBV uzas la internacian lingvon. En la E-Fako laboras ses esperantistoj, krom volontuloj.

Rilate Esperanton al la infanoj, LBV jam instruis al pluraj infanklasoj de siaj lernejoj. De tempo al tempo la institucio refaras la formon la lecionoj kaj skizas novajn planojn kaj celojn por ke la lingvo fariĝu alloga kaj grava en la vivo de la etuloj. Ekzemple, estas E-kurso por infanoj en la modela lernejo de LBV en Rio-de-Ĵanejro kaj krome oni disponigas per la reto bazan kurson de tiu monda lingvo. Multaj bonaj novaĵoj tiudirekte estas anoncotaj.

Nu, LBV plu laboros por siaj celoj neniam forgesante, ke ekzistas tre utila internacia lingvo, kiu tute taŭgas por la internaciigo de sia agado.

[FORIGITA!: bildo]

Felipe Duarte estas sekretario de la E-fako de LBV

[FORIGITA!: bildo]

Infanoj en LBV-lernejo

Jubileo: Marjorie Boulton

Marjorie Boulton: trezoro de nia movado

Anna Löwenstein

Unesko havas sian liston de trezoroj de la homaro, kaj ankaŭ ni en la Esperanto-movado havas niajn trezorojn. Inter la plej valoraj sendube estas Marjorie Boulton, unu el la plej elstaraj kontribuantoj al nia Esperanta kulturo. Ŝi fariĝis 90-jara la 7an de majo.

La unua verko de Marjorie, kiun mi mem legis, estis ne en Esperanto, sed en la angla. Tio estis ŝia biografio Zamenhof: Creator of Esperanto (1960), kiun mi, kiel nova esperantisto, trovis en mia loka biblioteko. (Neniel mi tiam imagis, ke iam mi persone renkontos ĝian aŭtoron!) Ĝia esperanta traduko, unue aperinta en 1962, devus esti esenca legaĵo por ĉiu esperantisto. Profunde esplorita, ĝi estas samtempe interesa kaj facile legebla. Ĝi donas informojn ne nur pri la vivo de Zamenhof, sed ankaŭ pri la fruaj jaroj de la lingvo, la unuaj kongresoj kaj aliaj detaloj, kiuj helpas al nuntempa interesiĝanto pri Esperanto kompreni la ekeston kaj celojn de la movado.

Marjorie estis tiel produktema dum sia longa vivo, ke por doni la ĝustan atenton al ĉiuj el ŝiaj verkoj necesus ne artikolo, sed tuta libro. Mi menciu tiun verkon, kiun mi mem aparte admiras: tio estas ŝia novelaro Okuloj (1967). Ĉiu rakonto en tiu kolekto tuj kaptas la atenton de la leganto: ekleginte, oni nepre volas plulegi ĝis la fino. Same kiel ŝia verkaro kiel tuto, la enhavo estas nekredeble varia: estas seriozaj pecoj, fantaziaj, humuraj, fabelaj, aktualaj... La rakontoj preskaŭ ĉiam sugestas ian komenton pri la stato de nia nuntempa vivo: komenton, kiu malkaŝas la profundan fidon de la verkinto pri la esenca boneco de la homaro. Efektive, ŝi apenaŭ kapablas verki pri veraj kruelaĵoj: ŝi preferas montri, kiel eĉ en la plej ekstremaj situacioj, restas fajrero de kompato en ĉiuj. (Kurioza escepto estas La venĝo-komitato, en kiu grupo de virinoj kuniĝas por puni la viron, kiu misuzis kaj humiligis ilin.)

Tiuj rakontoj meritus tradukon en naciajn lingvojn — aŭ ĉu ili estus tro malcinikaj por konveni al la nuntempa gusto?

En la antaŭparolo al sia kolekto de teatraĵoj Virino ĉe la landlimo (1959), Marjorie skribis: “... nia literaturo tiel mirinde riĉa je poezio, tiel estiminde riĉa je romanoj kaj noveloj, estas eĉ strange malriĉa je dramoj.” Ŝi konscie celis forigi tiun mankon per ĉi tiu eksterordinare varia kolekto, kiu ampleksas 15 teatraĵojn, inkluzive de tragedioj, humuraj skeĉoj, vers-dramoj, eĉ teatraĵeto por infanoj. (Poste aperis ankaŭ Nia sango (1970) kaj Ni aktoras (1971).) Laŭ Paul Gubbins, nuntempe nia plej granda aŭtoritato pri la Esperanta dramarto, tiu kolekto estis kaj ankoraŭ nun restas la plej bona, kiun ni havas en Esperantujo. Ĝia plej elstara trajto estas la humanismo kiu brilas tra ĉiuj el ŝiaj teatraĵoj, ĉefe, sed ne nur, en la tragedioj. Gubbins mencias ankaŭ la fakton, ke ĉia ajn verko de ŝi, eĉ se nur amuza skeĉeto, estas ĉiam absolute profesia kaj alt-kvalita. La plejmulto el ŝiaj teatraĵoj restas aktualaj, same nun, kiel kiam ili estis verkitaj antaŭ 40 aŭ 50 jaroj. En 2009 ŝia teatraĵo La sonĝo de la kursgvidanto estis prezentita dum brita kongreso, kun granda sukceso ĉe la publiko. Sed ankaŭ ŝiaj pli seriozaj pecoj meritus scenejan prezentadon.

Dum mi mem ĝuas precipe la prozajn verkojn, por multaj esperantistoj Marjorie Boulton estas unuavice poeto. Ŝi produktis kvin librojn de poezio inter 1955 kaj 1985, plus multenombrajn unuopajn poemojn, kiuj aperis en revuoj kaj antologioj dum la jaroj. Pli kompetentaj fakuloj ol mi komentis pri ŝia perfekta rego de metriko, rimo kaj la aliaj teknikaj lertoj de poeto. Recenzante ŝian unuan verkon, Kontralte (1955), Clelia Conterno rakontas en Nica literatura revuo (2/1), ke ŝi malfermis la libron “kun kontraŭsento” (ĉar ĉi tiu nova poeto estis al ŝi tute nekonata), tamen ŝi “...estis konkerita de l’ unua paĝo, tuj.” Conterno laŭdas la majstran precizecon de la poezia tekniko, kaj ankaŭ la intensecon kaj forton de la poemoj mem. Tamen ne nur pri la grandaj emocioj ŝi verkas. Pri ŝia libro Cent ĝojkantoj (1957), Baldur Ragnarsson skribis en recenzo en Norda prismo (58/2): “Tie svarmas ennuksaj belegoj, buntaj bildoj, kristalaj komparoj. La temoj de la cent pecoj estas plejparte trivialaj aferoj el la ĉiutaga vivo: manĝajoj, okazaĵoj; el la naturo: birdoj, bestoj, floroj; la patrino. Sed la poetino plej ofte sukcesas prilumigi siajn temojn per ĉarma ilumino, prezenti nekonatajn flankojn de familiaraj aferoj.”

Krom beletraĵoj, ŝi verkas ankaŭ eseojn. Mi aparte menciu ŝiajn tre interesajn libretojn Poeto fajrokora: la verkaro de Julio Baghy (1983) kaj Ne nur leteroj de plumamikoj (1984). Ĉi-lasta estas legebla nun en la reto. Ĝi estas informriĉa prezento de la Esperanta literaturo por nespertaj esperantistoj, verkitaj kiel ĉiuj ŝiaj verkoj en klara, eleganta kaj leginda stilo. Sed ne nur por komencantoj ĝi utilas. Evidente ĝi ne tuŝas la plej lastatempan literaturon, sed tio ne gravas; ĝi estas plena je trafaj kaj originalaj komentoj. Ŝi igas onin pripensi aspektojn de la Esperanta literaturo, pri kiuj ni ĉiuj scias, sed kies apartecon ni kutime ne rimarkas. Ŝi atentigas, ke la pioniroj de Esperanto, komencante de Zamenhof mem, estis pretaj verki kaj traduki ne nur mallongajn verketojn sed eĉ dikajn romanojn per lingvo, kies estonteco estis ankoraŭ necerta. Ŝi skribas: “Eta estis la publiko, duba la sukceso, kaj malsukceso de la lingvo signifus ankaŭ senvalorigon de la tuta verkaro.” Krome, ŝi komentas pri la fakto, ke ĉiuj Esperanto-verkistoj verkas sen iu ajn espero pri financa rekompenco, simple pro amo al la lingvo kaj deziro esprimiĝi. Tio estas fakto, kiun ĉiuj esperantistoj scias kaj akceptas kiel evidentaĵon. Neniu normale atentigas, ke tio estas iom nekutima!

La verkoj de Marjorie Boulton vekas admiron ne nur en la Esperanto-movado, sed ankaŭ en la anglalingva mondo. Post apero de ŝia grava biografio pri Zamenhof, ŝi estis petita kontribui al la tre prestiĝa enciklopedio Britannica per artikoloj pri li, pri Esperanto, kaj krome pri anglalingvaj parolturnoj. Ŝia serio de enkondukaj tekstoj pri literaturaj studoj aperis inter la 50aj kaj 80aj jaroj, kaj intertempe fariĝis klasikaĵoj. Ili estis daŭre reeldonataj dum la 80aj kaj 90aj jaroj, kaj en 2013 la grava eldonejo Routledge reaperigis la tutan serion. En la rapide moviĝanta anglalingva libromerkato, tia represo post tiom da jaroj estas rimarkinda en si mem, kaj montras, ke ankoraŭ nun tiuj libroj ne perdis sian valoron. Esperantaj eldonejoj devus imiti la anglalingvan, reeldonante ĉiujn ŝiajn malnovajn verkojn, ĉar pluraj bedaŭrinde estas ne plu haveblaj. Ili absolute meritas represon.

Marjorie kompreneble estas konata tra la movado ne nur kiel verkisto, sed ankaŭ kiel amanto, pli precize adoranto, de katoj. Inter ŝiaj verkoj estas du libretoj pri ŝiaj kataj kunuloj: Kvarpieda kamarado (1956) kaj Dekdu piedetoj (1964). Pri ŝia agado en la asocio Rondo “Kato”, mi longe parolis kun la redaktoro de ties bulteno, Francisko Veuthey. Li rakontis al mi, ke dum la membroj estas tre kontentaj havi tiel prestiĝan prezidanton, por ŝi mem la prezidanteco ne estas nur honoro, sed devo, kiun ŝi plenumas same konscience kiel ŝi plenumas ĉiujn el la multenombraj taskoj, kiujn oni proponas al ŝi.

Parolinte tre varme pri ŝia laboro kiel prezidanto de Rondo “Kato”, Francisko aldonis frazon, kiu nepre devas fermi ĉi tiun artikolon kiel resumo de ŝia loko en nia movado: “De Fajrolando ĝis Alasko, de Siberio ĝis Nov-Kaledonio, Marjorie estas admirata kaj amata tra la tuta esperantista mondo.”

Anna Löwenstein verkis du romanojn: La ŝtona urbo kaj Morto de artisto.

[FORIGITA!: bildo]

Marjorie Boulton kaj Sally Phillips, kiu ludis la rolon Nenjo Nen en la teatraĵo “La sonĝo de la kursgvidanto”

Marjorie Boulton en Vikipedio eo.wikipedia.org/wiki/Marjorie﹍Boulton

Libro*
* Teksto el http://bit.ly/faktojkajfantazio

Faktoj kaj fantazioj estas legolibro, speciale por tiuj, kiuj apartenas al la kategorio progresantoj. Kvankam ne eblas difini tiun kategorion kun zoologia precizeco, ĝi certe inkluzivas tiujn, kiuj finis elementan kurson de Esperanto kaj deziras daŭrigi. Tial la givdantoj de progresigaj kursoj trovos la legolibron aparte utila, sed la aŭtorino celis ankaŭ la multajn memlernantojn.

Faktoj kaj fantazioj ekzercigas pri frazkonstruado, por kreskigi la kapablon legi, skribi kaj paroli. Ĝi pligrandigas la vortostokon de la leganto. Uzante simplan stilon, Marjorie Boulton sisteme enkondukas utilajn esprimrimedojn, kujn progresintoj ofte ankoraŭ ne tute regas.

Bona lernilo devas esti interesa. Tion Marjorie Boulton lerte atingis en 52 variaj ĉapitroj, plenaj de fabeloj, mirindaĵoj kaj rakontoj pri homaj atingoj kaj kuriozaĵoj el la tuta mondo. Ili igas la leganton streĉe atenti, miri, kortuŝiĝi kaj ridi.

Per plezuro Faktoj kaj fantazioj portas al progreso.

Forpasoj

Åke Ahlrén (1918-2014), mortis la 6-an de aprilo en Kista (Svedio). Li estis aktiva en la kristana E-movado, i.a. kontribuante al la himnaro Adoru kantante (1971), kaj ofte donacis al la afrika agado de UEA, kies membro li estis seninterrompe ekde 1949.

Karel Bartošik (1942-2013), mortis la 27-an de septembro en Londono. Renoma arĝentisto, li ekspoziciis siajn verkojn en multaj landoj. Sian grafikan talenton li disponigis ankaŭ al la E-movado, kreante i.a. la simbolon de la 56-a UK en Londono (1971) kaj kompilante Londona Esperanto-Klubo en portretoj (2012).

Lidija Gomolickaitė-Grudzinskaitė (1955-2014), mortis la 15-an de januaro en Kaunas (Litovio). Flutistino, ŝi koncertis en UK-oj k.a. renkontiĝoj.

Viktor Kudrjavcev (1957-2014), mortis la 1-an de aprilo en Jekaterinburg (Rusio). Li estis komitatano kaj prezidanto de Urala Esperantista Societo kaj redaktoro-eldonisto de la gazeto La Komencanto (2004-2009).

Sunagawa Isao (1936-2014), dumviva membro de UEA, mortis la 26-an de januaro en Tokio.

Geraldo Mattos (1931-2014), forpasis la 23-an de marto en Curitiba (Brazilo). Doktoro pri filologio, li instruis dum 30 jaroj en la Federacia Universitato de Paranao kaj la Militista Kolegio de Curitiba. Li lernis Esperanton en 1947 kaj baldaŭ ekverkis en ĝi, debutante en 1953 per la versa dramo pri Zamenhof, La tento de la junulo kaj la tragedio Ivan la sesa. Aliaj libroforme eldonitaj beletraĵoj liaj estas la poemaroj Miniaturoj (1959), Arĉoj (1967), Ritmoj de vivo (1968), Barbaraj sonoj kaj sonetoj (2000), La libro de Nejma kaj La libro de adoro (1985), la novelo La nigra Spartako (1955; 2-a eld. 1986), kaj la komedietoj La servorajto kaj La sinmortigo (1997). Krome li elportugaligis la verkojn La bagasejo de J.A. de Almeida (1985), Joĉjo Mulato kaj Maskoj de M. del Picchia (1997), La manoj de Eŭridica de P. Bloch (1997) kaj La supeo de la kardinaloj de J. Dantas (1997). Mattos pretigis ankaŭ lernolibrojn kaj ekzercilojn: ME — Aktuala metodo de Esperanto (1987), UEA — Utila ekzercaro akademia (2001) kaj Gramática completa do Esperanto (1987), kaj multajn prilingvajn studojn, el kiuj libroforme aperis La deveno de Esperanto (1987), Apartaj mondoj: verboj kaj participoj (1999), En la komenco estas la vorto (2000), La participo (2004) kaj La Esperanta vortokonsisto (2006). Mattos estis longtempa fakdelegito pri lingvistiko kaj esperantologio kaj iama prezidanto de Paranaa Esperanto-Asocio. Membro de la Akademio de Esperanto li estis ekde 1970 kaj ĝia prezidanto 1998-2007.

Subvencio

Biblioteka Apogo Bachrich ekfunkcias

Dank’ al malavara donaco de la gefiloj de Johano kaj Maria Bachrich, UEA povis denove starigi fondaĵon por subteni la pliriĉigon de la kolektoj de Esperanto-bibliotekoj. Ekde 1997 funkciis Biblioteka Apogo Roma kaj Poul Thorsen, kies kapitalo elĉerpiĝis en 2011. La gefiloj de ges-roj Bachrich donacis al UEA 20 000 USD (ĉ. 14 500 EUR) kiel kapitalon de la Biblioteka Apogo Honore al la Geedzoj Maria kaj Johano Bachrich. La Estraro de UEA akceptis kun granda dankemo la donacon, kiu laŭ la interkonsento kun la gefiloj Bachrich ebligos subvenciojn dum dek jaroj.

Johano (Juan) Bachrich estis eminenta venezuela esperantisto, kiu naskiĝis en 1921 en Vieno kaj lernis Esperanton en 1938 en Zemun (Jugoslavio). Ekde 1948 li vivis en Venezuelo. Li estis longe la motoro de Venezuela Esperanto-Asocio, kiun li reprezentis en la Komitato de UEA ekde 1978 ĝis sia forpaso en 2005. Li estis ankaŭ mecenato de la E-movado, kontribuante i.a. al la realigo de la instruaj videoprojektoj Mazi en Gondolando kaj Esperanto: Pasporto al la tuta mondo. En 2000 li fariĝis Honora Membro de UEA. Lia edzino Maria, ankaŭ esperantisto, naskiĝis en 1936 kaj forpasis en 2011.

Biblioteka Apogo Bachrich disdonos subvenciojn unuafoje ĉi-jare. Ili estas celitaj al Esperanto-bibliotekoj, kiuj ne estas financataj de ŝtata, urba aŭ alia ne-movada instanco. Diference de la iama Apogo Thorsen, kiu subvenciis nur akiron de libroj, la subvencioj estas uzeblaj ankaŭ por aliaj varoj aĉeteblaj ĉe la Libroservo de UEA.

Por peti subvencion, oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj aŭ aliaj varoj, ordigitaj laŭ prefero. La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 30-a de aŭgusto papere (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ rete al d...@co.uea.org.

Revuo Esperanto 2014 7-8

Ĉu la Eŭropa Parlamento iam parolos la lingvon Esperanto? Eŭropa Esperanto-Unio laboras por akceptigi la ideon ĉe la Eŭropa Parlamento, ke Esperanto povus helpi solvi la lingvan problemaron en Eŭropa Unio, sen damaĝo por aliaj lingvoj kaj kulturoj.

Estrara Raporto: La nova estraro de UEA raportas pri sia unua jaro kaj signalas, ke la laboro surbaze de la Strategia Laborplano apenaŭ komenciĝis

Interlingvistiko por Esperantistoj: En sia dua artikolo el serio de dek, Federico Gobbo prezentas la klasifikadon de planlingvoj

Ekstermovadaj aranĝoj: Esperantistoj en Nederlando partoprenis la organizon de kvar ekstermovadaj aranĝoj

Dek Demandoj: La iniciatinto de Aŭdvide, Kirill Ŝvedov, prezentas sian laboron sur la kampo de pretigado de aŭdvida materialo en Esperanto

Malferme

Pensoj post unujara estrado

Mark Fettes

Sed se temas pri la pli granda reorientado, al kiu montras la Strategia Laborplano, nia laboro apenaŭ komenciĝis

Per ĉi tiu julia-aŭgusta numero kompletiĝas la unua jarkolekto de Esperanto post la elekto de nia Estraro en Rejkjaviko. Alipaĝe vi trovos nov-stilan estraran raporton pri la jaro 2013. En Bonaero la Komitato kaj ĉeestantoj pridiskutos ne nur la raporton, sed ankaŭ nian buĝeton kaj niajn planojn por la venonta jaro. Plurkiale, do, mi lastatempe meditas pri la instruoj de la unua jaro de nia mandato.

La rolo de la Estraro en la strukturo de UEA estas iom kurioza. Unuflanke, ni evidente portas respondecon pri la ĝenerala strategia direkto de la asocio kaj pri multaj konkretaj decidoj, tiel ke oni emas foje trakti nin kvazaŭ malgrandan registaron. Sed se vi rigardos la buĝeton, vi vidos ke multaj kostoj apenaŭ estas influeblaj de la Estraro, krom per drastaj decidoj ĉesigi aŭ limigi tradiciajn agadojn. Multrilate ni funkcias kiel malgranda grupo de volontuloj kun mondampleksa tagordo, tamen kun buĝeto de nur kelkaj miloj da eŭroj jare.

Unu el niaj plej gravaj diskutoj okazis fine de la roterdama kunsido en marto, kiam ni traktis la buĝeton por 2015. Ni tiam konstatis, ke la rubriko “movada evoluigo” estas tiu, ĉe kiu la Estraro havas plej multe da decidpovo (krom per ŝparado de estraraj vojaĝkostoj kaj simile). Konsulte kun la Ĝenerala Direktoro, ni restrukturis tiun ĉapitron de la buĝeto por pli bone speguli la prioritatojn de la Strategia Laborplano. Nun en la propono, kiu iros al la Komitato por aprobo, troviĝas rimedoj por Konsciigo (6000 eŭroj) kaj Kapabligo (7000 eŭroj), krom sumo por la daŭra prizorgo de la retejoj de UEA kaj iom da mono por kostoj de komisiitoj. Tio estas jam pli bona situacio ol en la buĝeto por la nuna jaro — sed evidente temas pri nur malgranda procentaĵo de la jaraj elspezoj.

En pli longa perspektivo, tiu parto de la buĝeto devos nepre kreski multe pli — nur tiel ni havos asocion, kiu kapablas rapide kaj trafe reagi al la multaj ŝancoj kiuj aperas tra la mondo. Sed tio signifas aŭ redukti aliajn kostojn aŭ kreskigi la enspezojn. Atingi tiun plisanigon de la financoj ne estas tamen laboro por nur kelkaj monatoj — ĝi postulos paciencan kaj detalan laboron, inkluzive de kelkaj fundamentaj strategiaj elektoj, pri kiuj ankoraŭ ne okazis sufiĉa diskuto.

En la ritmo de la estrara jaro, oni facile malhavas tempon por tiaj pli perspektivaj taskoj. En la monatoj post la kongreso, svarmas ideoj kaj iniciatoj, kiuj postulas niajn atenton kaj reagadon. En januaro-februaro, la fokuso komencas gliti al la roterdama estrarkunsido, la bezono raporti kaj buĝeti, la programo de nordhemisferaj kongresoj kaj konferencoj, kaj kompreneble nia propra UK. Ekde majo, grandan parton de nia tempo kaj energio sorbas la kongrespreparoj.

Mi konfesas, ke en la unua jaro de nia mandato, ne estis facile navigi inter tiuj diversaj postuloj. Tamen ni faris progreson sur kelkaj kampoj (kiel aktivula trejnado kaj interna komunikado) kaj komencis bezonatajn diskutojn pri aliaj (kiel la okazigo de retaj kunsidoj de la Komitato, kaj la simpligo kaj plivastigo de la membrosistemo de TEJO kaj UEA). Ni plifirmigis la bazon de kelkaj gravaj agadoj (kiel la universitataj programoj en Amsterdamo kaj Poznano), kaj ni komencis difini pli multflankan celaron kaj idearon por niaj eksteraj rilatoj (emfazante la kontribuojn de Esperanto al daŭripovo kaj lingva justeco). Ni estas diversterene sur bona vojo.

Sed se temas pri la pli granda reorientado, al kiu montras la Strategia Laborplano, nia laboro apenaŭ komenciĝis. Inter la plej urĝaj prioritatoj estas niaj retejoj. Atentaj legintoj de la Strategia Bazo de UEA certe memoras, kiom ĝi emfazas la gravecon de Interreto por la evoluigo de la Asocio. Tiu ĉi unua jaro de nia estrado rekonfirmis por mi tiun konstaton. Post Bonaero, mi antaŭvidas ke ni dediĉos grandan parton de nia laboro dum kelkaj monatoj al la difinado de niaj retejaj bezonoj, kaj trovos aŭ kunmetos teamon por plenumi ilin. En tiu planado, la spertoj de nia unua jaro certe montriĝos valoregaj.

Ni laboras kaj lernas. Karaj membroj de UEA, mi dankas vin nome de ĉiuj estraranoj pro viaj pacienco, subteno... kaj espero.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas la Prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Ĉi-numere

Ĉiuj E-aktivuloj nepre legu atente la ĉefan raporton pri la agado de EEU ĉe la Eŭropa Parlamento. Certe ne temas pri fronto kiu alportos fruktojn tre rapide, sed la daŭra agado de la eŭropaj samideanoj estas sekvinda modelo por ĉiuj aliaj esperantistoj tra la mondo. La konsilaro kiu estas prezentata en la lasta parto de la raporto estas bazo por iu ajn simila agado ĉe la parlamento de via lando.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Kirill Ŝvedov estas granda viziulo kaj per simpla iniciato liveras al la esperantistoj tre interesajn videojn kun subtekstoj en Esperanto. Li rakontas pri siaj laboro kaj ideoj.

EEU-agado: Eŭropa Esperanto-Unio senlace plenumas tre malfacilan taskon, nome konstante informi la Eŭropan Parlamenton pri la potencialo de la lingvo Esperanto por solvado de lingvaj problemoj kadre de la Eŭropa Parlamento. La prezidento de Kroatio akceptis esperantistojn en sia rezidejo.

Interlingvistiko por Esperantistoj: La dua artikolo de la serio Interlingvistiko por Esperantistoj pritraktas la klasifikadon de la planlingvoj, montrante ke la afero estas pli kompleksa ol oni povas imagi.

Unua Alineo

UK estu vere universala

Universala Kongreso de Esperanto ne povas okazi nur en Eŭropo, eĉ se tio signifos deficiton por UEA. En la listo UEA-membroj Fernando Maia, la prezidanto de Brazila Esperantista Junulara Organizo (BEJO), bedaŭris, ke la ĉijara UK estos deficita. Laŭ li, ĝi ne devus esti planita por povi esti deficita kaj ĝi devus ĉiam kalkuli pri pli ol 1 000 aliĝintoj.

Martin Schäffer, la Ĝenerala Sekretario de UEA, bone klarigis la tutan aferon: “Kompreneble ne ĉiam eblas kongresi en lando, kie UEA certe havos pluson. Kelkfoje la kongreso ankaŭ okazu en regionoj, kie la movado ne estas tre forta aŭ kie estas atendebla minuso. En Bonaero certe estos minuso, sed tute klare estas, ke la homoj tie jam tre ĝojas partopreni la kongreson. Por multaj temas pri la unua Universala Kongreso en ilia vivo. Ni ĝoju kun ili.

Se oni demandas, kiel eblas helpi savi la UEA-kason, mi povas respondi, ke ekzistas multaj ebloj. Unue ni petas la E-parolantojn aliĝi al UEA por subteni la agadon, laŭeble en kategorio MJMA. Eblas subteni UEA per membreco en subtenaj kategorioj, kiel Societo Zamenhof aŭ simple subteni iun konkretan celon. Rilate al la kongreso eblas donaci al la Triamonda Kongresa Fondaĵo. Multaj personoj ne havas la monon por aliĝi al UK aŭ pagi la vojaĝon. Pro tio eblas donaci al Triamonda Kongresa Fondaĵo (menciu ĉu vi ankaŭ pretus kontribui al la vojaĝo de junuloj al la UK). La estraro tre ĝojus se pere de la rimedoj ankoraŭ eblus financi la vojaĝon de kelkaj junuloj (ekz. el Nikaragvo, Meksiko, Kolombio, Peruo). Fondaĵo Canuto helpas al personoj, kiuj ne povas pagi la UEA-kotizon. Donacoj vere estas tre bonvenaj ankaŭ por plibonigi iomete la statistikan flankon. Krome eblas subteni aliajn konkretajn celojn. La fondaĵo ‘Informado’ ekzemple urĝe bezonas rimedojn. En la paĝo: http://bit.ly/donacoj ĉiuj povas mem informiĝi pri aldonaj celoj kaj donacideoj.”

Dezajnistoj helpu krei lingvan arton en Esperanto

Libera propono pri novaj dezajnoj kaj ideoj. Ĉu vi estas dezajnisto? Ĉu vi ŝatus proponi vian propran dezajnon por t-ĉemizo, glumarko ktp ? Se la respondo estas “jes”, viaj kreaĵoj estas bonvenaj. Sendu viajn dezajnojn per la sekva formularo sur http://bit.ly/nova-dezajno kaj oni pripensos viajn proponojn. Bonvolu diri al tutmonde.org kiu estas la aŭtoro de la dezajno kaj skribu la retadreson, telefon-numeron, retejon, twitter-konton aŭ alian ligilon por vidigi ke la aŭtoreco estas originala.

La sindevigo — 10%

Ĉiujare en la komenco de januaro, Tutmonde.Org publikigos la rezulton de la jara vendado kaj donos 10% de la tuta enspezo al allogaj esperantistaj projektoj. La uzantaro kaj klientaro de Tutmonde.Org balotos kaj decidos libere en kiu projekto ili deziras investi la 10% de la tutjara vendado de Tutmonde.org.

Nepre vizitu

La Movada Foiro kadre de la 99-a Universala Kongreso de Esperanto okazos sabaton, la 26-an de julio 2014, laŭ la nunaj planoj en salono Gran Panamericano de la kongresejo. Tamen, LKK daŭre serĉas pli taŭgan ejon por la foiro. Alveninte en Bonaero, bonvolu kontroli en la Kongresa Libro, ĉu intertempe la loko ŝanĝiĝis. La Movada Foiro komenciĝos je la 7-a vespere kaj daŭros ĝis 9-a. Al la Movada Foiro ĉi-jare aliĝis pli ol 80 asocioj. Se vi partoprenos la UK-on en Bonaero, nepre vizitu ĝin kaj ekkonu kion faras diversaj E-asocioj tra la mondo. La revuo Esperanto havos tablon en la foiro kaj via vizito estos tre bonvena.

Dek Demandoj: Kirill Ŝvedov

En Esperantujo ofte estas grandaj viziuloj, kiuj silente laboras por la disvolvo de la praktika uzado de Esperanto, kiu nepre bezonas ilian laboron por fariĝi amaslingvo. Kirill Ŝvedov estas unu el tiuj viziuloj.

Fabrício Valle

Kirill Ŝvedov, 33-jara, loĝas en Moskvo, Rusio. Li studis filozofion en la Moskva Universitato, kaj nuntempe laboras en reklam-agentejo. Esperanton li lernis en 2001 kaj fariĝis aktiva esperantisto en 2004. Tamen, li partoprenis ankoraŭ neniun E-aranĝon ekster Moskvo. Li preferas uzi la reton por agado. Ekde frua tempo li strebis, ke oni povu ricevi konkretan utilon per Esperanto, kaj tio realiĝis kiel unu el la ĉefaj direktoj de lia laboro — kreado de Esperantaj subtekstoj por videoj. Pri tio Kirill Ŝvedov okupiĝas jam naŭ jarojn. En 2007 li lanĉis sian unuan projekton, dediĉitan al filmoj en Esperanto — “Kino en Esperanto rete” kaj ekde 2012 li disvolvas la projekton “Aŭdvide” (http://audvide.blogspot.com). Li nun planas lanĉi multlingvan retejon, kiu uzos Esperanton kiel pontolingvon. Li estas unu el tiuj viziuloj, kiujn ni bezonegas en Esperantujo, ĉar li bone scias kiel en la praktiko realigi la originalan celon de Esperanto, nome, ke ĝi servu al la homoj en la tuta mondo. Kunlabori al la kreado de la aŭdvida E-industrio, kiel unu el la pioniroj sur tiu kampo, sola kaj sen financado, kiel senlaca formiketo, estas sendube interesa maniero kontribui por konkretigi la celon de Esperanto.

1 RE: Kio instigas vin sisteme krei Esperantajn subtekstojn por videoj? Ĉu temas pri hobio aŭ ĉu vi havas konkretajn celojn?

KŜ: Mi povas diri, ke ambaŭ variantoj veras. Ekde la komenco de mia okupiĝo pri Esperanto mi vidis en ĝi praktikan instrumenton, rimedon por doni al homoj ion novan, interesan kaj utilan. Min mirigis, ke oni tre malvaste uzas por tio eblojn, disponigatajn de la modernaj informteknologioj, unuavice la interreto. Serĉante vojojn fari ion ĉi-kampe, mi venis al la konkludo, ke unu el plej bonaj variantoj estas traduki filmojn, ĉar bildo enhavas multe pli da informoj, ol vortoj. Mi komencis okupiĝi pri tradukado en 2005, kaj en 2007 mi lanĉis mian unuan retejon (ĝi ne plu ekzistas) kun subtekstitaj filmoj. Ekde 2012 mi disvolvas la projekton “Aŭdvide”, per kiu mi intencas montri, kion povas fari hodiaŭ eĉ unuopulo.

2 RE: La usona aŭdvida industrio, ĉefe per filmoj kaj muziko, grave rolis en la disvastigado de la angla lingvo tra la mondo. Lastatempe multaj esperantistoj kiel vi laboras sur la kampo de produktado de aŭdvida materialo, tamen, ĉu vi kredas, ke nur per volontulaj iniciatoj ni kapablus krei fortan aŭdvidan industrion kaj per tio ĉi atentigi la mondon pri tute nova fenomeno, la lingvo Esperanto?

KŜ: Tio dependas de la signifo de la esprimo “aŭdvida industrio”. Se temas pri produktado de fikciaj filmoj estas evidente, ke sub la perspektivo ĉe la horizonto en Esperantujo ni ne povos rapide krei tian industrion. Se paroli pri televida produkto en studia, “parola” formo ja eblas tion fari per relative malgranda investo. Mi opinias, ke ĉi-direkte estas bonaj ebloj, ankoraŭ neuzataj. Se temas pri produktado de aŭdvidaĵoj en Esperanto per subtekstado aŭ dublado de filmoj aŭ de diversspecaj videoj, jen plej probabla vojo por ni, ĉar nuntempe multaj studioj kaj televidkanaloj licence aperigas sian produktaron en la reto, kaj oni povas aldoni al ĝi Esperantan tradukon per, ekzemple, la traduk-servo Amara.org. Verŝajne, nur tiu ĉi direkto povas ebligi al ni fari rapidajn paŝojn, rimarkindajn laŭ la kvanto kaj la kvalito, por atentigi la eksteran publikon pri la fenomeno Esperanto per aŭdvida materialo.

3 RE: Ĉu Esperanto estos eterne lingvo de malplimulto de idealistoj aŭ ĉu ĝi povos iam fariĝi amaslingvo?

KŜ: Mi opinias, ke Esperanto ja povas fariĝi amaslingvo. Tio ne aspektas senprecedenca afero — ni konas aliajn novaĵojn, kiuj ŝanĝis la aspekton de la mondo dum la lastaj cent jaroj. Rememoru, ekzemple, kiel influis la mondon la disvastiĝo de aŭtomobiloj en la periodo inter 1900 kaj 1940 aŭ kiel fulmrapide disvolviĝas hodiaŭ la teknologio de informado kaj komunikado (TIK). Ĝuste en la nuna tempo aperis ŝanco, kiu ne ekzistis dum la tuta historio de nia lingvo. En mondo, kie oni sendis alilanden paperajn leterojn kaj veturis per vaporŝipo al transoceana aranĝo, ne multaj povis bezoni Esperanton. Tamen en mondo, kie interparolantoj el ĉiuj kontinentoj povas renkontiĝi, ne lasante sian hejmon, Esperanto ekposedas novan valoron. Certe, plejparto de la homoj tute ne pensas pri tio — tamen antaŭ dek jaroj oni same ne pensis, ke oni bezonos ion, nomatan “Fejsbuko”.

4 RE: Mi konsideras vian iniciaton kiel parton de naskiĝanta ondo en Esperantujo por kreado de potenca aŭdvida E-industrio, sed la iniciatintoj sur tiu kampo ne celas profesian laboron aŭ starigon de nova entrepreno. Kiuj malfacilaĵoj ekzistas por profesia entreprenado sur la kampo de la aŭdvida E-merkato?

KŜ: La ĉefa obstaklo ĉi tie estas la liliputeco de la ĝenerala E-merkato mem, kiu ne ebligas atendi iom ajn seriozan enspezon. Miavide, laboro en ĉi tiu kampo povas esti pagata ankoraŭ nur per amasfinancado.

5 RE: Restas klare, ke kaj TIK ĝenerale kaj la reto specife restas ankoraŭ enigmo por multe da E-asocioj. Kiel vi priskribus la rilatojn inter la tradiciaj E-organizaĵoj kaj tiu nova mondo de grandaj ebloj, kie unuopulo povas brili eĉ pli ol tuta organizaĵo?

KŜ: Miavide, E-organizaĵoj ankoraŭ ne eniris ĉi tiun mondon. Ilia funkciado baziĝas sur tradicioj establitaj ankoraŭ en la frua epoko de la E-movado, en tute aliaj kondiĉoj. Oni akceptas novajn eblojn nur kiam ili adapteblas al la kutima agadmaniero — ekzemple, organiza retejo aŭ dissendolisto anstataŭas paperan bultenon. Sed oni ankoraŭ ne sukcesis uzi ilin plene, ĉar tio postulas enkondukon de principe alispecaj praktikoj. Tial la movado ne uzas novajn teknologiojn ĝuste tie, kie ili povas doni plejan utilon. Jes, oni jam spontanee okazigas, ekzemple, virtualajn renkontiĝojn kaj konferencojn per Skajpo aŭ similaj rimedoj, tamen, laŭ mia sperto, la rezulto ne sufiĉe altkvalitas. Se reveni al demando pri E-aŭdvida industrio, mi opinias, ke la ĉefa realigebla formo de ĝi nun estas produktoj en studia formo nomata “parol-spektaklo”: oni pridiskutas ajnan temon, partoprenantoj el aliaj lokoj povas aliĝi per Skajpo, spektantoj demandas kaj replikas voĉe aŭ tekste. Poste oni povas spekti registraĵon aŭ elŝuti sonon de ĝi kiel podkaston. En Rusio jam nemalmultaj amaskomunikiloj uzas tian “sintezan” formaton, kiu unuigas eblojn de radio, televido kaj la reto.

6 RE: Kiuj estas tiuj postulataj alispecaj praktikoj kaj kiel ni povos enkonduki ilin en la movadon?

KŜ: La dua direkto estas multlingvaj projektoj, kiuj uzas Esperanton kiel pontolingvon, ĉar la plej bona vojo reklami kaj antaŭenigi Esperanton estas igi ĝin utila ne nur por esperantistoj. Ĉi tiu koncepto estas bone konata, sed ankoraŭ oni praktike nenie realigis ĝin, kvankam en la modernaj kondiĉoj ĝuste ĝi povas krei fundamenton, ankaŭ ekonomian, por la disvastiĝo de la lingvo. Nuntempe mi penas efektivigi tiaspecan projekton.

7 RE: Ĉu en via lando oni disvolvas E-agadon laŭ tiuj direktoj kaj kian rolon Rusio povus ludi en ĉi tiu proceso?

KŜ: Ankoraŭ temas nur pri filmotradukado. En ĉi tiu tereno rusiaj esperantistoj rimarkinde viglis dum lasta jardeko: jam meze de la 2000-aj jaroj aperis la unua grupo pri subtekstado, kiu esperantigis nemalmulte da popularaj filmoj. La aktivulo Aleksandr Osincev kreis en 2009 mojosan retejon Filmoj.net, kiu kolektis pretajn tradukojn. Se oni sukcesos konservi intereson al ĉi tiu agado, oni povos atingi grandskalajn rezultojn. Kiel mi menciis, hodiaŭ multo el la rusia kinematografio kaj animacio (http://bit.ly/animacio﹍vikipedio), la klasika samkiel la moderna, licence akireblas en la reto kaj oni havas vastan elekton por traduki. En mia projekto “Aŭdvide” mi publikigas ĝuste tiajn filmojn.

8 RE: Aliteme, se paroli pri raŭmismo kaj finvenkismo, kion vi volas diri pri tiu temo?

KŜ: Mi pensas, ke raŭmismo siatempe estis reago al tiu senperspektiva situacio, en kiu estis la E-movado dum parto de sia historio. Oni alvokis disvastigi la lingvon, persvadi homojn uzi ĝin, tamen dum multaj jardekoj oni atingis nenian progreson sur ĉi tiu vojo. Pozitiva flanko de raŭmismo estis, ke ĝi proponis atenti aĵojn pli konkretajn kaj pli realigeblajn, ekzemple disvolvon de la Esperanta kulturo. La hodiaŭa situacio estas tre interesa pro tio, ke kaj raŭmismo kaj finvenkismo ricevis novan impulson, ĉar la instrumentoj, kiujn ni havas nuntempe ebligas pli efike kultivi la kulturon de Esperanto samkiel pli efike disvastigi la lingvon mem.

9 RE: La afero io/ujo estas daŭre diskutata kaj disputata. Se vi sola devus elekti inter Rusio kaj Rusujo, kiu estus via elekto? Kompreneble, nepre diru, sur kio baziĝas via elekto.

KŜ: Mia elekto estus uzi ambaŭ variantojn por malsamaj situacioj: Rusio por la moderna lando kaj Rusujo, kiam oni parolas pri la antikveco. La sufikso “-i” miavide formas unuavice politikan nomon de lando laŭ tiu de la etno, kiu fondis ĝin, dume “uj” signifas spacon, okupatan de etno. Ekde tia vidpunkto mia lando ĉesis esti Rusujo en la 16-a jarcento, kiam ĝi ekinkludis vastajn teritoriojn kun tjurka loĝantaro. Mi ne akceptas la vidpunkton de la “bonlingvanoj”, ke oni uzu la sufikson “-uj” koncerne nuntempajn ŝtatojn; preferindas restigi ĝin kiel stilan indikon de arkaikeco, kiu ankoraŭ malmultas en Esperanto. Pri ĉi temo legeblas rete bona eseo En Rusio loĝas rusianoj (http://bit.ly/Pokrovskij) verkita de Sergio Pokrovskij.

10 RE: Vi diris, ke viaopinie Esperanto povas fariĝi amaslingvo. Kiajn problemojn esperantistoj devas solvi, por atingi tion?

KŜ: Estas du ĉefaj gravaj punktoj sur ĉi tiu vojo, pri kiuj ni devas ekkonscii. La unua estas ĝuste kompreni la nuntempan mondon, nian lokon kaj kapablojn en ĝi. Bedaŭrinde, ni tro longan tempon sentis, ke nenio dependas de ni, ke niaj penoj neniel influos la mondon. Eĉ se ni ne konfesas tion, tiu ĉi sento direktas niajn agojn en riton, kiun oni faras nur pro tio, ke same faris antaŭuloj. Se ni forskuos la ŝarĝon de la pasinto kaj rigardos la ĉirkaŭaĵon vere atente, ni vidos, ke nin atendas agoj grandaj kaj konvenaj al la celoj, kiujn ni deklaras.

La dua punkto estas ekkonscii pri la vera grandeco de la tasko, kiu staras antaŭ ni. Jes, paroligi la mondon en Esperanto estas afero realigebla, sed ne pli facila, ol sendi homojn sur la lunon. Ni estas nur ĉe la komenco de la vojo al konkretigo de tio. Ankoraŭ ni ne havas grandajn sponsorojn, ĉar neniu krom ni komprenas, kiom necesa estas nia lingvo. Naive estas pensi, ke oni vere kontribuas al nia afero, kiam oni publikigas amuzan bildon en E-grupo ĉe Fejsbuko. Ĉe nia agado ni devas lerni planadon, mastrumadon kaj persiston — lerni de la ekstera mondo unuavice, ĉar neniu el la atingoj de aliaj movadoj eblus sen ĉi tiuj tri faktoroj. Estu nia slogano la zamenhofaj vortoj “L’ espero, l’ obstino kaj la pacienco”. Kaj por trovi inspiron al novaj faroj, serĉu en mia projekto Aŭdvide la animacian filmon Ikaro kaj saĝuloj (http://bit.ly/Ikarokaj), himnon al tiuj, kiuj puŝas la homaron antaŭen.

Kalejdoskopo

Evento: Grundtvig-seminario pri la frisa kulturo

Kadre de internacia kunlaboro subtenata de la Grundtvig-projekto Tutviva Lernado la nederlanda Fondaĵo Edukado.net de la 22-a ĝis la 25-a de majo 2014 okazigis seminarion kies temo estis Frislando kaj la frisa kulturo.

La internacian programon partoprenis kvar organizaĵoj, entute kun 60 personoj.

En la unuaj du tagoj la gastoj unue turismis en Amsterdamo kaj Hago kun la gvido de la gastigantoj Katalin Kováts kaj Sylvain Lelarge, estraranoj de la Fondaĵo Edukado.net.

En la sekcio LIBERAJ STUDOJ ĉe www.edukado.net aperos dekleciona reta kurso pri FRISLANDO, kun tekstoj, testoj, sonmaterialoj kaj filmoj por ke esperantistoj tutmonde povu ekkoni niajn malkovrojn pri tiu minoritato de Nederlando.

La sekva projekto-renkontiĝo okazos en septembro en Hungario, kie la temo estos la VINO, ĝiaj kultivado, produktado. Fotoj pri la nederlanda aranĝo aperis en http://bit.ly/Grundtvig-Frislando.

Persone: Granda Insulo

Panoramo de La Granda Insulo estas simpla sed treege interesa bulteno kies celo estas informi pri la ĉiutaga vivo de simplaj civitanoj en Madagaskaro. Ĝi aperas antaŭ la 5-a de ĉiu monato krom en julio kaj aŭgusto. Henriel Fidilalao, la redaktoro, havas tiun laboron kiel enspezo-fonton kaj tio ĉi estas vere tre gratulinda. Ĉe la retejo http://bit.ly/grandainsulo vi trovos pli da informoj kaj eĉ unu el la malnovaj numeroj.

Ekspozicio: Pupoj el Esperantolando

La Monda Pupekspozicio okazas ĉiujare ekde 2011 en la urbo Higashikagawa kaj daŭras 9 tagojn. Vere, la pupekspozicio estas grava iniciato de la urbo, ĉar per ĝi eblas montri la kulturan diversecon de la homaro kaj krome ĝi estas maniero konigi al la vizitantoj la lokajn produktojn de Higashikagawa, kio povas helpi kreskigi ĝian ekonomion.

Ĝin organizas la Komitato de la Monda Pupekspozicio. La ĉefa motoro kaj fondinto de la evento estas Etsuo Miyoshi. Lia kolekto jam havas ĉirkaŭ 1 000 pupojn el 52 landoj. La kolekto estis farita danke al esperantistoj de la tuta mondo, homoj kun tre varia fono: juristoj, pastroj, kantistoj, politikistoj ktp. La ĉi-jara ekspozicio estos dediĉita al Argentino. La dancistoj Carolina Alberici kaj Enrique Morales gvidos 2-tagan atelieron pri tango.

La pupoj estas montrataj en standoj kune kun afiŝoj donantaj informojn pri la devenlandoj, la sendintoj, turismaĵoj ktp. Rigardante la pupoj eblas fari mondvojaĝon al vere foraj landoj. La lokaj restoracioj proponas pladojn el eksterlandaj kuirartoj al la vizitantoj.

Niaj pupoj estas valoraj pro:

  • Materialo: kelkaj el ili estas faritaj el porcelano, ekzemple kelkaj el Hungario, Pollando, Slovakio ktp;
  • Vestaĵoj: La kroataj pupoj portas robojn faritajn el originalaj kaj tradiciaj vestaĵoj el diversaj regionoj de la lando;
  • Ornamaĵoj: kelkaj el la litovaj pupoj portas sukcenajn kolĉenojn, la polaj kolierojn el koralo, la argentinaj arĝentajn monerojn, ktp;
  • Historio: la pupoj el Kamerunio estas vere altkvalitaj. Ili estis faritaj de artisto, kiu gvidas virinan kooperativon. La pupoj iris unue al Kubo, de kie esperantisto portis ilin al Japanio. La pupoj el Benino, Ganao kaj Togolando estis aĉetitaj de la gvidanto de orfejo, kiu portis ilin unue al Belgio kaj de tie sendis al Japanio.

La Monda Pupekspozicio 2014 okazos de la 3-a ĝis la 5-a de oktobro kaj Etsuo Miyoshi, ĝia iniciatinto, deziras nun aldoni plian “landon”, nome Esperantolando. Ĉu vi pretus helpi sendante pupon (memfaritan aŭ ne) al la organizanto?

http://bit.ly/konkakto-pupoj

Kalendaro: Internacia Esperanto-Kalendaro

La kalendaro kiu aperas sur la paĝoj 150 kaj 151 baziĝas sur la Internacia Kalendaro (http://www.eventoj.hu/kalendaro.htm), kiun organizas Esperanto-Centro “Eventoj” en Budapeŝto. La Kalendaro funkcias ekde 1996, kaj enhavas jare ĉ. 250 Esperanto-aranĝojn. Ĝi listigas ĉiujn konatajn Esperanto-renkontiĝojn, kongresojn, festivalojn, kiuj akceptas vojaĝemajn esperantistojn kiel partoprenantojn.

Se vi volas, ke via evento aperu en la revuo Esperanto, unue registru vian renkontiĝon senpage kaj simple, pere de formularo en la komenco de la kalendara listo.

Kiel vi povas helpi?

  • Per registrado de aranĝoj: informu pri mankantaj aranĝoj, aŭ sendu korektojn/aktualigojn pri ili!
  • Helpu diskonigi la Kalendaron! Aperigu ĝian emblemon kaj faru ligilon al ĝi en via retejo!
  • Ŝate marku aŭ diskonigu la kalendaran retejon en sociaj retoj kiel Facebook!

Se vi ŝatus esti regula kunlaboranto en nia teamo kun redaktora rajto, bonvolu kontakti — s...@eventoj.hu — la kunordiganton, László Szilvási.

Iniciate: Lernu ĉe Cyrille

Cyrille Hurstel varbas por Esperanto kaj havas nekredeblajn rezultojn. Lastan someron, li sukcesis meti Esperanton en televidon en Usono, Francio kaj Italio. Artikoloj estis videblaj en pli ol 20 landoj. Li nun preparas serion da videoj por instrui sian labormetodon al ĉiuj kiuj deziras havi imponajn rezultojn. Vi vidos kiel li konektiĝas kun homoj por ke ili sekvu lin. Kiel Cyrille Hurstel informas 1 000 000 da personoj jare? Eksciu tuj: http://bit.ly/brila-aktivulo

Eŭropa Parlamento: Ĝeneralaj trajtoj

La Eŭropa Parlamento kaj Esperanto

Seán Ó Riain*
* Seán Ó Riain estas la Prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU)

La Eŭropa Parlamento (EP) estas la sola supernacia parlamento en la mondo kaj la sola EU-institucio kiun elektis rekte la civitanoj de ĉiuj 28 EU-membroŝtatoj. La unuaj rektaj elektoj al la Eŭropa Parlamento okazis de la 7-a ĝis la 10-a de junio 1979 kaj 410 membroj estis elektitaj. Antaŭe, de 1958 ĝis 1974, la parlamentanojn selektis la naciaj parlamentoj de la membroŝtatoj. Ekde 1979 okazis sep aliaj elektoj, ĉiun kvinan jaron, kaj la lastaj ĵus okazis de la 22-a ĝis la 25-a de majo 2014, kiam elektiĝis 751 EP-anoj.

Komence la Parlamento estis nur konsulta instituto, sed ĉiuj EU-traktatoj, ekzemple la Traktatoj de Maastricht, Amsterdamo, Nico kaj Lisbono, donis al ĝi pli kaj pli da povo. Nun ĝi estas leĝokunfaranto kun la Konsilio de Ministroj, organo kiu konsistas el 28 ministroj, kiuj reprezentas la registarojn de la 28 membroŝtatoj. Nepras ĝia aprobo por ĉiu nova leĝo, por la buĝeto, kaj eĉ por nomumi la prezidanton de la Eŭropa Komisiono. La leĝfara proceduro de la EP estas sufiĉe komplika, kaj ĝi fariĝis eĉ pli komplika ekde la Traktato de Lisbono, kiu ekvalidis la 1-an de decembro 2009, ĉar nun la EP havas viglan kunlaboron kun la 28 naciaj parlamentoj, krom la ĉiutagan kunlaboron kun la Komisiono kaj la Konsilio.

Iom strange, unu povo, kiun la EP ne havas, estas decidi la lokon de siaj kunvenoj! Laŭ la traktatoj, nur la registaroj de la membroŝtatoj rajtas decidi tion, kaj ili devas decidi iun ajn ŝanĝon unuvoĉe. Kvankam la EP-anoj plej ofte estas en Bruselo, Belgio, kie estas kaj la Eŭropa Komisiono kaj la Konsilio de Ministroj, laŭ la Traktatoj la EP devas havi ĉiujn plenkunsidojn, ĉiujn kvaran semajnon, en Strasburgo, Francio. Krome, la sekretariejo de la EP troviĝas en Luksemburgio. Ege granda plimulto da EP-anoj volas kunveni nur en Bruselo, sed Francio ne konsentas, ke la EP forlasu Strasburgon, urbon ĉe la franc-germana landlimo, kiu simbolas la repaciĝon inter Germanio kaj Francio ekde la fino de la Dua Mondmilito en 1945. Ni menciu, ke atingi daŭran pacon inter Germanio kaj Francio, kiu faris tri grandajn militojn inter si dum 70 jaroj, 1871, 1914 kaj 1939, estis la kerna kialo por la fondo de Eŭropa Unio.

Multlingvisma Politiko

La EP estas ankaŭ la plej multlingva el ĉiuj EU-institucioj. Principe ĉiuj EP-anoj rajtas paroli la propran lingvon, kondiĉe ke ĝi troviĝas inter la 24 oficialaj lingvoj de EU, kiuj estas la oficialaj lingvoj de ĉiuj Membroŝtatoj, krom la luksemburga. La EP-anoj rajtas aŭskulti aliajn EP-anojn ankaŭ en sia propra lingvo. Do, oni devas interpreti el ĉiu oficiala lingvo al ĉiu alia lingvo. Krome, EP-anoj rajtas ricevi labordokumentojn ankaŭ en sia propra lingvo. Tiu multlingvisma politiko postulas grandegan ĉiutagan laboron de tradukado kaj interpretado, sed la EP pravigas ĝin dirante, ke oni ne rajtas postuli, ke civitanoj elektu nur poliglotojn! La prezo de la multlingvismo estas la prezo de demokratio.

Esperanto kaj la Eŭropa Parlamento

Nur unufoje la plena sesio de la EP voĉdonis pri rezolucio, kiu menciis Esperanton. Temas pri la Rezolucio Dell-Alba en 2004. La teksto proponis nur, ke oni “devus studi ĉu neŭtrala lingvo kiel Esperanto povus ludi rolon en la konservado de la multlingvismo en la EP”. La EP malferme kaj mane voĉdonis la 1-an de aprilo 2014, per 57% kontraŭ 43%, ne konsideri rolon por Esperanto. Interese estas ke la maldekstruloj — liberaluloj, verduloj, socialistoj, komunistoj — plejmulte poris konsideri rolon por Esperanto, sed la tuta dekstrularo — de la EPP (Eŭropa Popola Partio, la Kristdemokratoj) ĝis la ekstremaj dekstruloj — kontraŭis eĉ konsideri rolon por Esperanto. Iom paradokse, la 2 EP-anoj kiuj parolas Esperanton, Margareta Handzlik el Pollando kaj Ljudmila Novak el Slovenio, estas ambaŭ membroj de la EPP, la plej granda grupo en la EP.

EEU tre vigle aktivis por antaŭenigi Esperanton en Bruselo ekde 2005. Por citi nur kelkajn ekzemplojn: oktobre 2006 ni organizis debaton/vespermanĝon pri lingva justeco kaj Esperanto, al kiu ni invitis ĉiujn franclingvajn EP-anojn, proksimume 110 homojn. Tion malavare financis Etsuo Miyoshi el Japanio. Malmultaj venis, krom la EP-anoj, kiuj jam parolis Esperanton, sed 22 EP-anoj respondis, ke temas pri interesa ideo. Du-trifoje jare, per la helpo de EP-ano Margareta Handzlik, EEU skribadis al ĉiuj EP-anoj por informi ilin pri diskutoj, kongresoj ktp. kiuj okazas en Esperanto, aŭ pri lingvopolitikaj eventoj. Januare 2008 per la helpo de la EP-ano Ljudmila Novak ni organizis ekspozicion pri Esperanto en la EP, kaj mi povis tie paroli al multaj EP-anoj dum kvin minutoj. Venis al tiu ekspozicio la antaŭa pola ministro pri eksteraj aferoj, Bronisław Geremek, kiu estis tiam la vic-prezidanto de la EP. Mi renkontis lin kun la slovaka diplomato kaj esperantisto, Jozef Reinvart, kaj li konsentis organizi debaton Esperanto: amiko aŭ malamiko de multlingvismo? en la EP la 14-an de julio 2008. Bedaŭrinde Geremek mortis tragike en trafikakcidento la 13-an de julio 2008, survoje de Pollando al la debato. Li lernis Esperanton en sia junaĝo, kaj legis ĝin dum la tuta vivo, sed li informis al ni ke, kiam li klarigis al aliaj EP-anoj, ke ekzistas riĉa originala literaturo en Esperanto, la kutima respondo estas: “Vi denove ŝercas, profesoro: ĉiuj scias, ke ne ekzistas literaturo en Esperanto!” Malgraŭ la morto de Geremek, la debato okazis, kaj venis al ĝi 15 EP-anoj. Novembre 2008 EEU organizis seminarion pri multlingva edukado, kun la partopreno de pluraj spertuloj neesperantistoj, kaj, kiel kutime, ni informis ĉiujn EP-anojn pri ĝi. Sed la ĝenerala sinteno de la EP-anoj al Esperanto restas negativa, pro tio, kion Claude Piron nomis l’ignorance ignorée (nesciata nescio) — ili nenion scias pri ĝi, kaj eĉ ne konscias, ke ekzistas io por ĝin scii! Neformale, malgraŭ la laŭdinda multlingvismo en oficiala nivelo, la angla jam rolas tie kiel komuna lingvo, kaj EP-anoj ne vidas rolon por Esperanto. Ljudmila Novak ne plu estas membro de la EP ekde 2009, ĉar ŝi reiris en la nacian politikon de Slovenio. Kaj Ljudmila Novak kaj Margareta Handzlik ĉiam faris sian plejeblon, sed ĉi ties partio en Pollando malkandidatigis ŝin, kaj ekde julio ŝi ne plu estas membro de la EP.

La 13-an de januaro 2010 kiel EP-ano Margareta Handzlik aranĝis, ke EEU-delegacio renkontu la tiaman prezidanton de la EP, profesoron Jerzy Buzek (antaŭa ĉefministro de Pollando). Ni donacis al li multajn librojn en la pola kaj la angla pri Esperanto. Li montris apartan intereson pri nia teksto de la eŭropa himno (vidu kaj aŭskultu ĉe http://www.europo.eu/eo/civitana-iniciato), ĉar li diris, ke oni ofte ludas la himnon en la EP, kaj multaj EP-anoj ŝatus kunkanti, sed mankas lingvo. Kaj ĝuste en tiu formala, simbola rolo, Prezidanto Buzek agnoskis, ke la angla ne sufiĉas. Schiller originale skribis sian Al la ĝojo germane, An die Freude, sed politike ne akcepteblus, ke la tuta Eŭropo kantu kune germane. Kaj ne eŭfonias, ke ĉiu kantu en la propra lingvo. Buzek komprenis tion, kion multaj ne komprenis: bezonatas neŭtrala lingvo, kiu respektus la lingvan diversecon kaj samrajtecon de ĉiuj EU-landoj. Estus nur eta, sed konkreta, rolo por Esperanto en la EP, sed ĝuste ĉar ĝi estas eta, neesperantistoj ne emas kontraŭi ĝin, kaj ĝi povus malfermi pordojn en la mensoj de la EP-anoj por pli granda konsidero de la ebloj de Esperanto. Kvankam kelkaj esperantistoj kontraŭas la kantadon de la eŭropa himno en Esperanto, neesperantistoj, kiuj subtenas eŭropan integriĝon, kutime entuziasme bonvenigas la proponon.

Oktobre la Civilsocia Platformo por Multlingvismo estis starigita de la Eŭropa Komisiono el 29 tut-eŭropaj organizaĵoj. EEU membris en ĝi ekde la komenco kaj estas la sola organizaĵo, kiu uzas Esperanton. Per grandega laboro kaj pacienco EEU sukcesis persvadi la 28 aliajn organizaĵojn akcepti, en junio 2011, komunan raporton, kiu entenas pli ol 60 pozitivajn referencojn al Esperanto. La Eŭropa Komisiono ĝin akceptis kaj publikigis en sia paĝaro. Ĝi legeblas ĉe http://bit.ly/eu-raporto. EEU tuj skribis al ĉiuj EP-anoj por informi ilin pri la raporto, kaj aparte substrekis la lernfaciligajn ecojn de Esperanto, por plibonigi kaj plirapidigi la lingvolernadon ĝenerale.

Fine de majo 2014 elektiĝis nova Eŭropa Parlamento. Plifortiĝis ekstremistoj, naciistoj kaj aliaj kontraŭuloj de eŭropa integriĝo, kiel la franca Front National, la angla UKIP, la hungara Yobbik. Tamen pli ol 75% de la membroj de la nova EP subtenas eŭropan integriĝon. Povas esti, ke la ĉeesto de pli granda kvanto de kontraŭuloj de eŭropa integriĝo kuraĝigas la por-eŭropan grandan plimulton antaŭenigi la eŭropan ideon de paco kaj harmonia kunvivado anstataŭ militoj. Se jes, Esperanto pretas preni rolon, unue sufiĉe etan rolon, sed Zamenhof mem skribis pri “paŝo post paŝo, post longa laboro”. La taktiko de EEU estas, ke pli bonas eta, malrapida progreso ol malpacienco kaj troigitaj postuloj, kiuj ne multe helpas antaŭenigi Esperanton.

[FORIGITA!: bildo]

Akcepto de delegitaro de esperantistoj en la rezidejo de la kroata ŝtatprezidanto okaze de lia aŭspicio pri la 10-a kongreso de EEU. En la delegitaro estis Seán Ó Riain (la Prezidanto de EEU), Zlatko Tišljar (la Sekretario de EEU), Nikola Rašić (estrarano de EEU), Anto Mlinar (la Prezidanto de KEL), Spomenka Štimec (la Sekretariino de KEL), Đivo Pulitika (la Prezidanto de Kroatia E-Junularo) kaj Boris Di Costanzo (la Prezidanto de LKK).

Eŭropa Parlamento: Laŭspertaj konsiloj

Konsilaro por agado ĉe eŭropaj parlamentanoj taŭgas ankaŭ por agado ie ajn en la mondo, ĉe sialandaj parlamentanoj

La politika agado por Esperanto inkluzivas ne nur agadon rekte ĉe la parlamentanoj. En pluraj frontoj oni povas agadi por Esperanto en kunteksto ligita al la parlamenta agado.

Germain Pirlot
Ni estu tre realistaj

Ni komprenu, ke unuaj reagoj povas esti negativaj; ofte EP-anoj estas ne aŭ mise informitaj kaj kelkfoje kontaktis ilin stranguloj per neraciaj argumentoj;

Ni bone konsciu, ke EP-anoj ne havas tempon por legi ĉion, kion ili ricevas — temas pri plurdekoj da poŝtaĵoj, retaĵoj, dosieroj k.s. ĉiutage; ĝenerale, legi tion estas tasko de sekretarioj. Sekve ni ne faru al ni iluzion; nur iom post iom ni trafos nian celon.

Ofte oni ne bezonas sendi longajn leterojn; 20-linia letero kun trafega argumento pli valoras ol dupaĝa babilado... kiun oni ne legos.

Nereago flanke de EP-anoj ne signifas, ke ili ne atentas pri niaj sendaĵoj; okazis ke iuj reagis pozitive nur post sep, ok kontaktoj.

Nepre ni evitu polemikon kaj akran esprimmanieron

Tio ĉiam malbonege impresas kaj ofte malebligas postajn rilatojn. Pli ol rebati, ni atentigu pri eraroj, flegante afablan etoson. Ekzemple: “Pri tiu punkto oni erare informis vin. Fakte la realo estas alia ... Kiel vi povas konstati ankaŭ laŭ la aldonita dokumento...”.

Unue ni klopodu kroĉi intereson per tre mallonga letero kun trafa argumento; ni ne aldonu plurajn, sed nur unu, du dokumentojn. Tamen ne sufiĉas veki intereson, nepras nutri ĝin per pli malpli regula sendado de informoj.

Fakte, nia unua kaj gravega paŝo estu akceptigi la ideon, ke Esperanto povus iel helpi por solvi la lingvan problemaron en Eŭropa Unio, sen damaĝo por aliaj lingvoj kaj kulturoj.

Ni ne koncentru nian argumentaron nur al la lingvaj problemoj sine de la eŭropaj parlamento kaj instancoj, eĉ se ni ne rajtas ignori ilin (sed, pro diversaj kialoj, Esperanto ne kapablas solvi ilin tuj). La lingva problemaro ne limiĝas je la 626 EP-anoj (0,0000017% de la eŭropa popolo), sed ĝin frontas ĉirkaŭ 360 milionoj da eŭropanoj!

Male, ni povus substreki ekzemple la propedeŭtikan valoron de Esperanto por la eklernado de fremdlingvoj kaj por la starigo de ĉiudirekta plurlingvismo sur la eŭropa nivelo, en reciproka respekto de la lingvo, la kulturo, la digneco de ĉiuj.

Klare ni menciu ke la celo estas diskonigi la opiniojn, aparte al la eŭropa esperantistaro. Ĉiam ni petu skribitan permeson por enlistigi nomon kaj diskonigi opinion.

Ni diskonigu nur pozitivajn diraĵojn de unu al la aliaj, por kuraĝigi, pruvante ke ankaŭ aliaj favoras Esperanton.

Ni ne aperigu negativajn respondon ĉar, onte, tiu EP-ano (aŭ alia politikisto) pli malfacile povos ŝanĝi sian ideon, se jam ĝi estis diskonigita. Tiam ni klopodu, kun helpo de kompetentuloj, rebati objektive, singardeme por ne rompi la dialogon. Tio signifas, ke nepre ni klopodu konservi la kontakton kun ĉiuj, kiuj pozitive aŭ negative bonvolas respondi al niaj sendaĵoj.

Se ni diskonigus malfavoran opinion de EP-ano, tio povus instigi aliajn samopinii. Nia celo estu “konstrui”, neniel neniigi nian propran laboron, diskonigante informojn, kiujn malamikoj povus uzi kontraŭ nin mem.

Psikologie, estas pli pozitive diri, ekzemple, ke 83 (13,25%) EP-anoj el 626 akceptas la ideon ol diri ke 543 ĉu havas neniun opinion ĉu kontraŭas nian ideon. La nombro ne ŝanĝiĝas, sed la rezulto estos multe pli negativa lastokaze.

Kunagado

Ju pli da homoj kunagados, des pli da rezultoj ni atingos! Ĉefe en grandaj landoj nepras trovi ĉu individuojn, ĉu grupojn por, sub gvidado de “landa kunordiganto”, prizorgi kontaktojn kun kelkaj EP-anoj laŭ regiono aŭ partio.

Singarda, realista, objektiva interveno de regionaj samideanoj povas pozitive influi la sintenon de EP-ano.

Kaze de kunlaborado de landa E-asocio (tio ja okazas!) povus esti komisiito pri Eŭropa Unio. Estas ja preferinde kontakti EP-anojn nome de landa asocio ol kiel simpla civitano.

Gravegas ankaŭ diskonigo al EP-anoj de ĉiu nova listo, por ke ili mem konstatu la progreson. Tio povas havi pozitivan rezulton kaj instigi aliajn enlistiĝi.

Konklude:

Anstataŭ propagandi al politikistoj, ni informu ilin; anstataŭ insisti, ke ili faru tion aŭ tion, ni petu iliajn konsilojn, ni demandu kiel ni povus antaŭenigi efikan kaj justan komuniksistemon inter la eŭropaj civitanoj, sen iu ajn formo de lingva kaj kultura diskriminacio.

Antaŭdankon pro viaj propraj rimarkoj kaj laŭspertaj sugestoj por plibonigi ĉi tiun “konsilaron”.

Recenzoj

Bonega resumo, eĉ se konciza

André Cherpillod

Konciza historio de kristanismo. Gerrit Berveling. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2014. ISBN 9788087169483. 80p. 20cm. Prezo: € 8,40

Tre sincere, la aŭtoro avertas, ke li rakontas la historion de kristanismo tia, kia li ĝin konas. Tio evidente signifas, ke li rakontas la oficialan historion, ĉar lia profesio — pastoro — implicas tiun scion.

Ĉiu historio de kristanismo havas la devon komenciĝi per Jesuo, la centra persono. Nu, estas konate, ke da Jesuoj ekzistas tri (almenaŭ):

  1. La Filo de Dio, mirakle naskiĝinta kaj postmorte revivinta.
  2. La ribelulo postulanta la tronon de Israelo, kaj tial mortkondamnita.
  3. La neekzistinta nura mito.

Evidente, Berveling aludas pri tiu problemo, sed ne ĝisfunde. Kiel kredanto, li normale defendas la unuan hipotezon. Mi mem verkis 90-paĝan broŝuron (Jesuo: homo, ne dio!) por demonstri, ke Jesuo tute certe ekzistis, sed havis malmulton komunan kun la oficiala Jesuo de la kristanaj eklezioj. Tio montras, ke mi senhezite estas adepto de la dua teorio. Pro kaŭzo, kiun mi vere ne komprenas, Berveling klasas min en la trian kategorion, inter la aŭtoroj, kiuj neas la historiecon de Jesuo. Cetere, tiu tria kategorio entenas ankoraŭ nuntempe multajn aŭtorojn, interalie franclingvajn, kiujn Berveling tute preterlasas.

Berveling rekonas honeste, ke la Evangelioj ne estas historiaj en nia nuna senco, sed estas baze atestaĵoj pri kredo. Tiuteme, estus interese pridiskuti la verŝajnan daton de ilia verkado: la oficialaj datoj (70-100) estas inventaĵo, kiu neniam ricevis eĉ komencon de pruvo. Bedaŭrinde, Berveling preterlasas tiun gravan problemon.

Tiu ĉi historio, tamen sufiĉe objektiva, montras, ke la historio de la kristanismo estas longa serio de disputoj, de kondamnoj, inter homoj, kiuj arogas al si la rajton decidi oficiale, ĉar ili kredas kaj asertas, ke nur ili posedas LA veron. Tio reliefigas, ke herezo estas opinio, nek pli nek malpli erara, ol la kontraŭa opinio; sed ĝi ne sukcesis iĝi majoritata.

La aŭtoro prave substrekas, ke la remonstrantoj ne akceptas, ke kredkonfeso estu deviga por aliaj homoj, ĉar nur Dio povas konverti la homojn. Se ĉiuj kristanoj opinius same, la mondo estus tute alia: sen Inkvizicio, sen religiaj militoj!

Entute, tiu ĉi libro estas bonega resumo de la historio de kristanismo, religio gravega pro tio, ke ĝi konkeris tri kvaronojn de la Tero, foje milde, foje trude. Marĝene de kristanismo, la aŭtoro mencias ofte politikajn eventojn, kiuj situas ekster kristanismo, sed iel rilatas kun la moralo aŭ kun la homaj rajtoj.

La lingvaĵo estas akademia, kun malmulte da lingvaj eraroj: kontrolo (anglismo) anstataŭ regado, permesi anstataŭ ebligi.

Tamen ŝokis min ia (tipe nederlanda) stranga manio majuskligi multajn komunajn nomojn kaj adjektivojn (Angla, Arja, France, Grekoj, Hebrelingva, Judismo, Kalifo, Katolikoj ktp), manio tute kontraŭa al la saĝa PIV kaj al la konstanta Zamenhofa tradicio. Forte ŝokis min ankaŭ la manko de difina artikolo antaŭ komunaj nomoj senkonteste difinitaj (episkopo Cipriano, imperiestro Konstancio, papo Leono, reĝo Haroldo ktp), ĉar propra nomo akompanas ilin. En tiaj kazoj, Zamenhof kaj ĉiuj klasikaj aŭtoroj konstante kaj logike uzis la artikolon (la reĝo David, la profeto Natan, la knabo Karolo, la reĝo Alberto, la princo Ramzes, la anĝelo Gabriel, ktp). Cetere, tiu bedaŭrinda deflankiĝo de la Fundamento estas nuntempe iom ofta (oni katastrofe trovas ĝin en la duakanonaj libroj de la ĵus reeldonita Biblio). Sed pri ĝi la Akademio mutas.

Nekutima lernolibro

Ĵak Le Puil

L’espéranto en quarante leçons. Jean-Luc Tortel. Courgenard: La Blanchetière, 2013. 167p. 21cm. ISBN 9782366200065. Prezo: € 9,90

Jean-Luc Tortel, ĝis nun, estas konata pro siaj trafaj tradukoj de La besto de Vakareso (1998), Senso (2004), Ĉirkaŭ la mondo dum okdek tagoj (2008) kaj Danĝeraj rilatoj (2012).

Jen lia unua lernolibro por francparolantoj. Sed ja ne klasika lernolibro. Jean-Luc Tortel tradukis la teatraĵon de Eugène Ionesco La Leciono kaj distranĉis ĝin en 40 lecionojn! Kompreneble, kiel li skribas, “ne temas ĉi tie pri traduko de La leciono, sed pri lernado de Esperanto dank’ al la dialogoj”. Tiu ĉi libro estas destinita por memlernado. La aŭtoro prave aldonas ke “la lernanto trovos pli da plezuro en tiu ekstravaganca teatraĵo, ol en klasika lernolibro”.

Se oni komparas la tradukon de Jean-Luc Tortel kun tiu de Armela LeQuint kaj mi mem (La KancerKliniko, 2010), oni konstatos ke foje lia traduko estas pli trafa, foje malpli... Kio pravigas plurajn tradukojn de sama verko!

UEA Estrara Raporto: La agado de UEA en 2013

Ĉe la jarraporto 2013 vi rimarkos du ĉefajn ŝanĝojn. Unue, vi trovos novan ordigon de la materialo, kiu spegulas la skemon de la nova Strategia Laborplano de UEA, akceptita de la Komitato en Rejkjaviko, julio 2014. Due, la raporto estas pli konciza, celante elstarigi precipe la agadojn kiuj antaŭenigas tiun strategion kaj kies respondeculoj havas rektan aŭ aktivan ligon al UEA. Pli detala raporto troviĝas ĉe: http://www.uea.org/dokumentoj/komitato/ER2013.pdf. Demandoj, komentoj kaj diskutoj bonvenas ĉe la listo u...@yahoogroups.com.

Agadkampo 1: Konsciigo

Respondeca subteamo: Monda Evoluigo (Keller, Fettes, Pietrzak, Vergara). Ĉefaj prioritatoj: (1) Modernigi kaj kompletigi la publikan bildon pri Eo; (2) Varbi kaj prizorgi subtenantojn kaj kunagantojn; (3) Varbi, interligi kaj trejni aktivulojn.

Informado: Keller varbis pozitivajn pritaksojn de Esperanto de kelkaj elstaraj sociaj agantoj kaj disponigis ilin en 11 lingvoj (kun helpo de tradukteamo). Eo laŭ iniciato de la Komisiono pri Meza Oriento kaj Norda Afriko havis lokon ĉe la Monda Socia Forumo en Tunizio (marto). Lige kun la UK en Rejkjaviko okazis gazetara kampanjo (kunordigis B. Barker, E. Cid, R. Corsetti, P. Oliver).

UN/Unesko: En Novjorko fondiĝis studgrupo “Lingvo kaj UN” laŭ iniciato de H. Tonkin, post ankaŭ “Esperanto por UN” (kvazaŭ UN-asocio por esperantistoj; prezidas Keller). Komisiitoj de UEA aktive partoprenis en la 37-a Ĝenerala Konferenco de Unesko (5-20 nov.) en Parizo. Daŭris reprezenta agado en Ĝenevo kaj Vieno.

Aliaj rilatoj: La reprezentanto de UEA ĉe la Internacia Informejo por Terminologio (Infoterm), M. Maradan, elektiĝis en ĝian estraron por la periodo 2013-2016.

Centro de Esploro kaj Dokumentado: La revuo LPLP aperis en sia lasta jarkolekto sub zorgo de H. Tonkin; nova ĉefredaktoro ekde 2014 estas T. Reagan. Aperis kvar numeroj de Informilo por Interlingvistoj redaktitaj de D. Blanke. En Rejkjaviko okazis ne nur Esperantologia Konferenco (gvidis C. Kiselman) sed ankaŭ Nitobe-simpozio pri la lingvo-politiko de universitatoj, kun partopreno de kvindeko da fakuloj kaj subteno de la Instituto por Islandaj Studoj (organizis H. Tonkin).

Agadkampo 2: Kapabligo

Respondeca subteamo: Movada Evoluigo (MacGill, Lee, Pietrzak, Vergara). Ĉefaj prioritatoj: (1) Kursoj kaj ekzamenoj, (2) Trejnado de gvidaj aktivuloj, (3) Esperanto kiel eduka movado.

ILEI: Partnere kun UEA, la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) daŭre okupiĝas pri kursoj, ekzamenoj, kaj la trejnado de instruistoj. Ĉe la 46a konferenco en Herzberg-Sieber (Germanio) elektiĝis nova prezidanto, M. Grosjean; aliĝis nova landa sekcio, Sud-Afriko. Internacia Pedagogia Revuo (IPR) aperis en kvar numeroj (redaktas J. Nemeth). Juna amiko, travivinte malfacilan periodon, jarfine trovis novan prizorgon ĉe S. Marĉek. La retkurso Esperanto Etape malrapide aperigis novajn materialojn tra 2013 kun ĉ. dek etapoj videblaj jarfine.

Edukado.net: Subtenon por multaj iniciatoj provizas la porinstruista paĝaro www.edukado.net (gvidas K. Kovats). La 3 600 membroj povas trovi tie lecionojn, artikolojn, en la sekcio LIBERAJ STUDOJ plurdekojn da kursoj pri diversaj temoj. La retejo ankaŭ registras kursojn tra la mondo kaj kunordigas la KER-ekzamenojn de UEA. La dua tutmonda ekzamentago arigis 241 ekzamenatojn en 24 urboj de 16 landoj. Unuafoje plurloke eblis fari la parolan parton rettelefone. Okazis ses lokaj sesioj, ĉefe dum kongresoj. Tra la jaro kandidatis 321 personoj el 27 landoj en tri kontinentoj, el kiuj 289 sukcesis.

Universitatoj: Okazis gravaj ŝanĝoj ĉe la amsterdama katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto: sian deĵoron finis W. Jansen, katedrulo ekde februaro 2002; kiel lia sekvonto elektiĝis F. Gobbo; kaj ekde la 1-a de septembro UEA transprenis de IEI la respondecon pri la katedro por 5-jara periodo. Ĉe la Interlingvistikaj Studoj ĉe Universitato Adam Mickiewicz (Poznano, Pollando; gvidas I. Koutny) la aktuala interlingvistika grupo komencis sian trian studjaron, kaj ekis unujara instruista trejnado de 11 homoj kun subteno de ILEI kaj edukado.net.

Aktivula trejnado: Sub la nova estraro (gvidis S. MacGill) pretiĝis kelkaj bazaj dokumentoj por starigo de nova programo de trejnseminarioj sub la nomo Aktivula Maturigo (AMO). La planoj antaŭvidas 7 seminariojn en 2014, el kies spertoj kaj rezultoj oni tiros konkludojn por la plukonstruo.

Agadkampo 3: Komunumo

Respondecaj subteamoj: Mastruma Evoluigo (Fettes, Schäffer, MacGill, Lee) — pri servoj; Movada Evoluigo (MacGill, Lee, Pietrzak, Vergara) — pri aliaj aspektoj. Ĉefaj prioritatoj: (1) Plivastigi kaj disvolvi la uzadon de la servoj de UEA; (2) Fari pli facila, alloga kaj kontentiga la partoprenon en konkretaj kulturaj kaj fakaj agadoj; (3) Disvolvi la solidaran helpagadon.

Revuoj: Aperis 11 numeroj de la revuo Esperanto kun entute 264 paĝoj (inkl. la kovrilajn). La tutan jarkolekton redaktis S. Marček. Post sia enoficiĝo en la Rejkjavika UK, la nova Estraro anoncis konkurson por nova redaktoro, elektante en oktobro la brazilanon F. Valle. Aperis 5 numeroj de la revuo Kontakto kun entute 96 paĝoj (inkl. la kovrilajn). La tutan jarkolekton redaktis R. Pavinski. La revuo markis sian 50-jariĝon per diversaj artikoloj kaj intervjuoj tra la jaro, kaj per la plimultigo de la koloraj paĝoj de 8 ĝis 16 en ĉiu numero.

Libroservo: Vendiĝis varoj en valoro de 77 651 EUR (ĉ. 10 000 malpli ol en 2012). Entute tra la jaro aperis 178 libroj en aŭ pri Eo de 91 eldonistoj. La serion Oriento-Okcidento eniris Pri maljunuloj, la aĵoj, kiuj pasas... de la nederlanda verkisto L. Couperus (eldonis Mondial).

Delegita Reto kaj Jarlibro: La Jarlibro aperis meze de junio kun entute 280 paĝoj. Enestis la adresoj de 1 556 delegitoj en 98 landoj — malkresko de 76 kompare kun 2012.

Kongresoj: La 98-a UK okazis 20-27 julio en Rejkjaviko, Islando, kun 1 034 kongresanoj el 55 landoj. La 69-a IJK de TEJO okazis en Nazareto, Israelo, kun 98 aliĝintoj el 18 landoj.

Retejoj kaj Komunikoj: La nombro de ŝatantoj de UEA en Facebook preterpasis 4 000 en septembro. Aldoniĝis pluraj novaj eroj al la Reta Kinejo ĉe YouTube (UEAviva). Aperis 42 Gazetaraj Komunikoj (redaktis O. Buller).

Agadkampo 4: Kunordigo

Respondeca subteamo: Mastruma Evoluigo (Fettes, Schäffer, MacGill). Ĉefaj prioritatoj: (1) Evoluigi pli aktivan kaj koheran organizan kernon; (2) Restrukturi kaj plivigligi la rilatojn kun la diversaj aliĝintaj kaj kunlaborantaj landaj asocioj; (3) Plisanigi kaj plivastigi la financojn per kreskigo de rimedoj kaj pliefikigo de servoj.

Komitato: En la poŝta balotado por B-komitatanoj partoprenis 1 188 membroj (27,0%); elektiĝis M. Fettes, S. MacGill, J.A. Vergara, B. Pietrzak, A. Wandel kaj D. Keefe. La nova Komitato kunsidis dum la UK en Rejkjaviko dum entute 11 horoj. Komunikado ekster la UK okazis ĉefe per la komitata retlisto. Ekde aŭgusto 2013, landaj kaj fakaj asocioj kaj centoj da pliaj agantoj ricevis preskaŭ ĉiusemajne estraran komunikon pri la aktualaj asocioj laboroj.

Estraro: Ĝis la UK oficis Estraro sub prezido de P. Dasgupta. En Rejkjaviko elektiĝis nova Estraro (prezidas M. Fettes; vidu la kolofonon por detaloj). La laboro reorganiziĝis en subteamoj por eviti izoliĝon de unuopaj estraranoj kaj stimuli kunlaboron. La Estraro kunsidas proksimume ĉiun duan semajnon per Skajpo aŭ aliaj rimedoj, kaj voĉdonas rete por fari diversajn decidojn.

Konsilio: En Rejkjaviko kreiĝis Konsilio por kunlabori pli proksime kun la Estraro kaj konsili al ĝi pri diversaj agadkampoj. Komunikado okazas ĉefe per retlisto, sed la unua kunsido okazis en nov. per retkonferenca sistemo.

Aliĝintaj landaj asocioj: En 2013 UEA havis 71 Landajn Asociojn, 6 aliĝintajn kaj 33 kunlaborantajn Fakajn Asociojn. En Rejkjaviko la Komitato akceptis Albanan Esperanto-Ligon kiel 71-an Landan Asocion.

Regiona kaj landa agado:

Afriko: Kulmino de plurlanda agado estis la okazigo de la 5a Afrika Kongreso, 29 dec. 2013-4 jan. 2014 en Kotonuo, Benino. Partoprenis 32 homoj el 11 landoj. Aperis du numeroj de la bulteno “Esperanto en Afriko”.

Ameriko: Kongresoj, seminarioj, kulturaj aranĝoj okazis en pluraj landoj. Naskiĝas movado en Nikaragvo, kie okazis preparlaboroj por intensa kurso kaj la unua internacia kongreso (gvidis M. Schäffer).

Azio: Gvidas KAEM (Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado). Ĝia bulteno “Esperanto en Azio” aperis kvarfoje (redaktas Hori J.) Okazis i.a. Komuna Seminario de Orient-Aziaj Junularoj en Pekino, la 7a Azia Kongreso de Esperanto en Jerusalemo (18-22 apr.), kaj 1-a Indonezia Kongreso (5-8 apr.). Vjetnama E-Asocio ricevis Trofeon Fyne pro elstara landa agado.

Eŭropo: Eŭropa Komisiono aranĝis instruvojaĝon de T. Loskutova al Makedonio kaj Albanio. Kunlabore kun Eŭropa E-Unio la Komisiono kolektis raportojn por libreto pri la stato de Eo en Eŭropo. Okazis — krom kongresoj — pli ol 100 E-eventoj kun la regiona, kleriga, kultura kaj turisma karakteroj.

Meza Oriento kaj Norda Afriko: Komenciĝis regulaj kursoj en Tunizio post la Monda Socia Forumo (vd. Konsciigo). Okazis la 6-a Mezorienta Kunveno en Erevano (29 mar.-1 apr.) kun 35 partoprenantoj.

Oceanio: La Oceania Komisiono provizore pli-mapli ĉesis aktivi, atendante evoluojn en la plej grava kaj ag-kapabla landa asocio de la regiono, Aŭstralio.

Oficejo, mastrumado: En la CO laboris O. Buller (Ĝenerala Direktoro), C. Magalhães kaj T. Kaźmierski (UK), K. Marciniak (sekretariado), I. Oneţ (Libroservo), R. Schmeits (kontado, biblioteko), S. Starčević (kontado), P. Zapelli (administrado), L. Silva Miranda (purigado) kaj R. McCoy (prespretigo, Jarlibro), kiu pensiiĝis en decembro. Eksteroficeje laboris la oficisto de TEJO M. Ronco. Kunlaboris volontule R. Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), F. L. Veuthey (Reta Kinejo), A. van Zeist (sekretariado), W. Baris (biblioteko) kaj eksteroficeje A. Grigorjevskij (retejoj). Volontuloj de TEJO estis Q. Weber-Seban kaj R. Huurman.

Financo, membraro: Fine de 2013 la asocio havis 4 903 individuajn kaj 10 019 aligitajn membrojn. La membronombro do denove malkreskis (individuaj -127, aligitaj -38). Tio ankaŭ influis la financojn. Kvankam okazis ŝparoj (kompare al la buĝeto) ĉe la Kostoj por “Centra Oficejo”, “Revuo Esperanto”, “Jarlibro”, “Movada Evoluigo” k.a. ne eblis havi ekvilibran spezokonton, ĉar ĉe la “Rimedoj” estis signifaj faloj ĉe “Kotizoj”, “Libroservo”, “Rento”, “Kongresoj kaj Turismo”. Tiel la asocio havis negativan saldon de ĉ. 33 000 EUR. Sendube en la venontaj jaroj ni devas tre zorge rigardi la evoluon kaj streĉi la fortojn por malaltigi kostojn kaj altigi enspezojn.

Interlingvistiko por Esperantistoj (2)

La malfacila tasko klasifiki planlingvojn

Federico Gobbo

Kio estas la esenco de planlingvo kiu distingas ĝin de la aliaj homaj lingvoj? La respondo al ĉi tiu demando venas de la streboj trovi taŭgan klasifikadon de planlingvoj. En la faka literaturo ne ekzistas definitiva klasifikado; male ekzistas almenaŭ tri, ĉiu prilumanta apartan aspekton. Tiu bunteco atestas la viglecon de interlingvistiko.

Laŭ kronologia vidpunkto, la unua klasifiko venas de Louis Couturat kaj Léopold Leau. Ili prezentis ĝin en la monumenta volumo pri la historio de la universalaj lingvoj, eldonita en 1903 de Hachette. Por kompreni tiun ĉi klasifikon, oni devas reveni al la fruaj jaroj de la dudeka jarcento, en la intelektaj rondoj de Parizo. Couturat, matematikisto kaj filozofo, iĝis fama pro sia malkovro de neeldonitaj verkoj de Leibniz. Danke al ĉi tiu malkovro li ekinteresiĝis pri Esperanto: lia ĉefa celo estis konvinki la Eŭropajn kaj tutmondajn intelektulojn, ke internacia helplingvo estas praktika kaj realigebla vojo por faciligi internacian komunikadon. Li bezonis firman grundon por konvinki ilin, ke temas pri serioza afero: kolektinte la universalajn lingvojn en unu volumon, li povis montri, ke temas pri ideo bone enradikiĝinta en la historio de la scienco. En la enkonduko de la volumo, Couturat kaj Leau klarigas la klasojn en kiuj ili klasifikas la planlingvojn prezentitajn en la volumo: aprioraj, aposterioraj kaj miksaj.

La “aprioraj lingvoj” estas projektoj de filozofoj, ĉefe samtempuloj de Leibniz kaj Kartezio, kies strukturo estas elektita laŭ la pensmaniero de la proponantoj. Multaj el ili estas pazigrafioj, t.e. konvencioj por skribi ideojn. Apartan sukceson havis siatempe Solresol, kreema maniero esprimi gramatikon uzante la nomojn de la sep muzikaj notoj de la okcidenta tradicio kiel alfabeton [Cherpillod 2008]. La alia klaso de la planlingvoj estas tiu de la aposterioraj lingvoj, kiel Esperanto kaj la konkurantoj. Ĉi tiuj estas lingvoj planitaj surbaze de la ekzistantaj lingvoj, kvazaŭ estus etimaj tavoloj. En la mezo staras planlingvoj kiuj metas apriorajn kaj aposteriorajn trajtojn kune, t.e. la miksaj: la plej grava certe estas Volapuko.

La graveco de ĉi tiu klasifiko troviĝas en la rilatigo inter la filozofaj ideoj pri universalaj kaj perfektaj lingvoj de la deksepa jarcento kaj la postaj internaciaj helplingvoj, kiel parto de la ideo pri neŭtrala internacia komunikado. Evidente la klasifiko diras nenion pri la socilingvistika statuso de la planlingvo: pazigrafion oni uzas por esprimi difinitan aron da konceptoj, ofte priskribitaj formale, dum homa lingvo estas nature ambigua en la signifoj kaj ĉefe estas uzata parole. Nuntempe interlingvistiko okupiĝas pli kaj pli pri aposterioraj lingvoj, ĉar ili estas kompareblaj kun etnaj lingvoj.

La dua klasifiko de planlingvoj venas de la konata interlingvisto Detlev Blanke [1985]. Male al la antaŭa klasifiko, Blanke interesiĝas pri la socilingvistika statuso kaj proponas ŝtuparon por montri la diversan viglecon de planlingvoj. Nur aposterioraj lingvoj estas konsiderataj: la premiso estas, ke la lanĉinto de planlingvo volas arigi ĉirkaŭ ĝi komunumon de uzantoj. Pro tio la unua ŝtupo el 19 estas la publikigo de la projekto. Tio ja estas fundamenta distingo inter planlingvoj kaj etnaj: en la unua kazo, estas ĉiam trovebla difinita momento de publikigo de la nomo de la projekto, konciza gramatiko, baza vortaro kaj ekzemplaj tekstoj, ofte klarigantaj la celon de la planlingvo. Male, en la kazo de etnaj lingvoj oni trovas la originon de la lingvo en skriba atesto laŭ konvencio. Ekzemple, Bruno Migliorini [1987], historiisto de la itala kaj esperantologo, indikas la jaron 960 por la naskiĝo de la itala: sed la aŭtoroj de la jura dokumento konata kiel sao ko kelle terre (mi scias, ke tiuj teroj) tute ne konsciis, ke post jarmilo oni uzos ĝin por difini la komencon de la historio de la lingvo.

La postaj ŝtupoj de Blanke priskribas la bezonon krei reton de uzantoj malgraŭ la distancoj: periodaĵo, internacia korespondado, asocio, baza literaturo, instrua materialo. Ĉio ĉi celas atingi la 9-an ŝtupon de Blanke: perbuŝa, parola uzo. Se oni renkontiĝas en kunveno parolante la planlingvon, duono de la laboro estas farita. Ne multaj planlingvoj atingas ĝin: krom Esperanto, ĉefe Latino sen Fleksio, Novial, Occidental, Ido kaj Interlingua. Kiam komunumo de tia planlingvo estas formita, ĝiaj uzantoj komencas vaste uzi ĝin kaj daŭre flegi ĝian literaturon. Alia grava ŝtupo (n-ro 13) estas la publika subteno de la instruado de la lingvo en la lernejoj. Tiu subteno montras al la ĝenerala publiko la praktikan utilon de la planlingvo. Poste, kiam la komunumo kreskas, ekestas interna diverseco (laŭ politika orientiĝo, interesoj, aĝo ktp.) kaj ektroveblas sendependaj kulturaj elementoj — oni pensu ekzemple pri la signifo de la verbo “krokodili” en Esperanto. La lasta ŝtupo de Blanke (19) estas la familia uzo de la lingvo. Nur Esperanto plenumis ĉiun ŝtupon, dum la konkurantoj rare atingis ŝtupon 13. La ĉefa merito de la klasifiko de Blanke estas substreki la valoron de la uzo de la planlingvo anstataŭ de la strukturo.

La trian kaj lastan klasifikon proponis mi [Gobbo 2009] post ellaborado de ideoj origine prezentitaj de Alessandro Bausani, itala orientisto kaj laŭokaze interlingvisto kaj esperantologo. Bausani eldonis volumeton pri planlingvoj unue en la germana [1970] kaj poste en la itala [1974]. Male al la antaŭaj klasifikoj, Bausani indikas du ĉefajn kriteriojn, kiujn mi metis sur du Karteziaj aksoj (Figuro 1): sur la vertikala akso estas la celo de la planlingvo (ĉu helpa aŭ ne?), dum sur la horizontala la volo publikigi aŭ ne. Fakte, homo povas inventi lingvon por sia privata plezuro, kaj ne necese volas publikigi ĝin por formi komunumon: multaj lingvoj estis inventitaj kiel intelekta ludo, aŭ por religia celo — Bausani parolas pri Balaibalaan, inventita en esotera islama rondo. Tiuj planlingvoj ne estas publikaj: oni renkontas ilin sen la ŝlosiloj de gramatiko kaj vortaro. La plej famaj sekretaj lingvoj eble estas tiuj de Tolkien: li neniam publikigis la gramatikon de siaj planlingvoj, ĉar liaintence la lingvoj devis vivi nur en la romanoj. Proksime al la limo de la helplingvoj estas la ludlingvo Eŭropanto, kiu pretendas ne havi gramatikon (do, ĝi sekretas) kaj primokas helplingvojn por distri la legantojn. En la alia flanko de la klasifikado estas la internaciaj helplingvoj. Interese, Volapuko revivas en romanoj kaj aliaj literaturaĵoj por fikciaj celoj [vidu ekz. Drummond 2006 kaj Silfer 2003], sed ĝi restas publika: en figuro 1, oni povas vidi la moviĝon de la lingvoj de la helpaj al la nehelpaj. En la sama grupo estas la novaj planlingvoj por fikciaj celoj, ligitaj al Holivudo. Kompreneble la klasifikado estas malsimetria, ĉar sensencas lanĉi sekretan lingvon por helpaj celoj: pro tio la koncerna areo de la diagramo estas malplena. Ĉi tiu klasifikado laŭ mi helpas kompreni la rilaton inter la kerno de la klasika interlingvistiko, indikita en la ruĝa elipso en figuro 1, kaj aliaj fenomenoj, periferiaj kaj diversaj socilingvistike sed kun kelkaj similaj trajtoj.

[FORIGITA!: bildo]

Figuro 1: la klasifiko de planlingvoj fare de Gobbo (2009, aktualigita)

Ekzercoj

1) Elektu planlingvon kaj uzu la tri klasifikojn por priskribi ĝin. Kiu estas la plej utila? Kial?

2) Ĉu vi iam ajn renkontis lingvon planitan por nehelpaj celoj? Rakontu vian sperton.

Esenca bibliografio

Bausani, Alessandro (1974). Le lingue inventate: linguaggi artificiali, linguaggi segreti, linguaggi universali. Ubaldini: Romo

Bausani, Alessandro (1970). Geheim- und Universalsprachen: Entwicklung und Typologie Kohlhammer.

Blanke, Detlev (1985). Internationale Plansprachen. Ein Einfürung. Akademie Verlag.

Fishman, Joshua (1991). Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. Multilingual Matters.

Cherpillod, André (2008). Dore Domilado Solresol (Mi parolas solresole). La Blanchetière.

Couturat, Louis kaj Leau, Léopold (1903). Histoire de la langue universelle. Hachette.

Drummond, Andrew (2006). A Handbook of Volapuk. Birlinn Ltd.

Gobbo, Federico (2009). Fondamenti di Interlinguistica ed Esperantologia. Cortina.

Migliorini, Bruno (1987). Storia della lingua italiana. Sansoni.

Schreyer, Christine (2011). Media, information technology, and language planning: what can endangered language communities learn from created language communities? Current Issues in Language Planning. 12:3. 403-425

Silfer, Giorgio (2003). La familio de Anto Speri. Kooperativo Literatura Foiro.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino.

Movado: Nederlando

Kvar ekstermovadaj aranĝoj

La kvar aranĝoj menciitaj ĉi-sube havas kiel komunaĵon, krom rilati al Esperanto kaj esti okazintaj en Nederlando, la fakton ke ili estis organizitaj ekster la movado, eĉ se kun kunlaboro/partopreno de esperantistoj.

Inter naciaj identecoj

La 15a de decembro, aŭ Zamenhoftago, estas simbole ligita al la Esperanta identeco. Koincide en Nederlando tiu tago estas simbola por la nederlanda identeco, ĉar ĝi estas la tago por naturalizaj ceremonioj. Personoj kiuj tion petis kun sukcesa rezulto, ricevas en tia ceremonio la nederlandan ŝtatanecon. Ĉu ankaŭ ies nacia identeco ŝanĝiĝas en tiu unu momento?

Ricevinte la novan pasporton iuj eksentas sin nederlandanoj, aliaj sentas sin duone nederlandanoj kaj duone anoj de la devenlando, ankoraŭ aliaj neniam sentos en si novlandan identecon. La limo inter naciaj identecoj ne estas tiom videbla, kvankam naturalizaj ceremonioj provas marki ĝin per unu evento.

La artisto Robert Glas serĉis manieron kapti la momenton de naturaliziĝo en arta prezento kaj li alvenis ĉe Esperanto. Li trovis neesperantistan kantistinon (Tessa Naber), kiu kantu en Esperanto dum naturaliza ceremonio. Robert klarigas: “La kutime formaleca ceremonio ricevis muzikan prezenton. Neniu en la salono komprenis kion la kantistino kantas kaj tio kreis iun egalecon inter la nederlanda ŝtatoficisto kaj la diverskulturaj ontaj nederlandanoj.”

La prezento okazis la 27an de majo 2013 en la urbodomo de Roterdamo. La elektita kanto estis la premiita Ho mia land’ (Fiorello & Aldo Fiorentin). Ionel Oneţ kaj Gerrit Berveling helpis ĉe la preparoj.

Ralph Schmeits
Esperanto-ekspozicio

En la biblioteko de Bungehuis (Universitato de Amsterdamo — UdA) gastis dum la periodo 13a de marto – 9a de majo la Esperanta ekspozicio “Esperanto — Brug tussen taalgrenzen / Ponto inter lingvaj baroj”. Ĝia inaŭguro okazis en la posttagmezo de la 13a de marto, en la ĉeesto de kelkdek partoprenantoj, plejparte E-parolantoj. Per mallongaj paroladetoj en la nederlanda kaj Esperanto malfermis la ekspozicion prof. Federico Gobbo, la nuna respondeculo pri la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto funkcianta kadre de UdA, kiu estis ankaŭ ĝia organizanto. Helpon en la organizado li ricevis de la universitato, la Amsterdama Centro pri Lingvo kaj Komunikado, kaj de la CO de UEA.

Sur longa ekspozicia breto, bone lokita apuda la enirejo, videblis (kaj tuŝeblis) diversaj materialoj (precipe — sed ne nur — libroj), dividitaj en kvar sekciojn: vortaroj kaj Fundamentoj, la katedro kaj fakulaj libroj (libroj verkitaj de instruistoj en la supre-menciita katedro), tradukita kaj originala literaturo, nuntempa kulturo. Ĉiu sekcio havis propran afiŝon dulingvan (nederlanda-Esperantan) kiu donis tre koncizajn klarigojn pri ĝi. La Esperanta ekspozicio estis ero en serio da ekspozicioj pri la lingvoj instruataj en UdA, do aranĝo pli universitata ol movada.

Ionel Oneţ
Plia doktoriĝo

En la posttagmezo de la 9a de aprilo 2014, malgranda sed atentema grupo ĉeestis, en la mezepokeca Agnietenkapel de la Universitato de Amsterdamo, la doktoriĝan ceremonion de la franca inĝeniero Marc Bavant. La grupo, el kiu ĉirkaŭ duono estis E-parolantoj, pacience aŭskultis la angla-francajn dialogojn inter la doktoriga ĵurio konsistanta el anoj de diversaj landoj (Nederlando, Francio, Pollando) kaj la doktoriĝanto, ĉirkaŭ la temo de la doktoriga disertacio: “Rezultativo, diatezo kaj posedo en la eŭska, malnova persa kaj elamita”.

Post la sukcesa pridemandado kaj pozitiva verdikto de la ĵurio, la unua kiu gratulis la novan doktoron, estis la nederlanda profesoro Wim Jansen, kiu legis sian gratulmesaĝon en tri lingvoj: la franca, la angla kaj... Esperanto. Tiu ĉi estis la lingvo per kiu la iama doktoriĝonto kaj nuna doktoro komunikiĝis kun la tiama profesoro ĉe la Universitato de Amsterdamo.

Post la formala ceremonio, plejparto de la ĉeestintoj haltis por kelkdeko da minutoj en la teretaĝa bufedo por malpli formala babilado ĉirkaŭ manĝaĵetoj kaj glaseto da io.

La libroforma disertacio Résultatif, diathèse et possession en basque, vieux perse et élamite, en la franca, kun resumoj en la franca, nederlanda kaj angla, aĉeteblas ĉe la Libroservo de UEA.

Ionel Oneţ
Amikejo spektakle

Antaŭ cent jaroj ekzistis landeto (Moresnet) kiu adoptis Esperanton kiel sian lingvon. Ĝi havis apenaŭ iom pli ol 4 km² kaj ĉ. 3 500 loĝantojn. Temis pri kontestata teritorio inter Belgio, Germanio kaj Nederlando. Ĝi havis kvar lingvojn: la germanan, francan, nederlandan kaj la lokan ripuaran dialekton ĝermanan.

La 4a UK en Dresdeno (1908) akceptis la iniciaton de Moresnet ke ĝi fariĝu Esperanto-lando, sed el tiu iniciato ne vere rezultis multo, pro la malfeliĉa fato de la landpeceto sen rajto je estonteco. Intertempe ĉiuj forgesis ĝin. Eĉ la esperantistoj.

Ĉu ĉiuj? Ne vere, ĉar la teatra trupo Wunderbaum faris teatraĵon pri ĝi, kiun ĝi majstre prezentis la 18an de majo 2014 en Roterdamo, kadre de la festivalo Tagoj de la Opero. La iniciatinto kaj konceptinto de la ideo estas Tobias Kokkelmans, teatrulo mem devena el la plej suda Nederlando, la regiono de Moresnet. La spektaklo, al kies realigo kontribuis la CO de UEA kaj Gerrit Berveling, okazis en ĉiuj lingvoj de Moresnet: la kvar lokaj plus Esperanto. La tuton plibeligis la ĥoranoj de VieVox, kiuj speciale venis el Vieno por la okazo, kaj la limburga salonorkestro Amikejo. Nederlandaj esperantistoj (el kiuj kelkaj videblis en la salono) organizis specialan informadon pri Esperanto por la plensalona publiko, inter kiuj multaj studentoj pri teatro. Unika evento, kiu bedaŭre restas unusola. Des pli specialega. Dankon al Tobias kaj liaj gekolegoj!

Nikola Rašić

Revuo Esperanto 2014 9

Ne ploru pri mi, Argentino: UK en Bonaero: malgranda kaj kun kelkaj problemoj, sed ĝuinda kaj fruktodona, ĝi fariĝis plia gravega paŝo por la ĝisfunda universaligo de UEA

Esperanto por Scienco Scienca agado ne estas nur por sciencistoj: Francesco Maurelli prezentas la agadon de Internacia Scienca Asocio Esperanta kaj taksas la aktivaĵojn ĉe IKU

ILEI-Konferenco: La ILEI-konferenco en Montevideo malfermis la festadon de la 60-jariĝo de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto. La fermo okazos en Lillo

Dek Demandoj: Mark Fettes, la prezidanto de UEA, parolas pri siaj spertoj en la Universala Kongreso kaj pri ĝia estonta evoluo

Junularo en Kroatio: La 10-a Eŭropa Esperanto-Kongreso estis scenejo interalie por la unuaj paŝoj celantaj la reaktivigon de la junulara E-movado en Kroatio

Malferme

Por festi la venkon de Montevideo kaj la E-sagaon

Fabrício Valle

Kiom funde evoluis la rolo de Esperanto en la scienco, kulturo kaj edukado, ekde 1954 ĝis nun? Kion ni pli funde kaj efike povas fari de nun?

Tute sola, en 1887 Zamenhof iniciatis la lingvon Esperanto, pensante pri monda paco, pri unuiĝo de la homaro, pri interpaciĝo inter la nacioj. Lingvo tia bezonis komunumon de idealistoj kaj kunrevuloj agantaj kune kun la iniciatinto de la internacia lingvo. Li kaj ĉiuj, kiuj kune kun li kredis pri la eblo havigi al la homaro neŭtralan lingvon, facilan, regulan, logikan, belsonan, sin ĵetis al la arida laboro vivantigi la infanon, naskiĝintan morta, laŭ la kriterioj de la nekredema mondo. Estis necesa ĉioma da kuraĝo kaj fido al la pioniroj por komenci grandiozan sagaon por vivantigi la ŝatatan lingvon, por doni al ĝi literaturon, kulturon, historion kun siaj korifeoj, ĉefmotoroj kaj simplaj kunaktoroj, ofte tute anonimaj. Nu, kuraĝo ne mankis, kaj rekte, ne flankiĝante, ĉiuj iris laŭ la vojo celita.

Esperanto floris, la unua Universala Kongreso, kiu baldaŭ jubileos, jam frue en 1905 ŝprucigis esperon kaj esperantojn. Tradukoj el la naciaj lingvoj abundis kaj klasikaĵoj el la tutmonda literaturo montris la viglon de mirinda lingvo. La unuaj poemetoj, la unuaj provoj verki romanojn originale en ĝi, kiu ne volis esti morta lingvo, ekaperis. Oni verkis ankaŭ pri sciencaj temoj kaj la unuaj terminaretoj estis redaktitaj.

Revuoj estis lanĉitaj kaj inter ili pintis Literatura Mondo, sendube la plej grava literatura Esperanta periodaĵo el brila periodo, redaktata en Hungario kaj aperanta kun interrompoj inter 1922 kaj 1949. La hungara skolo, kun Baghy kaj Kalocsay, brilis, sed la ĉielo en Esperantujo ne havis nur tiujn du stelojn! “Esperanto havas literaturon”, ĉiuj esperantistoj jam povis fiere distrumpeti.

Nu, la lingvo fariĝis vere vivanta kaj ĉio iris glate, sed mankis oficiala rekono. Skurĝate senkompate de la mokemuloj, la esperantistaro sentis, ke agnosko estas necesa, kvazaŭ defendo kontraŭ la mokoj kaj batoj. Jen do granda ŝanco: la Unesko-konferenco.

Ĉi-kuntekste ni ekkonis la sagaon de giganto, inspiro por siaj samtempuloj kaj ankaŭ por la nuntempaj esperantistoj: Ivo Lapenna brilegis. Lia unua paŝo estis fakte parolado eldirita en la franca la 27-an de novembro 1952 en la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Parizo. Ĝi estis kulmina punkto de trisemajna klopodado kaj celis renversi tendencon al negativa respondo al la Petskribo prezentita de UEA favore al Esperanto. Finfine venis la intervenoj en Montevideo en 1954, kiujn oni povas legi en la libro Elektitaj Paroladoj kaj Prelegoj, legendaĵo por ĉiu esperantisto. La fina rezulto estas glora por Esperanto: la 10-an de decembro 1954, la plena, ferma kunsido de la Ĝenerala Konferenco de Unesko per 30 voĉoj, 5 kontraŭ kaj 17 sindetenoj akceptis la rezolucion kiu baldaŭ 60-jariĝos kaj kiun ni festos per la Jaro Montevideo 60.

Sed, sub kiuj aspektoj tiu rezolucio estas al ni utila? Ĉu vere Esperanto bezonas oficialan rekonon? Kiu estas la vera dimensio kaj kiujn praktikajn sekvojn ni povas havigi al ni de tiu rezolucio? Kiom funde evoluis la rolo de Esperanto en la scienco, kulturo kaj edukado, ekde 1954 ĝis nun? Kion ni pli funde kaj efike povas fari de nun? Aliflanke, kio estas vere Esperanta kulturo, se ĝi fakte ekzistas laŭ la vidpunkto de la sociologio de kulturo? Kiom vigle Esperanto povas kontribui por la kulturo de paco, en mondo suferigata de la monstra fantomo de l’ militoj kaj akaparado de kelkaj landoj sur aliaj? Kiel la scienco povas profiti el lingvo kiel Esperanto? Demandoj abundegas kaj ne por definitive respondi ilin, sed por diskutigi ĉiujn eblajn respondojn, UEA starigas nun la Jaron Montevideo 60. Por ĝin festi, la revuo Esperanto ĉiunumere traktos la esencon kaj la estontecon de nia kara lingvo en la kunteksto de la agadkampo de Unesko.

Ververe, la sagao de Esperanto apenaŭ komenciĝis, ĉar lingvo 126-jara ankoraŭ infanas kaj tiu 60-jariĝonta rezolucio estas nur konfirmo de pli kerna rezolucio, tiu de la praktika vivo, kiu rekonas Esperanton kiel vivantegan internacian lingvon. La Jaro Montevideo 60 estu plia mejlŝtono en ĝia historio! Festu kun ni tiun gravan jubileon per vigla partopreno celanta fincementi nian vojon sur la kampo de edukado, scienco kaj kulturo, por ke finfine la mondo pli vaste ekkonu la sagaon de Esperanto kaj ĝin agnosku, sendepende de iu ajn rezolucio.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Mi havis grandajn malfacilaĵojn por akurate finpretigi la septembran numeron. Mi malfruis 5 tagojn! Mi anticipe sendis la kovrilon al kelkaj esperantistoj kaj kritikoj venis: “bizaraĵo”, “ŝajnas afero de religia sekto”, “mi ne ŝatis”. Kion fari? Ŝanĝi la kovrilon en la lasta minuto!

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Mark Fettes parolas pri niaj universalaj kongresoj. En Bonaero li malfermis sian unuan UK-on kiel prezidanto de UEA.

La UK en Bonaero: Jen plia forlaso de la tradicio: la UK estas pritraktata sub tute ne atendita maniero, dank’ al la fakto, ke ĉio kio okazis en Bonaero ne plu estas novaĵo.

Interlingvistiko por Esperantistoj: Jen la tria artikolo el la serio de Federico Gobbo pri interlingvistiko.

Unua Alineo

Surbaze de la prezento de Mark Fettes en la UEA-seminario pri Konsciigo en Bonaero, la rubriko Unua Alineo prezentas kelkajn ideojn pri la daŭripova evoluo en la informado pri Esperanto.

1 Ĉio evoluas, ankaŭ la E-movado

Siatempe la E-movado havis diversajn etapojn tra sia historio:

1900-1913: Esperanto en vasta ondo de internaciaj kontaktoj, vojaĝado, idealismo

1920-1933: Esperanto en naciaj kaj internaciaj movadoj por egaleco, modernigo, socialismo

1950-1989: Esperanto en streboj por paca internacia ordo bazita sur homaj rajtoj

1990-2013: Esperanto en epoko de tutmondiĝo, disvastiĝo de interreto

2 Daŭripovo — kio estas tio?

Laŭ Unesko, evoluo al socioj kun jenaj trajtoj:

  • Paco kaj justeco
  • Demokratio
  • Naturprotektado
  • Ekonomio kiu servas homojn kaj naturon

Ĝuste en tiu kunteksto UEA klopodas situigi sian agadon. Certe ne estas facile por ĉiuj tuj kompreni la ligon inter daŭripovo kaj Esperanto, sed se oni komprenas, ke Esperanto estas lingvo vivanta ne izolita de la mondo, oni povos ekkompreni ke ĝi povas kaj devas roli konkrete, rilatante kun la nuntempaj zorgoj, kaj daŭripovo estas en la intereso-kampo de politikaj partioj, ne-registaraj organizaĵoj ktp. Kial ne ankaŭ en la kampo de niaj interesoj?

3 Streboj al daŭripovo

Asocioj kaj movadoj por justa traktado de enmigrintoj, kontraŭrasisma edukado, interkultura edukado, indiĝenaj rajtoj, internacia juro, homaj rajtoj, libereco de esprimado, libera gazetaro, popola klerigo (ekz. pri scienco), naturprotektado, medikonscia edukado, ekologia agrikulturo, ŝparema vivstilo, ekonomia egaleco.

Kio pri ni? Kiel Esperanto povas kontribui?

4 Kio pri lingvoj?
  • Konscio pri lingvaj problemoj nur en unuopaj kazoj (ekz. indiĝenaj lingvoj, politikaj konfliktoj, enmigrintoj);
  • Manko de ligo inter lingvaj demandoj kaj aliaj sociaj streboj;
  • Fido al teknologio, lernado de la angla;
  • Ofte, koncentriĝo al lokaj temoj kaj situacioj;
  • Daŭra influo de unu- aŭ dulingvismo — “ĉiuj lernu lingvon X kaj la problemo estos solvita”

Kiel ni povas agi rilate tiujn situaciojn? Ĉu vi kredas, ke ni povas enkonduki novan pensmanieron pri ĉiu el la ĉisupraj punktoj?

5 Kernaj mesaĝoj
  • Daŭripova mondo estas multlingva mondo (ni estas movado por justa multlingveco);
  • Daŭripova mondo estas interparolanta mondo (ni estas movado por malferma komunikado);
  • Daŭripova mondo estas interkultura mondo (ni estas movado por tutmondeca edukado)

Jen kernaj mesaĝoj kiujn ni havas por komuniki al la mondo!

6 Kelkaj demandoj

Ĉu la informiloj kaj retejoj de via landa asocio evidentigas, ke nia movado:

  • Estas multlingva kaj aprezas multlingvecon?
  • Subtenas komunikadon pri ĉiaj temoj, i.a. per tre diversaj retejoj, revuoj, renkontiĝoj?
  • Edukas homojn al interkultura kompreno kaj tutmondeca perspektivo?
7 Strategio por UEA
  • Komunaj informiloj pri Eo kaj daŭripova evoluo. Reto de aktivuloj pri Eo kaj daŭripova evoluo;
  • Kapabliga (kleriga/trejna) programo pri Eo kaj daŭripova evoluo;
  • Elektitaj celoj por ekstera/konsciiga agado (ekz. ĉe difinitaj NRO-j, ĉe UN kaj Unesko, en internaciaj konferencoj k.s.)

Kion vi pensas pri tio ĉi?

8 Pliaj demandoj
  • Pri kio vi plej multe ŝatus lerni/trejniĝi sur tiu kampo?
  • Kiuj celpublikoj ŝajnas al vi plej gravaj/promesplenaj, se temas pri via propra lando/medio?
  • Kion vi plej prioritate bezonas por povi ekagi sur tiu kampo?

Nu, kion vi atendas? Esperanto bezonas UEA-an kaj UEA bezonas vin! Ne nur aliĝu al UEA. Estu entuziasma UEA-aktivulo en viaj urboj, regiono, lando.

Vi instruas, ILEI subtenas. www.ilei.info

Dek Demandoj: Mark Fettes

“Ekzistas granda soifo en la movado por profunda traktado de aktivulaj temoj: informado, trejnado, E-centroj, evoluigo de faka verkado kaj kunlaboro”

José Antonio Vergara

Profesoro pri edukado en la kanada universitato Simon Fraser, d-ro Mark Fettes jam plenumis diversajn movadajn rolojn, i.a. kiel redaktoro de la revuo Esperanto (1986-92), estrarano de UEA (1992-98) kaj direktoro kaj estrarano de Esperantic Studies Foundation (2000–). De unu jaro li estas la prezidanto de UEA. Jam en la 81-a UK en Prago (1996), li lanĉis la Manifeston de Prago, dokumenton kiu funde influis kaj eĉ plu influas la tutan E-movadon. Ankaŭ en Prago li organizis la unuan Nitobe-simpozion, kies aktoj poste aperis en la libro Al lingva demokratio. Poste li forestis de multaj kongresoj, fortenate de familiaj kaj karieraj devoj. Nun li unuafoje gvidis kiel prezidanto la 99-an UK en Bonaero. Ni kaptis la okazon intervjui lin pri liaj spertoj en tiu kongreso, kaj liaj pensoj pri ĝia estonta evoluo.

1 RE: Kiel vi taksus ĝenerale la UK en Bonaero?

MF: Unue mi dirus, ke ĝi havis tre bonan etoson. Tio estis sentebla jam en la Inaŭguro kaj poste tra la tuta semajno. Estis abunda kaj entuziasma partopreno en multaj programeroj, ankaŭ en la netradiciaj, kiel la futbalmatĉo. Ankaŭ la kvalito de la programo estis ĝenerale bona, kiel en la Internacia Arta Vespero. Mi havas la impreson, ke la kongresanoj estis preskaŭ ĉiuj tre kontentaj pri la nivelo de la ĉi-jara UK.

El mia vidpunkto, la kongreso donis ŝancon elprovi kelkajn novajn ideojn, kiujn inspiris la Strategia Laborplano. Inter ili estis la UEA-seminarioj kaj la Komitataj Forumoj. Jam en ĉi tiu unua provo tiuj montriĝis sufiĉe utilaj kaj eĉ foje surprize popularaj. El ili ni ĉerpis ne nur konkretajn planojn kaj aktivulojn por la agado en la venonta jaro, sed ankaŭ ideojn por pliaj novigoj en la venontaj kongresoj.

2 RE: Ĉu vi povas mencii kelkajn detalojn pri tiuj novigoj?

MF: Se temas pri la kongresoj, ni organizis ankaŭ sufiĉe viglan Strategian Forumon, kie ni analizis iliajn fortojn kaj mankojn. Elstaris unuavice la deziroj fari ilin pli videblaj por la ekstera publiko, kaj pli alireblaj por la esperantista publiko. Venis multaj ideoj pri tio, kiujn resumi nun prenus tro da spaco. Tamen jam tuj post la kongreso la Estraro diskutis tiujn ideojn kun la prezidanto de la Lilla LKK. Mi nun formas internacian teamon, kiu povos okupiĝi pri la reta flanko de niaj kongresoj, cele elprovi kelkajn avangardajn ideojn. Ni organizos ankaŭ vere grandan gazetaran kampanjon ĉirkaŭ la kongreso, kaj LKK zorgas pri aro de spektakloj kaj aliaj publikaj elmontroj de niaj kulturo kaj movado.

Kompreneble Lillo povus esti iom escepta kongreso, ĉar la centa. Sed mi celas al tio, ke ankaŭ en postaj kongresoj jam multaj sesioj antaŭpretiĝos enrete, kie oni povos informiĝi pri la ĉefaj temoj traktotaj, elŝuti legaĵojn kaj labordokumentojn, kaj anticipe kontakti aliajn ĉeestontojn; kaj simile estos postkongrese, kiam oni retrovos en la samaj lokoj la fotojn kaj raportojn el la sesioj, la kontaktinformojn pri diversaj laborgrupoj kaj agadoj, kaj la planojn por la posta jaro. Ni eventuale povos enkonduki speciale malaltan kotizon por tiuj, kiuj volas sekvi la kongreson enrete, kontribui al ĝiaj laboroj, sed ne povas mem ĉeesti.

3 RE: Ĉu vi do ankoraŭ antaŭvidas estontecon por tradicia evento tia, kia la UK? Foje oni diras ke ĝi perdis sian ununurecon, ke konkurencaj E-eventoj konkeras ĝian terenon. Kion vi opinias pri tio ĉi?

MF: Jes, ĝuste tiel argumentis Johannes Mueller en la Strategia Forumo, kaj el tio sekvas, ke ni devas pli bone difini la unikajn trajtojn de la UK. Mi pensas ke ĝuste la kvalito de ĝiaj artaj, klerigaj kaj aktivulaj aranĝoj devus esti plej elstara. Pli malgrandaj renkontiĝoj ĉiam sukcesos doni pli familian etoson, kaj ili ankaŭ pli taŭgas por aferoj kiel aktivula trejnado, kiam ne konkurencas amaso da samtempaj programeroj. Sed en UK ni povas kunmeti la plej brilajn kaj pensinstigajn prelegojn, podiajn diskutojn, debatojn, movadajn seminariojn, muzikajn kaj teatrajn spektaklojn, kaj tiel plu. Vi parolas pri tradicio, kvazaŭ tio signifus iun senŝanĝan rutinon, sed kompreneble tradicioj renovigas sin, kaj mi kredas ke niaj kongresoj troviĝas ĝuste nun en periodo de renovigo.

4 RE: La decido por Nitra, ĵus anoncita en Bonaero, vekis iom da diskuto en kelkaj medioj. Kiuj estis la ĉefaj motivoj de la estraro por ĝi?

MF: En la lastaj jaroj ni kongresis en pluraj urboj, kie la landa movado estas iom izolita, kiel en Kubo kaj Vjetnamio, aŭ malgranda, kiel en Argentino, aŭ ambaŭ, kiel en Islando. Tiaj elektoj estas pravigeblaj, se ni pensas pri la tutmondeco de nia movado—estas vere grave, ke ni iru ankaŭ al tiuj landoj kaj mondopartoj, kie ankoraŭ ne svarmas esperantistoj. Sed ni devas ankaŭ foje veni al la plej aktivaj centroj de la movado, kiel Slovakio lastatempe montris sin per la organizado de la tre sukcesaj Someraj E-Studadoj, la Konferencoj pri Aplikado de Esperanto en Scienco kaj Tekniko, kaj la diversaj projektoj de E@I. Mi kredas ke la juneca kaj iniciatema rondo de aktivuloj ĉirkaŭ Nitra kapablos doni grandan impulson al la disvolviĝo de UEA kaj al la renovigo de niaj kongresoj.

5 RE: Tiu ĉi UK estis la unua en la sudamerika hispanlingvujo. Ĉu ĝi donis al vi la ŝancon palpi la evoluon de la movado en tiu mondoparto?

MF: Tre favore impresis min la idea viglo de la amerikaj esperantistoj, kiuj partoprenis la kongreson. Evidente disvastigi Esperanton en Ameriko ne estas facila tasko, ĉar multaj amerikanoj vivas en plene unulingva medio kaj ne vidas bezonon aŭ ŝancon multe vojaĝi aŭ komuniki ekster ĝi. Sed mi rimarkis, ke la emfazo pri daŭripova evoluo fakte trovas favoran eĥon inter la amerikaj aktivuloj, ĉar kompreneble tiu temo estas aktuala en Ameriko almenaŭ same kiel en aliaj kontinentoj, kaj oni povas pli klare vidi la aktualecon de Esperanto en tiu kadro. Mi havas la impreson, ke ni staras sur la sojlo de nova epoko de kresko en Latin-Ameriko, kaj ke la situacio povus esti tute alia post dek jaroj, ol ĝi aspektas nun.

6 RE: Fakte, intenca emfazo pri daŭripova evoluo estis rimarkinda tra la tuta UK, dum vi mem kiel prezidanto verkis serion da artikoloj preparaj al la Kongresa Temo. Kion vi celas per tio?

MF: Nia movado ne evoluas aparte de la monda socio, sed kiel unu elemento en ĝi, espereble kiel elemento kiu alportas ion unikan kaj valoran al la tuto. Do, gravas ne nur rigardi al niaj propraj tradicioj kaj bezonoj, sed ankaŭ al la pli vasta kunteksto por nia agado. Daŭripova evoluo prezentas por tio taŭgan kadron, aŭ lenson, kiu helpas pli klare vidi niajn situacion kaj signifon en la nuntempa mondo.

Cetere, tio estas esence daŭrigo de pli fruaj kontribuoj de UEA-gvidantoj kiel Hodler, Privat, Lapenna kaj Tonkin. Ĉiu alportis gravan pensaron al nia komuna idearo. La emfazo pri daŭripova evoluo ne celas anstataŭi tiun evoluantan memkomprenon de UEA kaj ĝia membraro, sed plukonstrui sur ĝi.

7 RE: En Bonaero entute okazis tri UEA-seminarioj. Ĉu vi kontentas pri la konkreta realigo de tiu nove elpensita programero?

MF: Tiu provo konfirmis, ke ekzistas granda soifo en la movado por profunda traktado de aktivulaj temoj: informado, trejnado, E-centroj, evoluigo de faka verkado kaj kunlaboro. Kompreneble, eblas enporti ankoraŭ plibonigojn. La afero plej bone funkciis, kiam estis kontinueco inter la enkonduka unuhora prezento kaj la posta laborgrupo, precipe kiam la samaj homoj partoprenis en ambaŭ. Por la laborgrupoj oni do devus postuli antaŭan registriĝon kaj ĉeeston en la enkonduka sesio. Ni devus ankaŭ proponi pli da materialoj, kiujn la homoj povus kunporti el la seminarioj, kaj konkretajn formojn de kunlaboro en la postaj monatoj.

8 RE: Kaj kial ĉi-foje oni enprogramigas Komitatajn Forumojn anstataŭ la kutimajn Subkomitatojn? Kiun rolon vi ludis ĉi-koncerne kiel prezidanto?

MF: Mi volis havi pli da tempo por larĝvidaj strategiaj diskutoj, ol eblis en la pli strikte fokusitaj subkomitatoj (estis ok el ili en Rejkjaviko!). Do mi mem gvidis la kvar Forumojn, kiuj traktis la agadkampojn kaj prioritatojn de la Strategia Laborplano. Tio estis bona sperto, sed denove, mi vidas multajn eblojn por plibonigi ilin. Ni devus havi raporton pri plenumoj de post la lasta kongreso, kaj kadron por la forumaj diskutoj kiu devigas nin pensi pri tempo, homaj kaj financaj rimedoj, konkretaj taskoj ktp. En Lillo ni certe iom progresos rilate ĉi tiujn aspektojn.

9 RE: Dum la UK eblis rimarki viglan partoprenon de la ĉeestantaj estraranoj kaj aktivuloj de TEJO. Ĉu tio iel signas la staton de la rilatoj inter la gvidantaj teamoj kaj de UEA kaj de TEJO?

MF: La estraroj de UEA kaj TEJO efektive pensas tre simile pri multaj aferoj, kiel oni vidas ekzemple en la decido de TEJO okazigi AMO-seminarion ĉe la IJK en Brazilo. Ankaŭ UEA povas lerni el la sukcesoj de TEJO, ekzemple sur la kampo de eksteraj rilatoj, kie TEJO jam ellaboris sistemon por trejni aktivulojn. Ni vere laboras samdirekte kaj apogas unu la alian laŭeble multe.

10 RE: Kiun signifon aŭ valoron vi atribuas al la fakto ke, ekde nun, la Komitato povos decidi per reta voĉdonado?

MF: Mi forte esperas, ke tio montriĝos decida paŝo al pliaktivigo de la Komitato en la gvidado de la Asocio. Temas ne nur pri la voĉdonado, kompreneble, sed pri la tuta koncepto, ke la Komitato povas proponi, diskuti kaj fari validajn decidojn inter unu kongreso kaj la sekva. Normala afero en ĉi tiu rete interligita mondo, sed nova por UEA. Nu, restas krei konkretan sistemon kaj elprovi ĝin. Mi fidas, ke ni havas talentajn kaj saĝajn homojn en la Komitato, kiuj scios utiligi tiun ŝancon por konstrua kaj fruktodona kunlaboro.

ILEI-Konferenco: Montevideo

Por ke la mondo nin aŭskultu

El la redakcio

La Leĝdona Palaco en Montevideo estas la sidejo de la Deputita Ĉambro kaj de la Senato el Urugvajo. Ĝi estas la plej impona konstruaĵo en la urbo, kaptante la atenton de ĉiuj pro sia grando kaj arkitekturo. En ĝi okazis en 1954 la 8-a Konferenco de Unesko kaj ankaŭ parto de la E-agado kiu kulminis en la aprobo de la unua rezolucio de Unesko favore al Esperanto (http://eo.wikipedia.org/wiki/Rezolucio﹍de﹍Montevideo). Laŭ la libro Esperanto en Perspektivo — Faktoj kaj Analizoj pri la Internacia Lingvo, “La ĉefaj agadoj kaj rezultoj estis: okazigo de la unua elmontro de la Universala Ekspozicio en Montevideo; speciala dokumento de CED en la angla, franca kaj hispana por la delegitoj en la Unesko-Konferenco; reprezentiĝo en Montevideo per reprezentanto; organizo de monda kampanjo en la gazetaro kaj radio, kiu rezultigis milojn da artikoloj kaj informoj; konsultaj rilatoj kun Unesko, voĉdonitaj de la Ĝenerala Konferenco la 8-an de decembro; Rezolucio favore al Esperanto de la 10-a de decembro”.

En ĉi tiu inspira Palaco (http://on.fb.me/1tmMbL9) okazis inter la 20-a kaj 25-a de julio 2014 la 47-a Konferenco de ILEI, kun aliĝintoj el 26 landoj. Pri la okazaĵoj kaj rezultoj de tiu Konferenco, legu en la intervjuo kun Mirejo Grosjean, prezidanto de ILEI, en la sekva paĝo. Estas substrekinda la fakto, ke tiu rezolucio 60-jariĝos en la venonta decembro kaj la tuta movado, sub la stimulo de ILEI kaj UEA, festos de nun ĝis la jubilea UK en Lillo la Jaron “Montevideo 60”. Laŭ la publika invito de la revuo Esperanto, kelkaj samideanoj sendis mesaĝon pri ĝi:

En la venontaj numeroj de la revuo ni aperigos novajn salutojn (Sendu ankaŭ vian saluton al r...@revuoesperanto.org), sed plej gravas la konkreta agado kaj ĉi-rilate ne mankos iniciatoj. La E-instruistoj povos aliĝi amase al ILEI por kunlabori en la konkretigo de la celoj prezentitaj en la Rezolucio de la 47-a ILEI-Konferenco (http://bit.ly/1tObd47), kiel ekzemple la agado por la Serio “Oriento-Okcidento” (legu la apudan artikolon de Rob Moerbeek pri tio).

Venas la tempo ne nur por festi, sed ankaŭ por labori, tiel brile kiel Ivo Lapenna en la gvidado de la Unesko-agado en 1954, por ke la mondo nin aŭskultu.

[FORIGITA!: bildo]

La direktoro de la regiona oficejo de Unesko en Montevideo, S-ino Lidia Brito, tre pozitive salutis la Konferencon

“Belas de tempo al tempo interesiĝi pri historio kaj celebri datrevenojn de tio, kion faris la generacioj antaŭ ni. Tio, tamen, devas kuniri kun la sindevigo fari ion similan nuntempe, kiam homoj timas rekte pledi por Esperanto, ‘ĉar la mondo ne volas aŭskulti’. Ĉu ĝi estis pli preta aŭskulti en la tempoj de Zamenhof aŭ Lapenna?”

Renato Corsetti, Italio.

“Antaŭ 60 jaroj en Montevideo estis farita grava paŝo al kunlaborado. Ni klare ekkonsciu nian celon en la jubilea Jaro ‘Montevideo 60’ kaj unuiĝu por ĝia efektivigo. Nia laboro marŝos pli sukcese kaj pli rapide se ni altiros al ĝi ĝustajn kunagantojn kaj se ni ĉerpos el la atingoj de niaj antaŭuloj. Kunlaborado kaj preteco por ŝanĝo estas ŝlosilo por la sukceso.”

Jolanta van Holstein, Pollando/Nederlando.

“Montevideo simbolas la renkontiĝon inter Esperanto kaj la internaciaj institucioj. Hieraŭ Esperanto sin identigis kiel intergentan lingvon. Hodiaŭ ni emfaze defendas la rajton de malplimultanoj plene civitani en sia lando. La interpopola lingvokomunumo esperantista, elana pro sia renovigita pionira energio, kungvidu la laboron forĝi el la nuna UN serioze interpopolan institucion.”

Probal Dasgupta, Barato.

[FORIGITA!: bildo]

La publiko aŭskultas atente, unuavice la urbestrino kaj la reprezentanto de Unesko kune kun François Lo Jacomo, nia aganto ĉe Unesko tra dudeko da jaroj

UNESKO-agado

Tradukplano

En niaj rilatoj kun Unesko rolas interalie nia tradukliteraturo, en kiu pintaj verkoj helpas ekkoni diversajn kulturajn kaj sociajn valorojn. Tio helpu nin kontribui al ĝojige pli harmonia monda socio kun egalaj rajtoj (memdevigaj) por ĉiuj mondanoj.

Serio “Oriento-Okcidento”, en kiu ni kunlaboras kun Unesko, ĝuante ĝian aŭspicion, nun atingis la 49-an numeron. Tentas la ambicio en la 60-jara jubileo de la unua Unesko-rezolucio favora al Esperanto kaj antaŭ la fino de la UN-jardeko pri edukado por daŭripova evoluo rondigi tiun nombron. Tamen superregas pli-ol-dutrione eŭropaj verkoj. En la ILEI-konferenco, pro la Montevidea etoso kaj impresa partopreno de la tiuregiona Unesko-direktoro, Lidia Brito, leviĝis plano, ekvortigita en la Rezolucio de la 47-a ILEI-Konferenco, pluevoluigi la serion per esperantigo de verkoj kun paceduka enhavo, se eble ankaŭ de indiĝenaj popoloj en la subreprezentataj mondopartoj, atentataj preskaŭ nur en Elpafu la sagon de Tibor Sekelj, krom kelkaj malofte enfokusigataj popoloj en Eŭropo kaj Azio, ĉefe Afriko, Oceanio kaj Ameriko. Eĉ se ni ne sukcesus eldoni la 50-an serieron papere, ja eblus spuri kaj esperantigi pintajn verkojn ankoraŭ ne esperantigitajn, sed rekomendatajn de Unesko aŭ ĝenerale admiratajn en niaj diversaj kulturoj. Unuopuloj aŭ lokaj grupoj bonvolu helpi kolekti la plej gravajn titolojn kaj eble jam traduku signifajn part(et)ojn aŭ almenaŭ resumojn por interreta katalogo, kiu — kun jam ekzistantaj rekomendataj verkoj — servu por nia kleriĝo kaj — en saĝa kvanta limigo — kiel parto de la konenda sciaro por ekzamenoj. Kaj eble en recenzoj pri novaperaĵoj pli ofte povos okazi referencoj al nia jama kaj ade pli riĉiĝanta literaturo. (Simile ni traktu elĉerpitajn verkojn de la serio.)

Sed unue ni bezonas Interretan vikian kolektejon “Tutmonda Biblioteko de paceduka literaturo”. Pri tio mi esperas informi poste.

Rob Moerbeek invitas al kunlaboro kvazaŭ komisiito — m...@gmail.com

Intervjuo: Mirejo Grosjean

Ŝi elektiĝis prezidanto de ILEI en Herzberg, Germanio, antaŭ unu jaro. Lingvoinstruado estis ŝia profesio dum 38 jaroj. Ŝi kutimas labori kun energio kaj entuziasmo, sed tio ne sufiĉas, kiel ŝi mem diras. Tamen, oni povas dedukti el ŝiaj ĉi subaj respondoj, ke ne mankos vigla laboro por ke ILEI fariĝu avangarda organizaĵo de la tutmonda E-instruistaro.

RE: Kio pri la ILEI-Konferenco en la urbo kie antaŭ 60 jaroj Unesko aprobis la unuan rezolucion pri Esperanto?

MG: Esperanto vivas en Montevideo denove, ILEI lanĉas la Esperanto/Unesko-jaron, konferenci ekster Eŭropo, jen pluraj defioj. Bonŝance Radojica Petrovic, nia sekretario pri Konferencoj, kaj Sonia Risso, gvidanto de la organiza komitato, tre efike laboris. La solena malfermo kun la partopreno de la urbestrino, Ana Olivera, kaj de la direktorino de la regiona oficejo de Unesko pri Sciencoj por Sud-Ameriko kaj Karibio, Lidia Brito, estis impona kaj sukcesa, en tre digna kaj bela salono de la Parlamenta Palaco, kie okazis la oka Ĝenerala Konferenco de Unesko en 1954, sed en la enira halo, kun sufiĉe granda spaco. Aliĝis 79 personoj kaj efektive partoprenis 74 el 26 landoj.

RE: Kiuj estis la ĉefaj atingoj?

MG: La Konferenco ebligas al la Komitato de ILEI ĉiun jaron fizike kunveni, debati kaj decidi pri la vivo de la Ligo. Tio okazis en Montevideo en la palaco Ateneo en tri kunvenoj, kiuj uzis entute ok horojn. Pozitiva etoso, rapida antaŭenirado, vigla interŝanĝo de informoj, trafaj decidoj, efika laboro. Estis elektitaj 4 novaj sekcioj: Bulgario, Hispanio, DR Kongo kaj Irano. Helmar Frank, forpasinta, kaj Rob Moerbeek estas niaj novaj honoraj membroj.

RE: Via entuziasmo pri ILEI estas granda, sed ĉu ankaŭ la E-instruistaro entuziasmas pri ĝi?

MG: Kompreneble, entuziasmaj kaj subtenemaj instruistoj efikus pozitive. La ĉefa laboro de la ILEI-gvidantaro estas glatigi la vivon de la instruistoj tra la mondo kaj motivi ilin progresi en la lingvouzo kaj en la instrukapablo. Ankaŭ komuniki multe kaj adekvate. Mi konstatas, ke tio efikas mirinde bone, ĉar mi vidas longe dormintajn homojn, kiuj denove aktivas, mi ricevas proponojn pri novaj planoj, mi apenaŭ povas sekvi la petojn kaj sugestojn, kiujn mi ricevas. Mi devus havi du vivojn aŭ tri kaj ILEI devus havi dekoble pli grandan enspezon. La membraro havas esperojn pri ILEI, tamen mankas rimedoj por plenumi ĉies dezirojn. Niaj homfortoj estas limigitaj kaj ĉiuj laboras volontule, kiel kutime estas en nia movado. Do ni ne povas fari miraklojn.

RE: Kiujn planojn vi havas por plivigligi la agadon de ILEI?

MG: La ĉefa plano nun estas organizi la Trian Tutmondan Kolokvon pri Instruado de Esperanto en Svislando, en majo 2015. Tiu evento devas esti epokfara en la kampo de instruado, kun fakaj prelegoj interesaj por ĉiuj, kiuj okupiĝas pri lingvoinstruado. Laŭ la decido de la ILEI-komitato en Montevideo la dua ĉefa plano estas firmigi niajn rilatojn kun Unesko, kio estas bona okazo provi ekpaŝi en Parizo.

Ĝenerale: la estraro devas pli efike labori, ĉar restas diversaj kampoj plibonigendaj: la retejoj bezonas ĝisdatigon kaj renovigon, la eldonado bezonas atenton, informado nepras por akiri novajn membrojn. Nepras nutri niajn Internacia Pedagogia Revuo kaj Juna Amiko per interesaj artikoloj, riĉa enhavo. Nepras flegi kontaktojn kun niaj enmovadaj partneroj kaj kun ekstermovadaj instancoj. Nepras lertigi instruistojn kaj provi obteni publikan agnoskon de ILEI-atestilo por instruistoj. Do kuraĝe antaŭen!

[FORIGITA!: bildo]

Parolas la prezidantino de ILEI, Mirejo Grosjean, aŭskultas la urbestrino.

Kalejdoskopo

Reliefe

Malkiel la tradicio, la septembra numero de la revuo Esperanto ne pritraktos ekskluzive la Universalan Kongreson. Ĝi do ne havos kiel gvidolinion la aperigon de nur raportoj pri tio, kio okazis en Bonaero kaj jam vaste diskoniĝis tra la reto. La nuna numero traktas la kongreson en la kovriltema raporto/artikolo, ĉi-rubrike kaj en kelkaj aliaj artikoloj. En la oktobra numero plu aperos novaj artikoloj kaj eĉ resumoj el faritaj prelegoj. Nepre ankaŭ pri la historia futbalmatĉo. La granda celo estas do pensigi la esperantistojn pri nia plej granda kongreso, vehikli opiniojn pri ĝi, celante renovigon (legu la respondon de Mark Fettes pri tio en la rubriko Dek Demandoj), starigi tezojn pri ĝia estonteco kaj disponigi spacon por kritikantoj, ĉar kritiki estas necese por pli bone fari.

Komuniko: Rento de fiksataj deponoj 0,8%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton de la ŝpardeponoj de membroj el 1,0% al 0,8% ekde la 1-a de oktobro 2014.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro
Ekspozicio: Pupoj

Ni invitas ĉiujn viziti la retejon de la Monda Pupekspozicio ĉe http://world-dolls-exhibition.org kaj partopreni. Omaĝe al la UK en Bonaero, argentina pupo el la kolekto de Etsuo Miyoshi ĉi-flankas.

Ekzamenoj: KER-ekzamenoj en Bonaero

Aliĝis 30 personoj, fine ekzameniĝis 28 kandidatoj el 18 landoj. La plej multaj, 6 personoj, el Brazilio, po 3 el Argentino kaj Meksiko, po 2 el Koreio, Nikaragvo kaj Rusio, kaj po unu el Belgio, Ĉilio, Demokratia Respubliko de Kongo, Dominika Respubliko, Nepalo, Hungario, Japanio, Kostariko, Kubo, Norvegio, Usono kaj Venezuelo.

La plej multaj, 18 kandidatoj, trapasis la ekzamenon je C1-nivelo, inter ili 11 la kompleksan kaj 7 la parolan parton, ja ili jam ĉiuj trapasis pli frue la skriban ekzamenon. Per tiu grandnombra sesio la 5-jara KER-ekzamensistemo alvenis al jubilea dato, nome iu el la nunaj kandidatoj ricevos la atestilon kun la numero 1500. Kiu li aŭ ŝi estos, ni ekscios baldaŭ.

Belartaj Konkursoj: Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA en 2014

Poezio: Unua premio: Soneto de la lumturo de Jesus de Moínhos Pardavilo el Galegio/Hispanio. Dua premio: Olivero aŭ pri sinmortiginto de Benoît Philippe el Germanio. Tria premio: Fino de la lernojaro de Benoît Philippe el Germanio. Partoprenis 26 verkoj de 10 aŭtoroj el 9 landoj.

Prozo: Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: Adiaŭo de Amir Naor el Israelo. Tria premio: Tri virinoj, tri destinoj de Ewa Grochowska el Francio. Honora mencio: Kristnaska nokto de Paulo Sérgio Viana el Brazilo. Honora mencio: La akacia parfumo de Lenke Szász el Rumanio. Partoprenis 21 verkoj de 14 aŭtoroj el 10 landoj.

Eseo: Unua premio: ne aljuĝita. Dua premio: Poezio en interreto — nova poezio? de Paulo Sérgio Viana el Brazilo. Dua premio: Morto... kaj vivo en Amherst, Masaĉuseco de Steven Brewer el Usono. Partoprenis 4 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj

Teatraĵo: Honora mencio: La oka pordo de Luiza Carol el Israelo. Partoprenis 3 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj.

Infanlibro de la Jaro 2013 : Eldonejo Grafokom, Kroatio por Padma, la eta dancistino. Partoprenis 8 verkoj de 5 eldonejoj el 5 landoj.

Premio: Fondaĵo Grabowski premiis Marjorie Boulton

En la Solena Fermo de la 99-a Universala Kongreso de Esperanto en Bonaero estis anoncita la decido de Fondaĵo Grabowski asigni premion al la eminenta verkistino Marjorie Boulton, kiu en majo festis sian 90-an naskiĝdatrevenon. Fondaĵo Grabowski de UEA estis kreita antaŭ 30 jaroj per donaco de la pola-venezuela esperantisto Adam Goralski por subteni la tutmondan Esperantan kulturon per premioj kaj subvencioj, precipe por originala kaj tradukita beletro. Ĝia juĝkomisiono konsistas el Ulrich Lins (Germanio), István Ertl (Luksemburgo) kaj Shi Chengtai (Ĉinio).

La premio konsistas el monsumo de 1150 usonaj dolaroj. Marjorie Boulton ricevas ĝin kiel rekonon pro sia tuta vivoverko, kiu inkluzivas multajn pintajn verkojn de la Esperanto-literaturo, kiel ekzemple la poemarojn Kontralte, Eroj kaj aliaj poemoj, Rimleteroj (kun William Auld) kaj Du el (kun Pol Thorsen); la novelaron Okuloj; la dramkolekton Virino ĉe la landlimo; la biografion Zamenhof, aŭtoro de Esperanto; la biografian-literaturan studon Poeto fajrokora: la verkaro de Julio Baghy; kaj la popularan progresigan legolibron Faktoj kaj fantazioj.

Marjorie Boulton estas membro de la Akademio de Esperanto kaj Honora Membro de la Akademio Literatura de Esperanto.

Bona Espero: Reformuli por plifortigi

La geedzoj Grattapaglia (Giuseppe kaj Ursula) disdonis en Bonaero la faldfolion “Fazenda Escola Bona Espero — 57 jaroj — Reformuli por Plifortigi”. Ĝi informas pri la unuiĝo de Bona Espero kun la ne-registara organizaĵo Planeda Unio, kiu disponigas sian vastan sperton en diversaj kampoj favore al la plifortigo de la originalaj statusaj celoj de Bona Espero, nome agado por la mediprotektado, la internacia kulturo de Esperanto kaj la socia asisto. Oni planas plilarĝigi la agado por tiuj ĉi celoj per pluraj projektoj. Unu el ili celas transformi la urbon Alto Paraíso en la unuan brazilan E-urbon, laŭ la germana modelo. Legu la tutan tekston de la faldfolio ĉe http://pt.slideshare.net/revuo﹍esperanto/bonaespero

Premiado: UEA premiis dek unu elstarajn agantojn

En la Solena Fermo de la 99-a UK en Bonaero estis anoncitaj la nomoj de 11 ĉi-jaraj ricevantoj de Diplomo pro Elstara Agado kaj de Diplomo pro Elstara Arta Agado. Tiuj diplomoj estas aljuĝataj de la Estraro de UEA ekde la jaro 2007.

Diplomo pro Elstara Agado: Esperanto-Asocio de San-Paŭlo (Brazilo) pro modela funkciado kiel memsubtena kaj vigla Esperanto-centro; Rubén Diaconu (Argentino) pro kluba agado kaj redaktado de la bulteno de Argentina Esperanto-Ligo; Ellen Eddy (Usono) pro longtempa prizorgado de Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK); Gotoo Hitosi (Japanio) pro la verko Biografia leksikono de la japana Esperanto-movado; Wim Jansen (Nederlando) pro la 12-jara gvidado de la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo; Christer Kiselman (Svedio) pro scienca kaj interlingvistika agado kaj eldonado; So Gilsu(Korea Respubliko) pro prelegvojaĝoj en Azio kaj ĝenerala agado, i.a. kiel estrarano de UEA.

Diplomo pro Elstara Arta Agado: Sten Johansson (Svedio) pro verkista kaj eldona agado; Dmitrij Ŝevĉenko (Rusio) pro eldona agado; Bertilo Wennergren (Germanio) pro kontribuo al la Esperanta rokmuziko; Eugène de Zilah (Francio) pro verkista agado kaj eldonado de la revuo La Gazeto.

Premio: Premio Deguĉi al Stano Marček

Premio Onisaburo Deguĉi, “la esperantista pacpremio”, estis starigita per donaco de Oomoto en 1987 kaj estas aljuĝata ĉiujare. Ĝi konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj.

Laŭ sia regularo la Premio Deguĉi estas asignata pro meritoj en la utiligo de Esperanto kiel rimedo por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de d-ro Zamenhof kaj al instruoj de Onisaburo Deguĉi, kaj pro kontribuo al la celo de UEA kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

Per decido de la Estraro de UEA, la Premio Deguĉi de la jaro 2014 estis aljuĝita al s-ro Stano Marček el Slovakio pro lia longtempa agado kiel instruisto de Esperanto en multaj landoj kaj pro lia ĵurnalisma agado kiel redaktoro de multaj Esperanto-gazetoj.

UK: Bonaero

Ĉe la sojlo de nova epoko

El la redakcio

UEA estas universala organizo kaj nepre devas agadi universale. Se ni volas daŭripovan E-movadon, la nepoj — kaj ankaŭ la avoj kaj la tuta granda ronda familio — devas troviĝi grandnombre ĉie tra la mondo. Alivorte, venas la horo por profundaj streboj por ke nia afero floru vigle kaj bunte, plurkuntekste ligita al la strebado por daŭripova mondo. Do, UEA nepre traktu la nepojn tra ĉiuj kontinentoj kiel same gravajn, flege al forta movado vere universala.

La malgrando de la ĵus okazinta UK estis unu el ĝiaj plej komentataj aspektoj, sed oni forgesas, ke kvankam gravas la grando kaj la financa rezulto de niaj kongresoj, en la aktuala mondo UEA ne plu povas esti vidata kiel eŭropa organizaĵo servanta la ceteran mondon, sed kiel monda organizaĵo kun Centra Oficejo en Eŭropo servanta sian membraron en ĉiuj kontinentoj. Landoj kiel Vietnamio, Benino, Barato, Peruo, Irano, Nikaragvo, Aŭstralio ktp tiom gravas por nia afero kiel la landoj kiuj ĝis nun kerne kontribuis por la E-movado. Se foje UEA devas pro malgranda UK riski havi deficiton kaj la problemojn derivitajn de tio, jen antaŭvideblaĵo facile akceptebla kiam oni superrigardas la Movadon kiel interplekton de pluraj variantoj kaj mondan teksaĵon. Aliflanke, la UK en Argentino estis tre fruktodona sub diversaj aspektoj, do ne nepre malsukcesa nur pro la malgrandeco (nur 706 enskribintoj el 46 landoj) aŭ pro tio, ke tiu kaj ĉi tiu kongresano ne ŝatis difinitan programeron. Do, ne ploru pri Argentino. Ĝi estas sojlo de nova epoko en Esperantujo kaj niaj legantoj estas invitataj verve kaj entuziasme partopreni la agadon kadre de la Jaro “Montevideo 60”, kies zenito estos la 100-a UK en Lillo, fermanta la unuan serion da UK-oj.

Malfermo sen novaĵoj

La malfermo en Teatro Metropolitano, proksima al la kongresejo, sekvis la tradicion: himnon, salutvortoj, salutmesaĝoj kaj la malferma parolado de la prezidanto de UEA, kiu en sia unua festparolado en inaŭguro de Universala Kongreso, citis el la epopeo Martín Fierro de la argentina verkisto José Hernández (legu ĉe http://uea.org/pdf/Komuniko2-UK.pdf). Inter la podianoj kaj honoraj gastoj estis la ambasadoroj de Ukrainio kaj Korea Respubliko, la kultura ataŝeo de Svislando kaj vicprezidanto de la Ĉina Internacia Gazetara Grupo. Speciala gasto estis Roselyne Dewilde, praparencino de L.L. Zamenhof, vivanta en Argentino. Carlo Regazzoni, subsekretario en la urba ministerio pri edukado, bonvenigis en Esperanto la kongresanojn kaj, daŭrigante hispane, emfazis la gravecon de espero kaj persisto en la strebado de la esperantistoj por pli justa mondo. Sekvis la bonvenigo de Jorge Cabrera, prezidanto de LKK (legu lian postkongresan mesaĝon sur la paĝo 182) laj legado de la mesaĝo de L.C. Zaleski-Zamenhof, fare de la estrarano Barbara Pierzak.

La Kongresa Temo

La juna brazila aktivulo Rafael Henrique Zerbetto estis la reĝisoro de la kongresa temo — Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco — kaj gvidis tri pritemajn kunsidojn, kiuj disvolviĝis sub lia gvido. Pri tio ni traktos pli funde en la oktobra numero.

Analizado kaj opinioj

Niaj legantoj povos vaste informiĝi pri la okazaĵoj en la 99-a UK per la Kongresaj komunikoj de Stefan MacGill kaj per la Bonaera Voĉo, la kongresa kuriero:

  • La vojo al kaj en Bonaero: inaŭguro de la 99-a UK, ĉe http://bit.ly/1van6VE
  • Eroj de la lasta parto de la inaŭgura solenaĵo ĉe http://bit.ly/1AJfud3
  • Novaj laborskemoj dum Universala Kongreso ĉe http://bit.ly/1txaJQD
  • La Tago de Kapabligo ĉe http://bit.ly/1nopjVy
  • La Komitato de UEA kunsidis en la vendreda kunsido ĉe http://bit.ly/YPcsX2
  • Bonaera Voĉo 1 (http://bit.ly/1AJfSIt), 2 (http://bit.ly/VMskHV), 3 (http://bit.ly/1vyCadb), 4 (http://bit.ly/1pUyBxo), 5 (http://bit.ly/1zl53dk) kaj 6 (http://bit.ly/1nopJLM).

En la oktobra numero la revuo Esperanto prezentos analizajn artikolojn kaj opiniojn de kelkaj kongresanoj pri la diversaj aspektoj de la Bonaera UK, krom resumo de la prelego “Genetiko de la origina peko”, fare de Joseph van der Vleugel kadre de la 67-a Sesio de la Internacia Kongresa Universitato.

Improviza parolado en la Malfermo

Laŭ la stilo, kiun li unuafoje montris en Rejkjaviko antaŭ unu jaro, la prezidanto Mark Fettes alpaŝis antaŭ la publiko kun spontana ferma parolado. En deko da minutoj, li sukcesis veki la entuziasmon kaj reagemon de la kongresanoj. Stefan MacGill ne laŭvorte sed laŭsence redonas lian prezenton en teksto kiun vi povas legi ĉe http://uea.org/pdf/Komuniko2-UK.pdf.

Kaj jen ni povas de nun ekkalkuli la tagojn ĝis la 100-a UK, en Lillo. Por ke la tempo pasu rapide, engaĝo en la Jaro Montevideo 60 estas bona strategio, des pli ĉar ni kreos pli da motivoj por grandioza jubilea Universala Kongreso.

Valoris la penon flugi trans la oceanon

Olga Ŝilajeva, Rusio

Antaŭ kelkaj monatoj, aĉetante flugbiletojn por vojaĝi al UK-99, mi eĉ ne povis imagi, ke la kongreslando tiel rapide enprofundiĝos en mian koron. Valoris la penon flugi 20 horojn trans la oceanon por viziti Argentinon. En tiu parto de la mondo estas ĉio: belegaj akvofaloj, potencaj montaroj, multkilometraj plaĝoj, ekzotikaj bestoj, malnovaj kaj novaj arkitekturaj vidindaĵoj kaj certe laboremaj, helpemaj, amikemaj kaj tre bonkoraj homoj, kiuj igis min senti, kvazaŭ mi estus hejme.

Tamen en mia hejmo mi neniam manĝis tiom bongustan picon, neniam trinkis veran mateon kaj neniam vidis homojn, kiuj tiel emocie dancas tangon.

Jes, Argentino certe fascinis min kaj jam estas decidite, ke post kelkaj jaroj mi nepre revenos al tiu mirinda anguleto de la mondo, por renkontiĝi kun amikoj, reviziti belajn lokojn kaj esplori la sudan parton de la lando, ankoraŭ nekonatan por mi.

Ĝis revido!

Ne ploru pri mi, Argentino

Don’t Cry for Me, Argentina (Esperante: Ne ploru pri mi, Argentino) estas la plej konata kanzono el la muzika teatraĵo titolita Evita, el 1978. Kantata de la ĉefa rolulo, Eva Perón, ĝi fariĝis preskaŭ himno de Argentino. La usona kantistino Madonna prezentis sian version en la filmo Evita — youtube.com/watch?v=4Spy3Nd2D6.

Ĉi-sube, legu la version de Jair Salles, speciale por Neide Barros Rego por kanti en la Internacia Arta Vespero en Bonaero.

Ne malfacilas kompreni ke,
Malgraŭ ke mi estas nun ĉe la pov’,
De l’ popol’ venas mi, do ne forgesos vin...
Mi petas, kredu ke la luksoj nur estas ŝajnig’,
Nenio ol burĝa ludet’ − reguloj de l’ ceremoniar’...

Mi devis submetiĝi kaj poste ŝanĝi...
Kaj ne plu vivi sen revo ĉe l’ kor’,
Ĉiam nur malantaŭe de fenestr’ aŭ pordeg’...
Libera esti − mi provis, sed sen rezigni pri l’ rev’
Ke mi meritos la amon, kiun vi ĉiuj sentas por mi...

Ne ploru pri mi, Argentino...
Anime ĉe vi, mi estas...
Al vi mi donas la tutan vivon...
Sed min ne lasu... Ĉe mi ja restu...
Neniam pri la povo aspiris mi...
Ja oni mensogis pri mi...

Venis mi de l’ popol’, kiun ja amas mi...
Mi volas senti min tre proksime de via kor’,
Batanta por mi kun fervor’...
Kaj tion ne forgesos mi...

Ne ploru pri mi, Argentino...
Mia animo estas kun vi...
Mian tutan vivon mi al vi dediĉas...
Sed ne forestu...
Mi vin bezonas...

Mi parolis tro, sed ja nur por vin konvinki
Pri la tuta ver’...
Sed se ankoraŭ dubos vi,
Sufiĉos rigardi enen de mi...

Kongresa celo: frateco kaj efikeco

Jorge Enrique Cabrera

D-ro Zamenhof prelegis en la Unua Kongreso, en 1905: “...fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio...”, sed ĉe la sojlo de la 100-a UK sukceso kaj efikeco ŝajnas konkurenci kun tiu koncepto de frateco.

Estis sukcesa kongreso sed... estas tute malfacile koncepti ĝian signifon. Ĉu kontentigo de UEA-estraranoj, de CO-oficistoj, de la kongresanoj, de niaj nepoj...laŭ la postulo de nia kongresa temo?

Efikon ni taksas, mezuras. Efiko porĉiame postulas daŭrigon. Efiko estas kontrolenda rilate ĉiun celon; ĝi celas la kontroleblan parton de la mondo, nia mondeto. Ĝi ŝparas rimedojn. Fratecon ni sentas. Frateco estas denaske daŭripova. Fratecon oni ne povas kontroli — ĝi ĉie disvastiĝas. Ĝi celas la homaron. Neniu bezonas ĝin ŝpari.

Kion ni celu unue kiam ni organizas kongreson? Ĉu fratecon, ĉu efikon? Laŭ kriterio de la organizanto, UK, la ĉefa evento de la E-movado, ekvilibras inter ambaŭ, foje pli proksime al unu punkto ol al la alia. UK-n kvazaŭ elefanton ni tuŝas nur parte. Tuŝi la tuton kaj kompreni ĝin postulas sufiĉan sperton kaj scion, revojn, homajn rimedojn kaj plenan bildon pri nia celaro.

La administra celo postulas ne preteratenti la eblon profiti kaj agi efike, trakurante la ne ĉiam facilan vojon de tiuj kiuj ne revas fantazieme. Aliflanke revoj postulas elkoran sindonemon, investon de tempo kaj mono, vojon plenan de reala amikeco, bonkoreco kaj planoj por antaŭeniri en la frata kaj paca mondo laŭ la zamenhofa propono.

Finfine la 99-a UK finiĝis, la salonoj de la kongresejo malpleniĝis kaj ĉiuj spuroj estis forbalaitaj. La plej grava varo kiun la kongresanoj akumulis kaj kunportis en sia koro estas la frateco kaj la burĝonoj de nova etapo. Ĉiuj riĉiĝis.

Sukcesa, multfaceta kaj samtempe parte konservenda kaj parte ŝanĝenda, jen la UK. Malfermo de spaco por informado al la loka komunumo estas novaĵo enkondukenda, inter aliaj konsiloj. Mi oportune sciigos mian plenan kongresan raporton. Kelkajn aspektojn mi komentis kun la juna prezidanto de la Lilla LKK, kiu proponis kanalon por interŝanĝo de LKK-spertoj inter la UK-oj, pasintaj kaj venontaj. Brila ideo, ĝi multe helpos. Sendube Lillo atingos la ekvilibron. Ĝis Lillo!

[FORIGITA!: bildo]

Jorge Enrique Cabrera, Prezidanto de la LKK de la Bonaera UK.

Rezolucio de la 99-a Universala Kongreso de Esperanto

Ni, 706 partoprenantoj en la 99-a Universala Kongreso de Esperanto, venintaj el 57 landoj de ĉiuj mondopartoj al Bonaero, Argentino,

Diskutinte en pluraj sesioj pri la temo “Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco”,

Konstatinte

Ke Esperanto reprezentas plene aktualan strebadon, kun evidentaj ligoj al aliaj esencaj agadoj kadre de la nuntempaj tutmondiĝaj tendencoj,

Ke la celado al sanaj, daŭripovaj socioj, bazitaj sur paco, justeco, demokratio kaj ekonomio servanta al la homoj kun respekto al la vivosubtenaj sistemoj de la naturo, kongruas al la interkultura solidareco kiu ĉiam motivis la Esperanto-movadon, kaj

ke en la diversaj aliroj al daŭripovo ofte mankas sufiĉa atento al la ligo inter la lingvaj demandoj kaj aliaj esencaj agadoj, kio donas al ni la taskon daŭre kaj pli efike labori tiukampe;

Alvokas

ĉiujn subtenantojn de Esperanto fari ĉion eblan por plenumi nian apartan rolon kiel movado por justa, konscia multlingvismo, kaj viciĝi inter la diversaj sociaj movadoj por interkultura kaj kontraŭdiskriminacia edukado, homaj rajtoj, naturprotektado, popola klerigado, rimedoŝparaj vivstiloj kaj aliaj;

Deklaras

ke la valoroj necesaj al la konstruado de daŭripova monda socio estas kernaj valoroj de nia movado, ĉar mondo, en kiu Esperanto daŭre havos sencon, estos mondo, kiu ekonomie kaj ekologie, politike kaj kulture, konservas diversecon, pacon kaj justecon.

UK: IKU — Scienca Agado

Ĉu ni perdas nian tempon?

Francesco Maurelli

Revene el la agadplena kaj inspira kongresa semajno, mi legis interesan retan komenton, de elstara aktivulo, ankaŭ kunlaboranto en UEA-seminario dum la UK: “Mi ankoraŭ ne trovis klarigon pri la utilo de la Internacia Kongresa Universitato (IKU). Tie doktoroj prelegas pri ege specifaj temoj, kiujn nur la preleganto komprenas. Mi dubas ĉu doktoroj, kiuj prelegas kapablas kompreni aŭ interesiĝi pri la temoj de siaj kolegoj.

Se tiuj prelegoj estas malinteresaj kaj ne kompreneblaj por la kolegoj kiuj prelegas, des pli por la ordinara publiko. Ĉu IKU iel helpas la movadon?”

Kiel ĵusa preleginto en la Internacia Kongresa Universitato ĉi-jare kaj antaŭ du jaroj, kiam mi ankaŭ gvidis AIS-kurson, mi komencis pripensi: ĉu mi perdis mian tempon en senvalora agado? Plie, mi ankaŭ estas estrarano de Internacia Scienca Asocio Esperanta (ISAE). Ĉu ankaŭ tia agado estas senvalora? Ĉu eble ni devas forĵeti la tutan arkivon de Scienca Revuo, kiun ISAE sukcesis aperigi en la reto post granda laboro (scienca-revuo.info), ĉar temas pri fakaj artikoloj, malfacile kompreneblaj por ordinara homo, kaj dediĉi nin al tute aliaj taskoj, kiel ekzemple daŭra informado pri Esperanto?

Karaj legantoj, informado pri Esperanto estas certe tre grava, sed se ne estas aktiva komunumo kiu uzas la lingvon, kaj ne nur parolas pri ĝi, la informa laboro estas esence senutila — aŭ eĉ malutila. La Internacia Kongresa Universitato estas ĝuste unu el tiuj programeroj kiuj estas absolute nepraj kaj helpaj por nia movado. Tre facile estus citi la ĉiam plenajn ĉambrojn okaze de la IKU-prelegoj, pli-malpli konstanta karakterizaĵo de ĉiuj UK-oj. Do, certe almenaŭ parto de la kongresanaro interesiĝas kaj iom komprenas aŭ provas kompreni pri la diversaj temoj.

Mi mem ankaŭ ĝuas partopreni, aŭskulti, lerni el la IKU-kontribuoj.

Tamen, la fakto ke pluraj ĝuas la programerojn — kaj aĉetas la IKU-librojn en la libroservo (ankaŭ rete: katalogo.uea.org) — ne nepre signifas ke ili estas utilaj por la movado — nia kritikema amiko povus respondi. Mi tamen ĝisfunde estas konvinkita pri tiu graveco kaj helpo por la movado. IKU stimulas terminologian laboron, kaj pliriĉigon de la esprimpovo de la lingvo, do ĝuste en la plibonigo de la “varo” kiun la informistoj volas vendi. Ja en la informa laboro eblas kaj indas substreki, ke en Esperanto sciencistoj rutine publikigas siajn esplorojn, kaj ke eblas ja plene sin esprimi ankaŭ pri tre fakaj sciencaj temoj. IKU (kaj ISAE, kun siaj diskutlistoj kaj revuo) ebligas al fakuloj el diversaj landoj kaj interesoj renkontiĝi fizike, virtuale, papere, kaj tiel uzi la lingvon.

Kiam ni informas, ni volas konvinki la homojn lerni lingvon, kaj ĉu poste ni miras kiam homoj uzas ĝin? Kial oni devus ĝin lerni? Kaj kiu estus plej trafa maniero por konvinki homojn, ke Esperanto funkcias ol montri ke ĝi funkcias, ke sciencistoj uzas ĝin, ke fakaj grupoj uzas ĝin, male ol nurvorta blablaumado pri la beleco de nia internacia lingvo?

Ni pensu ekzemple pri firmao kiu produktas polvsuĉilojn. La merkatigistoj provas vend(ig) i ilin, ĝuste kun la celo ke la aĉetantoj uzu ilin. Kia komerc-modelo estus se la merkatigistoj plendas pri la homoj kiuj uzas kaj plibonigas la polvosuĉilojn? Kaj se ili vendus la varojn ne por esti uzataj, sed por esti nur plu diskonigataj? Mi pensas ke vi ĉiuj ĝentile montrus la elirpordon al tiaj vendistoj.

Plie, estas ankaŭ alia eta pluso se ni okazigas sciencan agadon en Esperanto. Ĝi helpas pliprestiĝigi Esperanton kiel komunumon ankaŭ el seriozaj, kleraj kaj profesiaj homoj. Tio estas des pli grava kiam foje nia bildo ne estas tiom priatentata aŭ foje fanatika informmaniero iom misinformas kaj forigas la homojn.

Tio ne signifas tamen ke scienca agado devas esti nur por sciencistoj, kaj ke ordinaraj homoj iru aliloken. Ekde jaroj la renkontiĝo de ISAE en la Kongresa Libro estas ĉiam notita kiel por “scienc-amikoj” kaj ne kiel “sciencistoj”. Ankaŭ menciindas la ĉi-jara sukcesa elprovo okazigi scienc-kafejon dum tiu kunsido, kie eblas mallonge prezenti scienc-rilatajn temojn. Tio certe denove okazos en Lille. Scienco ne povas esti ekskluziva posedaĵo nur de la “doktoroj”, sed ja temas pri ĉies havaĵo!

La ĉi-jara IKU estis ankaŭ aparte ĝojiga pro la engaĝo de pluraj junaj fakuloj, pri la plej diversaj temoj. Male ol oni kutime diras en tiaj kazoj, mi diras ke ili ja reprezentas la estantecon de nia movado (ne la estonteco!): juna, aktiva, faka, engaĝita.

Mi povas nur konkludi per invito: ne hezitu uzi nian karan lingvon, pri via fako, pri via profesio, pri viaj hobioj. Estu aktiva: partoprenu en la diskutlisto de ISAE (i...@googlegroups.com) kaj — se vi junas — en la Komisiono de TEJO pri Scienca kaj Faka Agado (tejo.org/sfa — s...@tejo.org). Ni atendas vin!

[FORIGITA!: bildo]

Francesco Maurelli estas robotikisto, entreprenisto kaj aktivulo en pluraj neregistaraj organizoj
f...@gmail.com

[FORIGITA!: bildo]

Spanò (dekstre) prelegas pri utopio, kadre de la Internacia Kongresa Universitato. Maldekstre sidas la rektoro de IKU, Jorge Montanari.

UK: Belartaj Konkursoj 2014

Ĉu Kalocsay kaj Auld aprobus?

Humphrey Tonkin

Ĉiu jaro havas siajn montojn kaj valojn: jen unu branĉo prosperas dum alia lamas. Sed mi havas la impreson, ke la nuna jaro estis iom plata: kelkaj bonaj konkursaĵoj alvenis kaj premiiĝis, sed nenio mondskua. Oni povas interpreti tiun mankon de ekscito kelkmaniere. Povas temi simple pri ne tre impona rikolto ĉi-jara — afero de hazardo, kiel montros venonta pli riĉa jaro. Povas temi pri tio, ke ne ĉiuj niaj plej bonaj verkistoj aŭtomate turnas sin al ni proponante konkursaĵojn. Tio certe parte pravas.

Sed povas ankaŭ temi pri tio, ke la fadeno de la kontinuo literatura, je kiu dependas la kvalito de niaj verkoj en Esperanto, komencas disfibriĝi.

Tiu, kiu ne konas la historion, estas kondamnita ripeti ĝin. Same, tiu, kiu ne konas sian literaturan tradicion, ne kapablas distingi malnovon disde novo. Niaj bonaj verkistoj — same en Esperanto kiel en aliaj lingvoj — legas kaj ne nur verkas, konas la antaŭulojn kaj iliajn atingojn, kaj celas surbaze de tiu scio krei ion rekoneble novan en la kunteksto de la jamaj atingoj de la antaŭuloj. Oni foje havas la impreson, ke simpla kono de baza vortprovizo sufiĉas por ke niaj aspirantaj poetoj (ekzemple) sidiĝu kaj verku (foje produktante poemojn, kiuj similas tiujn iliajn nacilingvajn poemojn, kiujn pro iu nekomprenebla hazardo la nacilingvaj redaktoroj daŭre rifuzas aperigi). Ili ne lernas la lecionon de bona verkado: koni la kuntekston. Kaj kiom da homoj fakte studis la tradicion de eseverkado en Esperanto antaŭ ol sidiĝi por krei majstroverkon en tiu ĝenro? Same pri teatro: kiom da homoj spektis aŭ legis la tamen mincan kolekton de Esperantlingvaj teatraĵoj?

Dekomence, la Esperanto-literaturo estis dotita per tuta serio da homoj, kiuj sentis devon kaj respondecon konstante memorigi la publikon pri la ekzisto de tiu literaturo kaj insiste konvinki tiun publikon legi ĝin. Zamenhof kaj Grabowski komencis tiun tradicion; ĝin pluportis Kalocsay, kiu ne povis rezisti kritiki siajn kolegojn-verkistojn sed ja ludis pozitivan rolon kiel modelo kaj instruanto; similan rolon ludis Auld tra multaj jaroj, kaj nun ankoraŭ Ragnarsson tiel rolas. Ĉirkaŭ ili tra la jaroj ekzistis abundo de aŭtoroj, kritikistoj kaj instruistoj, kiuj tenis la flamon viva — Gaston Waringhien, K. R. C. Sturmer, Lajos Tarkony, Miyamoto Masao, Henri Vatré kaj aliaj — kaj pli lastatempe Marjorie Boulton, Vilmos Benczik, Carlo Minnaja.

Sed ĉu pli junaj homoj nun transprenas tiun torĉon? Tion mi ne vidas, same kiel mi ne vidas la seriozan literaturan kritikon kaj la seriozan atenton al Esperanto-legado ĝenerale, kiuj iam ekzistis. Ni riskas perdi nian komunumon de legantoj — tiuj kiuj per sia legado tenas funkcianta la konscion pri komuna literatura tradicio Esperanta.

Estas vere, ke la Esperanto-literaturo estas aparte riĉa pro sia malfermiteco al la ekstera mondo kaj al aliaj literaturaj tradicioj: ĉiuj kleraj verkistoj en Esperanto estas verŝajne kleraj pri la propraj nacilingvaj literaturoj kaj enportas ideojn el tiuj fontoj, kiuj riĉigas nian literaturon. Sed oni povas ankaŭ argumenti, ke ĝuste tiu malfermiteco igas des pli urĝe, ke ni tenu la unikan kontinuon de la Esperanto-literaturo por eviti, ke ĝi fariĝu simple hazarda branĉaro de la naciaj.

Sed kio, do, pri la ĉi-jara verkaro?

La unua konstato devas esti, ke, en la kvar originalaj branĉoj — Poezio, Prozo, Eseo, Teatraĵo — nur en Poezio estis aljuĝita unua premio. En Prozo kaj Eseo, la listo de premiitaj verkoj komenciĝas per duaj premioj, kaj en Teatro oni atingis nur unu Honoran Mencion.

Branĉo Poezio. Juĝantoj estis Gerrit Berveling (Nederlando), Giulio Cappa (Italio) kaj Anja Karkiainen (Finnlando). Partoprenis 26 verkoj de 10 aŭtoroj el 9 landoj (pasintjare 32 — 17 — 15) — do signifa redukto kompare kun la pasinta jaro. Kvankam kompare kun antaŭaj jaroj regis pli kontentiga samopinieco inter la juĝantoj (post iom da intertraktoj ene de la grupo), ili unuanime plendis pri la lingva kvalito de pluraj alikaze ne malbonaj verkoj: “Lingve ne klaras”, “lingvaj misoj kaj tajperaroj”, “ankoraŭ ne perfekte regas la lingvon” — jen cito el la notoj de ĉiuj tri juĝantoj. Aliflanke venis laŭdoj al la premiitaj verkoj: “Rimarkinda vortelekto kaj senmakula parnasa konformeco”, “simpla sperto bone vortigita”, “trafaj bildoj kaj eleganta lingvo”. Eble miaj ĉisupraj senesperaj rimarkoj bezonas ioman reredakton...

Branĉo Prozo. Juĝantoj estis Eliza Kehlet (Danlando), Ĵak Le Puil (Francio), kaj Tim Westover (Usono). Partoprenis 21 verkoj de 14 aŭtoroj el 10 landoj, rezulto simila al tiu de la pasinta jaro (24 — 12 — 10) kaj de antaŭaj jaroj. Unu juĝanto rimarkigis en sia raporto, ke la lingva nivelo de la ĉi-jaraj konkursaĵoj estis rimarkinde pli alta ol pasintjare: “Do, ni ŝajne sukcesis pri la unua paŝo — ke verkisto devas regi la lingvon.” Aliflanke, al la noveloj ofte mankis adekvata intrigo — do sekvebla intriga linio, kiu kondukas el komencaj konstatoj al fina malnodiĝo. Bonajn novelojn karakterizas unueco kaj certa fikcia logiko, ne ĉiam evidenta tie ĉi. Tamen, spite la fakton, ke la juĝantoj ne aljuĝis unuan premion, ili evidente trovis plurajn laŭdindajn verkojn — kaj eĉ, kompense, aldonis du Honorajn Menciojn.

Branĉo Teatraĵo. Juĝantoj estis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Partoprenis 3 verkoj de 2 aŭtoroj el 2 landoj (pasintjare nur du verkoj, sed en 2012 kvar, kaj en 2011 eĉ ok). Tiu malkontentiga nivelo de konkursado daŭros ĝis iu (UEA? la landaj asocioj? la Universalaj Kongresoj?) serioze frontos la demandon pri teatraj prezentoj en Esperanto. Riske je trotamburado de la sama mesaĝo, mi ripetas: la Esperanto-movado havas nek rimedojn nek spektantojn por surscenigi pompajn kaj ambiciajn teatraĵojn. Ni bezonas materialon taŭgan por intimaj prezentoj, en malgrandaj teatraj (aŭ eĉ neteatraj) spacoj, facile kompreneblan kaj facile ludeblan. Tiuj limigoj de la Esperanto-ekonomio povus konsistigi eĉ pozitivan defion por bonaj verkistoj — se ankaŭ organizantoj de kongresoj komprenus, ke loki amatorajn teatraĵojn en enormajn prelegejojn aŭ aliajn maltaŭgajn situojn kvazaŭ garantias, ke iliaj meritoj dissolviĝos en marĉon de nekompreno kaj enuo. Cetere, la honore menciita verko “La oka pordo” bele fundamentis sin en la jam ekzistantan intrigon de Aida de Verdi — utila maniero ligi sin al almenaŭ unu signifa parto de la heredita eŭropa kulturo.

Branĉo Eseo. Juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gotoo Hitoshi (Japanio) kaj Giridhar Rao (Hinda Unio). Draste falis la nombro de konkursaĵoj: partoprenis 4 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj (pasintjare 8 — 7 — 5; antaŭ du jaroj 12 — 8 — 7). Se temas pri la du premiitaj verkoj, regis unuanimeco inter la juĝantoj pri ilia merito. Sekve la tasko ĉi-jare estis facila — kvankam oni rajtus malfeliĉi, ke niaj verkistoj ne prezentis al la juĝantaro pli larĝan kaj profundan defion...

Branĉo Infanlibro de la Jaro. La juĝantoj estis Edmund Grimley Evans (Britio), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Jen branĉo, kiu ĉi-jare prosperis: venis 8 verkoj de 5 eldonejoj en 5 landoj (pasintjare venis nur unu verko entute, kaj antaŭ du jaroj venis ses). Temas pri branĉo alia ol la ceteraj, ĉar ĝin ricevas unuavice eldonejo, por jam eldonita libro. Foje, decidi pri la (unusola, laŭ la reguloj) premio estas malfacile. Kiel prave skribis unu el la juĝantoj, “Personaj opinioj pri infanlibroj povas esti tre diversaj, kaj ofte kulturaj diferencoj igas libron, kiu ŝajnas bona en unu lando, multe malpli taŭga en aliaj landoj.” Ĉi-foje, tamen, la decido estis unuanima inter la tri juĝantoj el tri kontinentoj.

Mia raporto ne estus kompleta sen diri ion pri la demandoj lingvo kaj prezento. Kiel ĉiam en tiaj konkursoj, ne estas tute klare laŭ la regularo, ĝis kiu grado aŭtoro rajtas ricevi helpon. Mi dirus, ke aŭtoro, kiu ne legigas sian verkon fare de alia persono antaŭ la prezento de la verko al la Belartaj Konkursoj, estas aŭ tro memfida aŭ tro timida. Ni ĉiuj faras lingvajn erarojn — iuj homoj pli multe ol aliaj — kaj ja ne necesas regali la juĝantojn per sia ŝanceliĝanta gramatiko. Same, se ni povas lerni el la kritikoj de aliaj ankaŭ pri aliaj pli signifaj demandoj, ni lernu. Verkoj, en kiuj abundas lingvaj eraroj, donas eviteblan kaj evitindan impreson aŭ de nekompetento aŭ de mallaboremo. Same, se verkanto ne kapablas ĝeni sin por manipuli klavaron, farante abundajn mistajpojn, tiu verkanto verŝajne ne konvinkos la juĝantojn malŝpari la penon kompreni ties verkon kaj aljuĝi al ĝi premion. Kaj bona verkanto estas tiu, kiu povas ensorbi la kritikojn de aliaj kaj refandi ilin en pli efikajn verkojn.

Konklude, do: la devizoj de la venontjara konkurso estu “Akuzativojn ne tro abundajn kaj ne tro avarajn — kaj en ĝusta loko”, “Tajpu intence kaj intense”, “Komenco, mezo kaj fino havu klaran rilaton”, kaj eble, “Ĉu Kalocsay kaj Auld aprobus?” Se la respondo al ĉi-lasta demando estus ne, temas pri du ebloj: vi verkis ion sensacie novan, aŭ ... indus tamen iri ekskursi anstataŭ tordi la cerbojn de niaj eminentaj sed kompatindaj juĝantoj.

UK: Kritike

Kien la Esperanto-kulturo?

Claude Nourmont*
* Claude Nourmont eksa estrarano de UEA pri kulturo

Brendon Clark siatempe demandis “Kien la poezio?” Rilate la kongreson en Bonaero, bedaŭrinde oni devas starigi al si la demandon “Kien la kulturo?”

La urbo de la UK tradicie estas la jara ĉefurbo de la Esperanto-kulturo. Ĉu ankaŭ en Bonaero? Mi havas fortajn dubojn. Feliĉe, ke okazas E-kulturaj manifestacioj tra la mondo, diverslokaj, diversspecaj, kaj ke la UK ne estas la ekskluziva montrejo de la vigleco de nia kulturo.

Kio okazis en Bonaero? Ŝoke estis, almenaŭ por mi, ke eĉ la plej rutinaj eroj de la programo ne kontentige aŭ entute ne plenumiĝis. Kunpuŝiĝis la diversaj eroj en ĵaŭdo, tradicie “Tago de la Libro”, nun “Tago de la Komunumo”, tiel ke “Seminario pri Komunumo” okazis samtempe kiel “Libroj de la Jaro”. Fakte estis prezentita nur unu libro, cetere tre ĉarma: Elimej en la mondo de Ŝasi de Ayelén Borgogno Arce. Temas pri infanlibro, en la hispana kaj en Esperanto, kiun verkis kaj ilustris urugvajanino laŭ ĉarua legendo (de loka indiĝena popolo). Tamen tra la jaro, inter la du UK-oj, aperis la kutima kvanto da libroj, kaj eĉ se la eldonistoj ne venis al Bonaero (ĉeestis tamen almenaŭ tri aŭ kvar) por prezenti siajn produktojn, estintus ne malfacile organizi ke iu prezentu koncize la vastan gamon da novaj publikaĵoj, kiel regule, kompetente kaj sprite faras Ionel Onet dum la Malfermaj Tagoj ĉe la Centra Oficejo. En la libroservo estis tre vasta sortimento da libroj, el kiuj deko da freŝe aperintaj libroj, atingintaj la libroservon ĵus antaŭ la UK. Aŭtoraj duonhoroj estis nur du. Salutinda propono, sed kiu alvenis nur la tagon mem de la okazaĵo: gvidata vizito tra la libroservo pri eŭskaj aŭtoroj.

Scivoleme mi serĉis en la programo la kutiman prezenton de la rezultoj de la Belartaj Konkursoj. Mi legis kaj relegis la programon, laŭtage, laŭtabele, alfabete. Nenio trovebla! Mi scias, ke ne ĉeestis la ĉefroluloj en la organizo de BK, sed (mi konstatis tion poste) ĉeestis almenaŭ unu el la premiitoj, Paulo Sérgio Viana. Kial oni ne organizis unu-horan simplan programeron, kie oni prezentus la rezultojn, kaj legus la premiitajn verkojn? La sola mencio estis dum la fermo, vere la plej minimuma agnosko.

Se temas pri la artaj spektakloj, estis pluraj koncertoj, el kiuj elstaris tiuj de la marda vespero: la brazila triopo Supernova kaj Manŭel prezentis novajn kaj malnovajn kanzonojn el siaj respektivaj repertuaroj — http://bit.ly/1npRPWM.

Teatraĵoj mankis, tamen lastmomente aldoniĝis al la programo la monologo Tiradentes, kiun ludis la profetaspekta Amarilio Hévia de Carvalho, el Brazilo.

Pro alia samtempa kunveno mi maltrafis la 92-minutan filmon Laŭ la spuroj de Tibor Sekelj faritan de la serba televido (kun subtekstoj en Esperanto, kiun la legantoj povas ĝui ĉe http://bit.ly/1qbm745.

La Internacia Arta Vespero estis certe internacia, sed ĉu vere ĝi estas la kulmino de la kongreso, kiel proklamite en la kongresa kuriero? Oni anoncis i.a. “spirhaltigan prezenton de famulo”. Ja temis pri brila apero de Charlie Chaplin! Neide Barros Rego bele kantis: “Ne ploru pri mi, Argentino”, kio emociis la ĉeestantaron en bona etoso reganta la vesperon. Al la du ĵus cititaj eroj mi aldonus du elstaraĵojn. Unue la prezenton de Martina Sachs-Bockelmann, kiu rave kaj magie dancis tra la salono al la scenejo en siaj vualoj. Unika momento! Kaj post la fino de la oficiala spektaklo venis korea grupo (malfruiĝinta pro alvenaj problemoj en la flughaveno) kiu majstre prezentis la furoran “Gangnam Style”.

Ĉu kontenti pri la Internacia Arta Vespero? La tuto plaĉis al la publiko, sed nia publiko estas tre — eĉ tro — bonkora kaj tre ĝuas, ke la samgrupanoj kaj amikoj prezentas ion, same kiel gepatroj en la lerneja aŭ paroĥa jarfina festo aplaŭdas siajn idojn. Pli akcepteble estus, ke tra la semajno en aliaj okazoj aperus programeroj kiel “Niaj Talentoj”, aŭ “Partoprenantoj Spektaklas”. Tio ne signifas, ke amatoraj prezentoj estu malkuraĝigataj, tamen oni ne samniveligu ilin kun elstaraj profesiaj prezentoj. La kriterio estas: ĉu ni kuraĝus montri tiun spektaklon al ne-esperanta publiko? Internacia Arta Vespero devus montri la zeniton de nia kulturo.

[FORIGITA!: bildo]

Nepala danco

[FORIGITA!: bildo]

Vualoj

Kongreso: EEU

Kial Rijeka estas eta Eŭropo?

Mihaela Cik

Pasis nur iom pli ol unu jaro ekde kiam Kroatio fariĝis membroŝtato de Eŭropa Unio. Aliflanke Kroatio jam delonge estas grava parto de la E-movado. Kaj ĝuste tiu nova membriĝo en Eŭropa Unio kaj longa kaj forta tradicio de Esperanto en Kroatio estis bonegaj kialoj por elektado de Kroatio kiel gastiganto de la 10-a Eŭropa E-kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio.

Kial Rijeka?

En la jaro 1907 estis fondita ĝuste en Rijeka la unua E-societo en Kroatio kaj la tiea movado ĉiam estis tre vigla. Krome, “Rijeka dum sia kompleta historio ĉiam iumaniere estis eta Eŭropo ĝuste pro siaj multetnismo kaj malfermiteco”, informis ĝia urbestro per salutletero al la kongresanoj. La etoso de Rijeka tiel bone konvenas al la ideoj subtenataj kaj de Eŭropa Unio kaj de la E-movado.

Mallonge pri la kongreso

Inter la 6-a kaj 12-a de julio Rijeka havis la okazon elmontri sian eŭropan karakteron al esperantistoj el proksimume 20 landoj, partoprenantoj de la 10-a Eŭropa Esperanto-Kongreso. La unuan tagon, dediĉitan al la kroataj esperantistoj, la nove elektitaj estraranoj de Kroata Esperanto-Ligo sin prezentis. La lundo estis rezervita por la salutvortoj kaj la solena malfermo, en kiu estis transdonita al Kroata Esperanto-Ligo la “Premio Cigno” por informado pri Esperanto. Krome, oni enkondukis la kongresan ĉeftemon — “Justa Eŭropo kun justaj lingvaj rilatoj — malmultekosta demokratia komunikado”. Pri tiu temo prelegis Seán Ó Riain, la prezidanto de EEU, kaj universitataj profesoroj kaj fakuloj pri lingvistiko kaj sociologio. Aliaj prelegoj temis pri diversaj temoj, ekzemple pri la Zagreba metodo instrui Esperanton, pri la kolekto de la E-muzeo en Vieno, pri la novaj projektoj de E@I, aparte pri la projekto nomata lingvo.info, en kiu kunlaboras ankaŭ EEU. Aldone, estis prezentataj novaj libroj kaj projekciataj filmoj pri la ekspedicio “Sur la spuroj de Tibor Sekelj” kaj dokumentaraj filmoj pri la historio de Esperanto. Merkredon oni povis ekskursi al la insulo Krk aŭ la duoninsulo Istrio por ekkoni vidindaĵojn de tiu regiono. Ĉiuvespere muzikistoj, dancistoj, kantistoj kaj aktoroj amuzis la kongresanojn.

Junularo en la kongreso

Dank’ al la financa helpo de la Urbo Zagreb la 10-an Eŭropan Esperanto-Kongreson partoprenis ankaŭ grupeto de kroataj gejunuloj. Ili plejparte estas komencantoj, kiuj eklernis Esperanton ĉi-jare en la Studenta Esperanto-Klubo, el Zagrebo. Tiu ĉi kongreso estis ilia unua kongreso kaj oportuno por paroli Esperanton kun eksterlandanoj. Okaze de vigla diskuto oni metis la demandon pri la gejunuloj kaj ilia rolo en la estonteco de la E-movado en Kroatio. Estas menciinde, ke la kongresanoj volonte diskutis la problemojn kaj pozitive akceptis la opiniojn de la gejunuloj.

Zlatko Tišljar gvidis trejnsesion pri organizado de kongresoj speciale dediĉitan al la gejunuloj, avidaj lerni kiel ilin organizi, ekde la preparperiodo ĝis ilia plena realigo. La gejunuloj spertis en la praktiko la organizadon de kongreso, zorgante pri teknikaj detaloj, gvidante kaj la libroservon kaj la gazetaran servon kaj agante vaste malantaŭ la kulisoj pri ĉiuj bezonataj aferoj.

Ankaŭ Veronika Poór kaj Dorota Rodzianko, TEJO-aktivuloj, rolis kiel trejnistoj kaj lingvoludistoj. Ĉiuj gejunuloj povis pli funde ekkoni la agadon de TEJO kaj ekscii kiuj kongresoj kaj renkontiĝojn plej taŭgas por gejunuloj, kiuj estis stimulataj kandidatiĝi por stipendioj. Aliflanke, Veronika proponis al la kroataj gejunuloj trovi taskojn kiujn ili ŝatus plenumi por la plena reaktivigo de la junulara E-movado en Kroatio. Kun espero, ke tiuj taskoj estos baldaŭ plenumitaj, la gejunuloj adiaŭis la kongreson.

[FORIGITA!: bildo]

Maldekstre dekstren: Mihaela Cik, Andrea Horvat kaj Lucija Biličić en la libroservo de Kroata E-Ligo

[FORIGITA!: bildo]

Mihaela Cik estas membro de la Studenta Esperanto-Klubo el Zagrebo

Interlingvistiko por Esperantistoj (3)

La kunfluo de lingvoplanado kaj planlingvoj

Federico Gobbo

La legantoj jam scias, ke la interlingvistiko estis fondita de Otto Jespersen kiel scienco de la internaciaj helplingvoj, por kompari Esperanton kaj la konkurantajn planlingvojn, ĉefe laŭ la struktura vidpunkto. Kiel ni vidos en la venonta artikolo de la serio, la fokuso sur la strukturo venas de la fondinto de la moderna lingvistiko, Ferdinand de Saussure. Male, en la nuntempa interlingvistiko — kaj esperantologio — la tendenco estas kompari planlingvojn kun etnaj lingvoj, por klarigi similaĵojn kaj diferencojn (i.a., Kimura 2012 kaj Romaine 2011). La teoria bazo de ĉi tiuj komparoj estas lingvoplanado, branĉo de la socilingvistiko kiu ekestis tuj post la dua mondmilito, kiam la ora periodo de la klasika interlingvistiko finiĝis — per la publikigo de Interlingua fare de IALA en 1951. En ĉi tiu artikolo ni kune vidos la ĉefajn konceptojn de la lingvoplanado.

La pioniroj de la lingvoplanado venas ĉefe de la studoj pri la lingvaj minoritatoj aŭ de la nekutima lingvara situacio en la Nordiaj landoj. En la unua grupo minimume menciindas Heinz Kloss (1904-1987), spertulo pri la ĝermanaj minoritatoj, kaj Joshua Fishman (*1926), usonano, ĉefa figuro pri la savo de la jida lingvo post la dua mondmilito. En la dua grupo estas Einar Haugen, kiu inventis la vortigon “lingvoplanado” (vidu skatolon sur la paĝo 190), kaj Valter Tauli (1907-1986) estono, kiu verkis en 1968 teorion pri la lingvoplanado. Tauli estis la unua lingvisto kiu eksplicite menciis Esperanton kaj aliajn planlingvojn kiel ekstremajn ekzemplojn de la lingvoplanado, sed bedaŭrinde tiu konsilo estis preteratentita por jaroj.

Sed kio estas precize la lingvoplanado? Temas pri la aro da konsciaj agadoj por vivigi, savi aŭ altrangigi lingvojn, depende de ilia sanstato. Fishman [1991] pretigis ŝtuparon kiu estas utila ĉefe en la okazoj de endanĝerigitaj lingvoj, por teni la lingvan lojalecon trans la generacioj — t.e., ke filoj kaj nepoj daŭre uzu la tradician lingvon de la familio, kaj eble fortigu ĝin per novaj, freŝaj uzoj. Ekzemple, se lingvo estas uzata nur ene de la familio, sen ajna rekono de la ĉirkaŭa medio, tio estas malbona signo pri la sanstato de la lingvo mem. Ekzemplo de lingvoplana agado celas konvinki la komunumon krei la nomojn de la lokoj (stratoj, placoj, interesaĵoj) ankaŭ en la loka lingvo, tiel, ke ĝi ne estu konsiderata “dialekto” sed “vera” lingvo. Paroli pri lingvoplanado signifas paroli pri multlingvismo en difinita komunumo, kie almenaŭ unu el la lingvoj estas forta, kaj la aliaj malfortaj. La celo estas trovi ekvilibran lingvopolitikon, en kiu la rajtoj de ĉiuj lingvanoj estas garantiitaj. Kompreneble, ne ekzistas magia formulo por atingi tian ekvilibron en ĉiuj kuntekstoj; pro tio, la lingvoplanadistoj — duone lingvistoj, duone lingvo-aktivuloj — devas profunde koni la situacion enirante la komunumon mem, se ili ne jam nature apartenas al ĝi.

Interese, tre ofte la lingvoplanadistoj forĵetas la vorton “dialekto” ĉar ĝi estas pejorativa, preferante adopti la terminologion de Kloss [1967], kiu klarigis du parametrojn por kompari du lingvojn en la sama komunumo. Konvencie, ni nomu A-lingvo la fortan, kaj B-lingvo la malfortan. A kaj B havas difinitan strukturan distancon: se tiu altas, ne estas risko konfuzi A kaj B, eĉ de eksterula vidpunkto. Tipa ekzemplo de distancolingvoj estas la kimra (B) kaj la angla (A) en Kimrujo. Male, en la Nordiaj landoj ofte lingvoj havas malaltan nivelon de distanco: la norvega, la dana kaj la sveda estas parencaj kaj en kelkaj okazoj norvego kaj svedo, ekzemple, povas paroli inter si ĉiu utiligante sian propran lingvon, ĉar la aŭdanto povas kompreni (strategio konata sub la latina esprimo lingua receptiva, laŭlitere “ricevema lingvo”). En tiuj ĉi okazoj, la streboj de la lingvoplanado celas plialtigi la distancon inter la du lingvoj, per ŝanĝo ekzemple de skribmaniero aŭ enkondukado de novaj vortkombinoj en vortaroj. La rezulto de tiuj streboj estas ellaboradolingvo, laŭ Kloss [1967] — germane Ausbau, vorto kiu estis pruntita en aliaj lingvoj, kiel la angla kaj la rusa. Ekzemplo de ellaboradolingvoj (aŭ “aŭsbaŭlingvoj”) estas la slovaka por sin distancigi de la ĉeĥa, pro grava ŝanĝoj de la politika situacio. Bona lingvoplanadisto celas konservi multlingvismon, kie ĉiu lingvo estas sufiĉe ellaborita kaj distanca de la aliaj, tiel, ke la parolantoj sentas sin en relativa lingva sekureco. Pli raraj estas la sukcesoj de la inversa situacio, kiam du lingvoj iĝas unu (Fishman nomis ĝin Einbausprache, t.e. unuigita lingvo): ni povas mencii la albanan, kie la variaĵoj norda (geg-albana, parolata ankaŭ en Kosovo, Makedonio kaj Montenegro) kaj suda (tosk-albana, parolata en la centra kaj suda Albanio) estis unuigitaj post la dua mondmilito, denove pro politikaj kialoj.

Do, ĉiuj lingvoplanaj agadoj celas altigi aŭ redukti la distancon inter B kaj A per ellaborado (aŭsbaŭo). Laŭ la klasika divido de Cooper [1989], la agadoj povas esti dividitaj en du grandajn grupojn: statuso- kaj korpuso-planadon. La statuso de lingvo rilatas al ĝia prestiĝo, oficiala aŭ ne. Oficiala statuso maksimume fortas kiam lingvo iĝas oficiala en ŝtato, kaj eventuale vortoj en tiu lingvo iras sur monpaperoj — nehazarde, sur la eŭroj oni legas nur la vorton “eŭro” en tri alfabetoj, latina, greka kaj cirila, kaj la mallongigojn de la Eŭropa Centra Banko (ECB en Esperanto, egale interalie al la angla esprimo). Inter la ses mil lingvoj parolataj en la mondo, nur malmultaj estas oficialaj en tiu ĉi forta senco. La plej malalta oficiala statuso de lingvo estas la ĉeesto de cenzura leĝo: ekzemple, dum la faŝismo, en Sudtirolo — itala regiono landlime de Aŭstrio, historie germanparolanta — estis leĝo kiu oficiale malpermesis uzi la germanan en publikaj kuntekstoj. Multaj minoritataj lingvoj estas en la mezo, ĉar ili estas oficiale rekonitaj nur en la partoj de la lando, al kiu ili apartenas. Lingvoplanadaj agadoj por altrangigi la oficialan statuson estas ekzemple malfermi giĉetojn kie civitanoj rajtas paroli en sia lingvo por oficialaj, ekzemple administraj, aferoj, kies dekretoj estas verkitaj (ankaŭ) en la B-lingvo. Sed kompreneble statuso povas altiĝi neoficiale se la B-lingvo estas uzata en prestiĝaj kampoj, kiel sciencoj aŭ akademioj. Ankaŭ desubaj agadoj kiel folkloraj bandoj kiuj kantas en la lingvo, aŭ kiel lokaj radi-elsendoj, povas utili.

Kompreneble, por subteni la lingvan statuson preskaŭ neeblas ne tralabori la korpuson de la lingvo. Kiam oni mencias la korpuson kutime oni pensas pri la vortaro kaj pri neologismoj. Tio ĝustas, sed antaŭ ol tio, estas alia fundamenta lingvoplanada agado: decidi skribmanieron. Sen skriba normo, la lingvo ne estas en sekureco. Ofte la parolantoj de B-lingvo jam alfabetiĝis en la A-lingvo: sed la B-lingvanoj ne volas simple adopti la alfabeton de la A-lingvo, pro identecaj kialoj. Pro tio ekzemple, la fama karaktro {ñ}, kiun oni tuj asocias al la hispana, ne povas esti uzata de la katalunoj, kiuj fakte uzas la kombinon {ny} por indiki la saman fonemon. Tiuj karaktroj estas nomataj flagaj, ĝuste ĉar ili indikas la lingvon identece. Ŝanĝoj de alfabetoj okazas nur dum politike fortaj momentoj en la vivo de lingvokomunumo: ekzemple, kiam la turka adoptis la latinan alfabeton, la lando estis sub la gvido de Mustafa Kemal Atatürk, kiu modernigis Turkion per starigo de respubliko.

La posta paŝo en la korpusoplanado estas normigo. Esence, du vojoj eblas: altrangigo de unu variaĵo, aŭ lerta miksaĵo de pluraj variaĵoj. La unuan situacion travojis la itala, kies normo estas ellaborita el la florenca parolmaniero, kiu prestiĝas pro la tri literaturaj kolumnoj de la lingvo: Dante, Petrarca, Boccaccio. La duan situacion travojis ekzemple la Limba Sarda Comuna (laŭlitere, Lingvo Sarda Komuna), adoptita de la administracio de la itala regiono Sardujo en 2006 kiel interlingva skribmaniero de ĉiuj variaĵoj, esence por verki leĝojn kaj oficialajn dokumentojn en la sarda por ĉiuj sardoj. Tre ofte la dua vojo estas malpli facila, eĉ se ĝi estas pli respektema ol simple normigi unu variaĵon kaj implice malaltigi la prestiĝojn de ĉiuj aliaj, kiel ekzemple okazis rilate la italan.

La tria kaj lasta ŝtupo de la korpusoplanado estas modernigo: ofte B-lingvoj rilatas al tradiciaj, malnovaj uzokuntekstoj — ekzemple, neindustria terkultivado, vilaĝa vivo, poemoj kaj kanzonoj pri la amata lando, kaj similaj. Por helpi al tiaj lingvoj bezonatas male enkonduki neologismojn por priparoli la modernan vivon, ekzemple informadikon aŭ ekonomion. Denove, la komparo kun la A-lingvo estas esenca. Tosco [2012] formulis la “oran regulon” de lingvoellaborado (aŭsbaŭigo): minimumigi la internajn diferencojn, t.e., ene de la B-lingvaj varioj kaj samtempe maksimumigi la eksterajn diferencojn, t.e. altigi la distancon kun la A-lingvo. En la kazo de neologismoj, la tento estas simple adopti la vorton de la A-lingvo. En la piedmonta, loka lingvo de la nordokcidenta regiono de Italio, landlime de Francio, estas uzataj du vortoj por “komputilo”: elaborator, kiu similas al la itala elaboratore, kaj ordinator, kiu venas de la franca ordinateur. Laŭ la aŭtoro, la piedmonta devas sin distancigi de la itala, adoptante kiam eble komunajn latinidajn solvojn aŭ rekte francajn, pro la naturaj ligoj inter la du lingvoj.

La legantoj povas vidi, ke multaj problemoj kaj demandoj kiujn lingvoplanado starigas, similas al tiuj rilate al Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino.

Ekzercoj

1) Elektu unu lingvon kiun vi konas, krom Esperanto, kaj priskribu ĝin en la ekolingvistika medio, kun aparta atento al la niveloj de distanco kaj de ellaborado (aŭsbaŭo). Ĉu la lingva sanstato estas bona? Kial?

2) Elektu unu lingvon kiun vi konas kaj trarigardu la dokumentojn historie: ĉu estas diferencoj en la skribmaniero? Jeskaze, ĉu eblas kompreni kial kaj kiamaniere la skribmaniero ŝanĝiĝis?

Esenca bibliografio

Cooper, Robert L. (1989). Language planning and social change. Cambridge University Press.

Fishman, Joshua (1991). Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. Multilingual Matters.

Haugen, Einar (1971). The ecology of language. The Linguistic Reporter. Supplement 25, 19-26.

Haugen, Einar (1966). Language Conflict and Language Planning: The case of modern Norwegian. Harvard University Press.

Iannàcaro, Gabriele (en preparado). Lingva ekologio: ĉu sencas priparoli? En: Astori, Davide (red). La Premio “G. Canuto” por magistriĝa disertacio pri Interlingvistiko kaj Esperantologio. Kvin jaroj de (inter)lingvistikaj pripensoj en Parma.

Kimura, Goro (2012). Esperanto and minority languages. Language Problems and Language Planning 36:2, 167-181.

Kloss, Heinz (1967). Abstand Languages and Ausbau Languages. Anthropological Linguistics. 9(7):29-41.

Romaine, Suzanne (2011). Revitalized Languages as Invented Languages. En: Adams, Michael (ed). From Elvish to Klingon. Exploring Invented Languages. Oxford University Press, 185-227.

Tauli, Valter (1968). Introduction to a theory of language planning. Almquist & Wiksells.

Tosco, Mauro (2012). Swinging back the pendulum: French morphology and de-Italianization in Piedmontese. En: Vanhove, Martine et al. (eds), Morphologies in contact. Akademie Verlag. 247-262.

Unu pioniro de lingvoplanado

Einar Ingvald Haugen (1906-1994) estis norveg-devena usona lingvisto. En 1931 li doktoriĝis en la Universitato de Ilinojso ĉe Urbano-Ĉampajno pri lingvistiko kun forta intereso pri la skandinavaj lingvoj: la norena, t.e. la malnova skandinava lingvo; la norvega dialekto de Oppdal; la socilingvistika situacio de la nuntempa norvega. El ĉi tiu lasta studo venas nova koncepto, kiun li nomis “lingvoplanado”. Fakte Norvegio havas du oficialajn lingvojn, pro historiaj kialoj. Ĝis la sendependiĝo de Danio en 1814, la norvegoj parolis la norvegan, sed skribis en la dana. En medio de naci-romantikismo, kie norvegoj volis sin distancigi de la danoj, Ivar Aasen kompilis skribmanieron, gramatikon kaj vortaron de la norvega bazitajn sur la kamparaj dialektoj, la plej konservemaj. La fina rezulto estis la nuntempa Nynorsk, laŭlitere “novnorvega”. Temas pri ellaboradolingvo (aŭsbaŭlingvo). Aliflanke, la interŝanĝoj kun la danoj kreis alian variaĵon de la norvega, esence bazitan sur norvegstila prononco de la dana. Tiu ĉi normolingvo finfine estigis la nunan Bokmål, laŭlitere “librolingvo”. La kunesto de du normoj estis konsiderita ne praktika kaj ekonomie malavantaĝa, kaj pro tio Haugen partoprenis la diskutojn pri la starigo de unuigita normo (Einbau). Ĉi tiu normo estis nomata Samnorsk. Sed kompreneble ne ĉiuj norvegoj volis forlasi NynorskBokmål, pro konsideroj pri identeco kaj nacieco. Estiĝis do lingvokonflikto, kie politikaj partioj identiĝis kun unu aŭ alia propono. Finfine la normo Samnorsk malgajnis, kaj Haugen [1966] bone priskribas ĉi tiun historion, kiu iĝis paradigma por la lingvoplanadaj studoj.

En la jaroj 1970-aj la atento de Haugen turniĝis al la pli ĝenerala problemo de kunekzisto de diversaj lingvoj en la samaj komunumoj. Li enkondukis, kiel metaforon, la paradigmon “ekologio de la lingvoj” aŭ ekolingvistiko [Haugen 1971]. Ĉi tiu metaforo pri lingva ekologio, malgraŭ la kritikoj, daŭre inspiras la laboron de nuntempaj lingvistoj por trovi pli justan lingvan ekologion — en Esperanto, oni legu Iannàcaro [en preparado].

UK: Kleriga Lundo

Muzaika kaj mozaikaj programeroj

Claude Nourmont*

Jen popularega UK-programero: la Kleriga Lundo, kiu en Bonaero tre kontentige funkciis — eĉ se Manuel Rovere malfruiĝis, la partoprenontoj pacience atendis kaj ĝuis la kunkantadon.

La salono kie Hori Jasuo klerigis pri japana kaligrafio plenplenis je feliĉaj homoj, inter aliaj Ingjeborg, el Norvegio, kiu fiere montris la afiŝon, kiun ŝi produktis. “Venis dekkelkaj homoj. Komence mi prezentis al ili la ortografion de la japana lingvo, kaj poste la partoprenantoj po unu kaligrafiis siajn ŝatatajn vortojn kiel ”paco“, ”amikeco“, ”ĉevalo“ ktp. Fine mi kaligrafiis frazojn sur granda papero kaj donacis 5 kaligrafiaĵojn al ili. Helpis Indu, nepalanino, kiu aldonis nepalajn literojn apud la japanaj. Ankaŭ kelkaj japanoj helpis min. La kunsido finiĝis en tre amika etoso ”, komentis Hori.

Tradukan sesion gvidis Brian Moon, dum kiu pli ol 30 tradukemuloj klopodis esperantigi el sia propra lingvo gazetaran komunikon de la Eŭropa Komisiono pri maro kaj daŭripova evoluo. Kiel mastrumi sian tempon? Jen sesio, kiun devus ĉeesti multaj Esperanto-agantoj (inkluzive de mi mem). Dankon al Dalia Pileckiene, kiu bedaŭrinde ne venas ĉiujare al la UK por gvidi tian utilegan sesion!

Bibliotekemuloj havis la okazon renkontiĝi en malgranda grupo. Certe utila kunveno, kie interŝanĝiĝis ideoj inter fakuloj kaj interesiĝantoj, specife pri komuna katalogo. Mirejo Grosjean proponis plurajn interkulturajn aktivaĵojn, kun viglaj diskutoj inter la partoprenantoj, kun moviĝo kaj multe da ridoj.

Malgraŭ tio, ke pluraj el la kunlaborantoj de Muzaiko estis okupataj en paralela kunveno, la seminarieto pri tiu sukcesa retradio atingis la celon kaj ekscitis vivan intereson ĉe multaj novaj homoj, kiuj sin proponis fari intervjuojn por Muzaiko dum la UK.

La klerigaj ludoj ricevis la kutiman sukceson, dank’ al la vigla gvidado de Ana Montesinos.

* Claude Nourmont kunordigis la Klerigan Lundon en Bonaero.

[FORIGITA!: bildo]

Per “Movado” kaj por la movado AdE, ILEI kaj UEA mastrumas sian tempon.

Revuo Esperanto 2014 10

M60: ni kunfestu per agado Edukado. Scienco. Kulturo. Tri laborkampoj kiuj atendas la agadon de la esperantistoj ĉe kaj post la festado de la 60-jariĝo de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto

E-sporto Historia futbala matĉo en Bonaero starigas novan fronton sur la kampo de informado

Dek Demandoj: Anna Löwenstein parolas pri virinoj en la E-movado, literaturo kaj sia agado kiel verkisto

SES en Rusio: povas esti komenco de la ekspansio de tiuspeca evento tra la mondo

Post kuraĝaj kaj radikalaj ŝanĝoj, la nacia E-kongreso en Italio fariĝas sekvinda modelo por organizantoj de E-eventoj

Malferme

La unua rezolucio sub la lupeo

Fabrício Valle

Ĉu iu dubas pri la rolo de Esperanto en la evoluo de kulturo de paco?

Esperantujo sin feste ornamas por la 60-jariĝo de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto, akceptita de ĝia Ĝenerala Asembleo, la 10-an de decembro 1954, rezulte de longa kampanjo kunordigita de UEA kaj kies ĉefa rolulo estis Ivo Lapenna, ĝia tiama estrarano. Tamen, ekfestante nepre ni meditu pri la signifo de tiu rezolucio kaj kiel ĝi gravas por ni. Unue do, la teksto de la rezolucio:

“La Ĝenerala Konferenco, diskutinte la Raporton de la Ĝenerala Direktoro pri la Internacia Peticio favore al Esperanto:

Notas la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de la internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo;

Rekonas, ke tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko;

Notas, ke pluraj Ŝtatoj-Membroj informis pri sia preteco enkonduki aŭ ampleksigi la instruadon de Esperanto en siaj lernejoj aŭ superaj edukaj institucioj, kaj petas tiujn Ŝtatojn-Membrojn informadi la Ĝeneralan Direktoron pri la rezultoj atingitaj sur tiu kampo;

Komisias la Ĝeneralan Direktoron sekvi la kurantan evoluon en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo, kaj tiucele kunlabori kun Universala Esperanto-Asocio en aferoj koncernantaj ambaŭ organizaĵojn.”

Nur kelkaj vortoj, tamen portantaj ĝisfundajn praktikajn sekvojn kaj signifon. Unu el la praktikaj aspektoj estas la esenco de la rilatoj inter Esperanto kaj Unesko en la komuna agado por la proksimigo de la popoloj de la mondo. Por klarigi tiujn rilatojn tre taŭgas la salutparolado de Jean Thomas (1900-1983), helpa ĝenerala direktoro de Unesco, dum la solena malfermo de la 35-a Universala Kongreso de Esperanto en Parizo, 1950, do kvar jarojn antaŭ la fama rezolucio:

“Multnombraj estas la punktoj de simileco inter la celoj de Esperanto kaj tiuj de Unesko. Estas sendube, ke la aŭtoro de Esperanto ne deziris nur krei verkon lingvistan, sed ke li ankaŭ kaj antaŭ ĉio deziris krei rimedon, kiu povas faciligi la interproksimigon de la popoloj. Hodiaŭ oni prave povas aserti, ke la monda internacia lingvo permesis atingi tiun celon multajn fojojn. Interalie ĝi ebligis aperon, en la lingvo komuna, de majstroverkoj de la universala literaturo; ĝi kontribuis al evoluigo de la pli alta humanisma idealo. La moralaj fortoj por la paco kaj la interkompreniĝo ne estas tiel multnombraj, ke ili povus permesi al si ignori unuj la aliajn. Tio ĉi estas la kaŭzo, pro kiu Unesko deziras esprimi sian admiron por viaj altruistaj aspiroj kaj, tute aparte, por via idealo de la paco.”

Certe en tiu jaro UEA jam estis komencinta sin prepari por la akceptigo de la rezolucio, kvar jarojn poste. Nu, ĉu hodiaŭ direktoroj de Unesko parolus ankoraŭ kiel Jean Thomas? Certe jes, ĉar kulturo de paco fariĝis tre grava flanko de la agado de Unesko, kiu havis eĉ Jardekon (2001-2010) dediĉitan al tiu temo. Ĉu iu dubas pri la rolo de Esperanto en la evoluo de kulturo de paco?

Aliflanke, la enkonduko aŭ ampleksigo de la instruado de Esperanto en lernejoj aŭ superaj edukaj institucioj de la Ŝtatoj-Membroj ankoraŭ ne realiĝis, sed seriozaj iniciatoj signalas pli da engaĝiĝemo de la esperantistoj por tiu celo. Ekzemple, en Brazilo oni komencas strukturi sisteman agadon tiucele kaj en Eŭropo pintas la agado de EEU por Esperanto ĉe la politikaj eŭropnivelaj sferoj.

Nun, provoka starpunkto: kiom funde Unesko vere sekvis tra la lastaj 60 jaroj la kurantan evoluon en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo ne tiom gravas kiel kiom funde ni kapablos en la venontaj jardekoj evoluigi la aplikadon de nia lingvo sur tiuj kampoj! Cetere, la konsultaj partneraj rilatoj inter Unesko kaj UEA en la aferoj koncernantaj ambaŭ organizaĵojn povas multe pli funde disvolviĝi, se la esperantistaro lernos pli konscie kaj efike labori kune en la UEA-sistemo.

Fine, la “Jaro Montevideo 60” celas ja festi la jubileon de tiu granda venko de la E-movado, sed dum la festado tra la Jaro ĝis Lillo — kaj ĉefe post ĝi — la esperantistoj certe bezonos pli funde fosi sur la kampo de apliko de Esperanto en edukado, scienco kaj kulturo, por ke la jubileanta rezolucio finfine eĥiĝu ekster Esperantujo, superante la statuson de nur ZEO.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Arkimedo, helena matematikisto kaj fizikisto (3a jc a.K.), malkovrante la leĝojn de la leviloj asertis: “Donu al mi levilon kaj apogpunkton, kaj mi movos la mondon”. Nu, la esperantistoj povus diri: “Donu al mi rezolucion de Unesko kaj unu jaron, kaj ni movos la mondon”. Vere, la rezolucion ni havas ekde 1954 kaj jaron UEA donas al ni nun: “Jaro Montevideo 60”. Restas al la esperantistoj movi la mondon. Sentu vin invitata.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Anna Löwenstein, la unua virino intervjuata en la rubriko Dek Demandoj. Vere ĝuinda intervjuo.

Ĝojan feston! La 60-jariĝo de la rezolucio de Unesko pri Esperanto estas preteksto por UEA lanĉi grandan mov-kampanjon, kiu atendas nun la iniciaton de esperantistoj por festado kaj agado.

ILEI-agado: ILEI firme antaŭeniras per du gravaj iniciatoj: kaj la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto kaj la Premio Mauro La Torre.

Unua Alineo

Lingvopolitiko, lingvoplanado kaj CED

La prezidanto de UEA, Mark Fettes, kaj tri estraranoj de Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), nome Humphrey Tonkin, Federico Gobbo kaj Michele Gazzola, partoprenis tritagan fakan konferencon pri lingvopolitiko kaj lingvoplanado en la kanada urbo Kalgario, de la 4-a ĝis la 6-a de septembro, 2014.

Tonkin rekte traktis Esperanton en referaĵo per kiu li ilustris la gravecon de “elpensita pasinteco” en lingvoplanado. Gazzola prezentis resumon de siaj esploroj pri la justeco de la multlingva politiko de EU, pri kiu ĵus aperis lia libro ĉe prestiĝa eldonejo. Gobbo skizis teorian kadron pri la komunika rolo de diversaj kategorioj de lingvoj kaj Fettes analizis la nekonscion pri lingvaj demandoj en la raportoj de UN pri daŭripova evoluo. Ekster la formalaj prezentoj okazis multaj konversacioj kun la aliaj ĉeestantaj fakuloj, kiuj nemalofte esprimis interesiĝon pri Esperanto kaj ĝia signifo por lingvopolitikaj kaj socilingvistikaj esploroj.

Okazis ankaŭ neformala kunsido pri diversaj punktoj el la laborplano de CED, kreita en 1952, kadre de UEA, por antaŭenigi la sciencan esploradon pri Esperanto (legu pli: http://bit.ly/1qwMZNW).

La CED-kunsidoj traktis plurajn iniciatojn, interalie la planojn por konferenco de universitatoj antaŭ la UK en Lillo, la venontan simpozion pri lingvoj kaj UN en Novjorko kaj la Tutmondan Kolokvon pri Instruado de Esperanto en la svisa kantono Neuchatel. Diskutitaj estis ankaŭ planoj por diversaj libroj, i.a. kolekto de artikoloj pri interlingvistiko en la epoko de tutmondiĝo. Sub la gvido de Gazzola, progresas esploroj pri la kreo de indekso de lingva justeco; post unu jaro, la unuajn rezultojn de tiuj esploroj oni celos prezenti ĝuste en Kalgario, kiam okazos jam la kvara konferenco en tiu famiĝanta serio.

AMO senĉesa kaj intensa

Sukcese okazis jam kvin seminarioj pri Aktivula Maturigo (AMO), ene de kvin monatoj de la programa lanĉo, en tri kontinentoj. Informoj pri ili disiris vaste tra la mondo.

AMO-6 okazos en Modra-Harmonia, Slovakio, (13-16 nov., 2014) kadre de la aranĝo KAEST (Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko). La ĉeftemo estos: “Ciferecigo de la Esperanto-kulturo”. Vidu ĉe: www.kaest.ikso.net

AMO-7 okazos en Aneho, Togolando, (27-29 dec., 2014): kun la temo “Konsciigo en la uzado”.

Flosas ideo okazigi eĉ jarfinan seminarion kadre de JES — Junulara Esperanto-Semajno (jes.pej.pl), la komuna aranĝo inter la germana kaj pola junularoj, kiu okazos en Germanio (Weiswasser, apud Cottbus) tuj apud la pola limo. Sekve ni ankoraŭ ne asignas numerojn al la seminarioj de 2015.

Estas nun aprobitaj tri seminarioj por 2015, la unua kadre de la 50-a Brazila Kongreso en Rio-de-Ĵanejro, (23-27 jan., 2015), plia kadre de la Kuba Kongreso en Santiago de Cuba (dato fiksota) kaj tria kadre de la Sveda Kongreso en Uppsala (14-17 maj., 2015). Pliaj interesiĝoj ekzistas en Pollando, Svislando, Germanio (dum la IJK), ie en la sudcentra Eŭropo (Rumanio-Bulgario-Serbio), ie en Azio, ie en Afriko. Do, (tro) abunda programo! Nur per viaj donacoj al la AMO-konto ni povos akcepti kaj realigi ĉiujn el tiuj petataj seminarioj.

[FORIGITA!: bildo]

AMO-seminario en Italio — Partoprenantoj

Ni laboru kune

La iniciato de la estraro de UEA lanĉi viglan membrovarban kampanjon estas granda okazo por ke landaj, regionaj kaj lokaj E-organizaĵoj, ĉiuspecaj E-centroj kaj individuaj aktivuloj integriĝu funde al la klopodado de UEA roli pli vigle por Esperanto. Certe neniu malkonsentos, ke pli forta UEA povos pli multe fari por Esperanto.

Martin Schäffer, la Ĝenerala Sekretario de UEA, invitas volontulojn eklabori: aktivado en Fejsbuko (ŝatoj, komentoj, informado); diskutfadenoj (lernu.net), artikoloj en landaj, regionaj aŭ lokaj E-revuoj; intervjuoj en E-radio kaj -televido; kreado de filmoj por Youtube, loka agado ĉe E-centroj ktp. Ju pli da membroj, des pli vigla agado por Esperanto eblas. Ĉiu plia membro kontribuos por UEA pligrandigi sian laborkapablon kiel internacia organizaĵo. Pli bonaj financoj signifas pli efikan eksteran informadon, plibonigon de la nunaj servoj, pli da AMO-seminarioj ktp.

UEA kalkulas pri la tuta Esperantujo por fariĝi pli forta asocio. Ĝi invitas ne nur ne-membrojn (re)aliĝi al ĝi, sed ankaŭ la nunajn membrojn pli forte kontribui per ŝanĝo al pli alta kategorio aŭ eĉ al subtenkategorio, kiel ekzemple Societo Zamenhof. Ankaŭ bonvenas donacoj al unu el la UEA-fondaĵoj subtenantaj specialajn agadojn, kiel fondaĵo Canuto, kiu ebligas al gejunuloj el nepagipovaj landoj aliĝon al UEA. La Estraro kalkulas pri vi. Pli forta UEA povos pli vigle labori por Esperanto. Ni laboru kune por estigi vivigan fajron mankantan al ni.

[FORIGITA!: bildo]

Sen fajro ne brulas eĉ pajlo

Dek Demandoj: Anna Löwenstein

“En volontula movado kiel la nia, se oni havas bonan ideon, oni devas esti preta mem labori por realigi ĝin. Estas senutile esperi, ke iu alia faros!”

Fabrício Valle

Brita esperantisto, Anna Löwenstein estas tre konata en la E-movado. Ŝi laboris en la CO de UEA, partoprenis la Virinan Komisionon de UEA (1979), fondis la revuon Sekso kaj Egaleco (kun la nomo Anna Brennan), kompilis la liston de la 1 000 morfemoj uzataj en la facila parto de Kontakto, kiam ŝi mem redaktis tiun parton. Ŝi verkis la historian romanon La Ŝtona Urbo, krom aliaj libroj, kaj agadis ankaŭ kiel tradukisto. En la Akademio de Esperanto ŝi membras ekde 2001. Nuntempe, inter aliaj taskoj, ŝi organizas la Movadan Foiron kadre de la UK. Pli pri ŝi ĉe http://bit.ly/1wpUAQv

1 RE: Kion diri pri la agado de la virinoj en la E-movado? Ĉu estas granda diskriminacio kontraŭ ili en Esperantujo?

AL: Por atingi altan administran pozicion en la E-movado, ne gravas ĉu oni estas viro aŭ virino; gravas nur, ke oni estu aktiva kaj laborema. Pluraj prezidantoj de naciaj asocioj estas virinoj, same kiel estraranoj de UEA. UEA neniam havis prezidantinon, sed se aperus taŭga kandidato, mi ne povas imagi, ke oni rifuzus ŝin nur ĉar ŝi estas virino.

Kiam mi laboris en la Centra Oficejo de UEA antaŭ pli ol tridek jaroj, ili konsistigas proksimume kvaronon de la tuta membraro. Mi ne scias, ĉu tiu cifero ankoraŭ ĝustas, sed se jes, la nombro de virinoj en gravaj administraj funkcioj tra la movado supozeble pli-malpli reflektas tiun proporcion. Interesa demando, kompreneble, estus: kial nur kvarono de la membroj estas virinoj?

2 RE: Estas vere interesa afero, ke malmultas virinoj en la movado.

AL: Sendube tio reflektas la situacion en la pli vasta socio. Virinoj ĝenerale havas devojn, kiuj malhelpas ilin dediĉi sian tempon al personaj interesoj. Ankaŭ mi mem, kiam miaj infanoj estis junaj, dum multaj jaroj ne tre aktivis en la E-movado. Mi menciu ankaŭ la fenomenon, laŭ kiu multaj virinoj rezignas pri la propraj interesoj kiam ili edziniĝas, por okupiĝi pri agadoj komune kun la edzo. Viroj sentas sin pli liberaj pluokupiĝi pri la propraj hobioj eĉ post la edziĝo. Multaj konataj aktivulinoj en la E-movado aŭ ne havas edzon, aŭ, kiel mi mem, havas edzon, kiu mem dediĉas sian tempon al Esperanto, tiel ke efektive temas pri komuna intereso.

3 RE: Kiuj estas viaj kialoj por sin dediĉi al la literaturo?

AL: Kial mi verkas? Ankaŭ mi ofte starigas al mi tiun demandon. Se mi ne sentus devigon verki romanojn, mi ĝuus normalan senstreĉan vivon sen konstanta prema konscio pri giganta tasko ankoraŭ finplenumenda. Mi ekverkas, ĉar mi havas ideon, kiun mi volas esprimi. Mi daŭrigas, ĉar mi jam produktis tiom da paĝoj, ke estus bedaŭrinde rezigni.

4 RE: Rakontu al ni pri la verkado de via romano La ŝtona urbo.

AL: Per La ŝtona urbo mi volis esplori la sperton de virino, kiu veninte el relative simpla kulturo trovas sin en civilizo neimageble pli progresinta. Mi bezonis multan tempon por finverki ĝin: ĉirkaŭ kvin-ses jarojn, laŭ mia neklara memoro. Miaj infanoj tiam estis malgrandaj, kaj fakte mi ekverkis tuj, kiam la pli juna ekiris al infanvartejo, ĉar finfine mi havis iom da libera tempo. Ĉar ilia lernejo estis malproksima, mi ĉiumatene portis ilin tien aŭtomobile, kaj poste restis la tutan matenon sidante en la aŭtomobilo por verki. Mi tiam pensis, ke se mi povus resti hejme, mi verkus pli bone. Nun mi ja povas resti hejme, kaj mi konstatas, ke mi laboris pli bone, kiam mi restis en la aŭtomobilo kaj skribis mane, sen la distraĵoj, kiuj abundas ĉe mi.

5 RE: Rakonti al ni vian labormanieron kiel verkisto.

AL: La ŝtona urbo baziĝas sur du simplaj ideoj: junulino estas forrabita al Romo kiel sklavo, kaj poste ŝi renkontas la fruajn kristanojn. Tiuj du faktoj en si mem kunportis la tutan intrigon. Evidente necesis komenci per legado kaj esplorado: pri la fono de kiu ŝi venis, pri la roma invado de Britujo, pri la situacio de sklavoj, pri la vivo en roma vilao, pri la fruaj kristanoj ktp. Ju pli mi legis, des pli mi malkovris detalojn, kiuj evidente apartenus al la vivo de juna virino en tiuj circonstancoj. Mi ne vere planis intrigon, mi simple kreis rolulon kaj malkovris, kio okazis al ŝi.

6 RE: Nuntempe ĉiuj tradiciaj Esperanto-organizaĵoj travivas krizon. Kiel vi interpretas tiun krizon kaj kiujn vojojn ni devas trairi por ĝin superi?

AL: Dum Esperanto-organizaĵoj travivas krizon, Esperanto en si mem floras. Ambaŭ fenomenoj ŝuldiĝas al la sama afero: interreto. La amaso da homoj, kiuj nun lernas Esperanton per la reto, estas amaso pri kiu ni en la tradicia movado nur revas. Sendube multaj el tiuj lernantoj rapide perdas intereson, sed eĉ se nur malgranda parto restus, tio jam sufiĉus por plunutri la movadon. UEA, bedaŭrinde, faras malmulton por trovi kaj varbi tiujn homojn. Necesas malkovri, kiel plej efiki kontakti kaj informi ilin; kaj por fari tion, la unua neceso estas esplori la fenomenon anstataŭ ignori ĝin. Estus utile, ekzemple, fari enketon inter tiuj miloj da novaj lernantoj por malkovri, kiajn servojn ili dezirus de UEA, kaj eventuale adapti nian tradician agadon, por ke ĝi taŭgu por iliaj bezonoj. La Jarlibro kaj papera revuo estas tio, kion esperantistoj bezonis en 1908. Povus esti, ke en 2014 ili bezonas ion alian.

7 RE: Renato Corsetti raportas en ĉi tiu sama numero de Esperanto pri la ĵus okazinta itala kongreso, kun nova vere sukcesa formulo. Kio pri la UK? Kiujn ŝanĝojn vi proponus por ĝin revolucie transformi?

AL: De la lastaj dek jaroj mi ĝenas la KKS-on per sugestoj kaj plendoj pri la kongresoj! Ĉiuj konas la frukton de unu el tiuj ideoj, la Movadan Foiron, kiun mi mem proponis kaj mem ĉiujare organizas. (Necesas aldoni, ke en volontula movado kiel la nia, se oni havas bonan ideon, oni devas esti preta mem labori por realigi ĝin. Estas senutile esperi, ke iu alia faros!) Krom tio, mi ŝatus, ke la UK havu pli da aranĝoj celitaj al homoj, kiuj ankoraŭ ne estas aktivuloj en la movado: ekzemple diskutrondoj, laborgrupoj kaj prelegoj taŭgaj por meznivelaj parolantoj. Tiaj aranĝoj nuntempe okazas dum la Kleriga Lundo, sed estas bedaŭrinde koncentri ĉiujn dum unu sola mateno anstataŭ dismeti ilin tra la tuta semajno. Ne ĉiuj volas pasigi sian tempon ĉe universitataj prelegoj kaj komisionaj laborkunsidoj!

8 RE: La raporto de Humphrey Tonkin pri la Belartaj Konkursoj 2014 prezentis malentuziasmigan bildon. Kien la Belartaj Konkursoj de UEA?

AL: Se estas malmultaj vere talentaj verkistoj en la E-movado, tio estas simpla afero de nombroj. Pro la sama kialo, Usono dum la Olimpiaj Ludoj gajnas pli da medaloj ol Kipro; se lando kun 300 milionoj da loĝantoj havas pli da elstaraj atletoj ol lando kun nur miliono, tio ne ŝuldiĝas nur al avantaĝoj de rimedoj kaj financado!

Ĉi-jare, laŭ la raporto de Tonkin, en pluraj kampoj la Belartaj Konkursoj ricevis malpli da premiindaj verkoj ol en la antaŭaj. Estas tro frue por scii, ĉu tio estas nura hazardo de ĉi tiu jaro, ĉu signo de ĝenerala tendenco. Leginte lian raporton mi volus komenti, ke por verki bone, prefere oni studu ne nur la Esperantan tradicion, kiu plejparte atingus nur bronzan aŭ arĝentan medalon en la verkistaj ĉampionludoj, sed ankaŭ la plej bonajn nuntempajn aŭtorojn en la propra lingvo.

9 RE: Nu, kiuj estas viaj preferataj aŭtoroj kaj kiuj vere havas influon sur vian verkadon?

AL: De kiam mi estis infano, mi ĝuas historiajn romanojn kaj ankaŭ fantaziojn pri tempovojaĝado. Kiel infano mi deziregis vojaĝi al la pasinteco kaj propraokule vidi tiun forpasintan mondon — sed eĉ tiam mi sciis, ke la pasinteco estis loko danĝera, kaj cetere tre malhigiena! Mi ankaŭ estis konscia, ke se mi estus naskiĝinta tiam, mi multe pli probable estus servistino aŭ kamparanino ol eleganta sinjorino en bela historia kostumo. Tial mi interesiĝis pri la sorto de ordinaraj homoj en tiuj malproksimaj epokoj, kaj tiu intereso reflektiĝas en la temo de La ŝtona urbo.

Ĉar miaj preferataj aŭtoroj verkas/is en la angla, bedaŭrinde ne en Esperanto, verŝajne ili ne estas konataj al multaj legantoj de ĉi tiu revuo. Sed eble sufiĉe da legantoj konas la faman verkon I, Claudius de Robert Graves, kiun mi legis kaj relegadis kiam mi estis 15- aŭ 16-jara. Moderna tre bona historia romano, legebla ankaŭ en nacilingvaj tradukoj, estas Imperium de Robert Harris, pri la vivo de Cicerono. Leginda historia romano en Esperanto estas Kaj staros tre alte de Trevor Steele pri la vivo de Jeŝu bar Josef, nuntempe pli konata sub la nomo Jesuo.

10 RE: Rakontu al ni pri via agado sur la kampo de E-instruado.

AL: Mi partoprenis la Cseh-seminarion dum la UK en Zagrebo en 2001, kaj tuj poste komencis instrui ĉe la Esperanto-grupo en Romo. Problemo pri la Cseh-metodo estas la manko de modernaj materialoj, ne nur por la lernantoj sed ankaŭ por la instruisto. Kiel tipa Cseh-instruisto, mi kutime alvenis ĉe la kursejo kun valizeto plena je malgrandaj objektoj, kiujn mi uzis por ilustri vortprovizon kaj gramatikajn konceptojn; sed pli serioze, necesis mem krei miajn kurson kaj kursmaterialojn. Dum la postaj jaroj, mi komencis produkti pli kaj pli da materialoj por akompani la kurson, unue per fotokopiitaj folioj, poste per projekciaĵoj. (Tiuj materialoj, cetere, estas troveblaj ĉe edukado.net en la sekcio “Instrumaterialoj”.)

Sed ne nur ĉe la roma grupo mi instruis. En 2007 la unuan fojon mi eniris la virtualan mondon Dua Vivo, kaj entuziasmiĝis pri ĝiaj ebloj por renkontiĝi, informi kaj instrui. Post kelkaj monatoj mi komencis gvidi kurson por progresintoj, kaj fakte la homoj, kiujn mi instruis tie, estis pli multenombraj kaj certe pli internaciaj ol ĉe la realmonda grupo en Romo. Ni legis poezion kaj novelojn, diskutis lingvajn problemojn kaj faris gramatikajn ekzercojn. Plurfoje venis ankaŭ eksteraj prelegantoj. Sed bedaŭrinde, post la komenca entuziasmo la homoj iom post iom perdis intereson pri Dua Vivo. Malpli da esperantistoj aperis en nia tereno Esperanto-lando, la klasoj malgrandiĝis, tiel ke post kvar jaroj kun bedaŭro mi decidis ĉesigi la kurson. Esperanto-lando tamen ankoraŭ ekzistas, kaj la hungarino Dorina Landar ankoraŭ instruas tie.

E-kongreso: Italio

Blasfemoj kontraŭ la tradicio de la E-kongresoj

Renato Corsetti

Okazis ankaŭ ĉi-jare la itala kongreso de Esperanto en Fai della Paganella [fajdelapaganela], tre bela turisma urbeto en la provinco Trento, konata kiel ski-loko. La kongreso okazis de la 23-a ĝis la 30-a de aŭgusto. Ĝi enhavis ĉion, kion kongreso devas havi. Estis kongresa temo “Esperanto kaj novaj teknologioj”, inaŭguro kun tro longaj paroladoj de la reprezentantoj de la lokaj instancoj sed kompense kun longa vico de salutantoj de landaj (26) kaj fakaj asocioj. Oni rajtas esti tiom cinik-enua, kiom oni volas kaj oni rajtas ankaŭ esti moderna kaj uzi Fejsbukon, sed vidi verajn personojn el Japanujo aŭ Meksiko kiuj salutas, restas la alta punkto de ĉiu kongreso.

Kongreso kun kelkaj apartaj trajtoj

Ĉar la urbeto estas malgranda kaj la kongresanoj multaj (220) la informado pri Esperanto estis ĉioma. Ne restis la lasta kamparano de la urbeto, kiu ne eksciis, kio estas Esperanto. Estis grandaj rubandoj, afiŝoj, indikoj en Esperanto pri la salonoj, kiuj okupis la tutan urbodomon kaj la sportpalacon. Post kelkaj tagoj la komercistoj komencis saluti la kongresanojn per Bonan tagon kaj danki per Dankon pro la aĉeto.

Dua trajto estis la diskutoj pri Esperanto mem. Notindaj estis la inaŭgura parolado de Stefan MacGill pri la perspektivoj de la nuntempa movado kaj lia seminario AMO, en kiu parolis konataj esperantistoj pri problemoj de la nuna movado en la nuna mondo kun granda partopreno de la publiko. Tiu partopreno ne estas stranga, ĉar esperantistoj interesiĝas pri Esperanto kaj ĝia disvastigo. Stefan mem vaste raportis pri la okazaĵoj en la reto. Malpli raportis Ilona Koutny, kiu estis la gvidanto de la seminario pri la kongresa temo, sed ankaŭ ŝia seminario ĝuis aparte altan publiko-nombron.

Tria trajto estis la abundo da ekskursoj. Preskaŭ ĉiutage oni povis elekti inter tuttaga ekskurso kaj duontagaj ekskursoj. En la lastjaraj italaj kongresoj la maro aŭ la montoj ĉiam ludis rolon tre pli potencan ol estis la rolo de la kultura aŭ movada parto. La multaj eksterlandaj partoprenantoj venas ankaŭ pro Italio kaj provas ĝui ĝin dum la kongresa semajno. Kelkaj restas ankaŭ poste.

Kvara trajto estis la abundo da prelegoj pri ĉio prelegebla (ekzemple ĉi-jare oni prelegis ankaŭ pri la feliĉo de la unuopaj landoj kaj pri la mezuromanieroj) kaj la vesperaj muzikaj aranĝoj, kiuj sekvis la plej novan tradicion de junularaj aranĝoj — dancu kaj ne babilu.

Evoluo

La fakto estas, ke la itala kongreso de Esperanto ne havis origine tiujn trajtojn. Ni estis evoluantaj al la situacio de pluraj nordeŭropaj landoj: tre mallonga kunveno ĉefe kun la asembleo de la membroj kaj ĉiam pli mallonga daŭro. Tio okazis ĝis antaŭ kvin jaroj. Tiam oni — honore al la merito mi devas diri, ke temis pri Brunetto Casini — havis la ideon fari ion novan kaj revolucian: transformi la kongreson al speco de junulara festivalo. Li diris iom blasfeme, ke oni forgesu pri italoj kaj venigu ĉefe eksterlandanojn, ke oni forgesu pri la kutimaj kaj rutinaj kunvenoj de la italaj Esperanto-instancoj, ke oni ofertu ekskursojn kaj kulturon kaj ĉefe spektaklojn kaj muzikantojn. Tio ne ruinigos la asocion sed produktos gajnon.

Neniu, inkluzive de mi, plene kredis pri tio, sed li pravis pri ĉiuj siaj blasfemoj kontraŭ la tradicio de Esperanto-kongresoj. La tuta afero produktis jam la unuan jaron pli ol 200 partoprenantojn, kaj tiu nombro ripetiĝas daŭre ĝis nun, kaj ĉiu sukceso generas sukceson, ĉar nun ni havas ne nur nordeŭropanojn, kiuj serĉas sunon, sed homojn el ĉiuj kontinentoj. Ĉi-jare inter la salutantoj mankis nur reprezentanto de afrika lando.

La pli granda nombro da partoprenantoj financas la kostojn ligitajn kun la invito de eksterlandaj instruistoj (mi ankoraŭ ne diris, ke ni havas ankaŭ E-kursojn en kelkaj niveloj) kaj de eksterlandaj aktoroj kaj kantistoj, muzikistoj.

Do, indus ankaŭ por aliaj asocioj en krizo provi revivigi sian kongreson. Tio, kompreneble, postulas gigantan informan laboron.

Ĝis revido al la venontjara kongreso en San Benedetto del Tronto (Sanbenedeto ĉe Tronto). Temos pri la 82-a Itala Kongreso de Esperanto de la 22-a ĝis la 29-a de aŭgusto 2015. La urbeto San Benedetto estas mara urbeto ĉe la adriatika maro. Rigardu pri ĝi en Vikipedio kaj pri la kongreso en www.esperanto.it.

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti estas eksprezidanto de UEA kaj la nuna kasisto de IEF

UK: Belartaj Konkursoj

Belartaj Konkursoj de UEA en 2015

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 66-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 100-a Universala Kongreso en Lillo, Francio. La partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al aliĝo en la UK, nek al membreco en UEA. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de la branĉo infanlibroj. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita;

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj);

Teatraĵo: maksimuma longo ne fiksita;

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo je 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj);

la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja”;

Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2014. Unu premio.

Ĉiujn konkursaĵojn en la branĉoj Poezio, Prozo, Teatraĵo kaj Eseo oni devas sendi rete al la adreso m...@tiscali.it, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro. La absoluta limdato por ricevo de la konkursaĵoj estas la 31-a de marto 2015. Okaze de neeblo sendi rete, oni sendu en unu papera ekzemplero al: Belartaj Konkursoj de UEA, sekretario ĉe Michela Lipari, viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio.

Por la branĉo Infanlibro de la jaro oni devas sendi tri ekzemplerojn de la koncerna libro al la adreso: Ionel Oneţ, Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando, kun indiko “Por Belartaj Konkursoj” kaj unu al la adreso de la sekretario.

Premioj: unua premio 260 eŭroj, dua premio 182 eŭroj, tria premio 104 eŭroj; nova talento 182 euroj; Infanlibro de la jaro 546 eŭroj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, kaj legeblas ankaŭ che http://uea.org/dokumentoj/belartaj﹍konkursoj﹍regularo.html.

Soneto de la Lumturo*

Jesus Moínhos Pardavila

Jarmile banas urbon laktolume,
gvatante, por protekti de l’ obskuro,
sur pint’ de promontoro la lumturo
per faskoj ĉiokovraj, taktozume.

La idoj de la lumo amblas brume
en la narkota helo de daturo;
en la vizaĝoj palas misaŭguro
de lumostri’ vundonta praharpune.

Sed preter la reflektoj sur mar-glaŭko,
trans terkonturoj kaj insul’ Marola*
koŝmaraj marserpentoj ŝlimen migras.

Kaj kie nokt’ apertas kiel faŭko
droninte mi marfunde kuŝas sola
ĉe nigraj algoj,nigra roko, sablo nigra.

* Al la Soneto de Lumturo estis asignita la unua premio en la Belartaj Konkursoj 2014.
* Marola estas insuleto en la buŝo de la golfeto de Corunha. Ĝi signas por maristoj la komencon de la sovaĝa, malferma oceano.

Kalejdoskopo

Reliefe: Interlingvistiko por Esperantistoj

La rubriko de Federico Gobbo ne aperas ĉi-numere, laŭ decido de la redakcio de la revuo Esperanto.

Ĝi reaperos en la novembra numero kaj ni esperas ke la propono formi lokajn grupojn por komuna legado de la serio estos vaste akceptita. Interlingvistiko estas relative nova fako kaj bezonas pli viglan atenton de la esperantistoj kaj M60 atendas grandajn iniciatojn. Do, ekformu vian lokan interlingvistikan rondon!

La 4K de BEL

Antaŭe ekzistis neniu plano en Esperantujo, nun verŝajne unu strategia plano aperos post la alia. Unue UEA lanĉis sian, kiu jam estas tre konata, tamen ĝi ne plu estas la sola, ĉar Brazila Esperanto-Ligo (BEL) jam havas sian, nomatan 4K: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kapitaligo estas la kvar frontoj de la agado de BEL, ekde nun. Preskaŭ la samaj frontoj de la Strategia Plano de UEA, escepte de la aldono de plia K, nome Kapitaligo, ĉar “por fari ĉion ni bezonos monon”. Ĝuste! Legu pri tio ĉe http://bit.ly/1BWABJu

Persone: Lanti

En 1939 alvenis en Bonaeron Lanti, la fondinto de Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT). Jorge Hess, lia korespondanto kaj SAT-delegito en Bonaero, akceptis kaj gastigis lin dum la unuaj semajnoj. Lanti prelegis kaj eĉ verkis artikolon, kiu aperis en la revuo Argentina Esperantisto, kaj ĉeestadis gravan rondon de SAT-anoj (multaj enmigrintoj el Eŭropo), kiuj invitis lin resti en Bonaero, la “oficiala sidejo” de SAT dum en la okupita Parizo la organizaĵo fondita de li estis malpermesita. Tamen, ne ricevante vizon Lanti restis nur kelkajn monatojn kaj poste per trajno vojaĝis ĝis Mendoza kaj de tie al Ĉilio kaj fine al Meksiko. En novembro 1941, ricevinte la revuon Argentina Esperantisto kun informoj pri la agado de Tibor Sekelj kaj la reaktivado de la movado, li sendis, el Meksiko, la lastan leteron al Jorge Hess, kun ĉi tiuj vortoj: “En hispanlingva Ameriko nur Argentino flirtigas la verdan standardon... Mi bedaŭras esti for de vi”.

Roberto Sartor
UK: Solena Fermo en Bonaero

Laŭ la stilo, kiun li unuafoje montris en Rejkjaviko antaŭ unu jaro, la Prezidanto Mark Fettes alpaŝis antaŭ la publiko kun spontana ferma parolado. En deko da minutoj, li sukcesis veki la entuziasmon kaj reagemon de la kongresanoj. Ni ĉi tie do ne laŭvorte sed laŭsence redonas lian prezenton:

“Ĝi estis relative malgranda kaj do pli intima kongreso ol kutime. Ĝi estis ankaŭ amerika kongreso — nia unua kongreso, post 110 jaroj, en la hispanlingva Sud-Ameriko, kaj nur la tria en Sud-Ameriko entute.”

“Ĝi estis ankaŭ, kiel ĉiam, tre internacia kongreso. Imagu, ke ĉi tie kolektiĝis homoj el 57 landoj, malgraŭ tio, ke temas nur pri plurcento da homoj. Mi estas certa, ke neniu alia movado sukcesus kunvenigi homojn el tiom da landoj en tiel malgranda skalo. Kaj jam tuj de la komenco regis pozitiva, eĉ entuziasma etoso, same aŭ eĉ pli bona ol en kongresoj multe pli grandaj.”

“Kiel pluraj homoj jam diris al mi, ĝi estis ankaŭ enhavriĉa kongreso. Malgraŭ tio, ke estis iom malpli da programeroj ol kutime, sed ili tamen estis ofte sufiĉe altnivelaj. Ne temas nur pri la klerigaj programoj kiel IKU kaj la kongresa temo, sed ankaŭ pri la seminarioj kaj Komitataj Forumoj de UEA. Okazis pli da strategiaj diskutoj en ĉi tiu kongreso, ol en iu ajn alia, kiun mi ĉeestis, kaj do ĝi faris gravan kontribuon al la antaŭenigo de la Strategia Laborplano de UEA.”

Stefan MacGill
Persone: Monologo

Li estas veterana brazila esperantisto, 80-jaraĝa, kuraĝa kaj aventurema. Amarílio Hévia de Carvalho fariĝis sufiĉe vaste konata pro sia teatra monologo Tiradentes (rolulo de la brazila historio). La monologo estis ludita 38 fojojn, se enkalkuli la portugallingvajn prezentojn. En Esperanto ĝi estis ludita en Nederlando, Belgio kaj Vjetnamio (2012), Bonaero (2014). Li nun sin preparas por nepre ĉeesti la jubilean kongreson en Lillo.

BK-2014 | Premiitaj verkoj: Mondial faras sian parton

La premiitaj tekstoj de la Belartaj Konkursoj 2014 aperas ĉi-monate en aparta broŝuro ĉe la eldonejo Mondial en Novjorko: Belarta rikolto 2014. Premiitaj verkoj de la Belartaj Konkursoj de Universala Esperanto-Asocio (UEA). ISBN 9781595692689. Mendu ĝin baldaŭ ĉe la libroservo de UEA.

Persone: Israela ambasadorino

Einat Shlain, sperta diplomatino kaj filino de Rami Shlain, veterana israela esperantisto kaj radio-amatoro, estis nomumita kiel ambasadorino en Amano, Jordanio. Ŝi ekoficos en julio 2015 kaj estos la unua israela ambasadorino en araba ŝtato.

Amri Wandel
Celpubliko: Tria aĝo

Forumo de la Tria Aĝo okazis en Nowy Sącz, kiel aranĝo ligita al la Ekonomia Forumo (paĝo 209). Stefan MacGill partoprenis kiel panelano kun sep aliaj, inkluzive de membrino de la pola parlamento. La tuto okazis en la pola lingvo, krom en la interveno de nia reprezentanto, kiu parolis en Esperanto kun sinsekva tradukado de Jolanta Kieres (kaj tio kaptis la atenton de la pli ol cent partoprenantoj). Stefan skizis tri ĉefajn argumentojn: la lernfaciligan, la kulturajn (propra kulturo + ponto inter kulturoj); la tria argumento rilatis specife al homoj de la tria aĝo: Lia frazo “Esperanto estas lingvo, kiun oni povas eklerni ekde ajna aĝo” vekis spontanan aplaŭdon post kio svarmis intervenoj (pli ol ĉe aliaj panelanoj). Jolanta konfirmis, ke la plimulto de la intervenoj estis pozitivaj (kiel same en interparoletoj poste ekstere). Stefan eĉ rezignis pri sia konkluda frazo: “Unike en la lernado de Esperanto homo en la tria aĝo povas atingi saman nivelon, kiel denaska parolanto, kio apenaŭ validas por aliaj lingvoj.” Jen trafa argumento por varbado de triaaĝuloj al niaj kursoj.

Stefan MacGill
UK: Konsilia kunsido

Fine de la vendreda posttagmezo en Bonaero okazis unuhora kunsido kun kelkaj UEA-estraranoj kaj konsilianoj, nome la estraranoj Fettes, MacGill, Lee, Vergara, Pietrzak (parte) kaj la konsilianoj Trezoro, Poór, Maurelli, Mueller kaj Raola. Oni diskutis tri ĉefajn temojn: komunikado, taskoj/labordivido kaj raportado. Jen kelkaj konkludoj:

  • La estraranoj pli ofte mesaĝu al la Konsilio pri sia nuna laboro, eĉ neformale kaj nekomplete;
  • La Estraro provu sistemon de monata raportado per komitata cirkulero;
  • La Estraro estu pli kuraĝa peti helpon pri difinitaj taskoj;
  • Simile, la Estraro kaj Konsilio kune donu pli altan prioritaton al la trovado de volontuloj por plenumi tiajn taskojn, kaj kreado de strukturoj kaj sistemoj de volontula mastrumado/gvidado en la kadro de UEA.

En ĉio ĉi devus helpi la kreo de enreta prezento de la aktuala laborplano de la Estraro, surbaze de la rekomendoj el la Komitataj Forumoj en Bonaero. Tiu laborplano estu la bazo por difini taskojn, identigi respondeculojn/gvidantojn de volontuloj, raporti pri plenumo kaj simile. Indas lerni el la spertoj de TEJO tiurilate.

Jaro Montevideo 60: Kunfesti kaj agi

Rekreskigo de memfido kaj memkono

Montevideo 60 — jaro por festi la atingojn de Esperanto sur la kampoj de edukado, scienco kaj kulturo

Mark Fettes, Barbara Pietrzak

En Montevideo antaŭ preskaŭ sesdek jaroj, en decembro 1954, la Ĝenerala Konferenco de Unesko “notis” la kontribuojn de Esperanto “sur la kampo de la internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo”, kaj agnoskis, ke “tiuj rezultoj respondas al la celoj kaj idealoj de Unesko.” Sur tiu bazo kreiĝis longdaŭra kunlaboro inter UEA kaj Unesko kaj ankoraŭ nun eblas diri, ke la E-movado estas unu el la plej “uneskecaj” movadoj en la mondo, aktiva sur multaj el la kampoj, pri kiuj Unesko havas specialan respondecon kadre de la UN-sistemo.

Tamen, kial festi tiun datrevenon? Skeptikulo prave atentigus, ke Esperanto restas sufiĉe marĝena fenomeno el la vidpunkto de Unesko kaj ke verŝajne neniu krom la esperantistoj memoras la rezolucion el 1954. Ĉu ne ekzistas pli gravaj kaj aktualaj temoj, pri kiuj okupiĝi?

Nu, la Unesko-rezolucio gravege kontribuis al la memfido de la esperantistoj en tiuj postmilitaj jaroj, kiam la movado nur pene kaj palpe renaskiĝis post tiom da detruo kaj persekuto. Simile, la precipa valoro de jaro inspirita de tiu datreveno estas ĝuste la rekreskigo de la memfido kaj memkono inter niaj aktivuloj kaj asocioj. Ni ne sufiĉe konscias pri tio, kion ni sukcesis realigi tra tiuj ses jardekoj — preskaŭ duono de la tuta vivo de la lingvo! En tiu tempo, interalie:

  • Esperanto multe disvastiĝis ekster Eŭropo;
  • aperis granda parto de la E-literaturo, originala kaj tradukita, beletra kaj faka, en libroj kaj revuoj; kaj
  • ekfloris multaj novaj uzkampoj, ekz. interreto, muziko, interlingvistiko, junulara kaj familia agado.

La “jaro Montevideo 60”, kies kulmino sendube estos la 100-a Universala Kongreso en Lillo, Francio, sed kiu pludisvolviĝos ĝis la fino de 2015, estos do okazo konsciigi nin mem kaj aliajn pri la mirinda progreso de la lingvo kaj ĝia kulturo de post 1954.

Jaro de strategia signifo

Se oni rigardas la Strategian Laborplanon de UEA, oni facile konstatos, ke la celoj de la Jaro ampleksas plurajn agadkampojn:

  • Konsciigi/klerigi esperantistojn pri niaj tradicioj kaj atingoj kaj ilia ligiteco kun la mondampleksa laboro de Unesko (kapabliga/kleriga celo);
  • Montri tiujn atingojn kaj ligojn al neesperantista publiko (konsciiga/informa celo);
  • Stimuli la organizadon de novtipaj kulturaj kaj klerigaj programoj kaj aranĝoj kaj kreon de novaj projektoj (komunuma celo).

En tiuj agadoj povos partopreni ĉiuj, inkluzive de individuaj membroj, lokaj grupoj kaj E-centroj, landaj kaj fakaj asocioj ktp. Ĉi-artikole ni resumos kelkajn el la ideoj, kiuj naskiĝis kadre de diskutoj inter estraranoj, komitatanoj kaj konsilianoj de UEA. Ili servu kiel instigo kaj inspiro por plia ideado, kiun kompreneble sekvu kunplanado kaj kunlaboro! En septembro la Estraro dissendis leteron al la landaj kaj fakaj asocioj, petante ilin nomumi respondeculojn pri la Jaro kaj komenci la diskutadon pri la plej indaj manieroj marki ĝin. Kreiĝos retejo por la Jaro, kie ni diskonigos detalojn pri eventoj kaj projektoj tra la tuta mondo. Per tiuj rimedoj ni esperas teni superrigardon pri la diversaj kontribuoj al la Jaro kaj faciligi la partoprenon de laŭeble multaj esperantistoj en tiu aŭ alia aspekto de ĝi. Kion do eblas fari? Rigardu la apudan kadron.

La potencialo de la “aro Montevideo 60” estas granda! Kadre de la Estraro de UEA, ni faros ĉion eblan por sukcesigi ĝin, sed ni bezonos la kunlaboron de multaj homoj, ĉar fakte la Jaro estos nur tiom sukcesa, kiom ĝi sukcesos doni ion novan kaj pozitivan al niaj individuaj membroj, niaj lokaj grupoj, niaj landaj kaj fakaj asocioj. Por realigi tion, ni bezonas viajn ideojn, viajn iniciatojn. Ne hezitu skribi al ni — unuavice al nia respondeca estrarano pri la Jaro, Barbara Pietrzak, kiu samtempe zorgas pri la 100-a UK. Post nelonge, vi povos trovi en la retejo de la Jaro pli detalan kaj kreskantan liston de kontaktpersonoj.

[FORIGITA!: bildo]

Ĝojan feston kaj fruktodonan agadon!

Unesko-agado en plena kompleto per M60

El la redakcio

Estas konate, ke Unesko estas la organizaĵo de la Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo kaj ke ĝi fondiĝis la 16-an de novembro 1945. Ankaŭ, ke ĝi havas centran oficejon en Parizo kaj plurajn sub-oficejojn tra la mondo. Same, se paroli pri rezolucioj, ni scias ke jam du pri Esperanto estis akceptitaj kaj ke la unua (legu pri ĝi en la rubriko Malferme) 60-jariĝos en la venonta decembro kaj por festi tiun jubileon la esperantistoj ĵus komencas la festadon de la “Jaro Montevideo 60” (M60). Nu, por momento ni metu flanken la temon “rezolucioj” kaj “strukturo, funkciado kaj historio de Unesko” por trakti la konsultajn rilatojn de UEA kun tiu UN-organizaĵo kaj sekve, la gravecon de M60 por la plua evoluo de Esperanto en la sfero de edukado, scienco kaj kulturo.

UEA jam en la jaro 1954 starigis konsultajn rilatojn kun Unesko (cetere, nur post tio UEA povis malferme labori por la teksto de la rezolucio en la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo), sed konforme al la novaj gvidlinioj pri la rilatoj de Unesko kun Ne-Registaraj Organizaĵoj (NRO-j), adoptitaj en novembro 2011, UEA fariĝis konsulta partnero de Unesko. Tio signifas, ke ne plu temas pri rilatoj sed pri partnereco, alivorte, Unesko celas per tio kunlabori kun UEA por la komunaj celoj kaj ne nur formale rilati kun ĝi. Do UEA gravas por Unesko ĉar preter la ŝtataj strukturoj, ĝi povas rekte atingi la civilan socion (legu pli pri tiuj partneraj konsultoj ĉe http://bit.ly/1rfLlPZ).

Kiel parto de tiuj rilatoj Unesko povos priatenti la opinion de UEA sur la kampoj kiuj interesas nin, kaj akcepti rezoluciojn kun konsideroj — kaj eĉ rekomendoj — kiuj favoras nian aferon, al la Ŝtato-Membroj. Certe eblas pli ol tio, sed ni ekkonsciu, ke ni unue devas lerni profiti pli funde de la rezolucio de Montevideo. La konsideroj de Unesko pri Esperanto akiros pli da forto kaj estos serioze priatentataj de la diversaj landoj apartenantaj al la UN-sistemo, se la esperantistoj tra la mondo pere de siaj landaj asocioj, lokaj kaj fakaj E-centroj, sisteme laboros sub la samaj gvidolinioj, plenumante partojn de granda kaj internacia strategia plano. Se ni nin prezentos antaŭ Unesko pli fortaj kaj pli kapablaj agadi konkrete loke, naci- kaj internacinivele, ni sukcesos meti atuton en niajn rilatojn kun ĝi. Sekve, fari el la rezolucio startpunkton por sistema kaj konscia agado ene de la UEA-sistemo estas memkomprenebla paŝo. Se sen tia agado Esperanto jam multon atingis, imagu kiom multe pli ni povos atingi per kampanjo kiel M60, pri kiu vi legos en la sekva paĝo. Kiel ekzemplo de tio, kion ni povos atingi ĉe Unesko, ni citu la “Internacian Tagon de la Gepatra Lingvo” (la 21-an de februaro), kiun de dek kvar jaroj festas Unesko kaj ĝiaj partneroj, inkluzive de UEA: por prilumi la gravecon de la lingva diverseco kaj multlingvismo tra la mondo estas organizataj aktivaĵoj, konferencoj, koncertoj kaj seminarioj okaze de tiu Tago. Imagu, se Unesko iam inkluzivigos en sian oficialan kalendaron iun “Tagon de la Internacia Lingvo Esperanto”, kiun festos ne nur ni sed preskaŭ ĉiuj 400 NRO-j en oficiala partnereco kun Unesko. Sed por atingi tiel altan rangon en la konsidero de Unesko, la E-movado devas esti multe pli ol ĝi estas nuntempe. Pro tio M60 povas esti konsiderata ŝlosila defio al nia kapablo konkrete agadi en internacia kampanjo kun centra kunordigo.

Tre helpos se ni havos inter la plej aktivaj esperantistoj en ĉiuj landoj fakulojn pri Unesko — ĝiaj agado kaj funkciado, ĝiaj strukturo kaj laborprogramoj. Ekzistas retejoj de Unesko en diversaj lingvoj, do ekpensu pri la ideo informiĝi ĝisfunde pri Unesko kaj fariĝi unu el tiuj fakuloj. Vi vidos, ke farante tion vi povos pli efike kunlabori, por ke la partneraj rilatoj inter UEA kaj Unesko estu pli fruktodonaj por nia celaro, kaj speciale vi povos utile kontribui en la plenumado de kelkaj proponoj de UEA rekte rilatantaj Uneskon. Do, ek al la festado, sed ne forgesu la agadon, dum kaj post M60.

Kelkaj eblaj agadoj por la “Jaro Montevideo 60”

Kapabligo

Individue: Partopreni en la Internacia Legoklubo de la Jaro (lanĉota en decembro).

Loke: Prelegoj, seminarioj, kursetoj pri aspektoj de la E-kulturo kaj ĝia evoluo dum la lastaj sesdek jaroj.

Lande: Artikoloj pri “60 jaroj de...” en revuoj, blogoj k.s.; intervjuoj kun veteranaj esperantistoj kaj nuntempaj gvidantoj pri la lastaj 60 jaroj.

Internacie: Elsendoj de radiostacioj kaj retradioj pri similaj temoj; enketoj pri la “dek plej bonaj...” (romanoj, kantoj, lernolibroj, retejoj ktp...) el la lastaj 60 jaroj.

Konsciigo

Individue: Kunlabori en la verkado, tradukado kaj eldonado de multlingvaj informiloj pri Esperanto en la kunteksto de UN kaj Unesko.

Loke: Partopreni en la gazetara kampanjo ĉirkaŭ la 100-a UK kaj per budoj/standoj en lokaj kulturfestivaloj, lingvofoiroj kaj simile, kun emfazo pri la atingoj de la lastaj sesdek jaroj. Disvolvi ĝemelurban agadon kunlige kun la Jaro.

Lande: Informi kaj inviti Unesko-respondeculojn kaj aliajn sociajn agantojn al kulturaj/sciencaj/klerigaj aranĝoj tra la jaro. Varbi “amikojn de Esperanto”.

Internacie: Kunlabori en “esenca vikipedieto de Esperanto” por neesperantistoj — bazaj faktoj, interesaj rakontoj, ilustraj bildoj pri niaj ĉefaj atingoj el la lastaj 60 jaroj, verkitaj en Vikipedio kaj tradukitaj en multajn lingvojn.

Komunumo

Individue: Partopreni en internacia projekto pri edukado, scienco aŭ kulturo — ekzemple la esperantigo de elstaraj eldonaĵoj rekomendataj de Unesko.

Loke: Kontribui al diskutoj pri la kongresa temo, prepare al la kongreso en Lillo.

Lande: Almenaŭ unu kultura festivalo aŭ granda kultura programo: turneoj de artistoj, verkistoj, aktivuloj (datumbazo pretigata kunlabore kun TEJO k.a.).

Internacie: En la 100-a Universala Kongreso, aparte riĉa kultura programo kun speciala atento al kino, muziko, teatro; lanĉo de novaj internaciaj projektoj.

UK: Futbala matĉo

Ne dubu, ke la E-teamo venkis

Jorge Montanari

Abundis malfacilaĵoj. Sed por realigi siajn revojn la esperantistoj devas lerni labori kune kaj tiel ni laboris. Konvinki LKK-on, UEA-n, la Bonaeran registaron por disponigi al ni la stadionon kaj desegni la uniformon tamen postulis grandan strebon. Du tagoj antaŭ la komenco de la UK ni ankoraŭ klopodis por kompletigi la teamon per sendado de mesaĝo al junuloj partoprenontaj la kongreson. Paulinho, la granda stelulo de la teamo, estis varbita lastmomente.

La trejnistaro

La tuta trejnistaro laboras kolektive sub la nomo “Bola Sin Manija” (Pilko Sen Manumo) ekde 2010. Ni havas radian elsendon, blogon kaj eldonejon pri alternativaj sportoj. Kiam ni verkis libron komence de 2012, ni malkovris la “Ne-FIFA-teamojn”. En tiu momento ni komencis revi pri E-teamo. Iom poste, jen klara eblo realigi tion: UEA elektis Bonaeron kiel urbon por la UK-2014. Atingi nian celon kaj samtempe diskonigi Esperanton per tute nova maniero fariĝis konkreta defio. Ni tuj kontaktis la Sud-Amerikan Konsilion pri Novaj Federacioj (CSANF), la regionan branĉon de NF-BOARD, kaj ili rapide proponis la Armendevenan Komunumon en Argentino kiel la kontraŭan teamon. “Ĉu E-venko estus survoje?”, ni demandis nin.

La venkoporta rezulto

Ĉiuj prognozoj aŭguris pluvegon por la tago de la ludo. Feliĉe kaj bonŝance ne pluvis, tamen la teamo de la armendevenuloj pluvigis golojn sur nian teamon — la rezulto estis ok goloj kontraŭ nur tri (faris niajn golojn: Demasi 35′ kaj 43′; Rubio 37′). Tiu malvenko tamen malgraviĝas antaŭ la grandega venko sur la kampo de informado: artikoloj antaŭ kaj post la matĉo aperis en la ĵurnalo Olé (80 000 ekzempleroj tage). La dua artikolo okupis duonpaĝon, kun granda foto de nia teamo. Ne estas kredeble, ke nun nia teamo aŭ nia internacia lingvo ekfuroras inter la argentinaj sportemuloj, sed certe amaso da ili nun scias, ke Esperanto ekzistas aŭ ke ĝi ankoraŭ estas viva. Jen ja granda venko!

La reago de niaj apogantoj estis mirinda. Ili akompanis nin de la kongresejo ĝis la stadiono, kaj kantis por apogi nin dum la tuta matĉo — jen plia venko! Emile Malanda estis futbalisto kiam li estis juna, sed neniu pensis ke li povus ludi denove. Tamen li ludis. La kubano Francel Briel Gil revis de sia infanaĝo reprezenti Kubon en futbala stadiono. Li preskaŭ ploris pro emocio kiam ni akceptis lin kiel unu el la ludantoj. Tiujn memoraĵojn ni neniam forgesos kaj ili estas pliaj venkoj de nia iniciato. Ni estis golumitaj sur la kampo, sed ekster ĝi ni faris grandajn kaj belegajn golojn. Se paroli pri fina venko, en Bonaero ni komencis ekpaŝi en nova maniero por atingi ĝin.

La E-futbalo survojas al tutmonda rekono

Kaj nun, ĉu plu? Jes, kompreneble. Ni jam parolis kun UEA-estraranoj kaj membroj de la Lilla LKK kaj ili volas, ke la E-teamo ludu en Francio. Ni jam laboras tiucele kaj ja volas venki ankaŭ sur la futbala tereno. Okaze de tiu unua matĉo, ni ne havis tempo por trejnado. Ni estis ja debutantoj. Preskaŭ ĉiuj ludantoj ne ludis dum la lastaj jaroj, sed de nun ni povos prizorgi la formadon de pli bona kaj trejnita E-teamo. Ni lernis multe kaj ni volas reekzameniĝi en Lillo.

Krom ludi okaze de la UK-oj, ni planas kapti ĉiujn okazojn por ekde nun ludi aliajn matĉojn ĉiujare. Ni starigas kiel celon partopreni la mondajn turnirojn kutime organizatajn de mondaj asocioj pri neordinaraj teamoj, kiel NF-Board kaj similaj organizaĵoj. Nuntempe estas du asocioj pri internaciaj selektitaroj kiuj ne apartenas al FIFA: NF-BOARD kaj CONIFA. La estraro de NF-BOARD kontaktis nin por pretigi ĉion por nia membriĝo. Ni jam aliĝis al CSANF kaj pro tio ni estas rekonataj de NF-BOARD. Post la matĉo ĝi sendis al ni gratulmesaĝon el Eŭropo. Por partopreni FIFAn, la teamoj devas aparteni al lando rekonata de UN. La popoloj, nacioj kaj aliaj homaj komunumoj, kiuj havas komunan internan ligilon sed ne estas oficiale rekonataj kiel landoj, povas organizi elektitaron por partopreni la Ne-FIFAn mondon. Tiel, ne-landoj kiel Kurdistano, parolantoj de la aramea, ciganoj, Laponio ktp partoprenas la turnirojn organizatajn de la Ne-FIFAj organizaĵoj. La esperantistoj estos tute nova komunumo en tiu kadro kaj per la E-futbalo la mondo de la sportoj ekkonscios, ke la lingvaj baroj estas venkeblaj.

Jorge Montanari estas profesoro pri kemio ĉe en la Nacia Universitato de Quilmes/AR (UNQ) kaj scienca esploristo ĉe la Nacia Konsilio de Scienca kaj Teknologia Esplorado (CONICET)

[FORIGITA!: bildo]

Maldekstre dekstren: Juan Pablo Alvarez, Jorge Montanari, Alejandro Demasi, Rafael Lopez Binaghi, Pablo Fisher, Agustín Kruchowsky, Lionel Festa, Jefferson Rubio Bohorquez, Suárez, Leonardo Dicciardelli, Kleemann, Alejandro Cabrera, Gonzalo Sirio, Maximiliano Catania, Pedro Paulo de FreitasPaulinho”, Emile Malanda, Sergeo Lokis, Mauro Martínez, Roman Efremov, Adrián Alejandro, Fráncel Briel Gil.

TEJO: IJK

Neforgesebla tempo en Fortalezo

Daria Obraztsova

La ĉi-jara IJK, la 70-a, jubilea kongreso, okazis en Brazilo, tre varma lando kun sovaĝa kaj bela naturo, bongustaj manĝaĵoj kaj emociaj, ĉarmaj, belaj homoj. Lando entute paradiza kaj por mi fora kaj ekzotika. En la urbo Fortaleza — fama pro siaj belegaj plaĝoj kaj naturaj rezervejoj — la kongresejo tre taŭgis por junulara aranĝo, kun siaj naĝejo, piedpilka kaj flugpilka ludejoj, manĝejo kaj scenejo kie ĉiuvespere okazis interesaj programeroj.

La artaj programeroj estis tre riĉaj kaj ege interesaj. “Damas Cortejam”, brazila virina grupo de Fortaleza, kiu kantas brazilan popularan muzikon, donis la plej memorindan prezentaĵon. Alia tre interesa programero estis tiu de la danca grupo “Ore Acana”, de la Universitato de Cearao. Ĝi prezentis brazilajn dancojn reprezentantajn la kulturon el diversaj brazilaj regionoj, en tre plaĉa koregrafio. Okazis du koncertoj: tre animita koncerto de Gijom Armide, kun multe da belaj kanzonoj, akompane de piano, kaj tiu de la bando “Supernova” kun ĝia potenca elektronika rokmuziko. Neforgesebla estis la poezia vespero, nome “Ĉambro de l’ poetoj”, kiun gvidis Olga Ŝilajeva. Ĉiuj interesataj pri poezio kaj verkado kolektiĝis en gufujo (http://eo.wikipedia.org/wiki/Gufujo) kaj en bona etoso, kun bongusta teo, komencis legi poemojn en Esperanto kaj paroli pri verkado, pri inspiro por verki kaj simple pri poezio. La partoprenantoj legis poeziaĵojn de siaj ŝatataj poetoj ankaŭ en la angla, portugala kaj hispana.

Krom tio okazis studado, paroliga kurso de Esperanto kaj AMO-seminario (Aktivula Maturigo) de UEA. La ĉefa celo de AMO estas kapabligi esperantistojn por pli efika agado. Per diversaj praktikaj taskoj, individuaj kaj grupaj, la sesio en Fortalezo celis konsciigi la partoprenantojn pri la bezonoj de la lokaj grupoj. Oni diskutis ĝenerale kiel plifortigi la junularan movadon en Ameriko kaj kiel krei internaciajn kunligojn por subteni efikan lokan agadon. La konkludo estis, ke la unua paŝo estu kunigi la junularajn sekciojn tra la tuta kontinento kaj starigi junular-komisionon, kiu kunlaboru kun la Amerika Komisiono de UEA, celante kontaktiĝon kun individuaj membroj, dormantaj aktivuloj, landaj asocioj kaj de la junularo kaj de la plenkreskuloj, por okazigi periodajn skajp-kunvenojn kaj trejnsesiojn; disvolvi la TEJO-agadon en Ameriko; krei Amerikan datumbazon kaj zorgi pri la regula okazigo de Tutamerika Kongreso de Esperanto (TAKE).

Ekskursoj

La tre riĉaj ekskursaj programeroj konsistis el vizito al la Kulturcentro Mara Drako (30 000 ), kie troviĝas Kultura Memorcentro, Muzeo de la Cearaa Arto, kinejoj, planetario, teatroj. Krome, okazis ekskurso al tri tre famaj, puraj, larĝaj, belegaj plaĝoj. Dum la ekskurso al tiuj tri plaĝoj, ni vizitis rozkolorajn sablajn dunojn en natura rezervejo kaj ĉiuj naĝis en milda oceano. Neforgeseblajn memoraĵojn ĉiuj konservas pri la oceano, la naturo kaj certe pri la Esperanta etoso en tiu nordorienta regiono de Brazilo (ŝtato Cearao, kies ĉefurbo estas Fortalezo).

Entute, la 70a IJK estis tre interesa, tute ne kutima kompare al la IJK-oj en Eŭropo. Ĝin partoprenis 152 homoj, rekordo por IJK en Brazilo. Danke al la organizantoj, kunlaborantoj kaj multe da aliĝintoj, la kongreso estis interesa, vigla, animita! Estis mirinda, neforgesebla tempo en Fortalezo!

[FORIGITA!: bildo]

Daria Obraztsova estas studento kaj konsideras Esperanton kiel ne nur lingvon

Eŭropo: Ekonomia Forumo

Eŭropnivelaj politikistoj serioze traktas multlingvismon

Stefan MacGill

Jam la naŭan fojon esperantistoj sukcesas partopreni en la Ekonomia Forumo de la Centra Eŭropo, kiu okazis, por la 24-a fojo, inter la 2-a kaj la 4-a de septembro en la pola urbo Krynica. Se pensi, ke al la forumo venas miloj da partoprenantoj, la agado, unuavice sub la ŝildo de Eŭropa Esperanto-Unio, havas grandan konigan valoron inter ŝlosilaj homoj. Unuafoje, aktive partoprenis Universala Esperanto-Asocio pere de nepola reprezentanto.

La panela diskuto okazis la 3-an de septembro kun la titolo “Multlingvismo en Eŭropo: ebloj por ĝia konservado”. La oficialaj lingvoj de la forumo estas la angla, pola kaj rusa. La kunsidon gvidis Seán Ó Riain, la prezidanto de EEU. Komence, li prezentis la panelanojn, oni projekciis la kantadon de la Eŭropa himno en Esperanto, poste liaj enkondukaj vortoj traktis tri temojn: la financajn, propedeŭtikajn kaj kulturajn argumentojn por nia lingvo. Unu el al panelanoj, Ján Figel’, Vicprezidanto de la Nacia Konsilio de Slovakio, diris, ke “Unuavice oni povas imagi, ke lingvaj demandoj ne prioritatas en Eŭropo, kun gravaj sekurecaj zorgoj pritraktendaj, sed en la longa daŭro ili gravegas. Ni devas nepre protekti la multlingvecon; se ni perdas tion, ni perdas pli ol ni povas imagi.” Aliaj panelanoj estis Edmund Wittbrodt, pola Senatano kaj antaŭa Edukministro de Pollando, Stefan MacGill, vicprezidanto de UEA, Jozef Reinvart, Ĉefkonsilisto en la slovaka Ministerio pri Eksterlandaj kaj Eŭropaj aferoj, kaj Seán Ó Riain kiu ferme dankis al ĉiu interveninto, esperante, ke sekvos el la interparoloj konkretaj paŝoj por pli funde trakti la temon pri multlingvismo, i.a. prepare al la Universala Kongreso de 2016, kiu ja okazos en la centreŭropa regiono, nome Nitra, Slovakio. La legantoj de Esperanto povos legi pli pri tiu grava evento en la venonta numero.

[FORIGITA!: bildo]

Ján Figel, Sean O’Riain kaj Jozef Reinvart

Evento: SES en Rusio

Nemalbona komenco

Dima Ŝevĉenko

Inter la 17-a kaj 25-a de aŭgusto en Rusio, moskva regiono, okazis la 9-a, Somera Esperanto-Studado (SES) — la unua ekster Slovakio. Sume la aranĝo kolektis 87 partoprenantojn el 11 landoj. Tio ne estas multa, tamen ankaŭ la unuaj tri SES-oj en Slovakio estis ne grandaj. La plimulto de la partoprenantoj venis el Rusio, Francio, Germanio kaj Slovakio kaj ĉar preskaŭ la duono estis ĝis-30-jaraĝaj eblus nomi la aranĝon junulara.

La kerno de la programo kompreneble estis la ĉiutagaj diversnivelaj kursoj de Esperanto, sed ankaŭ la kromkursa programo evidentiĝis interesa, varia, por ĉiuj gustoj kaj aĝoj. La partoprenantoj povis elekti inter la seriozaj prelegoj (pri la Esperanto-movado, kulturo kaj filologio) kaj programeroj kiel sporto, lernado, dancoj, kantoj, romantika legado de poezio kaj naĝado en pura lago. La vesperoj estis riĉigitaj per koncertoj de la konata E-kantisto Kimo el Kopenhago, kaj de la rusiaj bardoj Mikaelo Bronŝtejn kaj Mikaelo Povorin. Krom tio, oni povis ĝui prezentaĵojn de kantistoj kaj dancistoj reprezentantaj la varian kulturon de la rusiaj popoloj.

La ekskursa programo estis aparte interesa por tiuj, kiuj venis el ekster la moskva regiono: antaŭkongrese, inter la 14-a kaj 16-a de aŭgusto, la eksterlandanoj ekkonis Moskvon kaj oni aparte alte taksis la ekskurson tra la moskva metroo, kiu estas konsiderata la plej bela en la mondo. La 21-an de aŭgusto okazis tuttaga ekskurso al la konata apudmoskva urbo Sergijev Posad. Indas mencii, ke la ĉefan parton de la ekskurso gvidis Taŭriono, kristana ortodoksa pastro kaj monaĥo, kiu perfekte regas Esperanton kaj kapablas klarigi eĉ la etajn nuancojn de la monaĥeja vivo. Krome okazis ankaŭ kelkaj duontagaj ekskursoj al apudaj urboj kaj bienoj.

Interesa trajto de la rusia SES estis la internacieco de ĝia organiza teamo: malkutime por Esperanto-aranĝoj, la eksterlandaj organizantoj grandparte transprenis eĉ tiajn taskojn kiel loĝigo, eja mastrumado kaj similaj, tradicie plenumataj de la LKK.

Faris bonan laboron ankaŭ kelkaj lokaj teamanoj. Aparte notindas la knabinoj, kiuj heroe ĉiutage kunordigis la programerojn kaj organizis la kunvenojn en gufujo kaj ĉe la lignofajro.

Organizi SES en Rusio estis vere kuraĝa decido. Tiu eksperimento sukcesis kaj mi esperas, ke tio estas nemalbona komenco por ke SES ekmarŝu tra la mondo per firmaj paŝoj, konkerante unu landon post la alia.

UK: Plurteme

Gersi Bays, eldonisto kaj verkisto

En Bonaero la Komitato de UEA elektis la faman brazilan esperantiston Gersi Bays (1934) kiel Honoran Membron de UEA.

Bays eklernis Esperanton en 1947 per germanlingva gramatiko trovita en la lerneja biblioteko. Li estas membro de UEA ekde 1952 kaj dumviva membro ekde 1978. En 1980 li fondis la eldonejon Fonto, kiu fariĝis unu el la plej gravaj eldonejoj en la historio de Esperanto. Ĝi aperigis plurajn dekojn da libroj en Esperanto, originalaj kaj tradukitaj, i.a. kvar en la Serio Oriento-Okcidento de UEA (La Luzidoj de Luís Vaz de Camões; Cent jaroj da soleco de Gabriel García Marquez; Antologio latina 1-2, komp. G. Berveling; Leteroj de Paŭlo kaj lia Skolo). Li mem verkis la originalan romanon La profeto el Pedras (2001), kiu ĉi-jare aperis ankaŭ angle ĉe Mondial. En 1996 la eldonejo ricevis la FAME-kulturpremion.

De 1980 ĝis 2006 Bays eldonis 312 numerojn de la beletra revuo Fonto. Ekde 1990 ĝi publikigis la verkojn premiitajn en la Belartaj Konkursoj de UEA. Bays estis administranto-kompostanto de Scienca Revuo en 1978, administranto de la filozofia revuo Simpozio (1983-1992) kaj kunlaboranto de Monato. Li estis akademiano de 2001 ĝis 2010.

Sponsoru spektaklon

Por festi la 100-an Universalan Kongreson en Lillo

Sponsoru spektaklon en la UK 2015 — kaj tiel rekonu la gravecon de la kultura vivo de Esperanto.

La jaro 2015 havos specialan signifon por la parolantoj de Esperanto ĉar en tiu jaro okazos la centa Universala Kongreso de Esperanto. La Esperanto-movado estas en multaj rilatoj kultura movado: ekde la komenco, oni produktas en Esperanto tradukitajn kaj originalajn verkojn literaturajn; ekde la fruaj jaroj, oni ludas teatraĵojn en Esperanto — ekzemple en la UK. Esperanto estas uzata en muzikaj verkoj — ekde la pola opero Halka, kiu estis prezentita en la UK en Krakovo en 1912, ĝis JoMo kaj Kim Henriksen kaj aliaj. Kaj kompreneble Esperanto estas uzata en plej vasta senco por renkontiĝoj inter la kulturoj kaj interkultura kompreniĝo.

De tempo al tempo necesas memorigi nian E-publikon pri la kulturaj atingoj kaj kulturaj perspektivoj de nia unika lingvo! Por festi la 100-an UK-on en Lillo, ni intencas prepari aparte buntan kulturan programon — eĉ pli abundan ol povus kovri la normalaj kongresaj kotizoj. Por atingi tion, ni malfermis ĉe UEA apartan Kulturan Fonduson por la 100-a UK kaj komencis kolekti financajn kontribuaĵojn por povi inviti artistojn, verkistojn kaj aliajn kulturajn figurojn ĉeesti la kongreson. Ĝis nun ni kolektis €1 500. Ĉu ankaŭ vi deziras subteni nian E-kulturon per tiu ĉi nova iniciato? Ni ja esperas, ke jes! Vi povas senpere kontribui al la Kultura Fonduso aŭ, se vi deziras, nomi apartan aranĝon, artiston aŭ spektaklon, kiun vi aparte dezirus subteni per via kontribuo. Ni niaflanke identigos vian nomon kun la koncerna programero.

Mesaĝo de Louis C. Zaleski-Zamenhof al la 99-a UK en Bonaero

Sinjoro prezidanto, estimataj gesinjoroj, karaj geamikoj, vi alvenis el diversaj, malproksimaj landoj al la bela urbo Bonaero, la ĉi-semajna ĉefurbo de Esperantujo, por kongresi kaj trovi respondon al la kongresa demando: “Ĉu la nepoj nin benos?”

Fakte, vi ŝatus trovi ne nur la respondon sed ankaŭ la solvon, por ke ili efektive nin benu!

Mi mem estas nepo, sian avon benanta — do, ĉe la avo la rimedon mi serĉas. Tiun rimedon mi ĵus trovis en poemo lia:

Obstine antaŭen! La nepoj vin benos
Se vi pacience eltenos!
...rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante
ni iru la vojon celitan!

Liaj vortoj, esprimitaj antaŭ almenaŭ jarcento, daŭre estas validaj. La nepoj nin benos se, danke al nia kontribuo, ili vivos en mondo, kiu neniam plu konos militojn, en mondo de interkompreno kaj de reciproka toleremo, mondo de amikeco, mondo en kiu “la popoloj faros en konsento unu grandan rondon familian”.

Mi deziras al vi ĉiuj — kaj same al mi mem — tre sukcesan kongreson!

La Nepo

Jaro Montevideo 60: ILEI-agado

Historia evento, al kiu E-instruistoj ne povas manki

Mireille Grosjean

En la kantono Neuchâtel troviĝas la ĉefurbo Neuchâtel kaj la urbo La Chaux-de-Fonds, kie situas la sidejo de Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI), grava arkivejo pri planlingvoj fondita en 1967. En tiuj du urboj okazos la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto, de la 13-a ĝis la 16-a de majo 2015, organizata de ILEI kaj sub la aŭspicioj de Svisa Esperanto-Societo kaj Universala Esperanto-Asocio. La unua el tiuj kolokvoj okazis en Ĝenevo en 1922, la dua en Prago en 1927. La laborgrupo por pripensi la enhavon de tiu grava evento konsistas el Duncan Charters, Mark Fettes, Mireille Grosjean kaj Humphrey Tonkin. La Respubliko kaj Kantono Neuchâtel, Svislando, sendis inviton al ĉiuj ŝtatoj de la mondo.

Celoj de la Kolokvo
  • Kolekti prezenton de la nuntempaj metodoj uzataj kaj por lerni kaj por instrui lingvojn;
  • Agnoskoj de Esperanto en la diversaj instrusistemoj, diplomado pri Esperanto, estontaj paŝoj por evoluigi kaj firmigi tiun aspekton;
  • Instruista trejnado: kiel plibonigi ĝin kaj diplomi novajn instruistojn;
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri sekvoj de la lernado de Esperanto kiel elemento en politiko de multlingvismo. Elformi klarajn strategiojn ĉi-rilate;
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri la sekvoj de la lernado de Esperanto (lernhelpa efiko), ilo por enkonduko al lingvoinstruado;
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri la sekvoj de la lernado de Esperanto sur la kampoj de psikologio; akiro de interkulturaj kapabloj, solidareco, toleremo; malfermi la mondon al infanoj;
  • Kiel kaj kiom Esperanto povas kontribui al la jarmilaj celoj de Unesko kaj al UN sur la kampoj de alfabetigo kaj daŭripova evoluo;
  • Esplori diversajn pedagogimovadojn (ekz. Freinet) en rilato kun Esperanto;
  • Interŝanĝo de spertoj;
  • Renkontiĝo kun lokaj fakuloj.

Ni povas supozi, ke ne venos ŝtatestroj aŭ ministroj pri edukado, sed eble partoprenos kulturaj ataŝeoj, kiuj la tutan jaron laboras en la svisa ĉefurbo Berno.

La Kolokvo estos anoncita en la universitatoj kaj ĉiuj havos senpagan aliron al la prelegoj. Esperantistoj kaptu la okazon veni al Svislando por ekscii pri la nuntempa evoluo de la E-instruado kaj pri ĝiaj estontaj ebloj. E-instruistoj amase partoprenu tiun historian eventon. Se vi partoprenos, levu la manon.

Premio Maŭro La Torre

Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI), kunlabore kun la familio La Torre anoncas konkurson pri esplor-laboro en unu el la kampoj en kiuj laboris la karmemora prezidanto de ILEI, profesoro Mauro La Torre (1946-2010), kiu estis ankaŭ ĝia Honora Membro.

La esplor-kampoj estas:

  • Aplikoj de lingvoteknologio al Esperanto kun rezultaj vortaroj aŭ pli ĝeneralaj lingvosciencaj pritraktoj;
  • Interkultura edukado per Esperanto;
  • Instruado de Esperanto kaj iloj por instrui Esperanton;
  • Perfektigaj kursoj por instruantoj de Esperanto;
  • Retaj kursoj pri Esperanto;
  • Evoluo de la vorttrezoro de Esperanto tratempe kaj nuntempe.

La kandidato anoncu sian intencon partopreni kaj sian temon ĝis la 1-a de januaro 2015.

La ILEI-estraro kaj la familio La Torre tiam starigos juĝ-komisionon en rilato kun la temo de la esplor-laboro. La esplor-laboro devas esti dokumentita kaj priskribita en raporto de almenaŭ 20 A4-paĝoj, maksimume 30 paĝoj.

La laboraĵo estu transdonita en elektronika formo al i...@gmail.com ĝis la 30-a de aprilo 2015, kaj en papera formo (entute kvin ekzempleroj) po unu ekzemplero al la familio La Torre, al ILEI kaj al la ĵurio (la kandidato ricevos la korespondadresojn de la ricevontoj).

Antaŭ la 30-a de junio 2015 okazos la anonco pri la gajninto, kiu devos sendi ok paperajn ekzemplerojn de sia laboraĵo, tio estas po unu, al diversaj gravaj bibliotekoj en la mondo laŭ la programo de ILEI “Ni Savu Niajn Semojn”.

La premio konsistas el sumo de 500 EUR. ILEI retenas al si la rajton eventuale aperigi la gajnintan raporton.

La premio estos transdonita la unuan fojon en la jaro 2015 okaze de la 48-a ILEI-konferenco en Oostende, Belgio, kaj anoncita dum la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en Lille, Francio. La konkurso okazos poste ĉiun duan jaron. En ĉiu konkursjaro la premio estos transdonita en la tiujara konferenco de ILEI. En la samjara Universala Kongreso de Esperanto ILEI vaste diskonigos kaj la premion kaj la gajnintan verkon. Ekzistas interna regularo inter ILEI kaj la familio La Torre pri la starigo, konsisto kaj laboro de la ĵurio.

Interlingvistiko: Poznano

Amu Poznanon!

Ĵenja Amis

“Tiu kurso montris al ni, ke Esperanto estas fenomeno multe pli riĉa ol ni povis imagi”, diras Ivan Colling, el Brazilo. Juna esperantisto (27-jaraĝa), docento pri inĝenier-arto, li studas — kun sia edzino — interlingvistikon en Poznano, Pollando, kaj post la studoj li planas daŭre labori pri Esperanto universitatnivele kaj eble doktoriĝi pri Esperanto en Poznano.

Ivan estas unu el multaj diplomitoj pri Interlingvistiko kaj Esperantologio, programo, kiu ekzistas jam 16 jarojn (ekde 1998) kaj kiun ofertas la Universitato Adam Mickiewicz (UAMAMU), unu el la plej grandaj kaj prestiĝaj polaj universitatoj. “Amu tiun ĉi universitaton! Ĝi estas unika, ĉar ĝi proponas interlingvistikajn studojn, pri kio ne povas fanfaroni multaj aliaj landoj”, diras la gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj, Ilona Koutny, farante aludon al la Esperanta mallongigo, AMU. Amo kaj pasio al Esperanto kaj interlingvistiko, same kiel laboremo kaj sindediĉo, estas ankaŭ tio, kio kunigas en Poznano tiun grupon el pli ol dudek homoj de diversaj profesioj kaj aĝoj, kiuj venas al Poznano de tiom malproksimaj landoj kiel Brazilo, Usono kaj Irano. “Nur en tiu programo eblas klerigi niajn aktivulojn ĝis la grado, kiun oni povus atendi de la homoj de la 21-a jarcento, kiuj ambicias ŝanĝi la mondon”, diras la UEA-prezidanto kaj ESF-estrarano Mark Fettes, kiu subtenas la klopodojn de Ilona kaj ŝia teamo ekde ĝia komenco.

En bela kaj antikva urbo, Poznań, la studentoj havas vere unikan ŝancon ricevi kompleksan edukon pri planlingvoj kaj interkultura komunikado, kompareblan kun filologiaj studoj de aliaj lingvoj, diras Ilona Koutny: “Kadre de interlingvistiko ni studas naciajn, etnajn lingvojn, kaj ankaŭ internaciajn planlingvojn, kiuj volis solvi la problemon de internacia komunikado. Kompreneble, la studoj fokusiĝas al la plej disvastiĝinta planlingvo, Esperanto, kaj ĝiaj literaturo, kulturo, historio kaj diversaj praktikaj flankoj (de la lingvo)”. Kvankam la plejparton de la laboro la studentoj faras malĉee, oni devas veni kaj persone ĉeesti la universitatan sesion dufoje jare, en februaro kaj septembro, kiam oni havas nemaltrafindan ŝancon persone konatiĝi kaj amikiĝi kun aliaj studentoj kaj profesoroj, sed tio aldonas la neceson pagi la vojaĝkostojn du-foje jare; entute, sesfoje dum tri jaroj. Do, eĉ se la studkostoj ne tro altas (460 eŭroj por A-landoj kaj 175 eŭroj por B-landoj, semestre), por studentoj de foraj landoj, ekzemple Brazilo, la ĉefa elspezo fariĝas la kosto de la aviadilbileto: ofte, pli ol mil eŭroj por unu vojaĝo.

ESF, la fondaĵo kiu strebas (inter aliaj celoj) altigi la sciencan nivelon de Esperanto kaj ĝian prestiĝon en universitatoj, jam de jaroj finance subtenas tiun bonegan programon, kaj ĉi-jare ĝi planas donaci pli ol antaŭe kaj instigi aliajn esperantistojn fari la samon. Aldone al la ĉi-jara kaj al la venontjara planita subvencio de $5 000, ESF lanĉas specialan donacprogramon “AMU Poznanon”: por ĉiu eŭro (dolaro, eno, realo ktp.) donacita de esperantistoj al la Interlingvistikaj Studoj en Poznano, ESF aldonos samvaloran donacon. Do, se vi donacos 10 eŭrojn kadre de tiu ĉi kampanjo, ESF donacos pliajn 10 eŭrojn, kaj se vi donacos 100 eŭrojn, ESF aldonos 100 pliajn eŭrojn al la programo ktp. Do, anstataŭ la planitaj $5 000 nur de ESF, la programo povas ricevi aldonajn $5 000 pere de la donacoj de la esperantistoj — do $10 000 entute, en 2015! Tiu mono helpos al esperantistoj, kiuj bezonas tian helpon, pagi la stud- kaj vojaĝkostojn. Por kelkaj el ili la flugdistanco estas pli ol 10 mil kilometroj, kaj nur amo ne sufiĉas. Al amo pri Poznano estas necese aldoni $10 000. Vi povas donaci rete (esperantic.org/amu) aŭ per la UEA-konto esfo-p (donacante per UEA, nepre menciu “por AMU Poznanon” kaj samtempe sciigu al a...@esperantic.org pri la farita donaco) — en ambaŭ kazoj ESF faros egalvaloran donacon. Eksciu pli pri Interlingvistikaj Studoj en Poznano ĉe http://www.amu.edu.pl/~interl/.

Instruista kaj interlingvistika grupoj kun Ilona Koutny, Stefan MacGill, Istvan Ertl kaj Katalin Kovacs.

Jaro Montevideo 60: Scienco

Genetiko de la origina peko

Joseph van der Vleugel

Profesoro Christian de Duve de la katolika universitato de Louvain-La-Neuve (Belgio), Nobelpremiito pri medicino en 1978, verkis interesajn librojn post sia emeritiĝo. Inter ili la libro titolita Genetiko de la origina peko* traktis precize la kongresan temon de la UK en Bonaero: “Ĉu la nepoj nin benos: Streboj al daŭripova estonteco”. La subtitolo estas speciale signifoplena: La pezo de la pasinteco sur la estonteco de la vivo. La libro enhavas kvar partojn. La unuaj du partoj klarigas, ke evoluo estas fakto, kies ĉefaj faktoroj estas la natura selektado kaj la heredaĵo. La natura selektado estas procezo, kiu tendencas rezultigi, ke transvivas la vivuloj plej adaptiĝemaj al la kondiĉoj sub kiuj ili vivas, dum malplej adaptiĝemaj formoj malaperas — laŭ Darvino la plej grava faktoro por la evoluo de la specioj. La libro prezentas grafikaĵon priskribantan la volumenon de la cerbo de la homenoj dum la lastaj 8 milionoj da jaroj, ekde Australopitecus africanus (480 cm³) ĝis homo sapiens sapiens (1 300 cm³). Tiu signifoplena grafiko montras la pligrandiĝon de la cerbo de la vice venintaj homenoj. Estas evidente, ke la rapideco de la pligrandiĝo de la cerbo estas grandega kaj ke tiu pligrandiĝo fariĝas laŭŝtupe. La sukceso de la homenoj estis grandioza. El ĉiuj animaloj kiuj ekzistis en la mondo, ili estas la solaj kiuj kapablis invadi la tutan mondon.

* En la franca: Génétique du péché originel, Odile Jacob, 2010, Paris, ISBN 9782738124968; En la angla: Genetics of Original Sin: The Impact of Natural Selection on the Future of Humanity (Yale University Press 2010) ISBN 978-0-3001-6507-4

Ili komencis en Afriko kiel malgrandaj bandoj serĉantaj nutraĵon por plu vivi kaj finis kiel mastroj de la mondo. Oni taksas la nombron de la homoj antaŭ 500 000 jaroj je 3 000, antaŭ 200 000 jaroj je 10 000, antaŭ 10 000 jaroj je 7 000 000, en 1600 je 50 000 000, en 1830 je 1 000 000 000, en 1930 je 2 000 000 000, en 1970 je 4 000 000 000, en 2009 je 6 500 000 000, eble en 2050 je 9 100 000 000. Kelkmiloj da homoj donis al la mondo pli ol 6 miliardojn da loĝantoj. Sed tiu grandega sukceso kostas: la prezo estas elĉerpado de riĉofontoj, perdo de biologia diverseco, senarbigado kaj dezertiĝo, ŝanĝiĝo de la klimato, krizo de energio, poluado, urba troloĝateco, konfliktoj kaj militoj. Laŭ profesoro de Duve, la natura selektado respondecas pri tiuj problemoj, kiuj minacas la vivon sur la tero. Efektive la biodiverseco kaŭzas konkuradon inter la diversaj vivantaj grupoj por la diversaj vivrimedoj, riĉofontoj. La venkontoj estas grupoj de vivuloj, kiuj estas la plej bone adaptitaj al tiuj specialaj kondiĉoj por postvivi kaj nepre reproduktiĝi. Do, la natura selektado estas aŭtomata, tuja adaptiĝo al la momentaj kondiĉoj por vivi kaj naski. Antaŭ 200 000 jaroj bandoj de 20 ĝis 50 homoj vivis en savano aŭ en arbaro serĉante nutraĵojn (fruktojn, bestojn) aŭ aliajn vivrimedojn. Tio estis la plej grava okupo. Kiaj estis la kvalitoj, kiujn ili bezonis?

Ili devis atenti du aferojn: unue protekton de la grupo (tio estas, interna grupa solidareco, ĉar individuo bezonas helpon de alia en la grupo), due kapablon batali kontraŭ predantoj t.e. la aliaj grupoj dezirantaj la samajn vivrimedojn. Do kiam ili renkontis aliajn bandojn, ili ekkonfliktis. Hodiaŭ okazas la sama afero, nur la grupoj ŝanĝiĝis: ili estas nun naciaj, religiaj, komercaj, kulturaj, opiniaj ktp. Grupa solidareco kaj intergrupa agresemo ekzistas ankoraŭ nuntempe, ĉar la genoj ne ŝanĝiĝis. Niaj genoj ne ŝanĝiĝis ĉar ne estas kaŭzo por tio. Laŭ profesoro de Duve la edena ĝardeno kaj la origina peko estas inventitaj eksplikoj de tre sagacaj, akrasentaj antaŭuloj, kiuj jam suspektis nian inklinon al egoisma sinteno. Inspirite de tiu klarigo, profesoro de Duve sugestas sep opciojn por savi nian mondon. La pli teoria estas pligrandigi nian cerbon kaj la pli praktika: la limigo de naskiĝoj. Estas rimarkinde, ke kelkaj prelegoj de IKU kaj ĉiuj prelegoj de la kvar podiaj diskutoj pri la kongresa temo kongruis kun la ĉefaj sugestoj de profesoro de Duve. Sen aliro al la sama ekspliko, multaj prelegantoj konkludis sammaniere, precipe pri la neceso de edukado por garantii daŭripovan estontecon.

[FORIGITA!: bildo]

Joseph van der Vleugel estas emerita kuracisto, doktoro en medicino kaj licenciulo en dentaj sciencoj de la Katolika Universitato de Loveno (Belgio)

Forpasoj

Andrzej Grzębowski (1942-2014) mortis subite la 1-an de aŭgusto en Bonaero, kie li partoprenis en la 99-a UK, aktive kontribuante al diversaj diskutoj. Magistro pri historio, li estis lektoro pri Eo en la Universitato Nikolao Kopernik en Toruń 1966-1975. Junaĝe li aktivis en Pola E-Junularo, i.a. kiel prezidanto 1967-1970, kaj estis komitatano de TEJO 1964-1968 kaj vicprezidanto 1968-1970. En la monda movado li precipe famiĝis kiel energia kaj ideoriĉa organizanto de turismo. Li estis prezidanto de la asocio Monda Turismo de 1973 ĝis ĝia malfondo en 2003. De 1983 ĝis 1993 li estis direktoro de la Buroo de E-Turismo “Esperantotur”, organizante amason da ekskursoj al ĉiuj mondopartoj kaj al E-renkontiĝoj, i.a. UK-oj. En 1991 Grzębowski fondis en Bydgoszcz la altlernejon Internacia Studumo pri Turismo kaj Kulturo, kiu fariĝis filio de AIS. Li mem estis adjunkto de AIS. Li fondis kaj gvidis ankaŭ Internacian Centron pri Turismo kaj Kulturo (1998) kaj la Internacian Klubon “Esperantotur” (2002). Prezidanto de la Filio de Pola E-Asocio en Bydgoszcz li estis 1972-1993. Li estis ankaŭ ano de la Ĉefa Estraro de PEA. Li membriĝis en UEA en 1961 kaj estis ĝia komitatano 1973-2004. En 2011 UEA distingis lin per Diplomo pri Elstara Agado. PEA elektis lin sia honora membro.

Pedro Pablo Lamas Díaz (1929-2014) forpasis la 17-an de julio en Ciego de Ávila (Kubo). Li unuafoje kontaktiĝis kun E-o en 1948, sed li vere lernis ĝin en 1962, kiam li instruis en komerca lernejo. Li senĉese agadis por disvastigi ĝin en Kubo per radioelsendoj, gazetaro, instruado kaj ankaŭ per personaj intervenoj ĉe la Ministerio pri Edukado. El tio rezultis la fondo de la nuna Kuba E-Asocio en 1979. Lamas Diaz estis peranto de UEA 1971-1974. Li kunlaboris ankaŭ kun ILEI kaj flegis la disvastiĝantan movadon en sia provinco. Sian vastan E-bibliotekon li disponigis ankaŭ al aliaj. Decembre 1987 li partoprenis la unuan kongreson de KEA, en kiu oni nomis lin Honora Membro de KEA. En la 75-a UK en Havano (1990) li fariĝis ankaŭ Honora Membro de UEA.

Evaldo Pauli (1925-2014) forpasis la 17-an de aŭgusto en Florianópolis (Brazilo). Li estis profesoro pri filozofio de la Federacia Universitato de Sankta Katarino 1955-1985 kaj instruis ankaŭ en la Universitato de “Vale do Itajaí” (UNIVALI) 1970-1977. Li membris en la Brazila Akademio de Filozofio, Historia kaj Geografia Instituto de Sankta Katarino, Beletra Akademio de Sankta Katarino kaj Akademio Internacia de la Sciencoj San-Marino. En la 68-a UK en Budapeŝto (1983) li fondis Filozofian Asocion Tutmondan, kies prezidanto kaj ĉefa motoro li ĉiam restis. Samjare li lanĉis la filozofian revuon Simpozio, por kies eldonado li starigis la Kulturan Fondaĵon Simpozio. Ĝis 2007 aperis 47 numeroj. En Simpozio Pauli komencis grandan projekton de filozofia enciklopedio en E-o. Krom multaj libroj en la portugala, li aperigis en E-o la verkojn Rekta pensado (1984), Pri dubo kaj certeco (1984), Enkonduko en la kategoriojn de Aristotelo (1983) kaj Mil jaroj de kristana filozofio (1985). Li verkis ankaŭ la lernolibron Baza Esperanto / Esperanto básico (1985). Ekde 1984 Pauli estis delegito kaj fakdelegito pri filozofio. De 1986 ĝis 1992 li estis komitatano A por Brazila E-Ligo. En 2002 li estis elektita Honora Membro de UEA.

Revuo Esperanto 2014 11

La peza lukto por Esperanto kaj la lingvaj rajtoj: Por atingi la zeniton de la pozicioj ĉe la internaciaj organizoj, la esperantistoj devas ellerni la arton sori kiel elefanto. KRIO estu la lernejo!

M60: La unuaj landaj kaj fakaj asocioj jam sin anoncis kun siaj planoj por la Jaro Montevideo 60

Universitataj profesoroj docentoj kaj fakuloj jam povas sendi proponojn al IKU 2015

Dek Demandoj: Mireille Grosjean prezentas la revojn, problemojn, planojn kaj atingojn de ILEI

La junularan vervon en Kubo kronikas Ariadna Gutiérrez. Esperanto bonvenigas kronikojn de la E-agado kaj de nia historio

Malferme

Ni ne enfermiĝu en tradiciaj konvencioj

Fabrício Valle

La mondo ŝanĝiĝis radikale, sed nia movado restis la sama!

Lazaro Ludoviko Zamenhof estis granda homarano, kiu sin oferis por venkigi novan ideon. Fronte al la malnova demando pri la internacia lingvo, li preferis trairi la vojon de la avangardaj pensuloj kiel Lejbnico, Kartezio kaj aliaj, sed en la praktiko. Trarompante la homan inercion, li aŭdace ennoviĝis, iniciatante planitan lingvon! La kontinuecon de tiu historio ni konas!

Nu, 127 jaroj post la aŭdacaĵo de Zamenhof, ĉe la sojlo de la 60-jariĝo de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto kaj de la 100-a Universala Kongreso, endas mediti pri la kaŭzoj de la movada krizo, dum Esperanto mem viglas, kiel rekonate de ĉiuj. Kial UEA perdis sian grandan influon de la pasinto kaj kial ĝia membraro ŝrumpas? Kial la internacia ne-registara organizaĵaro baraktas pro lingvaj baroj, se ni havas por ĉiuj admirindan malbaraktilon? Tiuspecaj demandoj abundas, do ni iru rekte al la provo elkompreni la kernon de la problemo kaj proponi elirejojn, kiel nia kuracisto siatempe sentime estis proponinta al la problemo de la interpopola komunikado.

Ĉiuj konsentos, ke la granda misio de la E-movado ĉiam estis agadi per la ĝisfunde bakita kaj nedisigebla paro “diskonigo-kaj-instruo” de Esperanto, nepre inkludita kiel ĉefa celo en la statuto de ĉiuj E-centroj, senescepte! Havante grandegan forton, per tiu paro ni kapablis vivantigi Esperanton spite al ĉiuj kontraŭantaj fortegoj. La problemo estas, ke la forto de la movado elĉerpiĝis, post kiam ĝi brile plenumis sian grandan historian mision, bazitan sur tiu emblema paro, samtempe al grandskala kaj furora fenomeno: la tutmondiĝo kun siaj teknologio de informado kaj komunikado (TIKO), kreskanta interŝanĝo inter la popoloj, tendenco al unuiĝo de nacioj en politikan kolektivon, kiel Eŭropa Unio.

La mondo ŝanĝiĝis radikale, sed nia movado restis la sama! Iu enradikiĝinta samideana konvenciismo alkroĉas al ni tute rigidan bildon pri ĝi, kun la dogmo, ke la diskonigo-kaj-instruon de Esperanto ĉiam devas esti la nura celo de nia tuta agado, nenian lasante spacon al la agado per Esperanto. Tio postulas klarigon: dum la longa periodo de senĉesaj klopodoj por vivantigi Esperanton, la paro pozitive kernis kaj ja ne estis aliaj ag-motivoj por la samideanaro, krom la paro, kiu konsistigis neallaseblan strategion por la vivantigo de nia lingvo. Sed post la brila plenumado de sia historia misio, la tradiciaj E-centroj dronis en marasmomaro, dum Esperanto preskaŭ nur per si plu viglis kaj ekspansiis. Nia lingvo jam estas senrevene vivanta kaj ne plu bezonas centralizitan movadon, piramide organizitan. Nuntempe unu sola homo — per TIKO — povas fari multe pli ol tradiciaj E-centroj rifuzantaj ĝisdatigi sian strategion. Neniu nepre bezonas ĉeesti kunsidojn en iu ajn E-centro por babili en Esperanto. La globa vilaĝo invadis nian hejmon, nian laborejon kaj tiel estiĝis la fermento de la situacio kiu senmovigis la E-movadon.

Do, ne per la regularo de la unua periodo, tiu de la vivantigo de nia lingvo, ni devas agadi. Kelkaj aferoj konservindas, alivorte, ni ne povas abrupte deklari eksterman militon al niaj tradiciaj labormanieroj. Male, iom-post-iom, per nedubeblaj prudento kaj saĝo, ni ekhavigu al ni la socian kapitalon nepre necesan al tia grandioza entrepreno, nome, emancipi nian movadon el la altrudoj de la finiĝinta historia periodo.

En plene kuranta nova historia etapo, ni klopodu bone kompreni la novajn defiojn, kiuj nin frakasigas, reformulante nian manieron superi ilin per diversaj socialaj E-eksperimentoj. Alia fundamenta paŝo estas ŝanĝi la kernon de nia strategio: anstataŭ proponi al la mondo, ke ĝi lernu Esperanton, ni devas labori por transformi ĝin uzante Esperanto en la praktiko, tio estas, la E-movado devas engaĝi sin en la mondo, kune kun homoj kaj organizaĵoj kiuj okupiĝas pri mondavastaj temoj kiel kulturo de paco, lingvaj kaj homaj rajtoj, socia justeco, solidara ekonomio, justa komerco, sociala turismo, daŭripovo ktp.

Se rediri pri diskonigado-kaj-instruo de Esperanto, tiun paron ni devas loki en nia novelana movado ne kiel celon akaparantan ĉiujn niajn fortojn, sed kiel instrumenton por atingi diversajn aliaj celojn, ja praktikajn, ja socialajn, edukajn, kulturajn kaj eĉ ekonomiajn. Tra tiu etapo apenaŭ komencanta, Esperanto estu laborlingvo, ne celo per si mem, apartiĝinta de la konkreta bolanta mondo, kiu ja bezonas internacian lingvon, sed nur malkovros, ke ĝi ekzistas kiam ĝia aplikado estos tiel granda kiel la Zamenhofa idealismo de la esperantistaro!

La lingvan identecon ni jam havas, nun ni aldonu al ĝi per propravola engaĝita ensocietiĝo epokfaran socialan markon . Laŭ tiu ĉi idealo, ni ne plu estos samideanoj kun ununura ideo — diskonigi kaj instrui Esperanton — sed samidealanoj kun multe da idealoj, per kiuj ni kapablos transformi la mondon.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Esperanto certe ne dependas de la agnosko de la grandaj internaciaj organizaĵoj por senti sin hejme en nia vasta mondo. Ekzistas eĉ pli gravaj kaj urĝaj taskoj. Nia agado ĉe la internaciaj organizaĵoj kiel UN, Unesko kaj ĉiuj ceteraj vere utilas por ke ni akiru la favoron de similaj kunbatalantaj NROj. Tamen, kiu plendos, se ni paŝo post paŝo, post longa laboro, atingos la celon en gloro?

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Unua Alineo: AMO-3 en Ĉinio; Kreskas la nombro de virinoj; UEA-varbilo.

Dek Demandoj: Informiĝi pli funde pri la organizaĵo de la E-instruistoj, ILEI.

UEA-agado: Raporto pri la agado de UEA sur la kampo de la internaciaj organizoj, kun historia rigardo al Ligo de Nacioj

Unua Alineo

AMO-3 en Siano naskis internacian kunlaboron

UEA firme paŝis en Azio per la organizo de la Orienta Esperanto-Seminario (AMO-3) en Siano, Ĉinio, de la 16-a ĝis la 23-a de aŭgusto 2014, kun internacia gvidteamo konsistanta el diverslandaj samideanoj, nome Trezoro, Ĉielismo, Stalino, Miaohui, Nema, Chimedtseren Enkhee kaj Usui Hiroyuki. Partoprenis ĝin sesdek kvin esperantistoj el Brazilo, Koreio, Japanio, Nepalo, Mongolio kaj Ĉinio. Ne mankis esperantistoj el Tajvano. Gastigis la eventon Xian-a Esperanto-Asocio (XEA). La revuo El Popola Ĉinio (EPĈ) sendis ĵurnaliston por kunlaboro kaj prelegoj.

La tre riĉenhava programo kun amuzaj aranĝoj en ĉiu vespero kaj prelegoj sekvataj de diskutoj, pri temoj tiel variaj kiel movado, instruado, turismo, radia elsendo, religio, internacia kunlaboro, komerco, terminaro, kulturo, literaturo, historio, fervojo, ekonomio, antropologio, bitmono k.a. ne tiel glate estis plenumita, ĉar la tempo destinita al la tuta seminario ne sufiĉis.

Ĉar de longa tempo ĉinaj esperantistoj ofte krokodilas en siaj lokaj kunvenoj kaj tutlandaj kongresoj, oni starigis kiel unu el la grandaj celoj de AMO-3, ke la partoprenantoj parolu nur en Esperanto. Jen laŭdinda rezulto: la seminario estis unikaĵo en Ĉinio, ĉar ĉiuj parolis kaj ja neniu krokodilis.

Junaj vizaĝoj okulfrape videblis en Siano, ĉefe de aktivuloj kiuj ne bezonis page aliĝi. Kelkaj nepagipovaj partoprenantoj ĝuis senpagajn loĝadon, manĝadon kaj eĉ veturadon. Fakte nur duono de la partoprenantoj pagis la kotizon.

Reliefa rezulto estis, ke la seminario ja naskis internacian kunlaboron, sed aliaj bonaj rezultoj facile enlistiĝas. Tre utile estas, ke ĉiuj prelegoj troveblas en la reto ĉe http://bit.ly/1vcJYTL kaj http://bit.ly/ZDuPOY. Kelkaj senpacience demandis, kiam okazos la venonta seminario.

Trezoro HUANG Yinbao

Ĉu AMO ankaŭ en Nepalo?

Mi estas 22-a jaraĝa junulo el Nepalo kaj kun granda ĝojo partoprenis la seminarion AMO-3 en Siano, kiel reprezentanto de mia lando. Tio fariĝis granda memorindaĵo en mia vivo de esperantisto. Mi lernis multon pri Esperanto kaj pri la ĉina kulturo kaj amikiĝis kun multaj ĉinaj junuloj. Partoprenante ĉi tiun eventon mi povis praktiki la lingvon kaj akiri konojn pri nia movado kaj kiel labori por Esperanto.

Nu, mi sentas min energiplena kaj preparita por labori pli efike. Cetere, okazigo de AMO en Nepalo, espereble en la venonta jaro, estas afero pri kiu ni revas.

Pradip Ghimire

Nova varbilo vaste velu!

Baldaŭ pretos novspeca varbilo por nia Asocio kun la titolo Kaptu novan venton kun UEA. Ĝin ricevos kotizperantoj, landaj asocioj kaj kernaj aktivuloj. Ĝi estas senpage ricevebla kontraŭ peto al la Centra Oficejo por disdonado en kluboj, kursoj, E-centroj kaj renkontiĝoj (bv. indiki la petatan kvanton). Helpu distribui ĝin por diskonigi la Asocion kaj varbi novajn membrojn!

5%-a kresko en tridek jaroj. Hmm...

En la rubriko “Dek demandoj” de nia oktobra numero (p.198) Anna Löwenstein rakontis, ke kiam ŝi laboris en la Centra Oficejo, virinoj konsistigis kvaronon de la individua membraro de UEA. Laŭ la informo el la CO, de post tiam (1980) tiu proporcio iom kreskis kaj estas nun 30%. La situacio tre varias laŭlande. En Vjetnamio virinaj membroj estas plimulto (58%) kaj preskaŭ duono ili estas en Finnlando (47%), Danio (44%) kaj Svedio (43%). Super la monda averaĝo estas ekz. Japanio (33%) kaj Ĉinio (34%), sed sub ĝi troviĝas Argentino kaj Brazilo (po 26%). En Usono virinoj konsistigas nur 18% kaj en Kanado 20%. En Afriko UEA preskaŭ tute ne havas virinajn membrojn.

[FORIGITA!: bildo]

Daria Obraztsova, el Rusio, estas unu el la E-virinoj

Dek Demandoj: Mireille Grosjean

“En la nuntempa malfacila kaj streĉa etoso pro konfliktoj kaj militoj, espereble nia ŝipo plu navigos, sen ke la politika situacio venenu nian laboron. Malfacila tasko por la E-gvidantoj.”

Fabrício Valle

Mireille Grosjean estas svisa esperantisto. Ŝia denaska lingvo estas la franca, sed ŝi parolas flue la francan, germanan, Esperanton kaj variaĵon el Zuriko de la alemana (svisgermana dialekto), parolas mezbone la anglan kaj la italan kaj havas bazajn konojn de la japana lingvo, ĉar ŝi restadis entute 11 monatojn en Japanio. Ŝi estis instruistino en mezlernejo pri fremdaj lingvoj kaj specialiĝis pri interkultura edukado. En la movado ŝi estas interalie la prezidanto de ILEI. Ĉe http://eo.wikipedia.org/wiki/Mireille﹍Grosjean ekkonu pli pri tiu tre energia aktivulo de la E-movado.

1 RE: Parolu pri la grandaj defioj, kiujn ILEI alfrontas.

MG: Esperantistoj ekaperas kiel postpluvaj fungoj sub arboj, same E-instruistoj. Estas fakto, ke multaj personoj ekinstruas post la akiro de nur kelkaj bazaj konoj de nia lingvo. Tio estas en si mem tre pozitiva aspekto, tamen tiu fenomeno kreas situacion, kiu estas ne tute ideala. Grava tasko de ILEI estas helpi al tiuj instruantoj, samtempe zorgante por ne senmotivigi ilin. Plialtigo de la lingva nivelo de la esperantistaro kaj alproprigo de pli da pedagogiaj kapabloj flanke de E-instruistoj, jen du kernaj defioj por la Ligo.

Aliaj defioj estas labori mondskale kaj konvene agi en internacia medio. Respekti ĉies morojn kaj kulturon, stimuli la volontulajn kunlaborantojn, kompreni subteni la motivojn instigantaj niajn aktivulojn agi. En la nuntempa malfacila kaj streĉa etoso pro konfliktoj kaj militoj, espereble nia ŝipo plu navigos, sen ke la politika situacio venenu nian laboron. Malfacila tasko por la E-gvidantoj. Tiuj defioj vere koncernas ĉiujn aliajn internaciajn E-organizaĵojn, inkluzive de UEA.

2 RE: Kiel ILEI en la praktiko povas helpi niajn volontulajn kaj amatorajn instruantoj fariĝi pli kapablaj instruistoj?

MG: En ĝeneralaj trajtoj ILEI proponas sistemon de ekzamenoj, du revuojn, nome Internacia Pedagogia Revuo (IPR) kaj Juna Amiko (JA), eldonadon de libroj, organizadon de kursoj, seminarioj kaj konferencoj. Konkrete la revuo IPR nin ligas al niaj membroj kaj ĝia riĉa kaj informplena enhavo nutras ilin, sub la gvido de Jozefo Németh kaj lia teamo. En nia retejo aldoniĝis antaŭ nelonge nova sekcio, Pedagogiaj Dokumentoj, ĉe http://www.ilei.info/dok/peddok.php, kie instruisto povas trovi diversajn tekstojn rilate pedagogion. En nia retejo estas la paĝo Adresoj, kie aperas ligiloj al interesaj retpaĝaroj (http://www.ilei.info/adresoj/index.php?lingvo=eo). El tio oni povas konstati, ke ILEI disponigas al la E-instruantoj plej diversajn inform-fontojn, tiel ke eĉ tiuj ne povantaj vojaĝi al iu kurso aŭ al iu konferenco sentos sin regalataj per riĉa materialo. Modula Instruista Trejnado (MITE) estas en preparo; ĝi ebligos al ĉiu instruisto akiri kapablojn pri diversaj subfakoj en diversaj lokoj depende de siaj vojaĝebloj. Plurfoje ILEI kontribuis al vojaĝo de iu sperta instruisto al Afriko, ekzemple, pro la fakto, ke afrikanoj ne sukcesas partopreni niajn konferencojn kaj kursojn. Labori mondskale estas grandega defio.

3 RE: Ĉu ILEI havas financajn rimedojn por vasta kaj ĝisfunda monda agado?

MG: Certe ne. ILEI vivas de la membrokotizoj. Helpas financa disponigo de UEA, kies membraro ŝrumpas, do same ĝiaj financaj rimedoj, kio igas ĝin malgrandigi tiun financan helpon al nia organizaĵo. Krom tio UEA decidis lanĉi vastan programon: Aktivula Maturigo (AMO) — certe subtenenda strategio, same postulanta financan flegadon. Se niaj aktivuloj agados pli fervore, trafe kaj efike, la nombro de la esperantistoj kreskos; sekve tute konsekvence kreskos la plugenda kampo de ILEI.

4 RE: Se UEA mem ne povas pli funde subteni la agadon de ILEI, kion fari?

MG: Se UEA ne nutras nian organizaĵon sufiĉe, ĝi segas la branĉon, sur kiu ĝi sidas. Oni vidas, ke ILEI bezonas fortan financan subtenon por plenumi siajn taskojn. Tamen ekzistas aliaj ebloj esplorendaj: eŭropaj programoj, akiro de subvencioj ĉe ekstermovadaj instancoj, komercaj anoncoj k.s. Ni ne povas ripozi, ni devas esplori ĉiujn eblojn. Ĉiu plia membro de ILEI estas subteno, ne gravas, ĉu la nova membro estas instruisto aŭ ne, instruas Esperanton aŭ ne. Tio koncernas evidente personojn el A- kaj B-landoj. ILEI kreis la kategorion C-landoj kun tre malalta kotizo, tamen la efektivaj kostoj de la sendo de la revuo devas esti kovritaj de la Koleghelpa Kaso. Krom ĉio ĉi la estraro de ILEI nuntempe planas lanĉi donaco-kampanjojn por precizaj celoj, kiel partopreno de estraranoj ĉe ekstermovadaj establoj. Tiaj kontribuoj estus ekster la kotizoj sed en la movado.

5 RE: Se konsideri Esperanton el la vidpuntko de la esperantista ekonomio, ĉu la evoluigo de ĝia profesia instruado sub la signo de libera kaj profitcela iniciatado ne estus interesa por la planoj de ILEI?

MG: ILEI devas klopodi lertigi geinstruistojn el ĉiuj kulturoj kaj niveloj por iuj specifaj celoj. Se kelkaj el ili fondas lernejon kaj vivtenas sin per tiu instruado, ni gratulu ilin. Tamen tio ne povas esti prioritata celo de ILEI.

6 RE: Laŭ iuj en Esperantujo la lernhelpa efiko aŭ lernfaciliga valoro de Esperanto povos fariĝi fundamento de nova industrio de lingvo-instruado. Nu, laŭ tiuj, enkonduki la instruadon de fremdaj lingvoj en la E-centrojn, kiel ekstran enspezo-fonton, estus granda paŝo, sed tiu ideo estas ofte traktata kiel abomenaĵo kaj granda herezo. Ĉu prava sinteno aŭ forlasenda dogmo?

MG: Se paroli pri la lernhelpa efiko de Esperanto, ĝi estis unue traktita en Paderborn, Germanio, sen ekstermovada observado. Ĝi estis uzata en la programo de Britio “Springboard to Languages” (En Esperanto: Saltotabulo al lingvoj). Ĝi povus esti pli vaste uzata, certe. En niaj rondoj ĝi ofte ne estas prezentata adekvate kaj konvinke. Pri tiu aspekto de nia lingvo legiĝas diversaj interesaj artikoloj en IPR 2014/1. Nu, instruado de Esperanto en niaj E-centroj kune kun aliaj lingvoj aŭ eĉ aliaj studobjektoj, kial ne? Vidu la asocion Kotopo en Liono, Francio: en tiu kulturcentro oni povas studi pli ol dudek lingvojn kaj ĝi fartas finance ne brile, tamen pli bone ol ĉiuj aliaj E-centroj, kiujn mi povis mem viziti, ĉar ĝi estas plurcela (legejo, manĝejo, trinkejo, galerio kun ekspozicioj, prelegejo, debatejo, lernejo). Tio estas laŭ mi nek abomenaĵo nek herezo.

7 RE: Kio brilas en la kalendaro de la porinstruista agado?

MG: Gravega evento okazonta en la kalendaro de ILEI estas la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto, en Svislando, de la 13-a ĝis la 16-a de majo 2015. Estas oportune diri, ke invito ĝin partopreni disiris de svisa kantono, ja ŝtato, al ĉiuj ŝtatoj de la mondo. Tio okazis la 30-an de aprilo 2014. Preparlaboroj estas survoje.

Alia grava paŝo estas la nova trijara programo en Poznań, Pollando, nome Interlingvistikaj Studoj en la Universitato Adam Mickiewicz. El la 26 gestudentoj, kiuj partoprenis la unuan surlokan semajnon en septembro 2014, certe granda parto fariĝos lertaj instruistoj okaze de la specialiĝo en la tria jaro. En tiu programo kunlaboras “Edukado Net” (www.edukado.net).

Fine la 48-a ILEI-Konferenco okazos en Oostende, Belgio, ĵus antaŭ la jubilea UK kaj proksime de ĝi; certe tiu tutsemajna renkontiĝo pri instruado estos abunde frekventata kaj havos buntan kaj allogan programon. Niaj gekolegoj en Belgio laboras tiucele.

8 RE: Kiu kontinento estas la plej promesplena por la ILEI-agado?

MG: Oni kutimas kredi, ke la movado en Eŭropo estas forta kaj solida. Tamen aperas tre dinamikaj asocioj en regionoj de la mondo ekster Eŭropo. Ekzemple Burundo en Afriko kaj Brazilo en Sud-Ameriko. Laste aldoniĝis kvar novaj sekcioj al ILEI okaze de la 47-a Konferenco en Urugvajo: DR Kongo, en Afriko kaj Irano en Azio, krom du en Eŭropo, Hispanio kaj Bulgario. Do la nombro de la sekcioj de ILEI saltis de 35 al 39, kio signas bonfarton, malgraŭ tio, ke kelkaj sekcioj dormas aŭ malkreskas. Do, ni devas konstante rilati kun niaj sekcioj kaj sproni ilin; ni devas motivi niajn membrojn. ILEI ne havas specialan strategion por iu kontinento. Ni laboras mondskale kaj adaptiĝas al la cirkonstancoj; foje iu momento aŭ loko montriĝas favora, do tiam ILEI ekpaŝas.

9 RE: Kiujn konsilojn vi havas por gvidi esperantistojn tra la ĝisfunda ellerno de Esperanto? Proponu metodon, por ke aspirantoj al plena regado de Esperanto atingu la celon.

MG: Tio multe dependas de la ebloj de ĉiu persono kaj de ties loĝloko. Mi ne povas sugesti al afrika junulo veni al UK, al Eŭropo, ĉar li ne ricevos vizon por tio. Do ĉiam oni devas adaptiĝi al la lokaj cirkonstancoj antaŭ ol doni konsilojn. Pro tio la retejo de ILEI proponas pedagogiajn dokumentojn, kies legado povas helpi kaj al lernanto kaj al instruisto. Plena regado ne eblas, sed akcepteblas paroli pri bona praktiko kaj flua uzo de la lingvo. Ĉiu povas — vere devas! — perfektigi sin per legado, verkado, aŭskultado de retradioj, parolado en loka klubo, frekventado de kursoj kaj eĉ per enmensa ekzercado dum paŝado aŭ duŝado. Komencanto devas trovi pli lertan parolanton kaj proponi al tiu persono la frazojn imagitajn en lia interna babilado. Mezulo trovu pli spertan parolanton, ĉar ĉiam devas esti ia nivelo-diferenco, ne nepre granda. Per tiuj korektadoj la lernanto antaŭeniras paŝon post paŝo, forlasas la erarojn, malkovras la uzendajn strukturojn. Neniu “atingas la celon”, neniu povas finfine fanfaroni, ke “nun mi regas la lingvon”. Lingvo estas senfina arbaro, bunta kaj densa, tra kiu oni promenadas kolektante fruktojn, foliojn, radikojn; ĉiam la lingvo subite montras ion nekonatan, ion surprizan. Ofte iu eŭropano surpriziĝas legante frazkonstruon de alikontinentulo aŭ de denaskulo kaj ja tio faras la uzon de la lingvo tiom interesa kaj riĉa. Kaj ĉi tie mi parolas pri formoj, esprimoj, parolturnoj. Kompreneble, ankaŭ rilate la enhavon oni ekscias pri aferoj mirinde interesaj.

10 RE: Ne-esperantista lingvo-instruisto, sciante, ke vi estas prezidanto de Ligo de E-instruistoj, demandas vin: “Kial mi lernu Esperanton?”

MG: Esperanto havas travideblan kaj logikan strukturon. Por instruistoj de fremda lingvo tiu sperto povas esti tre riĉiga; tiu kono de lingvo klare strukturita gvidos ilin al pli efika instruado de iu ajn lingvo. Tio ne signifas, ke oni mencios Esperanton okaze de sia instruado de la hispana aŭ de la rusa, sed la travidebleco de Esperanto faciligos al tiuj scivolemaj instruistoj prezenti la lingvajn fenomenojn per pli trafaj klarigoj. Plie Esperanto estas fenestro al la tuta mondo. Uzante la reton de la Ligo ĉiu lingvo-instruisto povas interŝanĝi pedagogiajn spertojn kaj informojn pri foraj kulturoj kun aliaj instruistoj tra la tuta mondo. Tio estas tre riĉiga travivaĵo.

Interlingvistiko por Esperantistoj (4)

La fratoj de Saussure kaj Esperanto

Federico Gobbo

La familia nomo de Saussure estas grava en la svisa medio. Horace-Bénédict (1740-99), geologo kaj fizikisto, estis tiel grava, ke lia vizaĝo eĉ aperas sur la monbiletoj de dudek svisaj frankoj, dum lia usona kuzo Henry William (1763-1839) estis granda politikisto de la Usona Federisma Partio kaj kunlaboranto de la prezidento George Washington. Henri (1829-1905), zoologo kaj entomologo, havis kvar filojn: la plej aĝa estis Ferdinand (1857-1913), la patro de la moderna lingvistiko, kaj la plej juna René (1868-1943), matematikisto kaj la unua esperantologo. Ĉi tiu artikolo intencas prilumi la rilatojn inter la du fratoj de Saussure kaj Esperanto. Ne temas pri nura biografia priskribo: la celo estas komprenigi la rilaton inter lingvistiko kaj Esperanto, kompleksan ekde la komenco.

En 1906 Ĝenevo estis urbo kie la ideoj por monda paco estis jam bone konataj, ĉefe pro Henri Dunant, la ĝenevano kiu ricevis la Nobel-Premion pri Paco pro la fondo de la Ruĝa Kruco. En tiu jaro okazis tie la dua Universala Kongreso, elstara ĉefe pro la parolado de Zamenhof, kiu substrekis la internan ideon kiel kernan esencon de esperantismo. Laŭ propra eldiro, René partoprenis la kongreson tute hazarde kaj ekde tiam li vigle aktivis en la Esperantan aferon. Sed ĉu tio veras? Laŭ atesto de Edmond Privat (1889-1962), René estis sendita de la frato Ferdinand kiel observanto, ĉar Ferdinand timis pri sia universitata kariero [Künzli 2001]. Ĝuste en 1906 okazis la unua kurso pri ĝenerala lingvistiko, kiu post la morto de Ferdinand famigis lin mondskale (legu en la skatolo). Oni ne scias ĉu Ferdinand vere pristudis Esperanton, sed fakto estas, ke troviĝas du eksplicitaj mencioj de Esperanto en la kursolibro. La unua temas pri la fundamenta koncepto de “semiotika vivo” [de Saussure 1997, mia traduko]:

“La leĝo pri lingvo-ŝanĝiĝo estas tiel imperativa, ke ĝi validas eĉ okaze de artefaritaj lingvoj. Kiu ajn kreas lingvon, regas ĝin nur ĝis ĝi disvastiĝas: ekde la momento kiam ĝi plenumas sian mision kaj iĝas ĉies propraĵo, la regado fariĝas neebla. Oni prenu Esperanton kiel ekzemplon. Se ĝi sukcesos, ĉu ĝi povos eskapi de la imperativoj de la leĝo? Kiam lanĉita, estas tre probable, ke Esperanto eniros sian plenan semiotikan vivon. Tio signifas, ke ĝi evoluos laŭ la leĝoj [de ĉiuj lingvoj] kiuj havas nenion komunan kun la leĝoj de ĝia logika kreado, kaj ne povos retroiri.”

René bedaŭrinde ne komprenis ĉi tiun intuicion de Ferdinand. Kiel asertis Tullio de Mauro, redaktinto de la kritika eldono de la kursolibro de Ferdinand [de Saussure 1997], lingvo estas porĉiame ekvilibro inter du malsamaj fortoj: la “spirito de la paroĥismo”, kiu garantias la koheron de la komunumo, kaj la “forto de la komercaj interŝanĝoj”, kiu permesas al la lingvo fariĝi influhava. Esperanto ne estas escepto: Esperanto transvivis la atakojn de la konkurantoj en la dudeka jarcento danke al la kohero de la komunumo. Kiam la lingvo eniras la semiotikan vivon, la strukturo ne plu estas tuŝebla: reformoj povas pluvivi nur arigante ĉirkaŭ si apartan komunumon.

Hazarde aŭ malhazarde, en 1906 René ĝisoste esperantistiĝis. Fakte, la lanĉo de Universala Esperanto-Asocio en 1908 sukcesis ankaŭ pro la konkreta helpo de René, kiu ludonis la unuan oficejon en Ĝenevo, kaj redaktis la organon Internacia Scienca Revuo kune kun Edmond Privat kaj Hector Hodler (1887-1920), la fondinto de UEA. René volis ŝanĝi la mondon, ne nur tra la lingvo: li proponis en 1907 tutmondan monunuon, nomatan “spesmilo”, por eviti internaciajn financajn krizojn. El la esperantologia vidpunkto, René publikigis broŝurojn kaj libretojn en la franca [de Saussure 1910] kaj en Esperanto [de Saussure 1915] por defendi la lingvon kontraŭ la atako de Louis Couturat, laŭ kiu la morfologio de nia lingvo bezonis profundajn reformojn, kiuj fine kondukis al la historie plej grava reformo de Esperanto, nomata Ido [Couturat 1907].

Danke al la interŝanĝo de ideoj kun la franca esperantisto Théophile Cart, lektoro de la franca lingvo ĉe la Universitato de Upsalo en 1891, René prilaboris sian vortteorion, kiu pretiĝis en 1915. Ni vidu ĝian kernon, el la sekcio Vortanalizo:

B.8. Multaj vortoj ankaŭ, kvankam ne sinonimaj, estas dependaj unu de la alia pro sia signifo mem. Ekzemple, la radiko ‘pom’ estas dependa de la radiko ‘frukt’, ĉar la speciala ideo <pom> entenas en si mem la pli ĝeneralan ideon <frukt>; siavice la ideo <frukt> entenas la pli ĝeneralan ideon de <aĵ> konkreta, kiu finfine entenas la ĝeneralan ideon substantivan <o>. Resume, en vorto <pom> sin kaŝas la diversaj ideoj: pom(frukt)(aĵ)(o).”

Komparu ĝin kun la dua mencio de Esperanto en la kursolibro de Ferdinand [de Saussure 1997]:

En ĉiu lingvo do oni povas trovi produktemajn kaj sterilajn vortojn, kaj la proporcio inter la du grupoj povas varii. Tio ĉi reportas nin finfine al la distingo [...] inter lingvoj “leksikemaj” kaj lingvoj “gramatikemaj”. En la ĉina, la plejmulto da vortoj estas nedisigebla; male, en artefarita lingvo, preskaŭ ĉiuj estas analizeblaj. Esperantisto havas la plenan liberon konstrui, per konata radiko, novan vorton.

Miaopinie estas evidente, ke la esperantologiaj studoj pri la morfologio de nia lingvo fare de René estis konataj de Ferdinand. La vortteorio fakte plejparte priskribas la kombineblon de la vorteroj por formi vortojn, kaj aparte laŭ kia logika maniero estiĝas signifo, se sekvi la principojn de neceso kaj sufiĉo [de Saussure 1910, 1915]: tio respondas al la ideo de strukturo celita de Ferdinand.

Künzli [2001] prave priskribas René kiel tragikan figuron: paralele al la pasia defendo de la Zamenhofa kreitaĵo, paradokse kaj malkohere René klopodis ellabori sintezon de Esperanto kun Ido por eviti la dividiĝon de la du diversaj movadoj. Eble pro tio la vortteorio de René estis rekonita oficiale valida de la Akademio de Esperanto nur en 1967, malgraŭ la laŭdaj vortoj de Zamenhof. Tiu kabineta agado estis tolerata de la esperantistoj ĝis 1925, kiam la Universala Kongreso okazis denove en Ĝenevo. Tiam, René forlasis la esperantistan vivon kaj restis sola: la nura medio kiu donis al li iom da atento estis la asocio IALA, fondita de s-ino Morris-Vanderbilt, kiu en la 1930-aj jaroj klopodis ellabori sintezon de Esperanto kun la konkurantoj — samkiel la Delegitaro estrata de Couturat du jardekojn antaŭe — kaj pro tio konsideris ankaŭ la planlingvojn de René.

Ĉu finfine Ferdinand prave ne enmiksiĝis en la aferojn de Esperanto? Certe la kontribuo de lia plej juna frato estis grava, sed malbonŝance ĝi ne portis feliĉon al la kontribuanto mem. Nu, esperantistoj ne surpriziĝu, se lingvistoj ne konsideras Esperanton ĝuinda fenomeno, ĉar jam la patro de la disciplino tiel opiniis.

La kurso pri ĝenerala lingvistiko

Ferdinand de Saussure monde famas pro libro kiun li neniam verkis. Kiam li katedruliĝis en Ĝenevo, li 34-jaraĝis. En sia tuta vivo, li verkis malmulte kaj publikigis eĉ malpli. En kortuŝa letero li konfesis, ke li ne konsideras sin mem kapabla skribi eĉ dek sinsekvajn frazojn pri lingvistiko, ĉar la teorio ĉirkaŭ ĝi estis tiel malforta kaj malstabila: cela finera malgré moi par un livre [finfine libro verkiĝos malgraŭ mi]. Profetaj vortoj!

En 1906, kiam oni la unuan fojon faris la kurson, Universitato de Ĝenevo estis provinca kaj studentoj malmultis, kaj neniu el ili pretendis konstrui karieron por si mem per lingvistiko. Tio okazis pro hazardo, ĉar kolego pensiiĝis. La libro estis finpreparita en 1916, tri jarojn post la morto de Ferdinand, surbaze de la komparo de la enklasaj notkajeroj de la studentoj. La redaktintoj estis Charles Bally kaj Albert Sechehaye, la iniciatintoj de la lingvistika skolo de Ĝenevo, dum alia fakulo, Sergej Josifoviĉ Karcevskij, disvastigis la ideojn de la libro en Moskvo, tiel influante la junajn Nikolaj Trubeckoj kaj Roman Jakobson. Male, la tradukoj en okcidenteŭropaj lingvoj venis nur post la dua mondmilito. Gravulo estas la dekano de la italaj lingvistoj, Tullio de Mauro [de Saussure 1997].

La kurso mem estis eksterordinara: preskaŭ sen korpusaj datumoj aŭ klara sintaksa analizo aŭ sistema lingva komparo, ĝi prezentas ĉefe abstraktajn ideojn de la aŭtoro. La taskoj de lingvistiko laŭ Ferdinand estas: 1. priskribi la historion, internan kaj eksteran, laŭ strukturo, sociologio kaj kulturo, de la laŭeble plej alta nombro da lingvoj; 2. esplori la universalajn fortojn kiuj movas ĉiujn lingvojn kaj limigas ilian arbitran organizadon; 3. difini kaj limigi la konceptojn kaj teorion de la lingvistiko mem. En modernaj terminoj, temas pri malferma verko, kies kuntekstan validigon alportu la leganto. Pro tiu malfermeco, la strukturismo — la teorio distilita de la kursolibro — fascinis interalie antropologojn, literaturkritikistojn kaj postmodernajn teoriistojn. Lingvistiko, ĉefe Eŭrope, ankoraŭ nun povas esti konsiderata post-strukturisma.

Ekzercoj

1) Elektu lingvistikan teorion kaj studu ĝin iomete. Ĉu laŭ vi Esperanto bone enkadriĝas? Kial?

2) Trovu mencion de Esperanto faritan de profesiaj lingvistoj kiuj ne parolas la lingvon kaj komentu grupe.

Esenca bibliografio

Couturat, Louis (1907). Étude sur la dérivation en esperanto: à MM. les membres du comité de la Délégation pour l’adoption d’une langue auxiliaire internationale. Brodard.

de Saussure, Ferdinand (1997) Cours de linguistique générale. Publié par Charles Bailly et Albert Séchehaye avec la collaboration de Albert Riedlinger. Édition critique préparée par Tullio de Mauro. Payot & Rivages.

de Saussure, René (1915). Fundamentaj reguloj de la vortteorio en Esperanto: Raporto al la Akademio Esperantista. Hati Marne.

de Saussure, René (1910). La construction logique des mots en Espéranto: Réponse à des critiques suivie de propositions a l’Académie Espérantiste par Antido. Universala Esperantia Librejo.

Künzli, Andreas (2001). René de Saussure (1868-1943): Tragika sed grava esperantologo kaj interlingvisto el Svislando. En: Fiedler, Sabine kaj Liu Haitao (red.), Studoj pri interlingvistiko. Festlibro omaĝe al la 60-jariĝo de Detlev Blanke / Studien zur Interlingvistik. Festschrift für Detlev Blanke zum 60. Geburtstag. KAVA-PECH.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino.

Kalejdoskopo

Reliefe

Trezoroj de la E-kulturo kaj historio

Naskiĝis nova kanalo en Youtube, kun historiaj movadaj filmoj, nomata “Historiejo” (ĉe https://www.youtube.com/user/Historiejo).

Ĝi jam enhavas filmetojn kun Tibor Sekelj, Claude Piron kaj István Szerdahelyi. Baldaŭ venos pliaj. La apero de la kanalo ŝuldiĝas al la senlaca laboro de Miguel Gutiérrez Adúriz. Li prizorgas ankaŭ aliajn kanalojn, kies ligilojn vi trovos dekstre en tiu sama paĝo. Tie vi vidos plurajn lastatempajn juvelojn, el kiuj mi ne povas ne mencii:

  • Turismo per literaturo kaj Esperanto: Miguel Fernández gvidas nin tra diversaj madridaj scenejoj de la verko Bohemiaj lumoj de Ramón del Valle-Inclán
  • Prelego de Nicola Ruggiero pri la kolosa epopeo La poemo de Utnoa de Abel Montagut
  • Resumo de la lasta SAT-Kongreso en Bretonio
  • Zlatko Tišljar rakontas anekdoton pri esperantista vivo: Kial esperantistoj fidas al nekonatoj?
  • Kaj fine, Liven Dek (Miguel Gutiérrez Adúriz) mem montras aliajn siajn talentojn per la monologo Konsilu min, Doktoro Zamenhof.
Tonjo del Barrio
Premio: Granda Paro

Ĉi-jare la Internacia Semajno okazis en Salou, bela marborda urbo de la provinco Taragono. Ĉi-okaze la Premio Ada Fighiera-Sikorska, kiu portas la nomon de pola-itala esperantistino kiu en 1962 transprenis de Teodor Jung la gazeton Heroldo de Esperanto kaj ĝin redaktis dum 36 jaroj, estis aljuĝita al la kataluna geparo Josep Colom kaj Trinitat García. Li baldaŭ fariĝos 100-jara kaj ŝi estas 97-jaraĝa. Ŝi organizis du hispanajn kongresojn de Esperanto kaj unu de SAT. Nuntempe ili daŭre gvidas kursojn de Esperanto en ilia urbeto. Ambaŭ ĉeestis la renkontiĝon kaj ŝi eĉ kapablis fari mallongan paroladon pri ilia sperto kiel esperantistoj, dankante ĉi tiun neforgeseblan premion. Trinitat García kaptis la okazon por disdoni 49-paĝan biografion, titolitan Mia vivo, mia granda lukto kaj mia apogilo. Ambaŭ estas viglaj homoj, ĉefe ŝi, kiu kuraĝis partopreni per spritaĵoj kaj anekdotoj. Kaj kvazaŭ famuloj, ambaŭ fotiĝis kun multaj homoj.

Ángel Arquillos
Persone

Mi estis salajrata esperantisto ĉe Oomoto, en Kameoka, Japanio, de 1965 ĝis 2007. mi laboris instruante Esperanton al gejunuloj, verkante instruajn artikolojn en Nova Vojo, oficiala revuo de EPA (Esperanto-Populariga Asocio). La salajro ne sufiĉis por nutri trimembran familion. Nu, mia edzino aldone devis labori por konstrui domon kaj vivi modeste.

Mi vere dankas al Oomoto, ĉar neniu krom ĝi kaj AMO-Akademio min dungis profesie. Mi tre dankas, ke mi, povis kunlanĉi la eldonejon Ludovikito en 1973 kaj eldoni 57 volumojn de PVZ (Plena Verkaro de Zamenhof).

Tacuo Huĝimoto (Kioto)

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe http://bit.ly/1wkAGoN Tacuo Huĝimoto sursceniĝas por deklami poemon (1′ 58″)

Fina Venko: Ĝusta organizo

Instituto Fina Venko estas nova internacia organizaĵo, kiu celas disvolvi kaj plivigligi la E-movadon per helpo al unuopaj esperantistoj kaj kolektivoj en la tuta mondo. Nur tiel ni havos fortan bazon por fari grandajn paŝojn al la fina venko. Ni starigos kunlaborajn programojn, instruos kaj konigos praktikajn kaj efikajn labormetodojn, aranĝos konferencojn, partoprenigos esperantistojn el la tuta mondo kaj kreos retpaĝarojn. Por kompreni nian ekzistokialon, estas necese kompreni la situacion de la movado. Ekzistas kvar aspektoj pri kiuj ni devas atentegi:

Tempo:

  • Ni estas juna movado;
  • Ni estas en la plej bona momento, la 21-a jarcento, por ke civitanoj profitu Esperanton.

Adaptiĝo:

  • Esperanto estas unu el la soci-kulturaj movadoj kiuj eble plej multe suferis pro la militaj konfliktoj;
  • Ju malpliaj militoj, des pli vigla Esperanto-movado;
  • Ni sekvu la leĝon de Darwin kaj estu tiuj, kun plej granda kapablo adaptiĝi al la nuntempa mondo.

Komunikado:

  • Dilemo: nia lingvo estas la plej bona ekzemplo de vasta komunik-celado, tamen ni tre malbone komunikiĝas kun la mondo;
  • Ni analizu interrilatiĝojn, propagandon ktp;
  • La problemo de Esperanto estas, ke oni ne scias kio ĝi estas kaj sekve oni ne komprenas ĝian ekzistokialon.

Lernado:

  • Ni lernu de aliaj E-organizoj, de ne-Esperantaj movadoj, de entreprenoj pri merkatiko ktp;
  • Komparado, memkritikado kaj sinergio;
  • Ni debatu, ni eksperimentu, ni lernu, ni instruu unu la alian.

Se vi volas scii kiel trovi centojn da interesantoj pri nia afero en via regiono, se vi volas scii kiel fondi sukcesan E-klubon, ni povas instrui tion al vi. Nu, se vi vere volas ŝanĝi la mondon, vi devas atenti pri tri principoj:

Vizio:

  • “La homoj sufiĉe frenezaj por pensi, ke ili povas ŝanĝi la mondon estas tiuj, kiuj sukcesas ĝin ŝanĝi.” — Steve Jobs
  • Science ni povas aserti tion. Se vi kredas pri io, tio realiĝas kaj vi pli kaj pli bone laboras por atingi tiun celon. En la Instituto ni nomas ĉi tion “Ĝusta Rigardo.”

Agado:

Ideoj estas nur ideoj kaj utilas por nenio, almenaŭ se oni ne profitas ilin. Por tio, ni bezonas sciojn, rilatojn, spertojn, kunlaboradon, resursojn ktp. Ekzemplo: imagu, ke vi volas trovi esperantistojn kiujn vi ne konas en via regiono (ideo); ni povas instrui al vi kiel vi povas fari tion (scio). Krome, vi bezonos eksperimenti, kontakti homojn, se eble paĝaron de asocio en kiu aperu mapo kie estas esperantistoj por ke via laboro estu pli utila. Ĉi tion ni nomas “Ĝusta Rimedo.”

Situacio:

Esperantistoj forgesis ion, kion Google tre bone scias delonge: por esti tutmondaj, ni devas esti lokaj. Se la movado estos amase sukcesa, estos dank’ al homoj kiel vi. Vi povas trovi nin ĉe http://finavenko.net

Enric Baltasar

Benino

Esperanto-Tago en Benino

Afrika Centro Mondcivitana (ACM) organizis diversajn aktivaĵojn por festi la Esperanto-Tagon en la 26-a de julio, en Lokossa, sed fakte la E-beninanoj komencis agi iom anticipe. Granda sukceso, ĉefe ĉe la infanoj, estis la piedpilka turniro, kiu partoprenigis ok teamojn de la urbo, montrante, kiel en Bonaero, ke la sporto estas bona rimedo por diskonigi Esperanto al ne-esperantistoj.

La 12-an de julio okazis la unua matĉo kaj la turniro daŭris du semajnojn. En la 26-a la partoprenantoj ekkonis Esperanton per prelegoj kaj disdonado de esperantaĵoj kaj informiloj en la franca lingvo. Ĉiuj ekkonis ĝiajn avantaĝojn kaj kion oni povas fari per ĝi. Instigo al eklernado ne mankis, per propono de senpaga kurso.

François Hounsounou en intervjuo donata al loka radiostacio parolis pri la signifo de la Esperanto-Tago, rilate justan komunikadon en la mondo. Tiun intervjuon oni dissendis plurokaze tra tri tagoj. Kunlaboris por la sukceso de la Esperanto-Tago en Benino la unua vicurbestro de Lokossa, kiu kontribuis al la realigo de la piedpilkluda turniro per donaco de pilkoj; Zinkpè Kodjo Benoit (eksoficisto de la Afrika Oficejo de UEA), kiu subtenis la iniciaton kaj Peter Oliver, kiu volonte kunlaboris. Aparte ni dankas al Esperanto-France kaj al la francaj esperantistoj, kiuj helpis nin okazigi grandan eventon kaj digne festi la Esperanto-tagon. Cetere, kun granda ĝojo, pro la misio plenumita.

François Hounsounou

UEA-agado: Internaciaj Organizoj

Ĉe Ligo de Nacioj

El la redakcio

En sia libro Historio de la Lingvo Esperanto (2-a parto) Edmond Privat dediĉis tutan ĉapitron al la klopodoj ĝeneraligi la instruadon de Esperanto en la lernejoj de la membroj de Ligo de Nacioj (LdN). Oni diras, ke LdN en tiuj jaroj serioze konsideris la oficialigon de Esperanto, kaj ke tion malebligis nur la opozicio de Britio kaj Francio. Sed kelkaj esperantistoj kredas, ke temis nur pri la plej milda agnosko de la reala ekzisto kaj valoro de Esperanto. Io simila al tio, kion oni atingis tridek jarojn poste ĉe Unesko.

Ĉiuokaze, ĉiam ekzistis niaflanke grandaj klopodoj interesi mondajn organizojn pri Esperanto. La agado ĉe LdN povas instrui multon al ni, kaj tio gravegas, ĉar ĝuste tiu agado kondukis al la evento de Montevideo, liverinta la unuan rezolucion de Unesko pri Esperanto, kiu 60-jariĝos la venontan decembron.

Starigi paralelojn inter la pasintaj klopodoj kaj nia nuna klopodado interesas nin ĉu sub la nur kleriga aspekto, ĉu kiel historia materialo povanta nin gvidi tra la koridoroj de nia intereso. Rilate la agadon de UEA, necesas emfazi, ke nia laboro pri eksteraj rilatoj valoras ne unuavice pro la atingo de oficiala rekono (kvankam tio povas foje esti utila), sed pro la eblo gajni amikojn kaj respekton inter homoj kiuj okupiĝas pri mondvaste gravegaj temoj kaj ankaŭ pro la stimulado de pli organizita kaj celkonscia agado en la movado, krom la klerigado de la movadanoj pri tiuj tutmondaj temoj. Do, ni ĉerpu iomete el la historio de Edmond Privat, laŭlitere transskribita:

“Dum la unua kunveno de Ligo de Nacioj, la 11-an de decembro 1920, estis laŭtlegita la jena propono de rezolucio, presita kiel dokumento n-ro A.194 (1920):

La Ligo de Nacioj, konstatante la lingvajn malfacilaĵojn, kiuj malhelpas rektajn rilatojn inter la popoloj, kaj la urĝan necesecon forigi tiun baron por helpi al bona kompreniĝado inter nacioj, sekvas kun intereso la provojn je oficiala instruado de la internacia lingvo Esperanto en la publikaj lernejoj de kelkaj regnoj, anoj de Ligo de Nacioj, esperas, ke tiu instruado ĝeneraliĝos en la tuta mondo, por ke la ĉiulandaj geknaboj sciu de nun almenaŭ du lingvojn, sian gepatran kaj facilan rimedon por internacia komunikado, petas la ĝeneralan sekretariaron prepari, por la venonta kunsido, detalan raporton pri la rezultatoj atingitaj en tiu fako.”

Sekvis el tio, inkludante la okazaĵojn de la lasta ĝenerala kunsido, en la 18-a de decembro, bataloj kaj kontraŭbataloj, mokoj kaj elokventa prilaŭdo de la franca lingvo kaj de ĝia literaturo. Iu proponita sendiskuta prokrasto estis proklamita post konfuza baloto. Ĉio kaŭzis sufiĉe grandan bruon en la tutmonda gazetaro, aparte en la japana, “kiu sin montris malkontenta pri tiu rifuzo”. De tiu okazaĵo ni povas lerni, ke tre gravas havi tre bone strukturitan gazetaran servon kaj viglan movadon en la sociaj retoj, se ni nun deziras entrepreni similan agadon.

UEA plu agadis kaj ĉe la dua ĝenerala kunveno de LdN en 1921 pli multaj delegitoj montriĝis interesataj, sekve de pli bona antaŭpreparo niaflanke. Respondante al tiu agado la ĝenerala vicsekretario de LdN prezentis favoran raporton pri nia afero kaj sekvis la marŝoj kaj demarŝoj, en kiuj la franca lingvo, tiutempe pli potenca ol nun, aperis ĉiam defendata kaj aludata de iuj delegitoj, kiel la polo Askenazy, kiu subskribis la jenan rezervon: “Komprenante per Internacia Lingvo praktikan helpan komunikilon kiu neniel atencas la rajton kaj centjaran indecon de la franca lingvo kiel diplomata organo”. Certe nuntempe ni trovos multe da tiaj homoj kiel li en la internaciaj organizaĵoj kaj naciaj parlamentoj, kun la nura diferenco, ke nun la defendata lingvo estas la angla. Tial la esperantistoj aktivantaj en tiu medio povas nek sin prezenti kun naivaj pretendoj nek ne harditaj de longa sinpreparo.

La afero daŭris en kunteksto de multe da kunbekado kaj stultaj taksoj pri Esperanto, fare de antaŭjuĝemaj delegitoj, kiel la brazila ministro Rio Branco, kiu akre atakis Esperanton kiel “lingvon de mizeruloj kaj komunistoj.” Okaze de la kvara ĝenerala kunveno, en septembro 1923, la franca registaro instrukciis sian delegiton por definitive elpuŝi Esperanton, sed finfine Esperanto estis la unuan fojon rekonita de interŝtata organizaĵo kiel uzata lingvo.

Fakto estis, laŭ Edmond Privat, ke “la politikaj problemoj fariĝis pli gravaj de jaro al jaro kaj ”flanka“ afero kiel Esperanto ne povis tre interesi diplomatojn, ĉefe priokupataj je malfacilaj eŭropaj problemoj.” Fakto estas, ke en la nuntempa mondo la samaj problemoj persistas, eĉ pligrandigitaj, kaj nur ni, esperantistoj unuiĝintaj ĉirkaŭ UEA, kune kun ĝiaj aliancitaj landaj, lokaj kaj fakaj asocioj, kapablos montri al tiuj grandaj organizaĵoj kiel UN (posteulo de LdN), Unesko kaj aliaj, krom al la naciaj parlamentoj kaj enlandaj registaraj institucioj, ke Esperanto ne estas flanka afero kaj povas kerne kontribui por la solvado de la problemoj kiuj ankoraŭ baraktigas la mondon, spite la agadon de la politikistoj kaj siaj oficialaj instancoj sur ĉiuj niveloj. Sed pri tio, en la sekvaj paĝoj.

Unuiĝintaj Nacioj (UN)

Fondita en 1945, UN anstataŭis la Ligon de Nacioj. Unesko estas specialigita institucio kun apartaj taskoj sur la kampo de scienco, edukado kaj kulturo. Ĝi ligiĝas al UN per kontrakto. En oportuna okazo Esperanto traktos pli funde tiujn du gravajn internaciajn organizojn (IOj). Unesko jam en la venonta numero.

Per KRIO trairi malfermitajn pordojn

Por pli vigla kaj mondvasta agado pri eksteraj rilatoj, kreiĝis la Komisiono pri Rilatoj kun Internaciaj Organizaĵoj (KRIO), sub gvido de Stefano Keller, estrarano de UEA el Svislando, kiu estas samtempe la ĉefreprezentanto de UEA ĉe UN en Ĝenevo. Sekvante ideojn en la Strategia Laborplano, KRIO celas kunordigi agadon sur jenaj terenoj:

  • aktiva agado, laboro ĉe UN (ekz. en Ĝenevo okazas kunsidoj pri homaj rajtoj, pri minoritatoj, pri indiĝenoj — kiuj plej taŭgaj estas por niaj intervenoj);
  • superrigardo, kontaktado kaj kunlaboro kun la teamoj en ĉiu el la kvar reprezentejoj;
  • sekvado de la eventoj ĉe UN, Unesko kaj similaj gravaj organizaĵoj kaj konsidero de niaj eventualaj partoprenebloj;
  • informado pri la aktivaĵoj de la komisiitoj kaj prezentado de la rilataj fareblaĵoj en la movado;
  • motivado de la tutmonda esperantistaro, precipe de aktivuloj, landaj asocioj, lokaj kaj fakaj grupoj, al la subtenado de la laboro de UEA (komisiitoj) ĉe UN, Unesko, ĝenerale sur la tereno de lingvaj rajtoj kaj interetna komunikado;
  • utiligo de la ebloj kaj potencialo de nia tutmonda reto esperantista por disvastigo de informoj, tradukoj kaj aliaj, kaj por loka partneriĝo.

La laboro estas giganta, sed esperplena. Ĉie malfermiĝas pli da pordoj, ol ni kapablas trairi! Tial tre bonvenas sinproponoj de kompetentaj aktivuloj pretaj aldoniĝi al la teamo. Por ekkoni pli detale la eblojn de tiu laboro, jen du gravaj ligiloj:

  • Ĉe http://bit.ly/1wkAGoN troviĝas pluraj videoj kun intervenoj en diversaj eventoj;
  • Ĉe http://goo.gl/Axac4j troviĝas PDF-dosiero kun la teksto legata en interveno en la Homrajta Konsilio, 9-a sesio, Unuiĝintaj Nacioj, Ĝenevo, la 17-an de septembro 2008.

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller en unu el siaj intervenoj ĉe UN.

Hodlerismo aktualas

Mark Fettes, la prezidanto de UEA, respondas ĉi-sube kelkajn demandojn iel rilatantajn nian ĉi-numeran ĉeftemon.

Ĉu UEA planas agadi ĉe Unesko por nova rezolucio?

Tio povus esti valora kadre de iu pli vasta strategio, ekzemple por videbligi Esperanton en la kadro de streboj por daŭripova mondo. La celo de la nuna Strategia Laborplano estas plifortigi la bazajn mekanismojn, kiujn ni povus uzi por tia kampanjo. Kiam komenciĝos la preparoj por la posta laborplano, post unu jaro, ni certe konsideros la indecon de plia rezolucio.

Kiom granda estas la amikaro de UEA inter la homoj kaj organizaĵoj kiuj okupiĝas pri la mondvastaj temoj traktataj kadre de la internaciaj organizaĵoj kaj socialaj movadoj?

Mi dirus, oni simpatias nin sufiĉe multe, sed la nivelo de kono kaj kompreno pri nia agado kaj niaj celoj estas ĝenerale malalta. Ni devas investi multe pli en la prezentado de informoj kaj argumentoj por ĝuste tiuspecaj publikoj kaj pri tiaj temoj.

Ĉu ni povus diri, ke la nuna UEA-politiko kaj labormaniero kondukas la esperantistojn al pli funda engaĝiĝo pri tutmondaj temoj?

Mi konstatas, ke ekzistas granda neuzata potencialo tiurilate. Ekzemple en Bonaero multaj kongresanoj partoprenantaj la kunsidojn pri la kongresa temo klare sopiris al pli funda engaĝiĝo kadre de la movado ĝenerale. En la Strategia Laborplano oni trovos tiun emfazon kelkloke, sed verŝajne ĝi meritas ankoraŭ pli da atento.

Ĉu vi kredas, ke jam venis la horo ŝanĝi la ĉefan fokuson de la E-movado, de nuraj “diskonigado kaj instruado de Esperanto” al iu sociala Esperanto-entreprenismo, kun funda praktika engaĝiĝo en la tutmondaj temoj?

Nu, la unua pioniro de tiu strategio estis la fondinto de UEA, Hector Hodler. Mi kredas ke la hodlerismo restas plene aktuala, adaptiĝema, praktika filozofio por UEA. Ne necesas trumpeti ĝian novecon, necesas provi apliki ĝin kiel eble plej sisteme kaj celkonscie sur ĉiuj niaj agadkampoj.

Deirpunkto por diskuti lingvajn rajtojn*

* Referenco: Deklaro pri rajtoj de personoj apartenantaj al naciaj aŭ etnaj, religiaj kaj lingvaj minoritatoj, adoptita de la Ĝenerala Asembleo, rezolucio 47/135, je la 18-a de decembro 1992.

Lingvaj rajtoj estas esencaj por ĉiu popolo, sendepende de la grandeco de ties anaro. Tiu rajto, ĉefe de la malgrandaj grupoj, devas esti protektata. UEA subtenas minoritatajn lingvojn de pli ol 100 jaroj.

La rajto de la infanoj lerni sian gepatran lingvon kaj daŭrigi sian edukadon uzante sian gepatran lingvon, ne nur estas grava por ilia kulturo, sed estas fundamenta por ilia psika evoluo. Pluraj larĝskalaj studoj en multaj diversaj landoj demonstris, ke se indiĝenaj kaj minoritataj infanoj estas edukataj ĉefe per sia gepatra lingvo, kiel lingvo de la instruado dum la unuaj ses ĝis ok jaroj (kun samtempa, bona instruado de la reganta lingvo kiel dua lingvo, fare de dulingvaj instruistoj), ilia ĝenerala progreso estas pli bona kaj ili lernas la regantan lingvon pli bone ol se ilia instruado okazus per la reganta lingvo. Se ilia instruado en la gepatra lingvo okazas nur dum unu aŭ du jaroj, kaj poste ili devas transiri al la uzo de la reganta lingvo, eble ili komence bone sukcesas, sed pli malpli ekde la kvara lernojaro, ilia progreso malrapidiĝas kaj la diferenco inter ili kaj la infanoj parolantaj denaske la regantan lingvon plukreskas. Ankaŭ gravas, ke la homoj kapablu komuniki en diversaj niveloj. UEA rekomendas lerni du, tri aŭ kvar lingvojn. Laŭ la cirkonstancoj, tio estas:

  1. la gepatran lingvon;
  2. la regionan lingvon, se malsama;
  3. la nacian lingvon, se malsama ol la du unuaj;
  4. internacian lingvon, kiu apartenas al neniu nacio: Esperanto.

La esperantistoj scias, ke kiam multnacia grupo uzas neŭtralan, komunan lingvon, la komunikado havas karakteron specife efikan. La fina celo de Esperanto estas strebi al paco kaj al justa kaj pli facila komunikado inter la popoloj. La uzo de komuna lingvo evitas tian situacion, en kiu personoj uzantaj sian gepatran lingvon havas grandegan avantaĝon super la aliaj.

Ni deziras ke la Unuiĝintaj Nacioj pripensu tiun temon koncerne siajn proprajn kunvenojn. La diferenco estas tre evidenta kiam partoprenantoj sin esprimas ekzemple en la angla, la franca aŭ la hispana kiel sia unua lingvo, kaj kiam tiuj lingvoj rolas kiel sia dua aŭ tria lingvo. Kiam iu ekparolas uzante sian gepatran lingvon, ofte la diferenco estas impresa, ĉar ĉio dirita havas multe pli da pezo kaj multe pli allogas la atenton, ol parolanto kiu utiligas fremdan lingvon.

La granda espero de la esperantistoj estas, ke la mondo fariĝos pli paca loko, kaj ni kredas ke efika komunikado ludos tre grandan rolon tiucele.

[FORIGITA!: bildo]

Ĉiu popolo kun sia lingvo kaj Esperanto por ĉiuj popoloj!

Jaro Montevideo 60: Oficiala Komuniko

La unuaj sin anoncantaj asocioj ekboligas la Jaron M60

Barbara Pietrzak

Letero de Mark Fettes kaj Barbara Pietrzak al la landaj kaj fakaj asocioj en septembro malfermis la laboran periodon de la Jaro Montevideo 60. Inter la unuaj reagantoj estas E-Asocio de Britio, kiu decidis realigi sur la landa nivelo tri eventojn. Ankaŭ sin anoncis Senegala E-Asocio, kiu tuj surpaperigis 4-monatan agadplanon inkluzivanta kontaktiĝon en oktobro kun la reprezentantoj de Unesko. Krome, Unuiĝo Togolanda por Esperanto kaj Albana E-Asocio anoncis la klopodojn kontakti en la plej proksima tempo siajn landajn Unesko-komisionojn. La albanaj esperantistoj sentis sin instigitaj bilanci sian aktivadon, kiu sub organiza formo komenciĝis nur antaŭ 20 jaroj, sed jam alportis notindajn fruktojn sur la kleriga kaj kultura kampoj. Aŭstria E-Federacio, Argentina E-Ligo kaj Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio (TEĴA) promesis baldaŭ sendi sian agadplanon kaj certe daŭre aldoniĝos novaj asocioj, ne volantaj perdi tiun unikan okazon kunverki brilan ĉapitron de la historio de la lingvo Esperanto. Dume, E-Movado Malia, Hungara E-Asocio, Korea E-Asocio, Kotdivuara E-Asocio, Vjetnama E-Asocio kaj Unuiĝo Togolanda por Esperanto anoncis siajn landajn reprezentantojn por la Jaro M60. Novajn anoncojn ni atendas de ĉiuj vivantaj asocioj, al kiuj estis adresita la citita letero.

Jaro Montevideo 60 en Poznano

La Jaro M60 estis prelegtemo okaze de la Artaj Konfrontoj de Esperanto (ARKONES) en Poznano, Pollando, en septembro. Vigla diskuto sekvis post la prezento de Barbara Pietrzak pri la konsciiga karaktero de la Jaro kaj speciale pri kiuj argumentoj estu ekipitaj la esperantistoj en sia dumjara laboro. Inter la bonaj ideoj, kiujn naskis tiu diskuto, estas tiu pri ĝisdata listo de divers¬kampaj atingoj el la 60-jara periodo kaj modela novaĵletero dissendenda al la amaskomunikiloj, por utiligo antaŭ la 10-a de decembro, kiam la Montevidea rezolucio de Unesko pri Esperanto akurate 60-jariĝos. Tiucele daŭras la laboro por la konstruo de retejo enhavonta ĉiujn ĉi materialojn, inkluzive de la grafika simbolo de la Jaro M60, kiu estos baldaŭ lanĉita.

La Jaro M60 kulminos en la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en Lillo, pri kiu delonge kaj tre sindediĉe laboras la Loka Kongresa Komitato, kun vasta aro da kun¬laborantoj. En la tria semajnfino de oktobro okazis en Parizo intensa kaj fruktodona preparkunsido pri la jubilea kongreso, kie ne mankis diskutoj pri plej digna kaj varia solenado de la Jaro. Ni kolektu per nia klopodado tra la Jaro M60 multajn motivojn por neforgesebla festo en Lillo!

TEJO: Movada kroniko

Se paroli pri faroj, atendu pli de ni!

Ariadna García Gutiérrez

Sendube la junulara movado en Kubo vigle antaŭeniras kaj pliaktiviĝas de antaŭ nemultaj jaroj ĝis nun! Tio ja rimarkeblas, sed kion diri pri tiu fenomeno?

Nu, tra la historio de la E-movado, marasmo kaj vervo ĉiam alternis ĉe niaj organizaĵoj. Rilate la nunan kuban movadon, ĝi certe troviĝas en vigliĝanta periodo el kaj la interna kaj la internacia vidpunktoj. Certe la internaciaj kongresoj okazintaj en la jaro 2010 disportis pozitivan influon forĝantan tian situacion, ke ĝia supergrava sekvo estas la fakto, ke praktike uzante nian lingvon la kubaj esperantistoj trovis sin mem, malkovrante kiel vivaj eroj de nia movado, kion signifas esti esperantisto okaze de la uzado de Esperanto sur la sama rangoŝtupo de la angla, la franca aŭ de iu ajn lingvo en la mondo. Tial de tiam, de la jaro 2010, nia movado altiras entuziasmajn kaj agemajn gejunulojn al nia afero. Ili ne nur mem alsvarmas en la lernado de Esperanto, sed samtempe venigas aliajn gelernantojn, kontribuante al la plivigligo de la varbagado. Vere sekvinda strategio, surbaze de agadmaniero kiun ni devas pli kaj pli bonigi kaj plene disvolvi. Ververe, alkonformiĝinte al tiu strategio ni en la lastaj jaroj faris multajn aferojn laŭ tre diversaj manieroj, tamen mi kredas ke ankoraŭ longa estas la vojo daŭre trairinda.

Se temas pri iuj farintaĵoj, la kreado de la revuo Por Vi kaj la Junulara Somera Komuna Aranĝo (JuSKA) difinas tion, kio ni nun estas: certe forta junulara sekcio, kiu pli kaj pli allogas kubajn gejunulojn al nia movado. JuSKA helpis diskonigi la laboron de “Fratoj EL”, talentaj repistoj, instruistoj kaj fieraj esperantistoj el la urbo Contramaestre, kiuj regalis nin per sia arto! Kaj tio, laŭ mi, estas ja rimarkinda atingo! Niaj rilatoj kun la TEJO-sfero lerte moviĝas: per la komitataj cirkuleroj ni diskonigas nian agadon al la eksterlanda E-komunumo kaj reciproke ni informiĝas pri la stato de la landaj sekcioj tra la mondo. Renovigo de la Regularo de la Junulara Sekcio estas punkto nuntempe prilaborata, samkiel kontaktoj kun aliaj internaciaj junularaj sekcioj, celantaj interŝanĝon de konoj rilate mastrumadon de junularaj organizaĵoj kaj informiĝon pri la demando kiel moviĝas la internacia Esperanta mondo, kio havigas al ni ideojn pri bonaj praktikoj.

Parto de nia ĝisnuna agado konsistas el kreado de kulturaj projektoj: teatraĵoj, dancado, kantado, inter aliaj iniciativoj, kio igis plurajn junajn esperantistojn komenci interesiĝi pri nia afero, pro la okazo povi montri sian arton en Esperanto.

Mi rimarkigas, ke temas pri longa listo de faritaj, farataj kaj farotaj aferoj, ĉiuj sendube farindaj, pri kio fakte mi miras, ĉar kiuj gvidis dekomence tiun klopodadon, ne estis multe da gejunuloj, sed nur manpleno da memfidaj, esperemaj kaj persistemaj junaj aktivuloj. La rezultoj notindas, sed ili ne venis al la fino. Atendu pli de ni!

UK Lillo: IKU

UEA invitas prelegi en la IKU-sesio en Lillo

Kadre de la 100-a UK en Lillo okazos la 68-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato (IKU). UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn pri prelegoj, ĝis la 31-a de januaro 2015, al la sekretario de IKU:

prof. Amri Wandel, 767 Makabim, IL-7179901 Modiin, Israelo. (Rete: a...@huji.ac.il).

Lige kun IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kandidatoj por IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kiu konsistos el la prelego kadre de IKU kaj du aldonaj prelegoj. Oni bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Aparte bonvenaj estos prelegoj kun rilato al la kongresa temo “Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”, sed bonvenos ankaŭ proponoj pri aliaj temoj. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto — ĉio en ne pli ol unu paĝo.

Ĉiu preleganto devas mem zorgi pri sia aliĝo al la 100-a UK. Akceptita prelego estos rekompencita per honorario de 260 EUR. Pliaj detaloj kaj antaŭaj prelegoj kaj resumoj troviĝas ĉe uea.org/dokumentoj/IKU.

Japanio: Pupekspozicio

Pupoj lernigas japanojn alrigardi la mondon

Etsuo Miyoshi

Per pinte profesia tangodancado okazis de la 3-a ĝis 5-a de oktobro 2014 la 4-a Monda Pupekspozicio en la urbo Higashikagawa, ĉi-jare dediĉita al Argentino. En 2014 ĝia daŭro reduktiĝis al tri tagoj (antaŭe estis naŭ). Malgraŭ tio kaj la aldona fakto, ke precize tiam tajfuno estis trapasanta la regionon, ĝin rekorde partoprenis 10 000 vizitantoj, danke al la japanaj amaskomunikiloj, kiuj dudek kvar fojojn raportadis pri ĝi. Al tio aldoniĝis tre vasta informado eksterlande.

La pupkolekto nun konsistas el 1 234 pupoj el 61 landoj, ĉiuj surportantaj tradiciajn kostumojn. Tia grandanombra kolekto da tradiciaj pupoj — tute ne industrie faritaj — formiĝis danke al la afabla kunlaboro de la tutmonda esperantistaro. Interesa por esperantistoj estas la fakto, ke ĉi-jare estis budo de Esperanto-lando kun 29 pupoj el 11 landoj, ankaŭ kontribuo de esperantistoj.

La gastoj estis bonvenigataj en la ĉefsalono per tangoj kaj bildoj pri Argentino, dek unu pentraĵoj pri famaj tangodancistoj kaj du belaj pupoparoj kreitaj de pupistino el Takamatsu: unu dancanta tangon, la alia flamenkon.

Respondante al enketo la vizitantoj taksis la eventon lerniga pri la mondo kaj diversaj kulturoj, surpriza pro la grandnombreco kaj simbolanta pacon. Krome, ili esprimis sian esperon pri la plua okazigo de la Pupekspozicio. Rilate Esperanton, 35% el la vizitantoj respondis, ke ili scias kio ĝi estas, kaj kuraĝigis la esperantistojn daŭrigi siajn klopodojn, montrante, ke praktika uzo de Esperanto rezultigas ĝian diskonigadon.

La Pupekspozicio estas evento ĉiujare organizata de la Komitato por la Monda Pupekspozicio en la urbo Higashikagawa (Kagawa, Japanio). Ĉi-jare oni povis kalkuli pri la aŭspicio de la Ambasado de Argentino en Japanio, UEA, Pola E-Asocio kaj Argentina E-Ligo.

[FORIGITA!: bildo]

La pupo de Anna Striganova brilis en la stando de Esperanto-lando

Revuo Esperanto: Kunlaboro

Kie estas la verkokapablaj esperantistoj?

Fabrício Valle
r...@revuoesperanto.org

Antaŭ nelonge mi ricevis la jenan kritikon (en multe pli akraj vortoj): “la problemo de la revuo Esperanto estas, ke en ĝi aperas artikoloj nur de la samaj homoj”. La iom-post-ioma ellaboriĝo de la afero en mia redaktora kapo igis min konkludi, ke tio estas vera problemo. Jam antaŭe mi aperigis publikan inviton en la revuo, sed oni treege feble reagis. Certe ne pro manko de talentaj verkemuloj en niaj rondoj. Fakto estas, ke eĉ la tradiciaj kunlaborantoj malfacile allogeblas (ĉu pro manko de decidiga invit-krio?). Tio, kio svarmegas estas kritikantoj, de A al Z. Do, mi esperplene demandas: kie estas la verkokapablaj esperantistoj? Ĉu pli ol centjara kaj tre prestiĝa revuo ne estas per si mem sufiĉa motivo por instigi al verkado kompetentulojn, certe ĉie abundaj en Esperantujo? Se tiel estas, kial ne kunlabori?

Nia revuo bezonas ĝisfundajn konantojn de la historio de nia lingvo, de ĝiaj kulturo, literaturo kaj movado. Ĉiajn verkolertulojn mi bonvenigas — kronikistojn, eseistojn, volontulajn reporterojn, redaktantojn de simplaj kaj mallongaj notoj kaj alispeculojn.

Por faciligi ĉies kunlaboradon, mi komencis redakti la de mi delonge planatan “Gvidlibro de la redakcio de la revuo Esperanto”. La unua gvidlibrero jam disponeblas: Direktivoj por la redaktado de artikolo por la rubriko Malferme (kiun vi povas trovi ĉe www.slideshare.net/revuo﹍esperanto/malferme).

Kie estas kunlaboremo, tie nia afero prosperos. Ni laboru kune por pli riĉenhava revuo Esperanto. Mi kalkulas pri via talento, samkiel pri viaj kritikoj, eĉ se severaj.

Ekonomia Forumo: Krynica

La eŭropa multlingveco — ĉu la nuna aliro povas konservi ĝin?

Seán Ó Riain

Kiel skribis Stefan MacGill (Esperanto, oktobro 2014), temis pri la naŭafoja partopreno de EEU per panelo en la Ekonomia Forumo de Krynica, kien venas pli ol 2000 politikistoj, aliaj decidpovantoj kaj ĵurnalistoj ĉiujare. La oficialaj lingvoj de la Forumo estas la angla, la pola kaj la rusa.

Sendube, la ĉi-jara diskuto estis la plej grava ĝis nun, pro la partopreno de du altnivelaj politikistoj, de du EU-membroŝtatoj. Edmund Wittbrodt, profesoro, prezidanto de la Komitato por EU-aferoj de la pola parlamento, estas aktiva politika subtenanto de ampleksigita rolo por Esperanto. Li nuntempe laboras por ke Pollando formale deklaru Esperanton parto de la pola nemateria kultura heredaĵo. Sukceso en tiu klopodo estus aparte signifa, ĉar unuafoje EU-membroŝtato asignus formalan rolon al Esperanto. Post la formala parto de la diskuto, Jozef Reinvart kaj Seán Ó Riain havis kun li tre utilan interparoladon, kiu povos havi praktikajn sekvojn. Ekzemple, unu el la diskutataj ideoj estis, ke la kvar prezidentoj de la komitatoj pri EU-aferoj de la Viŝegradaj Landoj (Pollando, Slovakio, Hungario kaj Ĉeĥio) kunvenu en aparta panelo dum la 25-a Ekonomia Forumo de Krynica en 2015 por diskuti la proponon krei komunan lingvan kaj kulturan politikon en EU.

Tamen, eĉ pli signifa ero de la ĉijara diskuto estis la partopreno de Ján Figeľ, iama EU-komisaro por Edukado, Kulturo kaj Multlingvismo kaj nuntempe vicprezidanto de la Nacia Konsilio de Slovakio. Figeľ havis malkredeman kaj senkompromisan sintenon fronte al Esperanto dum li estis membro de la Eŭropa Komisiono, kaj lia partopreno en la EEU-panelo en Krynica estis signifa atingo de Jozef Reinvart kaj Petro Balaž, kiuj havis multajn neformalajn renkontiĝojn kun li en Slovakio. Kvankam li ne faris publikan deklaron pri Esperanto, lia interkonsento partopreni en si mem estas signifa. Krome, la partoprenantoj havis okazon por neformala diskuto kun Figeľ dum pli ol horo antaŭ la formala panelo. Dum tiu tempo, la ebla kontribuo de Esperanto al plifortigo de multlingveco kaj ties kultura valoro ĝenerale estis detale pritraktita.

La kvanto de originala literaturo en Esperanto, pri kiu li ne konsciis, profunde impresis la slovakan politikiston, kiun mi ĝuigis per prezento de ekzemplero de “Slovaka Antologio” kaj kiam mi donacis al li karton de la gramatiko de Esperanto, li diris al mi angle “Vi kaptos min!”, kaj post la panela diskuto li mem iris al la E-stando en alia parto de la konstruaĵo por aĉeti kodiskon pri Esperanto! Granda progreso de grava politikisto, kiu apartenas al la kristandemokratoj, la plej granda politika grupo en la Eŭropa Parlamento.

Mi bone memoras plurajn diskutojn kun Ján Figeľ kiam li estis membro de la Eŭropa Komisiono, kiam Jozef Reinvart kaj mi provis malfermi liajn okulojn al ebla rolo, eĉ tre eta rolo, por Esperanto en EU, sed tiutempe sensukcese. Sed nun, eble “jam temp’ está” — la aferoj ŝanĝigas.

Kaj nun, post la decido de UEA, ke la 101-a UK okazos en Slovakio en 2016, dum la unua slovakia prezidanteco en EU-Konsilio, eble povos esti malfermita nova ĉapitro.

Seán Ó Riain estas la Prezidanto de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU)

[FORIGITA!: bildo]

Maldekstre dekstren: Edmund Wittbrodt, Stefan MacGill, Seán Ó Riain, prezidanto de EEU, Ján Figeľ, Jozef Reinvart

Ebla rolo por Esperanto

La Ekonomia Forumo okazis en Krynica, de la 3-a ĝis la 5-a de septembro 2014. La revuo Esperanto publikigis en sia oktobra numero artikoleton pri tiu evento. Jen la roluloj kiuj nin interesas:

Panelistoj:

  • Ján Figeľ, Vicprezidanto de la Nacia Konsilio de la Slovaka Respubliko, iama EU-Komisionano pri Edukado, Kulturo kaj Multlingvismo;
  • Prof. Edmund Wittbrodt, Senatano de la pola parlamento, iama ministro pri edukado, Prezidanto de la Komitato pri EU-Aferoj kaj de la parlamenta grupo de subtenantoj de Esperanto kiel parto de la netuŝebla kultura heredaĵo de Pollando;
  • Stefan MacGill, vicprezidanto de UEA, iama prezidanto de ILEI.
  • Kunordiganto: Seán Ó Riain, prezidanto de EEU.
  • Komentisto: Jozef Reinvart, ĉefkonsilisto, Ministerio pri Eksteraj kaj Eŭropaj Aferoj de Slovakio.

En 2016 Slovakio transprenos la prezidon de EU, kio donos grandajn eblojn vidigi la temon “multlingvismo”. Ján Figeľ diris, ke “necesas novaj aliroj, novaj iniciatoj, en kiuj oni konsideru plej diversajn eblojn, implicite, inkluzive de ebla rolo por Esperanto. Nepraĵo estas liveri sistemon, kiu kostas malpli da mono kun pli bonaj rezultoj”.

Listo de Esperanto-renkontiĝoj, kongresoj, festivaloj!

Kiam, kie, kio okazas?

La “Internacia Kalendaro” listigas ĉiujn konatajn E-renkontiĝojn, kongresojn, festivalojn, kiuj akceptas vojaĝemajn esperantistojn kiel partoprenantojn. La Internacian Kalendaron funkciigas teamo de la Esperanto-Centro “Eventoj” en Budapeŝto. La Kalendaro funkcias ekde 1996.

Avantaĝoj
  • Individuaj esperantistoj povas trovi en nur unu loko la ĉefajn informojn pri ĉiuj E-aranĝoj, kun iliaj retejoj kaj la kontaktadresoj de la organizantoj. Krome, oni povas vidi la date najbarajn aranĝojn kaj efike plani sian vojaĝon.
  • La organizantoj de eventoj povas reklami sian aranĝon kaj informiĝi pri datoj kaj lokoj de konkurantaj renkontiĝoj en la sama kalendar-periodo, kaj tio povas eviti koliziojn.
  • Facile registru vian renkontiĝon senpage, pere de formularo en la komenco de la kalendara listo. Ne gravas, ĉu via evento estas nur malgranda loka renkontiĝo. Ja tio donas ŝancon por eventualaj eksterlandaj esperantistoj, ĝuste tiutempe turismantaj en la proksimeco, trovi kontakton kaj partopreni vian aranĝon.
Kiel vi povas helpi?

Per registrado de aranĝoj: informu pri mankantaj aranĝoj, aŭ sendu korektojn/aktualigojn pri ili;
Helpu diskonigi la Kalendaron! Aperigu ĝian emblemon kaj faru ligilon al ĝi en via retejo;
Ŝatu aŭ diskonigu la kalendaran retejon en sociaj retoj kiel Facebook;
Se vi ŝatus esti regula kunlaboranto en nia teamo kun redaktora rajto, bv. kontakti nin: László Szilvási (s...@eventoj.hu).

Recenzoj

Bonvena fenestro al kritika bovino

Ricardo Felipe Albert Reyna

Memoraĵoj de eŭska bovino Bernardo Atxaga (plumnomo de Joseba Irazu Garmendia). Trad. Aitor Arana. Asun Irazu, 1999. 184p. 19cm. ISBN 8488916515. Prezo € 9,00

Ĉi tiu romano en 1991 signis forturniĝon de la aŭtoro for de fantazio, kiu karakterizis lian rakonto-kolekton Obabakoak (La loĝantoj de Obaba), pro kiu li ricevis la Nacian Literaturpremion de la hispana Kulturministerio en 1989, kaj kiu donis al li internacian famon. Ekde ĉi tiuj Memoraĵoj li iel komencis atenti sociajn aspektojn, kiujn li intence neglektis pli frue en ia reago kontraŭ la socie engaĝita poezio de la noveŭska poeto Gabriel Aresti. Eble la plej fama nuntempa verkisto en Eŭskio, li estas membro de la Akademio de la Eŭska Lingvo kaj de la Eŭska Akademio de Sciencoj, Artoj kaj Beletro.

La romanon esperantigis alia, dek du jarojn pli juna verkisto: Aitor Arana, kiu ne nur verkas kaj tradukas, sed ankaŭ faras filologiajn esplorojn, ekzemple pri dialektoj de la eŭska lingvo.

La literatura kadro, en kiu aperis la verko, estas kvazaŭ ia projekto de rekreado de tiaj verkoj, kiuj ekzistus, se ankaŭ en antaŭaj epokoj oni ĝenerale uzus la eŭskan por literaturo. La pli ampleksa socilingvistika kadro estas tiu de epoko post la diktatoro Franco, kiu regis Hispanion de sia puĉo en 1936 ĝis li mortis en 1975. Nur ekde tiam kelkaj el la diversaj hispaniaj lingvoj ricevis malpli detruan pritrakton en parto de la leĝaro kaj de iliaj aplikoj, interalie en la lerneja sistemo (baza por produkti legantojn) kaj en aliaj publikaj servoj.

La verko estas ia taglibro de malsprita bovino (kaj ŝia sprita konscienco), kiu travivas epokon de la ĵus finita interna milito de Hispanio (1936-39) en eŭska bieno. Ŝi observas la vivon kaj pripensas ĝin el ĝenerala kaj bovina vidpunktoj, kiuj ricevas adasisme tradukitajn, proverbajn formojn (mezume pro tri proverboj) en sep el la naŭ ĉapitroj. Al tio aldoniĝas diversaj kantoj, kiujn la bovino aŭskultas, en la oka ĉapitro. La rezulto estas rakonto pri la vivo en la eŭska kamparo tuj post 1939, inkluzive de malvenko de la kontraŭdiktatura rezistmovado, kun diversaj pripensoj pri la vivo kaj la socio el la vidpunkto de alispeca, ne tiel ekstera eksterulo.

La traduko provas redoni lingvajn trajtojn de la francaj dialektoj de la eŭska lingvo en parto de la verko. Oni rajtas demandi sin, ĉu eble la originalo celis integri ne nur tion, sed la tutan diversecon de la eŭska lingvo. Tamen, granda verkisto kiel Atxaga (prononcu Aĉaga) ne estas facile reduktebla al malmultaj, simplaj principoj. La traduka lingvaĵo ne estas virtuoza, nur proze afereca sen speciala estetika valoro, malkiel oni atendus de tiel fama verkisto en literaturo, kiu baraktas por sia rekono, eĉ pluekzisto (pro manko de — precipe fluaj — legantoj).

Resume, la libro estas bonvena fenestro al juna literaturo, multaj el kies aliaj produktoj bele sidus kun freŝa voĉo apud jam pli kutimaj en nia literatura merkato, ĉu rakonte, ĉu poezie, ĉu esee.

Perloj de jud-devenaj rusaj poetoj nun en Esperanto

Boris Kolker

Min trafis feliĉ’ esti rusa poeto. Poetoj juddevenaj en la rusa poezio de la 20-a jarcento. Trad. M. Bronŝtejn. Moskvo: Impeto, 2012. 77p. 20cm. ISBN 9785716102439. Prezo: € 6,00

Jud-devenaj poetoj sub siaj propraj nomoj aŭ sub pseŭdonimoj kreis multajn senmortajn verkojn en la rusa poezio. Mikaelo Bronŝtejn jam konigis al la Esperanto-mondo verkojn de la Nobel-premiito Iosif Brodskij per aparta libro.

Nun li elektis, tradukis kaj konigas en Esperanto-traduko verkojn de Dmitrij Cenzor, Osip Mandelŝtam, Saŝa Ĉornij, Eduard Bagrickij, Samuil Marŝak, Boris Pasternak, Pavel Antokolskij kaj David Samojlov.

Mikaelo Bronŝtejn ne bezonas prezenton. Li estas vaste konata en la Esperanto-mondo per siaj originalaj kaj tradukitaj libroj. Li havas bonan guston kaj elektis por la Esperanto-legantoj perlojn el la verkaro de tiuj ok poetoj. Li majstras la lingvon kaj aparte la poezian lingvaĵon de Esperanto. Tial liaj tradukoj estas fidelaj kaj bonstilaj. Ne estas ĉio! Mikaelo Bronŝtejn verkis por ĉiuj ok poetoj sufiĉe ampleksajn antaŭparolojn, kiuj eĉ aparte prezentas grandan konigan valoron. Krome la leganto havas la ŝancon vidi fotojn de la aŭtoroj.

Ĉu citi iun versaĵon? Prefere akiru tiun malmultekostan kaj bonguste eldonitan libreton kaj ĝuu pli ol unu versaĵon!

Fake kaj perfakte pri la terminologia agado en Esperantujo

Mélanie Maradan

Pri terminologia laboro en Esperanto. Elektitaj publikaĵoj. Wera Blanke. Red. Detlev Blanke. Novjorko: Mondial, 2013. 318p. 22cm. ISBN 9781595692573. Prezo: € 19,80

Okaze de la 80-a naskiĝ-datreveno de Wera Blanke (WB), ŝia edzo kompilis libroforme kolekton de kelkaj el ŝiaj publikaĵoj pri la terminologia agado en Esperantujo. La aŭtorino, ĉefa motoro por zorgema okupiĝo pri la fakaj lingvaĵoj de Esperanto kaj granda animo ebliginta la kreadon de Terminologia Esperanto-Centro (TEC) fine de la 1980-aj jaroj, celas havigi al la pli junaj generacioj bazon kaj memoraĵon pri la tiukampaj klopodoj de ĝia ekesto ĝis la nuno. La libro aperis komence de 2013, t.e. kvin jarojn post similtema verko de la sama aŭtorino en la germana kaj angla lingvoj (titolita Esperanto — Terminologie und Terminologiearbeit). Ĝi estas enhave unika kaj kondense prezentas jarcenton de aktivaj klopodoj favoraj al la fakaj lingvoj de Esperanto.

Pri terminologia laboro en Esperanto estas riĉa, okĉapitra, multflanka verko. La ĉapitrojn oni libere povas legi sinsekve aŭ unuope, laŭ la propra intereso. La unuaj tri ĉapitroj temas kerne pri la terminologio — fako, kiun naskis ĉefe agado de esperantistoj.

Kio entute estas terminologio?

Terminologio estas aro da teorioj kaj praktikoj ĉirkaŭ nocioj kaj terminoj, t.e. pri fakaj esprimoj uzataj en specifaj scio-kampoj por paroli pri ideoj aŭ aĵoj, kiuj ne apartenas al ĉiutagaj konversacioj. Do la fako samkiel la unua parto de la libro de WB pritraktas multaspekte la komunikadon inter fakuloj (sciencistoj, laboristoj k.t.p.). Terminologio ekzistas kiel memstara fako ekde la 1930-aj jaroj. La libro detale pasas laŭ la spuroj de pioniraj fakuloj (esperantistaj), kiuj en la unua parto de la pasinta jarcento formulis teoriojn el praktikaj problemoj kaj impulsis la disvolvon de la fako sur tutmonda nivelo, el Esperantujo eksteren. Tiel oni povas legi pri nekutima sed vera historia okazaĵo, ĉe kiu ĉefe esperantistoj firmigis kaj disvastigis novan fakon, poste adoptitan de ceteruloj kaj nuntempe vaste instruatan en ŝtataj universitatoj.

La verko satigas la scivolemon de tiuj, kiuj interesiĝas pri la historio de la fako, sed ne nur. Ĝi ankaŭ disponigas tujpretajn helpilojn por fakuloj, kiuj volas verki en Esperanto. Kion fari, se vortaroj ne enhavas esprimon, kiun oni bezonas por verki sian faktekston? La libro konkrete kaj perekzemple respondas tiun kaj aliajn rilatajn demandojn. Interalie histori-ŝatantoj atentu ankaŭ la kvaran kaj kvinan ĉapitrojn, kiuj pritraktas la historion de la Terminologia Esperanto-Centro (TEC). La aŭtorino rakontas la oran epokon de la nun nur duonaktiva centro, sed ankaŭ skizas la erarojn de la pasintecaj aktivuloj, por ke la centro povu sukcese reviviĝi evitante tiujn mispaŝojn. La sesa ĉapitro estas praktika ilustro de la teorioj skizitaj en la ĉapitro pri termino-kreado (tria ĉapitro). Ĝi kritike prezentas kelkajn jam entreprenitajn provojn por krei terminojn (fakajn vortojn) sur diversaj terenoj. La sepa ĉapitro temas ne pri terminologio, sed pri la arto publike paroli. La oka ĉapitro arigas recenzojn verkitajn de Wera Blanke, pluraj el kiuj temas pri terminaroj eldonitaj en Esperantujo. Krome, kiu ne ĝissate lernas per la riĉa enhavo de la libro povas pluinformiĝi konsultante la Esperanto-rilatan bibliografion de WB fine de la verko.

La aŭtorino kaj la redaktinto brile trafas sian celon: nunuloj povas komforte “star[i] sur la ŝultroj de aliaj por (eventuale) povi rigardi pli foren”. La libro ne estas tutampleksa prezento de la fako terminologio, sed elstara enkonduko en la fakajn, ĉefe terminologiajn, aspektojn de la lingvo Esperanto. Pri plej freŝdataj informoj rilate al teorioj de terminologio ĝenerale kaj teknologi-komputilaj aspektoj de la fako speciale, interesatoj devos tamen legi en aliaj verkoj, ĉefe neesperantlingvaj.

Resume: la libro de Wera Blanke estas facile legebla sintezo pri multjaraj spertoj rilate al la terminologia laboro en Esperantujo. Ĝi estas libro por ĉiu ajn profesiulo, ĉu lingvisto, histori-ŝatanto, praktikulo... do por pli-mapli ĉiu esperantisto. Ĝi utilas ankaŭ al tiuj, kiuj jam konas artikolojn de la aŭtorino. Aldoniĝis nome redaktaj komentoj, kiuj helpas al la leganto kompreni la kuntekston, en kiu ĉiu unuopa kontribuaĵo naskiĝis. Se oni serĉas fakan kaj perfektan enkondukan libron pri terminologio en Esperantujo, oni ne plu serĉu. Ĝi nun ekzistas. La recenzinto de la libro, persone entuziasmigita de Wera Blanke pri la Esperantaj aspektoj de la temaro, sincere esperas ke la verko sukcesos infekti pliajn esperantistojn.

Lillo: Kongresa Temo

“Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”

Mark Fettes

En nia kunplektita mondo, diversaj kulturoj konstante intertuŝiĝas kaj kunpuŝiĝas. Kvankam tio povas naski miskomprenojn kaj konfliktojn, ĝi povas ankaŭ frukti en reciproka riĉiĝo. Tiaj kulturaj dialogoj, foje malfacilaj, foje ĝojigaj, estas konstanta aspekto de la vivo de la Esperanto-komunumo; tion ĉi spegulas niaj belartaj tradicioj, niaj valoroj kaj idearoj, kaj eĉ la lingvo mem. La kongresa temo de Lillo donos okazon profunde ekzameni tiujn spertojn kaj kompari ilin kun aliaj, en la kadro de la Monda Jardeko de la Proksimiĝo inter Kulturoj sub aŭspicio de Unesko.

Forpasoj

Stefano Bagnoli (1930-2014), fakdelegito pri turismo, mortis en Ravenna (Italio).

Marcello Caselli (1927-2014), em. inĝeniero, forpasis en Romo, kie li estis vicdelegito 1988-2003. Li estis dumviva membro de UEA kaj ofta partoprenanto de UK-oj.

Mack Dougherty (1923-2013), dumviva membro de UEA, mortis en San Diego (Usono).

Audrey Duerden (1929-2014) forpasis en Bradford (Britio). Ŝi estis membro de UEA ekde 1958, sekretario de LKK de la 46-a UK en Harrogate (1961 kaj longe fakdelegito pri SOS-aŭtoservo.

Per Engen (1924-2014), em. fervoja distriktestro, forpasis la 25-an de majo en Hamar (Norvegio). Li estis membro de UEA ekde 1952, delegito kaj fakdelegito pri fervojoj kaj turismo 1957-2012. Li aktivis en Internacia Federacio de Esperantistaj Fervojistoj, i.a. kiel prezidanto 1990-1998, kaj estis peranto de SAT. Kun P.J. Krogstie li kompilis Fervoja terminaro norvega-Eo-norvega (1968).

Zdenĕk Hršel (1928-2014), filologo kaj bibliotekisto, mortis la 3-an de junio en Brno (Ĉeĥio). Fakdelegito pri bibliotekoj, lingvoj kaj E-movado, kaj iam ankaŭ loka delegito.

Helge Knudsen (1946-2014), membro de Societo Zamenhof, mortis la 18-an de septembro en Breistein (Norvegio).

Simon de Korte (1914-2014) forpasis la 14-an de aŭgusto en Roterdamo, du monatojn post sia 100-jariĝo. Ĝis antaŭ kelkaj jaroj li estis ofta kliento de la Libroservo de UEA.

Oleg Krasnikov (1937-2014), em. elektroinĝeniero, mortis la 16-an de junio en Kirov (Rusio). Li gvidis E-klubon en Kirov 1980-1983 kaj instruis en la klubo “Antaŭen”. En 1985 li fariĝis dumviva membro de UEA. Krom artikoli pri E-o en regionaj gazetoj, li kontribuis al la libro Esperanto-movado: fragmentoj de la historio (2008; kun D. Blanke; en la rusa) la parton Historio de Sovetrespublikara Esperantista Unio kaj kunaŭtoris Esperanto-movado en norda-okcidenta eŭropa parto de Ruslando (2014; en la rusa). Li verkis ankaŭ pri la movada historio en Kirov (eksa Vjatka) k.a. urboj.

Helmut Krone, LKK-ano de la 84-a UK en Berlino (1999) mortis la 18-an de februaro 2014 en Berlino.

Boĵidar Leonov (1941-2014) mortis la 24-an de julio en Karlovo (Bulgario). Maŝininĝeniero, li specialistis pri patentoj kaj internacia juro, pri kiuj li estis universitata profesoro ekde 1990. De 1968 ĝis 1971 li estis prezidanto de Studenta Tutmonda E-ista Ligo. Komitatano de UEA li estis 1970-1977. Ekde la fondo en 2000 li estis prezidanto de Tutmonda Ortodoksa Ligo E-ista. Prezidanto de Bulgara E-Asocio li estis de 2010 ĝis 2013, kiam li fariĝis ĝia honora prezidanto. Dum multaj jaroj li organizis Simpoziojn pri Apliko de E-o en Profesia Agado (AEPA) kaj lige kun ili la seminariojn “Religio kaj Esperanto”. En 1999 li fondis Internacian E-Universitaton de Karlovo, kiu iĝis filio de AIS, kaj estis ĝia rektoro ĝis sia forpaso.

Jannes Markus Mabesoone (1931-2014) forpasis la 1-an de aŭgusto en Recife (Brazilo). Li naskiĝis en Nederlando kaj doktoriĝis pri geologio en la Universitato de Leiden en 1959. Poste li transloĝiĝis al Brazilo, kie li en 1963 fariĝis profesoro de la Federacia Universitato de Pernambuco. Li estis esplorsciencisto de la Brazila Konsilantaro pri Esploroj kaj Teknologio kaj en 1976 ricevis oran medalon de la Brazila Geologia Asocio. Ekde 1964 li estis dumviva membro de UEA kaj fakdelegito pri geologio. Krome li estis loka delegito en Recife 1966-1995 kaj ĝenerala sekretario kaj motoro de Pernambuka E-Asocio. Li prelegis en Internacia Kongresa Universitato de la UK-oj en Braziljo (1981) kaj Pekino (1986).

Andrew Ntiruvahirya mortis la 29-an de aŭĝusto 2014 en Kampala (Ugando). Li lernis E-on en sia naskiĝlando Burundo en 2000. Transloĝiĝinte al Ugando en 2008 li instruis E-on kaj fondis klubon en Kampala.

Gulli Olsson (1925-2014), dumviva membro de UEA, mortis en Markaryd (Svedio).

Antonio Ribas Gil (1934-2013) mortis en Nový Bor (Ĉeĥio) la 31-an de oktobro. Li estis oficisto de UEA 1966-1967.

Kurt Schweizer (1920-2014), dumviva membro de UEA kaj iama delegito, mortis en Therwil (Svislando).

Tani Hiroyuki (1955-2014) forpasis la 25-an de aŭgusto en Toyonaka (Japanio). Li estis docento de la Fremdlingva Fakultato de la Universitato de Osaka, instruante ankaŭ E-on. Li estis fakdelegito pri la japana kaj mongola ekde 1987 kaj peranto de SAT 1988-2013. De li aperis Ekzercu vin en bazaj vortoj! (2002; en la japana), Esperanto kaj tutmondiĝo (2003; en la japana), Konciza vortaro Esperanto-japana (2012) kaj Konciza vortaro japana-Esperanta (2014). Li ankaŭ reviziis Nova kurso de Esperanta interparolo de Takeuti Yosikazu (2007).

Revuo Esperanto 2014 12

Kiam la scienco malkovros Esperanton? Antaŭ tiu ĉi ŝlosila demando la esperantistoj estas defiataj trakti ĝin en la inversa ordo, nome kiam la esperantistoj malkovros la sciencon?

Lillo: Dek kvin nerefuteblaj kialoj por ke vi nepre partoprenu la 100-an Universalan Kongreson

Esperanto en Evoluo signas trairendan vojon por esperantistoj kiuj volas pli ol lingvon

Dek Demandoj: Renée Triolle prilumas la 60-jariĝon de la rezolucio de Unesko per valoraj ideoj, proponoj kaj instigoj al pli efika kaj funda E-agado

Identeco kaj lingvo: ekkomprenu ĉi tiun interesegan temon per tre trafa artikolo de Zlatko Tišljar

Malferme*

* Direktivoj por verki artikolon por Malferme: www.slideshare.net/revuo﹍esperanto/malferme

Tempo por kuraĝa renovigo de niaj m-fundamentoj

Fabrício Valle

Sesdek jaroj de rezolucio estas nenio por lingvo. Esperanto estas infana lingvo kaj la esperantistoj devas fieri pri siaj konkeroj per ĝi sur la kampo de scienco, edukado kaj kulturo. Kaj ne nur: ni fieru ankaŭ pri niaj atingoj sur la kampo de turismo, internacia solidareco, interpopola amikeco kaj konsciigo pri lingvaj rajtoj.

Do, ni kun granda ĝojo festu la 60-jariĝon de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto. Sed krome gravas, ke tiu jubileo estu motivo por pritakso de niatempa agado kaj provo kompreni niajn fortojn kaj malfortojn, por kuraĝe havigi al ni novajn movadajn fundamentojn.

La intervjuo kun Renée Triolle (p. 246) donas al ni vastan idearon, foje tre krude diritan de nia brava reprezentanto ĉe Unesko, kiu ne ŝparis sincerecon, anstataŭ ĵongli per festfrazoj. Eble tio ŝokos la plej fervorajn esperantistojn, ne alkutimiĝintajn al memkritiko. Sed fakto estas, ke Esperanto ekpaŝas sur la vojo de brila adoleskanteco kaj tio devigas nin ekplani ĝian estonton kiel plenaĝulan. Nu, kio okazas kiam homo fariĝas adoleskanto? Oni forlasas la infanajn ludojn, la senzorgecon, la mankon de planado. Oni precipe ekplanas la estontecon kaj sin preparas por la studenta kaj/aŭ profesia vivo. Resume, oni forlasas la kredojn kaj agojn de la infanaĝo!

Do, tiel ni devas fari: kritike revizii nian agadon, nian strukturon, niaj celojn kaj provi antaŭvidi kion al ni rezervas la estonteco, kio estas neevitebla rilate la evoluon de nia afero, kio mirinde povos montriĝi baldaŭ surbaze de nia nunaj klopodoj. Vere, tio jam okazas, ĉar infanaĵoj, adoleskantaĵoj kaj eĉ jam adoltaĵoj pulsas samtempe en Esperantujo. Ĉiuj povos facile vidi, ke multe da adoleskaj kaj eĉ adoltaj iniciativoj jam reliefiĝas ĉe multaj frontoj de la E-agado: novaj tipoj de eventoj, kiel SES kaj la itala E-kongreso, ekfloranta instruado de fremdaj lingvoj per Esperanto, vigla aktivado en la reto sendepende de organiza gvidado, enkonduko de strategia planado, aktivula maturigo (AMO) ĉe la UEA-sfero. Ĉio ĉi estas ekzemplaj aktivaĵoj el la nuntempa verva E-vivo.

Esperanto jam havas sufiĉan stabilecon kiel nemateria ekzistaĵo, sed la E-movado ne povas kontentiĝi pri stabileco, ĉar tio signifas morton en mondo konstante transform(iĝ)anta. Do, ni metu sub la lupeon kelkajn ideojn, ne kiel la plej bonajn kaj sole konsiderindajn, sed kiel deirpunkton por nia pripensado pri renovigo de nia agado. Jen do: estonte, kiam Esperanto estos amaslingvo, vere ne estos E-movado kiel ĝi estis ĝis nun. Ne estas malfacile kompreni, ke kiam Esperanto estos instruata en la lernejoj kaj superaj edukaj institucioj de la Ŝtato-Membroj de Unesko, kiam ĝi estos vaste uzata en la edukado, scienco, kulturo, diplomatio, internacia komerco, internaciaj organizoj, turismo kaj ĉe la Ne-Registaraj Organizoj sur diversaj socialaj kampoj, ĉiuj niaj movadaj institucioj ne plu utilos laŭ ilia nuntempa maniero labori por Esperanto, cetere kun hodiaŭa valida celaro. Aliflanke, estas ankaŭ facile kompreneble, ke tia mondo tute esperantigita ne staras tuj ĉe la proksima kurbo de nia vojo tra la historio. Memoru, ke por lingvo la tempo ne estas mezurata per jaroj, sed per jardekoj kaj jarcentoj. Tamen, havi klaran bildon pri la malproksima estonteco certe helpos nin plani kaj pli efike agi en la estanteco, konsiderante la multekoste akiritan sperton en la pasinteco, tiamaniere ke ni estu partneroj de la tendencoj de la historio kaj ne ĝiaj kontraŭuloj.

Kio do pri la estonta scenejo, okaze de, ni diru, la 100-jariĝo de la venko de Montevideo? Jen probabla situacio: anstataŭ ununura movado kun la celo diskonigi kaj instrui Esperanton, en baraktado sur arida tereno por disvolvi ĝian aplikadon en la praktika vivo, ni havos plurajn movadojn, ne por, sed per Esperanto: ekonomia esperantismo (profitcelaj aktivaĵoj — entreprenoj); E-landologio (produktado de materialo kaj eventoj pri landoj — iliaj ekonomio, politiko, socio, kulturo ktp); Sociala E-Entreprenismo (NROj agantaj per Esperanto por socialaj celoj); Novbabelismo (sistema aplikado de Esperanto al la instruado de fremdaj lingvoj. Esperanto rolos do kiel propedeŭtika lingvo kaj eble la plimulto de niaj nunaj lokaj kluboj fariĝos lingvo-lernejoj); Sociala Turismo (grandega reto de malmultekostaj turismo-servoj tra la mondo); Solidara Ekonomio (novaj tendencoj en la ekonomia vivo). Kio pri UEA? Certe ĝi rolos kiel respektegata monda pensofabriko (http://eo.wikipedia.org/wiki/Pensfabriko) sur la kampo de la lingvaj demandoj kaj kiel ĉefmotoro de tiu granda peresperanta agado!

Resume, ne temas pri Esperanto sen movado aŭ neevitebla morto de la nuna E-organizaĵaro, sed Esperanto kiel neŭtrala lingvo de diverscelaj E-movadidoj. La nunaj E-organizaĵoj, inkluzive de UEA, ne volante morti certe adaptiĝos al tiu nova ordo. Ne tuj, restu klare, sed iom post iom. Tio, kio plej gravas tuj estas doni ŝancon al la renovigo de niaj movadaj fundamentoj, sen fortika alkroĉiĝo al modelo de agado, kiu nepre survojas al malĝisdatiĝo sekve de la evoluo mem de nia afero. Esperanto apenaŭ ekadoleskas, sed la E-movado jam estas plenaĝa por preni la kuraĝan decidon trairi novajn vojojn. Sed en decembro ni nur festu Montevideon!

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Laŭ John Dewey “ĉiu progreso de la scienco rezultis de iu nova aŭdacaĵo de la imago”. Esperantistoj, estu aŭdacaj! La scienco multege progresos, se Esperanto fariĝos ĝia universala lingvo. Sed ĝia rolo en sciencaj medioj estas ankoraŭ maltrafe formulita hipotezo. Nia ĉi-numera ĉeftemo celas instigi la E-movadon fari novajn eksperimentojn kaj daŭrigi tiujn, kiuj donis bonajn rezultojn.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Renée Triolle en intervjuo festanta la jubileon de la Unesko-rezolucio pri Esperanto

Esperanto en Evoluo: Sub la signo de la Sociala E-Entreprenismo, nederlanda fondaĵo agas en Burundo

Esperanto kaj Scienco: Grava laborfronto por la esperantistoj, la aplikado de Esperanto al la komunikado en la sciencaj medioj estas granda defio

Unua Alineo

Jaro Montevideo 60: Daŭras senpaŭze la laboroj

La laboroj pri la Jaro Montevideo 60 ne ĉesas. La Komitato de UEA ĉe la anonco pri la kunfestado kaj laboro pri ĝi rekomendis “prioritate starigi internacian M60-laborgrupon kaj publikigi laborplanon tiucele, kiun oni ĝisdatigu dum la Jaro”.

Nu, komence de novembro en la komitata listo aperis raporto de la UEA-estraro pri la ĝis tiam faritaj laboroj, kun la alvoko pri kandidatiĝoj de kompetentaj kaj motivitaj personoj pretaj kunlabori.

Nepras utiligi la baldaŭan 60-an datrevenon de la proklamo de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto por informa kampanjo kaj kvankam temas pri agado precipe por landaj asocioj kaj ĝiaj laborgrupoj pri informado kaj eksteraj rilatoj, povas al ĝi efike kontribui ankaŭ regionaj kaj lokaj E-kluboj, kulturcentroj kaj similaj. Tiu ĉi informado celu same la E-komunumon, kiel ankaŭ la eksteran mondon inkluzive de la landaj Unesko-komisionoj.

La 10-a de decembro 2014 signas akurate la 60-jariĝon de la proklamo de la Unesko-rezolucio, sed la Jaro Montevideo 60 daŭros ĝis la fino de 2015, kun la kulmina punkto sendube en la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en Lillo, kies unua aliĝperiodo, kun favoraj kotizoj, daŭros ĝis la fino de 2014.

En la proksima 10-a de decembro, la dato de la nepre festenda jubileo, estas bona ideo festi ankaŭ la 155-an datrevenon de la naskiĝo de Ludoviko Zamenhof, okazontan kvin tagojn poste. Se vi ankoraŭ ne scias kiel kunfesti kaj kunlabori, nepre konsultu la multegajn manierojn partopreni menciitajn en la oktobra numero de Esperanto.

Biblioteka Apogo Bachrich unuafoje subvenciis

La fondaĵo “Biblioteka Apogo Honore al la Geedzoj Maria kaj Johano Bachrich”, kiun UEA povis starigi ĉi-jare per donaco de la gefiloj de ges-roj Juan kaj Maria Bachrich (vd. junio, p.142), disdonis 1 500 eŭrojn kiel siajn unuajn subvenciojn. Ĉiuj sep petintoj ricevis subvenciojn, kiujn la Libroservo de UEA intertempe sendis kiel librojn aŭ aliajn eldonaĵojn laŭ la dezirlistoj, kiujn la petintoj sendis.

Subvencion ricevis Esperanto-biblioteko en Ŝimonoseki, Japanio (363 EUR); Bonaera Esperanto-Asocio, Argentino (258 EUR); Interkultura Centro Herzberg, Germanio (237 EUR); Unuiĝo Togolanda por Esperanto (229 EUR); Reinhard Haupenthal, Germanio (206 EUR); Triesta Esperanto-Asocio, Italio (130 EUR); Kulturdomo de Esperanto — Grésillon, Francio (77 EUR).

Biblioteka Apogo Bachrich daŭrigas la tradicion de la iama Biblioteka Apogo Thorsen, kies bonhavon donacis ges-roj Roma kaj Poul Thorsen kaj kiu helpis pliriĉigi la kolektojn de Esperanto-bibliotekoj ekde 1997 ĝis 2011. En 2015 sekvos la dua aljuĝo de subvencioj de la nova fondaĵo.

AMO-plena jaro

UEA fermas sian unuan jaron de AMO per plenumo de ok seminarioj por Aktivula Maturigo en kvar kontinentoj. Tio sukcesis pro la ĵusa aldono de la oka seminario, kadre de la pol-germana junulara aranĝo JES, okazonta en Weißwasser (Germanio), apud Cottbus kaj la pola limo. Novaĵoj koncize:

AMO 6: Modra-Harmonia (Slovakio), 13-16 nov. 2014. Kadre de KAEST. Ĉeftemo: “Ciferecigo de la Esperanto-kulturo”. Temgvidantoj: Eva Fitzelová (SK), Johannes Mueller (DE), Mélanie Maradan (CH), Michal Matúšov (CU, FRSK), Václav Zouzalík (CZ) kaj Vladimír Türk (CZ).

Legu iliajn subtemojn en la programa paĝo de la retejo de KAEST: kaest.ikso.net

AMO 7: Vogan (Togolando), 27-29 dec. 2014. Ĉeftemo: “Konsciigo en la uzado”. Subtemoj: Kreo kaj gvido de lokaj kluboj; Konstruo kaj redaktado de retejoj; Mastrumo de regiona komisiono; Lobiado (koridora agado). Gvidantoj: Afantchao-Biakou Ayao Raymond (TG), Agbolo A. Didier (TG), Mireille Grosjean (CH), Adjé Adjévi (TG) plus aliaj.

Atentu: la urbo de AMO kaj la gastiga aranĝo TEK transiris de Aneho al Vogan (nur 10 km. for). Vidu: http://unuighotogolandaporesperanto.jimdo.com/amo7-22a-tek

AMO 8: Weißwasser, 28 dec. − 3 jan. 2015. Ĉeftemo: “Esencaj elementoj por sukcesa E-organizo”. Temoj: financa mastrumado; subvencipetoj; administrado; varbado kaj kreado de afiŝoj; eksteraj rilatoj; FLAM-analizoj; projektmastrumado.

Organizas UEA kune kun TEJO; ni ankoraŭ serĉas gvidantojn; proponoj bonvenaj al s...@gmail.com (UEA) kaj Sara Spanò (TEJO): m...@gmail.com. Informoj pri JES: jes.pej.pl

AMO 9: Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, 23-27 jan. 2015. Kadre de la 50-a Brazila Kongreso de Esperanto. Programo kaj gvidantoj preparataj.

Informoj, proponoj: Anna Lobo, a...@gmail.com

Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj multaj aliaj ricevis pli detalajn informojn pri tiuj seminarioj; petu ĉe ili!

[FORIGITA!: bildo]

Instruado em Vogan

Dek Demandoj: Renée Triolle

“Kulpas la E-movado, kiu ne atentas pri la scienca laboro kaj prefere interesiĝas nur pri lingvo-problemoj!”

Fabrício Valle

Renée Triolle lernis Esperanton en 1959 en Marseille kaj de tiam okupis preskaŭ ĉiujn eblajn postenojn: kunfondinto, ĝenerala sekretario kaj prezidanto de JEFO, kunfondinto de studenta rondo en Aix-en-Provence, ĝenerala sekretario kaj prezidanto de Unuiĝo Franca por Esperanto, komitatano A kaj C de UEA, sekretario de SUK (Someraj Universitataj Kursoj) kaj iam de CED; unua ina vicprezidanto de UEA, membro de Franca Esperanto-Instituto, ĉefdelegito de UEA por Francio kaj reprezentanto de UEA ĉe UNESKO, inter aliaj.

1 RE: La 60-jariĝo de la rezolucio de Unesko pri Esperanto estas oportuna momento por ĝenerala bilanco. Kio pri tio?

RT: Reciproka fanfaronado: la fakto, ke UEA estas unu el la tricent kvindek Ne-Registaraj Organizoj (NROj) helpas ĉefe la landajn asociojn montri, ke Esperanto estas serioza afero. Pro tio la rezolucioj de Montevideo kaj Sofio multe helpas, eĉ se ne ĉiuj havas nacilingvan tradukon. Sed pro la strukturo mem de Unesko, la laboron devus fari la landaj asocioj de UEA ĉe la landaj komisionoj de Unesko. Tio apenaŭ ekzistas; neniu regule raportas pri la evoluo en la uzado de Esperanto en scienco, edukado kaj kulturo. Ni rilatas kun dungitoj, kiuj bele salutas kaj kun la NROj, kiuj bone konas min kaj Esperanton, sed ne pretas pripensi pri demokratia komunikado.

Flanke de Unesko, fanfaronado venas el la fakto, ke ĝi estas la sola inter la instancoj de Unuiĝintaj Nacioj, kiu lasas lokon al la “socia civito” kaj efektive permesas, ke la NROj estu observantoj ekz. ĉe kunveno de la Plenumkomitato. Unesko, kiu prezentas sin kiel “ide-ujon” kalkulas pri la NROj por disvastigi sian agadon. Konklude, kiu pli atendas de la alia?

2 RE: Kio mankas por ke Unesko povu atendi pli de UEA?

RT: Kiun ni trafu ĉe Unesko? Ĉu la landajn komisionojn, fakte la Membro-Ŝtatojn, la solajn, kiuj voĉdonas, aprobas la rezoluciojn okaze de la Ĝenerala Konferenco kaj poste “forgesas” ratifi ilin? Do necesas fortaj ligoj inter ili kaj niaj landaj asocioj. Ĉu la sekretariaton? Do necesas zorge respondi la demandarojn, regule raporti (tion la CO-oficejo faras). Ĉu la dungitojn — kunordigantojn de diversaj programoj? Do UEA klare diru, kiu rilatu kun ili, ĉu la CO, ĉu la reprezentanto(j) ĉe Unesko? Sed ofte mi estas ĝenata ĉar ni povus raporti pri laboro de esperantistoj kaj atingoj ekz. en Afriko, sed ne temas pri UEA.

Minimumo estas traduki la ĉefajn paroladojn, decidojn, programerojn en Esperanton (Unesko pli kaj pli uzas nur la anglan kaj la francan) sed poste al kiuj sendi? Rilate la laboron de la landaj asocioj, estas necese konsciigi ilin per, ekzemple, sendo de unuopa letero (ne cirkulero) por diri, kiom gravas ilia laboro; memorigi la necesajn frazojn en la rezolucioj. Krome, sendi modelan leteron kun diversaj variaĵoj, sendendan al la ĝustaj homoj de la nacia komisiono; organizi labor-kalendaron. Daŭra demando: kiu faros kion?

3 RE: Kio pri la memorigindaj punktoj de la rezolucio?

RT: Se ni festas la 60-jariĝon de la rezolucio de Montevideo, ni unue relegu ĝin kaj la postan de 1985. Por ekstera informado, ni eltiros la ĉefajn elementojn: rezultoj de Esperanto sur la kampo de internaciaj intelektaj interŝanĝoj; proksimigo de la popoloj de la mondo kaj reciproka kompreniĝo inter la popoloj de la mondo.

Esperanto estas ilo de kompreniĝo inter popoloj kaj kulturoj de malsamaj landoj, penetrante en la plimulton de la regionoj de la mondo, la plimulton de la homaj agadoj, rimedo por plibonigi la komprenon inter malsamaj naciaj kaj kulturoj.

4 RE: Nu, kiel bone utiligi la rezolucion kaj por ekstera informado kaj kiel levilon por nia agado?

RT: Denove maĉi la laboron: kompili kaj disponigi argumentojn; disponigi mallongajn diraĵojn de famuloj; havi ĉe iu retejo liston de artikoloj (en la lokaj lingvoj kaj traduko en Esperanton) pri lingvo-diskriminacio en instruado, laboro, scienco ktp. Disponigi ĝisdatigitan version de Esperanto en Perspektivo kun aktualaj uzoj de nia lingvo en la plej diversaj fakoj.

5 RE: Ĉi-numere la revuo Esperanto havas kiel ĉefan temon “Esperanto kaj Scienco”, kaj tio rilatas al la rezolucia punkto “kuranta evoluo en la uzado de Esperanto en scienco”. Nu, kiam la scienco malkovros Esperanton?

RT: Verŝajne, kiam iu eminentulo skribos elstaran verkon nur en Esperanto! En iu epoko, la homoj eklernis la germanan por legi Freud. Sed pli serioze, mankas bazaj sciencaj verkoj en Esperanto. En multaj evoluantaj landoj, la homoj estas devigataj lerni la anglan por havi aliron al scienco. Ĉu UEA havu plurjaran planon por krei kaj proponi al la tuta mondo bazajn kursojn pri scienco (matematiko, biologio, fiziko, kemio, geografio, historio, arkitekturo ktp)? Jam ekzistas kelkaj (astronomio, kun Amri Wandel aŭ kajeroj de SUK, ekzemple). Gravega paŝo estus provizi per simplaj lerniloj la gejunulojn kaj eĥe resonigi la prelegojn de IKU, kio donos bazan vortprovizon al ĉiuj. Alia eblo: provi konvinki homojn aperigi resumon de sia verko aŭ tezo en Esperanto. Tiel la homoj iom post iom alkutimiĝos al la ideo uzi Esperanton en scienco.

6 RE: En la jubileanta rezolucio estas noto pri la preteco de pluraj Membro-Ŝtatoj “enkonduki aŭ ampleksigi la instruadon de Esperanto en siaj lernejoj aŭ superaj edukaj institucioj”, sed fakte ĝis nun ne estis granda progreso.

RT: Ne eblas trinkigi azenon, kiu ne soifas — tio resumas la sintenon de la de la Membro-Ŝtatoj. Bela ekzemplo estas Francio: kiam Prezidento Sarkozy konstatis, ke la francoj malbone parolas fremdajn lingvojn (fakte misprononcas la anglan), li petis fakulon pri pedagogio esplori la problemon. François Grin, el la universitato de Lausanne (Svislando — eksterlandano pli bele sonas), konkludis, ke la plej bona rimedo por lerni fremdajn lingvojn estas unue lerni Esperanton kaj ke la nuna franca politiko uzi nur la anglan kostas al Francio 10 miliardojn da eŭroj jare. Iu ajn logika homo kaptus la okazon ŝpari monon kaj aplaŭdus ambaŭmane. Tute ne: la konkludo ne estas la atendita respondo, sekve la raporton oni enterigas. Same la ĵurnalistoj silentas. Tamen ĝi estas oficiala, konsultebla ĉe Documentation Française (http://bit.ly/1pUtyPP). Ĉiuj sekvas la aliajn, neniu volas revolucie iniciati.

Kion povas fari UEA? Eble konvinki tri Membro-Ŝtatojn kuraĝi enkonduki sisteme la instruadon de Esperanto. Sed ili respondas, ke “ni sekvas la dezirojn de la bazo”, tamen la “bazo” tute ne havas ideon pri la lingvo-situacio en la mondo. Ĉie, ĉe radio, televido ktp, ili aŭdas nur la anglan kaj imagas, ke la tuta mondo parolas angle (des pli se ilia kono de la angla estas nula aŭ minimuma).

7 RE: Ĉio ĉi rekte ligiĝas al nia agado en la universitata tereno, sed escepte de kelkaj etaj menciindaĵoj, Esperanto perdas terenon tiukampe. Ĉu la E-movado kulpas pri la perdoj?

RT: Ne kulpas la E-movado; kulpas la ĉirkaŭa mondo (ĵurnalistoj, politikistoj, sciencistoj) kiu blinde eĥas ĉion el Usono ĉar ili mem estis trejnitaj en la angla kaj ignoras preskaŭ ĉion de la aliaj landoj kaj kulturoj. En la scienca kampo, se mi konsideras okazintaĵon en Francio, kiam la fama Instituto Pasteur decidis eldoni ĉion nur en la angla, ne plu en la franca, la kompatindaj sciencistoj ne rifuzas, ĉar ili deziras diskonigi siajn esplorojn kaj do blinde akceptas la hegemonion de la angla lingvo.

Ni bezonus elstaran scienciston, kiu kuraĝus eldoni siajn eltrovaĵojn en Esperanto... do ni ne revu.

Kulpas la E-movado, kiu ne atentas pri la scienca laboro kaj prefere interesiĝas nur pri lingvo-problemoj! Aliflanke, UEA provu influi la esplortemojn de E-verkantoj de disertacioj, tiel, ke ĝi utilu al la movado. Mi antaŭ pluraj jaroj proponis, ke UEA traduku en Esperanton la sciencan revuon de Unesko. La rezulto estus duflanka: ni kunlaborus kun ĝi (kaj montrus nin al homoj el malgrandaj lingvoj) sed ĉefe ni donus al Esperanto bazan vortprovizon kaj sciencajn sciojn sen tro da laboro, ĉar sufiĉas havi teamon de kelkaj fakuloj pretaj traduki kaj iun lertan enpaĝiganton. Tion supozeble ni povos atingi.

8 RE: Tamen, niaj bazoj en Esperantujo siaflanke ignoras gravajn aspektojn pri nia potencialo ĉe Unesko, eble pro manko de trejnado kaj konscio. Tiusence, UEA faras bonajn paŝojn per la Aktivula Trejnado (AMO) kaj la Strategia Plano. Ĉi-rilate kiom funde UEA emfazu la agadon ĉirkaŭ Unesko?

RT: Se ni konsideras, ke Unesko estas tiu “ide-laboratorio”, kiel ĝi ŝatas sin prezenti, kaj se efektive ĝi ofte anticipas je kelkaj jaroj la postajn problemojn kiel ekologio, klimatŝanĝiĝo, kopirajtoj, edukado de virinoj ktp, estas bone reklami pri Unesko kaj provi puŝi niajn ideojn. Nepras instrui pri la grava rolo de ĝiaj naciaj komisionoj por ke niaj landaj asocioj rilatu kun ili (mi tion jam diris), elekti kelkajn internaciajn tagojn (Tago de la Gepatra Lingvo, Tago de Homaj Rajtoj, Tago de Paco ktp) kaj proponi al la lokaj kluboj labormetodon por ekspluati tion, kompili la agadplanon, raporti al la ĝusta homo ĉe Unesko. Denove, kiu faros? Ĉu la CO? Ĉu estrarano? Ĉu reprezentanto?

9 RE: Johan Kohler demandas, per Twitter (@voyager42), ĉu rezolucio de Unesko el la 1950-aj jaroj ankoraŭ havas povon. Mi aldonas: kio pli gravas nun, ĉu klopodi por novaj rezolucioj aŭ prepari la movadon por pli bone profiti el tiu 60-jariĝanta rezolucio, se ĝi ankoraŭ havas povon?

RT: Jam estis proponita de Litovio nova rezolucio antaŭ ses aŭ ok jaroj: la komisiono, kiu antaŭkonsideras la proponojn de la Membroj-Ŝtatoj konkludis, ke nenio novas kaj rifuzis ĝin proponi al la Pleno (rilate alian rezolucion, la proponinto vigle intervenis, pledante, ke nur la Pleno rajtas decidi ĉu io gravas aŭ ne kaj sukcesis porti la rezolucion al la Pleno).

Ĉu ni povas proponi ion novan? Intertempe estis donita prioritato al Afriko kaj instruado de knabinoj. Ĉu UEA povas peti ion plian sur tiu kampo? Por ke rezolucio havu ŝancon, ĝi devas esti neŭtrala, ne ataki fronte unu landon, sekve ni ne povas peti, ke ĉiuj landoj bojkotu la instruadon de la angla por doni pli da ŝancoj al siaj civitanoj! Ĉu havi ion pri indiĝenaj lingvoj, defendo de indiĝenaj popoloj ktp? Mi tre dubas ĉu indas perdi energion por konvinki plurajn naciajn komisionojn de Unesko proponi rezolucion favoran al Esperanto. Ni prefere memorigu ilin pri la ĝisnunaj.

10 RE: Kion fari por vigligi en la esperantistoj la entuziasmon al la afero “Unesko, UEA kaj Esperanto”?

RT: Mi konstatis, dum vojaĝo tra Bulgario, ke la homoj nenion scias pri Unesko, nek pri la NROj, nek pri nia rolo. Iuj imagas, ke mi ĉiumatene matenmanĝas kun la Ĝenerala Sekretario, Irina Bokova, aŭ ke Esperanto estas oficiala lingvo de Unesko! Ni do faru ĉe niaj homoj pedagogian laboron: konsciigi, ke ju pli forta estos UEA, des pli forte ĝi povas influi. Konsciigi ilin pri la maldemokratia lingvo-ordo, provizi ilin per multaj ekzemploj de agado (ekz. en Francio, Henri Masson faras neimageblan laboron pri kompilado de diraĵoj, citaĵoj pri lingvo-politiko; ĉu same en aliaj landoj? Ĉu UEA havas tion?). Tiu entuziasmigo tro ofte mankas ĉe nia E-aktivularo kaj ĉe la homoj, kiuj lernas per la reto kaj ne konas la komunumon, nek la movadon. Ni kaptu ilin!.

Lingvo: Emocio

Identeco kaj Lingvo

Zlatko Tišljar

Homo estas socia estaĵo denaske. Ĝi estas ligita al aliaj homoj per neracia rilato kiun plej ĝenerale oni nomas “amo”. Grupo estas minimume du personoj. La unua grupo al kiu homo apartenas ekde sia naskiĝo, estas li/ŝi (bebo) kaj lia/ŝia patrino. Poste ni apartenas al ĉiam pli da etaj kaj poste pli vastaj grupoj.

Lingvon difinis strukturisme Ferdinand de Saussure kiel sistemon de signoj uzataj por komunikado. La signoj estas arbitraj (elpensitaj) kaj la lingvo estas socia fenomeno.

Sed neniu ĝis nun difinis lingvon kiel fenomenon kun du same gravaj funkcioj: tiu de komunikado kaj kiel grupidenteca signo. Grupoj ekzistas simple por sekurigi siajn membrojn kaj defendi sin kontraŭ aliaj grupoj. Ĉiu grupo klopodas fortigi sin mem por esti pli kapabla sin defendi. La identeco estas emocia rilato al sia grupo, kiu ekestas en unuopulo pro eduko kaj pro vivo engrupa. Kiel emocio ĝi naskas en homo pretecon sin oferi por la grupo.

Tiusence la ĉefa postulo de grupo estas havi manieron distingi siajn membrojn de ne-siaj. Tiucele sendube la centra ilo estas lingvo. Ĝin la grupanoj lernas ene de sia grupo kaj nur grupapartenantoj ĝin tre bone kapablas uzi. Sekve la lingvo estas la nura rimedo per kiu homoj povas distingi ĉu iu nekonato apartenas al “sia” grupo aŭ ne kaj plej ofte ankaŭ al kiu alia grupo tiu aliulo apartenas.

Se lingvo estus nur komunikilo, jam ekde la tempo de grandaj grekaj konkeradoj sub Aleksandro la homoj komprenus ke estas avantaĝo havi ununuran lingvon kiu ebligas komunikadon kun ĉiuj kaj iom post iom la greka iĝus tutmonda kaj ununura.

Sed ĉar daŭre ekzistas sennombra kvanto da grupoj, grupetoj kaj grupegoj kiuj novkreiĝas kaj malaperas, ekzistas ankaŭ sennombro da lingvoj kaj lingvaj variaĵoj inkluzivantaj sennombrajn dialektojn, slangojn, idiomojn... Ĉiuj ili konstante ŝanĝiĝadas, naskiĝadas kaj mortadas.

Lingvojn eblas dividi en homajn kaj nehomajn lingvojn. Homaj lingvoj estas tiuj kiujn uzas homoj en reciproka komunikado. Ili ĉiuj estas samtempe kaj artefaritaj kaj naturaj, ĉar ĉiuj homaj lingvoj uzas arbitrajn (artefaritajn) signojn — vortojn kaj naturan profundan gramatikan strukturon. Tiusence Esperanto same kiel multaj piĝinoj kaj kreolaj lingvoj estas normala homa lingvo uzata de homoj. La baza kondiĉo ke iu lingva sistemo estu homa lingvo, estas ke ĝi posedas homgrupon kiu ĝin uzas. Videblas do ke Esperanto estas homa lingvo ĉar ĝi havas grupon da uzantoj, kiuj estas ligitaj per kulturo kaj idearo en ĝi kreitaj. Tiu idearo kreas emocian ligon al la grupo en kiu ĉiuj havas la samajn vivkomprenojn kaj komunan lingvon, sekve ĝi kreas identecan ligon de individuo kun la grupo.

Ĉiu lingvo tendencas ankaŭ al uzateco pli vasta ol tiu ene de la propra grupo kaj ĉiu iĝas almenaŭ malmulte uzata de iuj najbaroj por ebligi komunikadon kun aliaj grupoj. Tiusence daŭre iuj lingvoj kreskas pro sia ĝenerala konkerforto aŭ la forto de siaj kulturoj kaj iĝas pli aŭ malpli vaste uzataj internaciaj lingvoj.

Teorie ĉiu tendencas iĝi tutmonda kaj elpeli aliajn. Sed pro la fakto ke lingvo havas kaj identecan kaj komunikan funkciojn, tio estas nek teorie nek praktike ebla. Se ekregus unu tutmonda lingvo ĝi perdus la identecan funkcion. Identeca funkcio havas sencon nur se iu grupo kaj ĝia lingvo markas grupon diferencigante ĝin de aliaj grupoj. Se ne ekzistus aliaj grupoj, la diferencigo estus sensenca, do lingvo estus sen identeca funkcio kaj laŭdifine ĝi ne plu estus lingvo.

Ankaŭ praktike tio ne eblas, simple pro tio ke daŭre ekzistas multaj grupoj vivantaj en specifaj vivkondiĉoj kiuj bezonas specifajn lingvojn. Neniam ĉiuj homoj vivos en la samaj kondiĉoj por povi kontentiĝi pri tute sama lingvo.

El ĉio ĉi sekvas ke Esperanto ne povas iĝi tutmonda ununura internacia lingvo. Nun ĝi estas simple unu homa lingvo, kiun uzas diaspora popolo sen ŝtato kaj ĝi povus iĝi ekz. lingvo de Eŭropa Unio (komunika kaj identeca), ĉar ja Eŭropa Unio iam devos transpreni ligan tuteŭropan lingvon. Tiukaze ĝi povus plenumi la esencan celon de Zamenhof — kontribui al monda paco. Fortigante la identecon de EU ĝi fortigus la mondan pacon (ja el malkvieta kaj nacie malamika Eŭropo ekflamis du mondmilitoj) kaj tiel ĝi iĝus forta kaj monde influa lingvo apud kelkaj aliaj kiel la angla, la ĉina, la hispana. Kompreneble, tiukaze malaperus la nuna E-movado kun siaspecaj ideologio kaj identeco de esperantistoj. Pli pri tio vi povas legi ĉe: http://bit.ly/1w9Om52

[FORIGITA!: bildo]

Zlatko Tišljar estas sekretario de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU)

NRO: Esperanto en Evoluo

Nova E-laborkampo meritanta ĉies apogon

El la redakcio

Esperanto en Evoluo estas nederlanda fondaĵo kies celo estas finance subteni profitodonajn projektojn en malriĉaj landoj favore al la financa bonfarto de la tiea E-movado.

Legante ĝian statuton ĉe http://esp-evoluo.info/historio/statuto oni povas tuj konkludi, ke la fondaĵo havas bonan laŭleĝan bazon kaj ĉio estas zorge elpensita. Ekzemple, la fondaĵo mem ne povas havi propraĵojn rezultintajn de la financitaj projektoj, ĉar ĉiuj propraĵoj apartenas al favorata loka E-asocio, kiu administros ĉion. Alivorte, la profito apartenas al la loka E-asocio kondukanta la projekton. Kompreneble, tiu principo estas tre utila por doni al la lokaj partneroj de Esperanto en Evoluo la senton de respondeco kaj kunagado, necesan por evoluigi ilian kapablon memregi la tutan aferon. Tamen, foje la projektoj povas alfronti neantaŭvideblajn problemojn kaj fiaski. Tio tamen ne perdigos al la fondaĵo la tutan investon, ĉar restas la kapitalaj varoj kaj nemoveblaĵoj.

La nunaj aktivaj estraranoj de Esperanto en Evoluo estas Stanislav Belov, prezidanto (Rusio), Johan Derks, vic-prezidanto kaj unua kasisto (Serbio). Ili decidas kiujn projektojn subteni kaj kontrolas ilian realigadon. Johan Derks opinias, ke “la interesiĝo pri Esperanto ne dependas tiel de nia konvinkopovo kiel de la utilo kaj plezuro ĝueblaj per ĝia lernado. Se oni vidas, ke per nia mono ili, la burundaj esperantistoj, konstruas renkontiĝejon, oni vidas kiom funda internaciaj solidareco kaj amikeco eblas per Esperanto.” Siavice, Stano Belov sin difinas kiel pragmatan idealiston, “ĉar mi ĉiam klopodas atingi idealajn celojn pere de pragmataj rimedoj. Oni povus dum pluraj horoj prediki pri la avantaĝoj de Esperanto, sed laŭ mia sperto multe pli efikas simpla rakonto pri personaj atingoj kaj travivaĵoj, kiujn oni ŝuldas al Esperanto. Pro tio tre plaĉis al mi la ideo de la fonduso establita de Johan Derks, nome krei memstarajn E-centrojn en la triamondaj landoj por ke tiuj iĝu solida bazo por lokaj E-movadoj.”

E-centro en Burundo

La unua frukto de tiu idearo estas la E-Centro en Rumongo, Burundo, kiu konsistas el teretaĝa konstruaĵo kun biblioteko, legosalono, ĉambroj por instruado kaj administracio de la Asocio Nacia por Esperanto en Burundo (ANEB). La sekretario de ANEB, Hasano Ntahonsigaye, informas, ke “la biblioteko de la E-centro ĵus ricevis proksimume 250 novajn librojn de la rusia eldonejo Impeto. Tio grave riĉigos la bibliotekon kaj ebligos distribuadon de pluraj ekzempleroj inter aliaj E-grupoj de la lando.” La biblioteko bonvenigas ankaŭ librojn en la franca lingvo kaj eĉ en la angla.

La ĉefmotoraj ideoj kaj la malfacilaĵoj

Johan Derk kredas, ke “estas normale, ke inter landaj asocioj aŭ kluboj estus idea kaj materia interhelpado, ekzemple interlanda ĝemeliĝo. Kelkaj landaj asocioj estas bedaŭrinde ege memcentraj. Ili ne komprenas, ke la movado ĉe ili estos pli forta, se Esperanto en aliaj landoj estos pli forta.” Laŭ Stanislavo Belov “senĉesa monpetado estas sakvojo, kiun oni forlasu laŭeble plej rapide. Oni donu al homoj ne fiŝon, sed fiŝkaptilon kaj lasu ilin mastrumi sian vivon memstare kaj memrespondece. Tio aparte gravas nun, kiam la evoluintaj landoj dum pluraj jaroj alfrontas fortegan ekonomian krizon kaj iliaj loĝantoj ne plu povas doni multe da mono al bonfaraj aferoj. Mi klarigu la fondusan ideologion per konkreta ekzemplo: la unua E-centro, konstruita de Esperanto en Evoluo en Burundo iĝis la unua kaj sola publika biblioteko de Lumongo (200 000 loĝantoj). Danke al la malavaraj donacoj de bonkoruloj ni plenigas ĝin per libroj ne nur en Esperanto, sed ankaŭ en la franca kaj angla. Do ĝi estas biblioteko ne nur por esperantistoj, sed por ĉiuj. ANEB estas la unua asocio akirinta sidejon en Lumongo. Se ni sukcesos bone ekipi ĝin, aranĝi plurajn E-kursoj (sed ne nur!), ĝi do povos transformiĝi entute en grava eduka kaj kultura centro de la urbo kaj provinco.” La prezidanto de Esperanto en Evoluo daŭrigas: “Oni prave diras, ke nenio estas konstruata ĝustatempe kaj ĝustakoste, do la burunda projekto ne estas escepto. En 2010 ni aĉetis terenon, en 2013 la biblioteko estis solene malfermita kaj en 2014 oni alkonstruis du lernohalojn. Tio konsumis pli ol 17 mil eŭrojn (anstataŭ la planitaj 10 mil) kaj tute malplenigis la fondusan kason. Pro tio ni ne povis financi la aĉetadon de mebloj kaj teknikaĵoj, bezonataj por plenpova funkciado de la centro. Pro la samaj kialoj ankoraŭ ne funkcias la ANEB-oficejo kaj modesta gastejo.”

Rilate la partoprenon de la burunda samidearo, Belov klarigas, ke “ni esperis, ke burundaj esperantistoj memstare aranĝos tion, sed evidente malfacilas kolekti pliajn 10 mil eŭrojn en unu el la plej malriĉaj landoj de la mondo, kia estas Burundo. Ili sukcesis alvenigi elektron kaj tio jam estas grava atingo. Do ni preferis ne transiri al nova projekto, sed unue fini la jam lanĉitan por ke ĝi ekspiru plenforte kaj memstare. Mi esperas, ke la E-centro en Rumonge sukcesos akcepti la 6-an Afrikan Kongreson de Esperanto, kiu okazos en Burundo en 2016.”

[FORIGITA!: bildo]

Malferma seminario en 2013

Kalejdoskopo

Reliefe: Terminologio

En konkurso de UEA, Aida Čižikaitė el Litovio kaj Ariadna García Gutiérrez el Kubo gajnis subvencion por vojaĝo al Vieno kaj partopreno en la terminologia somerlernejo (http://www.termnet.org/english/events/tss﹍2014/index.php), kiun la internacia terminologia reto TermNet okazigis de la 14-a ĝis la 18-a de julio. Reveninte de Aŭstrio ili rakontas pri siaj spertoj:

“Mi ne povis imagi kiel profunda interrilato ekzistas inter mia studfako kaj Terminologio [...] mi nun havas pli konkretan bildon kiel prepari terminologian projekton”, asertas Ariadna García Gutiérrez.

“Dankon al UEA kaj TEC — sen ilia financa subteno neniamaniere mi havus eblon partopreni”, raportas Aida Čižikaitė.

La raportoj de la du stipendiuloj nun legeblas en la biblioteko de la Terminologia Esperanto-Centro (TEC), ĉe http://esperanto.net/tec/biblioteko.html. Mélanie Maradan, komisiito de UEA pri terminologiaj instancoj kaj organizinto de la ĉi-jara konkurso, intencas starigi similan stipendi-eblon en 2016 por kapabligi pli da esperantistoj pri la terminologia fako.

Terminologio
Scienco pri la terminaroj

Leganto taksas: Itala E-kongreso

Tre interesa estas la artikolo de Renato Corsetti pri E-kongreso en Italio, “Blasfemoj kontraŭ la tradicio de la E-kongresoj” (Esperanto, okt. 2014, p. 200).

En nia mondo, kiu senĉese evoluas, tro alkroĉiĝi al rutina tradicio signifas malantaŭen iri. Pro tio ni estu feliĉaj, ke ekzistas homoj kiel Brunetto Casini, kiuj ne ade treniĝas en la rutinaj vojsulkoj. Nu, lia ideo havas almenaŭ du tre pozitivajn rezultojn:

1) Kongresi en urbeto, kun nur kelkaj miloj da loĝantoj, estas tre pozitive: tiam ĉeesto de 200 ĝis 300 homoj el diversaj landoj estas vera evento, sed ĝi estus eĉ ne ordinara novaĵo en urbego. Oni pli facile povas kapti la atenton de la regionaj informilaroj.

2) Partoprenigi urbanojn en la kongresa programo, kiel en San Benedetto del Tronto, kie la koncertoj sur la vilaĝa placo alireblas ankaŭ por la ekstera publiko.

Ni esperu, ke aktivos pli kaj pli da blasfemuloj en la E-movado, ne nur por la kongresoj, sed ankaŭ en la sino de niaj E-kluboj, fakaj E-asocioj kaj E-centroj.

Germain Pirlot
Blogo: En Poznano

“Pli ol 180 literoj” estas tre interesa blogo de Fátima, el Hispanio, kies temoj estas fantasto, sciencfikcio, teruro kaj internaj mondoj. Unuaj impresoj de nova studento pri interlingvistiko estas la titolo de blogaĵo (ĉe http://eofajma.blogspot.com.br/2014/10/unuaj-impresoj-de-novastudento-pri.html?spref=tw) priskribanta ŝiajn spertojn en la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano. Valoras la penon ĝin legi!

Radio: Dissendo de E-kurso

La membroj de la klubo Verda Stelo laborantaj en la distrikto Rutshuru/Norda Kivuo en Demokratia Respubliko Kongo neniam dormas, kiam temas pri diskonigado de Esperanto tra la tuta regiono kaj ĉirkaŭaĵoj: ili iniciatis dissendon de E-kurso per Alliance FM, loka radio, kun la granda celo varbi al Esperanto junajn intelektulojn, al kiuj certe ne mankos okazoj por profiti el la praktikado de nia internacia lingvo. La unuaj rezultoj ekde februaro 2014 estas tre entuziasmigaj, ĉar multaj junuloj aliĝis al la kurso kaj daŭre lernas. Vi povas subteni nian laboron per diversaj manieroj. Kontaktu min.

Joel Murire — m...@yahoo.fr

UAM: Interlingvistiko

Kun rekorda interesiĝo (26 aliĝintoj el 14 landoj: 7 el Brazilo, po 3 el Hispanio kaj Pollando, po 2 el Slovakio kaj Svedio, po 1 el Rusio, Kroatio, Irano, Ĉeĥio, Hungario, Nederlando, Belgio, Francio kaj Britio la 20-an de septembro startis la interlingvistikaj studoj en la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) la 6-an fojon ekde 1998. Bonvenigis ilin la vicdekanino de la Novfilologia Fakultato, prof. Aldona Sopata, kaj la gvidanto de la studoj, prof. Ilona Koutny. La kreskanta brazila entuziasmo pri interlingvistiko portis freŝan koloron al la eŭropa paletro, malgraŭ la granda distanco kiun la brazilanoj devas traflugi. La revuo Esperanto planas detalan raportadon pri nia agado.

Ilona Koutny.
Persone: Libroserio

Per sia laboro kaj per siaj prelegoj, konsiloj kaj verkoj Márkus Gábor kontribuas al la evoluigo de la internaciaj kulturaj, ekonomiaj kaj sciencaj kunlaboroj inter Orientazio kaj Eŭropo kaj al la plialtigo de la ekonomia nivelo de kelkaj eŭropaj kaj aziaj landoj, ĉefe de Hungario kaj Ĉinio. Laŭ li oni jam povas efike uzi ankaŭ Esperanton por plivastigi la internaciajn rilatojn kaj tiamaniere plibonigi la mondon. Ekkonu lian libroserion “Esperantlingve ĉirkaŭ la mondo” (http://esperantofre.com/mondo/flavae.htm).

Premio: Sekreta lingvo

Prof. Federico Gobbo gajnis la Sejongan Premion 2013 pro la fakartikolo publikigita en Journal of Universal Language en Septembro 2013. La premion aljuĝas Sejonga Universitato, Seulo, kiu eldonas la anglalingvan ĵurnalon kie aperas, interalie fakaj artikoloj pri interlingvistikaj temoj. La premiita artikolo prezentis la rezultojn de esploro pri la akiro de fundamentaj lingvistikaj konceptoj en bazlernejo per enklasa inventado de sekreta planlingvo. La sekretan planlingvon oni inventis prenante kiel modelon la markuskan, planlingvon de la juna Alessandro Bausani. Laŭ la datumoj rikoltitaj en la Montessori-metoda bazlernejo en Milano, fare de la lokaj instruistoj kiuj partoprenis la esploron, la nivelo en la itala kaj la angla de la lernejanoj draste altiĝis post ses monatoj ekde la inventado de la sekreta planlingvo, kiu estis farita en la klaso kvazaŭ ludo. Prof. Gobbo nun planas plilarĝigi la esploradon per kunlaboro kun la Asocio Montessori Internacia (AMI), kies sidejo estas en Amsterdamo.

Universitato: Disertacio

La 25-an de septembro 2014 Dmitrij Vlasov sukcese defendis doktoran disertacion kun la temo “Ĵurnalismo de Esperanto-movado en 21-a jarcento: tendencoj de evoluo kaj tipologiaj specialaĵoj”.

Dmitrij Vlasov naskiĝis en 1987, fakuliĝis en la geologia fakultato kaj magistriĝos en la fakultato de ĵurnalismo de la ŝtata universitato de Sankt-Peterburgo. Dum sia studado li konatiĝis kun Esperanto kaj ekinteresiĝis pri ĝia praktika uzo en amaskomunikiloj kaj studis la historion de la rusia esperantismo. En 2011 li defendis magistran disertacion pri la temo “Evoluo de Esperanto-movado kaj ĝia ĵurnalistiko sub cenzuro en la Rusia imperio kaj USSR (1887–1938)”.

Ret-Info
Tradukado: Oraj reguloj

La tri oraj reguloj de la tradukado, laŭ Gaston Waringhien:

1-a regulo: Kompreni la tradukotaĵon. Korolario: antaŭ ol traduki tekston, havigu al vi fidindan eldonon de ĝi, se eble kun notoj aŭ komento, kaj la necesajn laborilojn (gramatiko, filologia vortaro), kiuj ebligos al vi trovi la ĝustan sencon de la malfacilaj lokoj.

2-a regulo: Povoscii Esperanton. Korolario: neniam publikigu tradukon, eĉ deklinian, kiun vi ne kontroligis per klera alilingva esperantisto!

3-a regulo: Traduki ne la vortojn sed la sencon. Korolario: por elprovi viajn fortojn, traduku pecojn jam tradukitajn de famaj esperantistoj kaj komparu, detalon post detalo, vian laboron kun ilia verko: nur per imito akiriĝas kvalito!

En “La tradukarto”, el Eseoj I — Beletro, paĝoj 48–67.

Túlio Flores
Salou: Internacia Evento

La 22-a kunveno de esperantistoj regule organizata kadre de la Internacia Semajno de la Esperantaj Kulturo kaj Turismo okazis ĉi-jare en la hispana apudmara urbeto Salou, de la 4-a ĝis la 11-a de oktobro. Pli ol 40 partoprenantoj venis precipe el la Francio, Belgio, Italio, Armenio, Hungario, Litovio kaj Hispanio. La inaŭguro okazis kun la ĉeesto de la urbestro de Salou, s-ro Pere Granados Carrillo, kiu deziris, aldone al bona laboro, ankaŭ agrablan ĝuadon de la beleco de la katalunia marbordo. Krom la tradiciaj kaj ne tiom tradiciaj programeroj estis eble pritrakti la novan aŭ neinde neglektitan dimension de la E-a turismo.

Kiel elstara programero mencieblas la solena atribuado de la Premio Ada Fighiera-Sikorska (ĉi-jare) al la jam altaĝa geedza paro Colom-Garcia, kiuj faris multon por la prosperigo de nia afero en Katalunio. Ĉi tiu evento meritas mencion ĉar per ĝi prilumiĝas “formikoj” de nia movado, kiuj modeste “nur” instruadas, organizadas kaj konvinkadas sen aparta agnosko elekstera de la laboro.

Johano Petik

Sekvu la revuon Esperanto. Vi estos inter la unuaj ekscii pri la novaĵoj: twitter.com/revuo﹍esperanto

Esperanto: Scienco

La vojoj de Esperanto tra Sciencujo

El la redakcio

Estas facile rimarkebla fakto, ke niaj ĝisnunaj klopodoj uzadi Esperanton en la scienca laboro ne eĥiĝis forte ekster niaj rondoj. Certe inter ni estas laŭdindaj iniciatoj sed ili ne abundas. Krom tio, la nekoncentrado de niaj penadoj sur la universitatan medion kaj malĝisdatigita strategio ĝenerale kontribuas por tiu manko de ekstera reeĥo. Por tion ŝanĝi, endas komenci starigi deirpunktajn demandojn. Jen tri el ili: ĉu la vojoj de Esperanto tra Sciencujo estas respondeco nur de fakuloj aŭ ĉu de tuta komunumo, per la unuiĝo de ĉies fortoj? Ĉu la E-movado pretas pasie sin ĵeti en la konstruado de monda sistemo de popularigado de Esperanto kiel lingvo de la scienco? Kiom funde ni estas preparitaj por doni grandan kaj epokfaran akcelon al la uzado de Esperanto en scienco?

Amri Wandel opinias, ke “al la lingvista kaj sociaj sciencaj medioj oni devas prezenti Esperanton kaj ĝian komunumon kiel lingve kaj socie unikajn kaj esplorindajn fenomenojn.” Krome, li rekomendas, ke ni strebu “por ke la internacia scienca komunumo rimarku, ke per Esperanto estas daŭre farata grava scienca eduka kaj instrua laboro, per informado pri aktivaj scienc-edukaj sesioj kiel IKU kaj retaj kursoj, same kiel pri arkivoj de scienc-teknikaj publikaĵoj kiel STEB.” Nu, per kiuj vojoj ni pli funde strebu, celante sori pli alten, plene profitante nian grandan kapablon superi ĉiujn obstaklojn, kiel evidentiĝas per ĉiuj ĝisnunaj konkeroj? Ĉu ni kapablos ŝanĝi tute nian situacion antaŭ la defio fari el Esperanto universalan lingvon de la scienco, kaj ne nur de kelkaj avangarduloj?

Nepras do doni pozitivajn kaj praktikajn respondojn al ĉiuj demandoj kaj ne ŝpari dispoziciojn ampleksantajn nian agopovon por la plenumado de pli kompleksaj aktivaĵoj. En tio devas roli la tuta E-komunumo! Niaj fakuloj, profesoroj kaj sciencistoj faru sian laboron, sed la tasko financi ilin kaj subteni la fakajn asociojn kaj komuniki la rezultatojn de ilia laboro ne estu tasko de la tuta E-movado. Vere, la E-fakularo devas sin dediĉi sole al la produktado de scienca kaj faka literaturo en Esperanto. Disheroldi tion al la mondo estu tasko de centoj kaj centoj da aktivuloj agantaj sur la kampo de socia komunikado. Lokaj kluboj kaj landaj asocioj fariĝu platformoj agantaj tiukampe. Urĝas doni al la tradiciaj asocioj kaj kluboj en Esperantujo novajn defiojn kaj kapabligi ilin plenumi bone sian mision, kaj unu el la plej gravaj estas ĝuste sur tiu kampo de scienca komunikado.

Ankoraŭ Amri Wandel: “En medioj de internacia scienca komunikado oni devas emfazi, ke Esperanto proponas solvon al la nuna problema situacio en internaciaj sciencaj konferencoj, en kiuj nuntempe oni povas prelegi kaj prezenti novajn rezultojn preskaŭ senescepte nur en la angla lingvo. Tio estas grava obstaklo por sciencistoj el ne-anglalingvaj landoj, kiuj devas investi multan tempon en la lernado de la angla, kaj fine, se ili nebone parolas ĝin, iliaj prelegoj estas malpli kompreneblaj kaj ne same efike komprenataj kiel tiuj de anglalingvaj sciencistoj. Esperanto povas esti alternativo aŭ helplingvo en sciencaj konferencoj, per kiu ĉiuj, sendepende de tio kiu estas ilia propra lingvo, povos pli facile kaj senpene prezenti prelegojn kaj komuniki sen lingva diskriminacio.”

Fakto estas, tamen, ke la scienca agado de niaj E-sciencistoj kaj profesoroj ne estas konata de la sciencaj institucioj de la mondo. Pro tio gravegas, ke ni iniciatu ne nur sur la kampo de la scienco, sed ankaŭ kaj eĉ pli vigle sur la kampo de komunikado de tiu agado al la sciencaj rondoj tra la mondo, ĉar la sciencistoj ne povas apogi tion, kion ili ne komprenas. La aliro per la prezento de la lingvaj aspektoj nepre estu akompanata de praktika ekzemplado, kiel la citataj iniciativoj sur la du sekvaj paĝoj. Krom tio, granda internacia evento celanta montri al la scienca mondo la potencialon de Esperanto kiel universala lingvo de la scienco estus tre bonvena. Ĉi-rilate, ekzemple, IKU kadre de UK devus gajni kroman version. Jen la lasta deirpunkta demando por via pripensado: ĉu iu Monda Scienca Bienalo aŭ simila evento estas bona ideo?

Ĉar por nia celgrupo ĉe la scienco la diskutado pri lingvaj baroj kaj rajtoj estas ekstermoda, ĉar ili estas hipnotizitaj de la angla pseŭdosolvo, nia granda misio estas igi tre klara por ĉiuj sciencistoj kaj profesoroj, ja en la praktiko, kial ili devas pli serioze trakti Esperanton. Certe estas eble en nur unu jardeko malkovrigi Esperanton al la scienco, sed unue la esperantistoj devas en sia faka agado pli bone pavimi la jam trairatajn vojojn kaj malkovri novajn. Alivorte, ni ne restu senmovaj kaj seniniciataj antaŭ la demando kiam la scienco malkovros Esperanton, ĉar certe estas aliaj demandoj, defioj, hipotezoj, strategioj kaj multe da vojoj trairendaj atendantaj nin en Sciencujo.

Kiam la scienco malkovros Esperanton?

Amri Wandel

Pro la preskaŭ absoluta hegemonio de la angla lingvo en la hodiaŭa scienca mondo (ekzemple http://bit.ly/11m16ut), Esperanto ne aspektas tre efika por vaste diskonigi sciencajn esplorojn. Realisme ni devas do revortumi la demandon (kaj la implicitan celon): ne kiam la scienco malkovros Esperanton, sed ĉu ĝi retrovos Esperanton. Ne “malkovros”, en la senco ke Esperanto fariĝos la universala scienca lingvo, sed “retrovos” en la senco, ke la internacia scienca komunumo rimarkos, ke per E-o estas daŭre farata grava scienca eduka kaj instrua laboro, ke la E-komunumo estas lingve kaj socie unika fenomeno, ke per Esperanto oni povas organizi internaciajn konferencojn sen lingva diskriminacio, kiu estas grava obstaklo por sciencistoj el neanglalingvaj landoj.

Por elmontri la historian sciencan verkadon kaj agadon per Esperanto menciindas Internacia Scienca E-Asocio (ISAE), kiu aktivas pli ol jarcenton, sed en la lastaj jaroj ĝuas renovigitan elanon kaj kies bulteno Scienca Revuo ekde 1949 (https://scienca-revuo.info/issue/archive) estas aparte mencienda, kaj Scienca kaj Teknika E-Biblioteko (STEB, http://www.eventoj.hu/steb), kiu de 1998 kolektis pli ol mil dosierojn en multaj sciencaj fakoj kun skanitaj, entajpitaj kaj konektitaj materialoj.

Internacie kleriĝi: IKU, AIS kaj IVU

Scienca kaj universitata klerigado estas grava kaj montrinda agado de la E-komunumo. Ne instruado de Esperanto sed klerigado per Esperanto. Eble la plej longdaŭra institucio tiuspeca estas la Internacia Somera Universitato, kiu unuafoje okazis laŭ instigo de Edmond Privat en la 17-a Universala Kongreso en Ĝenevo (1925) kaj daŭras seninterrompe ĝis nun (escepte de la Dua Mondmilito; Du jardekoj de Internacia Kongresa Universitato — http://esperanto.org.il/dosieroj/wandel2010.pdf). La nomon oni ŝanĝis al “Internacia Kongresa Universitato” (IKU) en 1981, kiam la UK unuafoje okazis en la suda hemisfero, en Brazilo).

En 1983 prof. Helmar Frank iniciatis la Akademion Internacian de la Sciencoj (AIS), kun nova koncepto: komuna kadro de fakuloj el la tuta mondo, kiuj instruas sciencon, teknikon kaj arton per Esperanto. AIS okazigas “Studadsesiojn” en diversaj landoj, dum kiuj studentoj povas lerni, ekzameniĝi kaj ricevi atestojn.

En 1995 komenciĝis komunaj sesioj de AIS kaj IKU, kiuj okazas ĉiujare dum la Universala Kongreso, kadre de IKU: temas pri kursetoj prezentitaj de IKU-prelegantoj, ofte kun eblo ekzameniĝi (“Du jardekoj de Internacia Kongresa Universitato”, A. Wandel en La arto labori kune, eld. UEA). La alta nivelo de la IKU-agado estas garantiata per rigora elektado de kvalifikitaj kaj renomaj prelegantoj fare de internacia scienca komisiono. Ekde 2005 la prelego-tekstoj de IKU (la tiel nomata IKU-libro) regule aperas en la retejo de UEA (http://uea.org/dokumentoj/IKU).

En 2007 aldoniĝis somera IKU, aranĝo simila al la UK-a IKU, okazanta dum la nordhemisfera vintro en la Internacia Festivalo (http://www.internacia-festivalo.de/): la Internacia Vintra Universitato, kiu baldaŭ havos sian 8-an sesion.

Reta klerigado: RITE/AIS kaj Universitato de Esperanto

Sekvante la lastatempan tendencon en la scienca mondo, kompletaj universitataj kursoj instruataj per Esperanto ekaperas en la reto. Ekzemple la reta kursaro de AIS ĉe http://www.ais-sanmarino.org (klaku “kursoj” kaj poste sur la E-flageto).

Pluraj retkursoj troviĝas en la reta klerigejo Edukado.Net, ĉe edukado.net, de Katalin Kováts. En 2010 estis starigita kadre de edukado.net (RITE) AIS-kursejo — http://edukado.net/klerigejo — kun tri kursoj: Interlingvistiko (Věra Barandovská-Frank), Astrobiologio (Amri Wandel) kaj Historio de filozofio (Endre Dudich). Multaj retgastoj jam provis kaj sukcese kompletigis la ekzamenojn fine de ĉiu leciono.

En 2012 aperis reta E-video-kursaro iniciatita de Dennis Keefe, Universitato de Esperanto (http://www.universitato.info). Momente ĝi havas tri plenajn (30-40 horajn) universitatajn kursojn: Alfronti militon (prof. Ron Glossop, Usono), Filozofio kaj historio de la informadiko, (prof. Federico Gobbo, Italio) kaj Enkonduko al astronomio kaj astrofiziko (prof. Amri Wandel, Israelo).

Agado en la internacia scienca komunumo: Unesko kaj IAU

Regule okazas kontaktoj inter UEA kaj ILEI kun la Eduka Sektoro de Unesko, ofte pri lingva instruado. Aldone, pri la universitatnivela scienca klerigado per Esperanto informis en la medioj de Unesko kaj Ne-Registaraj Organizaĵoj (NROj) longdaŭra kontakto inter UEA kaj granda NRO, Internacia Asocio de Universitatoj (IAU), en kiu membras centoj da universitatoj tutmonde. Ĝi estis flegita dum la jaroj 1997-2012 de A. Wandel, UEA-estrarano pri Scienca kaj Faka Agado, kiu plurfoje vizitis la centran oficejon de IAU en Parizo kaj renkontiĝis kun ĝiaj prezidanto kaj ĝenerala sekretario, Eva Egron Polack. Interalie li peris la aliĝon de AIS al IAU/PL kaj la publikigon de IKU en la oficiala kalendaro de IAU. Sekve, en 2011, li kontaktis la Sciencan Sektoron de Unesko, renkontiĝante kun la respondeculino pri la Internacia Jaro de Astronomio.

Resume

La retaj sciencaj projektoj en Esperanto, kiel la IKU-libroj kaj universitataj kursoj, STEB kaj la skanita arkivo de Scienca Revuo ebligas demonstri la potencialon kaj valoron de Esperanto en scienca klerigado kaj esploro, sed estas bezonata pli aktiva informado kaj reklamado — en kaj ekster la Esperanto-komunumo.

[FORIGITA!: bildo]

Sciencaj E-entreprenoj: ISAE kaj STEB

SCIENCA FOLIO

Decembro 2014

Robotiko en Esperanto

Okazis la 18-an de oktobro 2014, en Chengdu, Ĉinio, scienca/teknika aranĝo kun partopreno de ĉinaj diplomatoj kaj registaraj reprezentantoj. Francesco Maurelli faris prezenton pri robotiko en Esperanto al grupo de entreprenistoj kaj scienc-interesatoj en landnivela teknologia parko, kiun mi interpretis al la ĉina. Ĉiuj aliaj prelegantoj uzis la anglan.

Interalie, okaze de tiu evento malfermiĝis laboratorio pri robotiko kaj estis aranĝita vizito al Intel Chengdu kaj aliaj firmaoj; ĉio en Esperanto.

Mia laboratorio pri inteligenta aparataro — en Chengdu, la metropolo en la okcidenta Ĉinio — inaŭguriĝis kaj mi invitis iujn aktivulojn de tiu ĉi kampo por la inaŭgura ceremonio.

Francesco Maurelli estis speciala gasto ĉar li parolas Esperante kaj prelegis unu horon pri siaj robotoj, radiokomunikado kaj aliaj fakaj aspektoj de robotiko, sole en la lingvo Esperanto.

Ne estis surprizo, ĉar antaŭ lia alveno mi diris al li, ke li povos prelegi ĉu en la angla, ĉu en Esperanto, ĉar la efiko estos la sama: en kiu ajn lingvo li prelegos la aŭskultantoj komprenos nenion. Tamen se li prelegos en Esperanto, mi tre volonte helpos interpreti. Nu, mi ne blinde memfidas pri mia faka esprimpovo en Esperanto, ĉar en pasintaj jaroj mi uzis ĝin por blogi kaj diskuti pri radioteknologio kun usonaj kaj rusaj radioveteranoj, krom verki por la E-vikipedio pri mia plej ŝatata mikroregilo Arduino (http://eo.wikipedia.org/wiki/Arduino), kaj krome mi kunlaboris kun rusa amiko por starigo de kunlabora firmao de elektrokoagulacia akvopurigilo, tute per Esperanto!

Finfine, mi kompreneble realigis mian promeson: mi senprobleme kaj flue ĉinigis lian interesan prelegon kaj pro tio lia prelego estis tre sukcesa kaj estigis varmajn reagojn deflanke de la aŭskultantoj, fakuloj kaj entreprenistoj loĝantaj en Chengdu, regiono de scienco kaj teknologio. Kvankam ili ne estas lingvistoj, ili tuj sentis, ke la lingvo parolata de la preleganto ne estas la angla lingvo. Post la prelego, la plej oftaj demandoj ne estis pri robotiko, sed pri la stranga tamen belsona lingvo, kiu havas mojosan nomon en la ĉina — la mondlingvo! Ili mirege vidis nin, du vivantajn mondlingvo-parolantojn diskutantaj kompleksajn teknologiojn! Vi scias, ke en Chengdu pandoj ne estas tre malabundaj bestoj, sed esperantistoj estas! Serioze, kiel ĉino, mi opinias ke Esperanto pli taŭgas por scienco ol iu ajn nacia lingvo ĉar scienco dependas ege de internacia interkunlaborado, ĉar scienca esprimado bezonas precizecon kaj logikecon kaj liberecon, kio ja estas konataj karakterizoj de la lingvo Esperanto. Do mi bonvenigas fakulojn regantajn nian internacian lingvon veni kaj prelegi (kompreneble per radio pli facilos) al Chengdu-aj gejunuloj.

Long Zhang (cn.linkedin.com/in/zlong)
IKU/IVU alvoko

Se vi estas universitatano aŭ fakulo, ankaŭ vi povas kontribui al IKU kaj IVU. Se vi planas partopreni en la UKIF kaj havas interesan temon, vi estas bonvena sendi proponon al la IKU-sekretario (Amri Wandel, a...@huji.ac.il), kiu kunordigas ankaŭ la programon de IVU.

Amasmedie

En septembro Amri Wandel prezentis popularan prelegon kaj radian intervjuon pri la temo “Ĉu troviĝas akvo kaj vivo ekster la Tero?” en la publika evento “Nokto de la sciencistoj”, kiu okazis paralele en pluraj universitatoj en Israelo kaj Eŭropo, kadre de la internacia scienc-populariga projekto Horizon 2020. Sekve li estis intervjuita kiel scienca specialisto en la israelaj televido kaj ĉefa tagĵurnalo pri la lastatempa spacakcidento en Usono.

Ĉu estas jam ununura lingvo en scienco?

Mi pensas, ke certe ne estas ununura lingvo kiun ĉiuj scipovas plene uzi, sed ja estus fermi siajn okulojn kaj orelojn ne rekoni la hegemonian rolon de la angla. Praktike ĉiuj internaciaj konferencoj okazas en la angla. Praktike ĉiuj internaciaj sciencaj publikaĵoj estas eldonataj en la angla. Ĉu tio estas diskriminacia? Iugrade jes. Anglalingvanoj havas nemalgrandan avantaĝon kaj povas multe pli facile komuniki pri siaj esploroj. Estas ankaŭ antaŭjuĝoj kaj stereotipoj pri la angla scipovo ĉe homoj el difinitaj mondopartoj kaj tiuj transdoniĝas ofte ankaŭ al iliaj laboroj. Sciencaj konferencoj — kvankam ĉefe en la angla — estas klara ekzemplo pri lingvaj baroj. Krom kelkaj esceptoj, samlingvanoj grupiĝas “nature”, la prononcmaniero ofte indikas la devenlandon, interkomunikado foje estas malfacila kaj iuj estas certe diskriminaciataj. Iam dum seminario pri robotiko estis prikonsidero, ke la tri venkintaj teamoj de robotika konkurso venis el lando tre malofte reprezentita en internaciaj konferencoj. Kaj unu el la pridebatitaj kialoj estis ĝuste lingvaj baroj. En scienco, eble pli ol por ajna alia medio, kolekti la informojn, kunlabori kaj superi la lingvajn barojn estas esence. De la alia flanko, ne eblas okazigi interpretadon kaj tradukadon de ĉio en ĉiuj lingvoj kaj dialektoj de la mondo.

Komuna internacia lingvo estas necesa. La uzo de neŭtrala simpla kaj logika lingvo estus justa.

Francesco Maurelli

Dek kvin kialoj por veni al la UK 2015 en Lillo

De la 25-a de julio ĝis la 1-a de aŭgusto 2015 okazos la 100-a Universala Kongreso de Esperanto, en Lillo, norda Francio. Tiu UK estos la plej vizitinda el ĉiuj UK-oj, pro dek kvin kialoj:

1 Ĉiujare la plej granda E-kongreso estas la Universala Kongreso, kun siaj ĉiaspecaj kunsidoj, solenaĵoj kaj popularaj programeroj: Malfermo, Fermo, Artaj Vesperoj, Bankedo, Balo ktp. La UK 2015 estos tiusence tradicia UK...

2 ... sed aliflanke la Universala Kongreso 2015 estos jubilea, la 100-a UK! La jubileo estos diversmaniere festata dum la Kongreso: ekskursoj, kulturaj programeroj, fakaj kunsidoj ktp.

3 La norda Francio, kie okazos la UK, estas regiono ankaŭ de Bulonjo-ĉe-Maro, urbo la unua UK.

4 La gastiga urbo, Lillo, estas eŭropa metropolo, proksima al 3 EU-landoj (Belgio, Nederlando kaj Britio) kaj parto de la eŭropa metropolo Lille-Kortrijk-Tournai. En 2004 ĝi estis eŭropa ĉefurbo pri kulturo. Tiun jaron venis naŭ milionoj da vizitantoj. La urbo konservis kelkajn el la artaĵoj tiam montritaj.

5 La urbo Lillo estas facile alirebla: okdek minutojn for de Londono, sesdek de Parizo kaj tridek kvin de Bruselo. Ĝi estas atingebla per rapida trajno TGV, aviadilo, buso, aŭto.

6 Lillo estas tre interesa urbo turismo-rilate: muzeoj, bazaroj, verdejoj... Lillo estas urbo plej agrabla, kun longa historio. Tra ĝi la vizitantoj trovas luksajn butikojn kaj butikoplenajn piedstratojn, artogaleriojn, multkolorajn stratbazarojn, tipajn tavernojn kaj restoraciojn kie eblos gustumi gastronomiajn specialaĵojn.

7 Eblos en Lillo frandi bongustan francan kaj lokan gastronomion: vafloj kaj aliaj dolĉaĵoj, bieroj, viandostufaĵoj (waterzoï kaj potjevleesch) flandra specialaĵo kun bova viando kuirita en biero (carbonade), diversaj fromaĝoj, juniperbrando, mituloj kaj frititaj terpomoj.

8 Ĉiutage estos ekskurso al Bulonjo-ĉe-Maro, laŭ la paŝoj de L. L. Zamenhof. Okazos tie solenaĵoj, iam en la urbodomo; iam en la urba teatro, kie estis inaŭgurita la unua Universala Kongreso de Esperanto; sur la stacidoma placo Zamenhof, kie staras busto de Zamenhof.

9 Eblos viziti elstarajn muzeojn kaj artejojn: la Baseno (La Piscine), la Belarta Muzeo. Ĉi tiu estas la dua plej ampleksa en Francio, post la Luvro en Parizo.

10 Estos ekskursoj al vizitindaj lokoj en la regiono: Araso, Amieno, Lens (kie de nelonge situas la muzeo Louvre-Lens, dua establo de la fama pariza muzeo) kaj eĉ Bruĝo kaj Ipro, en Belgio. Krome, antaŭ-, post- kaj eĉ dumkongrese, eblos viziti aliajn partojn de Francio, la plej vizitata lando en la mondo: Kastelo Greziljono, Luar-kasteloj, Parizo, Provenco.

11 Lillo estas verda urbo: multaj parkoj, ĝardenoj, padoj, kanaloj kaj eĉ stelforma armea bazo, kiu situas en la verda pulmo de la urbo!

12 La Kongresejo, Lille Grand Palais, estas moderna konstruaĵo en la urbo-centro, malpli ol unu kilometron for de du stacidomoj, Lillo-Flandrio kaj Lillo-Eŭropo.

13 Multnombraj estos la partoprenantoj. Estu vi inter ili, kontribuu al tio, ke la UK 2015 estu la plej amasa lastatempa. Aparte ni menciu, ke la novuloj estos diligente kaj pli zorgeme ol kutime akceptataj kaj helpataj dum la Kongreso dank’ al sistemo de “Anĝeloj”.

14 La kultura programo estos aparte bunta kaj altnivela: koncertoj, teatraĵoj, ekspozicioj. Inter la spekteblaj koncertoj estos tiuj de famaj kaj malpli famaj, francaj kaj internaciaj artistoj. Estos grandega nacia vespero por ekkoni la nordfrancian kulturon kaj sperti grandajn emociojn!

15 La UK estos malfermita al la ekstera publiko: pluraj kulturaj eventoj — kiel spektakloj, ekspozicioj ktp. — estos aranĝitaj en la urbo mem, ekz. sur Lillo-plaĝo.

Bonvenon al Lillo 2015!

Do, ĉial, aliĝu, venu, partoprenu al la 100-a Universala Kongreso en Lillo 2015. Aliĝu tuj: ĝis la 31-a de decembro 2014 estas la plej favorprezaj kotizoj. Poste ili plialtiĝos.

Informpetoj: l...@lille2015.fr (LKK) aŭ k...@co.uea.org (KKS). Aliĝoj: www.uea.org/kongresoj/uk﹍alighilo.php aŭ ĉe via landa peranto.

Recenzoj

Aktiva Esperanto-aganto

Julian Modest

Mia vivo kaj Esperanto. Sepdek jaroj da esperantisteco. André Cherpillod. Courgenard: La Blanchetière, 2011. 52p. 21cm. ISBN 2906134945. Prezo: € 4,50

Min, kiel verkiston kaj esperantiston, ĉiam interesas la demando kial oni komencas lerni Esperanton kaj kial Esperanto allogas homojn. La respondoj al tiuj ĉi demandoj estas multflankaj. Tial por mi estis interesa la libreto de la konata kaj elstara franca esperantisto André Cherpillod Mia vivo kaj Esperanto. Cherpillod rakontas, ke kiam li estis junulo dum la Dua Mondmilito en malgranda vilaĝo en Normandio, Francio, en vitra forcejo super la fatraso en la ĝardeno de la notario Brocart li trovis la libron Esperanto en dek lecionoj de Th. Cart. Tiu ĉi libro donis novan direkton al la vivo de Cherpillod. Li rapide ellernis Esperanton, iĝis aktiva esperantisto kaj komencis viziti Universalajn Kongresojn en diversaj landoj.

Cherpillod rakontas pri siaj Esperanto-amikoj kaj pri siaj renkontiĝoj kun elstaraj, mondfamaj esperantistoj kiel Gaston Waringhien, Georges Lagrange, Jean Thierry k.a. Dum la Universalaj Kongresoj Cherpillod ĝuis la lekciojn de la Internacia Somera Universitato. Impresis lin la prelegoj de William Auld, Marjorie Boulton, Giorgio Canuto, Ivo Lapenna kaj aliaj. La aŭtoro rakontas pri Esperanto kun grandaj amo kaj emocio.

En la libro estas ankaŭ kritikaj opinioj. Cherpillod kritikas iujn Esperantajn teatrajn prezentojn dum la Universalaj Kongresoj, ekzemple la teatran spektaklon de La komedio de eraroj de Ŝekspiro, prezentitan en la Universala Kongreso en 1963 en Sofio, Bulgario. Li skribas: “Oni sentas, ke ili estas amatoroj: ilia elparolo estas pli proksima al la ĉiutaga parolado, ol la teatra.” Cherpillod kritikas same la Akademion de Esperanto, kies ano li mem estis: “Iom poste sub la svena estrado de Geraldo Mattos la Akademio endormiĝis en komforta nenifarado.”

La titolo de la libreto estas Mia vivo kaj Esperanto. La legantoj ekscias detalojn pri la Esperanto-agado de Cherpillod kaj preskaŭ nenion pri lia vivo. Tute ne estas klare kie li naskiĝis, en kia familio li kreskis, kion li lernis kaj studis, kia estis lia profesia agado. Cherpillod nenion skribas pri siaj infanaĝo, junaĝo kaj matura aĝo. Pro tio Mia Esperanto-agado estus pli taŭga titolo por la libro.

Tute superflue estas detale listigitaj la prelegoj kaj la prelegantoj dum la Internaciaj Someraj Universitatoj (ekde 1981 Internacia Kongresa Universitato, kion Cherpillod ŝajnas ignori), en kiuj la aŭtoro partoprenis. Ja, tiujn ĉi informojn oni povas ekscii de la koncernaj Kongresaj Libroj kaj kongresaj kurieroj.

Kaj fine: la lingvaĵo kaj la stilo de la libreto estas tute bonaj.

Anonco

JAREE 2015

La komenco de nova epoko de la esperantista ekonomio

Estu parto de la historio de la esperantista ekonomio: se vi perlaboras monon per Esperanto (instruado, tradukado, komerco, turismo, eldonado, librovendado, esperantaĵoj, muziko ktp) nepre enlistiĝu en “Kiu estas kiu en la esperantista ekonomio”, en la unua eldono de JAREE — Jarlibro de la Esperantista Ekonomio (kontaktu la eldonejon, Intraespo: j...@intraespo.org). Vi povas kunlabori ankaŭ per verkado de raportoj kaj artikoloj. Kontaktu la ĉefredaktoron de JAREE, Francesco Maurelli (ĉ...@gmail.com). Fondaĵo Canuto

Ivo Lapenna: Festparolado

Por la moral-intelekta integriĝo de la homaro

Marija Jerković

En sia festparolado en la 55-a UK en Vieno la tiama prezidanto de UEA, Ivo Lapenna, komparis la sensacian salton de la scienco kaj tekniko kun la postrestado de la soci-politika ordo en la mondo: “Ni vivas en epoko de grandaj transformiĝoj, laŭ la amplekso kaj intenseco neniam antaŭe spertitaj de la homaro. La homo, tiu fragila infano de la animala mondo, tiu iama timplena viktimo de potencaj naturaj fortoj, dependanta de la kapricoj de la elementoj, sukcesis, dank’ al siaj laborkapablaj manoj kaj scivolema cerbo, ne nur savi kaj konservi sin, sed ankaŭ fariĝi mastro de la globo. Vere spektaklajn rezultojn li atingis en la daŭro de la lastaj generacioj.”*

* Elektitaj paroladoj kaj prelegoj, p.159

De la aŭtomobila periodo, tra la aviadila epoko, homoj ekmarŝis la vojon kiu kondukis nin al la luno kaj en la senfinajn spacojn de la universo. Ni disponeblas pri la enormaj materiaj fortoj kiuj prezentas kaj brilajn perspektivojn por prosperado kaj seriozan minacon de kompleta sindetruo. Kiun vojon ni elektos?

En 1946 estis solene subskribita la Ĉarto de UN en Londono — idealoj proklamitaj dum la milito: savi la estontajn generaciojn de tiu plago (milito), rekonfirmi la fidon pri la fundamentaj homaj rajtoj, pri la digno kaj valoro de la homa persono, pri la egalaj rajtoj de viroj kaj virinoj kaj pri suverena egaleco de ĉiuj nacioj, grandaj kaj malgrandaj, antaŭenigi socian progreson kaj atingi pli altan vivnivelon en pli granda libereco. Ĉu la idealoj fariĝis realo?

“Eĉ en la nuna momento armitaj konfliktoj aŭ incidentoj mortigas niajn homajn kunfratojn, detruas materiajn havaĵoj n kaj dezertigas tutajn regionojn, dum milionoj plu suferas pro manko de nutraĵo kaj vivo de infanoj estingiĝas pro malsato. Tio ne estas mondo de Homo Sapiens, certe ne la mondo de justeco. Tio estas honto kaj krimo kontraŭ ni mem. La homaro certe ne transformiĝis en unusolan komunumon de popoloj kaj individuoj.”*

* Elektitaj paroladoj kaj prelegoj, p.161

Granda malharmonio inter atingoj de la scienco kaj tekniko unuflanke kaj postrestintaj formoj de socipolitika kunvivado aliflanke, montras fundamentajn sociajn antagonismojn de la nuntempo en mondaj dimensioj.

Du vojoj eblas: aŭ la tensioj kondukos al la fina katastrofo de ĉiuj, aŭ la homaro sukcesos rapidigi la procezon de sia moralintelekta integriĝo sur pli alta ŝtupo. Kiel? La apliko de komuna neŭtrala lingvo estas unu el la plej gravaj faktoroj. “Mi kuraĝas diri eĉ pli: ĝi estas la esenca antaŭkondiĉo.”*

* Elektitaj paroladoj kaj prelegoj, p.162 — Unue eldonita en la revuo Esperanto, septembro 1970.

Kion nun, post 44 jaroj, ni povas diri? Ĉu Ivo Lapenna pravis? Ĉu la situacio en la mondo pliboniĝis?

Nun infanoj mortas pro malsato, nun militoj detruas urbojn, vilaĝojn, tutajn landojn, sed oni elspezas monon por krei pli kaj pli efikajn armilojn. Li eĉ ne menciis ke ni poluas nian akvon, nian aeron, nian planedon. En tia situacio, kiam oni pensas nur pri la profito, ĉu Esperanto havas ŝancon?

Fakto estas, ke la homaro ankoraŭ ne disvolvis sociajn, politikajn kaj eĉ kulturajn instituciojn ekvivalentajn al la atingoj de la scienco kaj tekniko. Lamas la komunikado inter la diversaj nacioj, inter la gravaj institucioj en la mondo. Por tiu komunikado kaj integriĝo necesas Esperanto kaj por ĝia enkonduko estas necese labori laŭ modernaj metodoj. Dependas de ni ĉu ĝi povos ludi la rolon en la mondo kiun ĝi meritas: ke la homaro integriĝu surbaze de egaleco kaj justeco, sen privilegioj por unuj kaj malavantaĝoj por aliaj. Dependas de ni ĉu ni iros la vojon de libereco kaj prospero por ĉiuj. Per Esperanto ni povus iri tiun vojon.

Marija Jerković, instruistino pri la kroata kaj la angla lingvoj

Ĉi tiu artikolo estis verkita omaĝe al la Ivo Lapenna, kiu ludis altan rolon en la venko de Montevideo. Liaj libroj kaj ideoj ankoraŭ aktualas kaj estas granda fonto de inspiro por la esperantistaro.

[FORIGITA!: bildo]

Lapenna-poŝtmarko aperinta en 2009 okaze de la 100-a datreveno de lia naskiĝo. Ĝi estas daŭre aĉetebla ĉe la libroservo de UEA (http://bit.ly/1x6W41r): unu bloko de 10 markoj kostas 5,50 EUR. + afranko

Interlingvistiko por Esperantistoj (5)

La praavoj de Interlingvistiko: Kartezio kaj Lejbnico

Federico Gobbo

Kiel niaj legantoj jam scias, interlingvistiko maturiĝis en la 20-a jarcento. Tamen, la ideo pri neceso kaj oportuno de internacia helplingvo originis ĉirkaŭ tricent jarojn antaŭe. En la 17-a jarcento, novaj pensmaniero kaj aliro al la sciaro disfloris, ĉefe dank’ al la kopernika revolucio. Tiam, en la post-kopernika Eŭropo, filozofoj difinis la fundamentojn de tio, kio poste iĝis konata kiel “scienco”. Antaŭe, la fiziko baziĝis sur la Ptolemea koncepto pri la universo, nome, ke la Tero centras (Tercentrismo); kaj dum jarcentoj la internacia lingvo de la scienco estis la latina. Post la defio de Koperniko, la novaj sciencistoj kaj filozofoj, ĝuste por sin distancigi de la Ptolemea mondo, komencis verki sciencon en naciaj lingvoj. Ekzemple, Neŭtono verkis en la angla, Galileo en la itala. Danke al la uzo de matematiko por akiri konojn, sciencistoj ekkomprenis, ke ili bezonas manieron por klasifiki la novajn konojn; tiuj klasifik-metodoj venis aparte el Britio, proponitaj de filozofoj kiel John Wilkins, George Dalgarno kaj Francis Lodowick*. La celo estis reprezenti plej precize la verajn konceptojn kaj do helpi al la filozofio distingi veron de malvero. Tiujn “filozofajn lingvojn” poste Louis Couturat klasifikis kiel “apriorajn”, kiel jam pritraktite en alia artikolo.

* Neniu rilato kun la nomo “Ludoviko” elektita de Zamenhof, malgraŭ la asertoj de kelkaj beletristoj.

Krom en Britio, la debato pri la plej bona “universala lingvo” viglis ĉefe en Francio, kie ludis kernan rolon Marino Mersenio, franciskano apartenanta al la ordeno de la minoraj fratoj. Li tenis intensan korespondadon pri sciencaj temoj kun la plej gravaj filozofoj tiutempaj, interalie kun Pierre de Fermat kaj Constantijn Huygens. La baptodato de interlingvistiko estas la 20-a de novembro 1629, kiam Kartezio [vidu skatolon] sendis leteron al Mersenio. Tiuepoke la franca filozofo troviĝis en Amsterdamo, ĉar la politikaj ventoj en Francio, fakte regata de kardinalo Richelieu, estis malfacilaj. En antaŭa letero Mersenio demandis Kartezion kion li opiniis pri la filozofaj lingvoj proponitaj de britaj kolegoj ĝis tiu momento. Rossi [1983] disponigas resumon de la Kartezia letero*: la perfekta lingvo devas posedi tri karakterojn: unue, ĝi estu facile lernebla, t.e. facile skribebla kaj prononcebla; due, ĝia gramatiko estu regula, tiel ke la rilatoj inter vortoj kaj konceptoj klaru kiel la rilato inter naturaj nombroj kaj la bazaj aritmetikaj operacioj, faciligante la lernadon al infanoj en la lernejo; trie, la vortaro estu eksplicita, alivorte la ideoj estu disigitaj en atomajn, nedivideblajn vorterojn. Li finas la leteron per la sekvaj vortoj [esperantigo mia]:

* Bitformo haveblas senpage ĉe la publika retejo Gallica.fr.

“Mi pensas, ke eblas inventi tian lingvon, kaj ke eblas trovi la sciencon de kiu ĝi dependas [tio ja estos interlingvistiko]. Tiu lingvo donos kapablon al kamparanoj juĝi la verecojn de la kozoj* pli bone ol faras nun la filozofoj. Sed mi ne esperas, ke mi iam vidos ĝin en la uzo. Fakte tiu lingvo antaŭsupozus grandajn ŝanĝojn en la ordo de la kozoj, tiel, ke la tuta mondo estus transformita en surteran paradizon. Kaj tio ne proponeblas krom en la fantaziaj romanoj.”

* Laŭ PIV, “kozo” estas io ajn (aĵo, individuo, ago, evento k.a.), kio povas esti pensata, supozata, asertata aŭ negata. Temas pri kerna koncepto de la Kartezia filozofio, kiel ankaŭ atestas la esperantigo de la plej fama verko de la franca filozofo, t.e. la Diskurso pri la metodo [Kartezio 1985].

Laŭ mi, ĉiu esperantisto devus koni ĉi tiun leteron, ĉar la intuicio de Kartezio — kiu mem neniam proponis konkrete tiun “perfektan” lingvon — grandaparte realiĝis ĝuste per Esperanto. Mi volas prinoti, ke, male al siaj britaj samtempuloj, la franca filozofo substrekis la praktikan uzeblecon de la lingvo, eĉ por infanoj kaj simplaj, needukitaj, nekleraj homoj — jen la tiama signifo de la vorto “kamparano”. Do, la kompleksaj filozofaj lingvoj de la britoj, uzindaj nur por sciencaj celoj de kleruloj, simple ne sufiĉis. Aliflanke, li ne volis sin iluzii, kaj li bone komprenis, ke apliki tiun lingvon vastskale implicus ŝanĝi la tutan mondon en ĝiaj fundamentoj, laŭ politika vidpunkto.

La posta ŝtupo en la idearo kiu naskos Interlingvistikon kiel modernan fakon venas de Gottfried Wilhelm Lejbnico. Li naskiĝis en Lepsiko en 1646, kiam Kartezio jam estis kvindek-jarulo. Male al la franca, la germana filozofio venis de tiutempa periferia teritorio de Eŭropo, almenaŭ laŭ la intelekta vidpunkto, kaj pro tio li vojaĝis interalie al Parizo kaj Londono por lerni la novajn ideojn, kiuj svarmis tie. Ekzemple, li lernis matematikon de Christiaan Huygens, la dua filo de Constantijn. Pro lia publikigo de la infinitezima kalkulo li altiris al si polemikojn de britaj sciencistoj subtenantaj la samlandanon Neŭtono pro la sama malkovro. Samtempe la franca Akademio de la Sciencoj malakceptis lin ĉar li estis eksterlandano. Pro tio, Lejbnico pasigis grandan parton de sia vivo laborante por la Duko de Hanovro. Ĉiukaze, li havis la ŝancon verki milojn da paĝoj pri filozofio, scienco kaj matematiko. Menciendas almenaŭ la verko Monadologio, esperantigita jam en 1902 de la franca pioniro Émile Boirac, rektoro de la Universitato de Diĵono kaj prezidanto de la Akademio de Esperanto.

En 1671 Lejbnico ekkonis la filozofian lingvon de Wilkins, nomatan Real Characters, t.e. Realaj Karaktroj*. La karaktroj laŭ Wilkins estis skribaj signoj kiuj havas perfektan koincidon kun la veraj ideoj, alivorte la Dia kono tra la Naturo. La Kartezia ideo, ke la esenco kiu distingas homojn de bestoj estas ilia kapablo rezoni [vidu skatolon], pere de Lejbnico preciziĝas: homo estas racia estaĵo, ĉar li posedas matematikon, la lingvaĵon en kiu estas verkita la libro de la Naturo, por uzi la vortojn de Galileo — pripensu ekzemple la adjektivon “racionala”, kiu etimologie rilatas al “racio”. Male al Wilkins, Lejbnico pensis, ke la perfekta lingvo ne estus kolekto de semantikaj, “realaj” karaktroj, sed ke male ĝi estus aro da reguloj por rezoni precize pri la reala mondo. Pro tio li nomis sian formalan lingvaĵon “characteristica universalis”, t.e. universala karaktraro, kie la adjektivo “universala” rekte kontrastas kun la “reala” de Wilkins: por la kapablo rezoni ne gravas la esenco de la konceptoj, sed la reguloj pere de kiuj oni povas rezoni pri ili*.

* Laŭ PIV, la vorto “karaktro” signifas “lingva aŭ komputila signo” kaj estas evitinda. Tamen, ĉi-kuntekste ĝi estas la plej taŭga traduko de la angla vorto Characters uzita de Wilkins kaj de la latina characteristica (t.e., karaktraro) de Lejbnico mem, pro sia evidenta travidebleco.
* Tiu rezulto estos la deirpunkto por longa vojo, kiu portos al la konstruo de la moderna logiko, fare de George Boole, Gottlob Frege, Georg Cantor, David Hilbert, Kurt Gödel kaj finfine Alan Turing; sed ĉi tio estas alia historio [Davis 2011].

Lejbnico verkis milojn da paĝoj dum sia vivo, ĉefe en la latina, sed ankaŭ en la franca kaj germana. Li plendis, ke la verko de Wilkins ne estis verkita en la latina, kaj evidente li konsideris tiun novan Babelon de la lingvoj de la scienco evitenda. Pro tio, li verkis projekton por simpligi la latinan pro la necesoj de la nova postkopernika scienco. Ĉi tiun projekton li nomis lingua generalis, latine “ĝenerala lingvo”. Interese, li neniam prilaboris ĝin kaj fragmentoj de tiu projekto kuŝis forgesitaj dum jarcentoj, ĝis Louis Couturat malkovris ĝin en la unuaj jaroj de la 20-a jarcento, en la Reĝa Biblioteko de Hanovro*. Tiuj fragmentoj, en tute facile komprenebla latina lingvo, bedaŭrinde ankoraŭ ne estas multe studataj. Nu, la ideoj de Kartezio kaj Lejbnico permesis al interlingvistiko iri de la pure formala, abstrakta vojo de la brita filozofio, al aŭdaca eniro en la malcertajn marojn de la lingvoplanado, disvolvota en la 19-a kaj 20-a jarcentoj.

* La fragmentoj — haveblaj bitforme per la retejo Gallica.fr — profunde inspiris la torinan matematikiston Giuseppe Peano, kiam li planis la lingvon Latino sine Flexione, publikigitan en 1903.
La dualismo de Kartezio

René Descartes, latine Cartesius, en Esperanto Kartezio, monde famas pro la frazo cogito ergo sum, t.e., “mi pensas, do mi estas”. Malantaŭ tiu frazo estas la Kartezia ideo, ke la mondo ontologie dividiĝas en du partojn. La unua parto konsistas en la materio kiu eltendiĝas en la spaco, nomata res extensa. Al tio apartenas la tuta Naturo, kiu kompreneblas per matematikaj instrumentoj kaj metodoj. Male, la dua parto konsistas en la homa esenco, nomata res cogitans, laŭlitere “kozo pensanta”.

En nuntempaj vortoj, ni povos diri, ke la res cogitans estas la areo esplorata de la kognivaj sciencoj (cognitive sciences en la angla, scienze cognitive en la itala). Li hipotezis ke la interago inter la korpo (parto de la res extensa) kaj la menso (kozo pensanta) okazas en la pineala glando, malgranda korpero ovoforma kiu situas antaŭ la cerebelo. La funkcio de la cerbo estis malklara en la epoko de Kartezio, kiu tamen havis la intuicion, ke la homa inteligenteco ne povas lokiĝi nur en la koro, kiel pensis tiutempe la sciencistoj.

Pripensi, ke la homa animo havas precizan lokon en la homa korpo estis hereza penso, ĉefe en la katolika Francio, kaj pro tio li moviĝis al la Nederlanda Respubliko, pli malferma al diversaj novaj ideoj ol Francio.

Ekzercoj

1) Kion vi pensas pri la uzo de la angla, alia nacia lingvo aŭ Esperanto por verki sciencajn ideojn? Kio estas la avantaĝoj kaj malavantaĝoj? Diskutu en via grupo.

2) Priesploru kelkajn filozofajn lingvojn disflorintajn en Britio en tiu epoko. Kiuj estas la filozofaj deirpunktoj de la aŭtoroj?

Esenca bibliografio

Davis, Martin (2011). The Universal Computer: the Road from Leibniz to Turing. Turing Centenary Edition. Taylor & Francis. Tradukitaj en multajn lingvojn.

Descartes, René (Kartezio, 1985). Diskurso pri la metodo. Esperantigis Eugene de Zilah. Fonto.

Lejbnico, Gottfried Wilhelm (1902). Monadologio. Esperantigis Émile Boirac. Filozofia Asocio Tutmonda.

Rossi, Paolo (1983). Clavis Universalis: Arti della Memoria e Logica Combinatoria da Lullo a Lejbniz. Il Mulino. Angligita en 2000 de eldonejo Continuum.

Federico Gobbo, Universitatoj de Amsterdamo, Milano-Bicocca kaj Torino*
* Federico Gobbo estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca.

TEJO: DEJO

Nenio ekbolas sed renoviĝo survojas

Filippo Botta

Malbona sorto, tiu de junulo kiu esperantistiĝas en Danio. Eble tio estas la sola negativaĵo en ĉi tiu belega lando, kie ĉio ridetas al ĝiaj loĝantoj. Se oni petas la opinion pri la lando al enmigrintoj, ilia respondo estas ĉiam la sama: ke la vivo estas nezorgiga, la homoj ridetas al vi surstrate, la aero estas pura...

Tamen, koncerne la situacion de la E-junularo, la nuna situacio tute ne bonas. En la filmo V por Venĝo estas uzata multfoje la esprimo “Anglio superas!”, kaj tio iom reflektas la aferojn en Danio, kie la angla lingvo ĉiujn aliajn superas kiel en neniu alia lando de la mondo. Ĉiuj ĝin parolas bone kaj senpene, precipe la novaj generacioj; evidente, ne la plej favora situacio por ke Esperanto allogu junulojn. Mi parolas nur pri la nuna situacio, la nura kiun mi konas rekte, sed ne ĉiam estis tiel, nature. Estis dirite al mi de veteranaj esperantistoj, ke ne multe da jaroj antaŭe Dana Esperanta Junulara Organizo (DEJO) havis aktivan vivon kaj sufiĉe multe da membroj, sed bedaŭrinde ili maljuniĝis, sen la samtempa renoviĝo. Nu, danaj esperantistoj certe ne estas senhavuloj rilate la trajtojn de sia lando, sed ĉiaokaze, simple pro malbonŝanco, nuntempe la anoj de DEJO povas esti nombrataj per la fingroj de unu mano, laŭvorte. Ĉiuj krom unu loĝas en la ĉefurbo Kopenhago.

Tamen en Danio ne mankas junaj esperantistoj. Estas ekzemple plenkreskaj esperantistoj kun gefiloj, kaj ĉi tiuj jam parolas la internacian lingvon. Krome, mi ekkonis, dum iu amuza renkontiĝo, iujn junajn E-parolantojn, kiuj tamen ne membriĝas al DEJO. Kial devus ili? Nenio tie okazas! Estas, finfine, aliaj kiuj studis Esperanton solaj, per la reto, aŭ dank’ al E-amiko.

Se ĉi ĉiuj renkontiĝus, ni jam havus ian organizon. Ni devas do komenci kontakti unu la alian. Se ni starigos ion mojosan, certe oni interesiĝos kaj membriĝos. Do, interesa deirpunkto estas doni al ili kialon por renkontiĝo aŭ ion de la E-movado ne frandeblan en soluleco aŭ nur en la reta vivo. Ekzemple, organizi en Danio junularan renkontiĝon; en la organizo de tia evento kuŝas, miaopinie, la solvo. Jam estas evento kun brilanta sukceso, kiu kapablos altiri ankaŭ multajn junajn esperantistojn: la Roskilde-Festivalo, unu el la plej malnovaj kaj grandaj muzik-festivaloj en la mondo. Dum multaj jaroj la dana E-junularo havis sian budon por akcepti esperantistojn venintajn al tiu grandioza evento, kaj oni eventuale gastigis ilin. Nu, ĝi ankoraŭ regule okazas, kaj jen ni havas la ŝancon organizi ion similan: akcepti kaj gastigi junajn esperantistojn, tiel altirante junulojn kaj el Danio kaj el la tuta mondo. La sekva festivalo okazos komence de julio 2015, do estos sufiĉe da tempo por ke DEJO restariĝu, eĉ se unuamomente sen granda ekbolado.

Alia afero, kiun ni povos fari: kutime junularo de la najbaraj landoj organizas eventojn kune, kiel ekzemple tiuj kunorganizataj de germanoj kaj francoj. Ni, danoj, havas du direktojn al kiuj ni povas rigardi por trovi kunlaboremajn najbarojn. Se suden, ni havas germanojn kaj polojn, kiuj havas sufiĉe fortajn organizaĵojn; ni povos helpi ilin en iliaj venontaj eventoj. Se norden, ni havas eĉ pli interesan situacion, ĉar ia skandinavia junulara E-renkontiĝo aŭ similaĵo, laŭ mia kono, ne ankoraŭ ekzistas, do indus provi komenci ion en ĉi tiu regiono de Eŭropo.

Ĉi ĉio estas nur vortoj kaj revoj, sed ni certe devas provi komenci ion. Ni ne havas iun ajn ideon kiel organizi landan sekcion, ĉar ni esperantistiĝis solaj, kiam la dana sekcio de TEJO jam estis ekmortanta, do neniu instruis nin. TEJO povos tial helpi nin instruante kiel starigi landan sekcion kaj per sendo de reprezentantoj al niaj eventoj, kiujn ni espereble aranĝos. Ni tenos ĉiujn informitaj pri ili.

[FORIGITA!: bildo]

Filippo Botta estas la prezidanto de DEJO kaj TEJO-Komitatano A por Danio

TEJO respondas

Tutcerte ne ekzistas ora solvo por la problemoj, kiujn menciis Filippo en sia teksto. Por plej bone eltrovi la solvojn, interŝanĝi spertojn, havi novajn ideojn kaj helpon en la (re)kreskado, TEJO kreis novan retliston. Per ĝi ni planas nun kunligi organizojn kiuj troviĝas en simila stato: novaj junularaj organizoj (potencialaj landaj sekcioj de TEJO), novaj landaj sekcioj de TEJO kaj la landaj sekcioj kiuj revekiĝas post malfacilaj tempoj. Organizoj, kiuj ŝatus aliĝi bonvolu indiki tion al l...@tejo.org.

Łukasz Żebrowski — Prezidanto de TEJO

Revuo Esperanto 2015 1

Universalaj Kongresoj: “Emocio trovis parolilon”, skribis Edmond Privat en sia libro Historio de la lingvo Esperanto, aludante pri la Bulonja Kongreso. Pasis la tempo, la nova sento disvastiĝis, kreiĝis cifereca mondo kaj nun, en la 100-a UK en Lillo, la emocio restas la sama sed la UK devas alfronti la defiojn de la tutmondiĝo.

AM-bilanco Post sukcesa naskiĝo, AMO bone fartas kaj kreskis pli rapide ol atendite

Malferme*

* Direktivoj por verki artikolon por Malferme: www.slideshare.net/revuo﹍esperanto/malferme

Turopintoj kaj turnopunktoj

Mark Fettes

Ni esperantistoj ŝatas festojn. Mi aprezas tiun karakteron ĉar ĝi montras ion gravan pri la spirito de la lingvo kaj movado: iajn vivoĝojon kaj dankemon, kiuj certe helpis al ni travivi la lastan defioplenan jarcenton. Tial estas taŭge malfermi la novan jaron per aludo al la 100-a Universala Kongreso, kiu post nur kelkaj monatoj bonvenigos homojn el la tuta mondo al Lillo, Francio. Tiu gaja evento estos ankaŭ la pinto de la Jaro Montevideo 60, okazo por prifieri diversmaniere nian sesdekjaran kunlaboron kun Unesko. Ambaŭrilate, ni havas multajn kaŭzojn por ĝojo, multajn kaŭzojn por dankemo. Pensu nur pri tio, kiom kreskis nia kulturo dum tiuj jardekoj, aŭ kiom pli tutmonda estas nia komunumo, ol ĝi estis en 1905!

Temas do pri festa jaro, jaro animaltiga, kiun bele simbolas la Lilla turopinto en la kongresa emblemo. Sed atendas nin ankaŭ laboro, ĉar ni troviĝas ankoraŭ tre fore de niaj revoj kaj aspiroj. Gravas ne nur agnoski la atingitajn pintojn, sed ankaŭ elserĉi la eblajn turnopunktojn, kiuj povus malfermi novajn ŝancojn por niaj lingvo kaj movado.

Tiurilate indas noti, ke 2015 estos grava jaro por Unuiĝintaj Nacioj, kiam diversaj plurjaraj streboj (pri edukado, pri evoluigo, pri klimatŝanĝo) atingos sian kulminon. Interalie, la Jarmilaj Evoluigaj Celoj atingos sian limdaton kaj bezonos renovigon. Temas pri kolekto de la ĉefaj prioritatoj por la UN-sistemo kiel tuto; inter la Jarmilaj troviĝas i.a. la universaligo de baza edukado, la reduktado de infanaj mortoj, kaj la provizado per pura trinkakvo (legu pli pri tio ĉe http://eo.wikipedia.org/wiki/Jarmilaj﹍Evoluigaj﹍Celoj). En la lastaj jaroj, la neceso interkonsenti pri novaj celoj post 2015 spronis vastan debaton pri la prioritataj direktoj de la evoluiga politiko, en kiu rolas konsideroj pri homaj rajtoj, daŭripovo, enurbiĝo, migrado kaj aliaj nuntempaj tendencoj.

Se ni rigardus dudek jarojn antaŭen, kiel oni klopodas fari nun en UN, kion ni ŝatus vidi? Sendube mondon, en kiu oni pli serioze traktos la defiojn de multlingveco. Mondon, en kiu Esperanto estos pli vaste rigardata kiel valora rimedo por kunlaboro kaj interkompreniĝo, kiel vojo al pli egalecaj kaj solidaraj rilatoj inter homoj el malsamaj landoj kaj kulturoj. Mondon, en kiu ni nombros la membrojn de UEA ne per miloj, sed per centmiloj.

Tiuj celoj estas interligitaj. Ne eblas atingi la lastan, sen progresi pri la aliaj. Tial UEA en la rondoj de UN tiel insistas pri lingvaj rajtoj, pri lingva egaleco, pri la protektado de malgrandaj lingvoj kaj kulturoj. Organizo, kiu flankenmetas tiajn demandojn, certe ne estos preta serioze konsideri la rolon de nia lingvo en la streboj por pli justa mondo.

Nu, se ni rigardas la nunan debaton pri evoluigo, ne tuj troviĝas multaj kialoj por optimismo. Lingvo preskaŭ tute mankas kiel temo en la prepardokumentoj por la evoluigaj celoj post 2015. La fakto, ke tiuj dokumentoj aperis nur en la angla, estas plia signo de tiu malzorgo pri lingva demandoj. En la tuta kompleksa sistemo de UN, kun dekoj da diversfakaj branĉoj kaj organoj, ŝajne troviĝas neniu memkonscia ĉampiono de la multlingvismo, nek pledantoj por kohera lingvopolitiko bazita sur klaraj principoj kaj realisma analizo.

Aliflanke, disvastiĝis la konscio, ke la ĝisnunaj modeloj de evoluado estas mankohavaj, ĝuste ĉar ili ne traktas la profundajn radikojn de socia malegaleco, sed koncentriĝas al simptomoj (kiel ekzemple la manko de pura akvo, kiu ja estas ege grava, sed rezultas el historie kreskintaj strukturoj de ekonomia maljusteco kaj ekologia senzorgeco). Tiaj kritikoj venas ne nur de akademiaj esploristoj kaj funkciuloj de UN, sed ankaŭ de homoj en influaj pozicioj en la internacia politiko, ĉar ili vidas, kion diras la raportoj kaj statistikoj. Do, kreskas la preteco konsideri sistemajn, strukturajn ŝanĝojn, kvankam tio ankoraŭ ne etendiĝis al la lingva kampo.

Por plene partopreni en tiaj diskutoj, tamen, ni esperantistoj devas esti simile malfermitaj al novaj ideoj, novaj perspektivoj. Se ni havas ion valoran kaj unikan por kontribui pri la lingva dimensio de la socia evoluo, aliaj movadoj povas nemalhaveble kontribui pri aliaj dimensioj. Ni ne imagu, ke “la lingva problemo” povos iam solviĝi aparte de aliaj gravaj demandoj. Fakte ne ekzistas unusola “lingva problemo,” sed lingvaj aspektoj de tre multaj diversaj sociaj problemoj, al kiuj ni kiel esperantistoj povas rilati kun intereso kaj simpatio, sed kiujn Esperanto sola ne povas solvi.

Do, kvankam mi komencis ĉi tiun artikolon parolante pri fiero, mi nun volas substreki la ekvilibrigan valoron de humileco. Ni havu memfidon, sed ne tro. Ni ne timu prezenti Esperanton kiel valoran rimedon por homa komunikado, kunlaboro kaj interkompreniĝo; aliflanke ni komprenu, ke ĝi devas trovi sian lokon en pli vasta strebaro por daŭripova estonteco. Se ni predikas dialogon, ni praktiku dialogon. Se ni serĉas la subtenon de aliaj, ni estu pretaj reciproke subteni ilin.

Kie troviĝas la neŭtraleco en ĉio ĉi? Nu, tro ofte oni pensas, ke por esti neŭtrala oni devas agi tute sendepende kaj memcentre, kiel homo kun alta muro ĉirkaŭ sia domo, aŭ firmao, kiu okupiĝas nur pri la propra profito. Sed ni prefere kondutu kiel homo, kiu volas teni bonajn rilatojn kun ĉiuj najbaroj, kaj kiu investas parton de sia laboro por la bonfarto de la komunumo. Nuntempe, tiu komunumo tre evidente devas inkluzivi la naturon en ĝia plena diverseco. Do, al la homaj rajtoj kiel bazo por nia agado, ni devas hodiaŭ aldoni ekologian justecon, kune kun la zamenhofaj valoroj de toleremo, respekto kaj inkluziveco.

En tiu spirito, mi deziras al ĉiuj esperantistoj justan kaj dialogo-plenan novan jaron!

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas la prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en la Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Ĉi-numere

John Rockefeller konsilas: “ne timu rezigni pri tio, kio bonas, por celi tion, kio plej bonas”. Tio perfekte taŭgas por la esperantistoj rilate ilian Universalan Kongreson, kiu estas tre sukcesa evento, sed kiu bezonas renovigi sian kernon celante superi la defiojn alportitajn de radikale nova mondo, tute malsama kompare al tiu de la Bulonja erao de Esperanto. Antaŭen UK!

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Michael Boris Mandirola: la voĉo de la junularo. TEJO-vicprezidanto, li bone reprezentas sian generacion.

UK — La 100-a: La plej granda evento en Esperantujo la centan fojon brilos. Ĉi-foje en Lillo.

E-Agado Orienta Timoro: Heidi Goes enkondukis Esperanton en tre interesan kaj junan landeton, kie abundas lingvoj.

Unua Alineo

Jaro Montevideo 60: Kreskas la aliĝoj al la agado

Daŭre aldoniĝas novaj aktivuloj, kiuj en diversaj asocioj transprenas la taskon kunordigi la agadon por feste kaj labore soleni la Jaron Montevideo 60. Ankaŭ individuaj esperantistoj, kiuj ankoraŭ ne estis varbitaj de siaj tegmentaj organizoj, manifestis intereson aliĝi al la agado. Ilin celis en decembro novaj mesaĝoj.

Inter la publikaj aranĝoj ligitaj kun la kampanjo de UEA pri Montevideo 60 menciindas i.a. la jenaj:

  • Kontribuo de Barbara Pietrzak al la novembra Malferma Tago de la CO de UEA. Ĝi traktis la historion de la 1-a Rezolucio de Unesko pri Esperanto kaj la daŭran kampanjon de UEA;
  • Al la 60-jariĝo de la konsultaj rilatoj inter UEA kaj Unesko kaj la Rezolucio de Unesko pri Esperanto estis dediĉita aparta programero de Pola Retradio;
  • La 10-an de decembro Mark Fettes publikigis porokazan mesaĝon (Gazetaraj Komunikoj de UEA n-ro 562);
  • Lee Jungkee, UEA-estrarano, kaj Lee Young-koo, la prezidanto de Korea E-Asocio, dum sia unua vizito al la landa Unesko-Komisiono en Koreio ne nur informis pri la UEA-Kampanjo Montevideo 60, sed traktis krome eblan reprezenton de UEA okaze de la planita Monda Eduka Konferenco en Seulo, maje 2015;
  • Reprezentantoj de Demokrata Kongolanda E-Asocio renkontiĝis kun Irina Bokova, la Ĝenerala Direktoro de Unesko. Ĉi-okaze viglis informa agado per la ĉefurbaj kaj landaj amaskomunikiloj. La Rezolucio el 1954 estis tradukita en la kvar ĉefajn naciajn lingvojn — kikonga, svahila, lingala kaj ĉiluba;
  • Multloke oni ligis la festadon de la decembra Zamenhof-Tago kun la rememorigo de 60-jariĝo de la unua Unesko-Rezolucio pri Esperanto. Plurloke oni dissendis gazetarajn komunikojn kaj artikolojn.
Barbara Pietrzak

Lanzhou ekagadis

Kadre de la Jaro Montevideo 60 (M60), la 4-an de decembro 2014 la ĵurnalo de Lanzhou, la ĉefurbo de la Gansu-provinco en Ĉinio, aperigis mian artikolon Ĉu vi ne scipovas Esperanton? (http://bit.ly/1JaVFRb), detale prezentatan la enhavon de la jubileonta UNESKO-rezolucio kaj aldone la celojn kaj agadon de UEA, kun emfazo en la centra ideo: ĉiu popolo, ĉiu nacio, sendepende de la grando kaj forto, havas egalan rajton posedi kaj uzadi sian lingvon kaj okaze de internacia komunikado oni bezonas kaj devas uzi neŭtralan komunan lingvon. Esperanton mi traktis kiel la idealan solvon el la multaj projektoj de komuna lingvo!

En la pasintaj monatoj aperis artikoloj pri mia uzado de Esperanto en diversaj periodaĵoj. Kelkaj legantoj kontaktis min por lerni Esperanton kaj unu el ili estas la ĝenerala direktoro de CITS Gansu (la plej granda turisma servo en nia provinco).

Zhang Fude, konsilano de Ĉina E-Ligo kaj delegito de UEA.

Sukcesa membrovarba agado en Brazilo

La nova varbilo de UEA kiel rimedo por pligrandigi la membraron de UEA estas grava, sed ne sufiĉa, ĉar kio vere povos pli pozitive efiki, tio estos la agado de trejnitaj lokaj agentoj. Kiel ekzemplon, mi rakontos mian sperton en la varbado de ok “simpatiantoj” el mia urbo. Kiel? Mi parolis al ili pri Esperanto, pri UEA kaj pri la neceso apogi ĝian agadon (la kosto de la aliĝo en la diversaj kategorioj allogis ilin). Krome mi faris la tutan servon al ili, prenante iliajn personajn informojn kaj plusendante iliajn aliĝilojn, petante, ke ili deponu la aliĝkotizon en la bankan konton de Brazila Esperanto-Ligo, la brazila peranto de UEA.

Mi parolis ankaŭ kun esperantistoj el la proksimaj urboj, per telefono, pri UEA kaj ĝia membrovarba kampanjo kaj sammaniere mi faris la tutan servon al ili. Krome, mi helpis ilin ekkoni bone la retejon de UEA, ekzemple kiel aliri al la PDF-versioj de la revuoj Esperanto kaj Kontakto de la antaŭaj jaroj. Fakto estas, ke la iniciativo devas esti de la agento, faciliganta al la celpubliko la aliĝpaŝaron. Tiel mi agis, kun tre bona rezulto! Tiamaniere, nepras diri, ke ju pli mi tiel agados des pli da membroj mi havigos al UEA. Tia strategio de varbado tute ne estas novaĵo, ĉar ĝi jam estas delonge vaste praktikata en multaj aliaj organizoj de la Tria Sektoro (Ne-Registaraj Organizoj).

Eĉ kun tre aferoplena vivo, mi ne sentis, ke mi perdis tempon, investante ĝin en la plifortigo de la plej grava E-institucio en la mondo. Mi spertis alie tiun agrablan senton de plenumita devo. Nu, ne nur la mono motivas la homojn. La penso estas forta energio, kaj mi ĉerpis el ĝi por la varbacela agado — kiu estas por mi ĝojfonto, kaŭzo de plezuro — por UEA. Miaopinie la membrovarba kampanjo statas kiel idealisma fuelo por la agado de kunlaboremaj esperantistoj. Tamen, la taskoj kiuj estas fareblaj pere de la agentoj devas esti bone planataj. Tial, kion UEA vere bezonas, tio estas ia delegita varboreto, armeo da sindediĉaj varbantoj bone sciantaj uzi interreton kaj ĉiam pretaj kontaktiĝi kun esperantistoj kaj simpatiantoj, invitante ilin de proksime, utiligante dialogon kaj persvadon por konvinki ilin aliĝi al UEA. La defio ne konsistas nur el elekto kaj trejnado de tiaj agentoj. Necesas ankaŭ starigi retan sistemon por faciligi kaj apogi la varbagadon per kontrolo de la celoj kaj taskoj, mastrumado de dislivero de diversaj varbmaterialoj, interŝanĝo de spertoj, kreo kaj diskonigo de raportoj kaj statistikoj. Ĉi tiu sistemo faciligos la kunagadon de gvidisto en la CO, kiu instigos kaj orientos ĉiujn agentojn en ilia laboro.

Jen defio alfrontinda, favore de la propraj interesoj de UEA, kiu brave travivas novan embrian fazon kondukantan al nova epoko de sia historio. Dume, faru vi vian parton sen atendi tian retan sistemon, kiel mi mem faris.

Alex Sousa Santos, Brazilo

Dek Demandoj: Michael Boris Mandirola

TEJO certe povos ludi pli aktivan rolon ankaŭ sur la kampo de la UN-agado.”

Fabrício Valle

Michael Boris Mandirola decidis eklerni Esperanton komence de 2005, ĉar kiel eŭropisto li opinias, ke Eŭropa Unio bezonas komunan neŭtralan lingvon. Li partoprenis la restarigon de la Komisiono de Eksteraj Rilatoj (KER) de TEJO kaj respondecis pri la furorega vendado de la komikso Ratman. Krome, li kunorganizis plurajn Internaciajn Junularajn Festivalojn kaj Italajn Kongresojn. Nun, kiel vicprezidanto de TEJO, li ĉefe zorgas pri landa agado sed daŭre aktivas ankaŭ en KER. Li estas komputilinĝeniero.

1 RE: Vi konsideras vin eŭropisto. Bonvolu prezenti viajn kialojn kaj klarigi kiel statas eŭropismo nuntempe.

MM: Mi estas eŭropisto ĉar mi kredas, ke pli profunda integriĝo estas bona afero por la eŭropanoj: estas bone ke ni povas libere moviĝi tra niaj landoj por turismi, studi aŭ labori. Mi ankaŭ kredas ke necesas mondpotenco kiu defendu modelon bazitan sur daŭripova evoluo, defendo de la medio, homaj rajtoj kaj socialaj rajtoj, valoroj komunaj al la plejparto de la eŭropanoj.

2 RE: Ĉu iam vi sentis la eŭropan identecon en la praktiko?

MM: Vojaĝante kaj kontaktante homojn ekster Eŭropo, mi travivis belegajn spertojn, sed mi ankaŭ povis rimarki la diferencojn kiuj fortigis mian eŭropan identecon: fakte iam mi alvenis Zagrebon kaj Varsovion revenante respektive de Hanojo kaj Kairo kaj tuj sentis, ke mi estas jam hejme, eĉ se mi estas italo kaj en tiuj urboj mi estis antaŭe nur kelkajn tagojn.

3 RE: Se Esperanto iam iĝos oficiala lingvo en Eŭropa Unio, ĝi tiam ne plu estos neŭtrala lingvo. Ĉu tio tamen estas la vojo sekvinda?*

* Demando de Nicola Ruggiero per Twitter.

MM: Mi opinias, ke Esperanto kiel dua lingvo de la eŭropanoj estas tre bona afero por Eŭropa Unio ĉar ĝi solvus plej bone gravan lingvoproblemon. Tio ne signifas ke la cetero de la mondo ne rajtas fari la samon; male, mi supozas ke se efektive Esperanto atingus tian elstaran rolon en EU, ĝi estus unu el la ĉefaj lingvoj en la mondo kaj ĝi disvastiĝus rapide preskaŭ ĉie. Certe temas pri vojo sekvinda, sed ne nepre la vojo sekvinda por la disvastiĝo de Esperanto. Mi tute ne certas ĉu en Eŭropo ĝi havas aŭ havos pli da ŝancoj amase disvastiĝi ol aliloke.

4 RE: Se paroli pri disvastiĝo ekster Eŭropo, ŝajnas ke la junulara agado pli fortas en Ameriko kaj Azio, ĉu?

MM: TEJO havas landajn sekciojn en kvar kontinentoj kaj krome estas junaj esperantistoj en multaj aliaj landoj. Ĝia laborplano antaŭvidas regionajn komisionojn faciligantajn la partoprenon de pluraj homoj en la interkunlabora agado por la evoluigo de la junulara movado en sia kontinento. La unuaj estas la azia (pri kiu jam estas komisiito, Flama Floro el Vjetnamio) kaj la amerikaj komisionoj, ĉar en tiuj kontinentoj plej forte senteblis la volo kunlabori.

Nuntempe en Ameriko kaj Azio la kvanto da landaj sekcioj kalkuleblas permane kaj la plejparto estas en zorgiga stato. Ni do devas labori por krei kaj fortigi la movadon en multaj landoj kaj tio reprezentos tre grandan paŝon antaŭen. Tamen pozitivaj aferoj ne mankas, ekzemple en la lastaj kvin jaroj IJK okazis dufoje en Azio kaj dufoje en Ameriko, kio certe utilis por porti esperantistojn el diversaj mondopartoj al Kubo, Vjetnamio, Israelo kaj Brazilo. La tieaj motivitaj esperantistoj kutime reagis kun tre granda kaj ĉarma entuziasmo. En Azio estas diversaj ĝermantaj movadoj en Pakistano, Indonezio, Filipinoj; en Ameriko la brazila junulara movado estas unu el la plej fortaj en la mondo kaj la ĵusa IJK eĉ plivigligis ĝin: nun ni havas naskiĝantajn junularajn movadojn en Nikaragvo kaj Kolombio. Do, kuraĝigaj kaj optimismigaj elementoj ne mankas kaj grandas la kreskopotencialo. Certe multo farendas, sed firma bazo jam ekzistas.

5 RE: Sur la kampo de eksteraj rilatoj TEJO havis grandan venkon en Azerbajĝano, en la Jara Kunveno de IKRJO. Detalu kio okazis kaj kiom gravas tiu konkero por TEJO.

MM: TEJO membras en la Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj, en kiu partoprenas la ĉefaj tutmondaj junularaj organizoj, ofte kun kelkaj milionoj aŭ dekoj da milionoj da membroj. Ĝi ne havas fortan formalan strukturon sed ĉefe konsistas el reto por tutmonda kunlaboro interorganiza kaj pledado kaj lobiado ĉe UN pri junularaj aferoj.

En Bakuo okazis Tutmonda Forumo pri Junulara Politiko kaj la IKRJO-jarkunsido; en la unua momento TEJO ne ricevis lokon por la Tutmonda Forumo, tamen perita kontaktado kun la taŭgaj homoj fare de Francesco Maurelli, nia tiama KERestro, kaj la malavara memfinancado de nia reprezentanto Fernando Maia ebligis partoprenon de TEJO. Fernando sukcesis elstare reprezenti TEJOn dum la forumo, ektenante interesajn kontaktojn kaj lasante mirindan impreson pri si kaj sekve pri Esperanto. Tuj poste okazis la IKRJO-jarkunsido kaj ĝiakadre oni elektis novan stabon, kiu devas dum unu jaro aranĝi kaj gvidi la IKRJO-agadon; Fernando kandidatigis TEJOn kaj ĝi estis elektita kun pli da voĉoj ol la Tutmonda Organizo de la Skolta Movado.

Partopreno en la stabo havas plurajn avantaĝojn: interalie estos eble kompreni de multe pli proksime kiel funkcias la junulara politiko ĉe UN kaj kiel oni rilatas kaj agadas pri junularo tie. Komprenante pli bone la agadon de grandaj junularaj organizoj, TEJO certe povos ludi pli aktivan rolon ankaŭ sur la kampo de la UN-agado.

6 RE: Nu, kiuj estos la prioritatoj de TEJO rilate tiun aktivan rolon en la pledado kaj lobiado ĉe UN pri junularaj aferoj? Ĉu nur pri lingvaj demandoj aŭ io plia?

MM: Nia prioritato estas kompreni, kio okazas tie rilate la junularon kaj kiel ni povas interveni kaj kunlabori. Alivorte, necesas unue bonege koni la kuntekston por agi celkonscie en la dua momento. Nia natura fako estas la lingva temaro kaj en tiu ĉi kampo TEJO ekkonstruis kredindecon ĉe aliaj internacia junularaj NRO-j, sed mi imagas ke ni povus havi “kunvojaĝantojn” kaj kunlabori pri temoj kiuj havas lingvan flankon (kiel daŭripova evoluo) aŭ kiuj rekte ĝenas la agadon de TEJO (ekzemple vizpostuloj). Ne eblas nun determini kiel ni povos agadi kaj estus malsaĝe jam doni fiksan direkton sen havi konon pri tio kio efektive fareblas kaj farindas tie.

7 RE: Samkiel volontula laboro ne signifas amatoran laboron, senprofitcela organizo ne signifas finance mizeran organizon. Kial ĝenerale la E-movadaj organizoj ne havas monon por dece investi en la plenumado de siaj celoj?

MM: La situacio ne estas terura, ja pluraj E-organizoj havas iom da kapitalo kiu permesas komfortan pluekziston kaj kelkajn utilajn agadojn sed efektive mankas mono por vere pligrandskaligi nian agadon. Mi kredas ke pluras la kialoj de nia financa malviglo:

  • Estas malfacile ricevi donacojn de privatuloj, ĉar nia komunikado ne sufiĉe parolas al la koro de la homoj. Ŝajne ne plu sufiĉas mencii la idealojn de internaciumo kaj paco. Malgraŭ tio, ke lingva diskriminacio tuŝas homamasojn kaj disperdigas montojn da mono, pandoj estas pli kortuŝaj kaj konvinkaj al la potencialaj donacantoj, ol la problemoj de la neparolantoj de la angla.
  • En Esperantujo ne okazas multe da investado en mondonaj projektoj kaj mi havas la senton ke nemalmultaj esperantistoj taksus hontinda profiti per Esperanto. Ene de la E-organizoj ne oftas entreprenema kaj investa kulturo, eble pro tio, ke oni ne bone komprenas, ke la koncepto “neprofitodona celo” signifas nur, ke eventualan profiton oni ne povas disdoni al estraranoj kaj membroj, sed oni rajtas nur reinvesti en la organizon.
  • Estas malfacile havi institucian monan subtenon: bedaŭrinde ekster nia movado mankas la konscio, ke nia lingvo estas valora ilo por iliaj celoj (unuigi Eŭropon, plibonigi lingvolernadon aŭ krei novan ekvilibron inter la potencoj de la mondo); eĉ foje estas fortaj antaŭjuĝoj.

8 RE: Rilate entreprenemon kaj investan kulturon, malgraŭ tio, ke ekde 1976 aĉeteblas la libro Financa evoluigo de H. Tonkin (http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=1491, ŝajne regas la ideo, ke Esperanto estas sankta afero de idealistoj kaj la tutan laboron oni faru nur volontule. Kiel ni povas ŝanĝi tiun pensmanieron?

MM: Celi al idealoj estas tio, kio esperantigas multajn kaj motivas amason da homoj ekvolontuli por nia afero. Eĉ se pluraj homoj poste trovas diversajn tre interesajn aferojn en nia komunumo, mi opinias ke tiu idealisma ekpuŝo estas la bazo de nia movado. Sendube, sen tiu amatora sed elkora kontribuo multaj el niaj iniciatoj kaj asocioj disfalus.

Kompreneble ne ĉiuj esperantistoj estas idealistoj kaj ne ĉiuj idealistoj vivas kun komplika rilato kun la reala mondo: mi konas ankaŭ homojn kiuj tute volontule donis elstaran kontribuon por starigi organizan kaj financan bazon en organizoj. Mi ne havas la ŝlosilon por ŝanĝi tiun situacion subite, sed mi vidas kelkajn direktojn: trejni la volontulojn (motivante ilin ankaŭ per akiro de konoj utilaj al ilia profesia kresko); elekti estraranojn ne laŭ movada elstareco sed laŭ efektivaj kapabloj kaj preteco ĝisdatigi la labormanieron de la organizo; kiam, ankoraŭ malofte, estas financa bazo por profesia agado, tiel estu, sed laŭeble kun la celo, ke tio estu investo kaj ne elspezo. En tiu situacio nepregas elekti tre kapablajn homojn; montri sukcesojn de aliaj organizaj kaj financaj modeloj kiuj funkciis en nia movado.

9 RE: Kiu estas la ŝlosilo por malfermi la pordojn de la mondo al Esperanto?

MM: Mi ne certas kie kuŝas tiu ŝlosilo, kontraŭe mi uzus ĝin. Mi fakte ne ŝatas tian vortumon: ja Esperanto estas parto de la mondo (kaj laŭ mi maltaŭgas konduti laŭ la mala penso) kaj ne facilas difini limon inter “esperantistaro” kaj “neesperantistoj”. Certe la kvanto da esperantistoj nuntempe ne estas kontentige alta. Do se ni volas malfermi la pordon de la mondo al Esperanto, la ŝlosilo eble kuŝas en la mondo de neesperantistoj... ja nur se neesperantistoj iĝos esperantistoj, nia movado kreskos kaj la lingvo disvastiĝos. La evoluon de nia movado certe influas kaj la agado de la esperantistoj kaj la eksteraj sociaj, ekonomiaj, historiaj, politikaj kaj kulturaj kondiĉoj.

10 RE: Kion TEJO proponas al sia celpubliko krom lingva demokratio kaj similaj prilingvaj argumentoj?

MM: Esperanto ne donas signife pli da ŝancoj trovi laborpostenon, kio estas unu el la ĉefaj motivoj por la junularo lerni lingvon. Ni do devas proponi aliajn aferojn kaj ne temas nur pri tiuj (ja gravaj) idealoj aŭ pri kroma revuo (tamen bonega kaj kun socikultura fokuso) kiel Kontakto.

Por nia celpubliko estas multaj renkontiĝoj organizataj de niaj landaj sekcioj, kie eblas renkonti aliajn junajn esperantistojn kaj envivi mirindan sperton. Ili taŭgas ankaŭ por komencantoj (kiuj ofte venas pro personaj kontaktoj) ĉar kutime tie okazas komencantaj kursoj kaj la impreso ofte estas ege pozitiva. Ni proponas festan etoson en bunta, internacia kaj amikema komunumo kie diversoj estas plene akceptataj kaj valoraj.

Eblas ankaŭ vojaĝi per Pasporta Servo aŭ ricevi subtenon de la fonduso “Partoprenu IJK-n!”. Kelkaj landaj sekcioj havas interŝanĝprogramojn, kiuj senpage vojaĝigas junajn esperantistojn al E-aranĝoj. Ni proponas malmultekostajn kaj alternativajn vojaĝeblojn.

Se oni emas aktivi, estas diversaj komisionoj de TEJO: eksteraj rilatoj, informado, kulturo, aktivula trejnado, Pasporta Servo, adoleska agado, scienca kaj faka agado, homaj rimedoj kaj la regionaj kaj landagadaj komisionoj. Krome se oni havas projekton estas subvencietoj per la fonduso Trampolino. Kaj TEJO ankaŭ disponigas gvidilojn kaj aktivulajn trejnadojn (ĉeestajn kaj retajn) por ke oni akiru utilajn scipovojn por agadi en la diversaj fakoj, sed kiuj ofte povas esti utilaj en onia persona kaj labora vivo. Ni proponas personan memevoluigon kaj kreskadon per E-agado.

UEA-agado: AMO

AM-bilanco pri 2014 pozitivas

Stefan MacGill

Ni pesu la unuan jaron de la nova programo de UEA pri Aktivula Maturigo (AMO). Kiun verdikton? Ne necesas ambulanco — post la naskiĝo sen grandaj malfacilaĵoj, la paciento bone fartas kaj kreskis pli rapide ol atendite.

Inter marto kaj la jarfino okazis ok seminarioj en ok landoj, en kvar el la kvin kontinentoj. La nombro da partoprenantoj en ĉiu seminario variis inter dudek kaj sesdek kvin kaj entute temis pri pli ol 180 personoj; ĉirkaŭ sesdek gvidantoj prizorgis centon da sesioj, kun entute pli ol cent kvindek laborhoroj.

Por pritakso, ni prefere citu kelkajn el la multaj juĝoj rikoltitaj fine de la seminarioj:

El AMO-1: “Mi jam ekde la unua tago iel sentis, ke mi tuj ŝatus elprovi praktike la lernitajn ideojn. Ekzemple, mi ekcerbumis pri kiu temo mia klubo [...] povus verki gazetaran komunikon. Due, la trejnado pri loka agado estis tiom utila, ke eroj aplikeblas ankaŭ al la landa nivelo en tre konkreta formo: mi strebos refari certajn erojn dum la baldaŭa jarĉefkunsido de nia landa junulara sekcio.”

Tomasz Szymula, Pollando.

El AMO-1: “Mi aprezas la nivelon kaj la diversajn okupkampojn de la prelegintoj kaj temogvidintoj. Videblis, ke unuopaj partoprenantoj okupiĝas pri diversaj aferoj sur malsamaj niveloj kaj gvidantoj al tio sufiĉe bone reagis.”

Michal Matúšov, Slovakio.

El AMO-3 (IJK): “Estas granda ĝojo por mi, kiel sekretariino de la brazila junularo, rimarki ke nia movado gajnis tiom specialan trejnadon dank’ al UEA. [...] Kiel trejnito kaj helpanto [...], mi povas diri ke tiu laboro donos al la esperantistoj tra la mondo ilojn por sukcesa kaj sufiĉe profesia agado surloka, regiona aŭ tutmonda.”

Anna Lobo de Carvalho, Brazilo.

El AMO-5 “La seminario donis al mi novajn ideojn kaj konfirmis, ke indas plulabori por Esperanto kaj ke la maniero kiel nia klubo [...] agas estas pli-malpli laŭ la konsiloj.”

Peggy Ley, Germanio.

Se imagi, ke la jaro jam finiĝis (kio en la verko-momento ne veras!), jenaj temfadenoj eltireblas: Du seminarioj okupiĝis pri ĵurnalismo (1 kaj 5): kiel pretigi gazetarajn komunikojn, kiel flegi kontaktojn kun ĵurnalistoj, kiel aliri TV-staciojn — kion ni faru kaj kion ne faru. Du seminarioj temis pri hom- kaj tempo-mastrumado (3 kaj 8). Tri havis region-specifan enhavon (2, 4 kaj 7). Du enhavis rol-ludon (1 kaj 5). Du enhavis temojn pri teknologio (1 kaj 2) kaj unu temis ekskluzive pri tio (6). Prezentoj laŭ la temo “Kiel agi internacie” okazis en tri seminarioj (1, 5 kaj 7), dum praktike ĉiuj traktis aspektojn de loka aŭ kluba organizado. Du seminarioj kreis rekomendojn (5 kaj 6) — evoluo, kiun ni konstruos en la programon ekde nun. Unu kreis novajn laborgrupojn (2), aliaj daŭrigas la impeton pere de ekzistantaj organoj aŭ grupoj. Ĉiu seminario enhavis — laŭ la spirito de la programo — aktivigajn erojn (gruplaborojn, parajn ekzercojn, forumon, paneldiskuton kaj fine pritaksan sesion). La gvidantoj estis plejparte junaj, kun kontentiga proporcio de virinoj. Ĉe la seminarianoj estis granda aĝvario, sed kun bona proporcio de junuloj.

Venis lastatempe komento: “Ŝajnas, ke oni povas meti ion ajn en la temaron de AMO-seminario”. Ĝusta kritiko, sekve mi alprenas la defion difini en maksimume 25 vortoj la temogamon de AMO. Jen: “La AMO-programo allasas ajnan temon en kiu trejnado povas akceli uzadon, konatecon kaj eblecojn de la lingvo, altigi ĝian prestiĝon kaj allogi adeptojn al ĝi.” Al tiu difino necesas aldoni piednoton. Ni ja ekskludigas de AMO la trejnadon de instruistoj kaj kursgvidantoj, ĉar ni opinias, ke tio estas tereno por ILEI, kiu jam tie fosadas sian sulkon.

Eĉ amo povas flagri — kio do malfortis en la lanĉa jaro de la programo? Unuavice la sistema afiŝado de materialoj: unuopaj gvidantoj prizorgis tion diversloke, sed retejo por AMO restas obstine starigata — materialo ja ekzistas por vidigi, mankas nur la rimedoj realigi tion. Restas por fari la kompilon kaj de la listo de la ĝisnunaj kaj potencialaj gvidontoj (kune kun biografia prezento) kaj de la trakteblaj temoj. Por kompletigi, organizi la bazan dokumentaron pri AMO. El tiuj tri pleje utilas por ekkoni la projekton: D-AMO 01 skizas la programcelaron, D-AMO 02 la ecojn de seminarioj kaj D-AMO 10 estas gvidilo kiu kuntiras diversajn konendaĵojn.

Planoj por 2015

La deziro por seminarioj restas bolanta — kvin estas akceptitaj. La unua (AMO-9) ricevis la krom-nomon “seminaRIO”. Ĝi okazos inter la 24-a kaj la 27-a de januaro en Rio-de-Ĵanejro, kadre de la 50-a Brazila Kongreso de Esperanto. Sekvos mezmaje seminario ankaŭ kadre de nacia kongreso, en Uppsala, Svedio. La dua seminario en Afriko okazos en julio en Kinŝaso (DR Kongo). Ne mankos Azio: Nepalo gastigos seminarion en septembro. La lasta akceptita seminario okazos en Havano (Kubo) kadre de la nacia kongreso en novembro. Interesiĝo ekzistas flanke de la paska junulara aranĝo IJF en Acqui Terme, Italio, same pri la IJK en Wiesbaden, Germanio, kaj en la dua jarduono seminario ie en Sudorienta Eŭropo.

Ni devas esplori novajn direktojn por la programo mem. Plej urĝe estas krei administran teameton (aŭ unuopulon) por transpreni la signifan organizan kaj dokumentadan laboron — por kiu ekzistas ebla taskaro (D-AMO 09); alia granda celo devas fariĝi la sistema trejnado de trejnistoj — nunaj kaj potencialaj. Tion devas prizorgi iuj kun altnivelaj kapabloj pri tia trejnado — ja ekzistas (ekzemple en eŭropaj rondoj) homoj, kiuj profesie plenumas tiun rolon. Survojas planoj jungi la kapablojn de ĝuste tiaj homoj. Lasta plano (sed ne por 2015): kiu povas rezisti (unuavice ne mi) la deziron ke AMO ekfloru ankaŭ en la kvina kontinento?

AM-bilanco? La ambulancon malmendu tra 2015, la paciento pluiras kun simila elano kiel en 2014!

AM-OKO — vidu kiom ni kuris tra la mondo!
  • N: Numero seria, modifita por enlasi AMO-IJK
  • Loko: landkodoj laŭ ISO-normoj (JL 2014, p. 260)
  • M: Monato
  • T: Nombro da tagoj kun seminaria programo.
  • H/T: Nombro da horoj ĉiutage en plenprogramaj tagoj.
  • PP: Proksimuma nombro de partoprenintoj (min-maks)
  • Gvid.: Nombro da gvidantoj (inkluzive de kunordiganto, se tiu gvidis sesion).
  • Ĉeftemo: La unua AMO ne havis ĉeftemon.
  • Kiel komuniki efike
  • Strategio kaj praktiko de E-informado en Nord-Ameriko
  • Kiel organizi lokajn grupojn, gvidi teamon?
  • Konsciigo, kapabligo kaj praktiko de nia lingvo
  • Kiel altigi la prestiĝon de Esperanto
  • Ciferecigo de la E-kulturo
  • Konsciigo en la uzado
  • Esencaj elementoj por sukcesa E-organizo

[FORIGITA!: bildo]

Gvidantoj kaj prelegintoj — Amo en Siano

TEJO: IKRJO

TEJO, nun membro de la stabo de IKRJO!

Francesco Maurelli / Fernando Maia Jr.

En la fino de la pasinta oktobro TEJO elektiĝis kiel membro de la prestiĝa ĉefa plenuma organo, “la stabo”, de la Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO)*, reto de la plej grandaj kaj proksimrilataj junularaj organizoj en la mondo, kiu celas kunordigi la agadon de tiuj organizoj en internaciaj kampoj, precipe UN-rilataj. IKRJO havas pli ol 30 organizojn kiel membrojn, aktivantajn sur malsamaj niveloj kaj en ĉiuj kontinentoj de la mondo. Kvankam en kelkaj regionoj iuj junularaj organizoj estas pli strukturitaj kaj sekve pli aktivaj, ĉiuj engaĝiĝas en ia porjunulara agado, kiel skolta, junulara, lerneja, studenta aŭ sporta. IKRJO fidelas al la principo, ke per laboro por pli bona konektiĝo inter tiuj organizoj oni povas plifortigi la voĉon de junaj homoj en la mondo.

* En la angla: International Coordination Meeting of Youth Organisations (ICMYO)

Nu, TEJO ĝojas esti nun rekta parto de tio kaj ĝia ekpartopreno en la stato de IKRJO povas esti konsiderata grava sukceso de la TEJO-komisiono pri Eksteraj Rilatoj (TEJO-KER). Tiun statuson ĝi atingis dank’ al la laboro de Fernando Maia Júnior, brazila aktivulo kaj prezidanto de BEJO, kiu klopodis por la kandidatiĝo de TEJO kaj persone vojaĝis al Bakuo, Azerbajĝano, por partopreni en la 1-a Tutmonda Forumo pri Junulara Politiko de Unesko kaj en la IKRJO-renkontiĝo 2014. En la baloto por la nova stabo TEJO ricevis same multe da voĉoj kiel grandaj kaj konataj organizoj (ekzemple YMCA) kaj eĉ pli ol Monda Skolta Organizo.

Tiu ĉi sukceso rezultis el multjara laboro de TEJO-KER, kiu nuntempe konsistas el kvardek sep membroj, ĉiuj tre aktivaj — ili retumas kun pluraj organizoj, partoprenas pozitive kaj konstrue en pluraj eventoj tra la mondo. En la lastaj jaroj TEJO estis reprezentata plurfoje en oficialaj junularaj aranĝoj en Eŭropo, Ameriko, Afriko kaj Azio.

La sukceso ŝuldiĝas ankaŭ al ĉiuj laborantoj kaj subtenantoj, al kiuj TEJO elkore dankas, sed laŭ la proverbo, post honoro venos laboro kaj la junulara sekcio de UEA klopodos elstare agadi en IKRJO ne nur por Esperanto, sed ankaŭ por la tuta monda junularo.

Se oni volas finance subteni la agadon de TEJO pri eksteraj rilatoj, bonvolu konsideri donaci per UEA (kun priskribo: “TEJO-KER”). Pagmanieroj estas priskribitaj ĉe http://uea.org/alighoj/pag﹍manieroj.html.

Kalejdoskopo

E-agado: Esperanto kiel Nemateria Kultura Heredaĵo*
* Rimarko de la redakcio: Esperanto aperigos en unu el la sekvaj numeroj kompletan raporton pri tiu grava konkero, kun tute novaj aliroj kaj informoj.

Jen ĝojiga kaj epokfara novaĵo: dank’ al la pola samideano Kazimierz Krzyżak kaj lia intensa kunlaboro kun polaj parlamentanoj de la Parlamenta Grupo Subtenanta Esperanton, inter ili la pola senatano Edmund Wittbrodt, kaj Pola Instituto de Nacia Kultura Heredaĵo, helpate de landaj kaj eksterlandaj eminentaj subtenantoj, ni ĝisvivis la honoron ricevi aproban subskribon de la Pola Ministro pri Kulturo kaj Nacia Heredaĵo por la permeso loki Esperanton sur la Polan Liston de Nemateria Kultura Heredaĵo. Per tio estonte eblos proponi Esperanton kiel Nematerian Kulturan Heredaĵon de la Homaro, kadre de Unesko.

Edward Jaśkiewicz, Pollando

Prosperan kaj feliĉan 2015 al ĉiuj samideanoj tra la mondo deziras Kleno Fantin kaj la familio!

Esperanto-TV: Spektinda kaj diskonigenda

Esperanto-TV (www.esperantotv.net), la sola IPTV-kanalo de la mondo en Esperanto informas, ke Tim Lea, reĝisoro de la nova filmo 54 Tagojn (angle: 54 Days), subtekstigos sian verkon per Esperanto. 54 Tagojn estas aŭstralia, amas-financita, sendependa, longdaŭra filmo, kreita de “54 Days Productions”. Ĝi estas unu el la filmserioj de “54 Days Productions” — ĉiu filmo temas pri aferoj polemikaj, emociplenaj, diskutigaj kaj kutime netuŝitaj. En 54 Tagojn rolas kvin homoj enŝlositaj en bunkero post nuklea kaj biologia atako. Kiam manĝaĵo kaj akvo komencas elĉerpiĝi, la grupo frontas teruran decidon: “Unu el ili devas morti aŭ ĉiuj mortos!”

Laŭ Tim Lea, “54 Tagojn forigas la kroman bagaĝon de la moderna socio kaj koncentriĝas al la plej kerna homa instinkto, tio estas, individua postvivado kaj tio kion oni pretas fari kaptite en vivodanĝera situacio. Niaj herooj devas superregi siajn timojn kaj kuniĝi por postvivi. Tamen, historio montras plurfoje, ke postvivado surfacigas la plej bonajn kaj malbonajn trajtojn de la homo; ĝi disigas la komunumon al individuo, kaj rigardigas al li tion kio li vere estas. 54 Tagojn estas kaj rakonto kaj demando: kion ni pretus fari por postvivi kaj kion ni pretus perdi?”

Ĉi tiu filmo debutos kun Esperanto-subtekstoj la 18-an de januaro 2015 nur ĉe Esperanto-TV (www.esperantotv.net kaj www.facebook.com/laEsperantoTV). La reĝisoro tre interesiĝas pri la nova E-filmindustrio. Tim diras, ke “Por ke lingvo estu internacia kaj uzata de ĉiuj, ĝi devas havi fortan filmindustrion kun altkvalitaj filmoj. Tial, mi sentas min devigita subtekstigi 54 Tagojn per la lingvo internacia”.

Do, eĉ se la temo de ĉi tiu filmo ne plaĉas al vi, disvastigu informon pri ĝi! Vi povas spekti la antaŭfilmon ĉe: http://goo.gl/PvvHPT.

Roberto Delamore
Faka Asocio Teozofio en Esperanto

La vikipedia artikolo “Teozofio” informas pri tio, citante el Enciklopedio de Esperanto: “En 1911 fondiĝis [...] Teozofia Esperanta Ligo (TEL), kies celoj estas kunigi Esperanton kaj Teozofion kaj uzi Esperanton kiel internacian lingvon de la Teozofia Societo. [...] En 1913 ekaperis la organo de TEL, Espero Teozofia, kiu en 1928 kompletigis sian 10-an jarkolekton.” Nek TEL nek la revuo Espero Teozofia plu ekzistas, sed nun fondiĝis en Brazilo la grupo “Teozofio Esperante”. Ĝiaj celoj estas: enretigi en Esperanto tekstojn pri teozofiaj temoj kaj informi la esperantistojn pri teozofiaj aranĝoj. La adreso de ĝia retpaĝaro estas www.teozofioesperante.org. Ĉiu esperantisto povas aliĝi kaj kunlabori per tradukado de tekstoj pri teozofiaj temoj, kiuj akordu kun la ideoj defendataj en la Teozofia Societo de Adyar.

Herbert Welker
E-ŝildo: Patro Nia

En Jerusalemo estas multaj ŝildoj kun la preĝo “Patro Nia” en diversaj lingvoj. La ŝildo kun la E-versio de tiu preĝo difektiĝis kaj oni kolektas monon por fari tute novan ŝildon. Estus tre malbone, se la preĝo ne plu aperos en Esperanto, do ni petas la esperantistaron donaci monon por la renovigo de la ŝildo. Pastro Eichkorn afable konsentis kolekti monon tiucele. Donacojn oni sendu al lia privata konto:

Bernhard Eichkorn
IBAN DE47 ...
BIC ...

Yehuda Miklaf — f...@bezeqint.net
E-Kongreso: Nacia kongreso en Sud-Afriko

Inter la 23-a kaj la 26-a de oktobro 2014 en Kaburbo okazis la Nacia Kongreso de Esperanto-Asocio de Sud-Afriko (EASA). Dum la unuaj du tagoj partoprenis nur esperantistoj el kvar urboj: Durbano, Pretorio, Johanesburgo, Kaburbo. La tria tago estis malfermita al neesperantistoj. La kongresprogramo konsistis el prelegoj, ludoj, ekskurso, filmprojekcio, prezento de E-muziko, ekspozicio de libroj, gazetoj, iom da muziko/dvd-oj kaj fotoj kaj bildkartoj senditaj el pluraj landoj kaj laborkunsido de la Sud-Afrika ILEI-sekcio (SAIS). Johan Kohler komencis la prelegojn per pensiga demando: “Ĉu ni volas esti asocio aŭ komunumo?” Elisée Byelongo prezentis la libron Verdaj esperoj de l’ apartisma ĉielarknacio, verkitan de li pri la historio de la E-movado en Sud-Afriko. Emile Malanda prelegis pri du temoj: “La novaj vojoj por disvastigi Esperanton” kaj “Travivaĵoj dum la internaciaj E-eventoj”. Pri la unua temo, Emile montris, ke povas esti tri vojoj por efike disvastigi Esperanton en Afriko aŭ aliloke: “Per ligo de la Landa Asocio kun Unesko; per geo-politika strategio kaj per NRO-agado” sur la kampo de la Jarmilaj Evoluigaj Celoj.

Okazis du-foja montrado de la dokumenta filmo The Universal Language — en la angla kaj la franca (sub-teksto). Plia filmeto prezentita estis Turisto en Kabo, konceptita de Emile Malanda kaj realigita en Kaburbo. La publiko ankaŭ aŭdis la originalan E-muzikon de la grupo “Konga Espero”, el DR Kongo.

Kadre de la Kaburba Kongreso okazis la unua kunveno de Sud-Afrika ILEI-Sekcio (SAIS), sub la gvido de la prezidanto de Sud-Afrika ILEI-Sekcio, Elisée Byelongo. La nuna situacio de la Sekcio estis diskutata kaj rilate la laborplanon por la jaro 2015 ĉiuj membroj unuanime konsentis pri la okazigo en Sud-Afriko de ILEI-Seminario (Perfektiga Kurso de Esperanto kaj E-Instruista Trejnado).

Emile Malanda.

[FORIGITA!: bildo]

Kaburbaj E-lernantoj

ĈRI: Teo kaj Amo

Ĝis la 2-a de decembro venis kvardek kvin filmoj al la konkurso de mallongaj filmoj “Teo kaj Amo”, organizita de Ĉina Radio Internacia (ĈRI) kun aŭspicio de UEA. Baldaŭ venos minimume sep filmoj (pro problemoj teknikaj kaj aliaj ili malfruos). Inter la filmoj, pli ol 10 estis faritaj de ne-esperantistoj. La produktantoj de la filmoj venis de 20 landoj kaj 4 kontinentoj. Videblos la filmoj januare de 2015 sur la retejo de ĈRI.

Dankegon al ĉiuj partoprenantoj, subtenantoj kaj helpantoj.

Ĝoja
El la redakcio: Fotoj kaj reagoj

Ni ne povas ne kapti la okazon por informi, ke ekde nun ofte aperos fotoj de nia samideanaro sur la kovriloj de Esperanto. Ili devos koncerni la ĉefan temon de ĉiu numero. Kontaktu la redakcion por informiĝi pri la ĉeftemoj ĝis junio.

Ĉu vi havas ion por diri pri la artikoloj aperintaj en nia revuo — ĉu kritikan opinion, komenton, laŭdon, replikon? Kontaktu la redaktoron!

Fabrício Valle
r...@revuoesperanto.org

UK: De Bulonjo al Lillo

De pruvo al bunta gamo

Claude Nourmont

La unua Universala Kongreso de Esperanto okazis en Bulonjo ĉe Maro. La centa okazos apud Bulonjo ĉe Maro, en Lillo. La unua estis la unua granda renkontiĝo de esperantistoj, kun la demando: ĉu vere la homoj, kiuj venos, interkompreniĝos? Ĉu la lingvo funkcios? La antaŭan jaron, en 1904, okazis kvazaŭprovo, kiam en Calais (Francio) kaj Dovro (Britio) kunvenis preskaŭ 200 esperantistoj.

Tiam Alfred Michaux ekinvitis la esperantistojn al monda renkontiĝo la venontan jaron en sia urbo Bulonjo ĉe Maro, en la norda Francio, kaj la kongreson preparis franca teamo interkonsente kun L.L. Zamenhof. Tiu kunveno estis la frukto de granda espero. Venis al Bulonjo 688 homoj el 20 landoj, en tempo kiam ne estis la nuntempaj vojaĝaj kaj ĝenerale komunikaj faciligoj. Sed la entuziasmo movis la homojn. Mejloŝtona ĝi estis el pluraj vidpunktoj: temis pri la fundamentoj de la movado kaj de la lingvo, temis pri la unua renkontiĝo de esperantistoj el multaj landoj, de homoj kun homoj, kiuj, kun emocio, trans malsamaj naciecoj kaj lingvoj sentis ion komunan dank’ al la komuna lingvo Esperanto.

Male al la nuna tempo, kongresoj de ĉiaj specoj tiam entute estis maloftaj, kio igis des pli videbla la okazigon de Esperanto-Kongreso.

La movado nestis en Varsovio, tamen la kongresoj ne ekestis tie. La cirkonstancoj ne estis tiom favoraj en la zamenhofa regiono. Sed iel estis trafe, ke la unua UK ne okazis tie, sed en tute alia parto de Eŭropo. Tio montris la sukceson de la lingvo, kiu disvastiĝis ekstere de la lulilo, en landoj tute aliaj. Ne eblas skribi ĉi tie eĉ maldetale pri la naŭdek ok kongresoj kiuj sekvis. La grava afero estas la kontinueco: ĉiujare estis organizita kongreso, krom dum la du mondmilitoj (kaj tiam tamen estis organizita kongreso en San Francisco en 1915).

La kongresoj migris tra la mondo: en plej diversaj partoj de Eŭropo, jam tre frue en Nord-Ameriko (1910, Usono/Washington), nur en 1965 estis la unua en Azio (Japanio/Tôkyô), venis poste la vico de Latin-Ameriko (1981, Brazilo/Brasília) kaj ankaŭ de Oceanio (1997, Aŭstralio/Adelaide). Oni ja devas konsideri mejloŝtona la okazigon de kongresoj en novaj mondopartoj, tiel spronantan la disvastigon de Esperanto en landojn de tre malsimilaj kulturoj.

Sed se oni demandus min: kiuj estis la plej gravaj UK-oj? Ŝerce mi preskaŭ respondus: ĉiuj! Oni devas longe konsideri, kion oni taksas “grava”. Senhezite la plej grava estis la unua. Bulonjo estis iasence miraklo. Sed ĝenerale, se estintus nur la unua, sen konstanta sekvo de aliaj, kie ni estus? La unua estis la kuraĝa kaj decida paŝo, la dua estis la konfirmo, ke jes ĝi funkcias! Gravega do estas tio, ke sinsekve tra la jaroj okazis UKoj, eĉ en malfacilaj cirkonstancoj.

Kaj kie kuŝas graveco: ĉu pro tio, ke oni portis Esperanton al nova lando, eĉ al nova kontinento, aŭ ĉu pro la decidoj dumkongrese faritaj? Ĉu pro tio, ke venis amasego da kongresanoj? Ĉu pro tio ke estis aparte riĉa kultura programo? Ĉu pro tio, ke la ŝtata prezidento inaŭguris la kongreson, kaj ke ne-esperantistaj eminentuloj ĉeestis la inaŭguron? Ĉu pro tio, ke amase en la kongresurbo staris Esperantaj flagoj, aŭ ĉu pro tio ke butikoj kaj restoracioj proponis varojn en Esperanto?

Ja estas distanco inter la 1-a kaj la 100-a. En 1905 kongreso estis unika, escepta afero. Eĉ se en 2015 la UK restas la ĉefa vitrino de la Esperanto-movado kaj estas ne-anstataŭebla evento, nuntempe multo alia okazas. Estas multaj aliaj internaciaj renkontiĝoj en Esperantujo, vivas Esperanto-kulturcentroj kaj en iuj familioj Esperanto estas unu el la lingvoj parolataj. Apenaŭ estas semajno dum la jaro, kiam ne okazas en plej diversaj partoj de la mondo plurlandaj renkontiĝoj, seminarioj, kursoj, do amaso da eventoj, kiam oni povas ĝui kaj praktiki nian lingvon. Ĉu la UKoj restas la ĉefa motoro de la disvolviĝo de Esperanto? Gravas ankaŭ, kion oni faras inter la kongresoj.

Ni ne povas kompari la influon de UK-Bulonjo por la pluvivo de la lingvo, kun la influo kiun povas havi nuntempa kongreso, iel rutiniĝinta afero. En Bulonjo oni iris por sperti, ĉu vere funkcias la lingvo. Oni ne plu bezonas pruvi tion en la nunaj kongresoj! Sed por novbakitaj esperantistoj ili povas pluroli kiel impulsodona spronilo. Kaj ili ja refortigas la senton de aparteneco al la grupo.

Kion oni spertos en la 100-a? Certe ne la samon kiel en la unua, kvankam oni povus rimarki plurajn similaĵon. La mondo ŝanĝiĝis, la UKoj ne tiom. Estos ja solena inaŭguro, debatoj pri la movado, teatraj kaj aliaj spektakloj, bankedo, ekskursoj (ankaŭ al Bulonjo kaj ĉirkaŭaĵo). Kaj prelegoj, fakaj kunsidoj, diversaj atelieroj. Estos la nun jam tradiciaj Movada Foiro, Kleriga Lundo, aŭkcio. Kaj nova aranĝo pri libera scenejo prepare al la Internacia Arta Vespero. Kaj aparte elstaraj kulturaj programeroj. Kaj tre diversaj ekspozicioj. Kaj... Mi mensogus kiel politikisto skribante, ke oni trovos absolute novajn aferojn, tamen ni esperas, ke vi havos kelkajn bonajn surprizojn! Estos bunta gamo de kongreseroj, tiel ke ĉiu trovu ion laŭ sia gusto (kiel kutime okazas en UKoj). Lillo fariĝos elstara ĉefurbo de la Esperanto-kulturo. Organizi la 100-an estas granda defio, tamen plena de espero. Bonvenon!

Foto-kroniko

Niaj Universalaj Kongresoj per fotoj

La ĉi-subaj fotoj (kaj ankaŭ ĉiuj priskriboj) aperis en la libro Sed homoj kun homoj de Ziko Marcus Sikosek (nuntempe Ziko van Dijk).

Per fotoj oni povas rakonti la historion de popoloj, de grandaj okazaĵoj aŭ de iu fenomeno kiu regule ripetiĝas, kiel niaj Universalaj Kongresoj. Do, ĝuu la fotojn, kiuj montras kelkajn aspektojn de niaj kongresoj tra la tempo, ĝis 1981.

Ĝenevo 1906: poŝtkarto. Multaj kongresanoj promenis je la bordo de la ĝeneva lago. Jen sinjoro kun la vorto “interpreter” sur la kaskedo proponis sian servon al la promenantoj. Laŭ Lingvo Internacia, li “certe” ne rimarkis la verdan stelon, “kaj tial li faras tian grandan eraron, proponante interpretiston al Esperantistoj!”

Londono 1938: kongresanoj kun gazet-afiŝo

Ĝenevo 1925: afiŝo por la unua Somera Universitato en Esperanto

1929 Budapeŝto: la kandidatinoj por “Fraŭlino Esperanto”; en la mezo la elektita Veronika Eksta el Estonio

Majenco 1958: Franz Stein, Giorgio Canuto, Wilhelm Herrmann, Marianne Vermaas alparolas la kongresanojn en la korto de la Palaco de la Elektantoj-Princoj

Rejkjaviko 1977: Amadou-Makhtar M’Bow, Ĝenerala Direktoro de Unesko, en la Inaŭguro

Braziljo 1981: kongresanoj venantaj el la Inaŭguro

Pekino 1986: kongresanoj sur la Granda Muro

Opinio de la junularo

La movado ekzistas ankaŭ ekster kongresoj

Olga Shilayeva

Ĉu la Esperanto-movado estas tro “kongresa”? Ĉu homoj, kiuj ne regule partoprenas kongresojn, fakte estas izolitaj? Ĉu ekzistas alternativo al la kongresoj? Ĉu izoleco? Tiujn demandojn starigis TEJO-aktivuloj, kiuj kreis enketon en Facebook por analizi la situacion. La rezultoj de la esploro estas la jenaj:

  • 77 % el la respondintoj diras, ke ili vidas multajn aliajn eblojn por agadi en Esperantujo; laŭ ili la E-movado ne estas tro “kongresa”;
  • 7 % — opinias, ke la movado estas en procezo de ŝanĝo de sole “kongresa” al ankaŭ reta;
  • 6 % — respondis, ke la movado estas tro “kongresa”;
  • 3 % — pensas, ke nia movado estas “kongresa”, sed tio bonas.
  • 7 % — ne povas nun formuli klaran respondon.

Do la plimulto el la respondintoj ne sentas sin izolitaj kaj kredas, ke la E-movado ne koncentriĝas nur ĉirkaŭ kongresoj. Kial? Estas interesaj kelkaj opinioj de junuloj el diversaj partoj de la mondo:

Laŭ mia opinio, kongresoj estas grava parto de la E-movado, sed ili ne estas ĝia nura instanco. La movado ekzistas ankaŭ ekster kongresoj kaj homoj, kiuj kutime ne povas ĉeesti kongresojn, povas helpi la movadon alimaniere. Ekzemple, mi loĝas en Argentino, lando situanta for de Eŭropo, kaj mi ne povas ofte partopreni internaciajn eventojn, sed mi helpas la movadon per aliaj rimedoj: mi disvastigas Esperanton en mia lando, kontribuas al revuoj, aktivas en interreto ktp. Mi ne sentas min izolita. Oni ne bezonas partopreni kongresojn por esti esperantisto, sufiĉas ke oni uzu la lingvon, ĉar la uzado de la lingvo por interkompreniĝo estas kerno de esperantismo kaj de la E-movado.

Adrián Alejandro (Argentino)

Mi ne dirus, ke nia movado estas tro “kongresa”. Oni kalkulas la nombron de esperantistoj inter 200 000 kaj 2 000 000, sed dum la lastaj jaroj la plej grandaj E-kongresoj apenaŭ sukcesis kunvenigi kelkcentojn da personoj (kaj la kvanto da ĉeestantoj ŝrumpas jaron post jaro). La kvanto da esperantistoj, kiuj partoprenas kongresojn, estas fakte tre malgranda kompare kun la tuta esperantistaro. Miloj da homoj kun similaj idealoj kaj kiuj parolas la saman lingvon, disigitaj tra la tuta mondo, volas konatiĝi por trovi manieron resti kunaj kaj fortaj. Por la unuaj samideanoj tiu solvo realiĝis per kongresoj, tio estis la perfekta maniero koni kaj resti en kontakto (kaj praktiki la lingvon), kaj tio iĝis grava parto de nia kulturo, la heredaĵo kiun lasis la unuaj pacaj batalantoj por ni. Do mi ne dirus ke nia movado estas tro “kongresa”, mi simple dirus, ke ĝi estas tre “kongres(em)a”.

Ivan Camilo Quintero Santacruz (Kolombio)

Nu, ne estas facile respondi. Tamen, mi kredas, ke ĝi ankoraŭ ne estas tro kongresa. Kelkaj internaj movadoj en Esperantujo (linukso, bicikloj, vegetarismo) ne tiom ofte kongresas. Do la respondo pri tiuj ĉi lastaj estus ĝuste la malo, ke eĉ estas manko.

Gita De Lima Pereira (Brazilo)

Sincerdire mi ne povas scii, ĉu Esperanto estas tro “kongresa” aŭ ne. La mondo ja ege ŝanĝiĝis. Pere de interreto oni povas esperantumi eĉ se oni ne iras al iu ajn kongreso. Do, laŭ tiu ĉi vidpunkto la kongresoj estas superfluaj. Sed ankaŭ estas alia vidpunkto — gravaj aferoj estas decidataj dum kongresoj.

Arató Kocsárd Valér (Hungario)

Laŭ mi, kongresoj okupas tre malgrandan parton de la esperantista vivo — almenaŭ miaokaze kaj por la plejparto de la esperantistoj kiujn mi konas.

Przemysław Wierzbowski (Pollando)

Laŭ mi, la movado nun iĝas tro reta, tro virtuala, kaj malpli kongresa, malpli reala. Kiuj vivtenos la asociojn, kiam ĉiuj iliaj membroj estos for, en la reto?

Aleks Kadar(Francio)

Mi kun plezuro kaj entuziasmo partoprenas kongresojn, sed la E-movado por mi signifas ne nur internaciajn eventojn. La movado donis (kaj donas) al mi multajn aliajn bonajn spertojn kaj eblojn realigi miajn profesi- kaj ŝat-okupojn. Ekzemple, mi ŝatas verki kaj plezure realigas tiun emon en Esperantujo; al mi plaĉas instrui kaj mi faras tion en nia movado (E-kursoj, AMO-seminarioj ktp); mia pasio estas vojaĝi kaj mi realigas tion, vizitante kun E-amikoj novajn lokojn de la mondo; mi emas ekkoni ion novan kaj ĝenerale ricevi utilan sperton kaj certe lernas multon dum miaj vojaĝoj, komunaj projektoj, festivaloj, trejnadoj, komunikado ktp. Jes, mi sopiras pri kongresa etoso, sed eĉ ekster kongresoj mi neniam sentas min izolita. Ebloj engaĝi sin, trovi por si ion interesan en Esperantujo multas! Tiom pli en la epoko de interreto. Pro tio mi ne subtenas la ideon, ke la E-movado estas tro “kongresa”.

Oni diras: kiom da homoj, tiom da opinioj. Ni ne dirus, ke la prezentita esploro estas kompleta, sed ĝi klare montras la ekzistantajn “humorojn” inter esperantistoj. Krome ni komprenas, ke la sondado en Facebook ne estas reprezenta. Tamen surbaze de tiu enketado jam eblas fari konkludojn kaj plani la sekvajn paŝojn. Ni dankas ĉiujn respondintojn pro la helpo. Ĉe http://on.fb.me/1vNfPv8 vi povas vidi la rezulton de la citita enketo kaj legi la komentojn.

Utilo, Frateco, Justeco

Praktikaj lecionoj de utilo, frateco kaj justeco

Fabrício Valle

En 1937, respondante al la demando “Esperanto post sekvaj 50 jaroj?”, Edmond Privat skribis, ke “multo dependas de tio, kion elektos la esperantistoj kiel celon de sia agado: ĉu senĉesa batalo pri organizaj problemoj absolute bagatelaj rilate al tutmondo, ĉu inteligenta uzo de Esperanto por utilaj servoj al homaro, unuvorte ĉu disputi pri malplena skatolo, ĉu kunlabori por krei valoran enhavon?”

Nu, nuntempe ni povas senhezite aserti, ke niaj universalaj kongresoj estas valorega enhavo kreita de la esperantistoj tra la lastaj kvindek jaroj. Claude Nourmont en sia artikolo (p. 12) bone kaj koncize prezentis la historian fonon de la UK-serio komenciĝinta en Bulonjo kaj jubileonta en Lillo, kun tre interesaj rimarkoj pri kelkaj kernaj aspektoj. Olga Shilayeva alportis al ni (p. 13) la junularan vidpunkton pri la demando, ĉu nia movado estas tro kongresa aŭ ne, kun opinioj de ses junuloj.

Kio restas? Pluraj aliroj restas, sed la homoj ŝatas profetaĵojn kaj opiniojn pri estontaj scenejoj, do mi provos prilumi la estontecon de niaj universalaj kongresoj, surbaze de la ekzistantaj faktoj kaj historiaj aspektoj.

En 1905 internacia kongreso estis la nura granda okazo por praktiki la lingvon en internacia kunteksto, sed nuntempe eblas paroli ĉiutage kun homoj tra la tuta mondo kaj eĉ per videokonferenco prelegi al tutmonda spektantaro. Modernaj profesiaj retaj videokonferencejoj lueblas kaj vaste populariĝos estonte. Oni disvolvas teknikon kiu ebligos eĉ tridimensian ĉeeston de malproksima preleganto! Trejnado de aktivuloj estos komuna afero kaj per ĉeestaj seminarioj kiel AMO kaj per retaj trejnsistemoj. La neceso pri pruvo de l’ parolebleco de Esperanto estis granda prioritato okaze de la Bulonja kongreso kaj eble ankoraŭ tra la periodo de du aŭ tri sekvintaj UKoj sed jam ne plu. Resume, multe da el la iamaj kialoj por daŭra organizado de universalaj kongresoj ne plu validas. La novaj generacioj okupiĝas pri tute novaj celoj, kiuj ne nepre devas esti diskutataj nur kadre de UK. Tamen, esencaj karakteroj de la pioniraĵo de 1905 ankoraŭ senteblos en la moderna Lillo en la venonta julio/aŭgusto. La ĉefa estos iu emocio, kiun nur UK povas sentigi al ni. Edmond Privat en sia libro pri la historio de Esperanto, aludante pri la unua UK skribis, ke “La unuan fojon vibris en koroj kaj esprimiĝis tra lipoj komuna, forta sento de multnacia popolamaso per unu lingvo, la sama por ĉiuj. Emocio trovis parolilon.” Neniu dubo, ke emocio estas eterna sento kaj eĉ okaze de la 200-a UK homoj emociiĝos pro la bela etoso reganta nian kongreson, kiu nun la centan fojon tuŝos la koron de tiuj, kiuj povas ĝin partopreni.

Tamen, se la emocio estas la sama, la mondo ne! La tutmondiĝo kun ĉiuj siaj atutoj, pikoj, defioj, demandoj kaj promesoj devigas nin reinventi nian plej gravan eventon, kiel la italoj sukcesis rilate sian nacian kongreson (RE, oktobro, p. 200). Krom la emocio, ankaŭ ne ŝanĝiĝis tri ideoj — utilo, frateco kaj justeco — ekstrakteblaj el la Bulonja Deklaracio, elstara dokumento verkita de Zamenhof speciale por la unua kongreso. Jen komento de Privat: “Estas fakto, ke Zamenhof donis apartan gravecon al tiu temo de lingva egaleco. Por li, helpa mondolingvo solvis ne nur la problemon de utilo kaj de frateco, sed ankaŭ de justeco”. Partoprenante niajn universalajn kongresojn oni povas senti en la praktiko tiun triopon! Nu, la utilo venas, interalie, el la multaj oportunaj okazoj ĝui personajn kaj varmajn kontaktojn en UK kaj utiligi Esperanton por tre praktikaj celoj. Tiukampe ni devas trovi novajn manierojn proponi utilajn opciojn en la programo de UK. Ebla estonta scenejo: paralelaj monda komerca foiro kaj monda scienca konferenco.

La frateco venas de la interna ideo de Esperanto: “Mi salutas vin, karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda familio, kiuj kunvenis el landoj proksimaj kaj malproksimaj, el la plej diversaj regnoj de la mondo por frate premi al si reciproke la manojn, pro la nomo de granda ideo, kiu ĉiujn nin ligas”, diris Zamenhof en la solena malfermo. Estonte: ne plu militoj, ne plu akaparado fare de la fortaj landoj, ne plu armita paco, ĉar Esperanto tre helpos la popolojn koni unu la alian kaj faciligos la diplomatiajn aranĝojn. UK estos modelo por grandaj organizoj kiel UN kaj Unesko. La justeco siaflanke estas tre bone reprezentata de la lastatempa evoluo de la movado sur la kampo de batalado por la lingvaj rajtoj kaj demokratia komunikado. Estonta scenejo: defendi la lingvajn rajtojn estos tiom “kortuŝa kaj konvinka al la potencialaj donacantoj” kiel nun estas la defendo de la pandoj, se citi Michael Boris en la ĉi-numeraj Dek Demandoj (p. 6, oka respondo). UK montros al la mondo en la praktiko la plej bonan lingvopolitikon kaj kaptos la atenton de fakuloj, sciencistoj, politikistoj kaj ĉiuspecaj aktivuloj.

Nu, jen aliro pri la estonteco de la Universala Kongreso: praktikaj lecionoj de utilo, frateco kaj justeco, kiel ĉiam, ekde 1905, malgraŭ la fakto, ke nia bolanta mondo senĉese fluas kaj ŝanĝiĝas. Vere, ankaŭ estas fakto, ke la esencaj aferoj permanentas.

Recenzoj

Du por germanlingvanoj

Andréa Frank / Quentin Weber-Seban

Esperanto-Lehrbuch. Die internationale Sprache in Farbe. Theodor Wittenberger. Norderstedt: Books on Demand, 2013. 155p. 21cm. ISBN 9783844809251. Prezo: € 30,90.

Der Esperanto-Express. Ein Überblick über die internationale Sprache. Theodor Wittenberger. Norderstedt: Books on Demand, 2012. 37p. 21cm. ISBN 9783848252022. Prezo: € 4,80.

La unua kolora Esperanto-lernolibro! Tiu anonco finfine kuraĝigas min lerni Esperanton. Kaj jam la unua dumtralega sento antaŭvidigas: jen bone strukturita, klare kaj travideble konstruita lernolibro, kiu ĝuste tra koloraj distingoj simpligas la komprenon kaj lernadon.

La lernolibron oni povas dividi en du partojn: la unua parto konsistas el entute 12 lecionoj (proksimume 100 paĝoj); la dua el ĝeneraltema aldonaĵo (45 paĝoj). Ĉiuj lecionoj sekvas la saman strukturon: enkonduke mallonga teksto, al kiu aludas la klarigoj de la gramatikaĵoj kaj specifaĵoj sekvantaj la tekston. Aldone troveblas helpaj laŭfrazaj tradukoj de la enkondukaj tekstoj. Ekzercoj kompletigas la lecionojn.

Lecionoj 1-4 iom malsimilas. Tie troveblas malsame ol en la postaj lecionoj vortlistoj de ĉiuj instruitaj vortoj kaj plie la solvoj de la ekzercoj.

Iu laŭalfabeta vortlisto en aldonaĵoj, kiu rememorigas almenaŭ ĉiun vortareton de la kompleta lernolibro, kompensas la bedaŭrindan mankon de vortlistoj en la lecionoj 5-12. Male estas ne tute komprenebla la fakto ke la solvoj de la lecionoj 5-12 troveblas nur en la reto. La aŭtoro afable ligas al la retejo de la Esperanto-movado en Schleswig-Holstein. Tamen, ĝenerala travidebleco de ĉiuj lecionoj, ekzemple en aldonaĵoj, eĉ plikvalitigus la libron.

Dum la lecionoj 1-4 komprenigas bonajn fundamentajn konojn en Esperanto (alfabeto, elparolo, legadekzercoj, fundamenta gramatiko, ekz. verboj, substantivoj, la artikolo, kazoj — akuzativo, dativo, genitivo — pronomoj kaj ĉefaj tensoj) aldoniĝas en la lecionoj 5-12 riĉaj klarigoj, kiuj ebligas intensan lingvan studadon. Tio videblas ankaŭ en tio ke ĉiu leciono finiĝas per helpa “pliprofundigo”, kiu temas pri jam lernitaj elementoj kaj ellaboras specifajn aspektojn.

La lernolibron kompletigas vere praktika aldonaĵo post la lecionoj. Tiu proponas por rapida reekzercado aŭ rerigardo i.a. “Temajn vortlistojn” (ekz. pri “vivaĵoj”, “la homa korpo” aŭ “vetero kaj sezonoj”). Apude troviĝas ankaŭ eta “Resumo kaj pliprofundigo” pri gramatiko, ekz. pri prepozicioj aŭ adverboj.

Sekvas ege mallonga enkonduko en la historio de la lingvo, la Esperanto-movado kaj kulturo tutmonde, kaj specife en Schleswig-Holstein. Tiuj unuaj informoj donas ideon pri la vasteco kaj diverseco de la Esperanto-movado kaj pri tio kiel eniri la movadon. Danke al la ŝlosilvortolisto fine de la libro eblas uzi ĝin kiel gramatikan ekzerclibron.

La gramatikaj kaj lingvaj eroj de Esperanto estas efike klarigitaj kaj facile kompreneblaj kaj povas bonege esti ripetataj dum la posta legado. Ĉar la klarigoj en la lecionoj estas ĉiam rekte ligitaj al la enkonduka teksto, la libro sekvas la principon de orientata lernado, kiu enkadrigas la studadon de la lingvo.

La klarigoj de la aŭtoro ĉiam estas en kompletaj frazoj. Tiel li alparolas rekte la leganton kaj gvidas tiun ĉi tra la legado. Plie, Theodor Wittenberger tre bone sukcesas klarigi Esperanton kompare kun la germana.

La lecionoj estas plensence konstruitaj. La tekstoj de la lecionoj povus pli varii. Ĉiuj situas pli-malpli en la norda Germanio, kio konstante rememorigas pri la origino de la aŭtoro (Schleswig-Holstein). Tio ankaŭ povas, helpe al la leganto, roli kiel ruĝa fadeno. Por aliaj, ĝi povus rapide enuigi kaj ŝajni ripetema. Alia, eta kritikpunkto rilatas al la enhavolisto. Ĝi povus esti pli detala kaj same pli strukturita. Ĉi tie ne aperas la enhavo de lecionoj kaj la aldonaĵoj ne aperas tiel nomataj. Male vere sukcesas la kolorsistemo, kiu superrigardebligas kaj komprenebligas la klarigojn. Danke al ĝi la libro aperas alloga kaj vere emigas lerni Esperanton.

Malgraŭ la kelkaj menciitaj manketoj, la lernolibro de Theodor Wittenberger povas esti tute kaj entute rekomendata por memlernado. Ĝi estas adaptita al plena, intensa lernado de la internacia lingvo. La pli modesta (laŭ la grando) Der Esperanto-Express, kaj same kvalita laŭ la aspekto, tute bone plenumas sian celon prezenti la internacian lingvon al la germanlingva publiko: klara, mallonga, facile komprenebla. Tre taŭga por la unua kontakto kun la lingvo. Por pli profunda lernado de Esperanto, konsilinda estas la lernolibro de la sama aŭtoro.

E-Agado Orienta Timoro

Malgranda lando, multege da lingvoj

Heidi Goes

Orienta Timoro estas malgranda lando (iom malpli ol 15 000 km², malpli ol la duono de Belgio, iom pli granda ol Gambio), konsistanta el la orienta parto de la insulo Timoro, la insuletoj Atauro kaj Jaco, kaj la eksklavo* Oecussi en Okcidenta Timoro. La cetero de tiu okcidenta parto apartenas al Indonezio. Timoro situas norde de Aŭstralio. Antaŭ ĉirkaŭ 500 jaroj Orienta Timoro iĝis kolonio de Portugalio, sed nur en 1859 Portugalio kaj Nederlando interkonsentis pri la nunaj landlimoj. La 28-an de novembro 1975 la lando deklaris sin sendependa. Sed jam la 7-an de decembro samjare la indonezia armeo invadis la landon kaj poste deklaris ĝin la 27-a provinco de Indonezio. La okupo daŭris longe kaj kostis la vivon al centoj da miloj da homoj. La 30-an de aŭgusto 1999 sekvis referendumo, en kiu preskaŭ 80% de la loĝantaro elektis sendependiĝon de Indonezio. Post transira periodo dum kiu Unuiĝintaj Nacioj regis la landon, ĝi tute sendependiĝis la 20-an de majo 2002. Ĉi tiu tre mallonga superrigardo de la historio de la lando estas necesa por kompreni iomete la kompleksan lingvan situacion de la lando.

* http://eo.wikipedia.org/wiki/Eksklavo

Orienta Timoro havas du oficialajn lingvojn (la tetuna kaj la portugala) kaj du laborlingvojn (la angla kaj la indonezia). La portugalan kaj la anglan uzas precipe la politikistoj kaj eksterlandaj konsilistoj, ne la ordinaraj homoj. Ordinaraj homoj parolas unu, du aŭ pli el la trideko da lokaj etnaj lingvoj kaj aldone unu el la oficialaj. Kvankam oficiale oni ne plu rajtas uzi la indonezian en la lernejoj kaj universitatoj, ĝi tamen estas daŭre praktikata, ĉar la instruistoj ankoraŭ ne bone regas la portugalan, kaj al la tetuna mankas vortprovizo por ĉiuj sciencaj terminoj. Krome, ankaŭ la lernolibroj estas en la indonezia, kaj la infanoj, kiuj tute ne edukiĝis en la indonezia periodo, lernas la indonezian pere de la indonezia televido, kiu ŝajnas al mi pli spektata ol la nacia televido. La malalta edukadnivelo, en kombino kun la faktoj ke krome ekzistas trideko da lokaj lingvoj kaj ke la tetuna mem ankoraŭ ne estas tute normigita (ekzistas du lingvaj institucioj kun malsamaj opinioj, tiel ke por pluraj vortoj ekzistas pli ol unu ortografio...) kontribuas al lingve ĥaosa situacio. Pli ol unu fojon mi aŭdis ke bedaŭrinde orienttimoranoj apenaŭ konas unu lingvon ĝisfunde, kvankam ili parol(et)as plurajn. Do ne malofte, kiam mi klarigis al iu alia eksterlandano, ke mi volas enkonduki kaj instrui Esperanton en la lando, li ridis kaj demandis: ĉu vere vi volas aldoni ankoraŭ plian lingvon? Mi konfirmis, kaj fakte post iom da tempo povis repliki, ke pluraj preferas lerni Esperanton ol la portugalan, precipe pro tio ke la portugala konjugacio estas tre komplika. Sed kompreneble plej multaj homoj preferas lerni la portugalan aŭ la anglan. Tamen mi sukcesis trovi lernantojn kaj dum mia kvinsemajna restado tie mi instruis plurfoje en tri lokoj (nacia radio; lingva trejnadejo kaj studentejo Lorico Training Centre; kaj ĉe la Forumo de la Ne-Registaraj Organizaĵoj de Orienta Timoro, FONGTIL). Ne facilis instrui Esperanton al lernantoj kiuj ne parolas flue la anglan aŭ indonezian. Sciante, ke mi ne parolas flue la tetunan, ĉiuj preferis, ke mi uzu la indonezian, sed mi rimarkis ke ne ĉiuj parolas ĝin flue, do mi ofte devis klarigi tre simplamaniere, aŭ peti iun traduki en la tetunan. Mi ja lernis iom la tetunan (en tiea lernejo, dum ok matenoj), kaj povis ĝin bone utiligi por klarigi vortojn kaj simplajn frazojn, sed ne por klarigi gramatikon aŭ daŭre uzi ĝin kiel instrulingvon.

Krome mi vizitis multajn organizaĵojn, oficialajn instancojn kaj gazet-oficejojn por klarigi pri Esperanto. Aperis pluraj artikoloj en gazetoj (dum kaj post mia restado), kaj mi intervjuiĝis la 22-an de aŭgusto en junulara programo ĉe la nacia radio. Mi donacis Esperanto-librojn (donacoj de KAEM, PEA kaj Miguel Faria de Bastos) al bibliotekoj en Dilio kaj Baucau kaj kompreneble ankaŭ al la lernantoj. La 6-an de septembro ni havis komunan lecionon kaj starigis la unuan Esperanto-klubon de Dilio, nome “La tri lagoj”. Kvankam ne multaj ankoraŭ venas al la klubaj kunvenoj kaj interreto estas malfacila kaj multekosta komunikilo, mi daŭre havas kontakton kun pluraj lernantoj, kiuj daŭrigas la lernadon. Mi esperas ke mi sukcesos venigi almenaŭ du aŭ tri el ili al Eŭropo por la ĉi-jaraj kongresoj (IJK, UK, SES...) por ke ili lernu pli pri la lingvo kaj precipe pri la movado.

[FORIGITA!: bildo]

Heidi Goes doktoriĝas pri kongaj lingvoj kaj esploras la historion de la E-movado en Indonezio

Interlingvistiko por Esperantistoj (6)

Gloro kaj falo de Volapuko

Federico Gobbo

Kaj do mi decidis kompreni kiom da veraj, seriozaj, praktikaj asertoj, unuvorte realigeblaj, vere estis en la nova lingvo. Mia sperto konvinkis min, ke la invento de Schleyer havas utilon realan kaj praktikan kaj ke lia laboro admirindas ne nur laŭ la filologia flanko, sed eĉ pli laŭdindas laŭ la morala kaj homara flanko, ĉar miaopinie la lingvo vere taŭgas por la nobla celo doni al ĉiuj popoloj surteraj pretan kaj facilan ilon por interkompreniĝo, kaj do helpi al la komercaj kaj sciencaj rilatoj kaj samtempe firmigi la ligojn de konkordo kaj frateco.

La eltiraĵo ne venas de pioniroj de la E-movado sed de la volapuka: temas pri la enkonduko al Volapuko verkita de du italoj, Angelo Ferretti kaj Carlo Mattei, eldonita origine en la jaro 1890, en la kulmina punkto de la populareco de Volapuko en Eŭropo kaj Ameriko. Se vi iam ajn legis prezenton de Esperanto de la frua epoko (1887-1905) vi povas vidi, ke ekzistas multaj similaĵoj inter la argumentoj favore al Volapuko kaj favore al Esperanto. Por la nuntempa esperantisto, la plej interesa aspekto de Volapuko ne estas la strukturo de la lingvo en ĉiuj detaloj, sed la postlasaĵo kiu vivas ankoraŭ nun en la E-kulturo.

Kiel konate, Volapuko estas iom pli maljuna ol Esperanto. Laŭ la propra aserto, Johann Martin Schleyer, germano kaj katolika prelato, ricevis de Dio per sonĝo la mision krei mondan lingvon, kaj en 1879 li rapide pretigis Volapukon, laŭlitere “mondolingvo” (Vol-, mondo; -a-, genitivo; -pük, lingvo). En Germanio baldaŭ estiĝis intereso: la unua kongreso okazis en Friedrichshafen (apud Konstanco, ĉe la landlimo kun Svislando) jam en 1884. La laborlingvo estis la germana; evidente la ĉefa intereso de Schleyer estis la skriba uzo. Fakte, la diplomon pri instruisto de la lingvo donis Schleyer mem post ekzameno skriba, ne parola.

La dua kongreso okazis en Munkeno (Germanio) en 1887, la saman jaron de la lanĉo de Esperanto fare de Zamenhof, dum la tria — kaj lasta — okazis du jarojn poste en Parizo. Ĝenerale, la jaro 1889 estas konsiderata la plej glora momento de Volapuko: kutime oni nombras pli ol tricent librojn eldonitajn en la lingvo, pli ol dudek revuojn kaj ducent okdek tri lokajn grupojn. Unu el ili estas la Nurenberga, kiu jam en 1888 fariĝis la unua E-klubo, kies rolo en tiu delikata momento ne rajtas esti forgesata. Fakte, tie troviĝis la rimedoj por eldoni la unuan revuon en la Zamenhofa lingvo, La Esperantisto. Nehazarde, ekde la unua numero aperis, post enkonduka trilingva prospekto (en la germana, la franca kaj Esperanto), la Zamenhofa eseo “Esperanto kaj Volapük”, dulingve en la germana kaj Esperanto [Haupenthal 1988]. La Nurenberga estis sendube la plej grava klubo kiu forlasis sian lojalecon al Volapuko, sed ne la ununura. Iusence la volapukistoj, vidante la similaĵojn de ideoj kaj aspiroj inter la du lingvoj internaciaj, facile transiris al Esperanto, pli rapide eklernebla.

Ĉu estis influo de la lingvo de Schleyer sur la lingvon de Zamenhof? Tiu ĉi estas temo de debato inter la interlingvistoj. Oni povas diri, ke eĉ se estiĝis ia influo, ĝi ne estis decida. Laŭ la esploro de Roberto Tresoldi [2011], Volapuko influis Esperanton en du diversaj momentoj de ĝia historio. Unue, kiam Esperanto ekdisvastiĝis, kelkaj homoj reagis unuavide “jam estas Volapük”, kaj tio bremsis la evoluon de Esperanto, kvankam ne tre longe; due, en la kabineta fazo de la lingvoplanado, Zamenhof en la jaroj 1881-2 pretigis pra-Esperanton, kies formo prezentas strukturajn similaĵojn kun la Volapukaj trajtoj, aparte en la tempoindika vokalsistemo. Tamen, en posta polurado kiu kulminis en la formo de 1887, la Volapukaj influoj estis forigitaj.

Kio postrestas de Volapuko? Verdire ne multe, sed ja estas io. Jam en la dua artikolo de ĉi tiu serio estis menciita la fakto, ke nuntempe Volapuko estas kelkfoje uzata por literaturaj celoj, ene kaj ekstere de Esperantujo. En kelkaj okazoj la lingvo iĝas indikilo por aliaj artaj celoj: ekzemple, en 2008 la artistino Mariella Mosler prezentis ekspozicion de skulptaĵoj en Hamburga galerio sub la titolo Volapük. Danke ĉefe al Arie de Jong [vidu skatolon] Volapuko travivis la deknaŭan jarcenton, dum la pluvivo en la dudeka kaj dudekunua ŝuldiĝas ĉefe al la interreto.

Kvankam la volapuka movado en la tradicia senco de la esprimo ne plu ekzistas, grava parto de ĝi postvivas la batalon inter Schleyer kaj Kerckhoffs en 1889: temas pri la Volapuka Akademio (Kadem Volapüka). En 2014 ekprenis la gvidan rolon en ĝi Hermann Phillips, la sepa “cifal” (ĉefo): laŭ persona komuniko de Christer Kiselman, la nuntempa prezidanto de la Akademio de Esperanto, la rilatoj inter la du Akademioj estas nun amikaj kaj respektoplenaj. Sed la ligoj kun Esperanto ne stariĝis lastatempe, male ili estas longaj kaj profundaj. En la esperantigo de la belga komikso Tinĉjo, estas rolulo, nome kapitano Arĥibaldo Hadoko, kiu sakras en tre kreiva maniero — ekzemple: “Anakoluto! Senvertebrulo! Mulkapulo!”. Interese, unu el la sakresprimoj de Tinĉjo en Tibeto estas ĝuste “Volapukisto!”. Alia kreiva uzo en la mondo de la verdaj komiksoj estas la sprita titolo de la albumo Plena Ilustrita Vola Püg’! kies signifo klaras nur ene de la E-kulturo. Alia pruvo, eĉ pli klara, estas la esprimo “tio estas volapukaĵo”, por indiki lingvon de alia, fremda popolo. Temas pri interkultura pragmatika problemo, kiun Volapuko solvas por Esperanto. Ekzemple, en la nederlanda oni indikas la hispanan tiurole, dum por italo estas la araba, por anglo kaj brazilanoj la greka ktp. Evidente en Esperantujo neniu vivanta lingvo povas esti elektita tiucele: imagu nederlandanon, hispanon, italon, arabon, anglon, grekon sidantajn ĉe la sama tablo parolante Esperanton! Volapuko ĉi-okaze permesas, ke neniu popolo ofendiĝu.

Ĉio ĉi montras, ke Volapuko estas parto de la E-kulturo. Tiun ĉi fakton jam komprenis Zamenhof. En 1911 okazis la sepa UK en Antverpeno kaj samjare Schleyer iĝis okdekjara. En la inaŭgura parolado Zamenhof deklaris interalie la sekvon:

Volapük pereis ĉefe pro unu grava eraro, kiun ĝi bedaŭrinde enhavis: absoluta manko de natura evolupovo; kun ĉiu nova vorto aŭ formo la lingvo devis konstante dependi de la decidoj de unu persono aŭ de facile inter si malpaconta personaro. [...] Se ne ekzistus tiu eraro, kiun korekti oni bedaŭrinde ne povis,Volapük neniam pereus kaj ni ĉiuj nun verŝajne parolus volapuke. Sed tiu bedaŭrinda eraro, [...] kiu pereigis Volapukon, neniel malgrandigas la meritojn de ĝia aŭtoro, kiu la unua potence skuis la mondon por nia ideo; la grandaj meritoj de Schleyer en la internacilingva historio neniam malaperos.”

Kiel asertis Reinhard Haupenthal — laŭ mi la plej grava vivanta fakulo pri Volapuko — esperantologo ne povas ignori Volapukon [Bernard & Haupenthal 2006]. Mi povas aldoni, ke eĉ ordinara esperantisto ne devas ignori la ekziston de la monda lingvo de Schleyer, ĉar ĝi estas parto de nia historio, unu el niaj heredaĵoj de la pionira epoko.

Auguste Kerckhoffs kaj Arie de Jong, la aliaj gravaj volapukistoj

Kerckhoffs estis nederlandano, kiu studis en Francio kaj poste iĝis profesoro pri la germana en francaj altlernejoj. Krom kiel volapukisto, li estas fama kiel pioniro de kriptografio. Ankoraŭ nun, lia artikolo publikigita en 1883 estas citata en la informadika literaturo kiel la unua atesto pri la graveco de uzebleco por havi sukcesoplenan kriptografian sistemon [ekz. Guttmann & Grigg 2005].

Li enkondukis en la ideon pri internacia lingvo la gravecon de praktika uzo: dum Schleyer, estante prelato, ne ŝajnis tro interesata pri mondumaj aferoj, la unua gramatiko de Volapuko en la angla, publikigita en 1888, estis traduko forte dezirita de Kerckhoffs: kaj la titolo kaj la enkonduko substrekas la gravecon de la uzeblo por internaciaj komercaj celoj. Tiu novaĵo — por tiuj tempoj — eniros rapide ankaŭ la varbadon por Esperanto. Ĝi ankaŭ kontribuis al la intereso en Usono: fakte la Amerika Societo pri Filozofio (APA) publikigis taksadon pri la ideo de internacia helplingvo ĝuste en 1888.

Li klopodis nuligi la regadon de Schleyer super Volapuko kaj mem proponis reformon de la lingvo, nome Nuvo-Volapük (1887). Kvankam efemera, lia ideo pri Volapuka Akademio pluvivis la jarcentojn, eĉ se la originala akademio estis unue turnita al Idiom Neutral en 1898 (Akademi Internasional de Lingu Universal) kaj poste preskaŭ forŝtelita de Giuseppe Peano, kiu rebaptis ĝin Academia Pro Interlingua. Estis Arie de Jong, nederlandano el Ĝakarto, kiu sukcesis enkonduki reformon de Volapuko en 1931, kaj danke al tio li donis iom da forto al la konstruo de nova movado, ĉefe en Nederlando. La nuran formon nuntempe uzatan oni ŝuldas al li.

[FORIGITA!: bildo]

Ekzemplero de la libro Volapük — premiers elements, Kerckhoffs. Biblioteko Hodler

Ekzercoj

1) Kion vi pensas pri la uzo de la angla? Ĉu laŭ vi estas pli grava la simpleco kaj reguleco de internacia lingvo aŭ la malfermiteco de la vortaro por novaj konceptoj? Diskutu en via grupo.

2) Krozu la interreton serĉante materialon en Volapuko: kiamaniere la interreto helpas la pluvivon de Volapuko?

Esenca bibliografio

Bernard, Jacques & Haupenthal, Reinhard (2006). Der Esperantologe kommt am Volapük nicht vorbei: ein interview. Eld. Iltis.

Ferretti, Angelo & Mattei, Carlo (1890). Nozioni compendiose di Volapük. Reeldonita kiel bitlibro en 1996, danke al Fara eld. por la Projekto Manuzio. www.liberliber.it.

Gutmann, Peter & Grigg, Ian (2005). Security Usability. Security & Privacy, IEEE, 3(4): 56-58. DOI: 10.1109/MSP.2004.104.

Haupenthal, Reinhard (2007). Johann Martin Schleyer. Eld. Iltis.

Haupenthal, Reinhard, red. (1988). La Esperantisto (1889-1895). Represo en la originala formo: Georg Olms Verlag.

de Jong, Arie (2012). Gramat Volapüka. Eld. E. J. Brill (1931). Represo en la originala formo: Evertype.

Kerckhoffs, Auguste (1888). International Commercial Language. Abridged Grammar of Volapük. L. Schick Pub. Represo en la originala formo en 2013 fare de Forgotten Books.

Kerckhoffs, Auguste (1883). La Cryptographie Militaire. J. des Sciences Militaires IX, Jan. 5-38.

Kniele, Rupert (2007). Johann Martin Schleyer. Eld. Iltis.

Tresoldi, Roberto (2011). L’influenza del Volapük di Schleyer su Zamenhof (1879-1887) / La influo de la lingvo Volapuko de Schleyer sur Zamenhof (1879-1887). Dulingva originalo. InKoj 2(2): 112-141.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo, estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca

E-Centro: Sorizo*

* Propono de kriterioj por la esperantigo de la brazilaj ŝtato- kaj urbo-nomoj — http://esperanto-mg.com.br/arquivos/esperantigo-tulioflores.pdf

Sorizo volas flugi alten

El la redakcio / Tuco Carembé

Sorizo (portugale: Sorriso) estas urbo kun ĉirkaŭ 80 000 loĝantoj, situanta en la orienta parto de Brazilo kaj tre konata kiel brazila ĉefurbo de la agrikultura industrio (http://bit.ly/1zeq6mk). En januaro 2014 fondiĝis tie la Eduk-Kultura kaj Arta E-Asocio (EKAEA), kun la celo ligi la arton, kulturon kaj edukadon al Esperanto. La nova asocio havas vere imponan sidejon, kun aŭditorio kaj biblioteko. Dilceu Rossat, ĝia urbestro, parolis kun la revuo Esperanto:

Kio igis la urbodomon apogi la lokan E-asocion?

Ni ĝisfunde interesiĝas pri la kultura kaj intelekta disvolviĝo de niaj urbanoj kaj la celoj de EKAEA kongruas kun nia kultura politiko. Rilate Esperanton, ni ĝin apogas ĉar ni kredas, ke ĝi taŭgas kiel internacia komunikilo. Ni komercas internacie kaj estonte Esperanto povos esti utila tiucele. Krome Unesko favoris ĝin per du rezolucioj kaj ĉiuj, kiuj rekonas la gravecon de Unesko, nepre devas rekoni ankaŭ Esperanton.

La sidejo de EKAEA grandegas. Ĉu vi kunlaboris por ĝia konstruado?

La tereno estis cedita laŭ la municipaj leĝoj kaj fakte la ejo estas komforta, kun biblioteko, deĵorĉambroj kaj aŭditorio kun tricent sidlokoj. Vere, la sidejo apartenas al la municipa Sekretariejo de Kulturo kaj estis pruntedonita al EKAEA por dek jaroj.

Kio okazos sur la kampo de arto, kulturo kaj edukado, kaj kiel tio ligiĝos al Esperanto?

Ĉi-jare okazos la 1-a Internacia Salono de Esperanto-Arto Pantanalo* kaj ni esperas, ke E-artistoj venos partopreni kune kun neesperantistaj artistoj. Ĉiuj estos bonvenaj. Ni krome funkciigos arto-lernejon por ĉiuaĝuloj. Ni planas okazigi ankaŭ internacian kanzonfestivalon.

* regiono de Suda Mato-Groso

Kion diri al la legantoj de Esperanto en 120 landoj tra la tuta mondo?

Mi komplimentas ĉiujn samideanojn kaj petas, ke ili neniam rezignu labori por Esperanto, kiu iom post iom ĝisfunde plifirmiĝas. La esperantistoj devas disvastigi sian lingvon ankaŭ en la politika medio, celante konkeri apogon kaj subvenciojn. Nia idealo estas la plej nobla, nome la interpopola interkompreniĝo kaj pri tio ni fieru. Dankon al la revuo Esperanto pro tio, ke ĝi diskonigas Sorizon al la mondo.

Persone: Stano Marček

Talenta, sperta kaj tre pozitiva

El la redakcio / Yves Nicolas

Gajninto de la premio Deguĉi 2014, Stano Marček profesie sin dediĉas al la E-instruado per la reto (al slovakoj) kaj en E-kursejoj en diversaj landoj kaj eĉ en turneoj (vidu la keston). Li principe pretas instrui ie ajn en la mondo. Interese, E-instruado kaj kompilado de lernolibroj estas grava enspezo-fonto por li, kune kun aliaj aktivaĵoj. Lia lernolibro Esperanto per rekta metodo jam aperis en tridek kvar lingvoj, pluraj jam en du aŭ tri eldonoj, kaj aperos en aliaj dek tri. Li preparis kaj eldonis la varbilon de ILEI Malkovru Esperanton kaj krome li redaktas la revuon Juna Amiko. Ankaŭ la gazetoj Esperanto aktuell de GEA, kaj Esperantisto Slovaka de SKEF aperas sub liaj redaktaj zorgoj. Dek du jarojn li redaktis la oficialan organon de UEA.

Se tio ne sufiĉas, li estas la prezidanto de Slovakia Esperanta Federacio, kiu nun havas antaŭ si la tre grandan taskon organizi la 101-an Universalan Kongreson de Esperanto en 2016, en Nitra, Slovakio. Tio estas nur parto de lia laboro kaj pro tiom intensa agado la premio Deguĉi estis aljuĝita al li. Aludante tiun premion li diris al Esperanto, ke temas pri bela instigo al plua laboro, vere agrabla surprizo kaj ke li klopodos ne ekdormi sur laŭroj.

Prelegvojaĝoj

Stano Marček prelegvojaĝis en Belgio kaj en Francio de la 1-a ĝis la 24-a de oktobro kaj poste gvidis kurson en Grésillon. Lia libroplena aŭtomobilo veturigis lin al pluraj eŭropaj urboj. La prelegoj temis pri kuracaj plantoj aŭ pri lia lernolibro, foje ankaŭ pri lia lando, Slovakio. Pri li oni diris: “interesa, afabla, serioza, tre pozitiva, korvarma, sperta, talenta”. “Li transdonis al mi multe da energio”, bone resumas Ginette Martin.

[FORIGITA!: bildo]

Stano ricevas la premion Deguĉi de Stefan MacGill (la 15-an de novembro, KAEST)

Kongresa Komuniko 1

100-a Universala Kongreso de Esperanto

Lillo, Francio, 25 julio – 1 aŭgusto 2015

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org TTT: www.uea.org/kongresoj

Kongresa temo

La temo de la 100-a UK estas “Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”.

Informoj

La retpaĝo de LKK estas www.lille2015.fr. LKK havas paĝon ankaŭ en Facebook kun fotoj kaj ĝeneralaj informoj pri la UK www.facebook.com/lille2015. Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre).

Kongresejo

La kongreso okazos en Lille Grand Palais, urbocentre, je 1000 metroj de la trajnstacio Gare de Lille-Europe.

Vojaĝado

Lillo estas rekte konektita buse, trajne kaj aviadile kun multaj eŭropaj urboj. Al la stacio Lille-Flandres iras regionaj trajnoj kaj TGV-trajnoj el Parizo. Al la stacio Lille-Europe iras rektaj TGV-trajnoj i.a. el la internaciaj flughavenoj de Parizo (Charles de GaulleCDG) kaj Amsterdamo (SchipholAMS), el Londono, Bruselo, Amsterdamo, Roterdamo kaj el la ĉefaj urboj de Francio, plurfoje tage.

La internacia flughaveno de Lille-Lesquin (LIL), 10 km de la centro, havas rektajn konektojn kun i.a. Tuluzo, Strasburgo, Ĝenevo, Split, Dubrovnik, Oporto kaj Palermo.

Ses ŝoseoj kondukas al Lillo: A1, A22, A23, A25, A26 kaj A27/E42. En la urbo troviĝas ĉ. 20 000 parklokoj (1,30 ĝis 1,60 eŭroj/horo) kaj 7 parkejoj konektitaj al la metroo.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de studentaj ĉambroj al modestaj ĝis luksaj hoteloj, plej grandparte je promena distanco de la kongresejo. En la regiono de Lillo troviĝas ankaŭ kampadejoj, pri kiuj aperos informoj en la Dua Bulteno.

Ekskursoj

La ekskursoj direktiĝos al la ĉefaj vizitindaj lokoj en kaj ĉirkaŭ Lillo, ĉu buse, ĉu piede, ĉu bicikle. La loka filio de la muzeo Luvro, bierfarejo, Bruĝo, Parizo, memorlokoj de la 1-a Mondmilito k.a. estos la celoj de la tagaj ekskursoj. Okazos plurfoje tuttagaj ekskursoj al Bulonjo-ĉe-Maro. La antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj estas planataj por Belgio (Gent, Ieper, Antverpeno kaj Bruselo) kaj al la Kastelo Greziljono kaj regiono. Ankaŭ pri la ekskursoj detaloj aperos en la Dua Bulteno.

Internacia Kongresa Universitato

La 68-a sesio de IKU akceptos prelegproponojn ĝis 2015-01-31 (vd. p. 232, novembro 2014).

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas senpage havebla ĉe UEA, ankaŭ grandkvante. Glumarkoj mendeblas ĉe la Libroservo de UEA. Folio kun 9 markoj kostas € 1,20 (rabato de 1/3 ekde 3 ekz.; aldoniĝas la sendokostoj kaj, en EU, imposto 21%). La kongresa afiŝo estas elŝutebla ĉe la retejo de LKK (“Elŝutaĵoj”).

Aliĝilo

Papera aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. Eblas ankaŭ elŝuti ĝin ĉe la kongresa TTT-ejo aŭ uzi la retan aliĝilon tie.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de marto 2015 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individuaj Membroj de UEA (sed ne MG) € 225 (170); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, € 280 (210); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, € 115 (80); Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, € 170 (125). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1994 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de identigilo). Pri pagmanieroj vd. en la aliĝilo, Jarlibro 2014 (p. 37¬–38) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 10-a de decembro estis registritaj 621 aliĝintoj el 52 landoj.

Forpasoj

Ru H. Bossong (1923–2014) forpasis la 11-an de novembro en Eindhoven (Nederlando). Membro de UEA ekde 1956, li estis loka delegito 1961–2012 kaj restis ankoraŭ fakdelegito pri ornitologio. Komitatano A por Nederlando li estis 1983–1986. Li kompilis Komunlingva nomaro de eŭropaj birdoj (1971). Regula membro de Societo Zamenhof li estis ekde ĝia fondo en 1975 kaj kun sia edzino Catrien (1925–2012) li partoprenis multajn UK-ojn.

Jana Cíchová-Hrdličková (1923–2014) mortis la 15-an de junio en Černovice u Tábora (Ĉeĥio). Ŝiaj poemoj kaj prozaĵoj aperis en E-gazetoj kaj kiel libretoj. Ŝi aktivis en la virina komisiono de Mondpaca E-Movado kaj estis parolistino de la E-elsendoj de Ĉeĥa Radio. Ekde 1966 dumviva membro de UEA.

Aat Demmendaal-op den Brouw (1927–2014) mortis la 19-an de oktobro en Roterdamo. E-isto ekde 1960, ŝi instigis ankaŭ siajn edzon kaj ambaŭ filinojn lerni la lingvon. Ŝi estis longe membroadministranto kaj kasisto de la laborista E-asocio FLE, kasisto de la SAT-kongresoj en Hago (1975) kaj Amersfoort (1985), kaj kasisto de la E-Fako de Turisma Asocio de Naturamikoj.

Rochelle Grossman (1925–2014) mortis la 30-an de novembro en Novjorko. Ŝi estis multjara delegito de UEA, iama prezidanto de Novjorka E-Societo kaj motoro de la E-movado en Novjorko. Ŝi aliĝis al UEA en 1967, tuj kiel dumviva membro. Dum la plejparto de sia kariero ŝi estis stabano de la sekretariato de Unuiĝintaj Nacioj, sinsekve kiel sekretario, redaktisto, verkisto kaj esploristo en la Statistika Oficejo de la Ekonomia kaj Socia Konsilio (Ekosok). Post la emeritiĝo ŝi fariĝis gvidanto de la oficejo de UEA ĉe UN, kiun funkcion ŝi plenumis tra multaj jaroj ĝis malsaniĝo devigis ŝin retiriĝi.

Jürgen Hamann (1945–2014) mortis la 19-an de novembro 2014 en Leipzig (Germanio). Li estis dum pli ol jardeko prezidanto de la distrikta estraro de GDREA en Leipzig kaj membro de la Centra Estraro de GDREA. Li organizis kelkajn el la internacie konataj Internaciaj Foiraj E-istaj Renkontiĝoj (IFER) en Leipzig. De 1977 ĝis 1986 li reprezentis GDREA en la Komitato de UEA kaj estis ĉefdelegito en GDR 1980–1984.

Gabriel Mora i Arana (1925–2014) mortis la 25-an de novembro en la kataluna Manresa. Li lernis E-on en 1951. En 1978 li estis unu el la restarigintoj de Internaciaj Floraj Ludoj, kies sekretario kaj ĵuriano li poste estis. Lia poemo Tri nudaĵoj de Modigliani troviĝas en Esperanta antologio (1984). En lia esperantigo aperis la poemaro Tombejo de Sinera de Salvador Espriu (1989).

Juan (Johano) Negrete (1943–2014) mortis la 14-an de novembro en Karakaso. Li estis prezidanto de Venezuela E-Asocio 2010–2012. Em. profesoro pri filozofio, li estis fakdelegito pri filozofio, logiko kaj esperantologio. Li ankaŭ instruis E-on ĉe VEA kaj en la Centra Universitato de Venezuelo

Aurél Ponori Thewrewk (1921–2015), em. direktoro de observatorio, mortis la 8-an de oktobro en Budapeŝto. Vaste klera homo, li prelegis en la 54-a UK Helsinko (1969) pri Dante kaj natursciencoj. En Scienca Revuo aperis en 1974 lia studo pri la Biblio kaj astronomio. Li estis estrarano de Hungaria E-Asocio 1969–1975 kaj honora membro de HEA ekde 1986.

Revuo Esperanto 2015 2

Azio: floras junaj aktivuloj, veteranoj pripensas novajn vojojn. La E-movado en Azio certe havos ŝlosilan rolon en la evoluo de Esperanto en la venontaj jardekoj. Malferme, Dek Demandoj kaj la raporta ĉefartikolo estas dediĉitaj al la prezento, nedefinitiva kaj nekompleta, de la nuna situacio de nia lingvo en tiu regiono, kie la esperantistoj laboras kiel diligentaj formikoj

Dek Demandoj: GONG Xiaofeng (Arko) klarigas kiel statas Esperanto en Ĉinio, kie la koncepto “ekonomia zono de la Silka Vojo” estas proponata kiel strategia akso por nia afero. Ankaŭ E-instruado en Ĉinio kaj aziaj perspektivoj estas traktataj

Universala Esperanto-Asocio funebras sian eksan prezidanton Kep Enderby

Malferme

Azio kaj la dinamiko de Esperanto

Probal Dasgupta

Abdul Qadir (1872-1950) — redaktoro de grava beletra revuo en la urdua, Maĥzan — estis la sola kongresano el la brita kolonio Barato en la bulonja UK en 1905. En 1952, do iom post la elkreiĝo de Pakistano el Barato, junulo nomata Muztar Abbasi, studento en Lahoro, hazarde legis priesperantan eseon de Abdul Qadir en malnova numero de Maĥzan. Abbasi tuj lernis Esperanton kaj fondis la pakistanan movadon. Tiun movadon plifortigis la elano, kiun al la irana movado alportis Saheb-Zamani en 1977. Similaj kreskoj okazas nun en Nepalo kaj Indonezio, kun movadoj juna kaj junega, kaj en Vjetnamio, kie veterana movado spertas novan impulson. Ĉi tiaj atingoj nutras unu la alian. Azio eble paŝos al plena kunposedo de la afero Esperanto.

Tamen iam la celo estis ne kunposedo, sed la rajto kundifini la esperantismon mem. La frua orientazia movado, precipe en Ĉinio kaj Japanio, serioze kandidatigis sin por tiu rajto. Pluraj aziaj ŝtatoj pretis sponsori Esperanton en la novnaskita Ligo de Nacioj; la japana vica sekretario de la Ligo, Nitobe Inazô (1862-1933), verkis faman raporton favore al Esperanto; nur la franca vetoo faligis la iniciaton. La tiamaj esperantismoj en Azio havis radikojn en memstare elanaj socikulturaj fortoj en siaj landoj. Manke de tiaj radikoj, neniu ekstereŭropa forto hodiaŭ povas kredinde kontesti la unuarangecon de la eŭropa lulejo, kie hejmas la Esperanta propono ŝanĝi la mondon. Kaj ni ja ne povas esperi, ke ies esperantisma idearo subite akiros tiajn radikojn en la nuntempaj aziaj landoj. Tamen la azia movado tuŝis gravan sojlon en la seula UK de 1994, kiun ni bezonas retrovi.

Elektinte por Seulo la kongresan temon “Azio en la mondo”, UEA invitis nin kolektive ĝoji pri la ekonomiaj atingoj de la “tigraj ekonomioj” kaj la helaj perspektivoj por Esperanto en socioj liberiĝintaj de endemia malriĉeco. Sur tiu podio, okazis debato inter azianoj malsamopiniaj. Iuj inter ni emfazis la familiecan socian etoson de la kontinento. Aliaj proponis, ke la ĉefa forto de Azio estas ĝia kapablo efike rajdi sur la ĉevalo moderneco; la aziaj rajdantoj traktas la eŭropan konstru-materialon de la moderna mondo kiel objektojn kaj emfaze kunŝoforas la mondan ĉaron, por ke la “okcidento” aŭ Eŭropo iom post iom perdu la kapablon realisme kredi, ke ĝi havas dian aŭ historian mandaton ŝofori la homaran vojaĝon. Kiel vi vidas, mi apartenas al la dua skolo. “La popoloj faru en konsento / unu grandan rondon familian”, ni kantas. Laŭ mi, tiun konsenton nepre ne iniciatu unike tiu Eŭropo, kie Esperanto lulejis. Ni bezonas intersubjektan procezon de tia “farado en konsento”. La emon de Eŭropo proklami sin la unika ĉefsubjekto de la moderna historio povas efike vetoi nur nete alia kontinento, kiel Azio. Tiu kultura vetoo ne estu senplia bremsado kiel la aparata vetoo de Francio ĉe la Ligo en 1922; male, ĝi povigu la faradon de vere interpopola rondo familia.

Mi multe ĝojis konstati en Seulo, ke samopinias la atentinda pensulo Yamasaki Seikô. Li konverĝis kun mi sur la formulon, ke ni ĉiuj en la nuna mondo strebu objektigi la eŭropdevenan konstrumaterialon — ekzemple la radikojn kaj afiksojn de la Esperanta leksiko — por ke la hodiaŭa interpopola procezo kapablu forlavi la hororaĵojn de la koloniismaj jarcentoj kaj fondi sanan morgaŭon por ĉiuj. Yamasaki-san kaj mi opinias, ke nur per tia reverko de la idea bazo de nia entrepreno ni povas serioze defendi nian pretecon tute senĝene vivi kun eŭropa leksika materialo en tutmonda lingvo. Parolante al neesperantistoj pri la demando ni povas utile emfazi, ke la kristanan kalendaron ja ĉiuj socioj senĝene uzas, ne postulante ke UN aŭ alia instanco lanĉu kalkulon arbitran, similan al la metra sistemo. Samstile, la eŭropidan leksikan materialon ni en la Esperanta konversacio ekipas per radikale nova enhavo.

Por plibonigi la intiman rilaton inter Esperanto kaj la loka celpubliko en ĉiu azia lando, aktivuloj hodiaŭ bezonos sisteme verkadi en la lokaj lingvoj pri la unika universala konversacio, kiu okazas en Esperanto. Por plibonigi la institucian rilaton inter la esperantismo kaj la celpubliko ĉe la fratinaj neregistaraj organizaĵoj, ni devas diferencigi la Esperantan konversacion disde tiu, kiun funkciigas diversaj aliaj amikeco-flegaj societoj. Kaj la laboron de tiu diferencigado ni plej bone povas fari en la ĉina, la japana, la korea, la vjetnama. Se ni unue verkos en tiuj lingvoj kaj nur poste esperantigos, la rezultoj montriĝos universale uzindaj: almenaŭ la orientaziaj veteranoj spertis tion. Dum ni alparolas pri Esperanto la ekstermovadajn celpublikojn, mi rekomendus ankaŭ grandskalan verkadon pri nia afero en la hispana kaj portugala, precipe en Latinameriko. Niaj fortoj ekster Eŭropo estas sendube malpli bone mobilizitaj, ol ili devus esti, kaj ne nur en Azio.

Probal Dasgupta estas eksprezidanto de UEA kaj laboras ĉe Indian Statistical Institute

Ĉi-numere

Tre klare konturiĝas nova etapo por la E-movado, kiu dum jardekoj estis esence animita preskaŭ nur de nia eŭropa samideanaro. Esperanto nun plivastiĝas pli vigle tra ĉiuj kontinentoj kaj Azio ŝajnas plene vekiĝi, kun novaj frontoj en landoj kie Esperanto ne sukcesis enradikiĝi antaŭe aŭ apenaŭ estis kultivata de tro malmultaj idealistoj. Legu atente la raportan ĉefartikolon pri Esperanto en Azio.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: GONG Xiaofeng (Arko): vicprezidanto de ILEI en Ĉinio, Arko prezentas panoramon pri Esperanto ĉefe en Ĉinio.

Esperanto | Azio: Artikolo de pluraj aŭtoroj prezentas ideojn kaj faktojn pri Esperanto en Azio

Kultura Heredaĵo: Roman Dobrzyński klarigas la esencon de la afero “Esperanto kaj kultura heredaĵo”.

Unua Alineo

Jaro Montevideo 60: Ni celu la neesperantistan publikon

La komenco de 2015 estis bona okazo por denove kontakti la E-centrojn, landajn kaj fakajn asociojn por sumigi la faritaĵojn tra 2014 kadre de la Jaro Montevideo 60 kaj ĝisdatigi informojn pri la planoj por la unuaj monatoj de la nova jaro. Espereble tre baldaŭ eblos informi pri la starigo de M60-laborgrupo, konforme al la rekomendo okaze de la Bonaera UK. Jam en oktobro ni memorigis al la komitatanoj pri tiu rekomendo, petante kunlaboron de kompetentaj kaj motivitaj personoj por la funkciigo de tiu laborgrupo.

Antaŭ ni estas tuta jaro por festi la atingojn de Esperanto sur la kampoj de edukado, scienco, kulturo. Ni feste kaj labore volas reliefigi niajn tradiciojn kaj unu el la plej malnovaj estas niaj Universalaj Kongresoj de Esperanto. Progresas la laboroj por ke la 100-a UK en Lillo estu la plej bunta evento de la Jaro Montevideo 60. Alia tradicio estas la Semajno de Internacia Amikeco (http://bit.ly/1CoMbPc), kiu okazos la 47-an fojon kaj estas solenata dum la lasta plena semajno de februaro. Kun la devizo “Amikeco trans limoj”, ĝi estas aktuala evento por fiera solenado de la jaro M60. Ĝia kerno ne ŝanĝiĝis, sed radikale ŝanĝiĝis la komunikmaniero en la hodiaŭa mondo. Do, la grafika simbolo de du interplektiĝantaj manoj ne tiom sur poŝtkartoj, sed en la interreto amase aperu en blogoj, TTT-paĝoj kaj retmesaĝoj. Ni klopodu per tio atingi ankaŭ la neesperantistan publikon.

En sia rezolucio el 1954 Unesko notis i.a. “la rezultojn atingitajn per Esperanto sur la kampo de la internaciaj intelektaj interŝanĝoj kaj por la proksimigo de la popoloj de la mondo”. Do, la Semajno de Internacia Amikeco, kiu origine celis nur la E-komunumon, kadre de la Kampanjo Montevideo 60 sendube povas akiri novan impeton: per renkontiĝoj, prelegoj kaj ekspozicioj malfermaj al la neesperantistoj, krom per novaĵleteroj al lokaj, regionaj kaj naciskalaj periodaĵoj, ni montru al la ekstera mondo niajn daŭrajn klopodojn por la efektiva proksimigo de la popoloj de la mondo kaj ke por ni amikeco trans limoj ne estas nur slogano.

Barbara Pietrzak

Libroj: Esperanto-sumoo

Forigu viajn nelegitajn librojn!

Ĉu vi havas monton de E-libroj en via librobretaro, kiujn vi esperplene aĉetadas ĉe kongresoj kaj poste neniam legas? Tia monto troviĝas ankaŭ ĉe mi — aŭ pli precize, ĝi troviĝis. Lastatempe mi komencis malrapide forigi tiun amason da libroj, kiuj iom post iom anstataŭ legotaj fariĝas legitaj. Kio okazis?

Okazis, ke mi komencis partopreni la Esperanto-sumoon. Tio estas elpensaĵo de japano, Hori Jasuo, por instigi la esperantistojn legi pli da libroj. Vi scias, kio estas sumoo, ĉu ne? Sumoo estas la japana luktarto, kutime inter du nekredeble grandaj kaj pezaj luktistoj. En la E-sumoo oni luktas ne kontraŭ alia homo, sed kontraŭ si mem.

La ideo estas jena: ke dum difinita dusemajna periodo oni anoncas sian intencon legi iun ajn Esperantan libron (oni rajtas mem elekti), je ritmo kiun oni mem decidas, ekzemple po 2 paĝoj ĉiutage, po 5 paĝoj, po 10 paĝoj aŭ simile. Kompreneble oni rajtas legi pli, se oni deziras, sed por sukcesi en la sumoo oni devas legi almenaŭ la anoncitan nombron da paĝoj ĉiutage dum la du-semajna periodo.

Hori Jasuo anoncas la datojn de la sumooj, kiuj okazas ĉiun duan monaton. La datoj de la 33a Internacia Esperanto-sumoo estos la 15a – 29a de marto.

Antaŭ ol la periodo komenciĝas, li dissendas anoncon al ĉiuj partoprenantoj, kiuj devas informi lin pri la elektita libro kaj la celota nombro da paĝoj. Ankaŭ dum la sumoo mem li sendas plurajn memorigilojn, petante informojn pri la progreso de la partoprenantoj. Fine li anoncos la rezultojn.

Por pli da informoj pri la sumoo, rigardu ĝian retejon ĉe: http://www.esperanto-sumoo.strefa.pl. Se vi deziras partopreni, bonvolu skribi al Hori Jasuo ĉe: h...@water.sannet.ne.jp.

Mi mem nun partoprenas en la sumoo de du-tri jaroj. Sekve mi jam legis plurajn librojn, kiujn mi ĉiam intencadis legi sed neniam efektive malfermis. Baldaŭ tiu monto de netuŝitaj libroj tute fordegelos — fakte, mi eĉ devos aĉeti novajn librojn por povi partopreni ankaŭ estonte.

Anna Löwenstein

Dek Demandoj: GONG Xiaofeng (Arko)

“...la plej grava elemento de nia movado devas esti la internacia kunlaboro.”

Vicprezidanto de ILEI kaj estro de ĝia ĉina sekcio, GONG Xiaofeng (Arko) estas profesorino pri media scienco kaj inĝenierado en la Nanchang-Universitato, unu el la 100 ŝlosilaj universitatoj en Ĉinio. Ekkoninte Esperanton en 1980 per murgazeto en la universitato kie ŝi studis, ŝi memlernis ĝin. “Esperanto jam fariĝis grava parto de mia vivo; ĝi ŝanĝis kaj riĉigis mian vivon kaj igis min retrovi la memfidon kaj gajan humoron”, ŝi diris al Esperanto. Pli pri ŝi vi povos legi ĉe http://bit.ly/1L4eKFD.

Fabrício Valle

1 RE: Kiuj estas la plej interesaj kaj promesplenaj kampoj por Esperanto en Ĉinio?

GX: Depost la periodo reformado kaj de pordomalfermo, Ĉinio faris rapidan ekonomian progreson dum la pasintaj tridek jaroj. La medio kaj la kondiĉoj favoras la E-movadon en nia lando. Kompare kun la situacio antaŭ dudek jaroj, la E-nivelo de la ĉinaj esperantistoj altiĝis kaj kiel dirite de Ĉielismo WANG Tianyi, la prezidanto de Internacia Komerca E-Fakgrupo (IKEF), la agado de la ĉinaj E-komercistoj jam okupas pintan lokon en la internacia komerco per Esperanto. Sendube, la centromultiĝo de la monda merkato donos al Esperanto novajn eblojn per la internacia komerco.

Krome, post la restarigo de ILEI-Ĉinio en 2009, jam okazis en nia lando kvin sesioj de tutlandaj seminarioj pri E-instruado, la 45-a ILEI-konferenco, la 1-a kaj 2-a ILEI-Seminarioj en Orienta Azio (ISOA), pluraj vintraj E-kursaroj kaj someraj E-kursaroj. La ILEI-membraro en Ĉinio kreskis de nulo en 2008 ĝis naŭdek ok membroj en 2014, okupante la unuan lokon inter la ILEI-sekcioj.

2 RE: Kio estas via plej granda tasko kiel gvidanto de ILEI-Ĉinio?

GX: Por atingi grandajn rezultojn sur la kampo de la E-instruado en Ĉinio ni bezonas ne nur subtenon de ĉiuj esperantistoj, kiuj instruas Esperanton en siaj lernejoj, sed ankaŭ subtenon de la lernejestroj. Se la superaj instancoj aŭ aŭtoritatuloj subtenus Esperanton, tio ege favorus nian movadon. Ekzemple, Esperanto estas deviga lernobjekto en la elementa lernejo Baiyangshujie, kies estro estas esperantisto. Li mem bakis ses instruistinojn kaj organizis du sesiojn de E-semajno en sia lernejo, efike propagandis Esperanton al infanoj kaj iliaj gepatroj. En la Zaozhuanga Universitato ekzistas entuziasma E-instruisto, kiu sukcese konvinkis sian estron subteni Esperanton, kaj pro tio funkcias tie ne nur E-kurso, sed ankaŭ internacia E-muzeo. Ni alfrontas grandan defion: revigligi la E-instruadon. Malkreskis la nombro da universitataj E-kursoj pro manko de intergeneracia ŝanĝo. La universitataj E-instruistoj ne sukcesas postlasi disĉiplojn kaj do post ilia emeritiĝo neniu transprenas la torĉon.

Aldonindas, ke nuntempe la lernado de la angla lingvo ne plu okupas la plej gravan lokon en Ĉinio. Oni rajtas mem elekti aliajn fremdajn lingvojn por lerni, do lernejoj kaj fakultatoj estas fekunda tereno por la laboro de la esperantistoj. Sekve, la trejnado de kompetentaj instruantoj fariĝas grava kaj nemankipova laboro por ILEI-Ĉinio, vere urĝa afero.

3 RE: Kiu aspekto de Esperanto plej funde povos tuŝi la koron de Ĉinio?

GX: Sendube, la praktika aplikado de Esperanto. En la nuna tempo oni ne plu bezonas pruvi ĉu Esperanto vere funkcias aŭ ĉu ĝi vere utilas ĉar la tempo jam pruvis, ke jes. Lastatempe en la tuta mondo oni pli kaj pli aplikas Esperanton en la plej diversaj kampoj. Antaŭ ĉirkaŭ dudek kvin jaroj multaj ĉinoj forlasis aŭ ĉesigis sian lernadon de Esperanto pro manko de aplikado, sed nun la ekonomio rapide disvolviĝas, la mondo ŝanĝiĝis. Interreto, bonega platformo por apliko de Esperanto, helpas nin superi la fizikan distancon, faciligante la komunikadon kun esperantistoj el multaj landoj. Multaj ĉinoj havas financan kapablon partopreni E-eventojn en eksterlando.

4 RE: Bonvolu klarigi detale kiel statas la rolo de la angla ĝenerale en la nuntempa Azio kaj specife en Ĉinio.

GX: Sekve de la ekpraktikado de la politiko pri reformado kaj pordomalfermo en Ĉinio, kun la celo lerni avangardan teknologion kaj administradon la Ministerio pri Edukado proponis refortigi la instruadon de fremdaj lingvoj, speciale de la angla lingvo, en la supera, mezgrada kaj elementa niveloj. Kutime ĉinoj devas studi la anglan dek du jarojn dum sia vivo, investante multe da tempo, energio kaj mono. Nuntempe en Ĉinio pli ol tricent milionoj da ĉinoj lernas la anglan lingvon. Tamen, malgraŭ tiom da lernantoj, la rikolto estas malĝojiga. Nur tre malmultaj kiuj finas la studadon, kapablas libere uzi la anglan. Estas ordinara fenomeno, ke multaj lernantoj povas trapasi diversajn ekzamenojn kun altaj poentoj, sed multaj estas surdmutuloj sur la kampo de la lingvoaplikado. Cetere, 99% el tiuj lernintoj de la angla lingvo neniam uzas ĝin en siaj postenoj kaj plene forgesas la tuton post kelkaj jaroj. Mi pensas, ke tia situacio estas simila en multaj aziaj landoj.

5 RE: Se konsideri la tricent milionojn da lernantoj de la angla en Ĉinio kaj la manpleno da lernantoj de Esperanto, kion diri pri la estonteco de Esperanto en Ĉinio?

GX: La ŝtato kaj la registaro subtenas Esperanton. En Ĉinio estis frue starigita landa E-organizo nomata Ĉina Esperanto-Ligo (ĈEL). La revuo El Popola Ĉinio (EPĈ) kaj la E-redakcio de Ĉina Radio Internacia (ĈRI) ludas gravan kaj apartan rolon en la E-movado. Malofte eblas vidi tion en la mondo kaj plejparto de la ĉinaj esperantistoj fidas pri la estonteco de Esperanto. Aliflanke, se temas pri la malfacilaĵoj kiujn la ĉinaj esperantistoj alfrontas, mi opinias, ke iliaj nombro kaj nivelo ankoraŭ ne povas kontentigi la bezonon de rapidega ekonomia kaj kultura evoluo. Ni fantaziu: se iutage la registaro donos sankcion al instruado de Esperanto en ĉiu lernejo, de kie haveblos tiom da E-instruistoj?

6 RE: Ĉu jam ne estas tempo por plani kaj stimuli la profesiigon de la E-instruado?

GX: E-instruado bezonas grandan nombron da kvalifikitaj instruistoj kaj pro tio formi profesiajn E-instruistojn ankoraŭ restas la plej grava tasko en E-instruado. En la historio de la ĉina E-movado dum la 1980-aj jaroj, sankciite de la Ministerio pri Edukado la Pekina Fremdlingva Instituto, ĈEL kaj Ŝanhaja Fremdlingva Instituto kune funkciigis sep progresigajn unujaraj kursojn, kies partoprenantoj estis instruistoj de altlernejoj kaj aktivuloj de lokaj E-asocioj. En tiuj sep kursoj lernis entute cent kvardek tri personoj. Post la diplomiĝo ili plejparte gvidis E-kurson en sia lernejo. En tiu tempo ĉirkaŭ unu miliono da ĉinoj lernis nian lingvon.

Tamen tiu situacio furoris nur en la 1980-aj jaroj kaj Esperanto iom post iom perdis sian pozicion sub la influo de la kreskanta graveco de la angla lingvo. Kaŭze de tio nuntempe oni apenaŭ konas Esperanton en mia lando kaj tial ĝia popularigo kaj evoluigo en Ĉinio ankoraŭ havas longan vojon. Certe plani kaj stimuli la profesiigon de la E-instruado estas nuntempe bezonate kaj necese.

7 RE: Fakto estas, ke se la ĉina movado vigliĝos kiel en la pasinta tempo, Ĉinio povos ĉefmotori la tutmondan E-movadon. Kion ĈEL kaj ILEI-Ĉinio faras por progresigi la agadon por Esperanto en via lando?

GX: Onidire, se Esperanto ree altirus la atenton de la Ministerio pri Edukado kaj universitatoj, se Esperanto revekus la publikan intereson, ĝi grandpaŝe progresos en Ĉinio.

ĈEL jam donis grandan atenton al tiu flanko. Sub la gvidado de ĈEL, ILEI-Ĉinio nun klopodas por starigo de profesiaj E-kursoj, ĉar manko de profesiaj, kvalifikitaj E-instruistoj estas neignorebla problemo en Ĉinio. Mi kredas, ke ankaŭ aliaj aziaj landoj havas la saman problemon. Kiel mi prelegis en la 46-a Korea E-Kongreso en Seŭlo, Koreio, oktobre 2014: “Estas bona momento pensi, kian strategion ni bezonas por fari pli bonan ligon interazian. Ĉu ni povus starigi kelkajn komunajn trejnplanojn? Ĉu ni povus starigi komunan edukan centron por kapabligi gvidantojn, aparte por junuloj? Ne ĉiu povas facile veturi tra la mondo por lerni Esperanton, tamen ni povus inviti alilandajn elstarajn intruistojn al niaj kursoj. Ni povus sendi instruistojn al neviglaj landoj kaj regionoj por gvidi E-kursojn. Ni devas bone kaj efike utiligi interreton en nia agado. Ni bezonas vastan kunlaboradon inter aziaj landoj. Ni ankaŭ bezonas efikan kunlaboron kun eŭropaj landoj.”

8 RE: Nuntempe en Esperantujo oni komencas formi grupojn por regiona agado, surbaze de landaj blokoj (Ekzemple: la BRICSa Grupo). Kiu estas la vojo, por ke Azio havu sian specifan regionan aliancon por Esperanto — kaj kun kiuj ĉefaj celoj?

GX: Mi opinias, ke la plej grava elemento de nia movado devas esti la internacia kunlaboro. Tia kunlaboro ekzistas ne nur en internacia komunikado, sed ankaŭ koncerne ekonomion kaj politikon. Nun en Ĉinio la esprimo “silka vojo” tre furoras pro la propono de la prezidanto Xi Jinping, tio estas, la politiko utiligi la ekonomian zonon laŭlonge de la silka vojo por konstruo de integritaj bazaj instalaĵoj, trafikaj kaj telekomunikaj, kaj tiel antaŭenpuŝi la procezon de komerca liberigo, mona cirkulado kaj persona komunikado kaj iom post iom konstrui sistemon por grandskala interregiona kunlaborado. “La ekonomia zono de la silka vojo” estas grava strategia koncepto por la evoluo de la ĉina ekonomio kaj diplomatia afero. Konstruado de la ekonomia zono laŭlonge de la silka vojo feliĉigos diverslandajn popolojn kaj fariĝos standardo por flegi la kunlaboradon kaj integritan disvolvadon de Eŭropo kaj Azio. Ĝi montras novan ideon kaj novan vojon por konstrui belan mondon kaj disvolvipovan kaj prosperan. Jen la ŝanco por Esperanto: ĉi tio liveros favorajn kondiĉojn kaj vastan spacon por la agado de la esperantistoj, ne nur el Ĉinio.

RE: Kiel estos eble apliki la koncepton “silka vojo” al Esperanto?

GX: Laŭlonge de la silka vojo la E-movado en kelkaj landoj estas viglaj, tamen, ankoraŭ troviĝas landoj, en kiuj ĝi ne viglas aŭ eĉ ne ekzistas. Ni devas semi Esperanton en neviglaj kaj malfortaj landoj en Azio. Ni devas fortigi kontakton kaj kunlaboron inter ni por krei pli brilan estontecon por la E-movado.

WANG Yanjing, vicprezidanto de Pekina E-Asocio kaj vic-ĝenerala sekretario de ĈEL, proponis, ke, konforme al la strategia koncepto “la ekonomia zono de la silka vojo”, ni klopodu konsiderinde pliigi tutnovan prosperon de Esperanto. Laŭ lia desegno, unue ni kontaktu kaj kunligu E-organizojn kaj personojn de la landoj laŭlonge de la silka vojo. Sekve, ni serĉu kaj malkovru komunan intereson kaj disvolvu E-kulturan komunikadon. La unuaj fareblaj agadoj estos, ekzemple, organizi komunan forumon de Esperanto aŭ starigi komunan E-trejnejon por formi E-gvidantojn por Ĉinio kaj aliaj aziaj landoj, aparte por la sudorient-aziaj landoj. Lia ideo altiris intereson kaj atenton de la ĉinaj esperantistoj.

Fakte ILEI-Ĉinio jam lanĉis similan projekton nomatan “Internacia Somera E-lernejo” antaŭ du jaroj en Siano, la komenco de la silka vojo. Nia celo estas formi aktivulojn kaj instruistojn kaj aparte zorgi pri maturigo de junuloj. En 2014 aliĝis ankaŭ kelkaj kursanoj el Koreio, Nepalo kaj Ĉina Tajvano. Ĉi-jare okazos la 3-a sesio en Siano. Ni bezonas internacian helpon kaj kunlaboron. Ĉinaj esperantistoj volas kunlabori kun esperantistoj el la tuta mondo.

10 RE: Kiel la esperantistoj povos konkrete kunlabori?

GX: Mi pensas, ke komerco, turismo, kulturo kaj eduka trejnado estas la ĉefaj kampoj, kiuj konformiĝas al la ĉina situacio kaj ankaŭ povas kontentigi la bezonon de aplikado de Esperanto. Nuntempe la ekonomio rapide evoluas en Ĉinio, la situacio favoras la internacian komercon kaj ne mankas sukceso en tiu ĉi kampo. Krome, ni povas organizi turismajn grupojn, ĝemeligi urbojn aŭ E-organizojn, ni povas havi reciprokajn vizitojn, interŝanĝi prelegojn kaj E-librojn.

Interlingvistiko por Esperantistoj (7)

La du Lazaroj: du vivoj, du lingvoj

Federico Gobbo

Ĉiuj E-parolantoj bone scias, ke unu el la plej malfacile lerneblaj partoj de la vortprovizo estas la rilato inter landonomoj kaj la nomo de la respektivaj loĝantoj. Eĉ sperta parolanto foje hezitas priparolante nekutiman popolon aŭ landon: kiu loĝas kie? Tiu fakto estas la lingva spegulo de la malfacila loko de konceptoj kiel nacio, lando, gento en la E-kulturo, kiu radikiĝas en la persona historio de la lanĉinto de Esperanto mem, Zamenhof, kiu oficiale nomiĝis “Lazar Markoviĉ” kaj poste uzis la nomon “Ludoviko” por la gojoj. La priskribo de lia vivo restis problemplena por jaroj, ĉar oni hezitis mencii lian judecon pro historiaj kialoj. Okaze de la unua Universala Kongreso, en 1905 en Bulonjo ĉe maro, Francio estis trapasanta gravan momenton de antisemitismo, la tiel nomatan Dreyfus-aferon. Alfred Dreyfus estis franca kaj judo kiu estis akuzita pri ŝtata perfido favore al la malamika Germana Imperiestra Regno, baze de falsaj pruvoj. La malamo de parto de la tiamaj francoj al Dreyfus fontis el lia judeco. Restas fama la defendo de Dreyfus fare de la verkisto Zola, per sia fama malferma letero titolita j’accuse (mi akuzas) al la Prezidento de la Respubliko. Pro tio la judeco de Zamenhof estis kaŝita kaj multaj fontoj por jardekoj nomos lin “pola okulisto”. Bonŝance la situacio ŝanĝiĝis, dank’ al la remalkovro de la historio fare de seriozaj fakuloj, inter aliaj Holzhaus [1969], Maimon [1978] kaj Gishron [1986]. En sia verkaro Zamenhof deklaris, ke li estas “hebreo el la ghetto” (skribite tiel, italforme) kaj krome, ke se li ne estus hebreo, li neniam havus la ideon unuigi la homaron per “sennacia, neŭtrale homa lingvo”, kiel li difinis Esperanton.

Zamenhof estis aŝkenazo, alivorte membro de la tuta judaro parolanta la jidan kaj loĝanta en tiu parto de Eŭropo, kiun la okcidentanoj nomas “orienta”, sed kiu vere estas en la mezo de la kontinento, se oni konsideras Uralon kiel la orientan limon kun Azio.

Sed oni povas esti eĉ pli specifa pri la judeco de Zamenhof. En la lastaj jaroj, Aleksander Korĵenkov [2005, 2011] pluesploris la temon detale, klarigante al la esperantista publiko, ke Zamenhof estis litvako, tio estas judo devena el Litovio. Sed per “Litovio” oni ne devas pensi nur pri la nuntempa ŝtato. En la pasintaj jarcentoj “litovo” koncernis la teritorion regatan de la Granda Duko, kiu kune kun la poloj formis plurnacian kaj multkulturan teritorion kaj eĉ komunan Pol-Litovan ŝtaton. Litvakoj estis la judoj en tiu teritorio, kun apartaj kulturaj trajtoj. Ili parolis variaĵon de la jida, konatan kiel “litva jida”, kaj ofte estis miŝnauloj. Miŝnao estas grava parto de la interpreta tradicio de la juda leĝo kaj estis studita de intelektuloj. Alivorte, kelkaj litvakoj estis tradicie influitaj de Haskalao, la juda klerisma filozofio kiu volis sekularigi la judismon. Por ili, oni estu judo hejme kaj civitano publike.

En la fino de la deknaŭa jarcento, la teritorio antaŭe aparteninta al la Pol-Litova ŝtato estis parto de la cara Ruslando. Tiam naskiĝis du litvakoj kiuj volis solvi la judan demandon per diversaj rimedoj. Unu el ili estis, laŭ la Esperanta skribmaniero, Lazaro Ludoviko Zamenhof, la alia Eliezer Icĥak Perelman, pli konata kiel Ben-Jehuda. Ambaŭ estis litvakoj, nomiĝas Lazaro kaj vivigis du lingvojn, respektive Esperanton kaj la hebrean. Zamenhof naskiĝis en 1859 en Bjalistoko, nun en Pollando, dum Ben-Jehuda naskiĝis unu jaron antaŭe, en Luĵkio, nun en Belorusio, iom pli ol cent kilometrojn pli norde.

Kiam la du Lazaroj estis infanoj, la vento kiu blovis en Eŭropo, ne plu estis Klerismo sed ĝia ido, Romantikismo, kies moto estis “unu popolo, unu lando, unu nacio”. En tiu teritorio, poloj klopodis levi la kapon kontraŭ la rusoj en 1863. Post sufoko de la ribelado, la cara imperio komencis proceson de rusigo de la nerusaj teritorioj kiel Bjalistoko kaj Luĵkio. Litvakoj estis malkomfortaj, kaj pro tio ili formis propran version de romantikismo, revante pri la fondiĝo de nova Ciono, el kiu devenas la nomo de la movado, cionismo. La frua cionisma movado — al kiu ambaŭ Lazaroj aliĝis, ĉiu proprastile — celis respondi al la tri kolonoj de identeco: la tero, la religio kaj la lingvo. Kie trovi teritorion por krei landon por la judoj kiel memstara popolo? Kiun rolon devas havi religio en tiu ĉi nova ŝtato? Kiun lingvon ĝi devus paroli? En 1878, estante adoleskuloj kaj lernejanoj, la du Lazaroj faris siajn unuajn proponojn por solvi la judan demandon. Zamenhof, kiu estis en Varsovio, prioritatigis la lingvan demandon. Fakte, li pretigis la praversion de sia lingvo, nome Lingwe Universala. Male, Ben-Jehuda, kiu estis en Parizo, donis prioritaton al la tera demando kaj proponis fondi la novan Israelon en Palestino. Du jarojn poste ambaŭ estis universitatanoj kaj Zamenhof aliĝis al la cionisma debato en Moskvo kaj unue turnis sian atenton al ellaborado de la jida, per gramatiko kaj latinalfabeta skribmaniero. Samtempe, Ben-Jehuda aktive starigis la unuajn koloniojn en Palestino. Lia unua filo, Ittmar Ben-Avi, naskiĝis en 1882 kaj la gepatroj alparolis lin en la hebrea, lingvo kiu ne plu estis ĉiutage parolata dum 1700 jaroj. La ideo de Zamenhof en 1882 estis fondi la novan judan ŝtaton en Usono, laŭ la rivero Misisipo, simile kiel faris la mormonoj en Utaho: ili rajtis starigi siajn proprajn leĝojn, kondiĉe, ke ili ne kontraŭu rekte la fundamenton de la Usona federacio. Sed la usona opcio por la fondota juda ŝtato alvenis tro malfrue por esti akceptita. Fakte, jam en 1884 estis fondita Hatzvi, la unua ĵurnalo por instrui la hebrean al la adoltoj kaj rakonti pri la realaĵo de la Palestinaj kolonioj al la judoj de la tuta mondo. Neniu alia opcio estis plu realisma.

Ĝuste por ne damaĝi cionismon per internaj bataloj, Zamenhof ŝanĝis sian ideon kaj akceptis Palestinon kiel la taŭgan lokon por la fondota Israelo. Tuj poste li turnis sin ne plu al la solvo de la juda demando, sed al la konstruado de ponto inter la nacioj, aŭ pli bone “gentoj”, laŭ lia terminologio. La ponto estis farita per du paralelaj projektoj, unu lingva, la alia religia. Unue Zamenhof prilaboris la lingvan projekton, kiu estis publikigita nur tri jarojn poste, en 1887 [vidu la keston]. Tio ja estas Esperanto. Samtempe, Ben-Jehuda okupiĝis ankaŭ pri la lingva demando: aparte grava estis la lernejoj en la kolonioj por instrui la hebrean kaj la verkado de monumenta vortaro pri la malnova kaj nova hebrea. En Decembro 1890 fondiĝis Lingva Komitato, kiu devus solvi lingvajn problemojn kiel prononco, terminologio kaj similaj. La sulko al vivigo de la hebrea estis fosita. Post la sukcesa lanĉo de Esperanto, Zamenhof okupiĝis pri sia universala hebre-devena morala filozofio, nomita unue Hilelismo kaj poste Homaranismo. La plej grava parto kiu restas en la Esperanto-kulturo estas la koncepto “interna ideo”, dum la tuta projekto restis kvazaŭ komplete surpapere. En 1915, kiam la Eŭropaj ŝtatoj estis en la mezo de la plej sanga milito de la historio, li sendis alvokon al la diplomatoj pri la neceso de “Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo”, laŭ la modelo de Usono, kaj internacia puna kortumo pro la militkrimoj. Similaj ideoj ja realiĝis en la praktiko, sed post la dua mondmilito. Dum Zamenhof ne vidis la finon de la unua mondmilito, Ben-Jehuda pluvivis: li forpasis en 1922, kelkajn semajnojn post la oficialiĝo de la hebrea kiel lingvo de Israelo.

Estas multaj komunaj punktoj inter la du lingvaj vivigoj kaj la du Lazaroj. Sed ni devas resti singardaj pri tro fortaj similaĵoj inter la hebrea kaj Esperanto. Kelkfoje oni legas, ke la hebrea estas planlingvo samkiel Esperanto. Tio simple ne veras. La hebrea ne estas planlingvo: etnaj lingvoj naskiĝas buŝe kaj poste estas skribataj, dum planlingvo naskiĝas skribe kaj poste, en raraj kazoj, ĝi estas parolata. Certe la hebrea estas ekzemplo de radikala lingvoplanado, kiu sukcese rekonstruis komunumon de parolantoj ekde nulo. Sed oni ne vere povas diri, ke la hebrea estis mortinta lingvo. Kiam Ben-Jehuda relanĉis la ĉiutagan uzon de la hebrea, multaj judoj — ĉefe la viroj — kutime studis la Pentateŭkon pere de la Toraa tradicio, do la lingvo tute ne estis fremda al ili. Nepre uzi ĝin por mendi trajnbileton estis granda, eĉ grandioza salto. Sen la kredo en la ideo kaj la fido je sukceso de Ben-Jehuda, eble nuntempe la hebrea ne estus unu el la ŝtataj lingvoj de Israelo.

Menciindas la fakto, ke en siaj cionismaj jaroj Zamenhof eksplicite konsideris tiun ĉi eblon kaj ne konsideris la vivigon de la hebrea realisma. Ĉi-okaze, evidente li eraris.

Kontraŭe al la hebrea, Esperanto povis kalkuli nek pri tradicio nek pri etna bazo. Ĝi estas formita per distilado de la tri lingvaj familioj de Eŭropo: latinida, ĝermana kaj slava. Se la vortaro estas pli okcidenteŭropa, la strukturo nepre estas pli orienta: male al la hebrea, Esperanto estas kontaktolingvo [Lindstedt 2009]. Alivorte, la bazo ne estas etna sed etika: laŭ la aŭspicioj de Zamenhof, Esperanto devus agi kiel pontolingvo inter la nacioj. Ĉi-okaze, evidente li pravis.

La unuaj libroj de Esperanto

La unua libro [Ludovikito 1991] aperis en Varsovio la 26-an de julio 1887 ĉe la presejo Kelter, post la aprobo de la rusa cenzuro. Ĝi estis verkita en la rusa. Samjare aperis versioj en la pola, franca kaj germana. Aldone kun la angla, kies unua traduko aperis en 1888 kaj nova en 1889, ĉi tiuj kvin versioj formis la bazon por la Fundamento, aperinta en 1905, iusence resumo de la unuaj libroj kaj stabiliĝo. Notu, ke la unua libro estis represita en 1904, ĉiam de Kelter, kun la aldono de instruilo, alivorte, parto por faciligi la lernadon. Estas interese noti ankaŭ, ke la versio en la hebrea aperis en 1888 dum tiu en la jida en 1889. Tio konfirmas la fakton, ke Zamenhof neniam forgesis sian judan originon kaj ke post la apero de Esperanto li akceptis la hebrean kiel vivantan lingvon en tiuj jaroj.

Ekzercoj

1) Kiom laŭ vi la juda origino de Zamenhof havas kaj havos influon sur la tutmondan uzadon de Esperanto, se iom? Diskutu en via grupo.

2) Trafoliumu la verkaron de Zamenhof: ĉu vi sukcesas trovi arkaismojn en lia lingvouzo?

Esenca bibliografio

Gishron, Jeremi (1986). Lingvo kaj religio: Studo pri la frua esperantismo kun speciala atento al L. L. Zamenhof. Sivron.

Holzhaus, Adolf (1969). Doktoro kaj lingvo Esperanto. Fondumo Esperanto.

Korĵenkov, Aleksander (2011). Homarano: La vivo, verkoj kaj ideoj de d-ro L.L. Zamenhof. Sezonoj.

Korĵenkov, Aleksander (2005). Historio de Esperanto. Sezonoj.

Lindstedt, Jouko (2009). Esperanto: an East European language? Studies in language and culture in Central and Eastern Europe. Otto Sagner. 125-134.

Ludovikito (1991). Unuaj libroj. Ludovikologia dokumentaro I. Ludovikito.

Maimon, N. Z. (1978) La kaŝita vivo de Zamenhof: Originalaj studoj. Japana Esperanto-Instituto.

Pennacchietti, Fabrizio A. (1987). Due vite, due lingue. Centro Esperantista Vercellese.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo, estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca

Ĉi tiu artikolo estas dediĉita al mia unua mentoro en interlingvistiko, la emerita profesoro Fabrizio A. Pennacchietti, semida filologo, interlingvisto kaj esperantologo, kiu en 1987 verkis en la itala pri la du Lazaroj. Krome, mi dankas Marcos Cramer por la helpo en la precizigo de kelkaj detaloj en la teksto.

Kalejdoskopo

Reliefe: Jam 1670 aliĝis al la 100-a UK

La aliĝado al la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en Lillo (25 julio – 1 aŭgusto 2015) evoluas ŝtorme. Ĝis la 20-a de januaro estis registritaj 1670 aliĝintoj el 66 landoj, t.e. klare pli multe ol la definitivaj nombroj de la lastaj kvin UK-oj. En la historia statistiko la 100-a UK jam superis 47 kongresojn.

Kun 507 aliĝintoj la kongreslando Francio okupas senrivale la unuan lokon. Pli ol 100 aliĝojn liveris ankaŭ Germanio (130) kaj Japanio (119). Ĝis la UK al la “klubo de 100” antaŭvideble aldoniĝos ankaŭ Pollando (81), Belgio (76), Brazilo kaj Nederlando (po 63). Aliaj pintaj landoj estas Italio (44), Britio (40), Hispanio (39), Korea Resp. (35), Svislando (34), Ĉinio (31), Danio (29), Finnlando (28), Hungario kaj Svedio (po 26), Irano kaj Rusio (po 23), kaj Usono (21).

Al la UK en Lillo eblas aliĝi rete ĉe http://www.uea.org/kongresoj/alighilo aŭ uzante la paperan aliĝilon, kiun oni povas peti de UEA (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando). La 1-an de januaro ekvalidis la prezoj de la dua kotizperiodo, kiu daŭros ĝis la 31-a de marto.

Filmo: La PlejPleja Festivalo

Kultura Esperanto-Festivalo (KEF) estas festivalo de la originala Esperanto-kulturo, kiu tradicie okazas de tempo al tempo en nordiaj landoj. Ĝia programo enhavas prezentaĵojn muzikajn, teatrajn kaj literaturajn, krom aliaj programeroj, kiel diskoteko en ĉiu vespero. La 8-a KEF okazis en Helsinko, Finnlando, en la jaro 2005. Kun tre abunda programo, ĝi certe estis unu el la pintaj aranĝoj en Esperantujo. Tiu ĉi filmo estas rezulto de la filma registro de Rogener Pavinski, realiginto de la filmo “Esperanto estas...”, redaktoro de Kontakto, kiu kolektis pli ol 10 horojn da materialo kaj finmuntis la filmon per kunlabora financado. La filmo spekteblas ĉe http://laplejplejafestivalo.blogspot.com.br.

El la redakcio
Naskiĝa datreveno: Nepo, kiu estas avo

“Mia plej granda sukceso estas verŝajne tio, ke mi samtempe estas avo kaj nepo; la avo en mia propra familio, la nepo en la esperantista rondo familia.” Tiel respondas Ludoviko Zaleski-Zamenhof la unuan demandon en la libro-intervjuo La Zamenhof-strato. Renoma konstruinĝeniero, liaj konstruaĵoj — stadionoj, preĝejoj, pontegoj kaj vojoj — estas troveblaj en diversaj landoj. Ankaŭ en maroj: liaj betonaj petrolplatformoj indas la nomon de artefaritaj insuloj. Li fieras pri la starigo de la kvindek metrojn alta monumento sur la tombo de Charles de Gaulle kaj de grandega klinkerujo en Bulonjo. Jen koincidoj en 2015: la 100-a UK kaj 90-a naskiĝdatreveno de Ludoviko Zaleski-Zamenhof. Li lanĉis la ideon de Medalo de Toleremo inspirita de la verso, kiun lia avo ne povis reciti en Bulonjo: “Kristanoj, hebreoj kaj mahometanoj ni ĉiuj de Di’ estas filoj.”

Toleremo iĝis devizo de lia vivo kiel homo kaj esperantisto. Li lernis Esperanton de sia onklino Lidia Zamenhof kaj parolas ĝin tre bone. Li sekvis la volon de sia avo esti “inter vi”. Mi mem ekkonis lin “inter samideanoj” dum la Universala Kongreso en Varsovio okaze de la 100-jara jubileo de Esperanto. Legante la libron La Zamenhof-strato oni povas ekscii interalie kial la nepo de la iniciatinto de Esperanto uzas la duoblan nomon Zaleski-Zamenhof kaj kiel fascina estas lia vivo ĝis la honorinda aĝo de 90 jaroj.

Roman Dobrzyński
Orienta Timoro: Semoj akvumindaj

Unu el la ĝojigaj sekvoj de miaj instruado kaj varbado en Orienta Timoro (pri kiu eblis legi en la januara numero de Esperanto) estas, ke dum la januara Aŭstralia Esperanto-Kongreso partoprenis por la unua fojo orienttimora esperantisto, Teofilo José Maria de Jesus, dank’ al la subteno de la Melburna Esperanto-Asocio. Tio multe utilis al li por plu lerni Esperanton.

Nun estus bone se li kaj unu aŭ du aliaj lernantoj povus iri al Eŭropo en julio-aŭgusto kaj partopreni en SES, ILEI-konferenco, UK kaj IJK, ĉar mi certas, ke la timora movado povos kreski nur kiam ili povos ĝui plian instruadon kaj partopreni internaciajn kongresojn por sperti la etoson.

Se vi volas helpi bonvolu ĝiri vian kontribuon al la konto “timoro”. La artikoloj aperintaj en Orienta Timoro kaj en Esperantujo estas elŝuteblaj ĉe http://bit.ly/1tdWd3S kaj tagajn raportojn ĉe http://bit.ly/1EJPhgd.

Heidi Goes
Monda Socia Forumo: Esperanto en la araba mondo

Pro la sukceso de la antaŭa Monda Socia Forumo (MSF) en Tunizio la pasintan jaron, ĝia gvidantaro decidis reokazigi la ĉijaran MSF en Tunizo, la ĉefurbo de Tunizio, de la 24-a ĝis la 28-a de marto 2015.

Jam pasintjare UEA partoprenis ĝin kaj prezentis Esperanton en pluraj manieroj: prelegoj, kantoj, flugfolioj. Ankaŭ ĉijare UEA partoprenos. Dorota Paryszek, nia aktivulo en Tunizio, jam pensas pri informiloj en la araba kaj prelegoj/kursetoj.

Do, ĉu ĉio en ordo? Nu, preskaŭ! Ni bezonas monon por pagi la kopiadon de la informilo, la budon, kaj la grandan flagon por ornami la budon. Kiel vi povas helpi? Per donacado de ne grandaj sumoj (se vi insistas ankaŭ 100-eŭra donaco estos akceptata, sed pli malgrandaj donacoj estas bonvenaj) al la konto “arabio” ĉe UEA (http://www.uea.org/alighoj/donacoj). Eblas pagi per diversaj aliaj manieroj. Informiĝu!

Renato Corsetti
r...@virgilio.it
Lingvofestivalo: Ĉielarko de Lingvoj

La 20-an de decembro 2014 en Odeso okazis la 7-a urba Lingvofestivalo Ĉielarko de Lingvoj. Kiel ĉiam, ĝin organizis Odesa Junulara E-Klubo “Verdaĵo”.

Estis prezentitaj dudek kvar lingvoj: la angla, araba, belorusa, cigana, ĉeĥa, ĉina, ĉuvaŝa, daria, Esperanto, franca, gagauza, greka, hispana, germana, itala, moldava, nederlanda, pola, puŝtua, slovaka, sveda, turka, turkmena kaj la ukraina.

Decembro estis grava monato por la E-movado: oni celebris la 155-jariĝon de Zamenhof, la 60-jariĝon de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto kaj la 125-jaran jubileon de Vasilij Eroŝenko, granda homamanto, persono kun hela animo. Tial la slogano de nia lingvofestivalo estis fama linio de V. Eroŝenko: “Ekbruligis mi fajron en kor’”.

Nu, kadre de la programo “Eroŝenko-125”, lanĉita de japanaj esperantistoj, mi proponas al ĉiuj diversnaciaj legantoj de la revuo Esperanto traduki tiun linion.

Tatjana Auderskaja
v...@gmail.com
AMO-seminario: Junula trejnado dukontinente

Du iomete paralelaj seminarioj pri Aktivula Maturigo fermis la fondojaron de la AMO-programo de UEA, resumita sur la paĝo 8 de la antaŭa numero de Esperanto. Ni lasu al du fotoj rakonti pri AMO 7 en Lomeo kaj AMO 8 en Weiβwasser. Ambaŭ altiris ĉirkaŭ tridek seminarianojn (laŭ la intencoj), la granda plimulto junaj, ambaŭokaze el bona kolekto da landoj. Jen ferma versparo el gazetara komuniko dissendita en la lastaj horoj de 2014:

En AMO, festas ni, Ek! Sep-oka; Sen AMO restas vi — eks-epoka.

Stefan MacGill

Esperanto en Azio: Opinio

Semado kaj flegado en fekunda tero

Trezoro Huang Yinbao

Unueco kaj komuneco kiel gravaj ecoj de kulturo estis iam la ĉefa motivo por eklerni Esperanton en Azio. Esperanto estis tradukita en la ĉinan kiel “Monda Lingvo”, kio aŭtomate pensigas, ke ĝi estas la komuna lingvo de la mondo. Religioj en Azio simpatie subtenas la lingvon, ĉar oni sopiras mondon kie estu “Unu dio, unu mondo, unu lingvo”. Tamen, nuntempe la angla lingvo estas antaŭ la okuloj de la publiko la fakta monda lingvo. Do, por bone disvastigi Esperanton en Azio, krom la facileco, gramatika reguleco, rapida lernebleco kaj la interna spirito de la lingvo, ni bezonas trovi motivojn ekster la lingvo mem.

Lingvaj rajtoj

En la 44-a ILEI-konferenco julie 2011 en Germanio, en prelego mi diris, ke la angla lingvo perfortas ĉinajn junulojn (IPR 2013/3-4). La temo venis el plendoj de multegaj ĉinoj, japanoj kaj koreoj, kiuj plejparte finfine malsukcesis plene posedi ĝin malgraŭ pli ol dekjara lernado. Jen unu nova motivo: lingvaj rajtoj! Ni kaj niaj gefiloj kaj genepoj rajtas elekti por komunikado tra la mondo iujn ajn lingvojn plaĉajn al ili, eĉ lingvojn parolatajn de nur kelkdek homoj. Ni ne kredas ke neniu preferos elekti Esperanton, se oni donos elektajn rajtojn al ili. Esperanto povas bone vivi, tamen ne povas bone kreski sen bona lingva ekologio. Ni ne celas, ke la tuta homaro lernu ununuran komunan lingvon; male, ni celu krei bonan lingvan ekologion, por ke ĉiuj lingvoj povu libere vivi sen minaco esti ekstermataj.

Plejparto el la homaro ne emas lerni fremdajn lingvojn, eĉ ne la lingvojn pli facile lerneblajn. Oni plendas, ke lernantoj devige lernas la anglan lingvon, sed en aziaj retejoj kaj aliaj komunikiloj tre malfacile troveblas vortoj pri lingvaj rajtoj. De kelkaj jaroj eŭropaj kaj amerikaj kolegoj kaj organizoj penas adekvate trakti la problemojn sur la kampo de lingvaj rajtoj. Ankaŭ ni, azianoj, povos puŝi la nazon tra la fenestro de tiu pluginda kampo. Per nova maniero, sen iu ajn postulo, sen iu ajn eksplicita rekomendo de Esperanto, ni povos konsciigi la loĝantaron en Azio, ke ni devas protekti niajn lingvajn rajtojn. Tiuj kiuj nun plendas pri la lingva situacio kaj altrudo de la angla en Azio, povos pli facile fariĝi simpatiantoj de Esperanto kaj konsekvence tio povos vigle impulsi Esperanton en nia kontinento.

Vendi nian fiŝon pere de neesperantistaj vendistoj

Celante realigi niajn celojn, ni bezonas flegi diplomatiajn rilatojn kun politikistoj kaj aliaj aŭtoritatuloj kaj starigi konsultajn rilatojn kun niaj landaj registaroj kaj kun diversaj organizoj, krom kapti la atenton de vastega publiko. Kiel?

Vendistoj preferas paroli la lingvojn de la aĉetantoj ol siajn proprajn. Nia komunumo bezonas ne nur bonajn esperantistojn sed ankaŭ spertajn, fakajn kaj profesiajn neesperantistajn vendistojn, reklamistojn, ĵurnalistojn, verkistojn ktp por konsciigi la publikon pri la ekzisto de Esperanto kaj ĝiaj bazaj trajtoj, krom pri la lingvaj problemoj en la mondo.

Ne gravas se la spertulojn ne interesos eklerno aŭ plena posedo de Esperanto. Gravas, ke ili ŝatu kontribui por la plivastigo de nia lingvo. Vere ne mankas tiaj spertuloj; ekzemple en Ĉinio multaj hazardaj E-lernintoj ne emas daŭrigi la lernadon ĝis plena posedo, tamen ili ne perdas la intereson pri la interna spirito de Esperanto. Ili daŭre propagandas Esperanton laŭ sia maniero. Por ili propagando estas pli interesa, malpeza, libera aŭ amuza ol rego de la lingvo. Ĉar ili ne deziras investi multe da tempo kaj energio por lerni, ili alimaniere kontribuas al la E-afero.

Se la iama ĉina prezidanto Mao Zedong, kiu fakte ne kapablis uzi pafilon, sukcese forpelis eksterlandajn agresantojn kaj kreis Ĉinan Popolan Respublikon, kial neparolantoj de Esperanto ne povus kontribui al nia Esperantujo? E-amikoj, simpatiantoj, subtenantoj, mondonacantoj povas havi en la nuna tempo pli gravan rolon ol la malmultaj E-parolantoj. Ju pli multe da neesperantistoj konkrete subtenos Esperanton, des pli la esperantistoj sukcesos.

Azio, fekunda tero

Ronald Glossop, usona profesoro, opinias, ke la plej fekunda kontinento por semi Esperanton estas Azio. Ĝuste pro tio, multaj esperantistoj el Eŭropo, Ameriko kaj Azio semas, semas kaj semas senlace, senhalte kaj entuziasme en la fekunda azia tero. Tial naskiĝis Esperanto-Insulo, Universitato de Esperanto, E-Muzeo, Komunaj Seminarioj, Aziaj kongresoj, fortaj ILEI-sekcioj, IKEF-sekcioj, IFEF-sekcioj, E-kursoj en lernejoj, E-entreprenoj, E-radioj, E-Centroj, E-Domoj, Ĝemelurboj, Ĝemelaj lernejoj kaj interesaj iniciatoj en Srilanko, Indonezio, Nepalo, Mongolio, Tajlando, Pakistano, Israelo, Vjetnamio, Irano, Hindio kaj Tajvano (Ĉinio). Mi kredas, ke la lingvo finfine eniros ankaŭ en la misteran Nordan Koreion. Ankaŭ mi bonŝance oficiale registris E-Centron kaj dungis esperantiston. Kiel agronomo mi profunde scias, ke post semado ni devas ofte akvumi, nutri, bone flegi la kreskadon, floradon, fruktadon ĝis rikoltado, kaj samtempe ofte plibonigi la teran ekologion por ke la tero estu ĉiam daŭripove fekunda.

Ni semas kaj semas. Neniu scias kiam ni abunde rikoltos tra la mondo. Se ni semas, kaj flegas, kaj plibonigas, ni certe bone rikoltos finfine. Ni harmonie kunlaboru kune kun ĉiuj esperantistoj kaj neesperantistoj.

Egalrajta diskuto: Azio

La foruma aspekto de Esperantujo: orientaziaj spertoj

Kimura Goro C.

Oni ofte diras, ke Esperantujo havas du ecojn, nome “movado” kaj “komunumo”. Laŭ mi aldonendas tria eco, nome “forumo”, en la senco de renkontejo de malsamaj opinioj. Pri tiu ĉi tria aspekto mi konsciiĝis unuafoje, kiam mi partoprenis en la 1990-aj jaroj en simpozioj pri rilathistorio inter japanoj kaj (sud)koreoj, iniciatitaj de “Esperanto-grupo por komuna lernolibro pri historio”.

Tiuj simpozioj estis instruplenaj. Ŝoka estis propraorele aŭdi pri reciprokaj antaŭjuĝoj kaj malbonaj priskriboj. Aliflanke mi eksciis ankaŭ pri korvarmigaj epizodoj de translimaj amikecoj kaj helpoj, kiuj okazis dum la longa rilathistorio. Tamen la plej granda eltrovo estis, ke malsame ol antaŭa supozo, la diskutoj ne okazis laŭ la skemo “japanoj kontraŭ koreoj”. Ofte la malsameco de opinioj ne kongruis kun la naciaj. Malsamaj opinioj troviĝis inter japanoj kaj inter koreoj. Montrante tian diversecon, la diskutoj mem kontribuis al malkonstruo de stereotipoj pri la najbarlandanoj kaj relativigis la komprenon pri la “internacieco” de la konflikto pri histori-rigardo.

Kelkaj partoprenantoj montris malkontenton pri tio, ke aŭdiĝis ankaŭ tiaj opinioj, kiuj estis provokaj kaj eĉ ŝajnis malkongruaj kun homaranismo, kiun Zamenhof imagis kiel bazo de Esperanto. Sed mi sentis tion bonŝanca, ke inter esperantistoj ekzistas tiom malsamaj opinioj, kaj ke Esperanto ebligis egalrajtan diskuton ne nur lingve sed ankaŭ enhave. Mi sentis, ke la amikaj rilatoj, kiujn esperantistoj jam de antaŭe flegis, ebligis tian honestan opiniesprimon.

Fakte, tia senkaŝa kaj sincera diskuto pri malfacilaj temoj, kiun ni spertis dum tiuj simpozioj, ne oftas inter civitanoj de orientaziaj landoj, kie malgraŭ la kreskantaj amikaj rilatoj, ankoraŭ restas reciproke malbonaj sentoj pro historiaj kialoj. En tia situacio, aparte gravas, ke ordinaraj homoj povas interŝanĝi opiniojn kaj rekte aŭskulti vidpunktojn de aliaj enlande kaj eksterlande.

Feliĉe, en Esperantujo troviĝas sufiĉe malsamaj pensfluoj, mondrigardoj kaj starpunktoj, ne nur inter diversaj popoloj sed ankaŭ ene de la sama lando. Esperantistoj jam pruvis, ke eblas kunlabori movade eĉ kun homoj kun tute alia pensmaniero, kaj ke eblas eĉ amikiĝi komunume trans diversaj malsamecoj. Se ni povas ne nur movadumi kaj komunumi preter malsamecoj, sed ankaŭ valorigi kaj utiligi niajn malsamecojn por malferma dialogo, Esperantujo povus esti modelo por la mondo. Kiel la mondo perceptus Esperanton, se niaj gazetoj, interretaj komunikiloj, kongresoj kaj aliaj renkontiĝoj ne nur estus uzataj por movadumi kaj komunumi, sed surbaze de la komunumaj amikecoj kaj kiel ero de movadaj aktivadoj flegus kaj evoluigus tiun foruman aspekton por kuraĝe alparoli malfacilajn kaj disputvekajn temojn?

Kio estas KAEM?

LEE Jungkee

UEA havas ses komisionojn por regiona agado (en Afriko, Ameriko, Meza Oriento kaj Norda Afriko, Azio, Eŭropo kaj Oceanio). Do, Azia Agado estas unu el tiuj komisionoj, konata ankaŭ kiel Komisiono pri la Azia Esperanto-Movado (KAEM), kiu konsistas el reprezentantoj de dek unu landaj asocioj en Azio. KAEM faras jaran agadplanon, finance helpas al pluraj E-eventoj en Azio kaj sendas kursgvidanton al la landoj en kiuj ankoraŭ la E-movado ne radikiĝis profunde. Krome, ĝi havas propran trimonatan bultenon — Esperanto en Azio — kies redaktoro estas Hori Jasuo, kaj regule okazigas azian kongreson. La 8-a el tiuj kongresoj okazos en Ĉinio en 2016 (kongresa urbo ankoraŭ ne decidita).

Azio: Irano

La movado plifortiĝis post la unua E-kongreso

Hamzeh Shafiee

Post la okazigo de sia unua nacia kongreso de Esperanto en 2014 la irana E-movado nun prepariĝas por la dua kongreso en aŭgusto ĉi-jare. La rezultoj de la unua estis rimarkindaj: la lingva nivelo de la veteranoj evidente pliboniĝis kaj oni starigis novajn kursojn. Inter la rezultoj de la pasintjara IREK (Irana Esperanto-Kongreso) menciindas ankaŭ la restarigo de IREJO kaj IRLEI (la landaj sekcioj de TEJO kaj ILEI respektive).

La E-movado en Irano estas evidente forta kaj aktiva en la okcidenta Azio kaj Mez-Oriento. Iranaj esperantistoj bonvenigas eksterlandajn partoprenantojn kaj proponas senpagan aliĝon al la dua IREK al siaj najbarlandanoj.

Nuntempe, krom regulaj kursoj, okazas en ĉiu monato en Tehrano unu E-renkontiĝo kaj prelegoj. Lastatempe en aliaj grandaj urboj (Esfahano, Ŝirazo kaj Maŝhado) okazis seminarioj por prezenti la lingvon.

Azio: Indonezia E-centro

La unua Esperanto-centro en Indonezio

Reza Pahlevi

La sumatra insulo estas fama pro siaj tigro, arbaro, elefanto kaj orangutango. Medan estas la ĉefurbo de la nordsumatra provinco en Indonezio. Ĝi estas la tria plej granda sumatra urbo kaj tie troviĝas nia unua E-centro.

La tieaj komencantoj eklernis kaj praktikis Esperanton en 2011 en parko, kafejo kaj aliaj lokoj. Post dujara diskutado pri E-movadaj temoj kaj kelkaj provoj ekagadi ni fondis la 15-an de decembro 2013 lokan E-klubon — nome Aŭroran Movadon, kiu nun aktivas per instruado de Esperanto, slojdo kaj tradicia danco en orfejoj. Esperantistoj kaj georfoj faras manlaboraĵojn kaj manĝaĵojn, celante ilin vendi por estonta financado de la universitata studado de la georfoj kaj kiel rimedon por memfinancado de la E-agado. La ĉefa celo de la indoneziaj esperantistoj estas subteni la daŭran funkciadon de la E-centro en Medan. Certe tio postulos grandan fortostreĉon kaj multe da mono, sed se ni havas revon, laboregi estas la vojo por ĝin konkretigi.

E-centro en Medan

Mi vojaĝis al Japanio en 2014 por partopreni E-eventojn en Kansajo kaj en Kantoo, Tokio. Japanaj esperantistoj donacis al ni monon por starigo de E-centro en Medan. En Decembro 2015, ni luprenis trietaĝan domon por unu jaro, kun ĉambroj por biblioteketo, kunsidejo, du dormoĉambroj kaj loko por festoj kaj celebrado. En tiu domo funkcias la unua E-centro en Indonezio.

Esperantistoj el la tuta mondo povos tranokti en ĝi senpage kaj kompense ili kunlaboros kun la lokaj esperantistoj en la instruado de Esperanto, en diskutoj pri kulturo kaj farado de manlaboraĵoj kaj similaj aktivaĵoj. Ni vere esperas gastigi esperantistojn ĉar la laboro ne povas ĉesi kaj de tio dependas la estonto de Esperanto en Indonezio. Ni deziras, ke nia lingvo motivu homojn disvastigi la esperon kaj la pacon tra la mondo, por pli bona estonto.

[FORIGITA!: bildo]

E-bazaro por financi la agadon

Azio: Filipina Junularo

La Perlo de l’ Oriento maliluzie brilos verde!

Albert Stalin T. Garrido

Ĉu strange aŭ ne, la fakto estas — ke se oni pensas ke eĉ unu esperantisto pli ol 30-jara ekzistas en la Filipina insularo — oni iluzias!

Jen maliluzio: la junularo prenis ĉemane la respondecon stiri la filipinan E-movadon, kun Filipina Esperanto-Junularo (FEJ) gvidanta sola la redifinon de “la junulara potenco”. La organizaĵo, fondita en septembro 2013 de tri altlernejanoj, pioniris en la kunigo kaj aktivigo de junaj esperantistoj, venantaj de plej diversaj lokoj el la 7107 insuloj de Filipinoj.

FEJ ekalfrontadis problemojn — manko de materialoj kaj aktivulaj spertoj, precipe pro sia noveco kaj izoliteco. Oni luktadas memstudi interrete ĉar mankas ĉeestaj kursoj. Nur manpleno sufiĉe bone regas la lingvon, sed ili estas aŭ tro junaj, tro okupitaj pro studoj aŭ laboro, aŭ apenaŭ scias kiel agadi movade.

Malgraŭ ĉio, entuziasmo sukcesis superadi barojn. Ekzemple, en unu jaro, la kolekto da materialoj de FEJ pligrandiĝis al pli ol 50 post kiam ĝi petadis donacojn de eksterlando (donacintojn ĝi elkore dankas). FEJ ankaŭ allogis junajn interesitojn de la urbo Valenzuela, ĝia fondiĝurbo, kie mi, estante altranga skolto, okazigis instruosesiojn kaj pruntedonis materialojn al skoltoj 11- ĝis 14-jaraj okaze de lernejaj tendumadoj.

Aparte menciinde estis, ke mi sukcesis aperigi artikolon pri Esperanto en la filipina anglalingva gazetretejo Rappler.com (http://bit.ly/1zIt9DP) okaze de Esperanto-tago, kaj ke du aktivuloj de FEJ, tenante E-flagon kaj mesaĝkartojn, marŝis kun kelkmil partoprenantoj en la Marŝo de Fiereco por GLAT-rajtoj (http://bit.ly/1JEP6no) en Universitato de Filipinoj lastseptembre. Ilin oni vidis televide.

La filipina movado ankaŭ ekvidebligis sin en la reta mondo. Krom la landa ĉefgrupo http://fb.com/Eo.Filipinoj, ankaŭ starigitaj estas la fejsbukpaĝo de FEJ: http://bit.ly/fejfb kaj konto ĉe Twitter, kun uzantnomo @Esperanto﹍PH. Menciindas krome, ke lastdecembre komenciĝis projekto starigi retejon. Ĝi viziteblas ĉe http://esperanto-ph.org.

Ankaŭ decembre 2014 ni komencis trakti gravan taskon: la kreadon de la Statuto de FEJ. Ne povante kunveni fizike, la membraro kunkreas ĝin fejsbuke, kio estas iom malrapida, sed espereble finfine igos la organizon valida kandidato por iĝi Landa Sekcio de TEJO ĉi-jare. Ĝis nun, membras 16 diversaĝaj junuloj (bedaŭrinde ankoraŭ neniu ino), precipe el la Metropola Manilo kaj ĉirkaŭe. Esperindas, ke estonte disvastiĝos la organizo ankaŭ al aliaj regionoj de la lando.

Arde kredante ke Azio estas la modernepoka espero de la tutmonda junulara E-movado, la filipina aktivularo, eĉ se izolita de vastaj maroj, per sia entuziasmo stiros la movadon antaŭen, tiel ke estonte, la Perlo de l’ Oriento — kiel Filipinoj estas romantike kaj historie nomitaj — brilos ankaŭ verde.

E-Radio: ĈRI

Utila ĉina servo... kaj ankaŭ “emocia”

El la redakcio

Ekde la 19-a de decembro 1964 Ĉina Radio Internacia elsendas programojn en Esperanto, krom en aliaj kvardek tri lingvoj (aldone estas retejoj en sesdek kvin lingvoj kaj revuoj en tridek ok lingvoj). Do antaŭ nelonge oni celebris la 50-jariĝon de tiu laboro kaj Esperanto kontaktis la ĵurnaliston kiu respondecas pri aferoj interretaj, inkluzive de la retejo de la poŝtelefona paĝaro kaj novaj TIKO-rimedoj*, nome ZHANG Ping (Ĝoja), kiu donis kelkajn informojn.

* TIKO: Teknologio de Informado kaj Komunikado

Entute dek tri oficistoj plentempe zorgas pri la produktado de programeroj kaj ĉiuj aliaj aspektoj de la radio-agado, kiel ekzemple “Saluton Esperantujo” kaj la interretan rubrikon “E-Klubo” (http://bit.ly/1EiCeVu).

Laŭ Ĝoja, estas neeble informi la ĝustan ciferon pri la nombro de aŭskultantoj, ĉar estas ne nur aliro al la retejo ĉe esperanto.cri.cn sed ankaŭ aŭskultantaro de la elsendoj. Menciindas, ke ĉiumonate ĉirkaŭ 11 000 paĝoj estas legataj kaj vizitantoj estas pli malpli 2 300.

Novaĵoj en 2015

En 2015 la retejo de ĈRI estos renovigita celante plidiversigi la enhavon de la programeroj per pli da atento al la agado de la esperantistoj kaj elstarigo de la kultura, arta kaj eduka aspektoj de la vivo en Esperantujo.

Demandite ĉu ĈRI jam laboras aŭ planas labori por la disvastigo de Esperanto en naciaj lingvoj, inkluzive de la ĉina, Ĝoja respondis, ke “de la naskiĝo nia radio uzas la ĉinan lingvon por reklami Esperanton kaj penas interesi la ĉinojn, precipe junulojn, pri Esperanto.”

Plu diris Ĝoja: “Mi volas kiel ekzemplon citi la nunan bone funkciantan konkurson de mallongaj filmoj kun la temo ‘Teo kaj Amo’. Jam videblas ĉe nia retejo (http://bit.ly/1JoRjFk) la kvardek kvin enskribitaj filmoj.

Por disvastigi Esperanton, en nia konkurso uzeblas ĉiuj naciaj lingvoj. Ni bone utiligis la resursojn de nia radio kaj publikigis anoncon de la konkurso en pluraj lingvoj. Rezulte, venis kvardek kvin filmoj en entute dek du lingvoj (Esperanto kaj dek unu naciaj lingvoj) kaj inter la kvardek kvin filmoj dek sep estis faritaj de ne-esperantistoj.

Por atentigi la ĉinan publikon, nia rubriko pri la konkurso havas du paĝojn, unu en Esperanto kaj la alian en la ĉina lingvo. La kvardek kvin filmoj havas du versiojn: unu kun subtitoloj en Esperanto kaj la alia kun subtitoloj en la ĉina lingvo.

En la kuranta reta voĉdonado por la “filmeto plej ŝatata”, nia radio invitas ĉiujn voĉdoni kaj komenti la filmojn kaj havi ŝancon ricevi kiel donaceton ĉinan tradician papertranĉaĵon.

Fine, nome de ĈRI mi elkore dankas al ĉiuj helpantoj kaj subtenantoj de la konkurso, ekzemple UEA, Brazila Esperanto-Ligo, Brazila Esperanto-Junulara Organizo, Germana Esperanto-Asocio, Korea Esperanto-Asocio kaj ankaŭ al multaj konataj kaj nekonataj amikoj, samkiel al ĉiuj, kiuj akompanis nian radion tra la lastaj 50 jaroj. Se oni petus min per du vortoj resumi nian historion kaj nian laboron, jen: kia emocio!”

Vjetnamio: Opinio

Kiel mi antaŭvidas la vjetnaman Esperanto-movadon

Nguyen Xuan Thu

Responde al la alvoko de UEA pri “Montevideo 60”, kies kulmino estos la 100-a UK kaj kiu daŭros ĝis la fino de la jaro, Vjetnamio pozitive reagis kaj prezentis sian agadplanon, kiel aliaj landoj.

Sed kio poste? Skribante tiujn ĉi liniojn, mi min turnas al la juna generacio de la vjetnamaj esperantistoj, kiu estas la ĉefa konsisto de la vjetnama esperantistaro, por inviti ilin konsideri la farendaĵojn en mallonga kaj longa perspektivoj.

Unue, pri informado. Vjetnama kultura heredaĵo jam estas montrita en la E-Vikipedio, kiel la Surakva pupteatro, la fiŝrostaĵo Ĉakalavongo, la Lendongo — ceremoniaro de spirita mediumo en ligo kun la vjetnama popolkulto de la Sankta Patrino. Multaj aliaj vjetnamaĵoj estas prezentitaj en Azia Terminaro, kadre de la diskutgrupo La Bona Lingvo. Temas pri kvazaŭ neelĉerpebla inspirfonto al tiuj, kiuj deziras prezenti la kulturon de sia lando.

Kial ne pripensi pri elsendo de novaĵoj en Esperanto sur la ondoj de la nacia radio, kiel jam faris niaj antaŭuloj ekde la unuaj semajnoj post sendependeco en 1945? Se tio ankoraŭ ne eblas, alia elekto povus esti elsendo sub formo de podkasto.

Nuntempe eblas facile bitigi librojn kaj alŝuti ilin en la reton. Eblas elekti kelkajn verkojn el nia literaturo jam tradukitajn Esperanten. En malproksima estonto, ni nepre kompilos Vjetnaman Antologion en Esperanto, kiel jam delonge faris Japanio, Ĉinio kaj Koreio.

Ju pli frue oni lernas fremdan lingvon, des pli bona estas la rezulto. Ni pripensu pri instruado de la internacia lingvo al geknaboj en infanlernejoj, en unugradaj lernejoj. Ni provu konvinki la gepatrojn, ke lernado de Esperanto ne konfliktas kun lernado de alia lingvo, inkluzive de la angla.

Ĉiam en la sfero de instruado, eblas inviti laosajn kaj kamboĝajn studentojn lernantajn en vjetnamaj universitatoj partopreni kursojn de Esperanto okazantajn ĉiujare en Hanojo kaj Ho Ĉi Minh. Post tri aŭ ses monatoj, ili akiros sufiĉan konon por ellerni kaj mem instrui la lingvon, kiam ili revenos hejmen. Ilia partopreno en klubaj aktivaĵoj, sociaj retejoj, kiel Fejsbuko, permesos al ili kontaktiĝi kun la vjetnama kaj la monda junulara esperantistaro kaj tio instigos ilin plu diligente lerni.

La kondiĉoj estas ankoraŭ ne maturaj por pensi, ke iun tagon Esperanto anstataŭos la anglan en internacia komunikado en la sferoj de politiko kaj ekonomio. Tamen, kiel civitano de ASEAN-komunumo, mi tre ĝojas, ke la Asean-landoj komencas konscii pri sia propra identeco, kaj deziras komuniki, interŝanĝi sian kulturon kun la aliaj membroj de la komunumo. Tie Esperanto havos sian rolon ludendan. Uzante Esperanton, ni prezentos nian kulturon al la esperantistaro de la Asean-landoj. Kiam la E-movado vigliĝintos en ĉiu Asean-lando, estos tempo pripensi pri ĝia oficiala rekono.

La celoj de Unesko — Edukado, Scienco kaj Kulturo — ĉiam kongruas kun tiuj de Esperanto, pro tio eĉ post 2015, ni daŭre agadu tiudirekte kaj ne mankos ĉeftemoj por nia inspiro.

Japanio: Junulara movado

Por daŭripova movado en Japanio

Nitta Takamichi*

En 2014 ni komencis nian laboron per analizo pri la nuna strukturo de la E-movado en kaj ekster Japanio, celante trapenetri niajn problemojn kaj malfacilaĵojn por efike superi ilin. Mi listigas kelkajn kernajn punktojn de la junulara E-movado en Japanio:

  • Enkondukaj kursoj: utiligante Twitter kaj Skype, juna aktivulo de la tokia universitato de teknologio, Asao Takafumi, sukcese organizas retan kurson; sed en Japanio, se paroli pri pli altaj niveloj, oni ne ĝisdatigas la liston de gvidantoj de longa tempo. Japana Esperanto-Junularo (JEJ) forte deziras krei daŭripovan movadon en Japanio.
  • Subvencioj: Esperanto estas vere facila lingvo, sed ni rimarkis ke daŭre mankas kompetentuloj pri la lingvo en la juna generacio. Nu, en la ĵus pasinta jaro du el niaj membroj ricevis subvencion por studado en la reta kurso de Jagelona Universitato kaj en RITE (edukado.net) respektive, kaj unu studento trapasis “Kvalifikajn Ekzamenojn de Esperanto de JEI (Japana Esperanto-Instituto)” en la plej alta nivelo, dank’ al subvencio. Tio funkcias kiel instigilo al progresemaj junuloj.
  • Verkado: JEJ esperas, ke japanaj junuloj povos riĉigi la E-movadon per sia verkado kaj tiucele organizas la unuan fojon en sia 11-jara historio la konkurson KIK — Konkurso Internacie Kontribui (https://kikblogo. wordpress.com/) por instigi membrojn de JEJ verki en internaciaj revuoj. Ni samtempe organizas trejnadon por la partoprenemuloj.
  • Varbado, informado, instruado: ni pensas, ke Twitter kaj Skype estas vere utilaj rimedoj por kontakti interesatojn pri la lingvo. En 2014 JEJ organizis skajpkunsidojn kun japanlingvaj uzantoj de Twitter. La enhavo de ĉiu kunsido estis varia: informado pri la E-movado, baza E-instruado, paroligaj sesioj por memlernantoj, kiuj neniam praktikis la lingvon, kun konsiloj pri prononco ktp.
  • Eventoj: JEJ jam organizis kunvenon kun Germana Esperanto-Junularo en 2012 krom Komuna Seminario.
  • Retaj grupoj: en 2014 JEJ starigis Facebook-grupon por respondeculoj de la junulara movado en Azio, celante pli bonan komunikadon inter ni. En novembro 2014 inspirite de iniciato en Koreio, ni organizis “Lernu Esperanton en LINE-grupon” en kiu partoprenis dek du homoj (dek el Japanio, du el Koreio). Ni kune legis ekzercojn de la Fundamenta Krestomatio. Rimarkindas, ke pli ol duono de la kunlernantoj konsistis el nemembroj de nia organizaĵo. Fine de 2014 ni lanĉis la projekton “Lernu Esperanton kun eksterlandaj esperantistoj per Skype” kun la celo subteni eksterlandajn junularajn organizaĵojn finance nestabilajn. La unuaj kunlaborantoj estas Max Elbo kaj Meksika Esperanto-Junularo (MEJ). La gvidanto ricevas duonon el la tuta kotizo (unu eŭro duonhore) kaj deponas la alian duonon en la konto de sia junularo (MEJ). JEJ daŭre esploros ĉiujn eblojn realisme kunlabori kun aliaj organizaĵoj ekster Japanio.

Se paroli pri junularaj renkontiĝoj, en Tokio JEJ organizas ĉiumonatan kunvenon, nome “Tokian Kolektiĝon”. Krome en Japanio estas unika renkontiĝo nomata “Kunveno por frandemuloj”, prizorgata de juna aktivulo en Kawasaki. Alia problemo estas, ke estraraneco daŭras nur unu jaron kaj pro tio estas malfacile trakti projektojn kiuj postulas relative longan prizorgadon. Por solvi tiun ĉi problemon, ni ĉi-jare starigis komisionojn laŭ projektoj. Ni starigos ankaŭ du komisionojn rilate TEJO-aferojn: unu por kunlaboro kun TEJO, la alian por diskuti niajn rilatojn kun ĝi.

JEJ ne estas la unusola junulara komunumo en Japanio. Ni celas nek burokratismon nek totalismon, kiuj ne kongruas kun la junulara movado.

Nitta Takamichi estas Prezidanto de JEJ

Japanio: La 101-a E-kongreso

Akordo trans la maro

Kiel kongresa urbo de la 101-a Japana Esperanto-Kongreso (la 11-an/13-an de oktobro 2014) estis elektita la malgranda Obama (distrikto Wakasa), fronte al bela golfo. La urbo, kun 30 000 loĝantoj, estas historio-riĉa kaj havas neniun atomcentralon, malsamkiel aliaj urboj de la sama distrikto. La ĉeestantoj nombris ducent kvardek, se enkalkuli japanojn kaj alilandanojn. Tamen, aliĝis al la kongreso entute kvarcent kvin esperantistoj, el kiuj preskaŭ duono pagis reduktitan kotizon por morale subteni ĝin sen mem ĉeesti la aranĝon.

En la inaŭguro salutis SUZUKI Keiichiro, la prezidanto de Japana Esperanto-Instituto (JEI) kaj esperantistoj el Japanio kaj aliaj landoj, krome la urbestro de Obama, kiu ĝojigis la ĉeestantojn salutante duone en Esperanto kaj klarigante, ke en siaj lernejaj jaroj oni instruis lin pri Zamenhof kaj la frazon “Mi estas juna”.

La kongresa temo estas “Ni akordu trans la maro — manĝo, naturo kaj amikiĝo”. Diverstemaj prelegoj malfermaj al neesperantistoj okazis, inter kiuj tiu de OMORI Kazuyoshi pri la de li reeltrovita historio, ke la vilaĝanoj savis koreajn maristojn, kies ŝipo katastrofe drivis al la bordo de la urbo Obama en 1900. Pri tio, okaze de la kongreso memore eldoniĝis la E-bildolibro La vilaĝo, al kiu blovis la vento. Krome okazis sep prelegetoj en Esperanto.

Okazis ĝenerala jarkunsido de JEJ, kunveno por lokaj societoj, ekzamenoj, kursoj por komencantoj kaj prelegoj rilatantaj al la Premio OSSAK. Okazis ankaŭ kunsido de UEA, Pasporta Servo, ILEI kaj aliaj organizaĵoj.

El la fakaj kunsidoj ni enfokusigu tiun de la Azia Agado. Tie invititoj el Azio raportis pri sia landa agado. Sekvis raportoj pri Japanio, KAEM (Komisiono pri Azia Esperanta Movado de UEA) kaj pri JEJ (Japana Esperanto-Junularo). Oni invitis la 33-a Komunan Seminarion (KS) al Ho-Ĉi-Min. La programeroj en la lasta tago estis mallongigitaj pro la alproksimiĝo de la tajfuno n-ro 19, kio igis la kongresanojn pli frue reveni hejmen sen troa ĝeno.

Recenzo

Japanie, ekologie

Manfred Westermayer

Reviviĝu, la arbaro de Erimo! Motoki Yooko. Ilustris Takada Saburoo. El la japana trad. div. Tôkyô: JEI, 2012. 32p. 24p. Kolorilus. ISBN 9784888870733. Prezo: € 10,80.

Japana-Esperanta terminaro pri naturmediaj problemoj. La Grupo NUN-Vortoj. Tôkyô: JEI, 2012. 44p. 21cm. ISBN 9784888870740. Prezo: € 3.30

Reviviĝu, la arbaro de Erimo! temas pri bonege prezentita raporto pri homkaŭzita mediokatastrofo kaj feliĉe ankaŭ pri ĝia longdaŭra riparo. Belaj naturimpresionismaj pentraĵoj de TAKADA Saburoo donas la enhavan fonon kaj substrekas la rakonton de fiŝistoj, kiuj revivigis arbaron dum la tempodaŭro de kvindek jaroj sur marbordo de Erimo, estiĝinta dezerto kovrita de sablo.

La originalan tekston de MOTOKI Yokoo tradukis kvin japanaj esperantistoj en klaran lingvaĵon, kaj eldonis ĝin Japana Esperanto-Instituto sur fortika glata papero en formato iomete pli granda ol A5.

Erimo troviĝas sur la suda montara kabo de Hokajdo, norde de Honŝu. Sufiĉe detala mapo montras la geografion kaj donas la japanajn lokonomojn kune kun la esperantigitaj. Praarbaro kovris tiun distrikton, kaj en la maro kreskis laminario (nomo de long-folia mar-herbo). La densa arbaro donis foliojn por iomete nutri la maron, kaj samtempe tenis la grundon tiel ke la maro estis tute pura kaj klara.

Fine de la 19-a jarcento ekloĝis tie fiŝistoj por rikolti kaj laminariojn kaj fiŝojn. Pro la malvarma klimato ili uzis la arbolignon kiel hejtaĵon. Post pluraj jaroj la arbaro estis for, la pluvo forfluigis la fekundan grundon kaj la vento blovis ĝin en la maron. Tiu ĉi poluado malpurigis la laminarion kaj eĉ malhelpis ĝian kreskadon sur la nuda roka surfaco. Sur mapo de la jaro 1911 tiu regiono nomiĝis “Erimo-dezerto”. La fiŝistoj estis ĝenataj ne nur de la fortaj sablo-ŝtormoj tie, sed ankaŭ de la malboniĝinta kvalito de la koto-kovrita laminario kaj de la manko de fiŝoj. Tial ili pripensis forlasi tiun regionon. Cuneo, la heroo de la rakonto, ekrimarkis la kaŭzon de la katastrofo, kaj solvo estus replanti arbaron. Sed la bona grundo jam estis for kaj fortaj ventegoj malhelpis eĉ la ekkreskon de gresoj, ĝis la homoj trovis la rimedon forŝirmi la venton. Sed la plantitaj arbidoj ne povis kreski pro la (sala) akvo sub la sabla surfaco, tial necesis dreni la kampon.

Post multjara agado ekkreskis pioniraj pinoj, kaj protektate de la pinoj kreskis poste denove la praaj mongolaj kverkoj kaj eĉ revenis cervoj. Tamen la enmaraj rokoj restis kovritaj de grunda koto. Maljuna fiŝisto rememoris ke nur profunda glaciiĝo de la maro povus purigi ĝin, kaj feliĉe post kelkaj jaroj okazis la necesa glacio-purigado de la rokoj kaj marfundo. Tiam revenis la laminarioj kaj dank’ al ilia protekto revenis ankaŭ la fiŝoj. Tia regajno de la bona stato daŭris kvindek jarojn, kaj la fiŝistoj ankoraŭ en la jaro 2003 plantis arbidojn.

La verkisto kunligas tiun rakonton kun la senarbarigo en aliaj mondoregionoj, kie la malbona sekvo montriĝas eble ne tiom rapide. La loĝantoj de Erimo instruas la homaron kiel penega estas la klopodo reakiri naturon unufoje perditan.

Restas rimarkigi, ke la teksto estas en sufiĉe grandaj literoj, ke la lingvaĵo estas bone legebla kaj tial taŭgas kiel emocie instiga teksto ankaŭ por progresantoj. La pentraĵoj tre saĝe subtenas la komprenadon, eĉ se ne ĉiuj vortoj en Esperanto estas konataj.

Japana-Esperanta terminaro pri naturmediaj problemoj estas konciza, modestaspekta vortareto, kompilita de la Grupo NUN-Vortoj, kiu prezentas ĉirkaŭ 2 000 kapvortojn el la sfero de naturmedio, politiko, sano, maro- kaj agrokulturo, turismo kaj industrio. Ĝi celas ĉefe homojn kiuj parolas la japanan kaj povas legi Hiragana kaj Kanji. Dank’ al japana esperantistino mi komprenis pli bone la ordigo-principon. La terminaro komenciĝas per listo de ĉ. 22 tutmonde uzataj mallongigoj, ekz. COP, DDT, PCB kaj REACH, kiuj estas klarigataj japane kaj tradukitaj en Esperanton. Poste sekvas 10 ĉapitroj ordigitaj laŭ Hiragana: komencoj per vokaloj, kaj la 9 ĉefaj konsonantoj (k, s, t, n, h, m, y, r, w). Mia amikino klarigis al mi, ke kelkaj tutmonde uzataj esprimoj estas transliterumitaj el la angla en la japanan kaj enkrampe klarigitaj en la japana, ekz. car-sharing = kundivido de aŭto, komuna aŭtoluado. Jam por germanoj kiuj ne parolas la anglan, tiaj terminoj sonas strange, des pli certe por japanoj kiuj ne parolas la anglan; do, la klarigo en la japana helpas kompreni pri kio temas. En la aldono ĝi prezentas unue koncizan glosaron pri ekologio, poluo kaj politikaj niveloj de respondecoj; kaj due en la fontoindikoj kelkajn valorajn ret-ligojn al Esperanto-organizoj, kaj krome literaturon: Plano B, Ekoturisma Vortaro, Fiziko-geografia terminaro, japanajn vortarojn kaj ĝeneralajn gazetojn kiel Monato kaj Kontakto, en kiuj oni ofte publikigas pri naturmediaj problemoj. Kelkaj nocioj aperas sub diversaj kapvortoj aŭ estas diversmaniere kunmetitaj laŭ la diverstipa lingvouzo. La terminoj estas tute aktualaj kaj la libreto, pro sia ampleksa kunmeto, estas valora ankaŭ por ne-japan-lingvanoj, sed certe nepraĵo por japanoj kiuj engaĝiĝas pri aktualaj mondo-problemoj.

Recenzo

Ĉielarkaj Esperantaj libroj

Julian Modest

Ĉielarka estonto. Carmel Mallia. Berkeley: Bero, 2002, 111p. 21cm. ISBN 1882251342. Prezo: € 12,90.

La malta revo. Frans Sammut. El la malta trad. Carmel Mallia. Novjorko: Mondial, 2007, 309p. 23cm. ISBN 9781595690647. Prezo: € 19,50

Mi ne konis la nomon de Carmel Mallia, sed kiam mi ricevis liajn librojn Ĉielarka estonto, romanon, originale verkitan en Esperanto, kaj La malta revo, romanon de Frans Sammut, tradukitan en Esperanton, mi eksciis, ke Mallia estas konata esperantisto kaj malta verkisto, kiu aperigis plurajn verkojn en Esperanto.

Kiel bulgara kaj Esperanta verkisto mi estas konvinkita, ke en Esperanto devas esti pluraj originalaj verkoj: romanoj, novelaroj, dramoj, poemaroj, ĉar ili riĉigas nian relative junan literaturon kaj helpas la evoluon de la lingvo. Bedaŭrinde la originalaj Esperantaj verkoj ne abundas kaj malmultaj estas la nuntempaj verkistoj, kiuj verkas originale en Esperanto. Tial Carmel Mallia vekis mian atenton kaj estimon al li.

Lia romano Ĉielarka estonto estas unu plia koloro al la bildo de la originala Esperanto-literaturo. Ĝi ne nur riĉigas nian literaturon per la temo, sed ankaŭ montras parton el la historio de Malto. Mallia priskribas la malfacilan vivon de la maltanoj dum la Dua Mondmilito. La romano ne estas ampleksa. Ĝi konsistas el 23 mallongaj ĉapitroj. La aŭtoro esploras la vivon de unu familio dum la milito kaj tra la okuloj de siaj herooj li prezentas la terurajn militajn okazintaĵojn. La juna pentristo Fredu Flores ekamas la konatan francdevenan baletistinon Celestine, sed kiam Flores forveturas por lerni pentroarton en Romo, Celestine iĝas edzino de doktoro Michel Bru, amiko de Flores. Kiam Fredu Floress revena, li komprenas, ke Celestine jam estas edzino de Bru. Okazas akcidento kaj Celestine mortas. Flores edziĝas al la nevino de doktoro Bru, Miriam.

La milito furiozas kaj la insulo estas senĉese atakata de malamikaj aviadiloj. Dum tiuj ĉi atakoj pereas multaj homoj kaj sur la terura fono de la milito Mallia priskribas siajn heroojn kaj iliajn suferojn. Bedaŭre la aŭtoro ne sukcesis klare kaj detale priskribi la heroojn. Iliaj karakteroj restas iom palaj. La psikologiaj portretoj de la rolantoj estas supraĵaj. La legantoj ne povas profunde enpenetri en la karakterojn. Mallia ne sukcesis transdoni la emociojn, dubojn, esperojn kaj motivojn por la ago de la herooj. Nur Miriam estas iom pli bone priskribita. La aŭtoro montras ŝin kiel kuraĝan virinon, sed ankaŭ tiu ĉi trajto de ŝia karaktero ne estas sufiĉe reliefigita kaj pruvita per variaj momentoj kaj epizodoj el ŝia vivo.

En la romano estas ĉapitroj, kiuj ne rilatas rekte al la temo de la verko kaj ŝajnas iom superfluaj, ekzemple la epizodoj kun la frenezulo kaj la pilgrimo al la sanktejo Ta’Pinu sur la insulo Ghawdex.

Carmel Mallia tamen sukcesis per Ĉielarka estonto sugesti al la legantoj la absurdon de la milito. Milito ne nur pereigas senkulpajn homojn, sed ankaŭ ruinigas domojn, urbojn, homajn animojn. La loĝantoj de Malto kuraĝe defendis sin kaj ili estas la venkintoj en tiu ĉi terura milito.

Carmel Mallia ankaŭ tradukis la ampleksan romanon La malta revo. Laŭ mi la tradukado estis streĉa kaj malfacila laboro. De la antaŭparolo la legantoj ekscias, ke al la Esperanto-traduko kontribuis krom Carmel Mallia ankaŭ la konata esperantistino Marjorie Boulton kaj verŝajne la eldonisto Ulrich Becker.

La malta revo priskribas la malfacilan kaj penan vivon de unu el la plej konataj figuroj — Mikiel Anton Vassalli (1764-1829), kiun oni nomas “la patro de la malta nacio”. Vassalli naskiĝis en vilaĝo kaj devis trairi longan vojon por eduki sin. De nekonata junulo li iĝis lingvisto, studis orientajn lingvojn en la Universitato en Romo kaj verkis vortaron kaj gramatikon de la malta lingvo, eldonis libron kun proverboj.

La verkisto Frans Sammut elektis la membiografian formon por sia romano. La ĉefheroo Vassalli rakontas rekte al la legantoj sian vivon, siajn suferojn kaj travivaĵojn. Per vastaj monologoj kaj meditoj la aŭtoro montras la animon, la karakteron de sia heroo, prezentas liajn kuraĝon, ambicion kaj firman decidon realigi siajn celojn.

Kompare kun la originala romano Ĉielarka estonto la stilo de la tradukita romano estas multe pli bona kaj pli elokventa. La lingvaĵo estas riĉa kaj kolora. Ŝajnas al mi, ke forte senteblas la lingvohelpo de d-rino Boulton.

La celo de La malta revo estas montri al la Esperanto-legantoj la historion de la malta popolo kaj la vivon de unu el la plej elstaraj lingvistoj de Malto. Tamen, kiel mi jam menciis, verkoj, tradukitaj el naciaj lingvoj en Esperanton ne multe helpas al la Esperanta literaturo. Pere de ili la legantoj informiĝas pri diversaj naciaj literaturoj kaj kulturoj, sed pli gravas tio, kion originalan Esperanto donos al la monda kulturo.

Recenzo

Plia aldono al la Esperanta festlibr-aro

Jens Stengaard Larsen

Instrui — Dokumenti — Organizi. Fest-libro por la 80a naskiĝ-tago de Claude Gacond. Editoris Irmi kaj Reinhard Haupenthal. Bad Bellingen: Edition Iltis, 2011. 392p. 21cm. ISBN 9783932807930. Prezo: € 39,60

Okaze de la 80-jariĝo de Claude Gacond en aŭgusto 2011 aperis ĉi tiu artikolaro, redaktita de Irmi kaj Reinhard Haupenthal. La libron uverturas franclingva salutparolo de la ĉefbibliotekisto de La Chaux-de-Fonds, hejmloko de CDELI (Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia), kio donas impreson pri la signifo kiun havis Gacond por la respektindigo de Esperanto en Svislando. Ĝin sekvas biografieto pri Gacond fare de Stefano Keller. La ceteraj artikoloj (krom unu) estas ordigitaj laŭ la familia nomo de la verkintoj. Fine troviĝas bibliografio pri Gacond kaj notoj pri la kunlaborantoj, sed bedaŭrinde neniu nomindekso.

Kiel atendeble, pluraj el la artikoloj temas pri elstaraj svisaj esperantistoj: Tomasz Chmielik skribas pri la ĵurnalista agado de Edmond Privat por la sendependiĝo de Pollando, Didi Weidmann skizas la vivon de Artur Baur, dum Nancy Fontannaz rakontas pri CDELI kaj Marie-Louise Münger pri la radioprelegoj de Gacond (kiuj siavice grandparte temis pri la pensoj de Privat). Biografieton de la barata pioniro L. Sinha liveras Probal Dasgupta.

Ĉiuj artikoloj de la kolekto estas plenaj de interesaj informoj, sed tiu de Münger estas tre konfuza: svarmas nocioj kiel mondialismo, federalismo, mondanismo, mondorganizo, monda federacio, monda estraro kaj monda registaro, sed ili ne estas difinitaj, kaj oni ne scias ĉu temas pri unu sama aŭ pluraj aferoj. Simile la organizaĵo UN estas nomita jen Unuiĝintaj Nacioj, jen Unuiĝinta Naciaro; almenaŭ tie la redaktoro povus trakti la duan kiel mistajpon! Aliflanke Münger ne hezitas korekti en piednotoj, ne ĉiam tute necese, la lingvaĵon en la citaĵoj de Gacond — kiuj siavice tute ne bezonus esti tiel multaj.

Koncerne dokumentadon, Detlev Blanke skribas pri la revuo Planlingvistiko, Reinhard Haupenthal pri la sorto de la biblioteko de la inventinto de Volapuko, kaj Ana María Molera pri la biblioteka agado de Ramón Molera. Josip Pleadin analizas la historion de la grava jugoslavia Esperanto-revuo La Suda Stelo. Annakris Szimkat tradukis kaj modele prinotis artikolon de Adolf Schmidt el 1931 pri la unuaj libroj en Esperanto, kaj Reinhard Haupenthal tradukis artikolon de Jean-François Fayet pri la rilato de Komintern al Esperanto. Ekstervice en la fino, Irmi Haupenthal prezentas nove retrovitan leteron, en kiu L. de Beaufront petas konsilon de Charles Laissant pri Nobel-premiigo de Zamenhof.

Oni povas demandi sin ĉu la negravaj malamikoj de Esperanto vere meritas tiom da atento kiom Gacond donis al ili, sed li ĉiurilate estas pacifisto kaj volas amikigi homojn. Li rifuzis servi en la svisa armeo, kaj estas li kiu provis kunlaborigi Ivo Lapenna kaj UEA en la preparoj por la jubilea jaro 1987. Tial ne estas surprize trovi artikolon de Tazio Carlevaro pri la Ido-poeto Andreas Juste, ĝisfundan esploron de Gonçalo Neves pri la volapukaj scioj de Zamenhof (ĝi devas esti la lasta vorto pri tiu demando) kaj prezenton de du francaj fanatike kontraŭplanlingvaj lingvistoj fare de Sébastien Moret.

Koncerne instruadon, Mónika Molnár rakontas pri la Freinet-pedagogo Marcel Erbetta, Renato Corsetti pri la Cseh-metodo, kaj Katalin Kováts pri la Cseh-instruisto Tiberio Morariu. Ilona Koutny skribas pri la verboj ĝenerale kaj Herbert Mayer pri la disvastiĝo de senpera verbigo anstataŭ la uzo de “esti”. Al mi ege plaĉas la maniero kiel Mayer prezentas la rilaton inter socia kaj lingva evoluo. Eĉ pli engaĝa estas la artikolo de Kováts, sed en ĝi mankas prezento de la rilato inter la evoluo de la Esperanto-komunumo kaj tiu de la ĝenerala socio. En Svedio, kie la rumana Morariu ekloĝis, “reaktivigo de la ‘kursmaŝino’ ne plu eblis post la milito”. Nu, kial? Kaj kial eblis aktivigi ĝin tiel sukcese en la 1930-aj jaroj, ĝuste en la jardeko kiam Esperanto spertis ĉiam pli gravajn malfacilaĵojn en aliaj partoj de Eŭropo? Jen demandoj, pri kiuj oni ŝatus vidi eĉ plej svagan provon de respondo.

Corsetti pravas skribante ke la aŭdlingva metodo de lingvoinstruado malaperis kun la kondutisma psikologia paradigmo apoganta ĝin, sed ŝajne li ne vidas ke li mem argumentas prakondutisme, kiam li atribuas la pli grandan lingvolernan kapablon de infanoj al tio ke ili havas pli da tempo ol la plenkreskuloj. La vera diferenco estas la natura, nekonscia lingvo-alproprigo en la jaroj kiam la cerbo aparte taŭgas por tiu tasko, kontraste al la konscia kaj pena lernado poste, des pli pena ju pli malfrue oni unuafoje provas ekkoni novan lingvon tiumaniere. Ĝuste tial la elementoj de Esperanto estas aranĝitaj tiel ke la lingvo estas konscie akirebla — ne ĝustadire “facile”, sed laŭeble malplej malfacile, precipe en la komenco. Post la komenco pli gravas ke la lingvo estu nature uzebla, kaj ankaŭ tiun postulon Esperanto plenumas.

Kiam oni duafoje konscie lernas novan lingvon, oni ofte transportas pli multe el la unua lernita fremda lingvo ol el la gepatra. Lerninte la abundon da anglaj verboformoj, ĉiu facile distingas -ata kaj -ita, tiel ke tiu kverelo havas neniun sencon por esperantistoj jam spertaj en la angla kiel dua lingvo. Koutny rekomendas ne klarigi tuj al la lernantoj la ata/ita-problemon, sed pli bone verŝajne estus ekzerci ilin traduki pasiv-voĉajn frazojn per la aktiva voĉo dum kelkaj lecionoj, antaŭ ol entute enkonduki pasivon.

Alia beno kiun Esperanto eble havas el la disvastiĝo de la angla, estas ties ĝenerala “mallongeco”, kiu instigis la junajn esperantistojn uzi senperan verbigon ne nur en poezia sed ankaŭ en la ĉiutaga lingvaĵo. Mayer kaj Koutny eĉ aprobe rilatas al verbigo de la participoj (“malfermitas” kaj simile), kion mi vidas kiel ekscesan, sed ne sukcesan imitadon de la angla verba formabundo. Kompare al la angla (kaj kelkaj parencaj lingvoj), en Esperanto oni multe pli ofte subkomprenas la precizan tempon esprimas ĝin per adverbo. Do, Esperanto-instruisto ne hezitu uzi ĉiujn nacilingvajn sciojn de siaj lernantoj, sed oni atentu ke fremdlingvaj scioj same kiel la gepatralingvaj kutimoj ankaŭ povas esti fonto de eraroj. Tio precipe veras ĉe la verboj, kiujn Koutny prave nomas centro de la frazo.

Gazetara Komuniko

Kep Enderby forpasis

Universala Esperanto-Asocio funebras sian eksan prezidanton Kep Enderby, kiu forpasis la 8-an de januaro 2015 en la aĝo de 88 jaroj. Li naskiĝis la 25-an de junio 1926.

Kep (Keppel) Enderby estis edukita en la Altlernejo de Dubbo kaj en 1944 li aliĝis al la flugarmeo. Li studis juron en la universitatoj de Sidnejo kaj Londono. Ekde 1950 li laboris kiel juristo kaj instruis. Ekde 1962 li estis universitata preleganto. En 1970 li estis elektita al la Aŭstralia Parlamento. De 1972 ĝis 1975 li estis ministro, unue pri aŭstralia produktado kaj poste pri justico. Post tio li denove laboris kiel juristo kaj ricevis la titolon Advokato de la Reĝino. De 1982 ĝis sia emeritiĝo en 1992 Enderby estis juĝisto ĉe la Supera Kortumo de Nova Sud-Kimrio. La iama amatora golf-ĉampiono havis diversajn gravajn funkciojn en tutaŭstraliaj kaj regionaj juraj institucioj. Ekde 2003 li prezidis la regionan societon pri libervola eŭtanazio.

Kep Enderby lernis Esperanton en 1987. De 1992 ĝis 1997 li estis prezidanto de Aŭstralia Esperanto-Asocio. Kiel prezidanto de la Loka Kongresa Komitato li gvidis la organizadon de la 82-a UK en Adelajdo (1997). Dum kvar oficperiodoj, de 1992 ĝis 2004, li estis membro de la Komitato de UEA. En 1998 Enderby estis elektita kiel prezidanto de UEA, funkcio, kiun li plenumis ĝis 2001. Prezidanto de Esperanta Jura Asocio li estis de 1996 ĝis 2002. En la voĉdonado de la revuo La Ondo de Esperanto li estis proklamita la Esperantisto de la Jaro 1999. En 2004 li estis elektita kiel membro de la Honora Patrona Komitato de UEA.

Kiel prezidanto de UEA Kep Enderby elstarigis en siaj paroladoj kaj artikoloj la gravecon de la laboro por la homaj rajtoj. Li pledis ankaŭ por pli proksima kunlaboro inter UEA kaj aliaj Esperanto-organizaĵoj, aparte Sennacieca Asocio Tutmonda, kies fervora membro li estis.

[FORIGITA!: bildo]

Kep Enderby kun Humphrey Tonkin ĉe la akcepto de Societo Zamenhof en la Tel-Aviva UK en 2000.

Informado: Vikipedio

Ankaŭ UEA kunlaboru!

Stefan MacGill (konsultinte kun Michal Matúšov)

Jen vikipledo — alvoko unuavice al la Landaj kaj Fakaj Asocioj de UEA, sed plie al ajnaj aktivemuloj. Esperantistoj frue rekonis la gravecon kaj valoron de Vikipedio. La komuna reta enciklopedio ebligas la enplekton de milionoj da homoj en terenon kiu antaŭe estis rezervita por fakuloj. Do ĝi demokratiigas la mastrumadon de informado. Por esperantistoj ĝi kontribuas al nia celo pri la politiko de ĉeesto kaj videblo. Aliro estas preskaŭ senkosta (krom en tempo!) kaj ĝi ne nur provizas la komunumanojn per valora informfonto; ĝi ankaŭ komunikas al la vasta mondo, ke nia lingvo ne mortis kaj estas aktive uzata en modernaj kuntekstoj. Ĉiufoje, kiam videblas “Esperanto” en la lingvolisto ĉe artikolo, tio fortigas la koncepton, ke nia lingvo rajtas sian lokon kiel uzata, uzebla kaj uzinda lingvo, kaj ke ĝi ne estas fenomeno kiun oni povas duaklasigi per eksdataj epitetoj kiel “artefarita”.

Iom da avertoj: ni ne uzu Vikipedion kiel nian senpagan reklamtabulon! Ĝi prezentas enhavon kun enciklopediaj trajtoj; viaj tekstoj devas esti formulitaj laŭ tiu skemo — legu multajn artikolojn por kompreni la stilon. Se vi publikigas evidentajn reklamojn kaj alvokojn, tre eble ili estos forigitaj. La fakto, ke artikolo havas version en Esperanto, jam estas brila reklamo. Aliflanke, niaj instancoj kaj eventoj havas prezentindan karakteron, ni ne hontu pri niaj propraj atingoj, sed restu ĉe la faktoj kaj ne fanfaronu! Bona artikolo enhavas ligilojn al rilataj artikoloj kaj bibliografion por subteni viajn eventualajn asertojn. Se tiuj mankas, via artikolo riskas ricevi avertotekston.

Do, kial UEA proponas miksiĝi en la mastrumadon? Ja bone funkcias la nunaj agantoj kaj teamo, kaj eĉ, pere de EliSo (Esperanto kaj Libera Scio), atingis rekonon kiel uzanto-grupo en la kadro de la internacia vikimedia organizo. Ni neniel volas konkurenci kun tiu teamo, male la celo estas apogi ilin pere de trovo de novaj fortoj. Nia propono neniel celas trudi centrisman regadon, la tuta koncepto de Vikipedio estas volontula kunlaboro de libere agantaj verkantoj. Ĝi celas nur fortigi nian prezentaron kaj enplekti en la strebadon pli tradiciajn partojn de nia movado, nome la Landajn kaj Fakajn Asociojn (LA kaj FA). La sekcioj de TEJO jam kunlaboras.

Eblaj taskoj por ĉiuj kunlaborantoj
  1. Serĉi mankojn en la E-versio kaj trovi tradukantoj aŭ verkantojn por liveri kaj/aŭ mem vidigi la bezonatajn materialojn;
  2. Arigi kaj vidigi tekstojn de fakuloj/kompetentuloj kiuj mem ne scias (kaj ne pretas ekscii) uzi Vikipedion;
  3. Partopreni trejnkurson de la vikipedia teamo pri la uzado de Vikipedio, okaze de bezono aŭ deziro;
  4. Okazigi trejnkursojn pri la uzo de Vikipedio por novaj kunlaboremuloj aŭ inviti membrojn de la internacia Vikipedia teamo por prizorgi tion;
  5. Konigi la ampleksan disponeblan enhavon de Vikipedio kaj emfazi ĝian valoron kiel etkosta prezentilo de Esperanto kiel vivanta kaj aktuala lingvo.
Taskoj por Landa Kunordiganto en la lokalingva Vikipedio
  1. Certigi, ke la LA, enlandaj filioj de FA, E-Centroj, regionaj societoj kaj pli signifaj kluboj havu bonajn kaj interligitajn vikipediajn prezentojn, konvenajn por scivolema ekstermovada publiko; Certigi, ke ekzistu inda kaj aktuala prezento de Esperanto en la koncerna nacia lingvo, kun ligo al similaj tekstoj en Esperanto kaj aliaj konvenaj lingvoj. Pri tio jam laboras TEJO kun EliSo, sed pliaj streboj povus utili.
  2. Certigi, ke la historio movada kaj literatura estas inde prezentataj, kun referenco al regionaj kaj translimaj potencialoj por kultura/literatura riĉigo (en Esperanto kaj en aliaj lingvoj).
Taskoj por Landa Kunordiganto en la Esperanta Vikipedio
  1. Certigi, ke Vikipedio havu prezenton de ĉiu urbo, vilaĝo, provinco, kie troviĝas esperantistoj. Simile indas prilabori artikolojn pri lando, regiono, distrikto kaj urbo en la Esperanta Vikivojaĝo;
  2. Certigi, ke la plej signifaj temoj (geografio, historio...) havu prezenton en Esperanto;
  3. Certigi, ke signifaj eventoj de la E-komunumo aperu en la Vikipedia kalendaro.

Ofte sufiĉas traduki aŭ resumtraduki ekzistantan nacilingvan artikolon. Kiam konvene, oni tamen aldonu E-rilatajn informojn. Esperantistoj foje posedas sciojn, kiuj ne aperas en alilingvaj tekstoj — indas aldoni ilin.

Taskoj por Faka Kunordiganto en la Esperanta Vikipedio
  1. Esplori la fakajn artikolojn en regataj naciaj lingvoj kaj konstati mankojn en la E-lingva artikolaro.
  2. Mobilizi konvenajn verkantojn/tradukantojn por ŝtopi tiujn mankojn, sed ja kunlabore kun la ekzistanta vikipedia aktivularo.
  3. Zorgi ke la propra FA havas indan kaj aktualan prezenton en Esperanto kaj aliaj lingvoj.
Taskoj por ĉiuj

Starigi meĥanismojn por regule kontroli la aktualecon kaj kompletecon de siafakaj artikoloj kaj konsulti aŭ interveni laŭbezone.

Kadre de nia enketado ĉe LA (kaj poste ĉe FA) pri 2014 ni intencas peti asociojn raporti la staton de Vikipedio en sia teritorio kaj, kiam utile, nomumi kunordiganton por apogi la internacian teamon.

Esperanto: Kultura heredaĵo

Esperanto kiel heredaĵo estas internacia konkero

Roman Dobrzyński

La pola ministrino de Kulturo kaj Nacia Heredaĵo, prof. Małgorzata Omilanowska, decidis la 31-an de oktobro 2014 pri enskribo de la lingvo Esperanto kiel portilo de la Esperanta Kulturo en la Pollandan Liston de Nemateria Kultura Heredaĵo.

Kiel ĉiuj sukcesoj ankaŭ tiu ĉi havas multajn patrojn, sed mi menciu almenaŭ la iniciatinton, nome K. Krzyżak. Li ekhavis la ideon pri Esperanto kiel heredaĵo, lanĉis kolektadon de apogsubskriboj de individuoj kaj institucioj sub la propono, kompilita laŭ enketilo akirebla ĉe la Nacia Instituto de Heredaĵo, kiu estas aŭtonoma fako de la Ministerio pri Kulturo. Al tiu ĉi adresato sendis la proponon la pola grupo Esperanto-Demokratio-Eŭropo (ADE). Iom pli frue (2012) fondiĝis Parlamenta Grupo Apoganta Esperanton, gvidata de la senatano Edmund Wittbrodt, eksministro pri edukado.

Rezulte de diskutoj, konsultoj kaj ekspertizoj, kiujn partoprenis aro da personoj, multe modifiĝis la komence formulita propono kun la celo kongruigi ĝin kun la nocio “nemateria kulturheredaĵo”. Ĝia lasta versio nombris 37 paĝojn. Definitiva decido apartenis al la ministrino de kulturo, kiu aprobis resuman tekston de la enskribo sub jena titolo: La lingvo Esperanto kiel portilo de la Esperanta kulturo.

Portilo de la Esperanta kulturo

“Esperanto estas lingvo internacia, kreita de Ludoviko Zamenhof (1859-1917), naskiĝinta en Bjalistoko. Li publikigis en 1887 lernolibron, entenantan la principojn de tiu ĉi lingvo, kaj subskribis ĝin per la pseŭdonimo ‘Dr. Esperanto’; la vorto Esperanto akceptiĝis kiel nomo de la lingvo mem. Tiu ĉi artefarita lingvo sufiĉe rapide akiris sian propran vivon kaj iĝis la bazo de kreskantaj grupoj de ĝiaj uzantoj. Dum preskaŭ cent tridek jaroj surbaze de Esperanto la esperantista komunumo formis karakterizan vivkoncepton, inspiritan de la ideoj de Zamenhof, kaj ankaŭ kutimojn, tradicion, literaturon, simbolojn kaj eĉ siaspecan mitologion. Fondiĝis kaj plu funkcias multaj organizaĵoj kaj asocioj, faciligantaj la subtenadon de kontaktoj kaj kunlaboron en agado ligita kun instruado kaj disvastigo de Esperanto kaj de ideoj ĝin akompanantaj. Inter la esperantistoj formiĝis forta identecosento kaj grupligiteco super la konscio pri nacieca aŭ etna aparteno. La fakto senti sin esperantisto implicas la agnoskon de difinitaj valoroj kaj mondkonceptoj.

Al la Esperanta tradicio apartenas Universalaj Kongresoj de Esperanto, ĉiujare okazantaj en alia lando, aŭ Artaj Konfrontoj (ARKONES), kies loko estas ĉiam Poznano. La saman tradicion konsistigas ankaŭ la memoro pri la kreinto de tiu ĉi lingvo, pri malnovaj Esperanto-medioj kaj ilia kontribuo al la Esperanta kulturo. Dum renkontiĝo de esperantistoj oni praktikas la kantadon de la himno, festparoladojn, rememorigajn rakontojn kaj primediajn anekdotojn. Ankaŭ la funebraj ceremonioj de esperantistoj okazas laŭ karakteriza maniero kun adiaŭo en Esperanto kaj ĉeesto de la Esperanta flago. Kiel festojn oni povas konsideri eventojn dediĉitajn al Ludoviko Zamenhof − la naskiĝan kaj mort-revenojn, respektive ĉiun 15-an de decembro kaj 14-an de aprilo.

En la lingvo Esperanto formiĝis propra frazeologio, idiomaĵoj, onidiroj, kiuj portas en si mem Esperantajn kulturvalorojn kaj specifaĵojn de tiu ĉi medio, kiel ekzemple la vorton “samideano”. Ekzistas riĉa literaturo, kreita en tiu ĉi lingvo. La Esperanta mitologio entenas antaŭ ĉio stereotipajn imagojn pri la rolo kaj ebloj de Esperanto, troigan emfazadon de la facileco de la lingvo kaj kredon pri la “fina venko” t.e. universala enkonduko de Esperanto en interhomajn rilatojn.

La E-kulturo ampleksas ankaŭ komunumajn morojn kaj simbolojn kreantajn kaj subtenantajn la esperantistan identecon. La Esperanto-simbolo estas antaŭ ĉio blazono (la kvinpinta verda stelo), himno (La Espero), flago kaj la verda koloro de espero. La alia simbolo reprezentas la konturojn de la mondo (etendo de la lingvo en la mondo), manpremon (amikeco), la Babelturon (malebleco de interkompreno) kaj arbon, kiu simbolas kreskadon. Tiuj simboloj estas aplikataj al objektoj de ĉiutaga uzo kaj memoraĵoj.

La definitivan vortumon de la propono pri enskribo de “La lingvo Esperanto kiel portilo de la Esperanta kulturo” en la “Landan liston de la nemateria kulturheredaĵo” antaŭis socia konsultado, kiu fruktis per apogo al tiu ĉi iniciato flanke de esperantistoj mem kaj fare de simpatiantoj de Esperanto.”

Kia heredaĵo?

En la supre citita teksto mankas kelkaj elementoj de la tipa Esperanto-propagando, dum estas troveblaj konstatoj, kiujn eble ne aprobos parto de la esperantistoj. Tamen oni konsideru, ke la citaĵo reliefigas tiujn aspektojn de nia afero, kiuj kongruas kun la difino de nemateria kultura heredaĵo laŭ la Konvencio de Unesko, akceptita de ĝia Ĝenerala Konferenco en 2003. Esence temas pri socia fenomeno, kiu entenas kulturvalorojn, heredeblajn trans generacioj fare de komunumo, posedanta sian identecon. Pollando ratifis la Konvencion en 2011. Komenciĝis inventarado de la koncernaj objektoj, por enskribi ilin en la pollandan Liston de Nemateriaj Kulturaj Heredaĵoj. La liston fakte oni publikigis en 2014. Esperanto okupis sur ĝi la sesan lokon. Laŭdinda afero!

Mi ripetu, ke sur la Listo ne estas Esperanto mem, sed “Esperanto kiel portilo de la Esperanta kulturo”. Tiun ĉi formulon, laŭ mia opinio, oni bone pripensis. Unue ĝi ampleksas kriteriojn de Unesko pri nemateria kulturheredaĵo. Due Esperanto montriĝas agnoskita kiel “kultura lingvo” fare de la ŝtata instanco. Kiom foje oni aŭdis, ke nia lingvo ne havas estontecon, ĉar mankas al ĝi kultura bazo! Trie oni oficiale rekonas la ekziston de la “Esperanta kulturo”. Tio memkompreneble implicas ĝian internaciecon. Do montriĝas tute mistrafaj la voĉoj (ja tre malmultaj), kiuj aludas la “polan uzurpadon de Esperanto”. Tiu ĉi decido de ministeria rango estas precedenco, kiu kuraĝigu la esperantistojn de ĉiuj landoj fari samajn proponojn, ne nepre kun la sama argumentaro, por instigi sian registaron sekvi la polan ekzemplon. Jen la vojo por levi Esperanton sur la liston de Unesko.

Revuo Esperanto 2015 3

Trevor Steele, stila majstro de la Esperanta romano: La ĉi-numera rubriko Dek Demandoj preskaŭ ekskluzive traktis pri nur unu temo: literaturo kaj la verkaro de unu el niaj plej produktivaj verkistoj. En la Literatura Babilejo ĉe Facebook István Ertl parolis pri “kanguruaj saltoj en nia beletro”

Aŭstralio: Pli kaj pli aŭstraliaj kongresoj altiras azianojn kaj Esperanto-TV kaptis la atenton de anglalingvaj filmistoj

50-a BKE: Fabiano Henrique prezentas en ĝeneralaj trajtoj la ĵus okazintan 50-an Brazilan Kongreson de Esperanto. Al la demanda temo “Ĉu ni sukcesis?” oni respondis jese: la brazila movado havas memstaran E-kulturon, kun vigla libroeldonado, gazetoj, literaturo kaj muziko, inter aliaj faktoroj.

Malferme

Tutmovada rezolucio por la 100-a UK

Stefano Keller

Universalaj Kongresoj estas la ĉefaj ĉiujaraj eventoj de nia movado, la plej grandaj kunvenoj de E-parolantoj laŭ buntecoj devenlanda, etna, kultura kaj gepatralingva. Ili estas niaj plej signife kaj plej aktive diskonigataj eventoj ekster la tutmonda komunumo de esperantistoj.

Unu el la kernaj elementoj en ĉiu UK estas la kongresa temo (en Lillo: “Lingvoj, artoj kaj valoroj en dialogo inter kulturoj”), pri kiu okazas debato ĝenerale dum kvar kunvenoj ene de la kongresa semajno. Tiujn ĉeestas kongresanoj, la plej interesataj pri tiu kongresero, kiuj konscias pri la graveco de la bezono redakti tian rezoluci-tekston, kiu plej fidele kaj efike prezentas la klopodojn kaj sugestojn de la movado pri la temo traktita. Ili strebas al rezulto kun enhavo laŭeble plej aktuala kaj taŭga por diskonigo ekstermovada kaj enmovada. Ni bezonas produkti rezolucion, kiu estu atento-altira, signifa ankaŭ ekstermovade, estu alvoko kaj samtempe kunlaborpropono pri io komune farenda, cele al estonto daŭripova.

Nia rezolucio estos konsiderata ekstermovade kiel la mesaĝo de esperantistoj, de UEA, de la movado tutmonda reprezentitaj en tiu kongreso. Ĉu eblas krei tian rezolucion ene de kvar (po 1- kaj-duonhoraj) debat-kunvenoj? Ĉu la tiel rezultonta teksto estos vere la mesaĝo de la esperantistaro, de movadanoj, homoj el plej diversaj originoj ĉirkaŭ la terglobo? Ĉu entute ni rajtos diri ke ĝi estas la mesaĝo almenaŭ de la tuta kongresanaro? Tre verŝajne la respondo estas nea!

Dum la kongresa semajno estas ĝenerale riĉa programpropono,kun multe da klerigaj, kulturaj aŭ distraj kunvenoj kaj ĉiuj klopodas kapti la okazon por partopreni plej multe da. Nu, tio malfaciligas plenan partoprenon en ĉiuj kunvenoj de la serio pri la kongresa temo. Ni analizu el tiu vidpunkto la pasintjaran UKon, okazintan en Bonaero: kvar kunvenoj dum la kongreso estis dediĉitaj al la temo, kun daŭroj inter 75- kaj 90-minutaj kaj samtempe en aliaj salonoj inter tri ĝis sep eventoj, eble pli interesaj aŭ pli gravaj el la diversaj vidpunktoj.

Tiel okazis ankaŭ en aliaj Universalaj Kongresoj. Do multe da interesatoj rezignas pri partopreno en la debato pri la kongresa temo, por ne maltrafi alian, en unika okazo. Aliaj kongresanoj eble simple kontentiĝas aŭskulti la kongresfinan laŭtlegon de la rezolucio, sen partopreni en ĝia pretigo. Tre verŝajne estas malmultaj, kiuj regule kaj komplete ĉeestas ĉiun kunveneblon pri la kongresa temo. Eble iuj eniras la koncernan salonon eĉ nur por momento, pro scivolemo, en sia libera minuto.

Kiam ni parolas pri la rezolucio de nia kongreso al fakuloj ekster nia movado (kiuj kutimas partopreni en kongresoj internaciaj, sciencaj aŭ aliaj), tiam ili pensas pri rezulto de intensiva laboro de la tuta kongresanaro dum plurtaga debato pri malneto, pretigita kunlabore de iuj pli larĝaj forumoj antaŭkongresaj — kiel tio okazas ekzemple ankaŭ en kunvenoj de UN kaj de Ne-Registaraj Organizaĵoj pri diversaj temoj.

Sed niaj rezolucioj pretiĝis ĝis nun laŭ la pli supre priskribita maniero kaj etoso. Fine de la kongresaj kunsidoj, la definitiva teksto estis grandparte ellaborita kaj definitivigita fare de la kongrestema reĝisoro kaj ties dutri kunlaborantoj.

Rezolucio — kiel, fare de kiuj?

Ni ekagu alimaniere, ebligante laŭ la nun sugestata agadmaniero iuspecan partoprenon en la kongreso, en ĝiaj laboroj, ankaŭ al tiuj, kiuj ne povos fizike ĉeesti en Lille. Ĉiuj povas kontribui al tiu grava laboro, sin esprimi en la pretigo de malneto de la kongresa rezolucio. Kongresontoj, membroj de lokaj grupoj (eĉ tiuj, kiuj ne iros al la kongreso) estas la baza agadteamo pri la kongresa temo. Ĝis junio, en pluraj kunvenoj, la kongresa temo povus esti en la laborprogramo de la lokaj grupoj. Landaj asocioj povus organizi specialajn seminariojn, studo-tagojn. La rezultoj de la diskutoj estu komunikitaj al la kongreso laŭ tiu vojo, kiu verŝajne estas la plej efika kanalo de la informfluo: loka grupo > landa asocio > KT2015-gvidteamo > KT-reĝisoro > UK, Lille. Kreiĝas ankaŭ reta laborgrupo, okazos aktivado en Facebook kaj tra retlistoj.

Rete aperos detalaj informoj, sugestoj pri labormaniero kaj diversaj partoprenebloj, kiujn retuzantoj transdonu al lokaj aktivuloj ne uzantaj la reton. La projekto bezonas tradukontojn de la fina versio de la kongresa rezolucio, kiu devos tiam esti vaste diskonigata. Sinproponoj de kunlaboremuloj jam nun bonvenas!

Ĉiu kunlaboremulo, kunpretigunto de la kongresa rezolucio atenteme serĉu, petu la informojn, kiuj estos distingitaj per la simbolbildo de la agado (ĉi-sube), kaj/aŭ per la mallongigo KT2015 (Kongresa Temo 2015). Vizitadu la UEA-vikion por trovi aktualajn informojn pri nia granda movada kunlaboro: http://www.uea.org/vikio/index.php/Kongresa﹍temo﹍2015.

Ek al la laboro: studado, pritraktado, redaktado! Eĉ nur eroj al partoj de la kongresa temo estos bonvenaj! Ni ĉiuj kune havigu al la reĝisoro bone pretigitan materialon, ideo-riĉan malneton, por ke la mesaĝo vere estu “nia”, tiu de la esperantistaro.

[FORIGITA!: bildo]

Stefano Keller estas estrarano de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Bildo kreita de Peter Oliver

Ĉi-numere

Trevor Steele estas unu el niaj bonaj romanistoj, vera majstro. En Aŭstralio ŝajne forta filmindustrio faras siajn unuajn paŝojn. Se ĝiaj filmoj atingos la nivelon de la romanoj de Trevor, tiu grandega lando kiu nun altiras la atenton de najbaraj azianoj povos fariĝi granda centro de Esperanta kulturo. Bonaj romanoj kun la respektivaj legantoj, forta filmindustrio kaj viglaj E-centroj faros el Oceanio tute malstagnantan regionon.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Paul Gubbins kreis la titolon sur la kovrilo — Stila majstro de la Esperanta romano — kaj ĝi sinteze prezentas tiun elstaregan aŭstralian E-verkiston, Trevor Steele, kiu parolis al Esperanto pri siaj verkaro kaj sperto kiel Ĝenerala Direktoro de UEA.

Aŭstralio kaj Oceanio: Malgraŭ la problemoj de la lastaj tempoj, la granda potencialo de Oceanio por Esperanto, kie Aŭstralio pintas, ne perdiĝis. Multon oni povas atendi de la tiuregiona esperantistaro.

Kongreso | BKE: Brazila Esperanto-Ligo okazigis sian 50-an kongreson kaj ekpaŝas por unuafoje kongresi en Amazonio

Unua Alineo

Multaj laboras, multaj mankas

La jarkomenca rekontakto kun la aktivularo de la Jaro Montevideo 60 alportis rezultojn, same kiel nova mesaĝo dissendita al dekoj da asociaj, grupaj kaj klubaj adresoj. Ne de ĉie venis reagoj, sed en multaj medioj oni planas relevi la temon Jaro M60 en la agadplano por 2015.

Rezulte de iom longa klopodado ni havas respondeculojn aŭ kontaktopersonojn pri la Jaro en Albanio, Argentino, Aŭstrio, Britio, Demokrata Respubliko Kongo, Eburbordo, Hungario, Italio, Israelo, Japanio, Koreio, Malio, Mongolio, Senegalo, Svislando, Taĝikio, Togolando, Vjetnamio. Krome kontaktoj estis faritaj kun Eurokka, IFEF, IKUE, ILEI, UMEA kaj kun individuaj aktivuloj. Espereble ankaŭ el aliaj lokoj kaj asocioj venos informoj pri rezultoj de la komuna festado kaj laboro omaĝe al la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto. Mankas multe da tradicie fortaj landaj asocioj en tiu komuna aktivado ĉirkaŭ la Jaro M60, kies apogeon ni festos multnombre dum la 100-a UK en Lillo. Jen plenmano da informoj el la rilataj jarkomencaj raportoj:

Demokrata Respubliko Kongo

Jam en julio 2014 estis deklarita la kunlaboro inter Demokrata Kongolanda E-Asocio kaj la nacia Unesko-komisiono. Dum la vizito de la Ĝenerala Direktoro de Unesko en ĉi tiu lando meze de decembro 2014 reprezentantoj de la E-asocio troviĝis inter la invititaj delegacioj. Ili transdonis al Irina Bokova la porokazan mesaĝon de la prezidanto de UEA, en kiu Mark Fettes okaze de la 60-jariĝo de la rezolucio i.a. prezentis la signifon de la kunlaboro inter la Esperanto-movado kaj Unesko reliefigante, ke “Esperanto estas ne nur teknika rimedo de komunikado, sed kultura kaj eduka projekto, celanta daŭripovan kaj justan mondan socion.”

Irano

Keyhan Sayadpour, la prezidanto de Irana E-Asocio prelegis persalingve pri la unua Unesko-rezolucio favore al Esperanto al esperantista kaj neesperantita publiko okaze de la Zamenhof-festo la 18-an de decembro 2014. La prelego estis ripetita en januaro kadre de la monataj prelegoj de la Asocio. La artikolo pri la temo estas aperonta en la asocia revuo. En la planoj estas informa seminario pri la UK en Lillo, preparonta al ĝi iranajn partoprenontojn.

Ĉinio

La eksa vicprezidanto de Gansu-a (kaj Lanzhou-a) E-Asocio kaj konsilano de Ĉina E-Ligo, ZHANG Fude verkis kadre de la Jaro M60 kelkajn artikolojn en la gazetaro de la urbo Lanzhou kaj la provinco Gansu pri lingvaj rajtoj, pri Esperanto, ĝiaj idealo kaj utileco — inkluzive de la propraj spertoj. Liaj du aliaj artikoloj i.a. pri “Ĝemelaj rilatoj inter LEA, Lanzhou-a E-Asocio kaj tri alilandaj E-societoj” estis enmetitaj en la kulturhistorian kolekton de la urbo, kiu ĵus aperis. En novembro 2014 okaze de la vizito de la nepala esperantisto Poshraj Subedi ok membroj de Gansu-E-Asocio vizitis la provincan turisman asocion por diskuti pri la utiligo de Esperanto en turismo kaj pri kunlaboraj aferoj inter E-societoj kaj turismaj servoj. ZHANG Fude intense preparas sep samurbajn esperantistojn aliĝintajn al la 100-a Universala Kongreso en Lillo.

Malto

Carmel Mallia direktis al diversaj maltaj gazetoj artikolon pri la 60-a datreveno de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto. In-Nazzjon aperigis ĝin en la januara numero 2015 aldonante la fotojn de la aŭtoro kaj la kovrilon de unu el liaj lernolibroj. La societo decidis propagandi la 100-an Universalan Kongreson per disdonado de UK-skribiloj.

Svislando

Svisa Esperanto-Societo kadre de la planita agado por la Jaro M60 aperigos en aprilo 2015 la unuan paperan eldonon de la nova revuo Svisa Espero. Laŭ informoj de Dietrich M. Weidmann temos pri periodaĵo aperonta du fojojn jare en 4 koloroj, kun 64 paĝoj, en la formato A4, kun eldonkvanto de 5 000 ekzempleroj. Ĝi enhavos artikolojn en Esperanto, la germana, la franca, la itala kaj foje en aliaj lingvoj. La temoj de la revuo estos daŭripoveco, lingvopolitiko, lingvoplanado, daŭripova turismo, prezentado de Svislando, novaj daŭripovaj teknikoj, daŭripovaj energipolitiko kaj tekniko kaj similaj temoj. Informoj pri la revuo troveblas en la nova retejo de la societo ĉe http://esperanto.ch/svisaespero. Daŭras la preparoj al la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto planita por la tagoj ekde la 13-a ĝis la 16-a de majo 2015 en Svislando.

La daŭre kreskanta nombro da aliĝantoj kaj bona laboro de la LKK atestas, ke la 100-a UK estos granda kulmino de la Jaro, sed vi kaj via asocio ne povas manki en la laŭjara laborado.

Barbara Pietrzak

Dek Demandoj: Trevor Steele

“...estas eta miraklo, ke Esperanto entute havas prezentindan literaturon.”

Fabrício Valle, Carlo Minnaja

Aŭstraliano de la tria generacio (duone angla, duone irlanda), Trevor Steele esperantistiĝis en 1970 kaj en la sama jaro li definitive fariĝis konvinkita esperantisto, post sia partopreno en la tiujara UK en Vieno. Laŭ memdeklaro, la plej kontentiga periodo de lia kariero estas la jaroj en Litovio (1998 ĝis 2001, kun interrompoj), kie li instruis Esperanton al grandaj klasoj da komencantoj. Ĉi-sube li parolas pri sia literatura laboro — kiel unu el niaj plej elstaraj verkistoj — kaj iomete pri siaj spertoj kiel Ĝenerala Direktoro de de UEA.

1 FV: Fama neesperantista literatura revuo, entute skeptika pri la fenomeno Esperanto, petas vin montri, ke, jes ja, nia lingvo havas valoran literaturon. Kion vi dirus?

TS: Sendube la ĉefa atuto de Esperanto estas ĝia internacieco, pli bone transnacieco, eĉ sennacieco. Ĉu vi volas legi la klasikan ĉinan aŭtoron Lusin? Li estas legebla en Esperanto. Kaj Verda Majo, la heroa kontraŭimperiista japanino? Ŝi verkis rekte en Esperanto! La Biblion, la Koranon? Jes, legeblaj en Esperanto. Nomu iun ajn eŭroplingvan literaturon: ĝi estas reprezentita en la trezoro de Esperanto, kaj nun azianoj kaj afrikanoj verkas en la internacia lingvo. Tradukoj kaj originalaj verkoj abundas en Esperanto, tuj kompreneblaj por iu ajn leganto. Kaj la miraklo estas, ke legante verkon de alilandulo, vi baldaŭ forgesos, ke li estas alilandulo, ĉar li estas via samlingvulo. Ĉu oni povas diri tion pri iu ajn alia lingvo?

2 CM: Sendube vi pravas; la lingvo kunigas. Sed ege famaj verkoj eĉ ne bezonas tradukon al Esperanto, ili ja estas konataj per alilingvaj tradukoj. Tamen vi mencias ankaŭ tradukojn el Esperantlingvaj originaloj. Kiujn spertojn vi havas pri viaj propraj romanoj aŭ novelaroj?

TS: Jes, oni povas legi gravajn verkojn tradukitajn en naciajn lingvojn. Sed per Esperanto oni povas legi tradukojn ankaŭ el “malpli disvastigitaj” lingvoj, kiujn oni malofte renkontas en la pli prestiĝaj lingvoj. Eble tio malmulte influus skeptikan eksterulon. Se ni nepre serĉus argumentojn por konvinki skeptikulojn, ni probable ne sukcesus. Mi memoras diron de Humphrey Tonkin: “Esperanto estas solvo, kiu serĉas sian problemon.” Ni scias, ke Esperanto estas tute bona lingvo, jam preta por roli kiel tuthomara ligilo. Sed neesperantistoj ne pensas same kiel ni: se ili konscias pri la problemo, ili ne scias, ke la solvo jam ekzistas. Similmaniere la literaturo de Esperanto, eta rivero ricevanta akvon el ĉiuj partoj de la planedo, pensigas nin pri iama literaturo de mondo pli unuiĝinta, pli kunlaborema, pli humana. Sed tia vizio malmulton dirus al skeptikuloj.

3 CM: En via romano Paradizo ŝtelita jam la titolo indikas aliron malsaman ol la oficiala historiografio pri la koloniigo de la aŭstralia kontinento. Kio instigis vin al tiel neta pozicio, kaj ĉu via romano vekis polemikojn, eventuale ankaŭ inter aŭstraliaj aŭ britaj esperantistoj historie pli “ortodoksaj”?

TS: Inter aŭstraliaj intelektuloj la plejparto estas, laŭ mia takso, maldekstrema. Do mia prezento de la tragediaj eventoj ne estas aparte “malortodoksa”. La demandoj de eŭropanoj do foje iomete amuzas min. Kaj pri Paradizo ŝtelita kaj pri Flugi kun kakatuoj oni demandis min, ĉu mi ne iom tro kuraĝe atakas ortodoksajn vidpunktojn. La fakto estas, ke ĉi tie ĝis nun neniu diris ion ajn pri tiuj verkoj — grandparte pro tio, ke neniu legis ilin. Sed mi ne atendas aŭtodafeon, kiam finfine la libroj estos konataj.

4 CM: Religio ŝajne estis iom turmenta en la evoluo de via personeco, kaj via romano Kaj staros tre alte... rerakontas, tra fikcia artifiko, partojn de la vivo de Jesuo, eĉ se vi nomas lin nur laŭ la hebrea nomo. Vi tamen tute neglektas la dian aspekton kaj lin priskribas kvazaŭ nur predikantan saĝulon; ĉu ĉi tiu estas via nuna pozicio koncerne religion entute, aŭ nur la kristanan?

TS: Mi intencas, ke la rakonto ŝajnu biografio de Jesuo, verkita de tiutempa romia oficiro, kiu kompreneble uzus la aramean nomon. Do ĝi ja prezentas mian ideon, kia vere estis la vivo de tiu fama homo. Kaj la dia aspekto estas, laŭ mi, aldonaĵo de homoj vivintaj jardekojn poste; kaj la “diroj” de Jesuo, kiuj pensigas, ke li sin rigardis dio, estas elpensaĵoj. Jesuo estis pia judo, kaj li estus tre ŝokita, se iu dirintus dum lia vivo, ke li estas dio kaj venis establi novan religion. Laŭ mi ĉiuj religioj estas provoj organizi spiritajn intuiciojn en socian kadron, kaj la kadro kutime draste perversigas la originalan mesaĝon. Sed tio ne estas argumento kontraŭ spiritaj veroj.

5 CM: En Kvazaŭ ĉio dependus de mi vi evidentigas la moralan respondecon de unuopuloj en la opozicio al maljustaĵoj, ne lasante al aliaj tiun taskon. Kiel vi alvenis al ĉi tiu etika koncepto, kaj kiel ĝi enkadriĝas en viaj historiaj romanoj?

TS: Mi konstatas, ke en miaj romanoj kutime la ĉefa figuro estas iu, kiu sentas sin devigita oponi la regantajn politikajn fortojn de la epoko (Maklin en Sed nur fragmento, Jangabara en Flugi kun kakatuoj, Lenz en Kvazaŭ ĉio dependus de mi, iomagrade Jaŝu en Kaj staros tre alte... ktp.). Mi suspektas, ke tio ligiĝas al mia propra evoluo: juna mi simpatiis kun la reganta eklezio (la katolika) kaj tute ne kun la herezuloj. Sed kiam mi mem iĝis “herezulo”, mia sinteno draste ŝanĝiĝis. Kiam mi dum tre mallonga tempo laboris en la aŭstralia diplomatia servo en Germanio, mi trovis, ke diplomatoj ne rajtas havi propran opinion, ili devas prezenti la “linion” de la propra registaro, ĉu ili interne aprobas aŭ ne. Tio estis por mi neeltenebla situacio, ĉar ekzemple mi tute ne aprobis la politikon de nia registaro pri la konflikto en Vjetnamio. Mi sentis min izolita en tiu sinteno, sed kredis, ke estas mia devo diri kion mi vere pensas. Do nun mi admiras la kuraĝajn individuojn, kiuj oponas. Kurt Lenz sciis ekde la komenco, kia fiaĵo estas hitlerismo. Li pretis oponi ĝin ĝismorte. Estis miloj da kuraĝuloj en la tiama Germanio (pensu ankaŭ pri la gefratoj Scholl, kiuj estis senkapigitaj en 1943 pro dismetado de flugfolioj, kiuj atentigis pri la krimoj de la hitlera reĝimo), sed la milionoj estis malpli kuraĝaj, kaj la mondo ege suferis pro ilia submetiĝo al la reĝimo.

6 FV: Oni diras, ke verki romanon estas facile, verki bonan romanon malfacile. Bonvolu doni al esperantistoj, kiuj deziras verki bonajn romanojn, iujn gvidoliniojn, konsilojn aŭ itineron al la sukceso.

TS: Mi ne kredas, ke estas “recepto” por verki romanon. Mi mem foje devas atendi kelkajn jarojn, ĝis venas “inspiro”, t.e. ia rakonto aŭ situacio, kiu kaptas mian atenton kaj kiun mi volonte priskribus. Se oni petus konsilon de mi, mi dirus, ke oni verku nur, se oni kredas, ke oni povas diri ion novan, kaj ke la nivelo estu tia, ke oni povus proponi la verkon ankaŭ en la nacia lingvo. Se temas pri historia romano, oni bone informiĝu pri la epoko kaj klopodu fari la pensmanierojn de antaŭaj epokoj kompreneblaj por modernaj homoj. Foje aŭtoroj ege strebas, ke la rakonto ŝajnu aŭtenta, kaj elpensas kompleksan kadron de la rakonto; sed estas bone memori, ke temas pri arto, ne scienco; estas ia kunludo inter verkanto kaj leganto, kaj leganto akceptas eĉ strangan situacion, se ĝi estas bone prezentita.

7 FV: Se konsideri la tutan E-literaturon, eble ni povas aserti, ke ni travivas nuntempe stabilan periodon, sen grandaj skoloj aŭ literaturaj movadoj. Kio gvidis la pionirojn al la grandaj atingoj de nia literaturo, ekzemple en la periodo de la Budapeŝta Skolo kaj kio mankas nun por ia literatura renaskiĝo en Esperantujo?

TS: Jes, aktuale ni ne havas ekvivalenton de la Budapeŝta Skolo, aŭ la Skota, sed eble tiuj “skoloj” devis pioniri iajn normojn, kiuj ni nun rigardas simple memkompreneblaj. Alia faktoro: la budapeŝtanoj kaj skotoj vivis sufiĉe proksime unu al la aliaj, ke ili interŝanĝu spertojn, ideojn, spronu sin reciproke. Nun niaj verkistoj loĝas sur diversaj kontinentoj kaj malofte renkontiĝas. La “Ibera Skolo”, se ĝi ankoraŭ vivas, ŝajnas al mi konsisti el talentuloj, kiuj ne multe influas unu la aliajn. Ĉu ni bezonas renesancon? Nu, mi devus legi la motivojn de tia juĝo.

8 FV: La E-literaturo estas juna kaj certe atendas plenan maturiĝon kaj pintan universalan atingon... eble per tute nova skolo, iu tute epokfara nova literatura vervo.

TS: Mi konsentas kun William Auld, ke estas eta miraklo, ke Esperanto entute havas prezentindan literaturon. La verkantoj estas ĉiuj laikoj, neniu parolas la lingvon kiel sian unuan aŭ solan. Do ni danku, ke ĝi entute ekzistas. Aliflanke ni apenaŭ povus atendi, ke lingvo de mikroskope malgranda kaj disa grupo jam rivalus literature la lingvojn de jarcentoj kaj milionoj da parolantoj. Do certe ni povas atendi — se Esperanto daŭre vivos kaj kreskos — ke ĝiaj glorotagoj estas antaŭ ni, eble post kelkaj jardekoj aŭ jarcentoj. Ĉu ni bezonas “skolojn” por nia maturiĝo aŭ ĉu talentaj individuoj en diversaj mondopartoj kreos sendepende? Al mi ŝajnas, ke la dua alternativo estas pli probabla.

9 CM: Via vivo estas tute trempita en esperantistaj spertoj, de la enĉambra fermiteco antaŭ skribotablo kiel Ĝenerala Direktoro de UEA ĝis kunlaboro en la aperta subĉiela kamparo de la alikontinenta Bona Espero, kun rakontoj pri iaj magiaĵoj de la brazila spiritismo. Kio logis vin al ĉi tiuj du tiom malsamaj aventuroj, kiel ili vin riĉigis, kial vi ilin interrompis kaj kiujn sugestojn vi donus por pli bona funkciado rilate iliajn respektivajn celojn?

TS: Mia unua edzino kaj mi decidis iri al Bona Espero, ĉar ni ambaŭ volis ankoraŭ iom vojaĝi, antaŭ ol fondi familion. Tie mi spertis ne “magiaĵojn de brazila spiritismo”, sed aŭtentajn spiritajn fenomenojn, kiujn mi unue strebis por ne akcepti. Unu el la ĉefaj motivoj por iri al Roterdamo estis la eblo kunvivi kun mia nuna edzino Katja, kiu iris tien el Slovakio kiel volontulino. Antaŭ ol iri tien mi imagis, ke en Roterdamo oni estas en la potenca mezo de la movado. Miaj spertoj estis malaj: en Litovio mi povis instrui la lingvon al mil homoj en kelkaj jaroj; en Roterdamo mi sentis, ke mi kontribuas tre malmulton al la movado kaj instruis al neniu. Se mi havus bonajn ideojn kiel modernigi la funkcion de UEA, mi volonte dividus kun aliaj.

10 CM: El via respondo oni deduktus, ke el la Centra Oficejo de UEA oni sukcesas malmulton fari, kvankam ja tie estas la revuo, la Jarlibro, la komuniko kun la membroj, la organizo de la UKoj, la plej forta libroservo, la kontaktoj kun la Landaj Asocioj, kun Unesko k.t.p. Male, vi mencias la kontenton havitan per instruado en alia loko. Ĉu vi opinias, ke centra asocia strukturo ne plu kontentigas la bezonojn de la esperantistaro kaj ke ĉi tiu trovas aliajn vojojn ekster UEA?

TS: Unue mi diru, ke mi estis la plej sensperta Ĝenerala Direktoro de UEA. Mi havis neniajn spertojn pri tia burokrata laboro, kaj mi eniris nur pro la tiutempa krizo en rilatoj inter la estraro kaj oficistoj en Roterdamo. Do miaj komentoj rezultas parte de mia propra situacio. Sed mi havis fortan impreson, ke tie oni ja daŭrigas la funkcion de iom granda organizo, kiel ĝi estis jam dum jardekoj, sed ke tiu funkciado mem malmulton kontribuas al disvastigo de la lingvo ekster niaj rondoj. Do jes, nova direkto, sed kien?

TEJO: KOLOMBEJO

Nunaj defioj de la junulara movado en Kolombio

Ivano Kamilo Kintero Sankt-kruco

En Kolombio la plej juna E-organizo estis kreita antaŭ iom pli ol dek jaroj, nome KOLOMBEJO. Estis epoko en kiu nia movado estis pli forta ol nun, sed falis kaj ŝrumpis la aktiveco kaj de la junulara kaj de la ĝenerala movadoj.

La junaj esperantistoj kiuj iam kreis nian junularan organizon, kreskis kaj aŭ partoprenis la ĝeneralan movadon aŭ (pli ofte) tute malaperis de la Esperanta bildo kolombia.

La situacio restis tiel ĝis antaŭ nelonge. Eble estis hazardo aŭ bona ŝanco aŭ io alia, sed estas fakto, ke kiam mi lernis Esperanton, mi havis la ŝancon lerni la lingvon kun kelkaj aliaj junuloj. Ni estis tre entuziasmaj kaj baldaŭ komencis labori por antaŭenigi kaj plifortigi la nacian movadon. Dum la estrara periodo 2011-13 kvar el kvin estraranoj estis junuloj.

Ĝis tiam la junulara movado ekzistis nur ene de la ĝenerala movado kaj ne kiel aparta organizo, sed almenaŭ la afero bone progresis. La ideo revivigi (ĉar ververe de antaŭ longa tempo ĝi estis “morta”) nian junularan nacian organizon aperis kiam mi havis la ŝancon partopreni la Internacian Junularan Kongreson en Israelo en 2013. Tiam mi havis la ŝancon ekkoni multajn estraranojn de TEJO kaj ekscii pli-malpli kiel ili laboras.

Mi revenis mialanden tre entuziasmigita kaj firmdecida fari ion por mia nacia junulara movado. Tiam estis la fino de 2013 kaj mi profitis la tiaman nacian kongreson por pritrakti la revivigon de nia junulara movado. Kun la apogo de ĉiuj baldaŭ mi kunigis grupeton de junuloj kiuj volis min helpi en tiu defia tasko.

La afero ne progresis tiom rapide kiom ni atendis, tamen ni sukcesis verki la statuton por nia organizo kaj starigi konstantan kontakton kun la estraro de TEJO, kiu multe helpas kaj konsilas nin pri multaj aferoj.

Nuntempe la junulara movado koncentriĝas en la tri plej grandaj urboj de Kolombio: Bogoto, Medeĝino kaj Kalio. En Bogoto, la ĉefurbo, tri junuloj estas membroj de la estraro de Kolombia Esperanto-Ligo. La junuloj de Medeĝino ĵus okazigis la nacian kongreson, unu el la plej sukcesaj de la lasta jardeko. La kalia junularo estis la unua kiu aktiviĝis kaj de tie komenciĝis la revivigo de nia movado. Estas junuloj ankaŭ en aliaj urboj, kiujn ni ĉiam klopodas helpi laŭ niaj rimedoj.

La plej granda problemo kiun alfrontas nia organizo estas manko de rimedoj. Ĉiuj niaj membroj kompreneble havas siajn proprajn interesojn kaj farendaĵojn, kiuj de tempo al tempo devigas ilin sin iom apartigi de la movado. Pro la manko de homaj rimedoj la taskoj ĉiam falas sur la samajn personojn, kaj tio foje estas elĉerpa kaj enuiga afero, ĉefe kiam temas pri burokrataj aferoj aŭ temporabaj taskoj.

La ĉefa defio do estas engaĝi novajn membrojn kaj klopodi, ke la malnovaj ne malaperu post iom da tempo. La celo de la estraro nepre devas esti kreskigi la membraron. Tiucele ni jam laboras. Ni klopodas ĉiam krei por-junulajn programerojn dum la naciaj kongresoj kaj estonte ni planas okazigi kongreson de KOLOMBEJO.

Malgraŭ niaj problemoj kaj la nunaj defioj, mi pensas, ke la afero iom post iom progresas kaj la estonto estas promesplena — se ni rigardas dek jarojn malantaŭen, kiam la junulara movado preskaŭ malaperis en nia lando, mi pensas ke ni multon atingis. Ni esperas baldaŭ kontribui al la tutmonda movado per entuziasmaj kaj kunlaboremaj esperantistoj kiuj puŝos nian movadon kaj lingvon antaŭen.

[FORIGITA!: bildo]

Ivano Kamilo Kintero Sankt-kruco estas 24-jaraĝa kolombia esperantisto kaj studento pri inĝenierio de materialoj

Recenzo

Kiel publikigi librojn?

Paweł Fischer-Kotowski

Manlibro de la sendependa verkisto. Kiel publikigi librojn kaj disvolvi la karieron de verkisto. Ricardo Kelmer. Trad. Jozefo Lejĉ. Moskvo: Impeto, 2012. 47p. 20cm. ISBN 9785716102453. Prezo: € 5,10.

Tiu ĉi libreto estas konsilaro — ne pri verkado, sed pri la posta procedo: eldonado. Literatura talento ne garantias merkatan sukceson, problemojn kun eldonistoj alfrontas eĉ profesiaj verkistoj (vd. Trevor Steele, “Aventuroj de naivulo en la oceano de literatura business”, Beletra Almanako 3). Por verkisto estas bone konatiĝi kun la eldonprocezo, por ne lasi sin trompi, kaj kun alternativaj ebloj de memeldonado (“sendependa mastrumado”), vaste prezentitaj en la libro.

La aŭtoro prezentas la situacion en Brazilo kaj la tradukinto aldonas piednote rimarkojn pri la merkato en Rusio. Ĝenerale la eldonado laŭ landoj estas tre simila, tial estas bedaŭrinde, ke oni ne mencias specifaĵojn de la Esperanta libromerkato, kiu iom diferencas de la naciaj.

Tiu ĉi estas la lasta libro, kies eldonon prizorgis la fama eldonisto Aleksandr Ŝevĉenko (1957–2012), fondinto de la Eldonejo “Impeto”.

Memore: Kep Enderby

Prezidinto de UEA, Kep estis entuziasma SAT-ano

Trevor Steele

Nekrologoj de Keppel Enderby aperis kaj aperos diversloke, do mi ne skribu vivkronikon, sed tuŝu aliajn aspektojn de lia vivo. Estas konvene reliefigi ke krom Ralph Harry, iama ambasadoro, Kep estis la sola aŭstralia esperantisto bone konata ekster niaj vicoj.

Kep estis filo de posedantoj de milkbar, t.e. speco de kafejo/restoracio, en Dubbo, urbeto en Nova Sud-Kimrio. Ĉar tiutempe la sociaj klasoj en Aŭstralio estis multe pli “elastaj” ol en aliaj eŭropdevenaj socioj, ne eblas diri, ke li estis mezklasa aŭ proleta laŭ deveno. Tamen lia politika prefero estis ĉiam maldekstra, kontraŭkapitalista (kvankam li havis stelulan karieron en tre kapitalista lando).

Ĵurnalisto listigis la vivolongajn pasiojn de Kep: eŭtanazio, reformo de la mallibereja sistemo, kaj Esperanto, komentante, ke Kep do certe estas iom stranga. Sed estis alia pasio ne nomita supre: Kep tre bone ludis golfon. Li restis amatoro, sed gajnis diversajn turnirojn, eĉ ludis en la ege prestiĝa British Open.

La heroo de Kep estis Voltaire, la ege sprita, polemikema franca verkisto de la 18-a jarcento. Oni ne forgesu, ke kvankam Kep iĝis prezidanto de UEA, li estis entuziasma SAT-ano. Malkiel Voltaire, li ne hezitis sin nomi ateisto.

Kep povis esti tre elokventa, speciale kiam li oratoris kontraŭ maljusteco. Sed iam li iomete stumblis: kiel ministro li klarigis, ke eksportoj venas grandparte el aliaj landoj.

“La plej dinamika registaro en la historio de Aŭstralio” — eĉ malamikoj devas tion cedi pri la registaro Whitlam (1972-1975), en kiu Kep estis tre grava ministro, fine en la fako justico. En tiuj tri jaroj mirige multaj novaj leĝoj forbalais la balaston de nia brita, kolonia tradicio. Inter aliaj reformoj, la fifama “blanka-Aŭstralia politiko” estis nuligita.

Ĉar Kep ne dediĉis sin serioze al studado de Esperanto ĝis post sia emeritiĝo, li neniam atingis grandan parolfluecon, sed malgraŭ tio lia intelekta akreco ofte trarompis la lingvan barieron. Vinumi kun Kep dum kongresa paŭzo estis vera plezuro. Li iĝis pli elokventa, kiam organizaj krizoj ne ĝenis.

Ni povas konsenti kun la ĵurnalisto citita supre, ke Kep “estis baze bona homo, sen eĉ unu malbonvola osto en sia korpo.”

Pro baldaŭa emeritiĝo de la nuna ofichavanto, kandidatoj estas serĉataj por la posteno de Ĝenerala Direktoro de UEA kun enkonduka spertiĝperiodo ekde la 1a de januaro, 2016.

La Ĝenerala Direktoro (ĜD) estas la ĉefa oficisto de UEA, kiu laŭ la statuto respondecas al la Estraro pri la detala mastrumado kaj kontrolado de la aferoj de la Asocio. La ĜD kunlaboras kun la Estraro kaj aliaj ofichavantoj por realigi la mision kaj vizion de UEA, responde al la aspiroj kaj bezonoj de ĝia membraro, en la kadro de la Strategia Laborplano. Interalie, la ĜD, kunlabore kun la Estraro, gvidas la movadan kaj ekstermovadan politikon de UEA, zorgas pri la financa evoluigo de la Asocio, kaj kreas sistemojn kaj etoson por efika kaj harmonia teama laboro en la Oficejo kaj la gvidorganoj.

Inter la nepraj kvalifikoj por tiu posteno estas baza universitata diplomo; tre bona skriba kaj parola Esperanto (KER C1), kun iu grado de klereco pri la historio kaj kulturo de Esperanto kaj pri UEA; almenaŭ skriba rego de la angla; kaj laŭeble bona rego de aliaj lingvoj. Kandidatoj devus havi plurjaran sperton en respondeca posteno en regiona, nacinivela aŭ internacia asocio aŭ firmao, kaj almenaŭ bazajn konojn pri oficeja mastrumado, planado kaj komunikado. Tre dezirindaj estas pruvitaj konoj kaj kapabloj pri: membro- kaj donacvarbado; gvidado de volontuloj; kunlaboro kun volontulaj teamoj kaj estraroj; interkultura komunikado; la gvidado de internaciaj neregistaraj organizaĵoj. Aktiva organiza sperto en la movado estas dezirinda.

Plena priskribo de la respondecoj, dezirindaj kvalitoj kaj bezonataj kvalifikoj ĉe tiu posteno estas trovebla en la retejo de UEA, ĉe http://uea.org/pdf/postenpriskriboGhD.pdf Por kandidatiĝi sendu leteron kaj kompletan vivresumon poŝte al la Centra Oficejo de UEA aŭ retpoŝte al d...@co.uea.org por alveni ĝis la 31-a de majo, 2015. La plej kvalifikitaj kandidatoj estos invititaj al intervjuo kun estrara komisiono en Lillo, Francio, en la du tagoj antaŭ la komenco de la 100-a Universala Kongreso. Se necesas pliaj klarigoj pri la posteno, bonvolu kontakti retpoŝte la Prezidanton de UEA, d-ron Mark Fettes, m...@sfu.ca

Kalejdoskopo

AMO: Decidita kaj novrola

Konvenas, ke la 10-a AMO-seminario estu unika. Ni povas nun deklari, ke tiu “jubilea” seminario pri Aktivula Maturiĝo (AMO) ja okazos kadre de la Internacia Junulara Festivalo (IJF), ĉiujara paska renkontiĝo kun longa historio, organizata de Itala Esperanto-Junularo (IEJ), ĉi-foje en Brusson en la Aosta valo inter la 1-a kaj 7-a de aprilo 2015 (http://iej.esperanto.it/ijf/?lang=eo).

La celo de AMO 10 estos trejni trejnistojn: altigi la kapablojn de ĝisnunaj trejnantoj kaj varbi kaj lertigi novajn trejnistojn. La gvidonto estos Eliza Popper, la fondinto kaj reprezentanto de la Nacia Junulara Konsilio de Hungario, ene de la 30-membra Konsildona Konsilio pri Junularo (Advisory Council on Youth) de la Eŭropa Konsilio. Ŝi profesie trejnas trejnistojn tra Eŭropo en seso da regataj lingvoj, unuavice pri interkultura komunikado. Ŝi estas nun lernanta Esperanton, prepare al la gvidado en Italio, asistate de Veronika Poór, estrarano de TEJO. Unika eblo trejniĝi kaj decida antaŭpaŝo por la AMO-programo.

En la nordo

Amo 11 okazos intensive tra 24 horoj en la 14-a kaj 15-a de majo, ĵus antaŭ la nacia sveda kongreso en Uppsala kaj samloke kun ĝi. La temo estos “Informado”. Pli da informoj ĉe: http://bit.ly/1FEQj0l.

Atentigo

La resuma artikolo pri AMO en 2014 aperinta en la januara numero (p. 8) menciis urbon por la Internacia Junulara Festivalo, kiu okazos paske de 2015, eventuale kun AMO-seminario. Gravaj organizaj kialoj devigis ŝanĝi la lokon al urbeto Brusson, 45 km de Aosta en la nordokcidenta alpa parto de Italio. La decidita esperantigo de la nomo tre konvenas por junulara aranĝo: Brusono.

Unesko: Tago de la Gepatra Lingvo

Mesaĝo de Irina Bokova, Ĝenerala Direktoro de Unesko, aperis en E-versio en komuniko de UEA ĉe http://bit.ly/1Lpd0pJ. Pliaj informoj pri la temo aperas sur la retejo de Lingvaj Rajtoj ĉe http://bit.ly/19P8Yt3.

Faka agado: Vizito al kazerno kaj lernejo de fajrobrigado

La rusa esperantistino Tatjana Loskutova unuafoje vizitis Brazilon interalie por partopreni en la 50-a Brazila Kongreso de Esperanto (p. 65). Ŝi laboras kiel lingvo-instruisto en la Ivanova Akademio de Kontraŭincendia Servo de la Ministerio pri Ekstremaj Situacioj, en Rusio. Leŭtenanto Mauro Nepomuceno, esperantisto, aranĝis du specialajn vizitojn por la alilanda gasto.

La unua tuttaga vizito al la 17a Kazerno de Fajrobrigadistoj en Mogi das Cruzes okazis la 10-an de januaro 2015. Dek kvin geesperantistoj el la ĉefurbo Sanpaŭlo akompanis la rusan esperantistinon.

En tiu kazerno, per iniciato de la leŭtenanto Mauro, ekde la pasinta septembro okazas, ĉiusabate, lecionoj de Esperanto gvidataj de la emerita vickonsulo, Mário José de Menezes, kiu ankaŭ ĉeestis en la aranĝo akompane de kelkaj gelernantoj. Entute, ĉirkaŭ tridek personoj havigis al la vizito-aranĝo etoson de eta E-kongreso.

Krom diversspecaj prezentoj de fajrobrigadistaj ekzercoj, la vizitantoj estis regalataj ankaŭ per bongustaj tagmanĝo kaj adiaŭa lunĉo, en la kazerno. Matene, ĝia komandanto, majoro Jean Carlos, mem venis saluti la ĉeestantojn kaj konatiĝi kun la rusa vizitantino.

La dua vizito okazis la 12-an de januaro, kaj la celadreso ĉi-foje estis la Supera Lernejo de Fajrobrigadistoj. Nuntempe, tiu modela supera instituto estas la plej granda lernejo de fajrobrigadistoj en Latinameriko. Ĝi zorgas pri la kapabligo, aktualiĝo kaj specialiĝo de fajrobrigadistoj de la tuta ŝtato Sanpaŭlo.

Tiutage, Tatjana estis akompanata de kvar fajrobrigadistoj el Mogi das Cruzes, inter kiuj leŭtenanto Mauro Nepomuceno, kaj de du estraranoj de EASP. La deĵoranta komandanto de la Supera Lernejo de Fajrobrigadistoj, majoro Ramos, akceptis la sekvantaron kaj fine de la vizito li kunsidis kun la rusa vizitantino, kiu nome de sia generalo transdonis ties inviton por ke iu reprezentanto de tiu fajrobrigadista lernejo vizitu la Akademion de Fajrobrigadistoj en la rusa urbo Ivanovo, cele al interŝanĝoj de laboro-spertoj inter ambaŭ institucioj. Tuj konstateblis ke plej granda defio por tiaj interŝanĝoj estas la lingva baro, por kiu ĝuste Esperanto povas esti bona solvo.

El EASP-Kuriero
http://bit.ly/1AtmFqq
SeminaRIO: Ankaŭ pri mondaj problemoj

Kadre de la 50-a Brazila Kongreso de Esperanto, en Rio de Ĵanejro (p. 64), loka teamo okazigis la 9-an Seminarion pri Aktivula Maturigo (AMO). Partoprenis ĉ. 25 homoj. En la unua sesio (Kiel rilatigi Esperanton al daŭripovaj evoluaj celoj) Alvaro Motta parolis pri la nunaj problemoj, pri kiuj okupiĝas Unuiĝintaj Nacioj (UN). La tasko estis cerbumi kiel Esperanto povus helpi solvi tiujn problemojn. En la sesio (Hom-mastrumado), Anna Lobo celis kunkonstrui sciaron pri tio, kio estas homo, kiel estas ĝia rilato kun la socio, kial gravas teamoj, kiel mastrumadi teamojn, kiel komunikiĝi, kaj tiel plu. La tria sesio (Varbado), kun Rafael Zerbetto, havis kiel celon konsciigi seminarianojn pri la plej bonaj manieroj varbi kaj reklami pri la lingvo. Brazilo, la duan fojon gastigis AMO-seminarion!

Anna Lobo/Adrián Alejandro
8-a BRES: Esperantistaj spiritistoj kunvenis en Rio

La 27-an kaj 28-an de januaro okazis la 8-a Brazila Renkontiĝo de Esperantistaj Spiritistoj (BRES), en la sidejo de Brazila Spiritisma Federacio (FEB), en Rio-de-Ĵanejro. Ĉirkaŭ kvardek homoj ĉeestis. Pri la temo “Esperanto: pordo al la homa kunfratiĝo” prelegis Elmir Lima, en la malferma ceremonio. Radio Rio de Janeiro elsendis rekte el FEB. Tiun disaŭdigon partoprenis interalie la hinda profesorino Mina Dan. La eventon organizis Brazila Asocio de Esperantistaj Spiritistoj. Venontjare BRES havos lokon en Manaus (ŝtato Amazonio).

Fabiano Henrique

[FORIGITA!: bildo]

Elmir dos Santos prelegas

IIK: Infana Kongreseto en Lillo

Vizitu la retpaĝaron de la 44-a Internacia Infana Kongreseto (ankoraŭ ne tute preta). Ĝi enhavas informojn pri la programo, la skipo, la ekskurso ktp. www.iik.lille2015.fr

Reliefe: La 6-a grupo daŭrigas sian studojn en UAM

Inter la 31-a kaj la 6-a de januaro okazis la dua sesio de la aktuala grupo de la Interlingvistikaj Studoj de UAM, en Poznano, kun la partopreno de dudek gestudentoj el dudek kvar, devenantaj el 10 landoj (inter ili 5 brazilanoj). La unuan fojon ili alfrontis ekzamenojn dimanĉe kaj merkrede post diligenta semestra laboro hejme. La internacia partoprenantaro vigle kontribuis al la kurso pri komunikado (gvidata de Ilona Koutny — foto) komparante la diverskulturajn lingvajn kaj nelingvajn komunikadmanierojn. Legu pli ĉe http://bit.ly/1Jv33tn

Rento de fiksdataj deponoj 0,6%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton de la ŝpardeponoj de membroj el 0,8% al 0,6% ekde la 1-a de aprilo 2015.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro
NASK kunigas fortojn kun Kino-Teatro Festivalo

En 2015 NASK revenos al la Universitato William Peace in Raleigh, Nord-Karolino, kaj ĝi kunigos la fortojn kun Kino-Teatro-Festivalo (KTF) por liveri esceptan eventon, eble la plej priparolatan en la historio de la kursaro! Vidu pli da detaloj pri NASK (kaj aliĝilon), ĉe nask.esperantic.org kaj pri KTF ĉe: kotofesto.org/hejmo.

Kontaktu Ellen M. Eddy, la NASK-administranton (e...@aol.com), se vi havas demandojn.

El Esperantic.org

Oceanio: Aŭstralio

Aŭstralio altiras azianojn

Trevor Steele

Petite verki artikoleton pri Esperanto en Aŭstralio, mi sentis malemon, ĉar neniu en la movado povas nei, ke aktuale la situacio estas grandparte stagna. Antaŭ kelkaj jaroj mi skribis por La Ondo de Esperanto artikolon surbaze de komparo de la unua kongreso en Aŭstralio en 1911 kaj la centjara kongreso en 2011. Mi ne vidas kialon por revizii mian tiaman opinion: la lingvonivelo estis multe pli alta en 2011, sed la socia prestiĝo de la lingvo ege ŝrumpis dum la jarcento.

La problemoj ĉi tie estas renkonteblaj en preskaŭ ĉiuj landoj, kie iam estis iom vigla movado: niaj anoj pliaĝiĝas aŭ mortas kaj la novuloj estas malmultaj — la aĝo de la aktivuloj estas probable obstaklo al la movademo de junuloj. Aldone al tio, en Aŭstralio de 2005 ĝis 2012 akraj kvereloj perdigis al la movado kompetentajn esperantistojn.

Foje oni diras, ke ne estas strange, ke Esperanto stagnas en anglalingvaj landoj. Sed la argumento eble ne validas: en preskaŭ ĉiuj neanglalingvaj landoj la usonangla estas la unua elekto de homoj, kiuj okupiĝas pri fremdaj lingvoj. Ne estas tiu klara opcio en anglalingvaj landoj, neniu alia nacia lingvo estas la evidenta favorato — do kial lernemuloj ĉi tie ne elektu la plej facile lerneblan lingvon, kiu ja uzatas internacie, eĉ se en tre limigita kadro?

Sed ni ne emfazu la evidentajn problemojn. Ni rigardu la etajn sed eble gravajn gajnojn. Unu tia gajno estas, ke pli kaj pli aŭstraliaj kongresoj altiras azianojn (foje subvenciitajn de la klubo en Melburno). Dank’ al Joachim Werdin, kiu faris pioniran turneon tra multaj aziaj landoj kaj pli aktuale al Heidi Goes, estiĝis la semoj de movado en diversaj aziaj landoj, kiuj antaŭe estis terra incognita (nekonata lando). Ekzemple, en la ĵusa aŭstralia kongreso aperis homoj el Orienta Timoro, Indonezio kaj Nova Kaledonio, landoj, kiujn aŭstralianoj flegu por doni pli instigan motivon al nia propra agado. Nia najbara lando, Novzelando, intime kunlaboras kun ni, alia bona evoluo. Pli kaj pli la naciaj kadroj sengraviĝas, ankaŭ por esperantistoj.

Mi diris, ke malmultaj junuloj aliĝas al la movado. Tio ĝustas, sed la malmultaj estas tamen bonkvalitaj. En Sidnejo grupo da junaj fervoruloj starigis Esperanto-TV (http://esperantotv.net), kiu atingas multajn landojn. Estas laŭdinde, ke la agado de tiu reta studio altiris la atenton ankaŭ de anglalingvaj filmistoj. La sombra filmo, 54 Tagoj, kiu prezentas la situacion de grupo da homoj kaptitaj en bunkro dum atombomba atako, estis montrita en la ĵusa kongreso kun E-subteksto — eĉ antaŭ la premiero en la angla!

Alia bonvena evoluo estas, ke kelkaj movadanoj kompetentas pri la uzo de elektronikaj helpiloj, absolute baza neceso en la moderna mondo. Niaj retpaĝoj iom post iom aktualiĝas kaj montrindas (aea.esperanto.org.au). Ĉar la kvereloj de la lasta jardeko preskaŭ elĉerpiĝis, ni povas esperi, ke tiu obstaklo al nia laboro ne plu okazos tiagrade.

[FORIGITA!: bildo]

La Aŭstralia Esperanto-Kongreso de Esperanto de 1911 kaj tiu de 2011 havas interesan komunan punkton: la tradicia foto de la kongresanaro estis farita en la sama loko. Ili estas tre similaj.

Oceanio: Vizito en Melburno

Miaj travivaĵoj en Aŭstralio

Ilia Dewi

De la 2-a ĝis la 11-a de januaro 2015 mi partoprenis E-kongreson en Aŭstralio — ja mia unua vojaĝo al tiu lando, unue al Sidnejo kaj poste al Melburno, kie okazis la kongreso.

Dum preskaŭ dek tagoj, ĉirkaŭ 50 partoprenantoj el diversaj partoj de Aŭstralio, Nov-Zelando kaj aliaj landoj interkonatiĝis, amikiĝis kaj kune laboris kaj ĝuis la etoson. Mi ricevis du taskojn: instrui la komencantojn kaj kontribui al la programero “Indonezia vespero” ‒ kulturaj prelegoj, tradiciaj dancoj, kantoj, manĝaĵoj kaj lingvo. Tiu vespero restas kiel bela memoraĵo ĉar ŝajnas al mi ke tiu duhora prezentado plaĉis al ĉiuj.

Mi jam partoprenis Esperantajn eventojn en aliaj landoj, tamen mi havis specialan impreson pri la aŭstralia kongreso. Unue, la riĉenhava programo kun interesa prelegaro bone atingis sian celon roli kiel interŝanĝujo de informoj, ideoj kaj opinioj inter la partoprenantoj. Gravas reliefigi, ke la prelegantoj estis sufiĉe preparitaj kaj bone faris sian laboron. Pro tio preskaŭ en ĉiu prelego okazis malteda interkomunikado kaj diskutado. Ne multaj partoprenantoj fakte ankaŭ kontribuis por la bona rezulto, faciligante la reagon kaj intensan komunikon inter la prelegantoj kaj la aŭskultantoj.

Plej plaĉis al mi la prelegoj pri projekto de Esperanta film-industrio, reta kurso de Esperanto en Duolingo kaj Ekologio de Melburno. Grava programero estis Somera Kurso, ĉar kombino de kongreso kaj E-kurso certe estis avantaĝa por la lernantoj, kiuj povis uzi la tempon por kaj lerni kaj poste praktiki kun aliaj kongresanoj.

Due, mi konstatis, ke ĝenerale la aranĝo estis sufiĉe bone preparita rilate tranoktadon, manĝon kaj transportadon de la partoprenantoj. Laŭ mi la organizantoj sukcesis trovi bonan kongresejon kaj disponigis sekuran kaj trankvilan tranoktejon en la sama konstruaĵo. Pro tiu aranĝo, la kongresantoj povis facile partopreni la programerojn kaj ĉiuj planoj povis realiĝi efike sen multe da tempoperdo. Mi estas kontenta pri tiom da bonaj aferoj kaj tre ĝuis mian restadon en Aŭstralio. Mi povis senti la utilon de Esperanto kiel internacia lingvo, utiligi la lingvon por interparoli kaj diskuti pri diversaj aferoj kaj starigi amikajn rilatojn.

Trie, mi vidas, ke tiu kongreso povas ludi gravan rolon en la Oceania movado, ebligante la renkontiĝon inter aŭstraliaj kaj eksterlandaj esperantistoj kaj funkciante kiel diskoniga kaj organiza rimedo en la regiono. Ekzemple, ni diskutis la ideon realigi komunan kongreson inter tri landoj, nome Indonezio, Aŭstralio kaj Novzelando. La aŭstralia movado certe grave kontribuas por kuraĝigi kaj stimuli aliajn landojn en la regiono. Krome la ekzisto de Esperanto en Aŭstralio montras kiel la internacia lingvo daŭre vivas kaj funkcias en lando de parolantoj de la angla lingvo. Impresis min, ke la komunumo ne estas tiom granda, tamen ĝi estas sufiĉe solida kaj aktiva.

Laŭ mia opinio, Aŭstralia Esperanto-Asocio (AEA) konstante klopodis por bona fluo de la kongreso. Ĝi certe stimulis la movadon kun nova energio per la partoprenigo de eksterlandaj samideanoj. Tio certe ebligis la kunlaboron inter la esperantistoj de la najbaraj landoj de la regiono kaj pli profundan diskutadon pri estonta kunagado. Sukceson al ni!

[FORIGITA!: bildo]

Indonezia Vespero

Oceanio: Nov-Kaledonio

Nia kontribuo al la E-movado

Ivan Serve

En Nov-Kaledonio, oriente de Aŭstralio, kie loĝas nur 270 000 homoj sur insulo 500 kilometrojn longa kaj 50 kilometrojn larĝa, pli-malpli dek kvin loĝantoj estas esperantistoj kaj ŝatas kunveni ĉiun sabaton en Nouméa por pligrandigi sian scion pri Esperanto. Bedaŭrinde, neniu junulo, ĉar estas ege malfacile instigi franclingvajn junulojn lerni Esperanton, dum ili bezonas la anglan por vojaĝi ien ajn, ĉefe en Aŭstralio kaj Nov-Zelando. Fojfoje eksterlandaj esperantistoj haltas ĉe ni kaj ni ŝatas akcepti ilin. Por la plimulto el ni, ili estas la sola kontakto kun Esperantujo. Cetere tiel enkondukiĝis Esperanto en Nov-Kaledonio, kiam Laure Mansel, instruistino el Francio, animis E-klubon en mezlernejo dum la jaroj 1980. En 1990 paro de velŝipistoj kiuj vojaĝis ĉirkaŭ la mondo restadis unu jaron en Nouméa kaj lanĉis kaj animis E-klubon. Mansel reprenis la torĉon kaj poste venis Lena kaj Pierre Leroy, kiuj siavice plu portis la torĉon por animi la E-Klubon. Nun tri el la klubanoj membras en UEA kaj Lena Leroy estas delegito de UEA en Nov-Kaledonio. Do, eĉ se ni ne sukcesas esperantigi junulojn, ni kontentas subteni nian karan lingvon. Iel ni plenumas nian rolon kaj kontribuas tiamaniere al la vivo de la movado.

E-kongreso: BKE

Ni sukcesis!

Fabiano Henrique

Kvindek kongresojn poste, la brazila esperantistaro kuniĝis en Rio por pridemandi sin mem, ĉu la brazila movado sukcesis atingi la celojn difinitajn por ĝi laŭlonge de la jaroj — la temo de la evento estis la demando “Ĉu ni sukcesis?”. Fakte tia jubilea nacia aranĝo ŝajnis esti taŭga, por ke oni iel retrorigardu la historion kaj analizu la perspektivojn por la estonteco. Tiu estis la ĉefa karaktero de la 50-a Brazila Kongreso de Esperanto (BKE) kaj krome de la 38-a Brazila Esperantista Junulara Kongreso.

La 50-a BKE efektiviĝis en Rio, de la 23-a ĝis la 27-a de januaro. La organizantoj elektis imponan lokon por ĝi, nome la Beletran Fakultaton de la Universitato de la Ŝtato Rio-de-Ĵanejro. Ĉeestis pli ol 250 personoj el Brazilo kaj el ĉirkaŭ dek aliaj landoj.

La unua prelego okazis en la solena malfermo. Ĝin faris Pedro Cavalheiro, prezidinto de BEL. Pritraktante la temon de la kongreso, li klarigis, ke la nacia movado — malgraŭ kelkaj historiaj obstakloj — kunvenis nacinivele 75 fojojn, se oni enkalkulas la kongresojn de BEL kaj la seminariojn de Kultura Kooperativo de Esperantistoj. Ne nur, sed ankaŭ pro tio, la respondo al la ĉefa demando devas esti pozitiva. Pravigas lin tio, ke Brazilo organizas ĉiujare unu el plej grandaj naciaj E-kongresoj.

Alia substrekinda afero pritraktita de Cavalheiro estis la maniero, per kiu Esperanto estas diskonigata. Tio ne plu povas okazi same kiel en la lastaj jardekoj. Li prezentis la novajn kaj trafajn rimedojn por vidigi la kreaĵon de Zamenhof kaj konvinki la mondon esti almenaŭ simpatia al nia lingvo. Tiu prelego elstaris ne nur kiel ero de la malfermo, sed de la tuta kongreso.

Rimarkindas la intereso, kiun la lernado de la lingvo vekas en Brazilo. La instruisto Jair Salles gvidis rapidan E-kurson, surbaze de sia libro Minicurso de Esperanto, kun dekoj da lernantoj. Okazis ankaŭ la KER-ekzamenoj, progresiga kurso gvidata de la rusino Tatjana Loskutova kaj la intensiva kurso de Josias Barboza.

Turisma kaj kultura fonoj

La programo de la tria tago pleniĝis per ekskursoj al kelkaj el la multaj vidindaĵoj kaj vizitindaj lokoj de Rio. El la kultura vidpunkto, ĉi tiu kongreso portis kelkajn novaĵojn. Eldonejo Lorenz lanĉis la eldonon 2015 de la Almanako Lorenz. BEL publikigis la brazilan version de la Fundamento de Esperanto, organizitan de Tulio Flores. Fernando Pita kaj Maira Nobre kune verkis Kvinlingvan Vortareton (franca, angla, hispana, portugala kaj Esperanto). Eldonejo Baraúna publikigis la portugallingvan libron O homem que sabia Esperanto (La homo, kiu parolis Esperante), de la poeto Daniel Peliz. La kantistino Neide Barros Rêgo lanĉis, sub la aŭspicioj de KKE, la kompaktan diskon Revo de Amo.

Brila estis la Arta Vespero. Evandro Avellar, prezidanto de BEL, dum intervjuo al la retejo Esperanto Ilustrita (http://esperantoilustrita.blogspot.com.br/) taksis ĝin “alloga”. Elstaris la prezentado de Tarcísio Lima kaj la muzika skeĉo enscenigita de Tânia Paixão kaj Dirce Sales. Menciindas la partopreno de Miguel Klav, Duo Bulhões, Elma Flora kaj la juna kubano Geomar Martínez Pérez, kiuj meritis varmajn aplaŭdojn de la ĉeestantoj.

Estas interese kaj esperige observi, ke la 50-an BKE kaj 38-an BEJK partoprenis aro da junuloj el Brazilo kaj aliaj amerikaj landoj, kiuj impresis la kongresanaron pro siaj bonaj lingva nivelo kaj movada koncepto. Dum en aliaj landoj — speciale en Eŭropo — la movado okulfrape maljuniĝas kaj ŝrumpas, en Brazilon venas renoviga ondo. Ni atendu kaj esperu...

Konklude

Ĉu la brazila movado sukcesis? Se konsideri, ke BKE estas plene matura kaj iom post iom ĝi fariĝas vere internacia evento, kun partoprenantoj el la tuta Ameriko, la respondo estu pozitiva. Krome, se konsideri, ke jam delonge la brazila movado disponas memstaran E-kulturan strukturon, iel sendependan de tiu de Eŭropo, kun forta eldonagado, gazetoj, literaturo kaj muziko, la respondo ankoraŭfoje estu jesa. Nekontesteble la strebado de niaj pioniroj plene efikis, kaj kompreneble ni sukcesis! Do, ĝis la 51-a BKE, en la urbo Manaus, en la bela, fora kaj iom “mistera” Amazonio!

UK: Lillo

Vizitindaĵoj por la partoprenantoj de la 100-a UK

Aleks Kadar

La partoprenantoj de la 100-a UK en Lillo havos diversajn turismajn opciojn en Lillo mem aŭ aliloke. Anticipe ĝuu la belaĵojn kaj historiajn lokojn, kiuj atendas vin:

Bulonjo-ĉe-maro: la urbo de la unua UK kaj nepra vidindaĵo por ĉiuj kiuj kongresos en Lillo! Krom la teatro kie Zamenhof deklamis sian unuan paroladon, elektu inter historia promenado tra la Malnova Bulonjo, malkovro de belepokaj vilaoj en Wimereux apud la marbordo aŭ vizito de la fascina akvario Nausicaá.

Amieno: Amienon oni nomas malgranda norda Venecio pro ĝiaj kanaloj en la mezepoka kvartalo. Vizitu dumtage kaj nokte ĝuu la mirindan spektaklon de la kolorigita katedralo.

Ipro: 30 kilometrojn for de Lillo vi estos en regiono kie la memoroj de la unua mondmilito kaj ĝiaj teruraĵoj ĉieas. Vizitu ĝin bicikle aŭ buse.

Araso: Bela urbo kun elstaraj placoj kaj en la ĉirkaŭajo famaj memorlokoj de la unua mondmilito: tie batalis kaj sinoferis soldatoj el Kanado, Novzelando, Britio...

Bruĝo: la Norda Venecio, mezepoka juvelo kun multaj kanaloj. Vi vizitos la urbon piede kaj ankaŭ boate por ĝui unikan vidaĵon al la urbo.

Parizo: Malkovru la ĉefurbon kaj ĝiajn mondkonatajn vidindaĵojn aŭ, se vi jam havis la okazon viziti ĝin, enprofundiĝu en ĝian historion kaj promenu laŭ la diversaj tempoperiodoj kiuj modlis la urban pejzaĝon. Krozadu sur la rivero Sejno!

Lillo (pieda vizito): eksciu pri la urbo de la 100-a kongreso! Promenu en la malnovaj, bele restaŭritaj kvartaloj kaj aŭskultu interesajn anekdotojn.

Lillo (busa vizito): dum tiu vizito, vi veturos de la centro de Lillo al tre malsamaj diversepokaj kvartaloj. Aŭskultu vian ĉiĉeronon...

Belarta Palaco: La Belarta Palaco de Lillo estas unu el la plej grandaj belartaj muzeoj en Francio, kaj la plej granda ekster Parizo koncerne la nombron de artaĵoj!

Muzeo “La Piscine”: muzeo instalita en malnova Art Déco-naĝejo (Artdekora stilo — http://eo.wikipedia.org/wiki/Artdekora﹍stilo). Originala prezentado de ornamaĵoj kaj artaĵoj de la lastaj jarcentoj: teksaĵoj pri kiuj iam famis Roubaix, skulptaĵoj, pentraĵoj...

Lewarde: La Norda regiono ja famas pro siaj karbominejoj. Vizitu la plej grandan muzeon pri minoj en Francio kaj eksciu pri la malfacila kaj danĝera vivo de la ministoj.

Bierfarejo Lepers: ĉu vi ŝatas trinki bieron? Post ĉi tiu vizito vi fariĝos fakulo pri bierkulturo. Spertu la flandran etoson kaj provu la flandrajn ludojn.

Louvre-Lens: Grava kolekto da artaĵoj el la Luvro-muzeo de Parizo, prezentata en arkitektura ĉefverko de nia jarcento. Promenadu tra la Tempogalerio...

Interlingvistiko por Esperantistoj (8)

Kial tiom da latinidaj planlingvoj?

Federico Gobbo

Pri la racia gramatiko. Aprilo 1678. Tia gramatiko haveblus se la partoj de la diskurso — kaj ĝiaj derivaĵoj — estus zorge solvitaj. Por tion fari mi klarigas, ke: adverboj estas samkiel adjektivoj de la verboj; verboj povas esti solvitaj en nomojn. Petro skribas; tio estas, li estas skribanta. Do ĉiuj verboj redukteblas al ununura nomo verba. Ĉio alia redukteblas al tio kio estas absolute necesa por la esprimendaj frazoj laŭ la bezono.

Vi ĵus legis tradukon el la latina de Lejbnica fragmento kiu estis retrovita sojle de la dudeka jarcento de Louis Couturat [1903]. Lejbnico revis pri raciigo de la latina gramatiko por skribaj celoj, tiel, ke sciencistoj tutmonde ne forlasu la latinan kiel fakan lingvon por sciencaj celoj favore al la naciaj lingvoj. Por li, forlasi la latinan signifas krei sciencan Babelon. Kiel konate, tiu revo neniam realiĝis kaj la naciaj lingvoj gajnis pli kaj pli da tereno malfavore al la latina en ĉiuj kampoj, ne nur sciencaj. Tamen, la fascino de la latina kaj ĝiaj idoj restis por jarcentoj. Ekzistas diversaj planlingvoj kiel reformo de la latina lingvo [Libert 2004], el kiuj la plej fama estas Latino sen Fleksio (LsF, originale Latino sine Flexione) de la Torina matematikisto kaj interlingvisto Giuseppe Peano [vidu la skatolon].

Oni povas prave starigi la demandon kial la latina, kvankam ne plu uzata en la ĉiutaga vivo de jarcentoj, daŭre konservis sian fascinon kiel internacia lingvo almenaŭ ĝis la pasinta jarcento. La respondo kuŝas en la historio de la latina lingvo. En Esperanto tiu ĉi historio estas bone resumita de Barandovská-Frank [1995]. La unuaj atestoj de la lingvo estas de la 6-a jarcento antaŭ Kristo, kiam la socio transformiĝas el sia origina kondiĉo agrikultura kaj paŝtista al pli moderna kondiĉo urba kaj komerca. Tuj la latina prenas la simbolan signifon de intergenta lingvo: unue kiel la lingvo de la konkerantoj de la itala duoninsulo, poste de la tuta Mediteraneo. Dum la 3-a jarcento antaŭ Kristo, danke al la pligraviĝo de la skriba lingvo por organizi la roman socion, ekformiĝis norma latina formo, skriba kaj oficiala, kiu poste trovis siajn probatalantojn en Cicerono kaj Cezaro, en la 1-a jarcento antaŭ Kristo. Tiam komenciĝas la “diasporo inter la skriba kaj parolata latino” [Durante 1981]. La lingva situacio kiam Romo transformiĝas de Respubliko al Imperio, laŭ la plejmulto de la literaturo, estas priskribebla kiel diglosio: la latina kiun oni studis en altlernejoj kaj universitatoj estas la norma, skriba lingvo uzata ekde tiam, dum la diversaj popoloj konkeritaj de la romianoj parolis diversajn lingvojn forte influitajn de la latina kiel supertavolo, t.e. modela lingvo.

Grava jaro en la evoluo de la lingvo estis 168 antaŭ Kristo, kiam la romianoj konkeris Grekion. La greka kulturo estis multaspekte pli evoluinta ol la romia kaj do la modo inter la riĉaj romiaj familioj estis eduki la infanojn dulingve, t.e. per la latina kaj la greka. Tiam la vorto “eleganta” akiris la nuntempan signifon, aparte danke al la komedioj de Terencio, kiu konsideris la grekojn ĝuste elegantaj. Li enkondukis tratavolan socilingvistikan diferencigon anstataŭ tralokan: se antaŭe socie homoj distingiĝis laŭ la vivloko, ĉu urba, ĉu kampara, kun Terencio “kultivito” ne indikis plu viron ligitan al la kultivado de la tero sed male al la kultivado de si mem — kiel la grekoj. De tie venas la signifo de la vorto “kulturo” kiu poste disvastiĝis tra la lingvoj de la tuta mondo.

Kiel konate, post la falo de la Okcidenta Romia Imperio (476 post Kristo) la lingvoj en la okcidentaj teritorioj de Romio iom post iom maturiĝis kaj gajnis prestiĝon, por fine iĝi la latinidaj lingvoj. Sed la latina ludis la rolon de internacia lingvo dum jarcentoj, ĉefe pro la fakto, ke ĝi iĝis la oficiala lingvo de la Romkatolika Eklezio. La monaĥismo savis la romian kulturon kopiante la antikvajn manuskriptojn, kaj do ĝi savis la kulturan heredaĵon de la latina. Kaj por jarcentoj kleruloj estis ĉefe membroj de la Eklezio: la latina iĝis ankaŭ la lingvo de la scienco, per la tradukoj el la araba de la sciencaj grekaj verkoj. Kvankam la kopernika revolucio estis skribita ĉefe per la eŭropaj lingvoj de la tiamaj establiĝantaj nacioj, regi la latinan kiel skriban lingvon estis nediskutebla parto de la sciaro de ĉiu eŭropa klerulo ĝis la fino de la deknaŭa jarcento.

Post la publikigo de Volapuko kaj Esperanto, multaj kleruloj estis konvinkitaj, ke unu el la ĉefaj faktoroj por akceptigi internacian helplingvon al la tutmondaj nacioj kaj ŝtatoj estas la boneco de la strukturaj trajtoj de la planlingvo mem, pli gravaj ol (lingvo)politikaj faktoroj. Jen la kialo malantaŭ la fakto, ke venis tiom da proponoj ekde la fino de la deknaŭa jarcento kaj la unua duono de la dudeka jarcento. Unu el la ideoj estis revivigi la latinan ĝuste pro ĝia multjarcenta prestiĝo kiel internacia lingvo — vidu ekzemple ĉapitron 13 en Duliĉenko [2006]. Tamen, ekzistas tri ĉefaj problemoj, kiujn mi jam pritraktis [Gobbo 2005]. Unue, la historio de la latina lingvo estas tiom longa, ke ne facilas decidi kiujn sintaksajn trajtojn elekti: en la mezepoko oni verkis en alia maniero ol Cicerono kaj Cezaro, pli simile al la latinidaj lingvoj. Tio estas aparte evidenta en la nuntempaj tradukoj al la latina de mondfamaj fantastaj romanoj, kiel la unua volumo de la serio pri Harry Potter [Rowling 2003] aŭ La hobito de Tolkien [2012], kiuj origine estas en la angla, kaj la tradukoj estis multe influitaj de tio.

Dua problemo estas la prononco de la lingvo, kiu forte ŝanĝiĝis tra la tempo kaj la lokoj. La latina vorto “caesar”, en Esperanto “cezaro”, iĝas “kaiser” [kajzer] en la germana, “car” en la rusa kaj “cesare” [ĉézare] en la itala. Ekzistas du normaj prononcoj de la latina: la plej rigora estas nomata latine restituta, t.e. restituita, alivorte tiu prononco similas al la prononco en la tempoj de Cicerono kaj Cezaro. Tiu prononco estas pli proksima al la nord- kaj orient-eŭropaj lingvoj. La alia norma prononco estas tiu de la Romkatolika Eklezio kaj tre similas al la itala prononco kaj ĝenerale al la sud-eŭropaj lingvoj.

Tria problemo estas la rolo de la greka, ĉefe en la konstruo de la necesaj neologismoj, por adapti la uzon de la latina al la modernaj bezonoj. Ekzistas du skoloj, kies opinioj estas la malo unu de la alia: la grekemuloj kaj la malgrekemuloj. Ankaŭ la rolo de la latinidaj lingvoj ne klaras. Mi donos nur du ekzemplojn pri tiu vortfara problemo. Ĉu oni rajtas diri banca por “banko” — vorto kiu venas de Toskanio, kie la bankoj estis inventitaj — ĉar ĝi estas internacia, aŭ pli oportune oni diru mensa argentaria ĉar la vorto ne venas de la latina? Ĉu oni rajtas diri photopingere por indiki la agon ŝanĝi la aspekton de bildoj kaj fotoj per oportuna komputila programo, aŭ ne, pro la grekeco de la radiko photo- en la vortkombino? Kompreneble tiu problemo severe malfortigas modernan uzon de la lingvo.

Por preterpasi tiujn ĉi problemojn, kelkaj homoj proponis planlingvojn inspiritajn de la latina, ofte kun trajtoj de la latinidaj lingvoj, ĉar ili estas rekte idoj de la latina. La tiel nomata “naturisma skolo” de interlingvistiko iras ĝuste en tiu direkto, kiel ni vidos en la sekva artikolo de tiu ĉi serio. Ĉiukaze, oni povas diri, ke la fascino de la latina kuŝas en la eksterordinara historio de la lingvo, kiu estis uzata internacie plej longe en la historio de la homaro, preskaŭ du mil jarojn.

Giuseppe Peano, matematikisto kaj interlingvisto

Giuseppe Peano estas mondfame konata pro sia aksiomigo de la aritmetiko, mejloŝtono de la logikisma programo en la matematiko, t.e. la klopodo redukti la matematikan kompleksecon al logiko. La aksiomoj de Peano estis trovitaj de la itala matematikisto post propono de Dedekind, kaj publikigitaj en 1889 en la latina: Arithmetices principia, nova methodo exposita (Aritmetikaj principoj, klarigitaj laŭ nova metodo). Tiam li estis jam unuaklasa profesoro pri matematiko ĉe la Reĝa Militista Akademio, baldaŭ iĝonta plenprofesoro ĉe la Universitato de Torino.

Li estis multe influitaj de Lejbnico. Laŭ li, estas grave havi klaran signosistemon por skribi la matematikajn formulojn, kiel Lejbnico faris siatempe. Tiam la skribmaniero por la formuloj uzata de matematikistoj venis de la verko Begriffschrift (koncepto-skribado, plimalpli), publikigita en 1879 de la germana logikisto Frege. Ĝi estis konsiderata tre komplika. Peano do komencis longan projekton kiu daŭris jardekojn kaj finfine kulminis en publikaĵo verkita en Latino sen Fleksio, nomata Formulario Mathematico (1908). Multaj signoj uzataj en la departementoj de matematiko kaj inĝenierado en la tuta mondo nuntempe venas de tiu verko.

La agado de Peano en interlingvistiko estis konsiderata de li ĉiam duaranga kompare al la matematikaj rezultoj. Li tenis kontaktojn kun multaj interlingvistoj, ne nur latinemuloj, sed ankaŭ subtenantoj de Esperanto kaj Ido. La korespondado inter li kaj Couturat estas tre interesa pro la vasteco kaj profundeco de la temoj traktitaj, kaj matematikaj kaj interlingvistikaj, kaj meritus atentan trastudadon [Luciano-Roero 2005].

Ekzercoj

1) Trovu kiom da vortoj en via(j) nacia(j) lingvo(j) venas rekte aŭ nerekte de la latina lingvo. Kiel la latina influis la vortostokon? En kiuj uzoj? Kaj en la kazo de Esperanto? Diskutu.

2) Kelkfoje oni aŭdas la komparon inter la situacio de la latina en antikveco kaj de la angla en nuntempo. Ĉu laŭ vi la situacioj estas kompareblaj? Argumentu surbaze de via opinio.

Esenca bibliografio

Barandovská-Frank, Vera (1995). Enkonduka lernolibro de interlingvistiko. Editura Universităţii din Sibiu.

Couturat, Louis, redaktis (1903). Opuscules et fragments inédits de Leibniz: extraits des manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre. Gallica.fr: Bibliothèque nationale de France

Duliĉenko, Aleksandr (2006). En la serĉado de la mondolingvo, aŭ interlingvistiko por ĉiuj. Sezonoj.

Durante, Marcello (1981). Dal latino all’italiano moderno: saggio di storia linguistica e culturale. Zanichelli.

Gobbo, Federico (2005). The European Union’s Need for an International Auxiliary Language. Journal of Universal Language. March, 1-28.

Libert, Alan (2004). Artificial Descendants of Latin. Lincom Europa.

Luciano, Erika & Roero, Clara Silvia (2005). Giuseppe PeanoLouis Couturat. Carteggio (1896-1914). Olschki.

Rowling, J. K. (2003). Harrius Potter et Philosophi Lapis. Bloomsbury.

Tolkien, J. R. R. (2012). Hobbitus Ille: The Latin Hobbit. Harper Collins.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo, estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca

Forpasoj

Hans Bakker (1937-2015)

La 21-an de januaro forpasis en Amsterdamo Hans Bakker, Honora Membro kaj eksa estrarano de UEA. Li naskiĝis la 8-an de novembro 1937. Studinte ŝipkonstruadon en la Teknika Universitato de Delfto li faris dum sia profesia vivo multajn laborojn; laste, antaŭ la emeritiĝo, li laboris ĉe la nederlanda partio Verda Maldekstro.

Filo de aktivaj esperantistaj gepatroj, Hans Bakker lernis Esperanton ĉirkaŭ la jaro 1953. Li eniris la E-movadon en 1955, kiam li membriĝis en la nederlanda sekcio de TEJO. En 1964 li kunorganizis la 20-an Internacian Junularan Kongreson en Amsterdamo, al kiu li sukcesis allogi reprezentantojn de pluraj gravaj neesperantistaj organizaĵoj. En tiu kongreso TEJO starigis la NEJO-komisionon — Kontaktoj kun Ne-Esperantistaj Junularaj Organizoj (en 1971 renomita kiel KER, t.e. Komisiono por Eksteraj Rilatoj), kiun Bakker gvidis de 1965 ĝis 1976. Sub lia gvido la komisiono donis fortan puŝon al la eksteraj rilatoj de TEJO, kun seminarioj, eldonaĵoj k.a. agadoj, kiuj dum multaj jaroj estis plene financataj per subvencioj el ekstermovadaj fontoj. En 1976 TEJO elektis lin sia Honora Membro.

Kadre de NEJO Hans Bakker, kune kun Wouter Pilger, laboris en la 1960-aj jaroj pri evoluigo de la testado pri la scio de Esperanto. Rezultojn de tiu pionira laboro Bakker publikigis en la artikolo Testo pri Esperanto-lingvoscio en Scienca Revuo (vol. 25, n-ro 106-107; 1974).

Hans Bakker aliĝis al UEA en 1962, tuj kiel dumviva membro. Li estis junulara delegito de 1963 ĝis 1970 kaj fakdelegito pri administrado ekde 1971 ĝis sia forpaso. De 1982 ĝis 1988 li estis estrarano de Institucio Hodler ’68 kaj de 1992 ĝis 1995 estrarano de UEA pri financo kaj administrado. Li estis ankaŭ estrarano de la landa asocio Esperanto Nederland de 1996 ĝis 2006 kaj kunredaktoro de ĝia revuo Fen-X de 1996 ĝis 2011.

Unikan lokon en la historio de Esperanto Hans Bakker havas pro sia laboro por la afrika agado de UEA, kiun li gvidis de 1980 ĝis 2001. El lia celkonforma kaj persista laboro rezultis, ke tuta kontinento aperis sur la mapo de Esperanto kaj UEA, kie ĝi antaŭe preskaŭ plene mankis. Li sciis kolekti ĉirkaŭ si reton de entuziasmaj kunlaborantoj, kiuj persone gvidis la lingvolernadon de afrikanoj. Li kreis ankaŭ vastan reton de amikoj de Afriko, kiuj per siaj donacoj ebligis la sendadon de lerniloj kaj ĉiaspecaj aliaj materialoj bezonataj de lokaj kluboj kaj landaj asocioj, kiuj komencis naskiĝi en rapida ritmo. En 1987 Bakker ebligis al 13 afrikanoj el 9 landoj partopreni en IJK en Krakovo kaj en la Jubilea UK en Varsovio, post unumonata kurso en Hungario por spertiĝi pri la lingvo kaj ĝia instruado. Ĉirkaŭite de ili sur la kongresa podio, Bakker transprenis la unuan Premion Onisaburo Deguĉi, kiun la estraro de UEA aljuĝis al li pro lia “sindediĉa kaj strategie brile kunordigita laboro por la afrika E-movado”. En la jaro 2000, en voĉdonado de La Ondo de Esperanto, li krome estis proklamita Esperantisto de la Jaro. En 2002 la reĝino de Nederlando distingis lin pro lia agado por Afriko kiel kavaliron de la ordeno Oranje-Nassau.

Por krei solidan bazon por la afrika agado en la estonteco, per donackampanjo de Bakker kreiĝis en la jaro 2000 Kapitalo Afriko de UEA. Plia rezulto de lia agado estis la konstruado de lernejo en Togolando, Instituto Zamenhof, fondita en 2004 per liaj subteno kaj kunlaboro kun Gbeglo Koffi, lia frua lernanto kaj la unua afrika estrarano de UEA.

Pro siaj grandaj meritoj al la E-movado, Hans Bakker estis elektita kiel Honora Membro de UEA en 2002. La Komitato karakterizis lin kiel “tre grandan ekzemplon por la junaj generacioj, ĉar li estas unu el tiuj esperantistoj, kiuj laboregas kaj ne postulas dankojn pro la laboro, abunde uzas sian tempon sed ankaŭ sian monon, kaj ne afiŝas tion”.

Stevens T. Norvell (1923-2015)

D-ro Stevens T. Norvell mortis la 7-an de februaro post mallonga malsano, nur kvar tagojn antaŭ sia 92-jariĝo. Li naskiĝis en Usono la 11-an de februaro 1923. Li ekstudis medicinon dum soldatservo kaj fariĝis doktoro pri medicino en 1947. Kiel konvinkita pacifisto li transloĝiĝis al Kanado en 1950 pro la milito en Koreio. En la nova lando li faris karieron kiel ĥirurgo, laborante tridek du jarojn kiel instruisto pri ĥirurgio ĉe la Universitato Dalhousie kaj esplorante precipe pri melanomo. Li kreis tutkanadan ekzamenon por junaj ĥirurgoj kaj ankoraŭ ĉiujare premio kun lia nomo estas aljuĝata al iu el la superaj ekzamenitoj. Lige kun sia emeritiĝo en 1992 li ricevis la titolon Honora Emerita Profesoro de Ĥirurgio.

Norvell lernis Esperanton aŭtodidakte unuafoje kiel 15-jara skolto. Post la knabaĝo li ne okupiĝis pri la lingvo, sed pro la proksimiĝanta emeritiĝo li decidis reveni al ĝi en la Jubilea Jaro 1987. De post tiam li partoprenis somerajn kursojn kaj kongresojn. Li prelegis pri melanomo en la Internacia Kongresa Universitato de la 77-a UK en Vieno (1992) kaj aktive verkis en Esperanto. Li kunlaboris pri medicino kaj ĥirurgio por Plena Ilustrita Vortaro (2002) kaj reviziis Angla-Esperanta medicina terminaro (2001) kaj Esperanta-angla medicina terminaro (2006) de Yamazoe Saburoo. De 1995 ĝis 2001 li estis vicprezidanto de Internacia Scienca Asocio Esperantista kaj de 2004 ĝis 2011 redakciano de Medicina Internacia Revuo. Li komputile katalogis grandan bibliotekon donacitan de Harry Lewis (1913-1993), kun kiu li kunigis sian propran kolekton, daŭre akirante pliajn librojn. Tiu “Libraro Ludovika” poste transiris al Kanada Esperanto-Asocio.

Ekde 1967 Norvell estis membro de UEA, ekde 1987 delegito kaj ekde 1990 ĉiujare membro de Societo Zamenhof. En la 90-a UK en Vilno (2005) li estis elektita kiel Honora Membro de UEA. Saman honorigon li ricevis de Kanada Esperanto-Asocio en 2002.

Revuo Esperanto 2015 4

Afriko estas afero de Esperanto

Fabrício Valle defendas la ideon, ke Afriko fariĝu nia vitrino, kiel kerno de internacia strategio celanta demonstri la utilon de Esperanto sur ĉiuj kampoj de la praktika vivo

Dek Demandoj: Adjévi Adjé, kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA, respondas pri lingva politiko en Afriko kaj aspektoj de la afrika movado

Ses artikoloj en la centraj paĝoj montras, ke nia afero en Afriko progresas per laboro de entuziasmaj samideanoj. Instituto Zamenhof, rezulto de internacia kunlaboro kun togolandaj esperantistoj, estas imitinda iniciato sur la kampo de edukado de infanoj

E-historio: La longa letero de Zamenhof titolita “Post la granda milito” centjariĝas en aprilo kaj Ulrich Lins traktas ĝin en kleriga artikolo

Malferme

Afriko: potenca krisolo por avangardaj Esperanto-eksperimentoj

Fabrício Valle

Se estas iu artikolo kiun ĉiuj esperantistoj devus legi, ĝi troviĝas ĉe http://www.malagasio.org/spip.php?article13. En ĝi Henriel Fidilalao, el Malagasio, skizas plene la dramon de la afrika E-movado.

Kelkaj asertoj de la aŭtoro estas tre kortuŝaj, certe venintaj el la fundo de lia koro. Tamen ili rekte koncernas la esencon de Esperanto, lingvo de frateco kaj de internacia amikeco por kelkaj, por aliaj lingvo de amantoj de literaturo, defendantoj de lingvaj rajtoj aŭ fakuloj kaj scivolemuloj pri interlingvistiko. Certe por pluraj esperantistoj el landoj kie Esperanto tradicie floris kaj kreskis, ankaŭ elita lingvo.

Interesa kaj amara aserto resonas kiel plorkrio tra la tuta Esperantujo: “Esperanto ne estus devinta eniri ĉi tien. Afrikanoj ne estus devintaj lerni ĝin. Bedaŭrinde, la lingvo jam enradikiĝis en Afriko. Ni jam manĝis la malpermesitan frukton, sed nun ne facilas la digesto.” Ja amaraj vortoj, ĉu? Li daŭrigas: “La ĝisnuna dependeco de afrikaj esperantistoj rezultas antaŭ ĉio el la malbona stato de la vivo en la nigra kontinento: nek mono, nek laboro, nek sekureco”. Liaj lastaj vortoj plu pensigas nin: “Mia konkludo estas, ke nepras de nun difini novan formon de solidareco kaj sincera kunlaboro inter la esperantistoj de la riĉaj kaj malriĉaj landoj. Esperanto estas esence afero de espero, kiel titoliĝas la priafrika libro verkita de Heidi Goes. Se mankas al ni tia espero, nia lingvo riskas ja malaperi el la Terglobo.”

Do, ni parolu pri afero de espero, sed ne nur. Ni parolu ankaŭ pri alvoko kaj provoko, kiel tiu en 2000 (legu ĉe http://pt.slideshare.net/revuo﹍esperanto/alvokoprovoko), okaze de la 1-a Seminario por Arabaj Esperantistoj en Amano, Jordanujo:

“Por plenumi la celojn de Esperanto necesas alfronti konfliktojn kaj antaŭjuĝojn kaj utiligi la lingvon por krei kondiĉojn de paco kaj kompreniĝo.”

Ni parolu ankaŭ pri etiko, kiel precize klarigis Federico Gobbo (revuo Esperanto, februaro 2015):

“... la bazo de Esperanto ne estas etna sed etika: laŭ la aŭspicioj de Zamenhof, Esperanto devus agi kiel pontolingvo inter la nacioj”.

Ni parolu pri novaj aranĝoj porpacaj, sociaj, ekonomiaj kaj kulturaj, en loko kie ni povos havi plej bonajn kaj abundajn rezultojn je kostoj preskaŭ liliputaj, kompare kun la kostoj en evoluintaj kapitalismaj landoj.

Tio ĉi perfekte aplikeblas al la vivo de la patrino de ĉiuj etnoj, ĉar en Afriko Esperanto povos fariĝi, laŭ tre konkretaj situacioj kaj projektoj, afero ne nur de espero, sed ankaŭ de avangardaj soci-ekonomiaj projektoj per nia internacia lingvo, de nova etiko inter la nacioj, trans etnaj konsideroj. Fakto estas, ke alianciĝo de la interna ideo de Esperanto kun tiu ĉi nova etiko, en kunteksto de tre praktika agado, konturiĝas kiel granda forto vigle antaŭenpuŝanta Esperanton.

Rilate Afrikon, ĝi ĉiam alfrontis ĉiuspecajn antaŭjuĝojn, sed ĝi rezistas kaj ĝia popolo havas adaptokapablon kiun la “superuloj” ne kapablas bone taksi. Afriko kaj Esperanto povas reciproke enamiĝi ĝis tiu punkto, ke stariĝos inter ili rilato pli vasta, fekunda kaj firme enradikiĝinta en la praktika vivo ol la samspeca rilato starigita en la cetera mondo ekde 1887.

Pro ĝia kondiĉo de “pli malriĉa kontinento”, alkutimiĝinta al pli sobraj rimedoj, en Afriko la semado kaj plugado de nia afero postulus malpli grandan investon por abunda rikoltado. Sed — ironio de la destino — la vojo estas ja longa, kurboza kaj komplika, ĉar la fonto de rimedoj troviĝas en la mondo de la blankularo — speciale en la eŭropa universo, kiu ankoraŭ postulas la titolon de kompaso de la mondo, sinjorino de la destinoj.

La tuta Esperantujo, ĉefe la riĉa parto, nepre lernu kaj ne plu rigardi nur al sia umbiliko kaj ne droni en senfina kverelado kaj sterila kritikemo. Anstataŭ tio, ĝi klopodu trovi novan kaj potencan strategion, novan labormanieron. Afriko havas potencialon por esti la fokuso de tiu nova perspektivo.

Nu, malgraŭ ĉiuj malhelpoj kaj malfidoj, tute certe kelkaj mensoj kaj koroj komprenos, ke strategio centralizita en Afriko povos komenci novan eraon por Esperanto. Ni provizu per la necesaj rimedoj Afrikon, por ke Esperanto floregu en la kontinento de la espero. Certe ne mankos facile plugeblaj terenoj. Krome, la afrikanoj estas tre engaĝiĝemaj, aktivaj, vigle kuraĝaj kiel estas aŭ devus esti ĉiuj esperantistoj. Aliflanke, malsamkiel la tradiciaj esperantistoj, la afrikanoj ne havas la saman gradon de enradikiĝinta antaŭjuĝemo. Se konsideri la nuntempan necesan novan elanon por nia afero, kelkaj E-afrikanoj estas veraj antaŭtempuloj. Afriko estas preta fariĝi — profite de la tuta Esperantujo — potenca krisolo por avangardaj eksperimentoj sur la kampoj de edukado, esperantista ekonomio, socia asistado, internacia solidareco kaj diskonigado/instruado de Esperanto.

Konklude, mi sentime asertas, ke niaj afrikaj gefratoj estas nuntempe la plej preparitaj por lerni, paroli kaj utiligi en la praktiko la internacian lingvon. Por ke Esperanto disvastiĝu laŭ nova maniero tra la tuta mondo, kun brilego neniam vidita, ni faru el Afriko nian vitrinon. Sufiĉas ekbruligi meĉon kaj eksplodo de kreskado skuos la E-movadon dum jardekoj. Tiuj, kiuj vivos sufiĉe kaj kredos, povos tion ĉi sperti kaj vidi la rezultojn.

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

El la artikolo de Ulrich Lins (p. 88): “Pri la kialoj de la milito Zamenhof asertas, ke ĝin unuavice kaŭzis ‘intergentaj bataloj’. Ne aludante la ardan konkuradon de grandpotencoj, li koncentriĝas al la etnaj konfliktoj, kiuj kontribuis al la militeksplodo kaj siavice estis ekspluatataj de la batalantaj ŝtatoj.” Nu, ĉu ni, esperantistoj, estos kapablaj kunvivi pace inter ni? Ĉu ni kapablos labori kune por grandaj idealoj, sen bataletoj inter ni? Ĉu Esperanto povas vere roli kiel lingvo de paco? Eblas respondi nur per senretorika agado!

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Adjévi Adjé, kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA en Afriko parolas pri sia laboro, Esperanto, IZo kaj kelkaj lingvopolitikaj aspektoj en la kontinento

Celpublikoj: Stefan MacGill verkas pri la esencaj trajtoj de efika reklama mesaĝo

Afriko: Ses artikoloj pri la E-agado en la promesplena afrika kontinento montras parton de la klopodado de la tieaj samideanoj

Unua Alineo: Lillo: IKU-AIS

Duobla rikolto

Senprecedence granda nombro da proponoj por la Internacia Kongresa Universitato (IKU) alvenis responde al la alvoko de UEA. Ĝis la limdato fine de januaro mi ricevis kvardek proponojn, preskaŭ duoble pli ol la kutima nombro kaj preskaŭ trioblon de la nombro en la du antaŭaj jaroj. El tiu nombro dek unu estis ankaŭ proponoj por kursoj en la komuna sesio de IKU kaj Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), kompare kun tri-kvar en la antaŭaj jaroj.

La disdivido de la temoj estis tre varia: ok proponoj pri lingvistiko, kvar pri kemio aŭ biokemio, po tri pri arto, literaturo, informadiko kaj Esperanto aŭ movado kaj po du rilataj al medicino, fiziko, ekonomio, religio kaj historio. El la kvardek proponoj nur ses venis de virinoj, pli-malpli la tradicia proporcio, sed la geografia disdivido alportis novaĵon: pli ol duono de la proponintoj loĝas ekster Europo. Estis ankaŭ pli alta ol kutime la procentaĵo de proponintoj novaj en IKU.

Por efike utiligi tiun eksterordinaran oferton de la scienca komunumo de Esperantujo kaj por omaĝi la jubilean UK-on mi proponis al la estraro de UEA aldoni al la IKU-prelegoj ankoraŭ dek-dekdu pli mallongajn prelegojn kadre de du-tri sesioj de novtipa “Scienca Kafejo”, malpli formala aranĝo unue provita en Bonaero. La aldonaj prelegoj ankaŭ povas aperi en la IKU-libro, la kolekto de ĉiuj tekstoj de la IKU-prelegoj, kiu estas la akademia produkto de la IKU-sesio kaj aperas papere dum la UK ekde 1997 kaj ekde 2005 regule ankaŭ rete. Efektive la jubilea kongreso en Lillo markas ankaŭ la 20-jaran jubileon de komunaj sesioj IKU/AIS (dum la UK en Tampereo en 1995 la IKU/AIS-sesioj estis inaŭguritaj per kurso pri Astronomio kaj Astrofiziko komune prezentata de M. Maizen kaj A. Wandel).

Dum pli ol monato la 6-kapa IKU-komisiono (d-rino Sabine Fiedler, germana lingvistino, Hans Michael Maizen, aŭstra profesoro pri Astronomio, Humphrey Tonkin, usona profesoro pri Literaturo, Jose Antonio Vergara, ĉilia kuracisto, Amri Wandel, israela profesoro pri astrofiziko kaj Wen Jingen, ĉina aŭtoro kaj tradukisto) profesie konsideris la resumojn de la kvardek proponoj kaj la biografietojn de la aŭtoroj. Ĉiuj komisionanoj voĉdonis individue laŭ anticipe interkonsentitaj kriterioj de faka kaj lingva niveloj, tema diverseco kaj intereso ktp.

Pri la propraj kriterioj asertas la IKU-komisionano Sabine Fiedler: “Se ni prenas la perspektivon de ekster la E-movado, IKU/AIS estas la tereno de aplikado de Esperanto en sciencoj. Mi volas aŭskulti pri energio, enzimoj, plantoj, inventaĵoj, eble ankaŭ pri aŭtoroj kaj aliaj lingvoj, sed ne nepre pri Esperanto (kiel en la plimulto de la aliaj programeroj de la UK). Ni volas montri al la mondo, ke Esperanto taŭgas kiel komunikilo, sed oni preskaŭ uzas ĝin nur por paroli pri Esperanto”.

La unuopajn voĉdonojn la IKU-sekretario adicias por produkti la liston de rekomenditaj prelegoj por la estraro de UEA, kiu findecidis pri la IKU-prelegantoj. Kutime estas en la listo naŭ aŭ dek IKU-prelegoj, inter ili tri IKU-AIS-kursoj. Ĉi-jare la listo estas duoble pli longa, konsistanta el la dudek plej taŭgaj prelegoj (ĉirkaŭ duono por IKU kaj duono por Scienca Kafejo kaj eventuale aliaj kongresaj programeroj)

Estas interese kompari la procentaĵon de virinoj kaj ekster-eŭropanoj en tiu listo al la supre menciita procentaĵo el ĉiuj proponoj. Inter la dudek unuaj lokoj, estas tri virinoj, tio estas proporcie 15%, la sama proporcio de la virinoj inter ĉiuj kvardek proponoj. Pri ne-eŭropanoj estas surpriza rezulto: inter la unuaj dudek lokoj dek kvin (75%) estas ne eŭropanoj, kompare kun dudek unu (55%) inter ĉiuj proponoj.

La resumoj de la elektitaj proponoj aperos en la IKU-paĝo en la nova retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj/universitato, kie troviĝas ankaŭ la resumoj de la pasintjaraj IKU-prelegoj kaj IKU-libroj.

Amri Wandel
IKU/AIS prelegoj en Lillo
  • Dialogo pri valoroj ĉe Alain de Lille
  • Min trafis feliĉ’ esti rusa poeto. Rusoj en Esperanto-poezio
  • La hitita lingvo: ĉu “filino” aŭ “fratino” de la prahindeŭropa?
  • La lingva demando en la nuntempa arto
  • Kien iras Artefarita Inteligenteco? Malfermaj etikaj problemoj
  • La rezisto de materialoj kaj strukturoj
  • La Budhisma Kosmo
  • Nuntempaj esploroj pri la ekesto de samkiraleco en molekuloj devenantaj el vivestaĵoj
  • La revolucio de Einstein: jubileo de la Teorio de Relativeco 1915-2015
  • Kemio, bildoj kaj informoj en la dialogo inter specioj
  • Produktado de Radioizotopoj por Nuklea Medicino
  • Lingvoj, valoroj, kulturoj, mondokonceptoj en dialogo: Schola Saleri
  • La Ekvilibro
  • Historio kaj estonteco de mondaj interretaj ludoj
  • La interkultura dialogo kaj ĉu loĝejoj nestas en loĝejejo?
  • Ĉu esperanto havas specialan lingvan bildon de la mondo?
  • La angla en Barato: edukado, justeco kaj tutmondiĝo
  • La kaŝita maro de la Talmudo: Gvidilo por la perpleksigitaj (Esperantistoj)
  • Taksonomio — esploro en nova kaj malnova kampo de biologio
  • La plej disvastiĝinta vortoj
Dek Demandoj: Adjévi Adjé

“Afriko estas tre vasta kaj ne mankos laboro kaj taskoj por ĉiuj”

Fabrício Valle

Adjévi Adjé estas kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA (AK). Li eklernis Esperanton antaŭ dudek jaroj pro scivolemo kaj deziro malfermiĝi al la mondo. Li opinias, ke Esperanto hejmiĝas en Afriko samkiel en aliaj kontinentoj, sed necesas daŭre flegi la semon por iompostioma pliprofundiĝo de la radikoj kaj kreskado de la arbo. Li asertas, ke afrikanoj iras sur bona vojo, ĉar ili mem komencas regi la disvastigon de Esperanto tra la kontinento.

1 FV: La Afrika Komisiono, instanco de UEA por Afriko, kiun vi kunordigas, kiujn taskojn havas kaj kiel marŝas la laboro por ilin plenumi?

AA: La taskaro de la Afrika Komisiono konsistas ĉefe el disvastigado de Esperanto en Afriko kaj prizorgado de la rilatoj inter UEA kaj la landaj kluboj kaj asocioj en Afriko. Jarfine ni kolektas de ĉiuj landaj asocioj aŭ de kluboj kiuj ankoraŭ ne estas landaj asocioj, raportojn kaj buĝetojn por la tuj komenciĝonta jaro. La plej aktivaj ricevas subvencion de la “Fondaĵo Afriko”. AK zorgas ankaŭ pri la bona funkciado de la afrika movado, donas konsilojn kaj kontribuas al la edukado de membroj de E-organizaĵoj, rilate la lingvon kaj la movadon. Ĝi eldonas la bultenon Esperanto en Afriko, kiu raportas pri atingoj en la kontinento kaj per aliaj kanaloj informas ĉiujn landajn asociojn kaj klubojn pri diversaj aferoj.

Nia plej granda malfacilaĵo kuŝas en la fakto, ke la komisiono ne estas finance memstara kaj devas ĉiam funkcii per mondonacoj de malavaraj esperantistoj kaj amikoj de Afriko. Plie, la movado en la afrika kontinento havas urĝajn specifajn bezonojn sur ĉiuj agadkampoj kaj foje ni ne scias decidi, kie agi kaj kion fari per limigitaj rimedoj.

2 FV: Rilate specifajn bezonojn, ĉu ne estas horo pensi pri strategio tute nova por Afriko, kun pli praktikaj celoj? Ekzemple, ebligi al afrikanoj enspezon per Esperanto, edukan asistadon?

AA: Mi estas konvinkita, ke Esperanto multe pli efike kaj rapide disvolviĝos en nia kontinento, kiam naskiĝos nova plano por valorigi nian lingvon. Mi mem daŭre pledas por la modernigo de la AK-Oficejo, en Lokossa, Benino, kiu fakte ne ludas sian ŝlosilan rolon. Cetere, kiel ĝi povas plene plenumi siajn devojn, se ĝi ne disponas pri adekvataj rimedoj? Homforta bazo certe ekzistas en tiu regiono, sed pro limigitaj rimedoj en la oficejo laboras nur volontuloj, anstataŭ veraj oficistoj. Urĝas la modernigo de tiu oficejo, kiel proponis la kvina afrika kongreso. Krome, mi proponis por ĝi translokadon al la ĉefurbo Kotonuo, kie estas ĉiuspecaj servoj — bankoj, kuracejoj, flughaveno, hoteloj ktp — laŭbezone de ĉiu vizitanto.

Aliflanke, kiam afrikanoj ekvidos, ke per Esperanto eblas gajni laborpostenojn, multaj el ili tuj ĵetos sin en ĝian ellernadon kun espero perlabori poste, kiel okazas al ĉiuj aliaj lingvoj, kiel la franca, angla, hispana. Tiusence Esperanto Plus, iniciato de la franco Jean-Pierre Marcq, estas imitinda kaj bona paŝo por doni novan elanon en Afriko.

3 FV: Bonvolu klarigi detale tion, kion Esperanto Plus proponas en la praktiko kaj kiel ĝi kapablos doni novan elanon al nia afero en Afriko.

AA: Esperanto Plus estas franca asocio, fondita en 2012, kies celo estas apogi la laboron de kompetentaj afrikaj esperantistoj. Tion oni atingas, en spirito de kunlaboro, per financa subteno de lertaj esperantistoj, donante al ili vivrimedojn, kie la vivkondiĉoj kaj la ekonomia situacio ĝenerale malfacilas. Nuntempe estas subtenataj esperantistoj en DR Kongo, Malagasio, Tanzanio kaj Togolando. Ni povas imagi, ke en aliaj landoj, kontinentoj, kie pli kaj pli akriĝas problemoj de senlaboreco kaj kie la ekonomio ŝrumpas, tiu projekto povas utili kaj doni novan elanon por la E-movado.

4 FV: Kio plej allogas nuntempe la afrikanojn, ĉu la interna ideo de Esperanto, la argumentoj pri lingvaj justeco kaj demokratio, aŭ aliaj faktoroj?

AA: Mi mem komencis lerni Esperanton tute hazarde, ĉar miaj du fratoj, jam en la 1990-aj jaroj praktikis la lingvon kaj havis interesan kluban vivon, kie ili renkontiĝis, babilis, manĝadis, lernis kaj kunvenis ĉiun dimanĉon. Tiel pasis la tempo kaj mi ekdeziris malfermiĝi al la ekstera mondo por plilarĝigi miajn kulturajn horizontojn. Poste mi malkovris, ke estas valoraj argumentoj por varbado kaj unu el ili estas la amikeco, kiun mi mem spertis agrable. Nun mi emas konsciigi homojn pri la lingva malegaleco en la internacia komunikado.

5 FV: Se konsideri la restaĵojn de koloniismo, kiel statas en Afriko la politiko pri lingvaj aferoj?

AA: Mi miras pri la fakto, ke en preskaŭ ĉiuj afrikaj landoj oni ankoraŭ ne nur vaste uzas la lingvojn de la koloniintoj, sed ankaŭ pli kaj pli forte kuraĝigas kaj subtenas la edukadon de infanoj en tiuj lingvoj. Bedaŭrinde tiu ĉi sinteno aŭ manko de strategio flanke de la afrikaj ŝtatoj plifortigas la kulturan kaj ekonomian potencon de tiuj eksteraj landoj, malfavore al la riĉeco kaj diverseco de la afrikaj kulturoj. Krome, tio donas ian senton al la infanoj, ke iliaj lingvoj kaj kulturaj valoroj signifas nenion kaj tiel iom post iom la infanoj ne havas konsideron aŭ fieron pri siaj propraj identeco kaj lingvo, kaj finfine ili danĝere turnas sian rigardon al la alikontinentaj mondo kaj kulturo. Resume, lingvoj de koloniintoj ankoraŭ havas firmajn piedojn sur la afrika grundo.

6 FV: Kiel la esperantistoj kaj iliaj organizaĵoj, kiel UEA kaj aliaj, povas en la praktiko, sur la kampo de lingvaj rajtoj, demokratia komunikado kaj edukado kunlabori kun la afrikaj esperantistoj por la plivalorigo de la afrikaj lingvoj?

AA: Ĉiuj instancoj de la E-movado, la diversaj asocioj kaj organizoj kaj la helpemaj kunlaborantoj povas daŭre nin subteni, por ke, la afrikaj esperantistoj akiru pli altan lingvonivelon kaj disvolvu pli efikan movadan agadon. Ili povas ankaŭ finance subteni honestajn kaj seriozajn esperantistojn en la kontinento, ekzemple tiujn, kiuj nutras kaj deziras lertiĝon pri interlingvistikaj studoj en la universitato de Poznano. Tiuj ĉi esperantistoj kaj iliaj organizaĵoj povas ankaŭ kuraĝigi, subteni kaj eĉ mem eldon(ig)i verkojn de afrikaj verkemuloj, kiuj konsistigas bonan kaj fekundan grundon por la E-kulturo en nia mondparto. Tamen, ne ĉiam necesas doni fiŝon al homoj, kiam ankaŭ eblas doni al ili fiŝkaptilon.

Fine, laŭ certaj diroj, Unesko havas inklinon por Afriko kaj spertaj E-instancoj povas aktivi kadre de ĝi, koncerne la lingvajn problemojn kaj kulturan sendependecon en Afriko. Tio eble portos bonajn fruktojn al la tutmonda E-komunumo kaj aparte al Afriko.

7 FV: Laŭ la retejo Language Magazine (http://languagemagazine.com/?page﹍id=123193) Tanzanio estas la unua afrika subsahara lando kie, kvankam la angla estas ankoraŭ instruata kiel fremda lingvo, la lingvo svahila, nacia lingvo kiu originis el la neceso pri landa komunikado, fariĝis la ĉefa instrulingvo kaj estas uzata naciskale kiel lingvo de la edukado, en ĉiuj lernejoj. Kiom granda estas la eblo, ke tiu sinteno disvastiĝu tra la tuta kontinento?

AA: Mi konstatas kun feliĉo, ke la nacia lingvo svahila enradikiĝas en Tanzanio kaj tio ja donas esperon, ke iam, pli aŭ malpli frue, ankaŭ Esperanto instruiĝos en ŝtataj lernejoj de nia kontinento en ĉiuj niveloj. Mi ne scias kiugrade la svahila enradikiĝis en la tanzania socio, sed, laŭ mi, la danĝero aŭ risko plu apudas, se tiu sinteno ne havos daŭran subtenon de la superaj instancoj de Tanzanio. Estas probable, ke tiu fenomeno de uzo de nacia lingvo naciskale kontaĝu la tutan kontinenton, eĉ se krome oni uzas la kolonian lingvon por internaciaj kontaktoj. Esperanto povos helpi per sia protekta kaj propedeŭtika rolo rilate naciajn kaj etnajn lingvojn. Ni bezonas daŭre formi bonajn instruistojn, dece salajratajn, kiuj dediĉu siajn energion kaj tempon por ĝin instrui. Necesas ankaŭ subteno de la E-socio en la produktado de lernomaterialo en lokaj lingvoj. Ju pli da bonkvalitaj E-lernolibroj en afrikaj lingvoj, des pli Esperanto povos helpi al la kultura memfirmiĝo de la afrikaj ŝtatoj.

8 FV: La afrika kontinento havas tiom multe da grandaj malfacilaĵoj, ke estas admirinde, ke oni sukcesas tamen agadi por Esperanto. Certe pli favoraj kondiĉoj donus abundajn fruktojn.

AA: Certe favoraj kondiĉoj kaj kunlaboro inter la UEA-Komisiono kaj la aliaj unuopaj E-branĉoj en Afriko estas necesaj, ĉar la laboro de ĉiuj estas fakte laboro por la disvastigo kaj utilo de Esperanto en la kontinento. Afriko estas tre vasta kaj ne mankos laboro kaj taskoj por ĉiuj. Baldaŭ okazos, ekzemple, alvoko por invito al ILEI-Konferenco, kaj mi jam povas imagi, ke Togolando valide kandidatiĝos por tio kaj organizos tiun internacian porinstruistan eventon en la lernejo Instituto Zamenhof (IZo), en 2017. Nuntempe la situacio pli favoras multflanke por tiu evento en Togolando ol en iu ajn alia afrika lando. UEA/ILEI certe adekvate subtenos tiun iniciaton finance kaj morale.

9 FV: Se paroli pri Instituto Zamenhof, kie Esperanto estas instruata, kiel vi taksas iniciatojn sur la eduka kampo por la disvastigo de Esperanto en via kontinento?

AA: Sendube jes, la lernejo IZo estas sukceso de internacia solidareco, kun konkretaj kaj bonegaj sekvoj: ĝi naskas geesperantistojn ĉiujare en Togolando, kvankam la tempo dediĉita por la lingvo en ĝi estas iom sufiĉe limigita, ĉar same kiel aliaj lernejoj en Togolando, IZo devas sekvi la oficialan enlandan instru-programon. Certe vi komprenas, ke Afriko kaj mi arde deziras kaj kore bonvenigas multobligon de tiuj ĉi lernejoj aŭ kulturaj centroj en la kontinento, ĉar temas pri savaj kaj praktikaj faroj por antaŭenpuŝi nian lingvon en Afriko. Tiuj iniciatoj estas kaj restos ankaŭ laborfontoj por multaj esperantistoj kaj junuloj. IZo elstaras kiel lumturo por la tuta Afriko.

10 FV: Hans Bakker, kiu forpasis antaŭ nelonge, ludis gravegan rolon en la enkonduko de Esperanto kaj ĝia enradikigo en Afriko. Kiujn ideajn heredaĵojn li postlasas al ĉiuj afrikaj esperantistoj?

AA: Hans Bakker, pacon al lia animo! Mi mem ne lernis de li, sed de homoj, kiujn li iam instruis. Tiuj ĉi povas pli bone ol mi rakonti al vi pri la esenco de la sinteno de Hans por Afriko el Esperanta vidpunkto. Kompreneble, oni povus nun havi malsamajn vidpunktojn pri la ideaj postlasaĵoj de Hans por afrikaj esperantistoj, sed fakte, hodiaŭ preskaŭ ĉiuj estas orfoj, ĉar Hans Bakker estis nekredeble aktiva por multaj homoj en la mondo, precipe por afrikanoj, kaj aparte por la lernejo IZo en Lomeo, Togolando. Mi tralegis multajn kortuŝajn, bonajn pozitivaĵojn pri viro sindonema, kuraĝa, pasia, mense malferma.

Mi rememoras frazojn de Hans el unu el liaj multaj salutmesaĝoj al togolandaj E-kongresoj: “Mi fidas pri vi ĉiuj kaj mi deziras al vi bonan estontecon kaj zamenhofan inspiron. Restu amikoj inter vi kaj kun viaj amikoj en la tuta mondo. Fidu aliajn homojn kaj respektu ilin. Ili estas viaj gefratoj”.

Nun mi ne scias, kio okazos. Eble pli ol iam ajn, afrikanoj devas pluvivi kaj antaŭen iri sur la spuroj de admirindaj homoj, sen forgesi siajn proprajn paŝojn! Ne estas nia devo havi ununuran penson, ĉar tio estas kvazaŭ perfidi la memoron de Hans.

Movado: Celpublikoj

Tri mesaĝoj por la nuntempo — por iuj, por ĉiuj

Stefan MacGill

Ni esperantistoj estas entuziasmuloj. Parolante kun homoj, kiuj ne konas la lingvon, ni emas superŝuti ilin per faktoj, argumentoj, anekdotoj. Demandu tamen reklamiston pri la esencaj trajtoj de efika mesaĝado — ĝi estu klara, konciza, kun nemultaj kernaj punktoj. Krome, ĉiu mesaĝo estu verkita kun konscio pri la celpubliko. Kun pli klara fokuso kaj limigitaj celoj, oni sukcesas atingi multe pli vastan publikon. Nu, mi proponas nur tri ŝlosilajn mesaĝojn por nia nuntempa informado. Kune, ili postulas entute nur dek vortojn en Esperanto.* Unu grava mesaĝo troveblas en la Strategia Laborplano. Jen ĝi en kvar vortoj:

* Ĉi tiu artikolo komencis la vivon kiel festparolado de la aŭtoro al la 81a Itala Kongreso de Esperanto en aŭgusto 2014. Ĉi tiu pretendo donis etan kapdoloron al la tradukisto, kiu zorgis pri ĝia itallingvigo por la honoraj gastoj, ĉar eleganta traduko de la tri frazoj bezonus ĝuste dek unu vortojn en la itala. Sed la koncernato trovis solvon!
Esperanto estas justa lingvo.

Tiu emfazo pri komunika kaj lingva justeco ne naskiĝis kune kun la nuna plano. Ĝi centris en la antaŭa plano, kernis en la Manifesto de Prago (1996) kaj ja ekzistas ekde de la komenco de Esperanto. Zamenhof mem kreis la lingvon por mildigi la streĉojn inter nacioj, disponigante al ili pli efikan, pli universale alireblan komunikilon. Pro la relativa facileco de la lingvo, ĝi ja estas alirebla, lernebla kaj uzebla por praktike ĉiu homo, postulante similan elspezon de tempo kaj mono, kaj sekve ĝi proponas demokratian solvon al internaciaj komunik-bezonoj.

Kion implicas tiu mesaĝo pri justeco kaj malpliigo de diskriminacio? Interalie, ke la plimulto de la esperantistoj favoras multlingvan kaj multkulturan mondon. Ekologoj ĉagreniĝas pro la perdado de bio-diverseco — specioj pereas ĉiusemajne. Esperantistoj — kaj multaj aliaj — ĉagreniĝas pro la perdado de lingva kaj kultura diverseco, kiu okazas eĉ pli rapide kaj certe malpli rimarkate ol la malpliiĝo de biologiaj specioj. Parolantoj kaj defendantoj de pli etaj kaj minacataj lingvoj devas vidi en la Esperanto-movado ne minacon aŭ konkurencon, sed aliancanon.

Al kiu publiko ni direktu tiun mesaĝon? Nu, pac-batalantoj ĉiuspecaj estos allogataj — homoj, kiuj volas vidi solvojn por militoj kaj konfliktoj per intertraktado kaj dialogado prefere al apliko de pafiloj. Temos pri subtenantoj de Unuiĝintaj Nacioj, Unesko kaj la svarmo da homrajtaj kaj similaj organizaĵoj; homoj aktivaj pri lingvaj rajtoj, defendado de minacataj lingvoj kaj pri transkulturaj projektoj.

Kia klientaro troveblas por tiu argumento, kiun proporcion el la monda popolo ili konsistigas? Eblas senfine marĉandi pri elcentaĵoj — mi proponas dudek elcentojn. Inter ili, iuj estos forte kaj tuje kaptitaj de tiu idealisma aspekto de la lingvo, aliaj malpli forte — eble aliaj faktoroj kaj argumentoj por ili pezos same multe. Mi ne asertas, ke kvinono de la monda popolo tuj fariĝos ardaj simpatiantoj por Esperanto aŭ eĉ eklernos ĝin. Mi asertas nur, ke tiu publiko estus sentema por tiu argumentado. Cetera problemo estas, ke niaj nunaj informaj streboj atingas apenaŭ 1% el tiu potenciala “merkato”.

Ja indas evoluigi kaj uzadi la idealismajn argumentojn, ĉar ĉe tiuj 20% ili povas havi bonegajn rezultojn. Emocie engaĝitaj homoj emas fariĝi aktivaj kunlaborantoj — eĉ “movadanoj” — kaj emos kunbatali por realigi niajn komunajn celojn.

Sed la restantaj 80%? Pri la idealismo ili fajfos — ignoros niajn alvokojn, flugfoliojn, invitojn, verdajn flagojn — kaj pluiros pergajni sian vivon, amuziĝi, deprimiĝi, akiri kunulon, perdi kunulon, umi per sia portebla komunikilo, malfruiĝi por rendevuo kaj fari kion ajn alian, kio rolas aŭ gravas en ilia vivo. Nia idealisma mesaĝo, eĉ se ofte ripetata, ĉe la granda plimulto ne efikos kaj neniam efikos.

Do, kiuj aliaj mesaĝoj havus ŝanĉon penetri tiun indiferenton? Jen la dua, same konciza kiel la unua:

Esperanto estas fascina lingvo.

Same kiel la mesaĝo pri justeco, tiu ĉi baziĝas sur niaj propraj spertoj kaj konvinkoj. Laŭ la rakontoj, multajn el ni logis la klara, logika strukturo de la lingvo, kiu tiel malsimilas al plejparto de la naciaj lingvoj. En la komenco tiuj homoj scivolis, ĉu lingvo origine kreita de unu persono estas fakte uzebla; baldaŭ ili malkovris la parol-komunumon kaj, surprizite, trovis sian lokon ene de ĝi. Do, tiu elemento de surprizo kaj malkovro meritas pli da emfazo en niaj diskonigaj laboroj.

La fascineco de Esperanto povas rilati pure al ĝiaj lingvaj unikaĵoj — por iuj homoj, tio ja sufiĉas. Sociologiaj esploroj malkaŝis, ke esperantistoj estas eksterproporcie lingvemaj; multaj kolektas lingvojn kiel aliaj agarikojn. La travidebla strukturo kaj granda fleksebleco tiklas ilian intereson; ankaŭ la fakto ke Esperanto entenas eblojn esprimi sin klare, sekve la parolantoj portas grandan respondecon eluzi tiun klarecon. Ni devus ne timi elmontri tiujn nekutimajn aspektojn de la lingvo, ĉar ĝuste ili faras ĝin pli alloga por tiu ĉi publiko.

Por multaj homoj, tamen, same aŭ pli fascinaj estas aliaj aspektoj de Esperanto — ĝia historio, ĝia literaturo, ĝiaj nuntempaj praktikaj aŭ fakaj aplikoj. Ofte tiuj aspektoj trovas reeĥon en la aliaj interesoj kaj okupoj de tiuj homoj. Do, ju pli multe ni povas elmontri tiun kulturan flankon de la lingvo, per faktoj kaj anekdotoj pli ol per argumentoj, des pli da ŝancoj ni havas tuŝi la koron aŭ veki la scivolon de nia celpubliko.

Mi taksas, ke tiu ĉi dua celgrupo — la homoj, por kiuj Esperanto montriĝas iamaniere fascina lingvo — povus ampleksi 25% de la loĝantaro, sed parto el ili estas samtempe idealistoj. Do, se ni konsideras niajn du mesaĝojn kune, ili povus esti konvenaj por ĉ. 40% de la homoj sur la tero. Evidente malmultaj el tiuj ĉ. tri miliardoj fine fariĝos esperantistoj, sed ili plejparte — se niaj mesaĝoj atingos ilin en la ĝusta formo — havos ian simpation por la lingvo kaj ĝiaj celoj.

Cetere, oni plej lerte kaj plej facile varbas en rondoj similaj al la propra medio, uzante argumentojn kiujn oni mem trovas konvinkaj. Do, se ni konsideras ke la esperantistoj estas grandparte idealistoj kaj/aŭ ĝuantoj de la lingvo, mesaĝoj pri ĝiaj justeco kaj fascineco estas la plej taŭgaj por trovi niajn samideanojn inter la vasta popolo. Evidente, tiu informstrategio estos longperspektive memfortiga.

Restas tamen 60% de la homaro. Kian mesaĝon ni havas por ili? Jen ĝi... eĉ pli konciza, konsistanta el nur tri vortoj:

Esperanto estas... lingvo.

Nome, ĝi estas vivanta, evoluanta lingvo, kun solida parol-komunumo, kun plena ekzistorajto inter ĉiuj aliaj anoj de la familio de lingvoj. Jen nia mesaĝo por 100% de la homoj sur la tero.

Tiu mesaĝo, kontraste al la aliaj, plejparte ne estas perebla per flugfolioj, varbiloj aŭ informaj retejoj. Tiun mesaĝon oni plej bone semas per praktika agado. En ĉiam pli da lokoj kie servoj aŭ varoj estas proponataj diverslingve, aperu Esperanto en la menuo. Tiu vojo konvinkos multe pli da homoj pri nia reala ekzisto, ol luktado por akiri (kaj poste pene defendadi) dekretojn de akademioj aŭ edukaj instancoj. Ni lasu la faktojn paroli por si mem.

Evidente, ne eblas tuj penetri ĉien, precipe tien kie oni devas montri klaran financan avantaĝon por la aldono de Esperanto. Sed abundas miloj da malfermitaj pordoj — “pli ol ni kapablas trapasi”, kiel trafe rimarkigis Humphrey Tonkin — kaj ekzistas multaj jam trapasitaj, kiel la tradukservo ĉe Google, la granda paĝkolekto ĉe Vikipedio, la oficialeco de la KER-ekzamenoj, la agado en la Esperanto-urbo Herzberg, diversaj evoluoj en Ĉinio kaj aliaj landoj, kaj multaj aliaj. Jam en ĉi tiu generacio, do ene de unu-du pliaj jardekoj, solida kampanjo por “krei faktojn” kondukos al situacio, en kiu neniu plu dubos pri la ekzisto kaj ekzistorajto de Esperanto, kaj definitive enteriĝos eksdataj ideoj pri manko de kultura fono, “artefariteco” kaj “lingvo de stranguloj”.

Pri tiuj 55% ni ne havu iluziojn: ili ne volos lerni aŭ uzi la lingvon, ili ne volas multon pri ĝi scii. Sed almenaŭ ili konsciu pri ĝia ekzisto, kredu, ke ĝi ja estas vera lingvo, kaj laŭeble havu minimume pozitivan bildon pri ĝi.

Mesaĝoj por iuj, mesaĝoj por ĉiuj

Mi skizas per simpla diagramo mian percepton, kiel tiuj tri celgrupoj interrilatas. Unue, nia mesaĝo por ĉiu entenas la ceterajn du grupojn. La idealistoj kaj fascinatoj iugrade koincidas. La homoj en la diversaj grupoj povas migri. Idealisto povas poste malkovri praktikajn utilojn por la lingvo. Fascinato povas post-malkovri kaj ekŝati la “internan ideon”. Kelkaj homoj el la 55%, konvinkitaj iom post iom, ke la lingvo vivas kaj rajtas vivi, povos malkovri ĝian fascinan aŭ ĝian idealisman flankojn, kaj eĉ eklerni ĝin. (Kaj, kompreneble, eblas ĉiam kabei el la pli engaĝitaj grupoj.)

Tiu ĉi strategio ne kondukos al svarma alkuro de homoj, sed ĝi ja helpos forerodi reziston al la lingvo kaj brikon post briko konstrui pli favoran scenejon por niaj streboj.

UEA tra la jaroj forte emfazis la unuan el la tri mesaĝoj, aparte en sia ekstera politiko. Neriproĉinde kaj daŭriginde.

Pri la dua mesaĝo, UEA ne multe okupiĝis rekte, ĉar tion la homoj malkovras por si mem, ĉu per landaj, fakaj kaj lokaj asocioj, ĉu per la miloj da informaj paĝoj en la reto aŭ la diversaj libroj kaj videoj kiuj konigas la ecojn de la lingvo kaj ĝia kulturo. Restas tamen farindaj taskoj, ĉefe pri la kreado kaj liverado de konvinkaj materialoj por diversaj subcelgrupoj: junuloj, sciencistoj, universitatanoj, laboristoj, instruistoj...

Tamen, miaopinie, nia asocio koncentru siajn laboron kaj atenton al la tria mesaĝo. Mi vidas ĝian rolon nek kiel transprenanto, nek kiel centrismeca supergvidanto, sed kiel kunlaboranto kaj partnero por la amaso da grupoj, kiuj jam delonge malkovris la gravecon de “la politiko de ĉeesto kaj vidigo”. Tia agado egale gravas kaj fruktodonas, ĉu ĝi okazas ene de la asociaj strukturoj, ĉu ekster ili. Laŭ tiu spirito mi interparolis kun vikipediaj teamanoj kaj pretigis la alvokon, kiu aperis en la februara numero (p. 32). Lastatempe fluis retaj diskutoj pri tio, kiel muzikgrupoj konigu la vivantecon de la lingvo — kaj same sur tiu kampo, kie la avangardo troviĝas ekster la strukturoj de UEA, oni povas tamen pensi pri praktikaj formoj de kunlaboro kaj subteno. (Ni esperu, ke iam reaktiviĝos unu aŭ kelkaj muzikaj fakaj asocioj ene de UEA!)

Ĉi tiu firmigo de Esperanto kiel valida kaj valora lingvo havas radikojn en la plej fruaj jaroj de nia asocio. Ĝi estas unuavica laboro por fakaj, landaj kaj lokaj grupoj, sed UEA povas utile kontribui al la difinado de celoj, proponado de direktoj, kaj la kunordigo kaj diskonigo de iniciatoj kaj metodoj — kune kun la liverado de apogaj materialoj kaj argumentoj.

En la maja numero mi daŭrigos la pensadon, ĝuste pri tiuj mesaĝoj, kiujn mi prave aŭ malprave taksas ne tiom kernaj (i.a. simpleco kaj propedeŭtikeco). Plie, mi tie esploros kaj klarigos la ofte aŭdatan sed profunde malĝustan opinion: “Ho, ĉiu en la mondo parolas la anglan”. Intertempe mi invitas vin sendi al mi viajn ideojn pri niaj informaj prioritatoj kaj mesaĝoj, por ke ili povu eniri la debaton.

[FORIGITA!: bildo]

Stefan MacGill estas estrarano de UEA

Kalejdoskopo

Afriko: Iomete pri Afriko

Afriko estas tre vasta kontinento, kie senegalano tute ne similas al kenjano, same kiel portugalo ne similas al ruso. Afrikaj esperantistoj havas bonan lingvonivelon. Ili ŝatas progresi, legi, verki, instrui. Ili ne krokodilas. Ni ne vidas ilin en niaj kongresoj, ĉar ili ne povas akiri vizon al Eŭropo. Do, ni devas viziti ilin.

Afriko estas grava parto de nia movado. Ni devas kun la tieaj gesamideanoj flegi respektoplenajn kontaktojn.

Mi estis dek fojojn en Afriko en kvar landoj. Mi estas helpanto de la Afrika Komisiono de UEA, kiun vi povas pli bone koni ĉe http://eo.wikipedia.org/wiki/Afrika﹍Komisiono﹍de﹍UEA

Mireille Grosjean
Fondaĵo Cigno: Post longa laboro

En marto ĉi-jare la estraro de la fondaĵo Cigno aljuĝis la lastan fojon sian konatan premion. Ĝin oni atribuis al Slovakia Esperanto-Federacio pro ĝia impresa informa agado naciskale.

Fondita en 1995, kiel subvencio Cigno, ĝi premiis esperantistojn en evolulandoj farintajn gravan kontribuon al la movado. En 2011 ĝi transformiĝis en fondaĵon Cigno, celanta premii landan asocion ene de Eŭropa Unio, kiu plej bone informis la eksteran publikon pri Esperanto en la periodo de unu jaro.

Pro la maljuniĝo de la fondinto kaj ĉefa mecenato de la fondaĵo, la estraro decidis ĉesigi sian agadon. Al ĉiuj kontribuintoj kaj subtenantoj ni estas Al ĉiuj kontribuintoj kaj subtenantoj ni estas elkore dankaj.

Ayako Kawakita
Evento | Himalajo: Sukcese okazis la 11-a Internacia Himalaja Renkontiĝo en Nepalo

La 11-a Internacia Himalaja Renkontiĝo okazis de la 26-a de februaro ĝis la 8-a de marto 2015. En ĝi partoprenis entute kvardek unu esperantistoj (dek unu el Brazilo, kvin el Japanio, tri el Belgio, du el Italio, po unu el Rumanio, Danio, Svislando, Bulgario, Svedio, Tajvano, kaj Nederlando; ĉiuj aliaj estis nepalanoj). La ĉi-jara celo de la programo estis konigi Nepalon per la lingvo, Esperanto.

Bharat Ghimire kaj Pradip Ghimire
UK: 10-a Movada Foiro dum la UK en Lillo

La Movada Foiro estas grava okazo dum la UK, kiam ĉiuj movadaj instancoj povas prezenti sian agadon al la kongresanaro. Ĉiu asocio ricevos spacon ĉe tablo, kie ĝi rajtos prezenti siajn afiŝojn, informfoliojn, eldonaĵojn kaj simile.

Dato: de la Movada Foiro en Lillo: sabato, la 25-a de julio 2015.

Ejo: en vasta halo ĉe la interetaĝo de la kongresejo.

Komencohoro: 19h00. Ekspoziciantoj prefere venu je 18h30 por aranĝi siajn tablojn.

Financaj kondiĉoj:

  • Partopreno en la Movada Foiro estos senpaga;
  • Partoprenantoj rajtos vendi siajn proprajn revuojn; ricevi kotizojn, donacojn kaj kontribuojn; kaj akcepti mendojn kaj abonojn;
  • Partoprenantoj ne rajtos mem vendi librojn kaj aliajn eldonaĵojn (krom revuoj); tiuj povos esti vendataj nur de la kongresa libroservo. Tamen eblos ekspozicii siajn eldonaĵojn kaj direkti interesatojn al la Libroservo.

Renovigo de la Movada Foiro: Oftaj kongresanoj komencas rimarki, ke la samaj informmaterialoj reaperadas en la Movada Foiro ĉiujare. Prenu tion en konsideron, kiam vi pretigas vian ekspozicion! La retaliro en la kongresejo estos sendrata kaj senpaga, do eblos ĉi-jare prezenti ankaŭ filmetojn pri la agado de via asocio.

Konfirmo de mendoj: Bonvolu resendi la subajn informojn antaŭ la fino de majo al Anna Lowenstein (Via del Castello 1, IT-00036 Palestrina, Italujo — a...@esperanto.org): Nomo de la asocio kaj nomo kaj kontaktadreso (prefere reta) de respondeculo. Bonvolu indiki unu el la tri subaj respondoj: 1. Nia asocio deziras ricevi tablon por prezenti nian agadon dum la Movada Foiro; 2. Nia asocio NE deziras partopreni la Movadan Foiron; 3. Ni esperas partopreni la Movadan Foiron, sed ni ankoraŭ ne certas, ĉu reprezentanto de nia asocio ĉeestos la kongreson.

Librofoiro: Agado en internacia librofoiro

Dum la 27-a Internacia Librofoiro de Jerusalemo (februaro 2015 — www.jbookfair.com) funkciis la tradicia E-budo de Esperanto-Ligo en Israelo (ELI). Ĝi eksponis pli ol ducent E-librojn, informis pri Esperanto al miloj da vizitantoj kaj disdonis centojn da flugfolioj speciale preparitaj por tiu ĉi okazo.

Fotoj videblas en la picasa-albumo http://bit.ly/1BIkexn.

Dum la solena inaŭguro la urbestro de Jerusalemo, Nir Barkat, donis la Jerusalemo-premion al la albana verkisto Ismail Kadare. Salutis la prezidento de Israelo Reuven Rivlin.

En la ELI-budo oni ankaŭ varbis por E-kursoj kaj vendis diversajn eldonaĵojn de nia landa asocio, ĉefe vortarojn kaj KD-on kun israelaj kantoj en Esperanto. Ĉirkaŭ tridek personoj interesiĝis pri niaj kursoj. En la lasta vespero okazis publika prelego de Amri Wandel pri la temo “Esperanto — ne kion vi pensis”, kiun partoprenis ĉirkaŭ tridek personoj.

Dum la Foiro Wandel renkontiĝis kun la internacie plej fama israela verkisto Amos Oz kaj donacis al li libreton kun la E-traduko de unu el la liaj rakontoj, titolita Esperanto (kiun ELI eldonos).

Amri Wandel
Jubileo | BEA: Cent jaroj de disvastigado de Esperanto en Argentino

Bonaera Esperanto-Asocio (BEA) komencis plani la festadon de sia jubileo “Cent jaroj de disvastigado de Esperanto en Argentino”, fine de la venonta jaro (Decembro, 1916 – 2016).

Inter ĉiuj planitaj aktivaĵoj elstaras la konkurso de fotado, organizata de la centro de dokumentado de la BEA-biblioteko. En julio ĉi-jare la regularo pretiĝos kaj jam estos eble sendi konkursaĵojn. La enskribiĝo en la konkurso estos senpaga kaj malfermita al ĉiuj. La fotoj devas havi fortan dokumentan valoron, prezenti altan teknikan kvaliton kaj posedi estetikajn valorojn.

Foto farita okaze de la 99-a UK, kiel ekzemplo de celata foto
Malavio | Lernejo: Kunlaboro por rekonstruo

Diluva katastrofo en Malavio mortigis centojn da homoj kaj detruis amason da domoj. Viktimiĝis ankaŭ rifuĝintoj kaj niaj du membroj kun dekoj da lernantoj vidis malaperi sian pene konstruitan lernejon. UEA disponigis novan konton pro rekonstruo, ĉar la baldaŭ donacita tendo, jam uzata por E-lecionoj, ne longe eltenos ĉe daŭraj pluvoj. Bonvenas kontribuoj al mwle-n por “Lernejo en Malavio”.

Rob Moerbeek
ESPERANTO-SUMOO: Nova sumoo kaj Esperanto en NHK

En januaro 2015 okazis nova E-sumoo, kiun partoprenis cent naŭdek du homoj el dudek ses landoj. Entute ili legis dek tri mil paĝojn kaj cent kvindek sep malsamajn librojn. La sekva sumoo okazis en marto. Certe tiu nova kultura sporto multe kontribuas al la librokulturo de Esperanto. Detaloj troviĝas en nia retejo ĉe www.esperanto-sumoo.strefa.pl/libroj.html.

Ankaŭ en januaro, la 7-an, ekde la 4-a frumatene, dum 40 minutoj en la radioprogramo de NHK (la plej granda elsendasocio en Japanio) mi parolis pri Esperanto kaj mia helpagado al la lernantoj de la urbeto Tooni, suferantaj pro katastrofo.

La programo nomiĝas “Radia Nokta Mesaĝo”. Mi ne scias kiom da aŭskultantoj estas, sed certe inter unu ĝis du milionoj.

HORI Jasuo
Ĉilio | Tendaro: Ĉilio vivas

La landa asocio en Ĉilio informas la okazigon de la 5-a Somera Esperanto-Tendaro, en kiu partoprenis naŭ personoj. Ĝi okazis la 20-an ĝis la 22-an de februaro 2015, ĉe la Skolta Tendumejo Callejones. Naŭ personoj ŝajnas malgranda kvanto, sed por Ĉilio estas “maso”. En la kvin ĝisnunaj tendaroj partoprenis jam ĉirkaŭ kvardek tri personoj.

Vortaro

Mi informas, ke nun unuafoje ekzistas ampleksa Esperanta-taja vortaro. Provaĵo estas elŝutebla el la interreto ĉe www.esperanto.org.uk/eldonoj/etv, per la salutvorto “vortaro” kaj pasvorto “egaleco”. Oni ankoraŭ plibonigas la vortaron, do eventualajn komentojn interesatoj bonvolu sendi al la retadreso t...@pobroadband.co.uk

Geoffrey Sutton

Afriko: Instituto Zamenhof

Kie oni lernas ne por la diplomo sed por la vivo

GBEGLO Koffi

La 13-an de septembro 2004 malfermiĝis Instituto Zamenhof (IZo). Tiam ekis parto de ĝiaj laboroj: helpi al infanoj de nepagipovaj gepatroj lerni skribi kaj legi; instrui Esperanton al gelernantoj dum normalaj kurshoroj kaj ankaŭ al plenkreskuloj perkoresponde aŭ surloke; labori por Esperanto en Afriko. Kun la paso de la tempo realiĝas aliaj partoj: ebligi al gejunuloj havi vivtenon, helpi la gelernantojn rilati kun samaĝuloj tra la mondo, uzante komputilon kaj Esperanton, organizi vesperan kurson por analfabetoj, kiujn oni instruu ankaŭ pri ĉiutagaĵoj (higieno, konduto en la familio, respondecoj en la komunumo, edukado de infanoj, mediprotektado ktp.). Prizorgi ankaŭ infanojn/junulojn ne kapablajn lernejaniĝi, krei mondonajn aferojn por la nepagipovaj gepatroj ne estas ekster la taskaro de IZo*.

* Pliajn informojn petu de 1...@gmail.com
Genezo de Instituto Zamenhof

IZo ŝuldas sian naskiĝon al du homoj, kaj sian ekzistadon al multaj personoj. Jam en 1996 la ideo venis de GBEGLO Koffi, kiu, vivinte siajn lernejanajn jarojn en vere malfacilaj kondiĉoj, facile rekonas, kiel instruisto, problemojn de lernantoj.

“Se estus E-lernejoj tra Afriko, kie la gelernantoj lernus krom la objektoj de la nacia programo, ankaŭ Esperanton, tio povus ege helpi al la disvastiĝo de Esperanto en Afriko”, rakontis Koffi al Hans Bakker. La ideon Hans trovis ambicia, kaj ĝin nek akceptis nek rifuzis. Kaj la tagoj pasadis trankvile. Koffi daŭrigis sian laboron instruistan kaj ankaŭ sian agadon Esperantan kaj tute alproksimiĝis la jaro 2000. Nelly Holevich, kiu longe kunlaboris kun Hans Bakker, diris: “Ĉu ne estus bone fari ion por marki la 20-jariĝon de lia afrika agado?” Nu, oni sin ĵetis en la realigon de la projekto, kun la apogo de multe da organizaĵoj kaj homoj. Rezulte, ekde la 13-a de septembro 2004 tie lernas pli ol ducent infanoj kaj gejunuloj. Parto el ili lernas, krom la tradiciaj fakoj, ankaŭ Esperanton, kun la konsento de la gepatroj.

Tiel iras nun la aferoj: la asocio Une École au Togo, en Francio, kaj diversaj homoj esperantistoj kaj neesperantistoj, finance helpas la lernejon, kio ebligas al la prizorgantoj de IZo pli kaj pli bonigi la lernejajn laborojn.

Lernejaj laboroj

En la duagrada nivelo ne ĉiu klaso, sed ĉiu lernobjekto havas sian respondecan instruiston. Krome estas ankaŭ aliaj pri kudrado,muziko, informadiko, Esperanto, desegnado kaj sporto. Informado pri sana nutrado ĉiam okazas (ne)formale. IZo disponigas fruktojn al ĉiuj, kaj kuracistoj estas je ĉies dispono.

Ofte religio dividas homojn. En IZo ĉiuj komprenas, ke la homo estas la centro de la agado. La edukado estas tute sekulara.

La gelernantoj de IZo ĉiam atingis brilan rezulton en la ŝtata ekzameno. Instruistoj de aliaj lernejoj asertas: “La laboroj en IZo estas tiom bone organizataj, ke malsukceso de la gelernantoj estas preskaŭ neebla”. Kio tiel paroligas la homojn? IZo ne nur lernigas legi kaj skribi, sed ankaŭ zorgas pri la tuta personeco de la gelernantoj. Ĝi havas propran magazinon kun la nomo IZo en marche.

La sukceso dependas de du aferoj: organiza kapablo kaj monrimedoj. IZo estas privata lernejo, sed tute ne komerccela. Tial ĉi la etan monrimedon, kiun ĝi havas, ĝi uzas por bone organizi la laborojn. La organiza kapablo tute ne mankas en la gvidantoj. Ne estas dubo, ke ĉio iras bone, ĉar IZo tiel reklamas pri si.

Esperanto kaj Instituto Zamenhof

IZo estas vivanta propagandilo por Esperanto. Tiu ĉi estas instruata dum normalaj kurshoroj al gelernantoj. Krome aliaj kursoj okazas ekster la lernejaj periodoj, dum ferioj, en semajnfino.

La Instituto disponigas lokon por la komitatkunsidoj de Unuiĝo Togolanda por Esperanto kaj por la sidejaj bezonoj de ASELT (Asocio Sennacieca de Esperantistoj-laboristoj en Togolando) kaj ACE (Afrika Centro Esperantista). Necesas aldoni, ke IZo povas gastigi esperantistojn vizitantajn Togolandon en siaj gastoĉambroj. Ĝi helpas al vizitontoj en la havigo de vizo por Togolando. Preskaŭ ĉiuj laborantoj de la Instituto parolas Esperanton. La gelernantoj ŝatas paroli kun la eksterlandaj vizitantoj. IZo estas mikrokosma Esperantujo en la togolanda kaj tutmonda makrokosma Esperantujo.

Spirito de la lernado en Instituto Zamenhof

La rezultoj de la ekzamenoj ĉiam estas bonaj, certe pro la spirito, en kiu okazas la lernado. Jen la principoj elpensitaj de Hans Bakker:

1) Konsciu ke ni faras ne ordinaran lernejon, sed modelan lernejon;

2) Necesas krom faka kompetenteco de la instruisto ankaŭ aliaj ecoj:

  • instrui en spirito de toleremo kaj frateco;
  • instrui en spirito de scivolo pri la mondo, la homo kaj la naturo;
  • instrui kun ĉiama atento al sano, higieno kaj ordo;
  • instrui pedagogie: t.e. ne per punado sed per kuraĝigado;
  • instrui kunlaborante kun la plej maturaj lernantoj;
  • instrui uzante interreton por tutmondaj kontaktoj, i.a. per Esperanto;
  • ne nur instrui sed ankaŭ labori por ke la lernejo enspezu ekonomie;
  • krei kun la lernantoj kaj la kolegoj komunumon por la plu-ekzistado de la lernejo;
  • serĉi bonajn rilatojn kun la gepatroj, por ke tiuj interesiĝu pri la lerneja vivo kaj helpu ĝin;

3. Oni lernas ne por la diplomo sed por la vivo.

Nova blovo: Afriko

De la pioniroj al la novaj blovantoj

Emile Malanda N.

La unuaj pioniroj en Sud-Afriko* aktivis en Pretorio, la ĉefurbo. Temis pri H. Best en 1894 kaj H. P. Alberts en 1896. En Kabolando agadis W. Way kaj H. Clark. Estis la tempo de la Brita Imperio. En Johanesburgo troviĝis W. Coquelin en 1901 kaj A. F. Whiteside en 1905.

* Historiaj citaĵoj surbaze de la libro Sub fremdaj ĉieloj, de Edwin de Kock.

En 1905 H. Carter aktivis en Pretorio kaj en 1906 fondis tie la unuan E-grupon. La centro de la movado do restis Pretorio, kun E-societo ekde 1908. Samjare en Durbano, Natalo, Wellington kaj Kabolando ekaktivis novaj E-grupoj. Ekde 1911 J. Dusart en Durbano, Natalo, eldonis la revueton The South African Esperantist.

Intertempe, multaj aliaj porbatalis en diversaj lokoj kaj internacie. Dum 1926 okazis en Pretorio dek du E-kursoj. Troviĝis en 1928 esperantistoj en kvar lokoj de Kabolando kaj sep en Transvalo. En 1933, UEA havis delegitojn en Beaufort West, Kaburbo, East London kaj Johanesburgo. Eldoniĝis en 1934 E-libro en afrikanso. En 1938 por la unua fojo disaŭdiĝis per radio informoj pri Esperanto.

Dum 1945 en Kaburbo Siegfried Liebeck (1887-1955) — kiun oni konsideris la gvidanto de la esperantistoj en Sud-Afriko — fondis kaj gvidis E-grupon, nome Bona Espero. Liebeck ankaŭ aperigis dupaĝan bultenon, La Afrika Stelo, en julio 1950.

En 1949 Van Der Merwe verkis afrikansan E-libron. En Stellenbosch li instruis Esperanton al diversaj studentoj kaj fondis la E-Asocion de Stellenbosch. Intertempe, en 1952 en Johanesburgo nova E-societo gvidata de Edward Woodruff aperis sur la scenejo.

En 1960 oni organizis grandan E-ekspozicion en Johanesburgo. Du jarojn poste, la Johanesburga E-Asocio entreprenis tritagan kongreson por festi sian dekan datrevenon. Dum tiuj tagoj fondiĝis Sudafrika Esperanto-Asocio (SEA), kiu en 1968 havis kvindek membrojn. Tamen estis pli da esperantistoj en Sud-Afriko. La plejmulto, same kiel nun, preferis ne membriĝi aŭ partopreni nur en lokaj organizoj. En 1970, SEA aliĝis al UEA.

En 1987, jubilea jaro de Esperanto, la prezidanto de SEA instigis al grava statutŝanĝo: plilarĝigo de la perspektivoj, por inkludi eksplicite esperantistojn el najbaraj landoj. Tiucele, kun la apogo de la sudafrika membraro, oni ŝanĝis la nomon SEA al EASA (Esperanto-Asocio de Sud-Afriko).

Du filmoj

Turisto en Kabo estas mallonga filmo, kiu montras vojaĝanton, kiu alvenante en flughavenon en Sud-Afriko, ne scipovante la anglan kontaktas du personojn france. Bedaŭrinde neniu komprenas lin. Poste li ekvidas viron kun Esperanta T-ĉemizo. Li proksimiĝas al li kaj estas helpita.

La dua filmo, titolita Unu homaro unu lingvo, montras, ke la popoloj salutas unu alian en diversaj lingvoj ne konataj de unu kaj alia, ĉar ĉiu uzas sian nacian lingvon. Vera babelismo! Post la instruado de iu lingvo al ili ĉiuj parolas kaj salutas unu la alian per nur unu lingvo: Esperanto.

Konsekvenco de la apartismo

Kiel vi povis konstati, la E-movado en Sud-Afriko vere stariĝis kaj ekzistas ĝis nun kaj neniam malaperis, kvankam ekzistis periodoj de lamado. Ekzemple, post la falo de la apartismo la movado stagnis, ĉar multaj translokiĝis al aliaj partoj de la mondo kaj nur eta grupo subtenis la E-movadon. Axel Von Blotniz turnis sin al nigruloj por instrui Esperanton, bedaŭrinde ne kun multe da sukceso. Julian Cloete, la nuna prezidanto de EASA, al la demando “Kial sudafrikaj nigruloj ne lernas Esperanton multnombre?” respondis, ke “La nigruloj volas laboron, kiun nur la kono de la angla povas garantii.”

Novaj blovoj en Sud-Afriko

La E-movado en Sud-Afriko lastatempe estis invadita de eksterlandanoj kiuj venis de aliaj afrikaj landoj, ĉefe el D. Kongo. Oni rimarkis pli da nigruloj en la movado nur post la alveno de kongolandano nomata Elisée Byelongo en 1998, kiu ĝis nun agadas efike en la estraro de la landa asocio. Dank’ al li kaj al Johan Kohler (nuna Ĝenerala Sekretario de EASA) la E-klubo funkcias en la urbo Durbano. Temas pri la unua blovo.

Plej laste rifuĝe venis en la landon Emile Malanda, kiu tre rapide aliĝis al la landa asocio kaj prioritatigis la E-instruadon. Temas pri la dua blovo. Do, stariĝis en iu granda kaj fama sudafrika urbo Kaburba E-Asocio (KEK). Konsiderata kiel pulmo en la Sud-Afrika E-movado, KEK ludas grandan rolon en la varbado de novaj gelernantoj, reaperigo de la sudafrika Esperantujo mondskale, starigo aŭ reveko de fakaj instancoj. La ILEI-sekcio, kiun Emile Malanda fondis kun Elisée Byelongo helpe de Mireille Grosjean, Radojica Petrović kaj Renato Corsetti, estas modela ekzemplo. Du aliaj gravaj instancoj naskiĝis por efike konkretigi la aplikadon de Esperanto: la unua estas turisma agado, kiu praktike fruktodonis: la jaro 2012 estis markita de riĉaj iniciatoj sur la turisma kampo. La dua estas la giganta kaj admirinda projekto Interkultura Centro pri Vivantaj Lingvoj. Ĝi estas senprofita organizaĵo kiu ĉefe celas la instruadon de lingvoj. La konstante instruataj lingvoj estas Esperanto, la angla kaj franca. La ĉefa celo estas instrui Esperanton flanke de aliaj lingvoj por allogi personojn al ĝi.

[FORIGITA!: bildo]

E-lernantoj en Kaburbo

Afriko: Esperantistinoj

Afrikaj E-komencantinoj sin preparas por gvida rolo

Mirejo Grosjean

Okaze de seminario* de la NRO Scio Sen Bariloj, la pasintan januaron, en Kotonuo, Benino, kies programeroj estis “Kapabligo de virinoj en gvidaj roloj”, “Unua kontakto kun Esperanto” kaj “Legado kaj skribado de la fonua lingvo”, ĉefa benina lingvo, la partoprenantoj estis dek unu junaj virinoj (inter 21- kaj 29-jaraĝaj). La evento okazis en la Hotelo JoCa kaj konsistis el plena semajno en formo de studocela kunloĝado.

* Fotoj videblas ĉe http://mirejo3.blogspot.com/2015/01/fonua-lingvo-esperanto.html

La kunmetado de tiuj tri temoj montriĝis tre adekvata. Jes fakte, ĉar la fonua lingvo firmigas la radikojn de beninanoj kaj Esperanto donas aliron al la tuta mondo. Kaj tian malfermitecon gvidantinoj bezonas por efike labori en sia medio, ĉu profesia, ĉu politika. La partoprenantoj substrekis la taŭgecon de la tripunkta programo.

Per tiu SSB-evento la virinoj povis ne nur multon ekscii, sin ekzerci kaj lerni, sed plie ili povis inter si konatiĝi kaj komenci kreadon de persona reto, kio tre gravas en altnivela kariero. Ili kolektive verkis siajn impresojn:

“Esperanto estas tre grava tutmonda lingvo por ni. Ni lernis kiel legi, paroli kaj skribi tiun lingvon kaj nun ni povas diri, ke Esperanto estas tre facila por lerni. Okaze de ĉi tiu seminario ni fariĝis esperantistoj. Ni invitas la aliajn popolojn lerni Esperanton, por faciligi la komunikadon en la mondo. Vivu Esperanto! Vivu la mondo!”

Sandra, Reine, Olga

“Tre interesa estis tiu lertigado, kiun ni havis pri enkonduko al Esperanto, ĉar jam post tri tagoj ni akiris bazajn nociojn, kiuj ebligas al ni jam iom post iom legi kaj skribi Esperanton. Temas pri lingvo, kiu kunigas la popolojn de la tuta mondo kaj kiun ni povis sperti okaze de ĉi tiu seminario. Partoprenantinoj venis el diversaj departementoj de Benino, nome Couffo, Atlantique, Littoral kaj Donga. Vivu Esperanto, la lingvo de paco, solidareco kaj diverseco.”

Liraratou, Sandra, Nadège

“Esperanto estas tutsimple mirinda pro sia simpleco, sia eleganteco kaj sia celo proksimigi la popolojn. Ni estas tre kontentaj pro la fakto, ke ni povis malkovri Esperanton okaze de ĉi tiu tre riĉa seminario. Ĝi estis prezentita de brilaj instruistoj, kiuj donis al ni la plej altnivelan parton de si mem. Esperanto nun kaj por ĉiam!”

Urielle, Delphine, Alexandrine

“Ĉi tiu internacia lingvo impresis nin pro sia strukturo, kiu estas tre facila por legi kaj kompreni. Ni deziras, ke la lernado de tiu lingvo ne ĉesu en nia nivelo, sed ke ĝi akiru internacian disvastiĝon, ĉefe unue en nia lando Benino.”

Amandine, Claudia

Vizitis la grupon Jean Fande, profesoro pri franclingva literaturo en la Universitato de Abomey-Calavi (la ĉefa universitato de Benino) kaj Jean-Benoît Alokpon, prezidanto de la Asocio de profesoroj pri la franca lingvo por Afriko kaj la Hindoceana Regiono.

AKE: Retrospektive

Por la progreso de Esperanto en Afriko

Emile Malanda

“Nun aŭ neniam!” Tiel opiniis ĉiuj afrikaj aktivuloj, kiuj ĉeestis la 5-an Afrikan Kongreson de Esperanto en Kotonuo (Benino) de la 29-a de decembro 2013 ĝis la 4-a de januaro 2014. Tiu ĉi kongreso riveliĝis historia kun grava rezolucio, kaj donis esperon kaj optimismon al ĉiuj afrikaj esperantistoj, al kiuj oni devas atribui la sukceson de la evento. Ili elmontris, ke la unuiĝo de afrikaj esperantistoj eblas kaj la enkonduko de Esperanto en la tutan kontinenton estas certa. Varmaj diskutadoj inter afrikanoj prenis lokon dum la kongreso, dum Mirejo Grosjean kaj Anita Dagmarsdotter (ambaŭ eŭropaninoj) silentis. Longajn momentojn neniu el ili interrompis la debatojn de la afrikanoj, eĉ se fojfoje ili provis mildigi la fajron de la diskutado, en kiu oni konkludis unuanime: “nun aŭ neniam por la progreso de Esperanto en Afriko”.

Esperantistoj el diversaj landoj, ligitaj al pli ol duono de la landaj E-Asocioj de UEA en Afriko, konigis la E-travivaĵojn ene de sia lando. Sufiĉe klare montriĝis, ke Esperanto ekzistas en Afriko kaj esperantistoj vigle agadas. Afrikanoj konsciiĝis, ke Esperanto ne estas monopolo de iu persono aŭ de iu institucio, sed apartenas al ĉiuj, kiuj lernis kaj utiligas ĝin.

Rilate al la kongresa temo, la kongresanoj montris, ke ili kapablas uzi Esperanton kiel kontaktlingvon inter si por justa komunikado. Koncerne la ceteran mondon, la konkludo estis, ke la afrikaj esperantistoj bezonas efikan kaj regulan kontakton kun eksterafrikaj samideanoj kaj E-organizaĵoj tra la tuta mondo. La 5-a Afrika Kongreso de Esperanto kroniĝis per kongresa rezolucio, kun gvidlinioj sekvindaj por firmigi la E-movadon en Afriko.

La afrikanoj estis dankemaj kaj al Mirejo Grosjean, kiu dediĉis sian tempon kun neelĉerpebla energio favore al ili, kaj al ĉiuj unuopuloj kaj asocioj, kiuj iel helpis. Mi aparte dankas Svisan Esperanto-Societon, kiu per monhelpo ebligis mian partoprenon. Ĝis la venonta AKE en Burundo en 2016!

Benino: Afriko

Multfacetaj aktivaĵoj malgraŭ financaj malfacilaĵoj

Latifou Gbadamassi

Benino havas fortan E-movadon, kun pluraj aktivaj lokaj kluboj, kaj havas la honoron gastigi la Afrikan Oficejon de UEA. Asocio de Beninaj Esperantistoj (ABeE), nia landa asocio, havas du dependajn strukturojn, nome Beninan Organizon de Junaj Esperantistoj (BOJE) kaj ILEI-sekcion (la unua ILEI-konferenco en Afriko okazis en nia lando, en 2008).

BOJE fondiĝis la 9-an de septembro 2006 kaj de tempo al tempo organizas etajn seminariojn por montri la utilon de Esperanto al la benina junularo.

La instrufako de ABeE (ILEI-sekcio) disvastigas Esperanton en la lerneja medio kaj organizas eventojn. La rilatoj inter la landa kaj lokaj asocioj kun la dependaj strukturoj estas tre bonaj. Krom la landa asocio aktivas enlande aliaj movadaj instancoj, ĉefe Ne-Registaroj Organizoj (NROj) kiuj organizas multfacetajn agadojn: Infanoj Ĉirkaŭ Afriko kun sia fama projekto “Lerni Afriko Malagasio Esperanton per afrikaj lingvoj kaj afrikajn lingvojn per Esperanto”; Esperanto Afrik, kiu disvastigas la internacian lingvon per diversaj aktivaĵoj kaj projektoj (sportludoj, festivaloj/karnavalo ktp); la svis-benina NRO Scio sen Bariloj aktivas per okazigo de seminarioj kaj internaciaj ekzamenoj de ILEI/UEA; la Fondaĵo Duilio Magnani patronas privatan mezgradan lernejon kie eblas lerni Esperanton.

Malfacilaĵoj

La ĉefa malfacilaĵo estas financa. Planoj por okazigo de tutnaciaj aranĝoj abundas, sed pro manko de financaj rimedoj ne eblas efektivigi ilin. La planita 4-a Benina E-Kongreso en Glazoué la pasintan jaron ne okazis pro manko de mono. Estas necese, ke UEA disponigu al ni taŭgajn subvenciojn tiucele.

Krome, la jam relanĉita kandidatiĝo de nia junulara sekcio kiel landa sekcio de TEJO ne estis pritraktita en la 70-a Internacia Junulara Kongreso, en Fortalezo (Brazilo). Intertempe kelkaj punktoj rilate nian statuton kaj internan regularon estis traktitaj, kiel TEJO postulis, kaj la afero nun kuŝas ĉe ties estraro.

Revigliĝas la movado en Malagasio

Henriél Fidilalao — h...@gmail.com

Malagasio* havas longan tradicion en la E-movado, kvankam la lingvo daŭre restas nekonata en la lando. Plimulto de la lokaj esperantistoj estas gejunuloj, sed pro manko de instruistoj kaj lernomaterialoj la movado ne rapide kreskas. La nacia asocio Unuiĝo de Malagasaj Esperantistoj (UME) provis pli-malpli bone starigi efikan labormetodon kaj raciigi la instruprogramon. Tial de 1997 ĝis 2008 eblis al ni okazigi regule nacian kongreson, internacian ekzamenon de UEA/ILEI, seminarion pri E-instruado, elekti estraranojn, aperigi La Voĉo de UME ktp.

* http://www.malagasio.org

Bedaŭrinde, la persista politika krizo de 2009 ĝis 2014, kies sekvoj sentiĝas ĝis nun, detruis nian movadan stabilecon. Intertempe, multaj aktivuloj malaperis pro familiaj kaj profesiaj kialoj kaj niaj financoj disfalis. La movado agoniis. Sed danke al franca amiko, Jean-Pierre Marcq, kiu starigis teamon de dekkvin subtenantoj por apogi la internacian projekton Esperanto Plus Malagasio, Henriél regule ricevas modestan monkompenson por aktivi kaj tiel denove reviviĝas la Esperanto-movado en Malagasio. Li kunlaboras kun UME por revigligi nian E-movadon, instrui la lingvon al grupoj de infanoj kaj plenkreskuloj, informi pri ĉio rilate Esperanton kaj organizi nacian kongreseton en la venonta junio. Tiu ĉi lasta agado nepre realigindas por certigi, ke la malagasa movado postvivu la politikan landan krizon.

Pliajn apogojn ja bezonas Esperanto en Malagasio. Necesas ke, de tempo al tempo, kelkaj junaj esperantistoj spertu internaciajn renkontiĝojn. Imagu, ke de 1960 ĝis nun nur ĉirkaŭ sep homoj ĉeestis UK-on. Krome, por esti bone videbla, UME devas havigi al si taŭgan lokon (kulturcentron aŭ kial ne privatan E-lernejon?) en la urbocentro aŭ en iu bona kvartalo en Antananarivo. Alvokon pri tio UME jam lanĉis antaŭ du jaroj, sed ni trovis neniun favoran eĥon. Malagasio do bezonegas “fabriki” taŭgajn kaj fidelajn movademulojn el siaj nunaj E-lernantoj, kiuj ja sin montras diligentaj kaj seriozaj. Tamen, mi petas vin ĉiujn, ne lasu nur al UME kaj al Henriél tian taskon, ĉar de tio dependas ankaŭ la estonto de Esperanto en la tuta mondo.

Esperanto: Historio

Ĉiu lando apartenu al ĉiuj siaj gefiloj

Cent jarojn post la letero de Zamenhof al diplomatoj

Ulrich Lins

Komence de aprilo 1915, do antaŭ cent jaroj, Esperanto, la organo de UEA, publikigis longan leteron de Zamenhof. Ĝia titolo estis: “Post la granda milito”. Subtitole aperis la klarigo: “Alvoko al la diplomatio”. Du monatojn pli frue, la alvoko aperis dulingve en The British Esperantist*.

* Tie la subtitolo estas “Alvoko al la diplomatoj”. La letero (kiun Zamenhof eble verkis fine de 1914) estis ofte reaperigita, laste en http://sezonoj.ru/2014/12/zamenhof/#more-6284

Kiam la letero estis publikigita en la revuo Esperanto, la milito jam daŭris pli ol duonan jaron. Ĝia eksplodo devigis la vojaĝantan Zamenhof reveni al Varsovio, antaŭ ol atingi Parizon, kie estis okazonta la 10-a Universala Kongreso. La milito multe turmentis lin, kaj li frue pripensis, kio okazu post ĝi. Unu rezulto estis la teksto, kiu inter la esperantistoj iĝis konata kiel “Alvoko al la diplomatoj”. Tio estas iom erariga, ĉar la adresatoj de Zamenhof fakte estis tiuj, kiuj “penos reordigi la rilatojn inter la popoloj”, do la politikistoj (ne vere nur al iliaj subuloj, la “diplomatoj”), kies tasko estis rekonstrui la postmilitan mondon.

Pri kio temas? Pri la kialoj de la milito Zamenhof asertas, ke ĝin unuavice kaŭzis “intergentaj bataloj”. Ne aludante la ardan konkuradon de grandpotencoj, li koncentriĝas al la etnaj konfliktoj, kiuj kontribuis al la militeksplodo kaj siavice estis ekspluatataj de la batalantaj ŝtatoj.

Estas interese, ke en nur unu loko de sia Alvoko, en la dua duono de la teksto, Zamenhof konkretigas, kiun regionon li celas: tie li rekte parolas pri “la diversgentaj landoj de la orienta Eŭropo”. Evidente, la leteron inspiris la situacio en tiu parto de Eŭropo, kiun Zamenhof konsideris malpli civilizita. La persekutado de judoj en la rusa-cara regno instigis lin al la kreo de Esperanto kaj al la malpli sukcesa provo popularigi homaranismon. Tial ne estas mirige, ke en 1914/15 lin unuavice koncernis la sorto de la judoj, kvankam li ne rekte nomas ilin.

Apartigi landnomon kaj etnon

Kelkajn monatojn post la militeksplodo la penson de Zamenhof okupas la timo, ke la terura milito ne efikos kiel leciono. Li konscias, ke la intergenta malamo ne malaperos subite kaj ke la “diplomatoj” ne sukcesos elimini ĝin. Li aparte elstarigas sian ideon, ke ĉesu “la identigado de lando kun gento”, kaj proponas, ke landoj ne plu portu “la nomon de ia gento”. Li argumentas, ke en landoj, kies nomo estas “neŭtrale-geografia”, pli rapide estos atingita la egalrajteco de ĝiaj loĝantoj. Pli frue Zamenhof eĉ postulis, ke, ĉar la nomo “Rusio” privilegias la rusan etnon en la multetna regno, oni adoptu nomon formitan laŭ la ĉefurbo: “Peterburgio”. Analoge, Germanio iĝu “Berlinio”.

Ernest Drezen en sia Zamenhof-biografio (1929) iom moke nomis tiun proponon “senkulpa”. Tamen, la ideo apartigi landnomojn kaj etnojn ne estas tiel absurda; ĝin fojfoje levas okcidentaj politikologoj eĉ nuntempe. Krom pri Svisio, Belgio aŭ Kanado, Zamenhof sendube pensis precipe pri Usono, la landego, en kiu kunvivas tre multaj etnoj, sed kiu mem portas neŭtralan nomon. “Regno de homoj, kiu apartenas ne al tiu aŭ alia gento aŭ eklezio, sed al ĉiuj siaj honestaj filoj”, li nomis Usonon en 1910, en sia malferma parolado por la Sesa Kongreso en Vaŝingtono. Verŝajne Usono servis al Zamenhof ankaŭ kiel modelo por la “Unuigitaj Ŝtatoj de Eŭropo”, kiujn li rekomendas en sia letero. Supozeble li fine komprenis ankaŭ, ke ŝanĝo de nomo ne helpas: li mem substrekas, ke la forigo de interetna malamo estos la rezulto de longa procedo: “de predikado, edukado, alkutimigado”.

La homo estu unuavice civitano

Iom surprizas, ke Zamenhof en sia fervora voko meti finon al “la ekzistado de gentoj premantaj kaj gentoj premataj” tiom elstarigas eksteraĵon, kia estas la nomo de lando. Tute mankas en lia letero pledo por demokratio*, kvankam al ties sukcesa funkciado apartenas la neŭtraliĝo kaj malpligraviĝo de etna deveno. Ni povas supozi, ke Zamenhof ja apogis demokration. Li antaŭvidis, ke en regno kun malsamaj lingvoj oni “per komuna interkonsento”, do per voĉdono, akceptu regnan lingvon por la publikaj institucioj. Tre atentinda estas ĉi-rilate letero, kiun Zamenhof skribis en februaro 1909 al Felix Moscheles. En tiu letero, kiun la brito Douglas B. Gregor sagace malkovris (en 1962) kiel “ĝermon” de la posta alvoko al la diplomatoj, Zamenhof montras sin konvinkita, ke venos tempo, “kiam la loĝantaro de ĉiu teritorio konsistos nur el homoj kaj civitanoj”. Zamenhof fakte esprimas ĉi-letere la revon pri libera, demokrata civitano, kiu nur duavice sentas sin ligita al etno aŭ religio.

* Kontraste, Hector Hodler pli ol du jarojn poste, ankaŭ en la revuo Esperanto (novembro 1917), skribis pri nacia libereco, demokratia regado kaj internacia ŝtatligo kiel la ĉefaj postuloj de la postmilite starigota ordo.

Zamenhof konfesas en sia alvoko, ke “nun estas ankoraŭ tro frue” por paroli pri Unuiĝinta Eŭropo. Pri la baldaŭa estonteco li esprimas la timon, ke la politikistoj faros nenion pli ol “simple refaradi kaj flikadi la karton de Eŭropo” kaj ke unu maljuston ili anstataŭigos per alia. Anstataŭ transdoni terpecon al “tiu aŭ alia gento”, tiel kreante novan maljuston kaj nekontenton, la politikistoj proklamu la jenan naturan principon: “Ĉiu lando morale kaj materiale plene egalrajte apartenas al ĉiuj siaj filoj.” Tio inspiris la ruson Nikolaj Nekrasov doni al Zamenhof en 1927 la epiteton “vera sennaciulo”.

La avertoj de Zamenhof kontraŭ novaj maljustaĵoj montriĝis pravaj. La usona prezidento Woodrow Wilson, proklamante la ideon de memdecido de nacioj kiel kontraŭmodelon al la multetnaj regnoj, inspiris esperojn en la landoj de la orienta Eŭropo, sed ankaŭ, kiel rapide evidentiĝis, naskis iluziojn kaj novan subpremon.

Zamenhof ne ĝisvivis la finon de la milito. Li mortis du jarojn post sia nemulte atentata alvoko al la diplomatoj. Li ankaŭ ne plu spertis, ke la venkintaj grandpotencoj “flikeme” faris decidojn pri novaj landlimoj en Eŭropo, kiuj invitis al novaj disputoj pri etnoj kaj nacioj. La malvenkintoj, precipe en Germanio, emis ŝovi la kulpon al la judoj. Dum la Dua Mondmilito la judojn, al kiuj Zamenhof plej multe deziris helpi, minacis plena ekstermado. Ankaŭ poste estis kontraŭhomaj krimoj; iujn oni vualas per la bagateliga esprimo “etna purigado”. Kvankam ni povas aliflanke konstati, ke Eŭropo progresas en sia strebado unuiĝi, ne malaperis la danĝero de etne bazita naciismo. Ni tial plue bezonas alvokojn al la politikistoj aŭ pli ĝuste al la komuna saĝo de homoj.

Recenzo

Bonvena represo

Jorma Ahomäki

Esploro kaj Dokumentado. Ivo Lapenna. Red. Birthe Lapenna. Đurđevac: Grafokom, 2014. 221p. 21cm. Bind. Kromkovrilo. ISBN 9789537818067. Prezo: € 30,00.

Tute freŝa estas en miaj manoj la verko Esploro kaj Dokumentado de Ivo Lapenna. La libro aperis okaze de la 60-jara datreveno de la Rezolucio favore al Esperanto akceptita en la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Montevideo 1954. Redaktis ĝin Birthe Lapenna en Danlando. Grafike kaj teknike aranĝis la enhavon Josip Pleadin en Kroatio. La okazintaĵoj en la Esperanto-movado 1976-87 formas la kvintesencon de ĉi tiu nova eldonaĵo.

Dum la legado miaj pensoj flugis en la pasintecon. La unuan fojon mi sekvis la festparoladon de Ivo Lapenna en Bruselo 1960. Ĝia ĉeftemo estis internacia humanismo. Poste mi povis plurfoje tralegi ĝin en la verko Elektitaj Paroladoj kaj Prelegoj (1966). Tre grava fonto por mi estas krome Memorlibro pri la Zamenhof-jaro (1960), kiun redaktis prof. d-ro Ivo Lapenna.

Unika kaj neforgesebla estis la prelegvojaĝo de Ivo Lapenna printempe de 1971 en finnaj universitatoj. Kiel lia interpretisto kaj sekretario mi tre proksime povis sekvi tre fekundan kaj sukcesan agadon de nia ŝatata kaj prestiĝa gasto. Liaj ĉarmaj bonhumoro kaj afableco konkere venkis kaj kaptis ĉiujn partoprenantojn de la aranĝoj. Tre tikla tiutempe estis la prelego pri Internacijuraj problemoj de spac-veturado. Ĵurnalistoj ne emis ĉesigi siajn demandojn pri la temo en la gazetaraj konferencoj.

Tiuj agrablaj spertoj instigis min esplorfosi en la giganta 844-paĝa verko Esperanto en Perspektivo (1974). Sekvis Eseoj memore al Ivo Lapenna redaktita de Carlo Minnaja. Ni konas la meritojn de nia klarvida kaj vojmontra spirita giganto kaj kreinto de la moderna UEA. Nun ni havas la dokumenton ED je nia dispono. Indas detale trastudi la enhavon. Konata eldiro substrekas la fakton Audiatur et altera pars (aŭdiĝu ankaŭ la alia flanko). Multajn okazintaĵojn oni puŝis en ombron. Tial ni devas esti kontentaj, ke Birthe Lapenna kribris en la tagan lumon multajn al granda publiko nekonatajn aferojn. La stilo kaj voĉo de nia longtempa movada ĉefo estas kvazaŭ palpeble kapteblaj sur la paĝoj de ĉi tiu postmorte eldonita grava dokumento 221-paĝa.

Indas mencii, ke la arkivo de prof. d-ro Ivo Lapenna estas nun deponita en la Dana Ŝtata Arkivo en la koro de Kopenhago. Oni povas konstati, ke la verko de Ivo Lapenna parolas per si mem kaj estas avide studata ne nur nun sed ankaŭ — kaj tutcerte — en la estonteco.

Kiam mi gratulas Birthe Lapenna kaj Josip Pleadin pro ilia bone plenumita valora laboro, necesas substreki, ke legantoj de Esploro kaj Dokumentado trovos surprizajn aferojn, por multaj nekonatajn. Legado similas vojaĝon de esploraj veturistoj. Plej plaĉa maniero estas mem trankvile digesti la enhavon. Sincera voko venas jen: ek en la aventuron!

UEA-libroservo: Furorlisto

Lillo kiel stelo de espero post malbona vendojaro

Osmo Buller

La lingvoekzercilo Poŝamiko de B. Allée kaj K. Kováts estis pasintjare la plej furora titolo de la Libroservo de UEA. Tiel estis ĉiam ekde 2011, sed la surprizo de 2014 estis la ĉiamverda klasikaĵo Fundamenta krestomatio de la lingvo Esperanto pro grandaj mendoj el Koreio. La plej dezirata novaĵo estis Homoj de Putin de Kalle Kniivilä, premiita kiel la plej bona nefikcia verko en Finnlando.

Komerce la jaro ne estis bona, ĉar la Libroservo vendis sume por € 70 941, t.e. 8,6% malpli ol en 2013. Du kaŭzoj elstaras. Unue, por la tria sinsekva jaro la UK estis malgranda. En la lastaj du grandaj UK-oj, Roterdamo (2008) kaj Bjalistoko (2009), la vendoj sumiĝis resp. je € 40 500 kaj € 29 500. En Bonaero temis pri € 15 453, kio tamen estis bona rezulto por UK kun 706 aliĝintoj. En 2013 en Rejkjaviko (1034 aliĝintoj) la sumo estis € 14 755; ankaŭ malpli ol la sumo de € 15 154 en 2012 en Hanojo (866 aliĝintoj). Kvankam komerce tri malgrandaj UK-oj sinsekve estis peza bato, oni ne ignoru, ke multaj esperantistoj, al kiuj tio normale ne eblas, povis en Hanojo kaj Bonaero profiti de unika ŝanco aĉeti Esperanto-librojn. La ĉi-jara UK en Lillo, eble eĉ kvarobla ol pasintjare, espereble spronos la vendojn tiom, ke la limo de € 100 000 estos reatingita — unuafoje post 2011, kiam ĝi estis € 101 632.

Alia grava kialo estas la plua malkresko de la nombro de novaj libroj, aparte drasta pasintjare. Laŭ la statistiko de A. Korĵenkov en La Ondo de Esperanto 2015:2, la rubriko Laste aperis de nia revuo registris 107 novajn librotitolojn en 2014 (178 en 2013, 153 en 2012, 172 en 2011, 204 en 2010).

La unua el la ĉi-subaj statistikoj montras la tutan vendonombron de la menciitaj titoloj. Ĝin ĉefe influas aliaj libroservoj, kiuj mendas samtempe pli ol unu ekzempleron de sama titolo por poste pluvendi al siaj klientoj, ofte en daŭro de pluraj jaroj. La listo de unuopaj vendoj konsideras nur la vendojn al klientoj, kiuj rekte mendis aŭ aĉetis surloke ĉe UEA. Notindas, ke neniu disko sufiĉe vendiĝis por eniri unu el la listoj.

Forpasoj

Hussain Mohammed Al-Amily (1927-2014)

Mortis la 28-an de decembro en Londono. Li naskiĝis en Irako, sed vivis ankaŭ en Libano kaj en Kuvajto, kie li estis delegito 1982-1984. Fine li ekloĝis en Londono kaj estis fakdelegito pri komerco kaj araba literaturo ekde 1989. En Irako li aperigis Ĉu vi scias? Dudek bazaj faktoj pri la Palestina problemo (1967) kaj kelkajn flugfoliojn pri Esperanto kaj politikaj temoj. Profunda konanto de la islama kaj araba kulturo, li kompilis la kolekton La trezoro (2008), kun 3000 proverboj kaj anekdotoj. Pri siaj spertoj en iraka malliberejo li rakontas en Taglibro de malliberulo (2012). Li publikigis multe ankaŭ en la araba kaj angla. Danke pro lia kluba aktivado, i.a. kvin jarojn kiel sekretario, Londona E-Klubo nomis lin sia honora vicprezidanto.

Gilbert Grignaschi (1946-2014)

Instruisto kaj iama fakdelegito pri rozkrucismo kaj spiritismo, mortis la 9-an de decembro en Parizo.

Karel Kraft (1926-2015)

Mortis la 11-an de januaro en Dobříš (Ĉeĥio). Profesie instruisto, li aktivis movade ekde 1949, el kio rezultis i.a. la fondo de kluboj en Dobříš (1957) kaj Příbram (1961). Li estis ano de la landa ekzamenkomisiono kaj aŭtoris Vortaro Esperanta-ĉeĥa (kun M. Malovec; 1995) kaj Vortaro ĉeĥa-Esperanta (1998). Dum dudek jaroj li helpis blindajn e-istojn en Sovetio havi kontakton kun la cetera blindula E-movado. Lia libro Heroo de amo (2005) priskribas la vivon de la humanisto-edukisto Přemysl Pitter. Li interesiĝis ankaŭ pri orienta filozofio kaj tradukis en la ĉeĥan La fundamenta instruo de ŭonbulismo (2006) kaj Kiel sukcese trakti kun japanoj (1996). Li estis honora membro de Ĉeĥa E-Asocio.

Pierre Babin (1919-2015)

La 2-an de marto forpasis en Le Château d’Olonne (Francio) s-ro Pierre Babin, Honora Membro de UEA. Li naskiĝis la 18-an de oktobro 1919. Profesie li estis instruisto de la angla lingvo kaj poste inspektoro pri la instruado de la angla.

Babin lernis Esperanton en 1947. Li partoprenis en la aranĝoj de la Kulturdomo de Franclandaj Esperantistoj (Kastelo Greziljono) ekde la aĉeto de la kastelo en 1952 kaj baldaŭ fariĝis la ĉefa kunlaboranto de la fondinto Henri Micard, kies posteulo li fariĝis en 1964 kaj restis prezidanto de la komitato ĝis 1992. Krome, li aktive partoprenis en la agado de la Kulturdomo per artikoloj kaj redaktado de ĝia revuo Kulturaj kajeroj ĝis 1999. En la revuo aperis, krom informoj pri la agado de la kastelo kaj resumoj de la prelegoj prezentitaj tie, ankaŭ originalaj kaj tradukitaj beletraĵoj. Babin gvidis multajn kursojn ankaŭ dum staĝoj en Nantes, Tours, Bouresse kaj aliloke. Tre populara fariĝis lia progresiga lernolibro de Esperanto, Por la praktikantoj: pluaj paŝoj al vivanta lingvo, kies unua eldono aperis en 1957 kaj la kvina en 1991. Li estis estrarano de Unuiĝo Franca por Esperanto de 1975 ĝis 1979 kaj prezidanto de Franca Esperanto-Instituto de 1989 ĝis 1998.

Babin membriĝis en UEA en 1951. De 1952 ĝis 2013 li estis delegito kaj fakdelegito pri instruado. En la 83-a UK en Montpeliero en 1998 li estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

[FORIGITA!: bildo]

Pierre Babin

Interlingvistiko por Esperantistoj (9)

Planlingvoj inter leksikografio kaj terminologio

Federico Gobbo

Leksikografio estas la scienco pri la farado de vortaroj, asertas la nova PIV. Sed ĝi estas ankaŭ arto, aparte en la kazo de planlingvoj. Fakte, kompare kun etnaj lingvoj, la situacio de leksikografio, en la unua fazo, ege malsimilas. En la kazo de etnaj lingvoj, leksikografoj faras vortarojn surbaze de parolata lingvo, kun prononcaj kaj morfologiaj variaĵoj laŭ la deveno de la parolantoj kaj de ilia loko kaj la socia klaso. La limojn de la elektoj de la leksikografoj donas la lingvovaria kontinuaĵo, el kies teritorio la leksikografo desegnas mapon kaj fine faras vortaron. Male, en la kazo de planlingvoj, la homo kiu proponas lingvon laŭlitere inventas la lingvon per leksikografio: ĉiuj publikaj planlingvaj projektoj kiel la klasikaj internaciaj helplingvoj — ekde Volapuko ĝis Interlingua — ne povas malhavi vortaron, sed la limojn de leksikografio ne donas la lingvovaria kontinuaĵo, ĉar simple komunumo de parolantoj ankoraŭ ne ekzistas. La vigleco de lingvokomunumo malantaŭ planlingvo grave influas leksikografion, krom aliaj aspektoj (Blanke 2001).

La proponanto de planlingvo estas ne nur ĝia unua leksikografo sed ankaŭ ĝia unua leksikologo. Leksikologio estas la studo de la reguloj malantaŭ la leksiko, kiu estas formata de la aro de leksemoj, t.e. la signifoplenaj vortopartoj de la lingvo, ekzemple radikoj kaj sufiksoj. Leksikologo de etna lingvo studas la rilatojn de la leksemoj inter si en la lingvouzo en difinita momento (sinkrona leksikologio), kaj la rilatojn de la leksemoj kun la fontolingvoj, tio estas la etimologio (diakrona leksikologio). En la kazo de planlingvo, anstataŭ studi, la leksikologo decidas la sinkronan kaj diakronan leksikologion. El la vidpunkto de leksikografio, planlingvo naskiĝas jam matura, kiel Minervo el la kapo de Jupitero. Ĝi ne bezonas moderniĝi, male al la kazo de multaj minoritataj lingvoj, ĉefe se endanĝerigitaj, kies leksiko taŭgas por tradiciaj registroj (tio estas lingvouzoj kiel ekzemple agrikulturo kaj familio) sed ne por la modernaj (ekzemple scienco kaj teknologio). Aliflanke proponantoj de klasikaj internaciaj helplingvoj estis sub konstanta premo enkonduki novajn terminojn por teni la lingvon aktuala, ĉar ili celis internacian agnoskon.

La unua leksikografo kaj leksikologo de Esperanto estis evidente Zamenhof mem. Tre interese en la originala vortaro de la Unua Libro (1887), kiu enhavis malpli ol mil leksemojn, Zamenhof ne sekvis unulingvan leksikografian vojon, sed du- aŭ multlingvan. Alivorte, la signifoj de la vorteroj ne estis prezentitaj per difinoj en Esperanto, sed per mallonga difino en alia lingvo (en 1887 unue la rusa, poste aliaj) aŭ pli ofte per unuvorta rekta traduko, kiel en la kazo de acid, aĉet, adiaŭ — la unuaj tri ekzemploj tiaj, alfabetorde. La leganto certe notis, ke mankas la gramatikaj finaĵoj: tiu elekto de Zamenhof starigis multajn problemojn por la postaj leksikografoj de Esperanto, aparte en la kazo de dulingvaj vortaroj, kiam la solvoj estas malsimilaj depende de la etna lingvo (Duc Goninaz 2000). La unuan dulingvan vortaron faris Émile Boirac, kun la franca, en 1909, kaj ĝi estis multe kritikata de la tiamaj esperantistoj pro malprecizeco. La unuan unulingvan vortaron, kun difinoj kaj ekzemploj en Esperanto, publikigis Kabe ĝuste antaŭ ol li forlasis Esperanton (de kie venas la vorto kabei). Ekzemple, acid iĝas acida, kaj ĝi estas difinita tiel: “havanta akran guston, kiel tiu de la vinagro: acida frukto”, kiam la nova PIV asertas: “havanta la ecojn de acido: acida solvaĵo”. Oni povas konstati, ke la difinoj iel malsimilas. Evidente, la difinoj kaj la ekzemploj deciditaj de leksikografo influas la lingvon mem, ĉar vortaroj estas la normalaj referencoj okaze de duboj por la parolantoj. Kaj tio validas same por Esperanto kiel por etnaj lingvoj. Kiel ni jam konstatis en aliaj artikoloj de ĉi tiu serio, post la formiĝo de lingva komunumo, la fenomenoj rilataj al Esperanto ne malsimilas al tiuj de la etnaj lingvoj.

Ĝenerale, ekzistas kvar manieroj por enkonduki novajn vortojn en ĉiun ajn lingvon, inkluzive de Esperanto. Mi prezentas ilin ordigitaj laŭ fortikeco ekde la malplej al la plej fortika:

  • nefonetikaj pruntoj, ekzemple kiam en Esperanto oni skribas vortojn kiel ghetto, ĉar oni ne volas uzi rektan esperantigon (tipe okazas en propraj nomoj);
  • fonetikaj pruntoj, ekzemple softvaro, kie la angla software estas adaptita al la Esperanta fonetiko;
  • kalkeoj, ekzemple ĉielskrapanto, kie la semantika metaforo de la originala lingvo (pensu pri skyskraper) estas konservita en Esperanto;
  • forĝoj, ekzemple samideano, koncepto pure Esperanta, kiu ne venas de aliaj lingvoj, aŭ vortigoj kiuj ne imitas kunmetaĵojn en alia lingvo, kiel programaro anstataŭ softvaro.

Notindas, ke estas ĉiam eble uzi alian solvon: ekzemple, oni povus uzi kalkeon por softvaro, molvaro, aŭ prunton por ĉielskrapanto, skajskrapero — kompreneble, la kutimaj formoj estas stabile uzataj, do tute sensencas proponi alternativojn. Lingvo, kiel Esperanto, kiun la parolantoj taksas forta kaj sana, ĝenerale preferas forĝojn kaj kalkeojn ol pruntojn.

Bruno Migliorini (1939, 1985) sin okupis pri sinkrona kaj diakrona leksikologio de la itala kaj ankaŭ de Esperanto. Pri la itala lingvo, restas famaj liaj proponoj de du novismoj por la itala lingvo: autista anstataŭ la nefonetika prunto de la franca chauffeur, en Esperanto ŝoforo per fonetika prunto (sed eblus same kaze de Esperanto aŭtisto, laŭ la modelo de dentist, kiel Migliorini mem proponis) kaj regista anstataŭ regisseur, en Esperanto reĝisoro. Pri Esperanto, estas interesa por ni ĉi tie la analizo de la artefaritaj elementoj en la naciaj lingvoj, ekzemple buso, ekuzita en Parizo en 1828 el la latina omnibus, “por ĉiuj”.

Ekzistas tamen specifa parto de la vortaro kies formado ne dependas de la parolata lingvo sed de unuopuloj aŭ komitatoj kiuj ĝin inventas kaj normigas: la kolekto de fakaj vortaroj. Pri tio okupiĝas terminologio. Migliorini donas kiel ekzemplon la vorton gaso, “forĝita de la Brusela ĥemiisto van Helmont ĉe la komenco de la XVII-a jarcento.” Estante la plej sukcesa planlingvo de la tuthomara historio, Esperanto kompreneble altiris homojn kun terminologia emo, inter ili elstaran figuron de tiu ĉi lingvoscienco, Eugen Wüster [vidu skatolon]. Li forĝis la vorton esperantologio en 1931 por indiki la lingvosciencon pri Esperanto kiel specialan parton de interlingvistiko. Krome, per la “esperantologiaj principoj” de li indikitaj en 1923 li fakte identigis la principojn de moderna terminologio (Wüster 1978, Blanke 2008).

Eugen Wüster, inĝeniero, terminologo kaj esperantologo

Eugen Bernhard Casper Wüster vere estis pioniro, ĉar li laŭlitere inventis du lingvosciencojn — esperantologion kaj terminologion. Li naskiĝis en 1898 en Aŭstrio. Lia patro estis industriisto, kaj li studis elektroteknikon. Li hazarde ekkonis Esperanton kiam li estis 15-jaraĝa. Post la unua mondmilito li sin dediĉis samtempe al terminologio kaj esperantologio. En 1923 li verkis sian unuan provon pri terminologia vortaro: Maŝinfaka Esperanto-vortaro prielementa / Maschinentechnisches Esperanto-Wörterbuch der Grundbegriffe.

En 1931 li prenis sur siajn ŝultrojn la segilfabrikon de la familio, kaj tio permesis al li okupiĝi pri scienca esplorado, ĉefe pri terminologio, malpli pri esperantologio. La unua internacia organizaĵo pri normigado de la faka vortaro, nomata ISA (International Federation of the National Standardizing Associations) ekzistis nur de kvin jaroj. La rolo de Wüster rapide iĝis centra kaj kutime li laboris pri terminologio kune kun la aliaj fakuloj. La dua mondmilito bremsis la laboron de la terminologia komitato, fondita en 1936. Tuj post la milito, en 1946, ISA transformiĝis en ISO (International Organization for Standardization) kaj ses jarojn poste la komitato estis restarigita. Lia kontribuo en tiuj ĉi organizoj estas universale rekonita kiel tre esenca.

En la lastaj jaroj de sia vivo, la inĝeniero volis transpasi la limojn inter inĝenierarto kaj lingvistiko kaj tiucele prelegis en la Instituto pri Lingvistiko ĉe la Universitato de Vieno pri la ĝenerala teorio de terminologio (Blanke 2008). En 1971 en Vieno estiĝis Infoterm (International Information Centre for Terminology) kun speciala reto de fakuloj nomita TermNet, kiu ekfunkciis en 1977, la jaro en kiu Wüster forpasis.

Ekzercoj

1) 1. Komparu Esperanton kaj la aliajn lingvojn kiujn vi konas laŭ la vidpunkto de leksikografio: ĉu Esperanto estas pli kalkeema ol la aliaj lingvoj? Diskutu.

2) Ĉu laŭ vi en faka vortaro estas pli grave kompari multajn diversajn lingvojn aŭ forĝi laŭ la internaj reguloj de la lingvo mem? Argumentu por via opinio.

Esenca bibliografio

Blanke, Detlev (2001). Pri la leksikografio de kelkaj planlingvoj. Tipologia kaj bibliografia skizo. Lingva Planado kaj Leksikologio. Language Planning and Lexicology. Fonto.

Blanke, Wera (2008). Esperanto — Terminologie und Terminologiearbeit. Mondial.

Duc Goninaz, Michel (2000). Problèmes lexicographiques de l’espéranto. Interface. Journal of Applied Linguistics. 15(1): 91-98.

Migliorini, Bruno (2006). Lingvaj aspektoj de Esperanto. Enkondukoj de Renato Corsetti kaj Tullio de Mauro. Edistudio.

Migliorini, Bruno (1939). Lingua contemporanea. Sansoni.

Wüster, Eugen (1978). Esperantologiaj studoj. Redaktis Reinhard Haupenthal. Stafeto.

Federico Gobbo, estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca

Invito al verkado

VIA ARTIKOLO ESTAS BONVENA

En la venonta numero aperos la lasta artikolo de la serio Interlingvistiko por Esperantistoj. Tio signifas, ke du paĝoj estos liberaj kaj kvankam ne plu estos konstanta rubriko por interlingvistiko, daŭre bonvenos artikoloj pri tiu ĉi fako kaj alitemaj kontribuoj. Jen kelkaj ideoj:

ARTIKOLOJ PRI INTERLINGVISTIKO KAJ ESPERANTOLOGIO

La celo estu la ĝenerala publiko. Verku ne tre profunde, por kolegoj, sed por nefakuloj dezirantaj kleriĝi.

HISTORIO, LITERATURO KAJ KULTURO DE ESPERANTO

Mallongaj, leĝeraj artikoloj kaj kronikoj, kapablaj ĝuigi niajn legantojn.

OPINIAJ ARTIKOLOJ

UEA certe havas potencialon por fariĝi grava pensorganizo pri lingvaj rajtoj, demokratia komunikado, lingvoinstruado kaj similaj temoj. La revuo Esperanto estas la plej taŭga revuo por aperigi la rezulton de via pensado kaj esploroj.

Petu pliajn informojn — r...@revuoesperanto.org

Lillo: Historio kaj vivo

Historiaj notoj pri Lillo

Claude Longue-Epée

Okazis antaŭ sesdek kvin jaroj. Mi tiam estis 19-jaraĝa. Mi estis pensionano en la “Liceo Faidherbe” en Lillo. Tiu liceo tiam estis malnova, malbela, malkomforta pensionejo. Poste ĝi estis detruita kaj la ĉirkaŭurbo, bele rekonstruita en kaj moderne.

Mi tiam preparis min por konkurse eniri lernejon por inĝenieroj... do mi estis tre okupita. Tamen ĉiun dimanĉon posttagmeze mi piede promenis sur la stratoj de la urbo. Min interesis historio de la monumentoj kaj de la konstruaĵoj.

Tion mi faris, ĉar mi ne havis sufiĉan monon por spekti filmojn aŭ teatraĵojn, por aŭskulti koncertojn kaj krome mi volis konservi la necesan monon por trinki unu aŭ du bierojn! La vidindaĵojn de tiuj promenadoj mi provos prirakonti poste. Nun, iom da historio kaj vivo de Lillo:

La grafoj de Flandrio

La unua mencio pri L’Isle (La Insulo) aperis en la historio de Baudoin la kvina, grafo de Flandrio kaj posedanto de kastelo sur insulo de la rivero Deûle. Tra la tempo la urbo grandiĝis kaj la haveno alilokiĝis ĝis la nuna situo.

En 1204 la grafo de Flandrio, Baudoin, fariĝis imperiestro de Konstantinopolo. Sed li estis mortigita post unu jaro. Lia filino Jeanne edziniĝis kun Fernando, filo de la reĝo de Portugalio, laŭ ordono de Philippe-Auguste. La paro ekloĝis en Lillo.

La batalo de Bouvines

Ĝi okazis la 27-an de Julio 1214. Ĝi estas ilustrita sur la vitraloj de la preĝejo de Bouvines.

Koalicio formiĝis kun la reĝo de Anglio, la ĝermana imperiestro kaj la grafoj de Bulonjo, de Flandrio kaj de Hainaut. Ĝi atakis la reĝon de Francio Philippe Auguste.

La franca armeo venkis, Fernando estis enkarcerigita en Le Louvre. Jeanne restis sola por regi Lillon.

De la burgonjanoj al la hispanoj

En 1369 la graflando fariĝis posedaĵo de la dukoj de Burgonjo per la geedziĝo de Marguerite de Flandre kaj Philippe le Hardi.

Dum la fino de la 15-a jarcento, la duklando de Burgonjo iris al la familio Habsburg kaj al Hispanio, kiam Karlo la kvina fariĝis imperiestro.

La konkero de Ludoviko la 14-a

La reĝo de Francio, konsiderante la rajtojn de sia edzino Marie-Thérèse pri la heredaĵoj de Hispanio, volis akiri Nederlandon. En 1667 li gvidis la sieĝon de Lillo. Post naŭ tagoj la urbo fariĝis ĉefurbo de la Nordaj Provincoj. La reĝo konstruigis citadelon fare de Vauban. Li pligrandigis la urbon kaj reglamentis la vicon kaj la modelon de la domoj.

La venintoj de trans Rejno

En septembro 1792: 35 000 aŭstroj alsieĝis Lillon. La ardaj kanonkuglegoj trafis la urbon. Tamen la urbo rezistis. La aŭstroj ne eniris.

En oktobro 1914: Atakite de ses bavaraj regimentoj, la urbo kapitulacis post tri tagoj de furioza kontraŭstaro. La princo de Bavario, ricevante la kapitulacon, rifuzis la glavon de la kolonelo de Pardieu, “Pro la heroeco de la francaj trupoj”.

En majo 1940: Sep germanaj divizioj kaj la tankotrupoj de Rommel atakis Lillon. La 40 000 francaj soldatoj kontraŭstaris dum tri tagoj kaj kapitulacis, kun la “Honoroj de la milito”, la 1-an de Junio matene.

La vivo en Lillo

La ekonomio hieraŭ kaj hodiaŭ: Dum la mezepoko, Lillo teksis drapon. Dum la 18-a jarcento kreiĝis la ŝpinejoj de kotonaĵoj kaj linaĵoj. La kreskadon de la granda industrio akompanis la apero de urba proletaro kun ties mizeroj. En 1846 la infana mortokvanto atingis 75% en la kortoj de Saint-Sauveur.

Hodiaŭ tradiciaj industrioj (ŝtofoj, printado, meĥanika industrio, ĥemio, produktado de manĝaĵoj) kunekzistas kun novismaj sektoroj.

Lillo fariĝis nun grava centro de negocado kaj komercado kun “Euralille”, granda magazenaro, kerne en la urbo.

Urbo turniĝanta al la estonteco: “Eurosanté” situanta en Loos favoras la evoluigon de teknologio rilata al la sano. “Euratechnologies” kunigas entreprenojn kaj servojn pri informado kaj komunikado, sur 23 000 . Tiu nova kvartalo venigos ankaŭ loĝejojn, distrejojn, kulturejojn, sportejojn...

La ideo de la festo: Ĉiu kvartalo havas sian feston, sian kermeson. Tiuokaze en la pasinteco la Lillanoj surstratigis siajn gigantojn Phinaert kaj Lydéric. Eble ili bonvenigos vin dum la UK!

Vivanta spektaklo: Lillo montriĝas kultura ĉefurbo kun “Norda Opero”, “Nordaj Baletoj”, kaj “Norda Teatro”.

[FORIGITA!: bildo]

Bouvines

Revuo Esperanto 2015 5

Longan kaj prosperan vivon al interlingvistiko: Ĉi-numere aperas la lasta artikolo de la serio Interlingvistiko por Esperantistoj (IpE) de profesoro Federico Gobbo. La malferma temo de la serio estas “La holivudaj planlingvoj”, elpensitaj de profesiaj lingvistoj por diversaj fikciaj filmoj. Unu el la plej famaj el tiuj lingvoj estas la klingona, parolata de la klingonoj, eksterteranoj el Star Trek, tre populara sciencfikcia televid-serio. La mansigno montrata per lampo sur nia kovrilo estas saluto de la vulkanoj, alia ekstertera popolo el tiu serio, kun la signifo “Longan kaj prosperan vivon”. Finiĝas la serio IpE, sed la paĝoj de la revuo Esperanto estos daŭre malfermitaj al aliaj fakuloj, veteranoj kaj novaj talentoj, ekzemple la profesoroj kaj studentaro el Poznano. Interlingvistiko vivu longe kaj prosperu la komunumo de niaj fakuloj pri ĝi.

Kongresa temo: Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj. Mark Fettes prezentas kelkajn ideojn pri la ĉi-jara UK-temo.

Malferme

La horo kaj la vico de la Esperanto-movadidoj

Fabrício Valle

Fakto estas, ke la E-asocioj plonĝis en maron de krizo. Ne nur UEA, sed ĉiuspecaj organizaĵoj en Esperantujo. Oni diras, ke la kaŭzo de tio estas unuflanke la tutmondiĝo kaj la teknologio de informado kaj komunikado (TIKO) kaj aliflanke la nereago kaj neadaptiĝo de la E-asociaro al la nova situacio. Prave, tiu tute nova tutmonda kunteksto, kiu faris el vastega mondo babelan vilaĝon kaj malfermis ĉiujn eblojn al Esperanto, samtempe alportis la eblon al nur unu homo, tute sola, fari por la diskonigado de Esperanto pli ol stagnanta organizaĵo kapablas fari. Tamen, eĉ okaze de asocioj kiuj sukcesis post gapa admiro iel elturniĝi kaj trairi la TIKO-vojon, la krizo fariĝis realaĵo. Vere, la krizo de la E-asocioj kuŝas ne nur en la alkroĉiĝemo al la tradicia agadmaniero kaj/aŭ nekapablo reagi rapide al la novaj scenejoj. Kion konkludi el tio? La tezon, kiun ni defendas de pluraj jaroj en Brazilo kaj nun prezentas al la internacia samideanaro estas la jena: la historia misio de la E-movado jam estis plenumita, cetere tre brile, kaj resti umbilike ligita al ĝi, malfermante la okulojn al la novaj misioj kiuj sin prezentas kiel modernajn kaj necesajn movadajn tendencojn, estas elekto de stagno. Nu, kiu estas tiu historia misio, kiu sola ne plu kapablas teni nian asocian vivon vigla?

Nu, kiam Zamenhof iniciatis nian lingvon, tute sola, ĝi bezonis movadon kiel la nian, por transiri el la stato de senviva planita lingvo al tiu de plena vivanteco. Tio eblis nur per disvastiĝo de nia mirinda lingvo kaj la vojo por tio estis dum jarcento diskonigi kaj instrui Esperanton, krom praktiki ĝin en amikaj rondoj. Per tio Esperanto el kabineto de simpla okulisto konkeris sian lokon en la historio de la civilizacio por ĉiam. Niaj historio, kulturo, literaturo kaj movado estas rezulto de la agado de la E-movado. Gratulojn!

Tamen, nuntempe la movadaj instancoj devas konsideri la jenajn realaĵojn:

  • unu sola konanto de TIKO povas diskonigi Esperanton pli efike kaj vaste ol testuda asocio;
  • Esperanto povas esti lernata per la reto. Plena de signifoj estas la granda sukceso de la retejo lernu.net. Krome, laŭ Esperanto disvastiĝos pli kaj pli la tendenco estos, ke la E-instruado fariĝu afero ĉefe de profesiuloj, lingvo-lernejoj kaj publikaj lernejoj;
  • Per la reto oni povas amikiĝi, babile Esperante, kunsidi, aĉeti librojn kaj esperantaĵojn. Ĉion eblas fari per TIKO, sen la neceso ĉeesti klubon kaj al ĝi membriĝi.

Nu, ĉu ekzistas turnopunkto por niaj E-centroj en tiuj tre “malfavoraj cirkonstancoj”? Jes ja. Jen nia tezo: forlasi la tradician mision diskonigi kaj instrui Esperanton, se temas pri celoj de la asocia vivo, asignitaj en la statuto de ĉiuj E-asocioj! Diskonigado kaj instruado de Esperanto restu nur kiel rimedoj por atingi novajn celojn, por plenumi ne unusolan novan mision, sed plurajn misiojn. Kiajn misiojn? Fakajn misiojn! Plugendaj kampoj atendas nin sur ĉiuj sferoj de la homa vivo: sociala agado, socia turismo, homaj kaj lingvaj rajtoj, Unesko-agado (edukado, scienco kaj kulturo) junulara vivo, universitataj esploroj, esperantista ekonomio kaj multaj aliaj tre konkretaj laborkampoj. Rilate ekonomion, la afero koncernas ankaŭ entreprenojn, sed restas granda potencialo por senprofitcelaj Esperantaj ne-registaraj asocioj (E-NROj) sur la kampo de solidara ekonomio, justa komerco ktp.

Nu, kio pri E-movadidoj en tiu ĉi kunteksto? De 1887 ĝis nun ni havis nur unu movadon, la Esperantan, ĉar la misio estis tre “simpla”: per diskonigado kaj instruado de Esperanto vivantigi ĝin! Kiel jam dirite, la E-movado brile sukcesis. Nun venas la horo kaj la vico por plenumi ne nur unu “simplan” mision, sed plurajn kompleksajn misiojn, ligitajn al la aplikado de Esperanto, sub la signo de la daŭropovo. Ĉar ĉiu el tiuj pluraj misioj postulas specifan labormetodon, fakan kompetenton, propran strategion, foje striktan celpublikon kaj specialajn iniciatojn, ne estas eble, ke nur unu movado zorgu pri ĉio. De nun estas necese pluraj E-movadidoj, ĉiu en sia specifa kampo de agado. Jen la E-movadidoj. Ili estos tiel multaj kiel la fakoj kaj la specifaj bezonoj de la mondo: Sociala E-entreprenismo (bonfara laborkampo), Ekonomia Esperantismo (ekonomiaj aktivaĵoj), Novbabelismo (la propedeŭtika valoro de Esperanto en la starigo de nova industrio de lingvoinstruado), E-landologio (internacia amikeco sub nova vestaĵo) kaj multaj aliaj.

Ne estas limo al la kreado de E-movadidoj, tamen gravas, ke ili naskiĝu sub la signo de bona kunvivado inter TIKO kaj ĉeesta laboro. Teknologio estu ilo de konkreta E-agado por transformi la mondon. La esperantistoj povas doni bonajn ekzemplojn de internacia agado al la tuta mondo. Anstataŭ nur pledi senfine por Esperanto kaj klopodi konviki la aliajn lerni kaj uzi ĝin, ni estu la unuaj uzantoj. Ne gravas ĉu la celo de la klubo aŭ asocio, granda aŭ malgranda, estu kompleksa aŭ ne. La faka celo povas esti relative simpla kiel diskonigi kaj instrui Esperanton. Gravas, ke ni forlasu nian etan keston por kuraĝe eniri senfinan E-laborujon. Tion ĉi ni povas nomi novelanismo, per kiu ĉiu asocio povos alpaŝi novan fazon de la historio de Esperanto kaj superi la krizon.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

La serio de Federico Gobbo, Interlingvistiko por Esperantistoj, kiu ĵus venas al la fino, estis iniciato kun la celo veki ĉe la esperantistoj intereson pri tiu relative nova fako. Bonŝance, ke oni tradukas la serion en la francan kaj portugalan kiel bazan materialon direktatan al universitataj rondoj. Vere, tiaj iniciatoj tre gravas por montri la vojon al tiuj, kiuj ekster niaj malvastaj sferoj, povas fari el interlingvistiko maturan kaj prestiĝan sciencon. La revuo Esperanto plu klopodos fari sian parton.

Fabrício Valle | www.redaktoro-b.com.br

Dek Demandoj: Fernando Maia, juna kaj elstara brazila esperantisto, alpaŝis al la movado per tute novaj aliroj, ĉu en sfero de mastrumado kaj iniciatado, ĉu en la karaktero de la agado

Celpublikoj: Stefan MacGill starigas interesajn punktojn por nia agado

Kongresa Temo: Mark Fettes prezentas en ĝeneralaj trajtoj kelkajn karakterojn de la temo pritraktota en Lillo

Unua Alineo

Jubilea AMO pioniras novajn terenojn

La 2-an de aprilo ekis la deka seminario de Aktivula Maturigo (AMO ‒ http://uea.org/vikio/index.php/Aktivula﹍Maturigo) unu jaron post la fermo de la unua. La aranĝo okazis tra kvar duontagoj en la Internacia Junulara Festivalo (IJF) de la Itala Esperanto-Junularo. La gvidantoj estis Eliza Popper kaj Veronika Poór, ambaŭ hungarinoj. Eliza eklernis Esperanton en februaro, prepare al la gvidado — ŝi estas profesia trejnisto en eŭropaj junularaj aranĝoj. Ŝi gvidis ĉion tute en Esperanto. Partoprenantoj nombris dudek kvin, el dek landoj ‒ Britio, Francio, Germanio, Hispanio, Hungario, Italio, Nederlando, Pollando, Slovakio kaj Vjetnamio.

La seminario okazis dank’ al apogo de UEA kaj TEJO kaj ekstermovada subteno de la programo Gruntvig. Torina Esperanto-Centro organizis ĝin.

Ĉiu sesio ekis per rapida rondiro en la pleno: “Kion vi atendas de ĉi tiu sesio — kion vi sentas pri la nuna temo?” Ĉiu respondis per du-tri frazoj. La sesioj finiĝis per simila rondiro: “Kion utilan vi portos hejmen de ĉi tiu sesio?”

La temoj de la sesioj estis tra la kvar tagoj la jenaj: “Tempo-mastrumado” (1-a tago), “Decidofarado” (2-a tago), Konflikt-solvado (3-a tago); “Streĉo-mastrumado” (4-tago)

Rekomendoj de la seminario

La ferman sesion gvidis Sara Spanò, Veronika Poór kaj Stefan MacGill. La rekomendoj estas adresitaj (krom la lasta) al unuopuloj, klubanoj kaj agantoj en landaj aŭ fakaj asocioj:

Tempo-mastrumado

Listigu farendaĵojn kaj pritaksu ilin laŭ graveco, urĝeco kaj facileco de plenumo; plenumu unue taskojn, por kiuj vi vidas klaran, rapidan solvadon — tio estu varmiga ekzerco; aranĝu bone vian laborlokon por forigi ĝenajn, interrompajn faktorojn; konservu tempon por ripozo kaj ŝatokupoj — tio ne estas perdita tempo; antaŭ ol lanĉi novan inciaton, esploru ĉu aliaj similaj projektoj ekzistas.

Decidofarado

Rigardu la decidendaĵon el diversaj flankoj; konu variajn alirojn al decido-farado: laŭ racio, instinkto ktp; starigu limdatojn por fari decidojn — precipe la urĝajn; bone imagu la gamon da rezultaj situacioj post la farota decido; kaze de grupaj decidoj, unue konsentu pri la celo, poste pri la rimedoj.

Konflikt-solvado

Konfliktoj ne estas nepre negativaj — ili povas pliklarigi sintenojn kaj irendajn vojojn; apartigu homojn de siaj ideoj; trankviliĝu — dialogo estas pli utila ol kverelo; konu la diferencon inter debatado kaj dialogado — provu gvidi aferojn de la unua al la dua.

Streĉo-mastrumado

Ne provu fari tro pli ol vi kapablas. Elektu kaj delegu; petu konsilojn de amikoj, kolegoj, ankaŭ (se eble) de apenaŭ konatuloj; Ioma streĉo necesas por aktivi signife; malofte eblas streĉon foriri — lernu mastrumi ĝin; faru regule paŭzojn aŭ ŝanĝojn, ofte solvoj venas dum tiuj minutoj, tio mildigas streĉon.

Ĝenerale

Partoprenu trejnadojn — bonkvalitaj trejnprogramoj ekzistas en Esperanto; (al trejnistoj) afiŝigu ĉiujn raportojn, materialojn, helpilojn en la reto.

Trajtoj de la seminario

La partoprenantoj restis rimarkinde la samaj de tago al tago — la kunligiĝo de la tagaj temoj pli fortis ol kutime en AMO-seminario — dank’ al la sama gvida teamo ĉiusesie. La grado de aktivigo estis pinta — ĉiam temis pri para aŭ grupa laboro — en la pleno okazis nur diskutoj kaj pritaksoj. Tra kvar tagoj, neniu spuro de tradicia prelego. Aparte valoris, ĉar ni uzis Esperanton por trakti gravajn kaj realajn problemojn el la ĝenerala vivo, kiuj tamen portas utilon al movada agado.

Stefan MacGill

Jaro Montevideo 60

Malmultaj, sed tre bonaj iniciatoj

La Jaro Montevideo 60 jam havas respondeculojn aŭ kontakto-personojn en dudek kvar landoj. La riĉan kaj varian formulon de la Jaro proponitan de UEA por kunfesti kaj agi oni realigas ankaŭ en lokoj, el kiuj ankoraŭ ne venis oficialaj konfirmoj nek raportoj.

Fruktoportaj estis la instigoj utiligi kadre de M60 la ĉi-jaran Semajnon de Internacia Amikeco (SIA). La tiucela alvoko aperis en divers¬aj sociaj retoj kaj gazetoj. Inter la menciindaj eventoj lige kun SIA kaj la Jaro M60 troviĝas speciala kunveno por ne¬esperantista publiko organizita komence de marto 2015 en la Parlamenta Biblioteko de Ukrainio. Bela atesto venis el la franca Bretonio, kie la konataj regionaj aktivuloj Jean-Claude kaj Hélène Dubois tiuokaze Barbara Pietrzak al la Lilla UK amikan nepalan paron. La samregiona E-Asocio “Armor-Esperanto” ekonomie helpis al handikapita E-amikino partopreni en Lillo sian unuan UK-n. Bahaa E-Ligo diskonigis la alvokon pri SIA al la membroj en pli ol kvindek landoj. Pakistana E-Asocio kaj E-bonstata fondaĵo organizis en Multan seminarion pri la temo “Kial mortas patrinaj lingvoj”.

Ekde la komenco UEA sugestis diversajn alirojn kadre de la Jaro laŭ la strategia kadro: kapabligan/klerigan, kapabligan/informan, komunuman. Gravan rolon havas la klopodoj kunlabori kun lokaj Unesko-instancoj kaj tiukuntekste estis iniciato de Hispana E-Federacio: ĝia prezidanto, Tonjo del Barrio, la 17-an de marto 2015 prelegis en la Klubo de Amikoj de Unesko en Madrido pri la temo “Esperanto, nuntempo kaj estonto de la lingvo internacia”.

La Jaro M60 en la strategiaj agadplanoj estas temo de estrarkunsidoj de iuj asocioj. Pri ĝi en aprilo debatis Internacia Fervojista E-Federacio. Dum la Lilla UK la Jaro M60 estos i.a. traktata kadre de la Ĝenerala Membro-kunveno de Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio. La 14-an de marto Vjetnama E-Asocio okaze de la 15-a Printempa Renkontiĝo 2015 en Hanojo prezentis al la vjetnama esperantistaro siajn planojn kaj projektojn por la Jaro M60. Inter ili estas listigo de diverskampaj atingaĵoj de la vjetnama E-movado dum jardekoj, eldono de Granda vortaro vjetnama-Esperanta kaj bitigo de vjetnamaj verkoj en Esperanto. Samtempe la vjetnamaj esperantistoj konsideras la ĉi-jarajn aktivaĵojn de M60 kiel fonton de agadoj por la sekvaj jaroj. En tiu longa perspektivo estas i.a. publikigo de Vjetnama antologio en Esperanto. La laboro pri ĝi komenciĝis oficiale en 2014, tuj post la alvoko de UEA pri la Jaro Montevideo 60.

Barbara Pietrzak

Dek Demandoj: Fernando Maia

“Esperanto kaj la E-movado ludu rolon en la plibonigo de la mondo”

Fabrício Valle

Fernando Maia, 31-jaraĝa, studis geologion en la Universitato de Braziljo (2000-2005 — periodo en kiu li eklernis Esperanton) kaj nun laboras kiel petrofizikisto ĉe Petrobras, brazila naftokompanio. Li estis kasisto kaj prezidanto de BEJO kaj agadis en Brazilo pluraspekte. Li reprezentis TEJO-n en la 1-a Tuttera Forumo pri Junulara Politiko de Unesko, en Bakuo, Azerbajĝano. Tio igis la brazilan registaron inviti lin partopreni tritagan kunsidon pri Junularo kaj Internacia Politiko, kiam ĝi interesiĝis pri Esperanto, pri la movado kaj pri la ebloj labori kun kaj per Esperanto.

1 FV: Vi rapide atingis gravan pozicion en via kariero kiel E-gvidanto kaj rilate Brazilon vi alportas ian freŝon al la kutima labormaniero de niaj movadanoj. Nu, kiel la brazila E-movado povus kontribui pli funde al la internacia movado?

FM: Ĉio ĉiam estis kaj estas frukto de teama laboro, ĉu en Brazilo, ĉu en aliaj landoj. Mi kredas, ke la plej grava karaktero de la nuntempa brazila movado estas tiu pozitiva, sukcesa kunigo de junulara (Brazila Esperantista Junulara Organizo — BEJO) kaj plenkreskula (Brazila Esperanto-Ligo — BEL) movadoj. Brazilo povus kontribui al la internacia movado se, pere de nia ekzemplo, UEA kaj TEJO pli kaj pli povus trovi unu en la alia plenan apogon kaj teaman fidon. Feliĉe mi ekrimarkas, ke tio fakte jam okazas. La UEA-gvidantoj estas amikemaj al TEJO kaj TEJO pli kaj pli pretas komune agi kun UEA. Ni ja devas esti fidemaj kaj paciencaj: tiu ŝanĝo en Brazilo ne okazis subite, sed estas frukto de ĉirkaŭ-dekjara agado. Krom tio, aliaj gravaj kontribuoj de Brazilo estas nia klopodo respondecigi registarojn pri Esperanto kaj agi laŭ la strategio de UEA, laŭ ĝia klara kaj pozitiva plano. Ĉio devus esti kunrealigita same loke kiel internacie.

2 FV: BEL havas bone ekipitan kaj grandan sidejon, kie deĵoras volontuloj kaj plentempa salajrata oficisto. Kion fari en la flanko kaj de UEA kaj de BEL por komenco de fruktodona interkunlaboro?

FM: Niaj defioj estas ĉiam gigantaj, do ni devas esti prudentaj en niaj atendoj kaj memtaksado. La strategia plano de UEA estas trafa, kiam ĝi mencias, ke ĝi mem estas ampleksa malgraŭ sia koncizeco, pionira malgraŭ sia evidento kaj ambicia malgraŭ sia memagnosko. Oni sukcesis klare dokumenti la UEA-strategion antaŭ nur du aŭ tri jaroj; tio estas mallonga tempo por ke ni atendu plenan sukceson. Do ni agadu kaj paciencu. Estas interese mencii, ke BEL (kaj BEJO) en 2013 kunsidis por la nova estraro kaj elektis la samajn gvidliniojn de UEA (konsciigo, kapabligo, komunumo kaj kunordigo), aldonante kvinan “K”: kapitaligo. Ekzemploj de sukcesoj tiurilataj, preskaŭ ĉiuj partnere inter BEL kaj BEJO, estas: informlaboro ĉe la gazetaro (aparte riĉa dum la IJK); informinstigaj kampanjoj (en la lastaj jaroj disdoniĝis amase la broŝuro Malkovru Esperanton, inkluzive en neesperantaj eventoj); decido okazigi AMO-seminarion en ĉiu nacia E-kongreso; strategia agado ĉe la registaro; okazigo de intensivaj kursoj dum niaj eventoj, krom apogo al longdaŭraj E-kursoj; plena subvencio al la brazilaj junuloj studantaj en Poznano; repreno de libro-eldonado kaj starigo de solidaraj kaj donacaj kampanjoj kun klare difinitaj celoj.

Eble ankoraŭ mankas konsciiga kampanjo pri tiu trafa UEA-strategio kaj indas respondecigi ne nur asociojn, sed ankaŭ esperantistojn individue. Mi kredas, ke fruktodona kunlaboro povos naskiĝi el pli efika konsciigo.

3 FV: Se konsideri gigantajn defiojn, ĉu respondecigi registarojn pri Esperanto ne estas tro naiva celo, vana desuprismo? Ĉu ne estas pli realigebla plano pli funde labori por la evoluigo de la konkretigo de la cititaj strategiaj gvidlinioj kaj komenci finfine disvolvi vastan aplikadon de Esperanto?

FM: Respondecigi registarojn pri Esperanto ne estus bona agado, se ĝi estus nia sola batalfronto. La problemo foje kuŝas sur tio, ke kelkaj esperantistoj pensas, ke eblas agi nur unumaniere por Esperanto. Plene prave, oni povas realigi aliajn laborojn, sed ni ne devus malagemigi samideanojn, kiuj pretas agi ĉe registaroj, celante ĉu prezidentojn, diplomatojn, sekretariojn aŭ ministrojn de edukado, kulturo, scienco, teknologio kaj aliajn aŭtoritatulojn. Agado ĉe registaroj ne celas “nur” enkonduki Esperanton en lernejojn, sed ankaŭ informi politikistojn kaj ŝtatoficistojn pri la ekzisto de Esperanto kaj ĝia movado. Temas ankaŭ pri serĉado de subvencioj; enkonduko de Esperanto en rondojn de publikaj universitatoj; partnere disvolvi kun registaraj instancoj multaspektajn E-projektojn, ĉu kun por- aŭ peresperantaj celoj. Resume kaj ĉefe: inteligente diskutigi Esperanton en registaraj sferoj.

4 FV: Tamen, en Brazilo Esperanto estas por multaj tre bela ideo pri internacia amikeco, lingvo de la frateco, sed oni sisteme ignoras la eblon konkrete utiligi Esperanton.

FM: Vi pravas, ke esperantistoj — ne nur en Brazilo — valorigas la potencialon de Esperanto por la internacia amikeco kaj videble ignoras la eblon konkrete utiligi ĝin. La E-gvidantoj devus prioritatigi tiun utiligon, sed ĝi ne okazu nur en Esperantujo sed ankaŭ ekster nia ujo. BEJO kreas komisionon kiu similas al TEJO-KER kaj disvolvos la laborfronton “Esperanto ekster la ujo” kaj starigos en Brazilo la projekton “Laboratorio Espero”. Laŭ mia kompreno agado ĉe la registaro estas grava paŝo helpe al tiuj projektoj.

5 FV: Pri kio temas “Laboratorio Espero” kaj kiel ĝi efektiviĝos?

FM: En Brazilo ni alfrontas gravan problemon: parto de nia junularo, ĉefe nigraj viroj, riskas suferi fizikan perforton kun la morto kiel konsekvenco. Tial oni starigis iun programon nomatan “Junularo Viva”, kiu celas protekti kaj inkluzivigi en la socion tiun parton de nia junularo. Esperanto do povas roli kiel unu el la praktikaj inkluzivigiloj. La principa ideo estas preferinde partnere kun lokaj lernejoj okazigi intensivajn E-kursojn, prezenti nian kulturon, krom okazigi seminariojn pri homaj rajtoj, junulara engaĝiĝo, internacia politiko, oportunoj por studo kaj laboro kaj aliaj temoj ligitaj al edukado por tutmonda konscio. Poste la junuloj estos invitataj partopreni niajn interŝanĝajn eblojn, kiel subvenciitaj vojaĝoj al E-eventoj, E-kursoj ktp. La projekto nomiĝas “laboratorio”, ĉar ĝi estos socia eksperimento por esplori kiel Esperanto povos utile roli por socia pliboniĝo. Kontaktoj jam faratas, sed pli konkretaj paŝoj okazos nur venontjare.

6 FV: El tio ni povas ĉerpi la moton “ĝis nun ni volis, ke la mondo lernu Esperanton, venas nun la tempo por transformi la mondon per Esperanto”. Ĉu fari el Esperanto laborlingvon en diversaj sociedukaj, kulturaj kaj ekonomiaj laborkampoj ne estas tio, kio mankas por ke ĝi estu pli rapide rekonita de la tuta socio?

FM: Laŭ mi tio ĝustas. Mi komprenas, ke eblas ĉi tie kunekzisto de aliaj vidpunktoj, sed mi poras, ke Esperanto kaj la E-movado ludu rolon en la plibonigo de la mondo. Tio ne estu polemika. Oni ne bezonas enmeti politikajn aŭ ideologiajn barojn al tiu pensmaniero. Estas multe da ebloj agi laŭ la deklaracio de la homaj rajtoj, la neceso pri paco kaj la komunaj celoj de UN kaj Unesko. Ligi Esperanton al tio ne nur plibonigas la bildon de Esperanto kaj esperantistoj antaŭ aliaj organizoj kaj la socio ĝenerale, sed ankaŭ helpas Esperanton kaj la esperantistojn mem, ĉar tio riĉigas nian kulturon kaj nin mem kiel homajn estaĵojn. Ĉiuj esperantistoj sentu sin invitataj legi pri internaciaj politikaj aferoj kaj sociaj problemoj, ekzemple tiuj zorgataj de pintaj grupoj en UN aŭ de pluraj registaroj.

7 FV: Kio pri la E-movado en Ameriko? Kiuj estas ĝiaj plej grandaj defioj?

FM: Ameriko havas kulturajn kaj geografiajn trajtojn, kiuj staras kiel la plej grandaj defioj por E-o: gigantajn regionojn, kiuj pragmatisme bone vivas oficiale uzante malmulte da lingvoj (malgraŭ la kunekzisto de centoj kaj centoj da indiĝenaj lingvoj) kaj veturrimedojn ofte tre kostajn. Evidente la laboro estas giganta kiel nia kontinento kaj ni apenaŭ faras la unuajn paŝojn, sed kaj junuloj kaj plenkreskuloj en Ameriko konstruadas nuntempe amikan reton pozitive tenatan pere de la interretaj kaj poŝtelefonaj rimedoj. Krom la tradiciaj E-eventoj kiel TAKE kaj NASK, la veno de la UK kaj IJK al Ameriko alportis freŝan venton al nia komunumo. Oni diras, ke ili estis malgrandaj kongresoj, sed ilia valoro estas nemezurebla por Ameriko. Brazilanoj, argentinanoj, kolombianoj, meksikanoj, kubanoj, usonanoj, peruanoj, nikaragvanoj, ĉilianoj kaj aliaj nun sentas sin multe pli proksimaj por kune agi.

8 FV: Laŭ Vikipedio, “eŭropcentrismo aplikiĝas al ĉiu ajn tipo de agado, sinteno aŭ intelekta tendenco, ĉu historiografia ĉu pri socia evoluo, kiu konsideras, ke Eŭropo kaj ĝia kulturo estas aŭ estis la centro kaj motoro de la civilizo, kaj ke pro tio oni identigas la eŭropan historion kun la historio de la mondo”. Esperanto estis iniciatita en Eŭropo, tie disvolviĝis kaj la plimulto de niaj plej brilaj atingoj okazis tie. Nu, kiuj vojoj atendas nin, se konsideri la potencialon de la aliaj kontinentoj? Ĉu eblas superi la Esperantan eŭropcentrismon?

FM: Tiu punkto povas esti iom tikla. Diskuto pri eŭropcentrismo ofte vojas laŭ negativa direkto pro la historia koloniisma agado de Eŭropo, dum fakte la eŭropa kulturo ja portis ankaŭ belajn florojn por la homara historio. Aliflanke, mi ne konsentas, ke niaj plej brilaj atingoj en la E-movado okazis nur en Eŭropo: malgraŭ la forto de la eŭropa movado, la plej brilaj atingoj venas el pluraj kontinentoj. En Ĉinio ni havas senegalan notindan ĵurnalisman kaj komercan agadojn; la plej grava sistema dokumentado de la E-historio estis gvidata de japano, Ludovikito; partoprenas la Akademion de Esperanto steloj de ĉiuj mondopartoj; en Brazilo la preskaŭ sesdekjara bienlernejo Bona Espero brilas kiel eble nia plej grava socia agado; kaj abundas E-verkistoj kaj artistoj en multaj landoj ekster Eŭropo. Evidente Eŭropo grave rolis kaj rolas en nia movada historio, pro kompreneblaj kialoj ĉefe en ĝia komenco, sed speciale nuntempe ĝi bonŝance, por ĉiuj, ne estas sola. Mi ne ŝatus do reaserti, ke estas iu Esperanta eŭropcentrismo, sed male, pozitiva internacia kunlaboremo kaj amikeco. Ĉu oni rimarkis, ke en la lastaj dudek jaroj ni havis kvin UEA-prezidantojn, el kiuj nur unu estis eŭropano?

9 FV: Nu, foje cirkulas la ideo, ke ŝanĝi la sidejon de UEA al alia kontinento povus alporti grandajn avantaĝojn por la tutmonda movado. Ĉu ne estus saĝe komenci serioze pritrakti ĉi tiun ideon, metante la avantaĝojn flanken de eventualaj malavantaĝoj?

FM: Ĉiu ideo estu metata sub lupeon, sed eble la UEA-sidejo estas simbolo, kiu nuntempe ne plu rolas tiel grave, kiel antaŭe. La ideo ŝanĝi ĝin tuŝas tradicion kaj bukedon de sentoj kaj krome bezonus grandegan laboron: ĉio, kio laŭ mi ne prioritatas nun. Estas multe da iniciatoj sukcese realigeblaj sendepende de la situo de nia sidejo, sed pro politikaj kaj burokratiaj kialoj ŝajnas interese, ke UEA konsideru havi oficejojn en aliaj mondopartoj, eĉ po pli ol unu por ĉiu kontinento. Interkonsento kun la plej fortaj landaj asocioj povus helpi tiucele, tamen sen la bezono ŝanĝi la centran oficejon, kiu cetere ĉiam honeste provas bone funkcii por la tuta movado.

10 FV: Estas interese noti, ke la rilatoj inter membroj kaj asocioj kiel UEA kaj BEL estas preskaŭ nur rilatoj inter kliento kaj liveranto de servoj. Ĉu la epoko de engaĝo venis al fino? Resume: kien la E-movado?

FM: Multaj esperantistoj nuntempe rigardas al UEA kaj aliaj E-asocioj ja kiel nur servoprovizantoj, sed ili estas antaŭ ol ĉio asocioj: tio signifas, ke ili devus esti aro da homoj agantaj laŭ komunaj celoj. Tial membriĝi en asocio kaj pagi kotizojn devus unue celi komunajn atingojn, ne flegon de servoj por la propra ĝuo. Konsciigi individuojn, ke estas necese agi teame estas do defio por ĉiuj E-gvidantoj, kiuj devus analizi ekzemple kial iliaj asocioj agas izoleme, kiel landaj asocioj foje tiel agas rilate al UEA/TEJO. Nu, la epoko de engaĝo ja malfortiĝis lastatempe, sed tio ne estas problemo nur de Esperanto, tamen de la mondo pro la merkata rego, kiu ne defendas homan kaj humanan kulturon, sed nur profiton. Estas nia devo kiel pormonda movado konsciigi, entuziasmigi, solidarigi kaj engaĝi homojn el ĉiuj aĝoj en la agadon por pli bona mondo.

Esperanto: Celpublikoj

Mesaĝoj kernaj kaj malkernaj

Stefan MacGill

En la antaŭa numero (p. 80) mi proponis tri kernajn mesaĝojn por niaj celpublikoj. La unua estas mesaĝo por eble 20% de la tera loĝantaro: Esperanto estas justa lingvo.

La dua estas mesaĝo por iom pli vasta grupo, eble 25% de la homaro, kvankam kvinono de ili apartenas ankaŭ al la unua grupo: Esperanto estas fascina lingvo.

La tria mesaĝo, por la restantaj 60% de la homaro, estas la plej simpla: Esperanto estas... lingvo.

Nome, ĝi estas uzata kaj uzebla lingvo kun parolkomunumo. Se tiuj estas niaj kernaj mesaĝoj, kiujn argumentojn mi konsideras nekernaj? Ĉi tie mi volas aparte prikomenti du oftajn pretendojn pri Esperanto, kiujn mi opinias plej ofte neutilaj aŭ eĉ danĝeraj.

La unua: ke Esperanto estas simpla lingvo. Eĉ antaŭ ol pritaksi la verecon de tiu aserto, ni devus konscii, ke ĝi povas elvoki nedeziratajn kromsignifojn. Simpla lingvo povas esti rigardata primitiva, nekompleta, ne vere taŭga por altnivela uzado. Krome, ĝi povas veki ne plenumeblajn atendojn, ekzemple, ke la lingvo estu lernebla senpene.

Kompreneble troviĝas iom da vero en la pretendoj de simpleco. Ja la relative facila lerneblo de Esperanto kontribuas al la argumentoj pri justeco, ĉar oni ĝin aliras relative malmultekoste (tempe kaj mone) kompare kun aliaj lingvoj. Krome, la granda fleksebleco de la lingvo kontribuas al la argumentoj pri fascino. Do, ni ne hezitu prezenti tiujn trajtojn, sed ni evitu la koncepton de simpleco. Rigardate tute objektive, Esperanto ne estas simpla — ĝi havas abundajn komplikaĵojn, kiujn homoj universitatnivele esploradas. Tial ni interalie havas dikegajn gramatikajn librojn — PAG, PoMEGon kaj similajn — por trakti tiajn komplikaĵojn post la komenca nivelo.

Krome, spertoj kaj esploroj (ekzemple de Jonathan Pool) montras, ke nura simpleco de lingvo ludas tre minimuman rolon en la decidoj de homoj, kiujn lingvojn lerni. Ili prefere, foje eĉ senkonscie, pesas la necesajn investojn kontraŭ la atendeblaj gajnoj. Tiuj ĉi povas esti financaj, karieraj, edukaj, fakaj, kulturaj, kaj tiel plu. Eĉ se Esperanto, ekzemple, estas kvinoble pli facile lernebla ol difinita lingvo, la gajnoj (almenaŭ perceptitaj) pro lernado de tiu alia lingvo povus estis multe pli ol kvinoble tiom, kiom proponus Esperanto. Tial pli gravas substreki, ne la malgrandon de la investo, sed la alispecajn valorojn kiujn oni sukcesas aliri per ĝia lernado.

La dua ofta argumento, kiun mi opinias ne tre utila, estas tio, ke Esperanto faciligas la lernadon de pliaj lingvoj (la propedeŭtika valoro). Ja ekzistas kazoj, kiam tia argumentado estas vere kerna, kiel ĉe la projekto Springboard en Britio. Sed mi mem ne emas tro emfazi ĝin, almenaŭ ne sen pli vasta kunteksto. Esperanto ja havas pli grandajn valorojn ol nur helpi al homoj pli facile lerni aliajn lingvojn. Tiuj valoroj kuŝas en ĝia uzado por internaciaj, interkulturaj kontaktoj, en manieroj neoftaj aŭ neeblaj per aliaj lingvoj.

Ĝuste tiuj interkulturaj argumentoj estas pli konigendaj. Sed ili postulas alian manieron pensi pri la lingvo. Ni tro simplisme kredas, ke la nura uzo de Esperanto jam garantias nian interkulturecon. Sed la kruda fakto estas, ke multegaj homoj nun vivas en interkulturaj situacioj, kie aliaj lingvoj, volenevole, pli adekvate kaj moderne prezentas multkulturecon ol ni kutimas fari. Esperanto ja havas multon por proponi sur la kampo de interkultura edukado. Tamen, por evoluigi ĉi tiun argumenton, ni devus unue pliklerigi nin mem.

Kombino de interkulturaj ebloj de Esperanto kune kun ĝia lernfaciliga valoro ja havas sencon. La spertoj en Eŭropo pruvis, ke tia argumentado povas alporti subvenciojn kaj subtenon de nemovadaj fontoj. Se oni enkondukas ĝin en efika maniero, Esperanto estas valora rimedo por konigi al la lernantoj la buntan mondon de lingvoj kaj kulturoj kaj doni senlarman unuan sperton de lingvolernado. Sed tiuj edukaj valoroj dependas de la kvalito de la instruado, kaj do ne apartenas al niaj kernaj mesaĝoj por ĝenerala uzo.

Resume, informi pri Esperanto estas malfacila arto. Ni evitu ideojn, kiuj povas esti misgvidaj (prefere al simpleco — rapida eklerno kaj uzeblo) aŭ misemfazaj (prefere al propedeŭtiko — la interkulturaj valoroj). Kaj ni ne forgesu la kernajn mesaĝojn:

  • Esperanto estas justa lingvo.
  • Esperanto estas fascina lingvo.
  • Esperanto estas... lingvo.
Kiel trakti la misajn verojn de aliaj

Ni verŝajne ĉiuj aŭdis: “Ho, en la mondo, ĉiu parolas la anglan.” Ofte temas pri tio, ke la dirantoj mem ne havas internaciajn komunik-bezonojn, aŭ jam trovis solvon por ili per la angla. En aliaj kazoj, temas simple pri ripetado de “komuna saĝo” sen bazo en la propraj spertoj.

Evidente, la aserto estas falsa — ne ĉiu en la mondo definitive kaj pruveble parolas la anglan. Krome, multaj homoj havas proprajn spertojn pri ĝia malvereco. Tamen, la dirantoj de tiu fama frazo kutime ne intence mensogas. Anstataŭ kontraŭdiri ilin, ni pli bone strebu kompreni la motivojn kaj kredojn de la parolanto.

Eble ili volas diri, ke “Ĉiu eksterlandano kun kiu mi volas rilati, ja parolas la anglan.” Unuopulo ja kapablas trakti ne pli ol kelkmil amikojn, konatojn, kolegojn kaj kontraŭulojn — eĉ se ni aldonas “amikojn” de Facebook. Tiukaze ni povus inviti ilin pensi pri la miliardoj da homoj, kiuj tute ne uzas la anglan en sia ĉiutaga vivo, sed estas same konindaj kaj aŭskultindaj.

Eble ili volas diri, “Mi pene (aŭ senpene) lernis la anglan, kaj aliaj povas fari same.” Ja ekzistas multaj homoj kiuj sukcesis atingi bonan nivelon en la angla, kaj ili ofte ne konscias, ke la lernospertoj de aliaj povas esti tute malsamaj. Ni povus inviti ilin pensi pri la granda diverseco de lernantoj en la mondo, kaj la neverŝajneco, ke unu studobjekto (same kiel matematiko, aŭ literaturo, aŭ sporto) estos same alirebla kaj sukcesa por ĉiuj.

Informado ne devas celi tuj konvinki homojn pri nia vidpunkto. Por bone informi pri Esperanto, kiel ade argumentis Claude Piron, ni devas kompreni la mensajn sintenojn kaj psikologiajn faktorojn, kiuj influas niajn celatojn. Kaj ofte la unua paŝo estas agnoski tiujn subjektivajn verojn, samtempe celante konsciigi ilin pri la ekzisto de aliaj spertoj kaj vidpunktoj.

[FORIGITA!: bildo]

Stefan MacGill estas estrarano de UEA

Kalejdoskopo

Centjariĝo: Samtempulo de Zamenhof

La brazila esperantisto José Siquara da Rocha centjariĝis en la pasinta marto. Kiam li naskiĝis en 1915, tiam Lazaro Ludoviko Zamenhof ankoraŭ vivis! Do ili estis samtempuloj, almenaŭ dum du jaroj.

Koincide ankaŭ li fariĝis kuracisto kaj volontulis ĉe mizerejoj en Pilorio (malnova kvartalo de la urbo Salvador, Bahio). Ĉu eble li inspiriĝis de sia majstro el Bialistoko, kiu ankaŭ uzis sian profesion por helpi nepagipovulojn reakiri la sanon?

Li lernis Esperanton de Leopoldo Knoedt, elstara brazila esperantisto, tradukinto de la verko La Luzidoj, en la kvindekaj jaroj kaj tuj komencis instrui Esperanton.

Li estis aktiva esperantisto ĝis antaŭ kelkaj jaroj, ĉu kiel sindediĉa kaj senlaca instruisto, ĉu kiel prezidanto de Bahia Esperanto-Asocio, tradicia loka E-centro, al kiu li donacis novan sidejon.

Poeto, li verkis belegajn poemlibrojn, inter kiuj Dankon, Mia Amo, plena de kortuŝaj amversoj. Lia E-agado estis tute anonima, sed la monda E-movado sendube estus malpli granda sen ĝi.

Espereble li povos plu rikolti el sia tre aktiva vivo multon da feliĉo kaj amo, kiel rezulto de lia agado por la malriĉuloj kaj la homaro.

Bahiaj esperantistoj
Internacia kursaro: NASK kaj KTF kune

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK) estas unika intensa enmerga programo en Esperanto kiu altiras studentojn kaj profesiajn instruistojn el la tuta mondo. Dum sia 45-jara historio, NASK okazis en multaj lokoj. Ĉi-jare NASK revenas al la bela verda kampuso de Universitato William Peace en Raleigh por liveri plian neforgeseblan eventon! Ne maltrafu la okazon ĉeesti tiun ĉi tre specialan, kiam ĝi, la unuan fojon en sia historio, kunigas la fortojn kun la Kino-Teatro-Festivalo (KTF) por liveri esceptan eventon!

La unuaj kvar tagoj de NASK koincidos kun la dua Kino-Teatro-Festivalo (KTF), post la granda sukceso de la unua KTF pasintaprile en Vaŝingtonio. Aldone al la kutimaj NASK-aktivaĵoj, okazos posttagmezaj amuzaj kreaj metiejoj por lerni, ekzemple, la bazojn de filmado kaj helpi al la partoprenantoj fari sian propran videon. Estos multe da okazoj ĝui, renkonti novajn amikojn, fari diversajn interesaĵojn, lerni kaj dividi la sciojn kun aliaj personoj. Se vi jam pripensas iun projekton, vi trovos kunlaborantojn, sed vi povos ankaŭ ĝui kontribuante per via sperto al projektoj de aliaj.

NASK okazos ekde la 30-a de junio ĝis la 9a de julio 2015 (KTF: ekde la 30-a de junio ĝis la 5-a de julio): jen ok tagoj da lernado, amuziĝo kaj artoj, esplorado de la belaj muzeoj, restoracioj kaj butikoj de la urbo, ĉio en promendistanco de la kampuso. Paul Gubbins, membro de la Akademio de Esperanto kaj aŭtoro de multaj verkoj, inkluzive de la videa kurso Esperanto — Pasporto al la Tuta Mondo, instruos la superan kurson. Lee Miller, profesia interpretisto de la Usona Signo-Lingvo, instruos la meznivelan kurson, kaj Ĵenja Bondelid (“Helena” el Esperanto — Pasporto al la Tuta Mondo), koregrafo kaj balet-instruistino, gvidos la kurson por komencintoj. Aliĝu ĝis la 15-a de aprilo por ricevi la plej bonan prezon! Vidu pli da detaloj pri NASK, kun aliĝilo, ĉe nask.esperantic.org kaj pri KTF ĉe kotofesto.org/hejmo.

Ellen M. Eddy, NASK-administranto (eddyellen aol.com, se vi havas demandojn)
Konkurso: Hamburga Esperanto Kantokonkurso

Esperanto Hamburg festas sian 111-an jubileon kaj tial okazigos la unuan Hamburgan Esperanto-kantokonkurson. En la 2-a de oktobro 2015 vi havos la ŝancon prezenti al entuziasma publiko tri esperantlingvajn kantojn. Vi certe gajnos novajn spertojn, novajn amikojn kaj premiojn. Se vi estas kantisto, partoprenu: Sendu al ni tri registritajn esperantlingvajn kantojn en mp3-formato kiujn vi mem aŭ E-komponisto kreis. La kantoj devas esti novaj (ne publikitaj antaŭ la jaro 2011). Ni invitos ses kantistojn, elektitajn de nia de ĵurio.

Jen niaj premioj:

  • 1-a rango: 333 eŭroj (1 kandidato)
  • 2-a rango: 222 eŭroj (1 kandidato)
  • 3-a rango: 111 eŭroj (4 kandidatoj)

Do ĉiuj gajnos! Krome ni pagos por la kandidatoj kiuj loĝas for de Hamburgo: hotelĉambron aŭ privatan tranoktadon de la 2-a al la 3-a de oktobro kaj la vojaĝkostojn (inter 30 aŭ 150 eŭroj laŭ la distanco).

Sendu viajn kantojn en mp3-formato ĝis la 16a de aŭgusto 2015 al k...@esperanto-hamburg.de. En la 20-a de aŭgusto 2015 la ĵurio de Esperanto Hamburg decidos kiu ricevos inviton kaj ni tuj kontaktos vin.

Esperanto Hamburg.

[FORIGITA!: bildo]

KANTO-KONK-URSO

Tunizio: MSF

UEA kaj Esperanto en la Monda Socia Forumo en Tunizo

Renato Corsetti

En la universitata tereno Farhat Hached, El Manar, en Tunizo de la 24-a ĝis la 28-a de la pasinta marto okazis la ĉi-jara Monda Socia Forumo (MSF), kiun UEA partoprenis laŭ sufiĉe firma tradicio de la lasta jardeko. La partopreno de esperantistoj estis konata jam antaŭ ol la malfermiĝo de la evento. Kiel ĉiuj scias, kelkajn tagojn antaŭ la MSF okazis grava atenco en Tunizo fare de islamismaj ekstremistoj, kiuj mortigis turistojn en la muzeo Bardo. Solidare al la tunizia popolo kaj kontraŭ terorismo okazis granda manifestacio, kiun la jam ĉeestantaj esperantistoj partroprenis. Annie Grente havis grandan ŝildon kun la skribo en Esperanto “Mi estas Bardo” kaj devis ree kaj ree klarigi, ke ne temas pri skribo en la hispana sed en Esperanto, la internacia lingvo, kiu...

Pro kunlaboro kun la asocio de poloj en Tunizio, aranĝita de nia ĉefa organizanto Dorota Paryszek, la prelego pri Esperanto ricevis tempon de du horoj kaj duono. Annie, kutima preleganto pri Esperanto tra la mondo, pripensis kiel plej bone informi pri la lingvo, ĝia origino, la ligo kun Pollando kaj montri, ke vere temas pri lingvo kun kulturo kaj literaturo; logika, “facila” lingvo... kaj informi pri la ebloj lerni ĝin.

Post kelka tempo de pripensado, ideo ĝermis en la kapo de Annie: kial ne uzi kvizon? La du koleginoj, Dorota kaj Elisabeth Schwarzer konsentis pri tio kaj ŝi eklaboris. Estis tre agrabla tasko trovi la dek demandojn; estis eĉ pli agrabla tasko ludi la kvizon. Ni komencis la konferencon per rolludo en kiu Dorota estis skribanta la tekston de la “Manifesto de Porto Alegre” en Esperanto sur la tabulon, kiam Elizabeth alvenis kaj demandis en Esperanto, kion ŝi estis faranta. Mi tiam komencis paroli france, postulante, ke la spektantoj, eble scias pri kiu lingvo temas, sed ne sufiĉe konas ĝin. La kvizo komencis, la demandoj estis sufiĉe facilaj, ni multe ridis kaj post kontrolo de ĉiu respondo, estis pli serioza tempo por iom pli detale klarigi pri ĉiu temo. Du el la partoprenantoj, kiuj havis la plej bonajn rezultojn, ricevis alian taskon: post aŭdo de modelo, ili devis prezenti sin Esperante kaj poste ĉiuj voĉdonis por elekti la plej bonan prezentaĵon. Ne gravis, estis preparitaj donacetoj por ĉiuj!

La sekvintan tagon, laŭ la programo, okazis kurso por enkonduki la lingvon kaj montri kiel ĝi funkcias, ties logikecon, “facilecon”. Dum la mateno kolektiĝis deko da partoprenontoj kaj la kurso komenciĝis.

La kurso okazis laŭ la rekta metodo. Komence necesis refari parton de la debato de la antaŭa tago. Franca virino komencis fari demandojn pri la lingvo, en la franca. Ŝi diris, ke ŝi ne povis ĉeesti la konferencon la antaŭan tagon. Alia persono, viro, komencis paroli pri sia lingvo, la berbera, li volis trovi similaĵojn inter la du lingvoj. Bonŝance finfine la kurso vere komenciĝis.

Kaj la afero bone funkciis. Annie instruis al ili la nomojn de bestoj kaj klarigis kiel fari la vortojn bezonatajn por fari la familiojn de la bestoj kaj oni bone ludis per kartoj ludon trovitan en www.edukado.net. Oni faris du grupojn, unu grupo ludis tiun ludon kun Elisabeth Schwarzer kaj la alia kun Annie. En la fino pluraj personoj donis sian retadreson kaj diris, ke ili volas daŭrigi la lernadon.

Konstanta agado, kompreneble, estis interparolado kun vizitantoj kaj disdonado de informiloj (Dorota pretigis tre belajn informilojn en la araba kaj en la franca, interalie surbaze de la Manifesto de Prago). Vizitis la Forumon ankaŭ la franca esperantisto François Lo Jacomo, la irana Keyhan Sayadpour kaj la estrarano de UEA Stefan MacGill.

Latinameriko: Lingvoj

Lingva diverseco en Latinameriko: faktoj kaj minacoj

Maritza Gutiérrez González

Multaj fakuloj daŭre esploras la situacion de la lingva diverseco en la amerika regiono kun la celo konsciigi la civitanaron pri la reala malekvilibro, kiu damaĝas la lingvan ekologion de nia vasta regiono.

La realo evidentigas, ke prilingva agado ĉiam gravis kiel komponanto de la registara politiko tra jarcentoj, konfirmebla en la verkoj de Antonio de Nebrija*, aŭtoro de la unua gramatiko de la kastilia lingvo*Gramática castellana (Kastilia Gramatiko) — dediĉita al la katolika reĝino Izabela la 1-a (Kastilio) en la jaro 1492. Li skribis: “Lingvo devas esti identigilo de popolo kaj ligilo inter ĝiaj individuoj” kaj “lingvo devas akompani la imperion”.

* http://eo.wikipedia.org/wiki/Antonio﹍de﹍Nebrija
* Vere, la unua gramatiko de vulgara lingvo verkita en Eŭropo

Por granda parto de Ameriko, kies historio de integriĝo en la okcidentan mondon tiam komenciĝis, tiu sentenco signifis la unuan grandan frapon por ĝiaj tradiciaj hejmlingvoj. Nuntempe, la karakteroj de la integriĝaj procezoj okazantaj starigas specialajn demandojn pri la novaj defioj implicitaj en la lingva politiko. Konsekvence, la inkludo de tiuj ĉi lingvoj en ĝenerala projekto de daŭripova evoluo estas evidente prava.

Apriore ne ekzistus kialo por pridubi la projekton de la tutkontinenta integriĝo per kvar lingvoj, tamen, ĉu tiuj lingvoj per si mem spegulas la kulturan kaj lingvan buntecon de Ameriko? Certe ne! Faktoj kaj minacoj.

En la mondo ekzistas ĉirkaŭ ses mil lingvoj, el kiuj du mil kvincent estas minacataj de malapero kaj inter la landoj kun pli da minacataj lingvoj, Meksiko okupas la kvinan lokon kun cent kvardek kvar lingvoj en iagrada risko, laŭ raporto de la Atlaso de la Endanĝerigitaj Lingvoj en la Mondo.

Tiu ĉi dokumento, ellaborita de Unesco, klarigas, ke en Meksiko malaperis neniu lingvo ekde la dua duono de la 20-a jarcento, sed inter la ekzistantaj lingvoj dudek unu krizas, aliaj tridek tri estas serioze endanĝerigitaj, tridek ok en danĝero kaj kvindek du vundeblaj, kio sumas cent kvardek kvar lingvojn. Tamen, la ekfunkciigo de prilingvaj politikoj favore al ili kreskigis la nombron da parolantoj de kelkaj indiĝenaj lingvoj de Meksiko, Kanado kaj Usono, raportas la Atlaso. Ĝia tria eldono enkondukas esencajn ŝanĝojn en la klasifiko-kriteriojn kompare kun tiuj de la jaro 2001, kiam ĝi konsideris ke lingvo estas “en danĝero” kiam la infanoj ne plu ĝin lernas kiel gepatran lingvon en la familio, sed iĝas nur “pasivaj dulingvuloj”, kiuj ĝin komprenas, sed ne parolas.

La raporto mencias kvar nivelojn “de vivanteco”: vundebla, kiam la infanoj ĝin parolas sed nur en la familia etoso; “en danĝero” kaj “en serioza danĝero”, kiam ĝin uzas nur personoj pli aĝaj; en “situacio kriza”, kiam nur maljunuloj parolas ĝin — malofte.

La Atlaso klarigas ankaŭ tion, ke el la ses mil lingvoj ekzistantaj en la mondo, pli ol ducent malaperis dum la lastaj tri generacioj, kvincent tridek ok estas en kriza situacio, kvincent du en serioza danĝero, sescent tridek du en danĝero kaj sescent sep vundeblas.

En Ameriko, krom Meksiko, menciindas Brazilo kun cent naŭdek lingvoj minacataj malaperi; temas pri lando kun granda lingva diverseco, kie nuntempe oni klopodas ekfunkciigi edukan politikon kiuj favoras revigliĝon de multaj lingvoj.

En Bolivio tridek naŭ lingvoj estas en danĝero — unu el la plej malaltaj nombroj en la regiono — dum en Peruo estas sesdek du kaj en Kolombio sesdek ok.

Oni povas diri, ke multe pli ol en la pasinto, la registaroj konscias pri la valoroj reprezentataj de la lingvoj, certe ne materia valoro, sed implicita en la homa agado.

Cetere, la rolo de la lingvoj kiel nepra ilo en la informadika socio igas ilin vere strategiaj pecoj de la nuntempa politiko. Tiu ĉi alternativo pli krude rolas en nia plurlingva kontinento. Oni povas rimarki kiel la forta ĉeesto de la antikvaj amerikindianaj lingvoj, ankoraŭ vivantaj, ne malpermesis eniron de aliaj lingvoj, des malpli la kreskon de la kvar lingvoj firmiĝintaj kiel oficialaj lingvoj de la ŝtatoj en la kontinento.

Resumo

Multaj latinamerikaj landoj havas situacion de plurlingvismo kaj estas sciate ke tiuj landoj kreadis lingvan politikon kiu de antaŭ kelkaj jaroj klopodas mildigi la altan lernejan fiaskon travivatan de iliaj indiĝenaj komunumoj. Tamen, la rezulto neniel estas kontentiga, kio postulas reviziadon de tiu politiko kaj de la ĝenerala situacio de la amerikindianaj lingvoj pro la sekvoj, kiujn fortiĝo aŭ malfortiĝo de unu sola lingvo povas provoki en la lingva ekologio de la regiono.

Aliflanke, la nova kaj socie orientita projekto de latinamerika integriĝo elmerĝinta en la regiono ne povus esti efektivigata ekster la kadro de kuncertigitaj identecoj kaj oni devas ĝin konsideri kiel historia okazo ebligonta socian reakiron de la lingvoj diskriminaciataj kaj kreadon de plurlingva spaco, kiu impulsos reciprokan riĉiĝon kaj trarompos la murojn de malsana unuformeco, ĉar gravas ke ni ĉiuj estu kapablaj alparoli unu la alian por transpreni nian historion kun la celo revigligi niajn konojn kaj valorojn. Nur tiel eblos alpaŝi al integriĝo malferma kaj ne ekskluda.

Bibliografiaj fontoj

1. Roland Terborg/Virna Velázquez Vilchis: Enseñanza de lenguas y su impacto en la ecología linguística, 2005, Estudios de Linguística Aplicada, julio, vol.23, número> 041, UNAM, México DF.

2. Colette Grinevald, Documentación de lenguas en peligro: El caso de las lenguas amerindias, 2003 Universidad Lyon2 y DDL CNRS.

3. Delicia Villagra-Batoux. Profesora de Lingüística (Universidad Católica de Asunción). Consultora en Educación Bilingüe (Ministerio de Educación Cultura). Paraguay. Seminario Interamericano sobre la Gestión de las Lenguas, 2003.

Brazilo: Opinio

La rolo de Brazilo en la disvolviĝo de la movado

Rafael Zerbetto

Esperantistoj kutime investas en du malsamaj vojoj por popularigi Esperanton kaj agnoskigi ĝian parolkomunumon en egaleco kun la parolantoj de aliaj lingvoj: varbado kaj agado ĉe gravuloj.

Rilate al varbado, samideanoj ne nur disdonas flugfoliojn surstrate sed ankaŭ skribas pri Esperanto en la interreto, parolas pri ĝi al aliuloj, aranĝas ago-tagojn, starigas budojn en eventoj, kelkaj eĉ pagas por aperigi reklamon en gazeto aŭ radiostacio. La homoj kiuj sindediĉas al tiuj faroj opinias, ke Esperanto ne estas vaste konata kaj pro tio oni devas diskonigi ĝin.

Aliflanke, estas tiuj samideanoj kiuj verkas leterojn al politikistoj, reprezentas nian movadon en internaciaj konferencoj, verkas projektojn kaj raportojn al la registaro por provi kapti la atenton de aŭtoritatuloj, kaj multaj eĉ provas konvinki grandajn firmaojn uzi Esperanton en sia internacia komercado.

Ambaŭ agadformoj estas plenumindaj, sed restas limigitaj. Ja multaj homoj neniam aŭdis pri Esperanto, sed aliflanke ankaŭ multaj estas la homoj, kiuj scias kio ĝi estas, sed ne interesiĝas pri ĝi. Cetere, plejmulto de la homoj ne interesiĝas pri lingvoj, kaj inter tiuj, kiuj interesiĝas, multaj investas en lingvolernado nur pro pragmataj celoj. El la agado ĉe oficialaj instancoj jam rezultis kelkaj gravaj atingoj, kiel la rezolucioj de Unesko kaj la statuso de UEA kiel organizaĵo en oficialaj rilatoj kun UN. Homoj kutime taksas la ideon de internacia neŭtrala lingvo utopia, sed havas pozitivan sintenon pri ĝi. Ĝuste pro tio, politikistoj emas omaĝi nian lingvon per starigo de ZEOj kaj favoraj mencioj en belaj deklaracioj, tamen la efektivan uzon de Esperanto ili ne povas enkonduki. La raporto Grin (http://eo.wikipedia.org/wiki/Raporto﹍Grin) agnoskas Esperanton kiel la plej taŭgan solvon por komunikado en Eŭropa Unio, sed emfazas ke tio ne estas tuj realigebla pro la antaŭjuĝoj pri Esperanto. La solvo, kiun François Grin proponas, estas granda informkampanjo favore al Esperanto, inkluzive per instruado pri ĝi en lernejoj, por ebligi la agnoskon de Esperanto en la estonto. Dum Eŭropo prepariĝas por akcepti Esperanton, la E-ekonomio flanke kreskas, ĉefe pere de eldonejoj, fabrikado de esperantaĵoj (flagoj, t-ĉemizoj, kongresaj sakoj ktp.) kaj turismo. En Azio, tamen, estas kelkaj iniciatoj pli ambiciaj. Ekzemplo estas la brazila firmao DaVinci, kiu importas kaj eksportas varojn inter Brazilo kaj Ĉinio uzante Esperanton kiel pontolingvon. En listo de entreprenoj kiuj uzas Esperanton, disponebla en la retejo de IKEF (http://www.ikef.org/), troviĝas kelkaj en Brazilo, Ĉinio kaj Rusio.

Tiu konstato atestas, ke la agado ĉe BRICS-landoj estas tre valora, ĉar tri el tiuj landoj estas la avangardo de E-komerco, kaj ankaŭ pro tio, ke en tiuj tri landoj troviĝas relative forta movado, multe da esperantistoj kaj interesaj iniciatoj favore al nia lingvo: la brazila parlamento diskutas leĝon, kiu faciligos la enkondukon de Esperanto en la edukadsistemon; en Rusio lingvaj festivaloj organizataj de esperantistoj donas videblon kaj kreas pozitivan opinion pri Esperanto kaj en Ĉinio estas multaj laborpostenoj, kiuj postulas regon de Esperanto (krom la entreprenoj kiuj uzas ĝin kiel laborlingvon, ankaŭ du amaskomunikiloj, Ĉina Radio Internacia kaj El Popola Ĉinio, havas E-redakcion). BRICS-landoj agadas kontraŭ la hegemonio de la dolaro en internacia komerco kaj kreas alternativon al la Internacia Monunua Fonduso (http://eo.wikipedia.org/wiki/Internacia﹍Monunua﹍Fonduso). Ĉu tiu bloko ne estas la plej malferma al nova lingvopolitiko?

Brazilo, la amerika membro de BRICS, ludas gravan rolon ankaŭ en la sudamerika bloko Merkosudo (http://eo.wikipedia.org/wiki/Merkosudo) — kiu cetere estas la plej grava ekonomia bloko ne uzanta la anglan. La uzo de Esperanto de BRICS-landoj, ne gravas ĉu oficiale kiel laborlingvo, ĉu flanke per iniciato de kelkaj entreprenoj en tiuj landoj, kreos oportunojn ankaŭ por la disvolviĝo de E-ekonomio en aliaj merkosudaj landoj. Cetere, ĉar Brazilo havas la plej fortan E-movadon en Sudameriko, ĝi povas kontribui por la movada evoluigo en ĉiuj sudamerikaj landoj.

Recenzo

Redaktoro Kniivilä en Krimeo

Jorma Ahomäki

Krimeo estas nia. Kalle Kniivilä. Nov-Jorko: Mondial, 2015. 152p. 22cm. ISBN 9781595692948. Prezo: € 15,00

En 2014 la redaktoro Kalle Kniivilä ricevis en Finnlando la prestiĝan literaturan Kanava-premion. La finna versio de la verko Homoj de Putin gajnis la unuan premion en la konkurso de ne-fikcia libro. Recenzoj en finnaj kaj svedaj amaskomunikiloj estis favoraj kaj laŭdaj. Atenton vekis la fakto, ke la aŭtoro verkis la libron samtempe en tri lingvoj: en la sveda, finna kaj Esperanto.

En 2015 aldoniĝis simila fenomeno. Aperis ĉe la eldonejo Mondial en Nov-Jorko freŝa libroforma raporto sub la titolo Krimeo estas nia. Plaĉis al mi legi kaj kompari la tekstojn de Kniivilä en tri etaj lingvoj. Lia plumo kuras flue kaj talente. Iam kaj tiam necesas dum avida legado halti kaj ĝui delikatajn detalojn sur la literatura podio. La enhavo atente sekvas opiniojn de ordinaraj civitanoj. Tial ankaŭ komencantoj facile sukcesas kunveturi.

Kniivilä varme dankas Ulrich Becker ĉe Mondial pro la fulmrapida sed zorga eldonpretigo de la libro. Por mi estas plezuro fieri pro la bela kaj luksa ekstera aspekto de la eldonaĵo. La kovrilo estas alloga kaj la teksto estas zorgeme kompostita. Miaj okuloj ne trafis preserarojn. Estas tempo por substreki argumentitan kontenton.

La intervjua metodo tre taŭgas por dokumentkaraktera libro. Pere de spertoj el la ĉiutaga vivo oni ricevas buntan, multkoloran bildon pri realaj situacioj. Tiele trafe sentiĝas tiklaj diferencoj inter homaj opinioj. Facile lokaj loĝantoj rimarkas celkonsciajn mensogojn de gvidantaj politikistoj. Ni ricevis taŭgan kaj facile uzeblan referenclibron pri rusiaj aferoj kaj temoj. Sukcese oni enkondukas nin en la vivon kaj pensmanieron de la malmulte konata rusia stratpubliko.

Tute certe legantoj trovos en la verko surprizajn detalojn. Ekzistas pri la rusiaj politiko, historio kaj kulturo gravaj verkoj, kelkfoje malfacile digesteblaj. Oni ne flugas trans la nubojn ĉe la legado de Krimeo estas nia, tute kontraŭe la piedoj restas firme sur la tero. Ege ofte diversaj novaĵoj pri Ukrainio plenigas nian mondon. Kniivilä kapablas konkrete kaj palpeble prezenti komplikajn aferojn kaj okazintaĵojn. Necesas simple konfesi, ke la raporto “Krimeo” kun la subtitolo “Reveno de la imperio” klare lumigas ofte iom ombre kuŝantajn faktojn. Ĉiuj konas la eldiron : “Nenio nova sub la suno”. Rusio dum jarcentoj iris sian propran vojon, kiun ĝi daŭrigas ankaŭ hodiaŭ. Dum miaj urbocentraj kafejaj vagadoj la triopo Krimeo estas nia, Krim tillhör oss kaj Krim on meidän akompanas min en la teko por komparaj lingvaj studoj.

De abismo al amo, kaj retro

Ulrich Becker

La legisto Bernhard Schlink. Trad. el la germana Jean-Luc Tortel. Kaliningrado: Sezonoj, 2013. 117p. 20cm. Prezo: € 15,60

La germana romano La legisto (Der Vorleser, 1995) estas tradukita jam en pli ol 40 lingvojn, kaj en 2008 ekfuroris usongermana, samtitola filmo, kiu alportis al la ĉefaktorino Kate Winslet la Oscar-premion. En 2013, ĉe Sezonoj en Kaliningrado, fine aperis la bela, klara traduko en Esperanton fare de Jean-Luc Tortel.

La eventoj en la libro, kiun iuj nomus tipe germana rakonto kun iom da ekstra spico, okazas en tri malsamaj jardekoj: Fine de la 50-aj jaroj, malsaneta lernanto kun la nomo Michael Berg, tiam 15-jara, komencas longan, amikan kaj amoran rilaton kun 36-jara tramkondukistino, Hanna Schmitz, retiriĝema virino kun ŝanceliĝanta humoro, kiu ŝatas kiam li laŭtlegas al ŝi rakontojn kaj tutajn librojn. Iun tagon ŝi subite, komplete, malaperas el lia vivo. Sep jarojn poste, meze de la 60-aj, studante juron en universitato, Michael ĉeestas proceson kontraŭ militkrimulinoj, iamaj gardistinoj de unu el la etaj naziaj koncentrejoj (aŭ, kiel Tortel preferas, lageroj), apartenantaj al la reto de la ĉef-koncentrejo Aŭŝvico. Unu el la akuzitinoj estas, je la surprizo de Michael, lia iama kunulino Hanna. Dum ĉi tiu proceso, Michael ne nur malkovras sekreton de Hanna, sed ĝenerale ricevas pli klaran bildon pri ŝiaj karaktero, sinteno kaj agoj. Hanna, en la fino de la proceso, estas enkarcerigata. Komence de la 80-aj jaroj, post pliaj 18 jaroj, Hanna povas forlasi la prizonon, kaj ŝi kaj Michael denove havas la okazon renkontiĝi — sub komplete diferencaj cirkonstancoj.

La libro — multe pli ol la filmo — ne nur detalas per psikologie nuancitaj priskriboj la ŝanĝiĝantan rilaton inter viro kaj virino de du sinsekvaj generacioj, la lasta (ankoraŭ iomete) dummilita kaj la unua (preskaŭ nur) postmilita, sed ĝi ankaŭ traktas — en surface milda, trankvila maniero — la grandajn, tiutempajn germanajn temojn: la historian kulpon kaj personan kulposenton, la rilaton inter generacio partopreninta la militon kaj tiu ĝin malestimanta.

Se vi konas nek la libron nek la filmon (aŭ eĉ se vi konas ilin), ne hezitu legi la Esperantan version de ĉi tiu romano, kiu seninterrompe kaptados vian intereson kaj okupados viajn pensojn kaj emociojn.

UK: Kongresa temo

Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj

Mark Fettes

Kulturoj, kiuj fluas Ni vivas, oni diras nuntempe, en “multkultura mondo” kaj en “multkulturaj socioj”. Per tio oni aludas la fakton, ke nin ĉirkaŭas homoj kun diversaj identigeblaj lingvoj, vestostiloj, manĝotradicioj, religiaj kredoj kaj tiel plu. Surbaze de tia priskribo, ni facile imagas, ke homoj “apartenas” al difinitaj kulturoj, iom kiel plantoj kaj bestoj apartenas al diversaj specioj.

Tio tamen estas nur unu dimensio de la kulturo — ni diru, la horizontala. Se ni devus pentri bildon de tia multkultura socio, ĝi aspektus kiel mozaiko, kun multaj koloraj pecetoj unu apud la alia; aŭ kiel ĝardeno, en kiu diversspecaj plantoj kreskas unu apud la alia, sen multa interagado.

Kulturo havas, tamen, ankaŭ vertikalan dimension. Oni parolas pri “alta” kulturo, tiu de la elitoj kaj la kleraj tavoloj de difinita socio, kaj pri “malalta” aŭ vulgara kulturo, tiu de la ordinara popolo. Al la dua apartenas la buŝaj tradicioj, la popolaj muziko kaj danco, la ĉiutagaj proverboj kaj manĝkutimoj; al la unua, la t.n. belartoj, al kies praktiko dediĉas sin la plej grandaj talentuloj, kaj kies ĝuado ofte ankaŭ postulas certan nivelon de klereco.

Krome, kulturo havas tempan dimension. Ĝi evoluas. Modoj kaj stiloj venas kaj iras, skoloj kaj tradicioj aperas kaj malaperas, generacioj ŝanĝas siajn gustojn kaj valorojn... ĉio fluas, kiel diris Heraklito. Kaj tiu fluado okazas ankaŭ horizontale kaj vertikale, responde al la homa trafiko trans ĉiujn limojn kaj barojn. Per “kulturo” ni do komprenu tiun flueman, evoluantan tuton.

Ĝuste tiu homa trafiko estas la tereno de ni esperantistoj. Oni povus diri, ke ni vivas per ĝi; ke sen tiu trafiko, nia lingvo mem estus nur morta skemo sen animo. La Esperanta kulturo kreiĝas per la interkonatiĝado de fremduloj, per la interkleriĝado de nesciantoj. Interflue. Dialoge.

La homskala dialogo

“Dialogo inter kulturoj” sonas tre pretende. Eble Unesko ja celis imponi, kiam ĝi nomis la jarojn 2013-2022 la Internacia Jardeko por Alproksimiĝo inter Kulturoj. Oni pensas pri kulturministroj, pri kulturfestivaloj, pri interŝtataj traktatoj. Dialogo inter elitoj.

Sed por ni, la dialogo estas homskala, ĉiutaga afero. Eĉ kiam temas pri “alta” kulturo, la verkistoj, tradukistoj kaj artistoj troviĝas inter ni; oni facile povas renkonti ilin en kongreso, eble en apuda seĝo en la inaŭguro aŭ ĉe kafpaŭza tablo. Kaj tiam ĉirkaŭ ili, la zumado de mil konversacioj atestas la vivantecon de la dialogo popola.

Kiam ni parolas, do, pri “lingvoj, artoj kaj valoroj”, ni pensu unuavice pri tiu popola dialogo: nia hejma tereno. Kiel ekzemple la diversaj artoj — pentrado, muziko, arkitekturo — povas malfermi vojojn al la interkompreniĝo de homoj el malsamaj medioj kaj mondopartoj? Kaj se tio postulas aktivan engaĝiĝon, ĉu ni fakte devus havi pli da praktikaj atelieroj en niaj kongresoj, kie eblas kunlerni kaj kunesplori diversajn artformojn? Tiaj demandoj okupos almenaŭ unu el niaj kunsidoj en Lillo.

Sur la kampo de lingvoj, la temo defios nin superi niajn antaŭjuĝojn. Ĉu Esperanto ja vere funkcias tute neŭtrale por dialogaj celoj, aŭ ĉu ĝi kunportas difinitan mondbildon? Se jes, kiel tiu mondbildo rilatas al la komenca etika vizio de Zamenhof, la homaranismo? Kion ni povas lerni el la perspektivo de denaskuloj, por kiuj Esperanto estas ankaŭ lingvo de familia identeco? Kaj kion diri pri aliaj lingvoj uzataj por dialogaj celoj, kiel la angla en Azio aŭ la piĝino Tok Pisin en Nov-Gvineo? La ligoj inter lingvoj, kulturoj kaj valoroj estas ja kompleksaj, kaj indaj je plurflanka esplorado.

Okaze de Montevideo 60, la sesdeka jaro de nia kunlaboro kun Unesko, ne povas manki sesio dediĉata al la Serio Oriento-Okcidento, en kiu aperis tiom da pintaj verkoj de la monda literaturo. Sed nia celo estos ne nur prifesti tiujn atingojn, sed ankaŭ demandi kelkajn el niaj tradukistoj pri la signifo de tiu literaturo por nia komunumo kaj por la interkultura dialogo ĝenerale.

Pliajn ideojn nun kovas nia interkontinenta teamo de temreĝisoroj: Elisabeth Schwarzer (Germanio), USUI Hiroyuki (Japanio/Ĉinio) kaj Paulo Sérgio Viana (Brazilo). Se permesos la surloka tekniko, pluraj sesio estos sekveblaj kaj eĉ partopreneblaj rete.

Mark Fettes estas la Prezidanto de UEA.

Interlingvistiko por Esperantistoj (10)

La holivudaj planlingvoj

Federico Gobbo

En ĉi tiu artikolserio oni konsideris planlingvojn kiel lingvojn kiuj estis planitaj skribforme kun la espero, ke ili estos parolataj de homgrupo post la lanĉo. Male al la etnaj lingvoj, planlingvoj naskiĝas, por tiel diri, skribe anstataŭ buŝe. Pro tio, flanke de la internaciaj helplingvoj kiel Volapuko, Esperanto kaj la sekvo, estas interese analizi similaĵojn kaj malsimilaĵojn inter helplingvoj kaj lingvoj planitaj por aliaj celoj, ĉefe por fikciaj filmoj. En la lastaj tridek jaroj, ekestiĝis nova “familio” de planlingvoj kiuj estas rekte ligitaj al Holivudo, la mondfama usona filmindustrio (http://eo.wikipedia.org/wiki/Holivudo). Ĉiu industrio bezonas profesiecon kaj Holivudo ne estas escepto: pro tio la aŭtoroj de la holivudaj lingvoj estis senescepte lingvistoj.

Rilate holivudajn lingvojn, la unua fenomeno vaste studata estis la klingona. En la fikcia universo de Star Trek, unu el la plej famaj kaj popularaj sciencfikciaj televidserioj de la pasinta jarcento, la klingonoj estas eksterteranoj kiuj parolas la klingonan kaj formas galaksian imperion, komence malamikan al Unuiĝinta Federacio de la Planedoj (http://bit.ly/1cwJ9zu). Ili aperis unuafoje en 1967. Kiam oni produktis la unuan filmon, en 1979, la lipoj de la aktoroj rolludantaj la klingonojn parolis la anglan, poste dublite en “strangajn” sonojn. La rezulto estis ege malbona. Pro tio, post la dua filmo, kiu aperis en la kinejoj en 1982, la posedanto de la kopirajto, Paramount Pictures, decidis, ke la klingonoj devus paroli veran lingvon. Kredemo estas io esenca por validigi kompleksan fikcian universon, kiel en Star Trek, kaj manko de kredinda lingvo ĝin malhelpus. Kiel prave asertis Okrent (2009), la kreado de la klingona venis de problemo arta, ne lingvistika. La origino kaj disvolviĝo de la klingona estas bone klarigitaj en la kvina ĉapitro de Adams (2001), kiun mi resumas ĉi tie. La lingvisto kiu aŭtoris la klingonan, Marc Okrand, estas, interalie, spertulo pri indiĝenaj amerikaj lingvoj. La intenco estis krei alimondan lingvon, preskaŭ nehoman — oni notu, ke la klingona raso estas tre homsimila — kiu aspektu strange al la ĉefa publiko de la serio, t.e. anglalingvaj usonanoj. Pro tio Okrand elektis kiel bazan vortordon OVS (objekto, verbo, subjekto), malkutiman en la lingvoj de la mondo, kaj postpoziciojn anstataŭ prepoziciojn, ĉar el la vidpunkto de anglalingvano ili estas ekzotaj. Pro la celata ekzoteco, la prononco de la lingvo estas aparte malfacila, kun fonemoj malproksimaj al la angla lingvo. La sintakso estas perfekte regula kun siaj kvin sufiksoj por nomoj kaj naŭ sufiksoj por verboj, dum la morfologio estas tute malregula. La etimologio kelkfoje estas tute amuza: en la klingona “rideti” estas mon (veninta de Mona Lisa), dume “orelo” estas >qogh (veninta de Vincent van Gogh). Estas grave noti, ke la lingvo estis planita por esti uzata nur en la fikcia universo, t.e. en la filmoj kaj televid-epizodoj. Kiam en 1985 aperis la unua libro priskribanta la klingonan, tiu lingvo estis speciala donaco por la entuziasmuloj pri Star Trek — kiuj sin nomas “trekanoj” — sen espero de ajna konkreta uzo. La gramatiko estis mallonge priskribita kaj la vortaro havis proksimume 1 500 vortojn. La kopirajto de la lingvo apartenas al Paramount Pictures.

Tiam neniu imagis, ke kelkaj trekanoj komencos vere uzi la lingvon: oni nomas ilin klingonistoj. Aparte gravas la rolo de Lawrence M. Schoen, psikologo, hipnotisto, verkisto pri sciencfikcio (kiu estis nomumita por la du prestiĝaj premioj Hugo kaj Nebula) kaj eldonisto, kiu en 1992 fondis la Klingon-Lingvan Instituton (KLI) kaj inventis la vorton HolQed (laŭlitere, “lingvo-scienco”, t.e. lingvistiko), kiu estas la nomo de fakĵurnalo de KLI. Li kreis literaturon en la lingvo, ĉefe per la traduko de ĉefverkoj de la monda literaturo, aparte Hamleto. Interese, tiu traduko estis komparita kun la traduko de la Ŝekspira komedio La venecia komercisto en la maoria lingvo kaj detale analizita (Kazimierczak 2010). Same en 1992 aperis la dua eldono de la libro de Okrand kaj oni devis aldoni vortojn kiuj apartenas nek al la fikcia universo de Star Trek nek al la klingona kulturo, obsedita de batalemo kaj honorreguloj, kiel noSvagh (“senodorigilo”) kaj yuch (“ĉokolado”). Laŭ la sociologia enketo de Wahlgren (2004), evidente la rolo de la klingonistoj influis la lingvon, sed la klingona estas konservema, aparte en la vortostoko. Por neologismoj, teorie oni devas demandi Okrand por ĉiu nova vorto — oni ne forgesu, ke la klingona estas sub kopirajto. Neologismoj ne estas facile akceptataj kaj estiĝis diskutoj ĉe KLI pri tio. La speciala alfabeto de la klingona, pIqaD, estis kreita de klingonisto kaj ĝi neniam iĝis oficiala ĉar aliaj skribaĵoj jam aperis en la filmoj kaj televid-epizodoj — denove kopirajta problemo. Por sia tezo Wahlgren (2004) intervjuis dek naŭ klingonistojn kiuj sin konsideris fluaj uzantoj de la lingvo, kaj listigis sepdek naŭ klingonistojn entute. En 2013 okazis la 20-a jarkunveno de KLI, kun fulmokursoj kaj ekzamenoj pri la lingvo. Tamen, la ĉeso de la televidserio en 2005, kiu ŝokis multajn trekanojn, certe bremsis la kreskon de la komunumo de klingonistoj. Preskaŭ samtempe ĉesis aperi novaj numeroj de ĵurnaloj — inkluzive de HolQed.

Holivudaj lingvoj en la lastaj jaroj iĝis modo. La klingona iĝis la modelo por lingvoj planataj por similaj celoj kiuj venis poste, kaj pro tio mi konsideras ĝin la latina de la holivudaj lingvoj. Estas granda diferenco inter la klingona kaj la aliaj: ĉiujn postajn holivudajn lingvojn oni planis ekde la komenco pripensante ne nur la fikcian universon sed ankaŭ la bezonojn de la produktado kaj de la uzo de la entuziasmuloj. Oni ne forgesu, ke la Tut-Tera Teksaĵo estis inventita de Tim Berners-Lee en la fruaj 1990-aj jaroj. Vaste populariĝinta, ĝi faciligis la ekformadon de komunumoj ĉirkaŭ holivudaj lingvoj. Ekzemple, la Na’via lingvo, parolata de la bluaj eskterteranoj loĝantaj en la luno Pandora, de la fikcia universo de la filmo Avatar, estis lanĉita en 2009 samtempe kun la filmo mem kaj ekde la komenco kune kun oficiala retejo kaj eĉ literatura konkurso, eĉ se la pandoranoj ne skribas sian lingvon (Frommer 2009). Paul Frommer, la lingvisto kiu aŭtoris la lingvon, devis eviti, ke la lingvo similu ne nur al ekzistantaj etnaj lingvoj sed ankaŭ al la klingona. Okrand mem prilaboris aliajn lingvojn krom la klingona kaj aparte provis eviti ripeton kompare kun la klingona: li ellaboretis la vulkanan, en la universo de Star Trek, kaj la atlantidan, por la Disney-desegnofilmo Atlantis. Sed la plej grava nuntempa kreanto de holivudaj lingvoj estas David J. Peterson, eksstudento de interlingvistiko kaj Esperanto, kies ĉefa profesio estas ĝuste plani lingvojn por fikciaj celoj. Li lernis de profesoro Grant Goodall ĉe la Universitato de San Diego, Kalifornio.

Kelkfoje oni demandas min, ĉu la lingvoj de Tolkien, kiel ekzemple la sindarina (de la elfoj de la Mez-Tero), povas esti konsiderataj holivudaj. La respondo ne estas simpla. Unue, oni devas konsideri, ke la planlingvoj de Tolkien estis sekretaj: la brita verkisto kaj oksforda profesoro neniel interesiĝis pri praktika uzo de siaj lingvoj, male li prizorgis nur la estetikan plezuron kaj la artan efikon en la fikcia mondo — vidu ekzemple la ĉapitron 5 en Adams (2001). Do, se oni konsideras strikte la lingvojn aŭtoritajn de Tolkien, la respondo estas ne. Sed, se oni konsideras la ellaborojn de la lingvoj post Tolkien, kaj aparte la holivudajn lingvojn de la filmoj reĝisoritaj de Peter Jackson, la respondo estas evidente jes. Sekvante la detalan analizon de Hostetter (2007), oni nomu ĉi-lastajn aldonante kiel prefikson “nov-”, ekzemple nov-sindarina, por klare ilin distingi de la produktoj de Tolkien mem.

La holivudaj lingvoj estas freŝa vento en la mondo de interlingvistiko. Ili atestas la fakton, ke lingvoj povas esti komplete planitaj. Nehazarde, en la oficiala retejo ekzistas prezento de KLI en multaj lingvoj kaj kompreneble ankaŭ en Esperanto.

David J. Peterson, la profesiulo pri holivudaj lingvoj de la nova jarmilo

En sia Fejsbuka paĝo Peterson sin difinas tiel: “konsilisto pri alimondaj lingvoj kaj kulturoj ĉe SyFy (Rusio)”. SyFy estas televid-kanalo specialigita pri sciencfikcio kaj fantasto. La kariero de Peterson estas unika. En 2000 li fondis la Societon pri Lingvo-Kreado (angla akronimo: LCS), kiu popularigis por kelkaj jaroj la terminon “conlang” (konstruita lingvo) por indiki planlingvojn. Unue la societo dokumentis la konatajn planlingvojn ekde la antikveco per sia retejo, iamaniere nova versio de la laboro farita de Couturat kaj Leau en la komenco de la dudeka jarcento. Poste la societo organizis konferencojn pri lingvokreado (angla akronimo: LCC) kaj en la kvara konferenco en Groningeno (Nederlando) Peterson prelegis pri la dotraka, lingvo de popolo en la fantasta mondo de George Martin.

Dek jarojn poste Peterson estis dungita por ellabori la dotrakan ĉe la unua sezono de la televid-serio La ludo de la tronoj — en printempo 2015 aperis la kvina kaj ĝi restas tre populara. La dotraka ekvilibras inter ekzoteco kaj reguleco kaj la prononco ne tro malfacilas, do ĝi iĝis rapide populara ĉefe inter la gejunuloj kiuj sekvas la serion. La 24-an de marto 2011, kiam la dotraka aperis publike en la reto, ĝi havis jam 2 034 vortojn, libere haveblan 177-paĝan bitlibron kaj 640 sondosierojn. Kaŝitaj aludoj al Esperanto enestas en la dotraka. Ekzemple, “falsa” estas ido, kaj en intervjuo Peterson konfirmas, ke temas pri aludo al la konkuranto de Esperanto. Poste, en la sama fikcia universo, li ellaboris du parencajn lingvojn, la altan valirjan (kies prestiĝo estas simila al tiu de la latina) kaj la astaporan valirjan (parolata en la fikcia urbo de Astaporo).

En 2013 li planis diversajn holivudajn lingvojn por la sciencfikcia televidserio Defiance, kie aperas sep diversaj alimondaj, homsimilaj rasoj. Ĝis nun li ellaboris du el ili, la indogenan kaj la liberatan. Estas grave substreki, ke holivudaj lingvoj ĝenerale kaj kreadoj de Peterson speciale donas grandan atenton al la kulturo malantaŭ la lingvo mem: ekzemple, la matematika sistemo de la indogenoj baziĝas sur la nombro ses, ĉar la indogenaj okuloj ne estas rondaj sed sesangulaj.

En septembro 2015, aperos libro de Peterson pri la arto inventi holivudajn lingvojn.

Ekzercoj

1) Ĉu vi konas Esperanto-parolanton kiu ŝatas iun holivudan lingvon? Ĉu vi taksas la rilaton pura koincido aŭ ne? Diskutu en via grupo.

2) Ĉu laŭ vi la historio de la klingona povas instrui ion al la esperantistoj?

Esenca bibliografio

Adams, Michael, red. (2001). From Elvish to Klingon. Oxford University Press.

Frommer, Paul (2009). Some Highlights of Na’vi. Language Log 19 Dec.

Hostetter, Carl F. (2007). Tolkienian Linguistics: The First Fifty Years. Tolkien Studies, 4. 1-46.

Kazimierczak, Karolina (2010). Adapting Shakespeare for Star Trek and Star Trek for Shakespeare: The Klingon Hamlet and the Spaces of Translation. Studies in Popular Culture 32(2). 35-55

Okrent, Arika (2009). In the land of invented languages. Spiegel & Grau.

[FORIGITA!: bildo]

Federico Gobbo, estas profesoro ĉe la Universitatoj de Amsterdamo kaj Torino, kaj esploristo ĉe Milano-Bicocca

Forpasoj

Astrid Birkbak (1933-2014) mortis la 4-an de novembro en Køge (Danio). Fervoja kontoristo, ŝi estis fakdelegito pri fervojoj ekde 1988, ofte partoprenis en UK-oj kaj regule membris en Societo Zamenhof.

Jean-Claude Caraco (1949-2015) forpasis la 16-an de februaro en Lyon (Francio) post grava malsano. E-isto ekde 1966, li gvidis E-kurson en la Universitato Lyon kaj estis fakdelegito pri Volapük. Li kontribuis per biografieto de A. Kerckhoffs al Menade bal püki bal (1998), verkis Ĉu Esperanto estas aglutina lingvo? / Est-ce que l’espéranto est une langue agglutinante? (1993), kaj elbretonigis la novelaron La ŝtelisto de vento de R. Hemon (2013).

Sara Ann Estling (1922-2015) mortis la 21-an de novembro en Walla Walla (Usono). Ŝi tre aktivis loke kaj por la organizado de Nord-Okcidentaj Regionaj Renkontiĝoj de E-istoj (NOREK). Ŝi estis fakdelegito pri kulturo 1970-1996 kaj delegito 1996-2000.

Joshua Fishman (1926-2015), monde renoma socilingvisto, forpasis la 1-an de marto en Novjorko. Li estis ano de la redakta komitato de Language Problems & Language Planning de CED kaj verkis antaŭparolon al Vocabolario italiano-esperanto de Carlo Minnaja (1996).

Kaisa Hansen (1943-2015) forpasis la 7-an de februaro en Upplands Väsby (Svedio). Ŝi estis motoro de la loka klubo, kies bultenon La Hirundo ŝi kunredaktis dum sep jaroj. Dumviva membro de UEA, ŝi estis delegito kaj fakdelegito pri la E-movado kaj ano de LKK de la 88-a UK en Gotenburgo (2003).

Lauri Häkli (1925-2015), em. instruisto kaj iama fakdelegito pri pentroarto, mortis la 5-an de aprilo en Tampereo (Finnlando).

Gustav Heczko (1948-2015), em. elektromekanikisto, mortis la 4-an de februaro en Ostrava (Ĉeĥio), kie li estis vicdelegito ekde 1993 kaj delegito ekde 2004.

Canko Ignev (1923-2014) forpasis en oktobro en Sofio. En 1993 li starigis la Fondaĵon “Socio kaj Esperanto”, kadre de kiu li gvidis la redaktadon de Enciklopedio de la E-movado en Bulgario, apogitan i.a. per la subvencio Cigno en 1995. La ampleksa materialo (ĉ. 3800 artikoloj) tamen ne atingis presitan eldonon.

Marina Michelotti (1929-2015) mortis la 15-an de januaro en San-Marino, kie de 1979 ĝis 2010 ŝi estis la sola delegito de UEA kaj ankaŭ fakdelegito pri filatelo kaj turismo. Profesie lingvoinstruisto, ŝi elstare aktivis en la socia vivo, precipe por virinaj rajtoj, kaj helpis ĉe la fondo de AIS.

Morita Yoko (1918-2014) forpasis la 12-an de aŭgusto en Hokuto (Japanio). En 1994 ŝi donacis al Japana E-Instituto la E-Domon de Yatugatake, kie en 20077 okazis la 38-a IIK.

János Patay (1929-2015) mortis la 15-an de februaro en Budapeŝto. Fervoja ĉefinspektoro, li estis fakdelegito pri fervoja materialmastrumado 1987-2000. Dum 25 jaroj li estis prezidanto de Hungara Fervojista E-Asocio kaj preskaŭ 20 jarojn redaktoro de Hungara Fervojista Mondo. Li estis LKK-sekretario de kvar IFEF-konferencoj okazintaj en Hungario. En 2000 IFEF elektis lin sia honora membro.

Ivaldo Alves de Souza (1953-2015) forpasis la 29-an de marto en Natal (Brazilo), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri medicino kaj gastigado. Profesie kuracisto, li estis agema organizanto kaj instruanto de Eo en sia urbo kaj plurfoja prezidanto de E-Asocio de Rio Grande do Norte.

Péter Tihanyi (1929-2015), em. fajrobrigadisto, forpasis la 16-an de februaro en Tatabánya (Hungario), kies lokan E-klubon li fondis en 1957. Membro de UEA ekde 1966, li estis delegito kaj turisma fakdelegito ekde 1971.

Rob Vetter (1934-2014) mortis la 17-an de decembro en Schipluiden (Nederlando). Docento en la Teknologia Universitato de Delfto, li publikigis Atoma klarigo de materialproprecoj (1988), Fazodiagramoj: enkonduko al materialscienco (1988), Dislokaĵoj (1989), multajn artikolojn kaj recenzojn, kaj komponis muzikon por E-poemoj.

Frederick Wood (1916-2015), em. tajloro, forpasis la 8-an de januaro en Auckland (Nov-Zelando). Dumviva membro de UEA, li estis ĉefdelegito 1983-1988 kaj komitatano A por Nov-Zelanda E-Asocio 1986-1989.

Esperanto: Statistikoj

Kiom da homoj uzas Esperanton en la interreto?

Amri Wandel

Tiu ĉi artikolo prezentas, verŝajne la unuan fojon en la historio de nia lingvo, objektivan kaj facile refareblan metodon taksi la nombron de la E-uzantoj tutmonde, pere de la sociaj retoj.

La demandon kiom da personoj parolas Esperanton oni faras ekde la komenco de la movado. Certan takson prezentas la Universala Kongreso, kiu ĉi-jare okazos por la centa fojo. Sed tutmonda takso estas malfacile farebla pro la manko de fidinda statistiko.

Esploroj kaj taksoj faritaj laŭ statistikoj de kurso-partoprenantoj, lernolibroj vendataj kaj membraro de E-organizaĵoj dum multe da jaroj donis taksojn kiuj variis inter cent mil kaj kelkaj milionoj. Kompreneble la rezulto dependas de tio, kiel oni difinas E-uzanton aŭ parolanton. Ekzemple, ne ĉiu aĉetinto de lernolibro vere lernas la lingvon kaj ne ĉiu kiu komencis kurson finas ĝin. La nombro de membroj en landaj kaj lokaj E-organizaĵoj ofte estas ne ĝisdata aŭ pli altaj ol la nombro de realaj uzantoj kaj aktivaj parolantoj. Nu, plej grave: estas malfacile fari tutmondan statistikon kaj certe ripeti ĝin por certeco aŭ por sekvi la ŝanĝojn.

Tiu situacio funde ŝanĝiĝis kun la interreta revolucio. En la vaste kaj internacie uzata retkurso lernu.net oni tenas statistikon de la vizitantoj kaj registritaj lernantoj, sed kompreneble temas nur pri parto, verŝajne parto malgranda, de ĉiuj E-uzantoj. Evidente oni bezonas mezurilon pli universalan ol tiu; ion, kion uzas granda parto de la retuzantoj en la mondo.

La du plej vaste tutmonde uzataj retaj entreprenoj estas verŝajne la serĉilo Google kaj la socia reto Facebook. La plej simpla maniero demonstri la disvastiĝon de nia lingvo en la interreto estas gugli la vorton Esperanto. En la fino de 2014 la nombro de trafoj estis ĉirkaŭ cent milionoj. Kvankam tiu cifero estas impona, ĝi ne povas implici la nombron de E-uzantoj.

En 2013 mi prezentis en kelkaj retlistoj kaj poste en la revuo Esperanto novan metodon taksi la nombron de la E-uzantoj. Mi intence ne uzis la terminojn esperantistoj aŭ E-parolantoj.

Konkretaj statistikoj

Fine de 2014 la nombro de Facebook-uzantoj “parolantaj” Esperanton estis 320 000 (unu kaj duonan jaron pli frue la nombro estis 140 000, vidu la revuon Esperanto, oktobro 2013, p. 201). Ĉi tiu nombro estas ĉiam kontrolebla ĉe http://on.fb.me/1EOP4Mn

Iam estis publikigite, ke estas ĉirkaŭ unu miliardo da FB-uzantoj. Tiu nombro plej verŝajne estas troigita, ĉar ĝi inkluzivas multajn neaktivajn kontojn aŭ forpasintojn. Oni povas do supozi, ke malpli ol 10% de la homaro uzas ĉi tiun socian reton. Kombinante tion kun la nombro de “E-parolantoj” en Facebook, oni povus konjekti, ke la nombro de E-parolantoj tutmonde estas pli ol miliono (ekzemple, se 10% de la homaro uzas Facebook, oni devas multipliki la kvanton de ĝiaj uzantoj kiuj indikis, ke ili parolas Esperanton (320 000), per dek por trovi la nombron en la tuta homaro).

Kompreneble por serioza takso oni devas konsideri pliajn faktorojn. Ekzemple, la nombro de pretendantoj pri scio de la internacia lingvo verŝajne estas pli alta ol la nombro de efektivaj parolantoj. Tamen tio validis ankaŭ en la antaŭreta epoko, kiam certe multaj membroj de landaj asocioj fakte ne parolis Esperanton, kvankam, pro diversaj kialoj, ili membris en niaj movadaj organizaĵoj. Kontraŭe, “favora” faktoro estas, ke granda parto de la Facebook-uzantoj kiuj parolas Esperanton, ne indikas tion en sia konto, do la vera nombro de E-konantoj en Facebook estas pli granda ol la oficiala. Ekzemple, se duono de la pretendoj pri E-parolkapablo estus falsa kaj eventuale nur duono de la E-parolantoj efektive indikis tion, troviĝas en la mondo ĉirkaŭ tri milionoj da personoj kiuj iugrade konas nian lingvon. La plej serioza kritiko al tiu takso estas kiel dirite, ke supozeble ne ĉiuj, kiuj sin prezentis kiel E-parolantoj, vere parolas la lingvon iniciatitan de Zamenhof. Tamen, verŝajne ili almenaŭ paroletas, aŭ iomete ĝin konas. Eĉ se oni estas konservativa, laŭ tiuj datumoj kaj supozoj eblas taksi, ke almenaŭ unu miliono da personoj en la mondo “parolas Esperanton aŭ iom konas ĝin”.

Resume, la interreta E-komunumo estas verŝajne multe pli granda ol la “tradiciaj” nombroj de E-parolantoj, bazitaj sur membro-statistikoj. La interreto kaj aparte la sociaj retoj unuafoje en la historio liveras realan rimedon por taksi la nombron de homoj kiuj parolas, konas aŭ iel rilatas al Esperanto.

UK: Vidindaĵoj

La malnova Lillo

Claude Longue-Épée
La palaco Rihour ĉe la placo Rihour

Ĝi estis konstruita inter 1454 kaj 1473, laŭ ordono de la duko Philippe le Bon (Filipo la Bonulo). La fasado montras du stilojn: la maldekstra parto estis konstruita de la unua arkitekto laŭ mezepoka stilo relative peza. Ĝi krome havas vertikalan fendegon (nun antaŭ nelonge ŝtopita per mortero); tio montras la rompiĝemon de la fundamento, sur marĉa tereno. La dekstra parto estis konstruita de dua arkitekto, post ekkolero de Philippe le Bon, kiu admonis, ke la epoko ŝanĝiĝis kaj do ŝanĝiĝu ankaŭ la stilo de konstruado. Tiu dekstra parto havas interalie belajn larĝajn fenestrojn kun trumoj. En la konstruaĵo troviĝas nun la Turisma Oficejo. Ĝi havas elegantan ogivan volbon.

La Granda Placo.

Ĝi nomiĝas ankaŭ Place du Général De Gaulle kaj Placo de la Diino.

La Diino estas statuo, kiu staras meze de la placo kaj reprezentas la urbon Lillon. Ĝi havas sur la kapo kronon el fortikaĵoj kaj tenas en la dekstra mano fajrigilon, por eksplodigi la pulvon de la Lillaj kanonoj kontraŭ la aŭstra armeo de 1792, kiu ne sukcesis invadi la urbon.

De la placo Rihour oni atingas la Grandan Placon laŭ piedira strateto kun maldekstraj fasadoj karakterizaj de la Flandra Lilla Renesanco, kun vertikalaj linioj el ruĝaj brikoj kaj blankaj ŝtonoj kaj multaj skulptaĵoj, kaj dekstre fasadoj similaj sed sen skulptaĵoj (forigitaj laŭ influo de la klasika franca stilo).

Ĉe la piedoj de la centra statuo restas spura kvadrato de pavimeroj de la mezepoka placo.

La malnova Borso

Ĝin konstruis en 1653 Julien Destrées laŭ peto — senpere farita al la reĝo de Hispanio — de la komercistoj, kiuj ne ŝatis kunveni sur la placo sub pluvo!

Ĝi havas kvar fasadojn, tipe laŭ la stilo de la Flandra Lilla Renesanco, kun multaj skulptaĵoj. Ili ĉirkaŭas kvadratan korton kun arkaĵoj kaj skulptitaj bustoj de famaj sciencistoj kaj industriistoj (Pasteur, J.B. Dumas ktp), kiuj faris la riĉecon de Lillo. Sur la korto estas ofte brokantistoj de malnovaj libroj kaj ankaŭ ŝakludantoj.

Preĝejo de Sankta Maŭrico

Ĝi estas konstruita laŭ gotika stilo, laŭ la modo de la 15-a jarcento, sed en la 19-a jarcento.

Sur la Placo de la Teatro

Venante de la borsodomo, oni vidas antaŭ si du konstruaĵojn starigitajn en la jaroj 1920-aj, de la sama arkitekto Cordonnier sed laŭ du tre malsimilaj stiloj: la “Ĉambron de Komerco kaj Industrio”, kun ĝia belfrido (stilo de la Flandra Lilla Renesanco el brikoj); la Operejon (stilo franca klasika el blankaj ŝtonoj).

La domvico Beauregard

Ĝi estas belega ekzemplo de la Flandra Lilla Renesanco kun vertikalaj linioj. Vidu en la fasadoj enfiksitajn kuglegojn de la aŭstraj kanonoj de 1792. La kuglegoj ne sukcesis ekbruligi la domojn; la pafantoj ne sukcesis eniri la urbon...

La strato Grande Chaussée (Granda Ŝoseo)

Ĝi havas ambaŭflanke multajn luksajn butikojn.

La strato de la “Ĝibaj Katoj”

Fakte en la mezepoko tiu strato estis specife loĝata de tanistoj. Tiuj metiistoj tanis felojn de dombestoj kaj pendigis ties ĉi kapojn ĉe la pordo de siaj butikoj. Tial la strato nomiĝis Rue des Cabochus; ja laŭ la pikarda dialekto caboche signifas “kapo” (laŭ sama radiko en Esperanto kiel en la pikarda).

Sed iu Lilla urbestro, miskomprenante la signifon de cabochu diris: “Nun ni estas en Francio, oni ne diras dialekte Cats bochus, oni devas diri Chats bossus” (ĝibaj katoj).

Sur iu domo de la strato estas ŝildo montranta nigran katon kun ronda dorso kaj staranta vosto.

Placo de Bettignies

Ĝi havas la nomon de iu heroino de la Granda Milito 1914-18. Ŝi spionis la germanan armeon kaj informis la aliancanojn. Ĉe la angulo de la placo estas la “domo de Gilles de la Boé”. Ĝi iam situis rande de la rivero Deûle, kaj estis riparejo de riverboatoj. La rivero estis ŝtopita en 1936 kaj ĝin anstataŭas nun Avenue du Peuple Belge (Avenuo de la Belga Popolo).

Maljunulejo Hospice Comtesse

Ĝia fondinto estis Jeanne de Constantinople, grafino de Flandrio. Ŝi konstruigis hospitalon en 1237. La konstruaĵo, kiun detruis brulego en 1468, estis rekonstruita kaj pligrandigita dum la 17-a kaj 18-a jarcentoj. Ĝi estis transformita por fariĝi maljunulejo en 1789 kaj poste por fariĝi orfejo. Ĝi estas nun regiona muzeo pri historio, kun lokoj por ekspozicioj kaj por koncertoj. Tiu muzeo estas vizitebla kaj montras meblojn kaj objektojn de kuirejoj kaj diversaj salonoj.

Katedralo Notre Dame de la Treille

Ĝi estis konstruata ekde la fino de la 19-a jarcento, sed laŭ gotika stilo. Interesa estas la freŝe konstruita moderna okcidenta fasado el platoj de marmoro, tiel maldikaj ke ili estas diafanaj. La loko estas tiu de feŭda kastelo, el kiu restas absolute nenio, escepte de la ĉirkaŭfosaĵoj, tamen nun sekigitaj.

[FORIGITA!: bildo]

Strato inter la Place Rihour kaj la Placo de la Diino. Oni povas vidi la belfridon de la Ĉambro de Komerco kaj Industrio.

Recenzo

Manŭel, la ekskantisto kiu revenis al kantado

Flávio Fonseca

Kodiskoj de Manŭel (Emanuele Rovere). Duonvoĉe... tutkore. Udine. 2011 € 15,90; Mirindaĵo Udine. 2013. € 15,60; Dankas mi la vivon. Udine. 2014. € 16,20.

Antaŭ mi kuŝas tri kompaktaj diskoj de la itala artisto Manŭel (t.e. Emanuele Rovere): Duonvoĉe... tutkore (2011), Mirindaĵo (2013) kaj Dankas mi la vivon (2014). Li lanĉis ankaŭ kvaran titolon, Ĉu plu ekzistas amo? (2012). Ĉiuj enhavas popularajn kanzonojn esperantigitajn el la itala, angla, hispana, franca kaj brazilportugala, el famaj originalaĵoj de Beatles, Elvis Presley, Frank Sinatra, Nat King Cole, The Platters, Julio Iglesias, Mercedes Sosa, krom pluraj kanzonoj el Italio, kiel O sole mio, Torna a Surriento, Champagne, Anema e core. Nu, la listo estas longa... Tradukis li la plejmulton kaj Michel Dereyger-Mikelo kelkajn. Ĉiujn kantas li.

La unua impreso, kiam oni legas lian memprezenton en la unua albumo, estas surpriza: li bezonis operacion en la voĉaj kordoj kaj estis malpermesite al li de la kuracistoj reveni al kantado! Tamen, en la junaĝo li membris en bonkvalitaj amatoraj muzikgrupoj, kantante kaj ludante basgitaron. Tial, post la emeritiĝo li kontraŭis al la medicina ordono, kaj ekrekantis, ĉi-foje uzante Esperanton.

Kvankam li mem asertas, ke lia nuna voĉo ne kompareblas kun la antaŭa, ĝi sonas forte, klare kaj bele. La tembro iom eŭropecas, sed certe la alikontinentaj esperantistoj jam alkutimiĝis al tio, pro la granda kvanto da eŭropaj artistoj en nia medio. La agordo kaj la interpreto estas plene kontentigaj, montrante spertan kantiston.

La prononco estas speciala kvalito. Manŭel deklaras sian instruan intencon kaj ja la fonemoj estas atente kaj zorge prononcataj, foje eĉ troe. Ekzemple, oni ĉiam klare rimarkas la lastan konsonanton en vortoj kun eliziita finaĵo. Kvankam tia regulo ofte ne estas respektata en la ĉiutaga parola vivo, certe instruistoj aprezos tiun detalon en la muziko de Manŭel.

Bedaŭrinde la muzikaj aranĝoj estas tute elektronikaj, kio eble ĝenetos tiujn, kiuj ŝatas kaj preferas la akustikan sonon. Tamen ili estas tre bone produktitaj — kaj pliboniĝas kun ĉiu disko. Nomo de la aranĝisto ne troveblas — ĉu li mem?

La studiaj laboroj — registrado, miksado, mastrigo — ŝajnas profesiaj, kaj pri ili respondecas itala studio. El ĉiuj kantoj, nur en unu mi trovis la voĉon iom mallaŭta: Vokis mi nur por diri, ke mi amas vin (I just called to say I love you, de Stevie Wonder). La grafika aranĝo estas simpla kaj bela, kaj en ĝi legeblas ĉiuj muziktekstoj, kio helpas kunkantadon.

Aliaj allogaĵoj estas: en la unua disko, la disponigo de senvortaj muzikaj bazoj, por ke la aŭskultanto kantu mem, aŭ por enklasa uzo. Kaj en la ceteraj albumoj, simplaj videoj kun la muzikaj bazoj akompanataj de kelkaj bildoj kaj la tekstoj videblas per komputilo.

La lingvaĵo estas bonnivela en la kovrilaj tekstoj kaj ĉefe en la tradukoj. Nur negravaj stumbloj enŝoviĝis, eble pro reviziaj misetoj, kiel “korekta” anstataŭ “ĝusta”, “muzikaĝo” anstataŭ “muzikaĵo” kaj “ehas” anstataŭ “eĥas”. Plie, mankas kelkaj aŭtornomoj, ekzemple Erasmo Carlos (krom Roberto Carlos en La amatino de amiko mia / Namoradinha de um amigo meu) kaj Vinicius de Moraes/Guido Morra/Maurizio Fabrizio (krom Toquinho en Akvarelo / Aquarela).

En tiuj du kantoj, kies originalon mi bone konas, ĉar ĝi estas en mia patrina lingvo, mi sentis, ke la tradukita teksto kelkfoje ŝanĝas aŭ puŝas la originalan ritmon por obei la prozodion, iom difektigante la metrikon. Malgraŭ tio la kantoj sonas agrablaj, kaj plene naturaj al alilingvanoj kaj unuafoje aŭdantoj.

Manŭel sin prezentas kiel idealiston kaj optimiston kaj liaj vortoj kaj videoj (kiujn oni povas spekti ĉe https://www.youtube.com/user/manuelxz1) malkaŝas simpatian kaj amikeman homon malantaŭ la bona voĉo.

Liaj diskoj estas sendube akirindaj, bonaj kaj utilaj verkoj, ĉu por simpla ĝuo, ĉu por uzado kiel lernhelpilo por lingvostudantoj, komencantoj aŭ progresantoj, solaj aŭ en kursoj.

Afriko: Internaciaj eventoj

Afriko pretas organizi internaciajn E-aranĝojn

Jeremie Sabiyumva

La E-movado komenciĝis en Afriko antaŭ jardekoj (laŭ miaj esploroj, dum la kolonia periodo). De nordo al sudo de Afriko aŭdiĝas eĥo de Esperanto, kluboj de tempo al tempo kreiĝas, esperantistoj multiĝas kaj aliaj malaperas! Ĉu afrikaj esperantistoj profitis de la avantaĝoj de Esperanto? Mi respondus kun granda neo. Granda parto de tiuj, kiuj ĝin lernis ne uzis ĝin efike.

En Afriko, kiam vi anoncas kurson, lernejoj pleniĝas sed post kelka tempo, la lernantoj malmotiviĝas, kelkaj kabeas, aliaj tenas ĝis la fino de la kurso, kelkaj el ili fariĝas instruistoj kaj iuj ripozas. Pro tio, en afrikaj landoj klubestroj vidiĝas ofte en diversaj retejoj aŭ retlistoj, sed malantaŭ ili, estas centoj da esperantistoj, kiuj atendas oportunan okazon por montriĝi.

En multaj landoj antaŭ dekoj da jaroj kreiĝis E-asocioj, sed pro diversaj cirkonstancoj, ĉefe financaj, ili apenaŭ vivtenis sin. Al tio aldoniĝis internaj konfliktoj kiuj troŝarĝis la movadon. Pro tio, oni ne sukcesis regule organizi gravajn E-eventojn, kongresoj ne okazis kaj esperantistoj dise laboris. Tio donis falsan bildon pri malapero de nia movado ĉar raportoj ne estis senditaj por sciigi al la mondo pri la okazaĵoj. Malgraŭ tio la movado silente disvastiĝis.

Kun granda helpo de la afrika komisiono de UEA, okazis kontaktoj en landoj kie la movado estis dormanta kaj nun diversaj organizaĵoj funkcias senprobleme en Togolando, Burundo, Benino, Niĝerio, Niĝerlando, Ugando, DR Kongo, Sudafriko, Kenjo, Tanzanio, Zimbabvo...

En 2008 okazis la unua internacia E-aranĝo en Benino: ILEI-konferenco en kiu dekoj da esperantistoj el diversaj kontinentoj partoprenis.

Post vizito kaj kunlaboro de eksterafrikaj esperantistoj, ĉefe eŭropaj, kreiĝis projektoj en diversaj landoj: ekzemple projekto por plantado de fruktoj kaj E-centro en Burundo. Mi limiĝas al tiuj du projektoj, sed estas aliaj. Nun la burunda centro estas en fina fazo, kaj ni esperas ke ĝi estos tre utila al la E-movado ne nur de Burundo sed de la tuta Afriko.

Afrika Kongreso de Esperanto

En decembro 2013 okazis la 5-a Afrika Kongreso de Esperanto en Kotonuo, Benino, kies rezolucion oni povas legi ĉi-paĝe.

Nun Afriko revas pri UK kaj IJK! Jes, ambaŭ grandaj E-eventoj en Afriko kaj ĉio eblas. Ili jam okazis en ĉiuj kontinentoj krom Afriko. Nun, dank’ al granda kunlaboro de junuloj, ni venkavide ambicias organizi IJK-n en Afriko kaj tio estus granda oportuno por la afrikaj esperantistoj, ĉar ne estos problemo pri vizo por ĉiuj, kiuj deziros ĝin partopreni, se ne estos financaj malhelpoj. Burundaj junuloj invitis ĝin por 2016 sed pro praktikaj kialoj, TEJO preferas la jaron 2017 por IJK en nia kontinento.

Nu, Burundo devas atendi la momenton por rekandidatiĝi. En tiu kadro, Łukasz Żebrowski, la prezidanto de TEJO, vizitis Burundon en la komenco de la kuranta jaro por esplori surloke ĉu ni pretas kaj kapablas sukcese organizi IJK-n kaj kaptis la okazon por viziti la eventualan IJK-ejon en Buĵumburo. Ni esperas, ke la burundaj esperantistoj sukcesos realigi sian revon!

Historia dokumento

5-a Afrika Kongreso de Esperanto

De la 29-a de decembro 2013 ĝis la 4-a de januaro 2014, kunvenante en kulturdomo JoCa en la benina urbo Kotonuo, la tridek du partoprenantoj de la kvina Afrika Kongreso de Esperanto el dek unu landoj volas komuniki al la tutmonda esperantistaro jenon:

  • Nia Kongreso okazas deksep jarojn post la kvara Afrika Kongreso en Tanzanio. Ĝi povas okazi pro la granda subteno de UEA, de Instituto Hodler kaj de multaj esperantistoj el ĉiuj mondopartoj kaj ni volas elkore danki al ili.
  • Nia kongreso estas la unua evento en la jubilea jaro “Montevideo 60” (1954-2014), kiu celebras la 60-an jarrevenon de la Unesco rezolucio kaj devas esti konsiderata tiel.
  • Ne indas esplori pri la kaŭzoj de la personaj konfliktoj en la movado, akuzi antaŭajn gvidantojn,sed ĉiuj devas rigardi antaŭen kaj agadi.
  • Havi klubojn en liceoj kaj universitatoj estas bone. Sed al tiu celgrupo oni povas aldoni aliajn sociajn tavolojn, kiuj kapablas finance subteni la movadon kaj partopreni Esperanto-kursojn, kongresojn kaj kunvenojn.
  • La deziro organizi internaciajn renkontiĝojn por perfektiĝi lingve kaj spertiĝi movade ekzistas arde en Afriko. Ni anoncas nun nian pretecon labori por la okazigo en Afriko en la jaro 2016 ekzemple de IJK, UK kaj/aŭ ILEI-konferenco.
  • Necesas regula okazigo de la Afrika Kongreso, dum kiu renoviĝos aŭ konfirmiĝos la konsisto de la Afrika Komisiono de UEA. Tiu kongreso okazu ĉiun trian jaron.
  • Afrika Oficejo (AO) efikas kiel montrofenestro de Esperanto en Afriko; pro tio urĝas modernigi ĝin, por ke ĝi povu kompetente, digne kaj akurate efektivigi la bezonojn de Afrikanoj kaj ĝi (AO) plenumu la decidojn kaj planojn de la Afrika Komisiono.
  • Afrikanoj klopodu aktive serĉi novajn eblojn por pruvi la utilon de Esperanto en la ĉiutagaj vivagadoj kaj entuziasmigu la rilatojn inter ili reciproke, kaj kun aliaj.
  • Afriko estas granda kontinento; pro tio necesas dividi ĝin laŭ geopolitika organiza modelo por ebligi la migradon de Esperantorenkontiĝoj. Esence temas pri Okcidenta, Suda, Orienta kaj Centra Afriko. Ĉiu regiono estu reprezentata kiel eble plej ekvilibre en la Afrika Komisiono.
  • Landaj asocioj kaj kluboj afrikaj strebu al memstareco. Seminario por aktivula maturigo (SPAMO) estas dezirata kaj ĝi povos okazi en iu afrika lando, kie ekzistas forta movado.
JoCa, Kotonuo, la kvaran de januaro 2014
La Kongresanaro

Revuo Esperanto 2015 6

Estrara raporto 2014 prezentas konkretajn paŝojn al renovigo: Kvankam 2014 estis modesta jaro sur la kvar agadkampoj de la Strategia Laborplano, konstateblas renovigo. Tamen, ĉe Kapabligo estis riĉrikolta jaro: epokfara konferenco de ILEI en Urugvajo; la universitato en Poznano inaŭguris sian plej sukcesan studsesion de post la lanĉo en 1998; la AMO-programo por aktivula trejnado impete realiĝis kun ok seminarioj en 2014.

Kolokvo: La okazigo de la 3-a Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto estis granda paŝo por pli funda pritrakto de la E-instruado

Malferme

Pri la eŭropa movado

Renato Corsetti

Esperanto estas certe eŭropa afero. Vi ne povas legi iun ajn libron pri la historio de planlingvoj kaj Esperanto kaj ne kompreni, ke ĉefe en Eŭropo ekestis kaj viglis la ideoj pri lingvo por la tuta mondo. Eble tio estis sekvo de la ekzisto de la latina en la Mezepoko kaj de la sentata manko de ĝi ekde la Renesanco. Eble ĝi estis sekvo de universalismaj ideoj de eŭropanoj pri si mem kaj siaj ideoj. Eble tiu fenomeno komencis okazi kiam Eŭropo komencis konkeri la mondon kaj konsideri ĝin kiel aldonaĵon al Eŭropo. Ĉiuokaze Esperanto estas eŭropa fenomeno. Ekster Eŭropo oni trovas kelkajn klopodojn, sed temas pri malmultaj kaj kelkaj havas celojn tute malsamajn (ekzemple paroli kun Dio, kiel la Balaibalan kreita en islama medio).

Nu, ne estas dubo, ke dum la unua jarcento de la historio de Esperanto eŭropaj esperantistoj estis la firma kolono de la movado, kiu aliflanke komencis disvastiĝi tre frue ankaŭ alikontinenten.

Intertempe la mondo ŝanĝiĝis kaj Eŭropo ne plu estas tiom centra. De post la Dua Mondmilito ĝi ludis la rolon de grava provinco en la “okcidenta imperio” kaj tion ĝi ankoraŭ faras tute kontente; eĉ se en retorika nivelo, en la grandaj paroladoj de la grandaj politikistoj, oni ne agnoskas tion. Oni ankoraŭ parolas pri la eŭropaj valoroj, eŭropaj modeloj ktp. En la praktiko oni faras ĉion por detrui tiujn eŭropajn valorojn kaj eŭropajn modelojn, cetere enviatajn de la tuta mondo, favore al la valoroj kaj modeloj de la usona centro de la imperio. Unu el la ĉefaj problemoj de la eŭropa E-movado en la nuna tempo estas, ke la ideo de justa internacia lingvo ne estas parto de la valoroj de la okcidenta mondo. Unu el ĝiaj valoroj estas “lernu la lingvon de la momentaj fortuloj kaj rezignu pri ĉi tiuj socialismaj utopioj”. Tia valoro, senĉese puŝata ĉiutage de la amas-komunikiloj, ne povas ne influi la publikon.

Do, malgraŭ la heroaj klopodoj de multaj eŭropaj esperantistoj, la movado en Eŭropo ne progresas. Mi ne volas diri, ke ĝi malprogresas, ĉar mi ne deziras kontribui al tiu malprogreso, sed mi povus citi dekon da nomoj de landoj, kie Esperanto videble ŝrumpas.

Certe kontraŭ tio iu povus citi la pliiĝon de la paĝoj en Vikipedio, la pliiĝon de uzantoj de Facebook, la pliiĝon de renkontiĝoj junularaj, sed laŭ mi tio ne estas komparebla kun antaŭa epoko kiam la reto ne ekzistis sed la entuziasmo pri Esperanto, ankaŭ de la neesperantistoj, estis certe pli granda. Nun, se mi rigardas ĉirkaŭ mi, mi vidas baraktantajn grupojn kaj landajn asociojn. La grandaj esperoj ligitaj kun la fondiĝo de internaciaj tuteŭropaj instancoj ne vere realiĝas, nek esperantistoj ŝajnas influkapablaj al la nova generacio de liberismaj gvidantoj, kiuj ekestas preskaŭ ĉie.

Kelkaj kaŝas sian esperantistecon por ricevi financan helpon de la Eŭropa Komunumo, petante monon ne rekte por Esperanto, sed por projektoj karaj al la koroj de la EK-funkciuloj, en kiuj Esperanto ludas nur flankan rolon. Kvankam oni povas kompreni la kialojn de tiu sinteno, kiu en la fino certigas la pluekziston de grupetoj kaj firmaetoj, mi emus diri: kun tia Esperanto mi volas havi nenion komunan. Ni batalas por justeco en Eŭropo (kaj en la mondo). Se oni ne volas aŭskulti, ni insistu.

Intertempe la ekstereŭropa movado malgraŭ multaj problemoj konkeras la tutan mondon. En Azio la esperoj pri pli fortaj kaj pli bonfartaj landoj donas entuziasmon ankaŭ al esperantistoj. En Ameriko en neniu unuopa tago la suno subiras sen entuziasmaj (kaj foje nerealismaj) revoj de iu brazila esperantisto. Kaj ankaŭ neniu unuopa tago pasas sen mesaĝo de komencanta usonano en Facebook: “Mi loĝas en Romo, Teksaso. Ĉu estas esperantistoj ĉi tie?” En Oceanio okazas vigla agado en Aŭstralio, sed tre vigla ankaŭ en Indonezio.

Unuvorte la pluekzisto de Esperanto estas certigita ankaŭ se Eŭropo pro natura katastrofo malaperus.

Tio, kion ni devas kompreni nun, estas ke ankaŭ la E-movado estas forte influata de la ŝanĝiĝoj en la mondo. Ĝia prospero en multaj landoj estas klarigebla ĝuste tiel. Aliflanke la eŭropaj esperantistoj restas ankoraŭ almenaŭ laŭ la financa vidpunkto forta kolono de la movado, pluraj el kies centroj kaj oficejoj restas ĉi tie. Kaj kelkaj el ili agas tute bone, kiel la Hispana Esperanto-Federacio, kies agokapabloj estas grandaj kaj efikaj, sed ili ne povas facile renversi la iradon de la historio.

Aliflanke miraklo de abrupta eksplodo de interesiĝo pri Esperanto en Eŭropo malverŝajne okazos, krom se unue ĝi okazos en Usono, laŭ la nuna ideo la vera fonto de ĉio bona kaj bela. Sed ankaŭ sen tio eblus en Eŭropo plubatali por siaj ideoj kaj idealoj. Se oni povus refirmigi la movadon al ĝia nivelo de antaŭ dek jaroj, tio jam estus granda sukceso. Eble mi havas malambician vizion, sed temas pri celo atingebla en Eŭropo nur per grandaj fortostreĉoj de ĉiuj kune.

Neniu politikisto eŭropa kuraĝas diri al la eŭropanoj, ke en la venonta generacio niaj gefiloj vivos malpli bone ol vivis iliaj gepatroj, ĉar intertempe la mondo malrapide egaliĝas kaj ankaŭ la gefiloj de hindoj volas vivi same bone kiel ni. Tio por voĉdonantoj estas deprima informo. Same neniu E-gvidanto kuraĝas eĉ nur pensi, ke Universala Esperanto-Asocio, en Eŭropo, donas la saman utilon, kiun ĝi povus eble doni en Brazilo, en Hindujo aŭ en Honkongo. Necesas kuraĝi kaj ŝanĝiĝi kun la mondo.

[FORIGITA!: bildo]

Renato Corsetti estas eks-prezidanto de UEA kaj la nuna kasisto de IEF

Ĉi-numere

La lasta numero de la kuranta semestro. Nu, ni ja povas diri, ke temas ankaŭ pri la lasta de la unua fazo de la “nova” redaktoro. Li ĉiam tre atente legis la kritikojn tra la reto kaj taksis la konsilojn kaj proponojn de ĉiuj, kiuj volas pli bonan revuon. Fakto estas, ke Esperanto bezonas pliboniĝi kaj la unua paŝo farita de la redaktoro estis starigi pli racian kaj bone organizitan mastrumadon de la informfluo inter la redakcio kaj la kunlaborantoj. Pri tio bonvolu legi en la rubriko Kalejdoskopo.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Dek Demandoj: Peter Baláž, iniciatinto de grandaj projektoj kaj tre aktiva slovaka esperantisto, prezentas siajn ideojn kaj agadon.

Estrara Raporto: La estraro de UEA per ses paĝoj prezentas sian raporton pri la jaro 2014. En kelkaj laborkampoj estas signifaj progresoj kaj AMO-seminarioj prezentiĝas kiel atuto por la evoluigo de la E-aktivularo

Tutmonda Kolokvo: Historia evento, kiu ŝajne signalas la malfermon de nova epoko en la agado por la Esperanto-instruado.

Unua Alineo

AMO jam dekkadenca — nepras pluiri tiuvoje

Dekopa serio da seminarioj pri Aktivula Maturigo (AMO) jam formas harmonian kadencon — salutindan kaj rimarkindan melodion por ĝia unua plena jaro, inter marto 2014 kaj marto 2015. La allogo de AMO evidentas, do UEA ne rajtas ripozi sur siaj laŭroj. Intertempe okazis AMO 11 en la historia sveda urbo Uppsala. Nun ni ĝojas anonci du pliajn seminariojn, por kompletigi la programon ĝis la UK.

AMO 12 okazos en Raleigh, Norda Karolino, Usono, kadre de la Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK). Pli precize ĝi paralelos kun la Kino-Teatro-Festivalo (KTF) inter la 30-a de junio kaj la 5-a de julio. Inter la prezentantoj estos Paul Gubbins, Christopher Mihm, Jennifer Bondelid, Gary Grady, Chuck Mays kaj Derek Roff, pri la temo: “Kapabligo en diversaj aspektoj de kino-arto”. Tio inkluzivos la uzon de filmoj en la informado. Ĉu por reklami, informi, eduki aŭ distri, sukcesa filmo devas enplekti diversajn kapablojn, metiojn kaj lertojn, pri kiuj malmultaj ricevis instruon. KTF/AMO prezentos enkondukon al pluraj aspektoj de sukcesa preparo kaj farado de filmo. Poste, ni kune kreos kompletan filmeton dum la seminario. Tio inkluzivos redaktadon, planadon de la scenaro, reĝisoradon, lumigon kaj sonregistradon. Plie oni spektos, analizos kaj kritikos mallongajn filmojn.

Pri la organiza teamo: http://kotofesto.org/teamo-2015-test/ kaj plio ĉe: http://esperantic.org/eo/komunikado/novajxoj?n=146

AMO 13 okazos en Kinŝaso, DR Kongo, inter la 4-a kaj 11-a de julio kun la temo: “Lingvo kaj kulturo de Paco”. Por la seminario kunlaboros la Landa Asocio de UEA (DKEA, prez. Lungikisa Sumbu) kaj la Nacia Komisiono por Unesko (LIEMA Ibongo Botie). Gvidantoj estos NLANDU Luyalu (Ĝenerale pri lingvo lernado), Arlain KIZEYIDIOKO (Esperanto-didaktiko), MAFUILA Mavomo (Instrumetodoj kaj Historio de la Esperanto-movado en Afriko), BATANGU Mpesa (Kiel lerni Esperanton en la loka lingvo Kikongo), OMBA Alexandrine (Planado de instruista laboro kaj organizado de kursoj), MAZANGU Diubeki (Konsiloj pri lingvo-instruado kaj konversaciaj rondoj). La siatempa plano por AMO en SES (Slovakio) forfalis, favore al pli interesa tiulanda propono en januaro 2016. La sekva ĉi-jara eblo estas AMO en la IJK. Tuj kiam sciate, sekvos informoj pri tio kaj la AMO-programo tra la dua jarduono.

Stefan MacGill

[FORIGITA!: bildo]

Kadencoj de AMO: Martin Strid, Agneta Järlström kaj Kim J. Henriksen muzikis en la pasintjara sveda kongreso en Lesjöfors, kie formiĝis la planoj por AMO lige kun la nunjara kongreso.

Informoj abundas, sed mankas fotoj

Meze de aprilo komenciĝis la laboroj por la retpaĝo dediĉata al la Jaro Montevideo 60. Kvankam ne mankas informoj kaj raportetoj pri diversspecaj laboro kaj festado, ne sufiĉe multaj estas koncernaj fotoj kaj bildoj, kio igis nin dissendi alvokon al kontaktopersonoj, landaj kaj fakaj asocioj, cele al kolekto de tiuspeca materialo.

Pri iuj eventoj okazintaj diversloke lige kun la Jaro M60 oni kvazaŭ forgesis raporti. Tiujn informojn eĉ kun prokrasto ni daŭre atendas. La aprila Malferma Tago de la CO en Roterdamo estis la okazo por rakonti al la ĉeestantoj pri la ĝisnunaj rezultoj de la komuna laboro ĉirkaŭ la Jaro M60 kaj informi pri la kreata paĝo.

Montevideo 60 fariĝis la ĉeftemo de la ĉi-jara aprila numero de La Revuo Orienta, de Japana E-Instituto. Krom ampleksa japanlingva enkonduka artikolo aperis en la japana lingvo kaj Esperanto la tekstoj de ambaŭ rezolucioj de Unesko pri Esperanto (1954, 1985). La revuo aperigis krome la enkondukon de Ivo Lapenna al la serio “Oriento-Okcidento”, kun la historia fono de la kreo de la serio. Tio estis la respondo de UEA al la alvoko de Unesko pri realigo de la Granda Projekto pri Reciproka Aprezado de la Orientaj kaj Okcidentaj Kulturaj Valoroj.

Svisa E-Societo en sia plano lige kun la Jaro Montevideo 60 i.a. kunorganizis la Trian Tutmondan Kolokvon pri Instruado de Esperanto kaj starigis novan informstrategion celantan kaj sian membraron kaj la eksteran publikon. La revuo Svisa Espero ludos kernan rolon en tio.

Fine de aprilo aperis kvarlingve (germane, france, Esperante kaj itale) ĝia unua numero kun la temo “Daŭripovo kaj lingvopolitiko”. Ĝia somera numero estas aparte dediĉita al la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto.

Jam komence de februaro 2015 D. M. Weidmann, redaktoro kaj eldonisto de la revuo Svisa Espero kaj UEA-komitatano, informis en la Komitata Listo de UEA, ke la revuo kune kun la 3-a Tutmonda Kolokvo pri la Instruado de Esperanto estas la ĉefaj kontribuoj de Svisa Esperanto-Societo al la celebrado de Montevideo 60 kaj iusence la plenumo de la rezolucio de la 99-a UK pri la interrilatigo de la Esperanto-movado kun la daŭripoveco.

Barbara Pietrzak

Dek Demandoj: Peter Baláž

“Ideoj pri ŝanĝo, plibonigo de la mondo kaj ĝia funkciado estas tre malofte ĉeftemo de diskutoj aŭ vivodecidoj”

Fabrício Valle

Peter Baláž fondis en 2003 la eldonejon Espero (www.espero.sk), kiu liveras ankaŭ Esperantajn varojn kaj samtempe komencis pli aktive kaj pli profesie okupiĝi pri Esperanto. En UAM (Poznań) li studis la 3-jaran fakon Interlingvistikaj Studoj. Li vigle agadas precipe en la internacia E-movado kaj edukaj projektoj. Inter multaj aliaj postenoj li estas estrarano de Eŭropa Esperanto-Unio. En 2006 laboris kiel volontulo dum tri monatoj en la Centra Oficejo de UEA, por helpi organizi la UK kaj nun prezidas la LKK de la UK en 2016.

1 FV: Vi agadas por Esperanto de antaŭ relative mallonga tempo sed jam havas longan liston de gravaj realigoj kaj tute ne laŭ la tradicio de la E-movado. Kio movas vin kaj kiuj estas viaj labormetodoj?

PB: Nu, por mi tiuj dek kvin jaroj de mia E-agado ŝajnas jam longa tempo. La projektoj, en kiuj mi engaĝiĝas (aŭ kiujn mi mem iniciatas) estas en la stilo de bela citaĵo de M. Gandhi: “Estu la ŝanĝo, kiun vi volas vidi en la mondo.” Do simple mi provas krei, realigi aferojn, kiujn mi mem ŝatus havi, uzi. En Esperanto tio estas bedaŭrinde ofte eĉ nepra neceso: se io ne ekzistas, kreu tion mem! Sed aliflanke tio ebligas kreemon kaj instigas al utila agado. Tiel ja ekestis pluraj aferoj, inkluzive de ekz. SES, la dvd “Esperanto elektronike”, retejo pri senviandaj receptoj (http://apetito.ikso.net) aŭ de la plej freŝaj la unua ŝercoretejo en Esperanto (http://ridejo.ikso.net).

2 FV: Ĉu la fakto, ke vi okupiĝas profesie pri Esperanto estas unu el la motivoj de via vigla kaj produktiva agado?

PB: Mi fakte ne plene profesie okupiĝas pri Esperanto. Ni jes ja faras plurajn E-projektojn, sed nek mi, nek aliaj kunlaborantoj bedaŭrinde povus vivi nur de tio. Nia nuna enspezo per Esperanto estas ĉirkaŭ 5%. Tamen, ni ene de nia laboro uzas Esperanton kaj ankaŭ enplektas ĝin en diversajn projektojn. Nuntempe tio estas ĉefe edukaj retejoj, subtenataj de EU, kiel slovake.eu, lingvo.info, monda.eu ktp. Kaj jes, se oni volas atingi ion por Esperanto, vigligi la movadon, krei ion valoran, certe necesas investo de tempo, entuziasmo, energio.

3 FV: Kio okazis al la tradiciaj E-organizaĵoj de nia movado, ke ili perdis sian elanon en la agado por Esperanto kaj alfrontas grandajn malfacilaĵojn sin adapti al nova mondo kaj novaj labormetodoj?

PB: La nekapablo sufiĉe rapide kaj flekseble adaptiĝi al “nova mondo” estas verŝajne plej multe ligita kun la generacia ŝanĝo (certe almenaŭ en kelkaj landoj) kaj kun la okcidenteca konsumismo en alia flanko. En pluraj landoj Esperanto estis populara en la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj. Sekve en la 1990-aj, post la falo de la reĝimo en la ekssocialismaj landoj oni ekhavis pli gravajn aferojn por prizorgi, kiel ŝanĝi siajn vivsistemon kaj laboron. Praktike ŝanĝiĝis ĉio. Tial en tiuj ĉi landoj restis en la E-movado nur la plej fervoraj, kiuj la ideon de Esperanto komprenis profunde kaj ne volis ĝin forlasi. Alia afero estas la ĉiam pli forta merkato, kiu kreas (ĉu konscie aŭ ne) de homoj ĉefe klientojn, konsumantojn de varoj, servoj. La homoj iĝis pli pigraj, kvazaŭ dorlotitaj kaj akceptis, ke “pli bona mondo ne eblas”– ili iĝis kontentaj kun la politika sistemo, ekonomia kaj socia sistemo, en kiu ili funkcias. Ideoj pri ŝanĝo, plibonigo de la mondo kaj ĝia funkciado estas tre malofte ĉeftemo de diskutoj aŭ vivodecidoj. Alia kialo estas la individuismo — nuntempe ofte oni ne emas esti membroj de iu organizo. Oni kvazaŭ ĉesis kredi, ke komuna strebo efikas, ke sencas agi kune por atingi celon. Alia kialo estas simple tro rapide ŝanĝiĝanta mondo, kiun vere malfacilas postkuri, des pli kun tiom bunta E-komunumo — geografie, opinie, aĝe, politike. Sed tamen estas pluraj pozitivaj projektoj kaj agadoj, en kiuj esperantistoj estas pioniroj kaj povas servi kiel ekzemploj ankaŭ por la cetera mondo!

4 FV: Kiuj pioniraj agadoj de esperantistoj povas esti ekzemplo por la cetera mondo kaj kial vi opinias, ke tiuj agadoj tiom gravas?

PB: Tiuj pioniraj agoj radikas ofte en la idea (aŭ ideologia se vi volas) premiso de Esperanto kaj ĝiaj uzantoj, kiuj ofte havas iun senton pri “interna ideo” eĉ antaŭ ol iĝi esperantistoj. La plej valoraj ekzemploj rilatas kun la humanismo kaj pacemo de ĝiaj kreintoj, same kiel Esperanto alprenas tiun deirpunkton. Belaj ekzemploj el la pasinteco estis propono de esperantistoj pri “Unuiĝintaj Ŝtatoj de Eŭropo” — do iu antaŭulo de nia nuna EU, sed esperantistoj tion proponadis jam post la unua mondmilito! Same ne estas hazarde ke TEVA iĝis la unua internacia vegetarisma asocio tutmonde, bazita sur principoj de kompato kaj emo malgrandigi suferadon en la mondo per evito de viandmanĝado. De pli novaj eblas mencii la projekton Pasporta Servo, kiu en sia tempo estis unika amikeca projekto translima kaj transnacia. Bela ekzemplo estas ankaŭ Vikipedio — en ĝi la unua dungito estis ĝuste esperantisto, nome Brion Vibber. Ĝuste li ebligis uzadon de Unikodo, kiu malfermis la pordon al multlingvigo de la retejo.

5 FV: Esperanto povas esti aplikata al ĉiuj kampoj de la homa vivo kaj ĝia diskonigado kaj instruado ne povas resti “la nura celo” de niaj klopodoj, sed ankaŭ “la rimedo” por evoluigi pli vaste kaj funde la aplikadon de nia komuna lingvo. Kion vi pensas pri tio?

PB: Jes ja, ĝuste tiel! Mi konscias, ke ekzistas esperantistoj por kiuj Esperanto mem estas “sufiĉa ludilo”... kaj ili ne bezonas ion alian — la lingvo mem iĝas ilia hobio, pasio. Ankaŭ tiajn homojn ni kaj la lingvo bezonas. Eblas ja diri ke la movado jes ja devus okupiĝi ĝuste pri tiu celo: “diskonigi kaj instrui”, ĉar nuntempe ja daŭre plimulto de la homaro ne havas eĉ ideon, ke ekzistas ia “lingva alternativo” por internacia komunikado, des pli facile lernebla kaj uzebla kaj eĉ kun valora fono en la senco de la interna ideo. La lingvo tiel do samtempe estas celo kaj kun pligrandiĝanta komunumo ĝi iĝas ankaŭ rimedo.

6 FV: Ĉu ne venis la horo radikale ŝanĝi la kernajn karakterojn de nia movado, per ĝisfunda engaĝiĝo de ĉiuj esperantistoj kaj E-centroj en la disvolvado de la faka agado?

PB: Nu jes, kompreneble ke faka agado kaj vastaj uzkampoj pere de Esperanto estus ideala afero; tamen ni devas ankaŭ konscii pri la reala mondostato kaj stato de nia movado. Tute pravas, ke bezonatas radikale ŝanĝi la kernajn karakterojn de nia movado. La afero tamen rilatas ankaŭ kun la nombroj, t.e. bezonatas pli granda kvanto da esperantistoj por povi realigi ŝanĝojn. La afero funkcias laŭ la principo de postulo kaj propono. Se ni havas malmulte da esperantistoj, logike ankaŭ la propono de servoj, ofertoj estas malmulta. Kun tiom eta movado kiel la nia, jes ja bezonatus ĝisfunda engaĝiĝo de ĉiuj esperantistoj kaj E-centroj por realigi ŝanĝojn kaj grandajn projektojn. Sed eĉ tiel, ni, paralele al tiu engaĝiĝo, bezonas plimultigi niajn proprajn vicojn kaj altigi nian lingvonivelon. Por tion sukcesi bezonatas pli malfermiĝi, starigi kontaktojn kun la “ekstera mondo”, trovi aliancanojn en aliaj alternativaj movadoj (ekologiaj, ekonomiaj, sociaj) kaj serĉi inter “malfermituloj” — homoj, kiuj pretas akcepti novajn defiojn.

7 FV: Ŝajne ni estas antaŭ la demando kio venas unue, ĉu la kvalito aŭ la kvanto. Alivorte, ĉu klopodi transiri al nova modelo de agado kaj krei pli da servoj por kreskigi la nombron da esperantistoj aŭ ĉu unue kreskigi la nombron da esperantistoj sen ia ajn ŝanĝo. Nu, kio pri tiuj du elektoj?

PB: Kompreneble ke la servopropono rekte rilatas al la nombro de ĝiaj uzantoj. Ĉu tio ne estas evidenta? Ne estas hazarde, ke plejmulta merkato por preskaŭ ĉio ajn estas en la angla (libroj, filmoj, retejoj...). Tiel estas ĝuste pro ĝiaj hegemonio kaj vasta uzado. Logike, se ekzistas pli granda kvanto da potencialaj uzantoj, eblas konstrui servojn, kiujn ili bezonas. De alia direkto: kial oni kreu ion (projekton, libron, retejon ktp.), kion neniu uzos? Kiu pagos vian laboron? Kiel utilas havi bonegan servon, kiu havus apenaŭan uzantaron?

8 FV: Kion laŭ vi devus fari esperantistoj por eviti la ŝrumpadon de la E-movado aŭ eĉ por renaskigi ĝin?

PB: Bezonatas multe pli ol simpla varbado, informado aŭ instruado. Unue, la nuna tempo de ni ĉiuj postulas ŝanĝon — internan, ne nur intelektan, sed profundan, konscian. La ideo malantaŭ Esperanto estas io multe pli ol nur lerni facilan lingvon. Kaj same nia nuntempa mondo estas en multe pli malfacila situacio, ol ni ofte emas supozi. Ni devas kaj baldaŭ devos eĉ pli serioze okupiĝi pri la mondaj problemoj. Nu, por solvi komunajn problemojn, estus tre taŭge havi komunan lingvon. Sed por ebligi demokratian komunikadon (ne la hegemonian, kiel ĝis nun ĉiam en la historio okazis), bezonatos ŝanĝi la nunan sistemon (bazitan sur gigantaj korporacioj kaj sur profito). Ne eblos havi Esperanton kiel vastan komunikilon, se ni havos la ĝisnunan sistemon de ekspluatado de ĉiuj resursoj (homaj, naturaj). Do multe pli vastskala ŝanĝo estas bezonata ol oni emus eble supozi. Nuntempe nia movado bezonas de ni multe pli grandan sindediĉon, ol plejmultaj esperantistoj pretas al ĝi doni.

9 FV: Ordinare E-gvidantoj kredas, ke nur konstrui retejon kaj utiligi la ilojn de teknologio de informado kaj komunikado (TIKO) sufiĉas por revigligi sian asocion. Kion diri pri tio?

PB: TIKO estas ilo kaj same kiel aliaj iloj, ĝi estas bonega servanto, sed malbona mastro. Estas ja inde kaj eĉ bezonate ĝin uzi nuntempe por diversaj aferoj, sed malbonas, se la teknologio anstataŭas la homajn rilatojn. La mondo ŝanĝiĝis ankaŭ pro teknologioj, sed same ni mem povas direkti tiujn ŝanĝojn, ke ni profitu de ili. Paradokse ni nun havas grandegajn eblojn pro TIKOj, sed apenaŭ emon, tempon kaj energion ĉe la homoj por uzi ilin.

Ni mem ja uzas TIKOn ĉiutage, por diversaj projektoj, sed tamen ne forgesas, ke fizika kontakto estas neanstataŭigebla afero. Ankaŭ tial ekestis SES, kiel fizika renkontiĝo de E-lernantoj (ĉefe tiuj, kiuj lernis ĉe lernu.net). Nia movado bezonus ŝajne lerni taŭge kombini la TIKO-rimedojn kun la cetera, ĉeesta agado. Tiu kombino povas/devas kompreneble havi malsaman aspekton, rilate al unuopaj kazoj, landoj. Sed ĝi estas nepre bezonata, por garantii disvolvon kaj evoluigon de nia movado. Mi esperas, ke ankaŭ nia agado ene de E@I kontribuas al tio.

10 FV: Xavier Dewidehem, la prezidanto de la LKK de la UK en Lillo, diris, ke ilia “fundamenta volo estas malfermi la UK-on al la ĝenerala publiko, por ke Esperanto brilu ankaŭ en la ekstera mondo!”. Kiel prezidanto de la slovaka LKK, bonvolu diri kiu estas via fundamenta volo por la 101-a UK en Nitra?

PB: Mia “fundamenta volo” pri la 101-a UK estas, ke ni organizu neforgeseblan kongreson, ke ni aldone vaste videbligu Esperanton en nia lando (kaj en aliaj) kaj ke ni per la kongreso kontribuu al la disvastigo de la interna ideo de Esperanto, kiu efektive daŭre mankas en la tuta homaro.

Kaj jes ja, same kiel la franca teamo sub la gvido de Xavier, ankaŭ ni volas novigi la kongreson, tamen konservante ĝian spiriton kaj atentante al la tradicioj. Mi do nome de la tuta LKK varme invitas ĉiujn esperantistojn por partopreni la 101-an kongreson–ni komencu kune, pli moderne kaj novige la duan jarcenton de la kongresoj!

Azio: Strategia Forumo

Pri kapabligo kaj strategio en Azio

El la redakcio

De la 17-a ĝis la 21-a de aprilo, la Prezidanto de UEA, Mark Fettes, faris oficvojaĝon en Ĉinio. En Ŝanhajo li partoprenis en la malfermo de Esperanto-centro en la Ŝanhaja Pedagogia Universitato, kaj la postan tagon kunsidis kun anoj de Ŝanhaja Esperanto-Asocio en kunveno kiu estis ankaŭ partoprenebla rete tra la tuta Ĉinio. En la proksima urbo Hangzhou UEA estis reprezentata de li ĉe la Konkurso de Mallongaj Filmoj pri Teo kaj Amo, organizita de Ĉina Radio Internacia, kaj kune kun LEE Jungkee, UEA-estrarano, gvidis unutagan Strategian Forumon pri Orientazia Movado. En la Ŝanhaja universitato kaj ankaŭ en la Zhejiang-a Universitato pri Agrikulturo kaj Forstado Fettes faris prelegojn, kun interpretado de lokaj esperantistoj.

La aranĝojn en Ŝanhajo prizorgis la veterana esperantisto WANG Minhao. La kreon de la nova Ŝanhaja Esperanto-Centro motivis interalie lia volo trovi novan lokon por la asocia kolekto de du mil libroj, inkluzive de kelkaj malnovaj kaj raraj; la libraro ekde nun estos prizorgata de la universitato. Samtempe, la universitato konsentis malfermi E-kurson kaj montris intereson pri la trejnado de kelkaj el siaj instruistoj pri la lingvo. Kun la respondeculoj la prezidanto de UEA diskutis la kapabligajn bezonojn de la movado, inkluzive de pli avangardaj instrumetodoj por aziaj lernantoj. La saman emfazon pri kapabligo li esprimis en la movada kunveno la postan tagon, instigante ĉinajn aktivulojn aktivi por pli alta lingvokapablo, pli alta organizkapablo kaj pli vasta kompreno pri la rilatoj inter Esperanto kaj aliaj movadoj por pli justa kaj paca mondo.

En Hangzhou Mark Fettes alvenis meze de plurtaga programo organizita por premiitoj de la filmkonkurso. Sub la gastigado de la Hangzhou-a Asocio de Te-Kulturaj Entreprenoj, okazis sinsekvo de fascinaj kulturaj spertoj en bela Esperanta etoso. La ĉeforganizanto, ZHANG Ping (Ĝoja), laboris kun tuta teamo de helpantoj, inkluzive de siaj kolegoj el la Radio kaj el la oficejo de El Popola Ĉinio, volontuloj el foraj urboj kiel Pekino kaj Siano, kaj lokaj studentoj. Pluraj eventoj estis malfermitaj al la neesperantista publiko, inkluzive de la premidona ceremonio kadre de granda te-ekspozicio, kaj koncerto en la agrikultura universitato. Ambaŭokaze, specialan impreson faris la litova familia muzikgrupo Sepa/Asorti, kies viglaj ritmoj kaj variaj melodioj ravis la aŭskultantojn.

La Strategia Forumo kunvokita de LEE Jungkee montriĝis tre trafa okazo por reciproka konatiĝo inter la korea, japana, mongola kaj ĉina movadoj. Ĉeestis gvidantoj de ĉiuj koncernaj asocioj, kvankam Ĉina Esperanto-Ligo reprezentiĝis nur nerekte per komisiito. Komisiono pri Azia E-Movado (KAEM) reprezentiĝis per siaj vicprezidanto kaj sekretario, kiuj unuafoje povis ĉeeste kunsidi. Partoprenis ankaŭ ĉinaj estraranoj de ILEI (instruistoj) kaj IKEF (komercistoj), kiuj alportis valorajn sciojn kaj perspektivojn sur siaj respektivaj kampoj. (Vidu la plenan liston enkadre.) Tiu nova modelo de regiona konsultado eventuale montras pripensindan vojon por aliaj mondopartoj. Sub prezido de Mark Fettes la forumanoj diskutis la nunan evoluon de la azia movado, prezentis malferme la fortojn kaj malfortojn de siaj respektivaj landaj movadoj, kaj elstarigis plurajn ideojn por la sekvonta versio de la Strategia Laborplano de UEA.

Inter la klaraj prioritatoj en orienta Azio troviĝas intensigo de kontaktoj kaj informfluo inter E-grupoj kaj unuopuloj tra la tuta regiono; kapabligo de instruistoj kaj aliaj aktivuloj; kaj disvolvado de kulturaj interŝanĝoj kaj kunlaboro sur diversaj kampoj. La forumanoj ankaŭ konsentis pri tio, ke la junularo bezonas siajn proprajn aranĝojn kaj aktivaĵojn. Kvankam iom post iom okazas progresoj pri tiuj punktoj, ekzistas multaj ankoraŭ ne elprovitaj ebloj. Strategia investado en tiuj prioritatoj flanke de UEA kaj TEJO kune kun la landaj asocioj de Orienta Azio povus porti la movadon al nova kvalita salto en la venontaj kelkaj jaroj. Al tio certe kontribuos la 102-a Universala Kongreso en Seulo (2017), kiun la UEA-estraro elektis super la forte konkurenca kanada urbo Montrealo nur kelkajn tagojn post la eventoj en Hangzhou.

[FORIGITA!: bildo]

Nun estas epoko de reta agado. Ĉinaj, japanaj, koreaj kaj aliaj aziaj esperantistoj tutlibere komunikiĝas per interreto, sed ne nur el tio konsistas la agado por Esperanto en Azio. KAEM plenumas sian funkcion ankaŭ per starigo de personaj kaj grupaj kontaktoj. Ĉio fluas facilvente en la azia parto de Esperantujo.

KAEM — Komisiono pri Azia E-Movado

Partoprenantoj en la Strategia Forumo pri Orientazia Movado

Mark FETTES
Prezidanto de UEA

LEE Jungkee
Estrarano de UEA pri la Azia kaj Afrika movadoj

HUANG Yinbao
(Trezoro) Konsiliano de UEA

INUMARU Fumio
Vicprezidanto de KAEM

Chimedtseren ENKHEE
Sekretario de KAEM

NAN Yu Li
Komisiito de Ĉina E-Ligo

SUZUKI Keiichiro
Prezidanto de Japana E-Instituto

LEE Young-koo
Prezidanto de Korea E-Asocio

WANG Tianyi
(Ĉielismo) Prezidanto de IKEF

GONG Xiaofeng
(Arko) Vicprezidanto de ILEI

JOUNG Hyeon-ju
(Natura) Internacia estrarano de KEA

WANG Minhao
Prezidanto de Ŝanhaja E-Asocio

UK: Seulo 2017

Ĉiuj karavane al Seulo en 2017

Korea Esperanto-Asocio (KEA) reokazigos en Seulo UK-n en la jaro 2017, post dudek tri jaroj de sia unua UK, okazinta en 1994.

La Seula UK povos esti bona ŝanco revigligi la E-movadon en Azio, kie krom en kelkaj landoj ĉie troviĝas esperantistoj.

Tial KEA planas partoprenigi ĉiujn landajn reprezentantojn el tiuj landoj, en kiuj ankoraŭ ne ekzistas landa organizaĵo aŭ organizita E-movado. Tiucele, KEA klopodos kontaktiĝi kun tiuj landanoj kiuj sufiĉe frue donos kaj motivon kaj informon por faciligi ilian aliĝon al la Seula UK.

Krom Azio, kompreneble KEA atendas grandnombran aliĝadon de esperantistoj el la aliaj kontinentoj kaj bonvenigas ĉiujn karavanojn.

Karavanoj al Seulo

Jam du transsiberiaj karavanoj estas iniciatitaj fare de rusaj esperantistoj, kio plifaciligos malmultkostan vojaĝon de Eŭropo al Koreio. La kongresanoj ĝuos plimodernigitan kongreson kun tradicio de 5000-jara historio de Koreio.

LEE Jungkee

Karavano al Seulo per “La Vojaĝo”

“La Vojaĝo” anoncas novan projekton: Karavanon al Seulo por partoprenontoj de la UK en 2017. Laŭ anticipa plano ĝi itineros laŭ la fama Trasiberia fervojo (9298 km / 4,607 mejla), la plej longa fervoja itinero en la mondo. Pliajn informojn ĉe http://vojaĝo.info/karavano-al-seulo/

Prelegoj de Mark Fettes en Ŝanhajo kaj Hangzhou

Kiel kultivi lingvoamantojn: la eduka valoro de Esperanto

Esperanto havas parolantojn kaj uzantojn en preskaŭ ĉiuj landoj de la mondo, sed oni ĝenerale lernas ĝin ekster la oficiala lerneja sistemo — ĉu en neformalaj klasoj, ĉu per retaj kursoj. La kaŭzo de tiu situacio troviĝas en la politika marĝeneco de Esperanto, kiu ne estas oficiala lingvo de iu ajn lando aŭ interŝtata organizo.

Tamen ekzistas fortaj argumentoj por la eduka valoro de Esperanto, kiujn apogas ankaŭ diversaj esploroj kaj faktoj. Tiuj argumentoj inkluzivas:

  • la propedeŭtikan, t.e. ke lernado de Esperanto estas bona preparo por la lernado de aliaj lingvoj;
  • la lingvokonsciigan, t.e. ke lernado de Esperanto stimulas pli bonan komprenon pri la funkciado de lingvoj ĝenerale, inkluzive de la denaska lingvo;
  • la multlingvisman, t.e. ke lernado de Esperanto disvolvas konscion pri la multlingveco de la mondo kaj la ekzisto de lingvaj diskriminacio kaj maljusteco;
  • la kulturklerigan, t.e. ke Esperanto malfermas vojon al esplorado de multaj kulturoj kiuj kutime ne ricevas atenton en la amaskomunikiloj kaj tradukaj literaturoj.

La plej efika eduka rolo de Esperanto ne estas kiel unu plia fremda lingvo, sed kiel fundamento por la lingva kaj kultura klerigado de mondcivitanoj, por kiuj la lingva diverseco estas riĉaĵo kaj la lernado de pliaj lingvoj estas ĝuo kaj privilegio.

Indiĝenaj popoloj kaj la mastrumado de naturaj rimedoj ĉe la Kanada Pacifika marbordo

Arbarindustrio, fiŝkaptado, minado — tiuj estis la ĉefaj industrioj de Brita Kolumbio, la plej okcidenta provinco de Kanado, ekde ĝia setlado fare de eŭropanoj. Pro la malfacileco atingi tiun lokon el Eŭropo, la industriigo komenciĝis malfrue, nur ekde la 1850-aj jaroj. En tiu tempo oni komencis ankaŭ sisteme marĝenigi la indiĝenajn popolojn de tiu regiono, rezervante malgrandajn terenojn por ili kaj evitante subskribi traktatojn, kiel ja okazis en la plej granda parto de Kanado. Ĝis la sepdekaj jaroj, tiu aliro liberigis vastajn regionojn por senbrida ekspluatado fare de privataj kompanioj. De tiam, disvolviĝas jura kaj politika procezoj, kiuj agnoskas pli kaj pli fortajn rajtojn de la indiĝenaj komunumoj. Tiuj nun ludas ŝlosilan rolon en la mastrumado de naturaj rimedoj de ĉiuj specoj, kondukante al malrapidaj sed profundaj ŝanĝoj en la publika opinio kaj politika engaĝiĝo pri tiuj temoj.

Kalejdoskopo

Konkurso: Oratora Konkurso en Lillo

Dum la 100-a UK en Lillo denove okazos Oratora Konkurso por la junularo. La precizaj dato kaj loko estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Rajtos partopreni gejunuloj ĝis-30-jaraj, kiuj aliĝis al la UK. Partopreno estas senpaga, sed la kandidatoj devos skribe anonci sin minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo Barbara Pietrzak, p...@wa.onet.pl

La junaj oratoroj povos elekti unu el jenaj temoj:

  • Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj
  • Esperantismo kaj aliaj sociaj movadoj: ĉu eblaj aliancanoj?
  • Ĉu hodiaŭ Zamenhof kreus Esperanton?

La du lastaj temoj estas proponitaj en kunlaboro kun la Kultura komisiono de TEJO.

Oni devos paroli pri la elektita temo libere, sen antaŭ¬preparita teksto, sed oni tamen rajtos uzi memorigajn notojn. La maksimuma daŭro de la parolado estos dek minutoj. La paroladojn oni taksos el vidpunktoj enhava, lingva, stila kaj laŭ la ĝenerala sinteno de la kandidato kiel oratoro. Kompleta regularo ĉe: http://uea.org/dokumentoj/regularo﹍oratora﹍ konkurso.html

Instruado: Ekfuroro ĉe Duolingo

Du tagojn post la lanĉo de E-kurso ĉe la populara lingvolerna retejo Duolingo, jam preskaŭ dek mil homoj komencis lerni Esperanton.

Legu pli ĉe http://edukado.net/novajhoj?id=54

El la redakcio
TEJO | Eksteraj Rilatoj: Festu kaj fieru

TEJO/Veronika Poór estis elektita al organo de la Konsilio de Eŭropo. Kial tio estas fierinda kaj festinda, kio estas la Konsila Konsilio, kian veran povon ĝi havas?

La Konsilio de Eŭropo estas unika en la mondo, ĉar ĝia organo pri junularo estas kungvidata de junuloj, kiuj praktike kaj influe partoprenas. Por tion certigi, tridek junuloj estas elektitaj por dum du jaroj konsili pri la plej diversaj temoj, de geopolitiko al la decidoj pri la subvencipetoj por junularaj projektoj. Dudek el tiuj tridek junuloj estas elektitaj de la Forumo Junulara-Eŭropa.

Al tiu konsilio elektiĝis Veronika Poór kiel reprezentanto de TEJO. Do, ne temas pri E-parolanto hazarde elektita, sed la voĉdonantoj konscie elektis reprezentanton de E-organizo.

Tio estas tre grava atingo de la Komisiono de TEJO pri Eksteraj Rilatoj, kiu ene de kvin jaroj post sia renaskiĝo sukcesis atingi tiom politike influan, altan rangon.

“Mi partoprenis junularpolitikan eventon post mia elektiĝo kaj mi tuj rimarkis la ŝanĝon de sinteno. Nun, kiam homoj scias ke mi estas en la Konsila Konsilio pri Junularo de la Konsilio de Eŭropo, neniu plu pridubas la valoron de Esperanto aŭ TEJO — eĉ se ili neniam antaŭe aŭdis pri ili. Homoj scias, ke se mi membras en tiu konsilio, TEJO estas utila, influa, grava organizo, sekve ankaŭ Esperanto estas io serioza”, klarigas Veronika Poór.

La sukceso ne povintus naskiĝi sen la longjara diligenta kaj lerta laboro de la tuta komisiono, kiun restarigis Michael Boris Mandirola, plugvidis Francesco Maurelli kaj nun gvidas Veronika Poór.

TEJO-Komisiono pri Eksteraj Rilatoj. Por kunlabori kaj subteni skribu al k...@tejo.org
Konkurso: Kunkanti kun TEJO

Post la pasintjara unua sukcesa realigo,TEJO lanĉis la 2-an Muzikan Konkurson de la revuo Kontakto kun la celo plenigi la truon, kiun lasis la forlaso de la branĉo “Muziko” el la Belartaj Konkursoj de UEA, kiu apogas la iniciaton. Ĉi-jare la konkurso estas dividita en tri kategoriojn: Kanto de la Jaro, Nova Talento kaj Premio de la publiko.

La regularo estis aktualigita por ĉi tiu 2-a konkurso: la premio “Albumo de la jaro” estis anstataŭigita per “Nova Talento”, kiu premios la plej bonan kantaĵon de artisto neniam antaŭe lanĉinta albumon kaj neniam antaŭe premiita en tiu ĉi konkurso. En 2014 partoprenis dek ses konkursaĵoj el konataj artistoj kaj novaj talentoj. La premiojn ricevis La Perdita Generacio kaj Barok’. Pliajn detalojn kiel partopreni vi trovos en la regularo (http://kontakto.tejo.org/p/regularo-de.html). Bonvolu disvastigi la informon!

UEA: La nova fazo de la revuo Esperanto

Kiel jam anoncite, la kontrakto kun la redaktoro de la revuo Esperanto, Fabrício Valle, estis renovigita por plia jaro.

Nu, certe ĉiuj eksperimentoj necesaj por krei novan revuon jam estis faritaj kaj la redaktoro jam sufiĉe funde lernis kiel UEA funkcias interne kaj kion volas kaj la estraro kaj la legantaro de la oficiala organo de UEA. Estas do momento por komenci novan fazon de la revuo kaj pli kaj pli plibonigi ĝian enhavon laŭ la gusto, bezonoj kaj aspiroj de la E-komunumo ĉirkaŭ UEA.

Tamen, la redaktoro ne povas sola fari ĉion! En la unua fazo mankis al li granda kadro de regulaj kunlaborantoj:

1) kunlaborantoj por verki artikolojn, artikoletojn kaj notojn pri la diversaj aspektoj de nia movado;

2) pensuloj por verki instigajn artikolojn por la rubriko Malferme, kies direktivoj troviĝas ĉe http://pt.slideshare.net/revuo﹍esperanto/malferme. La movado ja bezonas kunlaborantojn kapablaj prezenti novajn alirojn, novaj ideojn kaj altnivelajn kritikajn artikolojn;

3) kunlaborantoj por sisteme, funde, komplete kaj objektive taksi ĉiun novan numeron de la revuo Esperanto. La estraro jam aprobis proponon por kreo de konsilio, kiu asistos la redaktoron en lia laboro. Espereble post Lillo tiu konsilio jam estos aktiva.

4) aktivuloj pretaj verki raportajn artikolojn pri la plej gravaj eventoj kaj okazaĵoj de nia movado;

5) bonaj fotistoj por liveri al la revuo altnivelajn fotojn por ilustri la artikolojn.

En Lillo la redaktoro estos je la dispono de ĉiuj, kiuj volas paroli pri la revuo. Se vi pretas kunlabori, nepre serĉu lin dum la tuta UK. Granda novaĵo rilate kunlaboradon estas survoje: la redaktoro decidis sisteme uzi la ilojn disponeblajn ĉe Google, por pli bona fluo de la informoj inter li kaj la kunlaborantoj. Ekzemple, ĉe http://bit.ly/1HXkt0q estis kreita dosierujo por konservi la tutan materialon de la redakcio. Ene de tiu dosierujo estos kreitaj dosierujoj alireblaj de specifaj organizaĵoj kaj kunlaborantoj, kiuj pretos regule kontribui per kreado de valora enhavo. Tiuj dosierujoj funkcios kiel “tablo en la redakcio de la revuo Esperanto” kaj ĝiaj okupantoj povos rekte kaj facile “trovi” la redaktoron, ekzemple per guglo-babilejo.

Aliflanke, multe da novaĵoj estas survoje kaj estas necese, ke la esperantistoj ligiĝu al la revuo per la iloj de Google, se oni volas akompani akurate ĝian evoluon:

  • Ĉe Google+: http://bit.ly/1FVfNWO (se vi estas aktiva ĉe Google+, konektiĝu kun ni);
  • Legantaro de la revuo Esperanto: http://bit.ly/19F2jia (La plej intimaj legantoj de la revuo. La ĝusta loko por diskuti aferojn rilate enhavon, kovrilojn ktp);
  • Paĝo de revuo ĉe Google: http://bit.ly/1GdwMWl (pri la historio de la revuo, novaj numeroj ktp);
  • Paĝo de la redakcio ĉe Google: http://bit.ly/1ACMHvf (interna agado de la redakcio);
  • Kanalo de la redakcio de revuo ĉe YouTube: http://bit.ly/1g3Gslh (venas novaĵoj. Sekvu la kanalon);
  • Komunumo ĉe Facebook: http://on.fb.me/1JbzyMi (jam multaj estas tie);
  • Ĉe Twitter: http://bit.ly/1cCVpbB (sekvu la revuon!).

La redaktoro kalkulas pri la kunlaboro de tiuj, kiuj pretas pozitive kontribui, kaj dankas pro la kritikoj, ĉar per ili eblas ĝustigi la manieron labori.

El la redakcio
Statistikoj: Jam 2353 aliĝis al la 100-a UK

Ĝis la 20-a de majo, 2353 homoj el 79 landoj aliĝis al la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en Lillo (25 julio — 1 aŭgusto 2015). Du monatojn antaŭ sia komenco la ĉi-jara UK estas jam la 19-a plej granda inter ĉiuj 100 UK-oj kaj ĝi certe grimpos ankoraŭ pli supren en la historia statistiko.

Plej multe da aliĝintoj (617) liveras la kongreslando Francio. Kun po pli ol 100 kongresanoj reprezentiĝas en la provizora statistiko Germanio (179), Japanio (154) kaj Brazilo (107), kaj preskaŭ ankaŭ Pollando (97). Po pli ol 50 aliĝintoj registriĝis el Belgio (85), Ĉinio (75), Italio kaj Nederlando (po 71), Britio (55) kaj Korea Respubliko (52).

Subvencio: Biblioteka Apogo Bachrich en 2015

UEA disdonos por la dua fojo subvenciojn el la Biblioteka Apogo Maria kaj Johano Bachrich por helpi pliriĉigi kolektojn de Esperanto-bibliotekoj. La komenca kapitalo (USD 20 000) de tiu speciala fondaĵo estis donacita de la gefiloj de ges-roj Bachrich pasintjare.

La eminenta venezuela esperantisto Johano Bachrich (1921-2005) estis Honora Membro de UEA kaj longtempa motoro de Venezuela Esperanto-Asocio. Ankaŭ lia edzino Maria (1936-2011) estis esperantisto. Biblioteka Apogo Bachrich povas subteni Esperanto-bibliotekojn, kiuj ne estas financataj de ŝtata, urba aŭ alia ne-movada instanco. La subvencioj estas uzeblaj por akiri librojn aŭ aliajn varojn, kiuj estas aĉeteblaj ĉe la Libroservo de UEA.

Por peti subvencion, oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj aŭ aliaj varoj, ordigitaj laŭ prefero. La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 30-a de aŭgusto 2015 papere (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ rete al d...@co.uea.org.

Regione: Ameriko

Kiam la defioj parolas aŭ kiel fartas la Amerika Komisiono de UEA?

Maritza Gutiérrez González

En 1994, okaze de la 79-UK en Seulo estis kreita la Amerika Komisiono de UEA (AK) kun la ĉefa celo plivastigi la kunlaboron inter la landaj movadoj de la regiono kaj ankaŭ direkti la atenton al konservado kaj interesiĝo pri Esperanto flanke de grupoj kaj izoluloj en landoj sen organizita strukturo aŭ kun malforta movado — tiel tekstas la fonda dokumento.

La Komisiono, kiel instanco de UEA, ankaŭ helpas efektivigi ĝiajn celojn en regiono, kiu estas granda lingva mozaiko, historie enhavriĉa kaj geografie vasta.

Samkiel la ceteraj komisionoj de UEA, AK laboras malgraŭ pluraj baroj; nuntempe ĝi klopodas restariĝi de post kelkjara malfacila periodo, kiu multe limigis ĝian agadon, pro manko de homaj rimedoj kaj grava influo de financaj obstakloj.

En la 99-a UK en Bonaero okazis la tradicia kunsido pri Ameriko, kiam oni ellaboris la nunan laborplanon de la komisiono, kiu renoviĝis de antaŭ kelkaj monatoj. Gravaj nunaj taskoj estas la aktualigo de la retpaĝo ameriko.org per novaj informoj kaj eventuale pli alloga informa strukturo; helpo en la flegado de retejoj de malfortaj asocioj por ke ili fariĝu pli viglaj kaj interesaj; organizo de instru- kaj informvojaĝoj al landoj kun malforta movado, speciale kaj preferinde al karibaj insuloj; disvastigo de informoj pri retaj kursoj en universitatoj kaj klerigejoj; kreo de informiloj kaj afiŝoj por diversaj landoj; organizado de staĝoj, kursoj, AMO-Seminarioj; organizado de tutamerika kongreso (TAKE) kaj/aŭ lokaj renkontiĝoj kaj eventoj; kontakti la landajn asociojn por ekscii pri ilia agado kaj kiel UEA kaj AK povas helpi ilin agadi pli efike; eltrovo de kontaktpersonoj kaj kunlaborantoj en landoj, kie la movado malfortas.

Tiuj ĉi plej gravaj farendaĵoj de la komisiono sendube starigas defion al nia laboro. Indas mencii ke en Bonaero oni proponis okazigi la 9-an Tutamerikan Kongreson en Kolombio, en la jaro 2016, kio estis akceptita de la kolombia reprezentanto Humberto Mayorquín; la raporto pri la evoluo de tiu propono ankoraŭ ne estas definitiva. Aliflanke, AMO-seminario de UEA okazis pasintjare en Kanado kaj denove ĉi-jare realiĝos en Havano, kadre de la 6-a kongreso de KEA la venontan novembron.

Unu el la kunordigantoj de la komisiono, la nikaragvano Uriel Gurdián, aktive laboras en la nikaragva movado kaj prizorgas la komisionan agadon ĉe Facebook kaj ankaŭ kontaktas la amerikajn landajn asociojn.

Sendube, gravas la financa flanko por efektivigi grandan parton de niaj celoj: dum la lastaj jaroj pro ne multa agado falis la kontribuoj al la Fondaĵo Ameriko, kiuj estas esencaj en niaj planoj kaj tial ni invitas vin subteni la agadon de la komisiono per monkontribuoj al nia UEA-fondaĵo.

Reprezenti UEA en la 55-a Internacia Kongreso de Amerikanistoj okazonta la venontan julion en Salvadoro estas unu el la taskoj, kiuj sendube lokos nian UEA-komisionon en prestiĝan eventon en Ameriko.

Resume, ni povas diri ke multo farendas por ke Ameriko verve ludu sian rolon en la internacia prilingva komunumo kaj en la E-komunumo. Niaj celoj kaj agado alstrebas tion. Ĉiuj kontribuoj bonvenas, financaj kaj homrimedaj! Vizitu nian retejon (www.ameriko.org) por konatiĝi kun la amerika movado.

Maritza Gutiérrez González estas Kunordiganto de la Amerika Komisiono
Amerika movado: kion fari por ĝia daŭra disvolvo

En antaŭaj artikoloj mi iom parolis pri la stato de la Amerika E-Movado ĉefe rilate al junulara agado. Ĉi-momente mi volas atentigi ĉiujn pri la grava bezono rilate kunlaboremon, kiun nia E-komunumo en Ameriko bezonas kiel eble plej rapide, ne pro malaperigo de niaj landaj Tejo-sekcioj, tute ne, eĉ male. Mi instigas ĉiujn al tia grava tasko ĉar indas diskonigi ne nur nian movadon, sed ankaŭ niajn historion, kulturon, identecon.

Ekde mia eta insulo, Kubo, kaj kun svarmo da ĉiutaga informfluo, mi ĉiam kredas kaj esperas, ke homoj almenaŭ supraĵe konscias pri la reala situacio rilate vivmanierojn en Ameriko ĝenerale kaj iom pli specife en Latinameriko. Pluraj el tiaj homoj parolas pri malriĉeco en nia regiono, pri elmigrado al riĉaj kaj evoluintaj landoj, sed ne parolas pri la kialoj.

Kiel amerikanino mi ne konsentas, ke nia feliĉo dependas de nur la kontentigo de niaj materialaj bezonoj, laŭdire la ĉefa kaŭzo por elmigrado de malriĉaj al riĉaj landoj. Kompreneble, la homoj havas diversajn pensmanierojn kaj alirojn kaj rajtas agi laŭ sia bontrovo. Tra la historio de Latinameriko, ĝi tre suferis akaparadon dum la konkerado de la tiutempaj potencoj, kiuj avidis la riĉaĵojn de la “novaj teroj”. Same okazis rilate aliajn kontinentojn kaj tio estas unu el la faktoroj de tio, ke (eta) parto de la mondo estas tiom riĉa kaj la cetera parto (pli granda parto) tiom malriĉa.

Kompreneble, la esenca aspekto ne estas “trovi kulpulojn” sed pensi pri la fakto, ke nova tempo alvenas por Ameriko, kaj Esperanto devus kapti la okazon. Ne temas pri nur vojaĝado de amerikaj esperantistoj al Eŭropo aŭ al iuj aliaj landoj for de la kontinento, sed allogi fremdajn esperantistojn al Ameriko! Kiamaniere? Certe ne estas facila tasko, sed teame ĉiu povas aldoni sian peceton kaj trovi manierojn, strategiojn, vojojn.

Unu el la plej gravaj ŝtupoj kiujn ni klopodas nuntempe supreniri, estas la revigligo de la Amerika Komisiono kaj de UEA kaj de TEJO, renovigo de la retejo Ameriko.org kaj realigo de pliaj eventoj en nia regiono. Kiucele? Por prezenti realan bildon pri nia kontinento kaj por instigi al komuna dialogo surbaze de pli bona interkompreniĝo, sed por tio bezonatas “koni” tion, pri kio ni parolas kaj ĉefe pri kiuj, tio estas, pri amerikanoj.

Viadezire ankaŭ vi povas esti ero de tiu familio, kiu daŭre kreskas, diskonigante plej profundajn temojn pri nia identeco kun la celo komprenigi homojn pri la Esperantaj valoroj por pli plena disvolvo de la kontinento kaj de ĝia lingva mozaiko.

Ariadna García Gutiérrez

Lillo: Intervjuo

Kvin demandoj al Xavier Dewidehem

Aleks Kadar

Xavier Dewidehem, la prezidanto de la LKK de la 100-a Universala Kongreso de Esperanto, parolas pri kelkaj gravaj trajtoj de nia jubilea kongreso.

Ĉu vi ne taksas vin tro juna por organizi tiom gravan Esperanto-aranĝon? Kio estas viaj spertoj pri organizado de E-eventoj?

Organizi tiel ampleksan kongreson estas afero ne de unu homo, sed nepre de plena skipo! Mi estas nur unu el la tridek membroj de la Loka Kongresa Komitato. Nu, min honorigas la prezido de tiu komitato, bone strukturita kaj tre iniciatema. Rilate mian antaŭan sperton, mi estis unu el la ĉefaj organizantoj de la internacia amikeca renkontiĝo “Boulogne2005”, kiu okazis en Bulonjo-ĉe-Maro en marto 2005 por memorfesti la centjariĝon de la unua Universala Kongreso.

La UK 2015 estos la centa UK, tio estas historia evento! Kiujn okazojn ni havos kadre de la programo por memorfesti tion?

La Lilla UK kompreneble multe kunligiĝos kun la unua UK. Ĉiutage la kongresanoj povos ekskursi al Bulonjo-ĉe-Maro: tie ili vizitos la placon Zamenhof, kien Doktoro Esperanto alvenis trajne kaj kie staras lia busto; la urban teatron, kiu servis kiel kongresejo en 1905, kaj kiu plu ekzistas; la malnovan urbon kun ĝiaj fortikaĵoj, la mirindan maran centron Nausicaá kaj la banurbon Wimereux, kie Zamenhof kaj Michaux spektis ĉevalkonkuron. Merkredon la Bulonja urbestraro honoros la kongresanaron kaj la memoron pri la unua UK.

Granda tradicio povas signifi rigidan modelon. Ĉu ni povas atendi, ke nia centa UK estos markita de grandaj novaĵoj, rilate siajn strukturon kaj enhavon?

Nia kongreso honoros la pasintecon, sed ĝi celos kontribui al la modernigo de tiu tradicio. Rilate komunikadon, plurajn programerojn ni filmos kaj enretigos. La kongresan inaŭguron la tutmonda esperantistaro eble povos rete spekti vivtempe, se niaj nunaj streboj sukcesos! Alia ekzemplo kuŝas en la arta programo. La tradicia Internacia Arta Vespero (IAV) ĉi-jare rezultos el dumkongresa spektakla konkurso, en kiu ĵurio elektos la plej bonajn kandidatojn: jen bona kadro por plialtigi la kvaliton de IAV! Fine, kerne de la kongresejo troviĝos la tute nova Malkovriga Arta Scenejo, kie ĉiutage artistoj kaj kongresanoj povos esprimi siajn talentojn (muzikan, kantan, alispecan)!

Multaj esperantistoj kritikas tion, ke la UK restas preskaŭ kaŝita evento. Dum unu semajno la esperantistoj kunvenas inter esperantistoj kaj restas nevideblaj al la ekstera mondo. Kion vi planas por ŝanĝi tion, por “malfermi nian kongreson al la mondo”?

Tion mi anoncis en la Bonaera solena fermo: nia fundamenta volo estas malfermi la UK-on al la ĝenerala publiko, por ke Esperanto brilu ankaŭ en la ekstera mondo! Tio konkretiĝos per programeroj malfermitaj al la Lilla publiko: koncertoj sur la publika, somera plaĝo de Lillo; kantadoj kaj kantigoj sur urbocentra placo; ekspozicioj pri Esperanto kaj pri la esperantista agado dum la unua mondmilito; fulmkursoj pri Esperanto en la kongresejo kun rapida vizito de la kongreso... Krome en Bulonjo-ĉe-Maro okazos eksteraj ceremonioj kaj marŝado kun la urbestraro, kaj cele al la francoj kantprelego pri daŭripova evoluo kaj Esperanto. Por la ekstera publiko ne mankos okazoj por frandi la internacian etoson de Esperantujo!

Kio resume estas laŭ vi la ĉefaj atutoj de la UK en Lillo?

Mi nombras kvar ĉefajn atutojn de “la Centa”. Unue, la alloga Francio: la lando estas fame konata tra la mondo pro siaj pejzaĝoj, kulturo, gastronomio, vivarto... Due, la ĉarma Lillo: la nordfrancia ĉefurbo belas arkitekture, interesas historie kaj kulture kaj agrablas per sia varma, amikeca etoso fama en la lando. Trie, la esperantiste historia Bulonjo-ĉe-Maro: la okazo estas unika paŝi laŭ la paŝoj de Zamenhof kaj de la pioniroj kaj festi tion kune kaj kun la lokaj aŭtoritatuloj. Fine, abunda programo por kongresanoj kaj lillanoj: la kongreso estos tre riĉa asocie, kulture, spektakle kaj turisme kaj multfoje celos la eksterulojn por diskonigi nian lingvon kaj elmontri ĝian efikecon en tutmonda interkompreniĝo. Do al ĉiuj esperantistoj mi volas diri: venu, kongresu, ĝuu, kaj ni kune festu dum tiu unika kaj memorinda evento!

UEA-agado: Estrara Raporto 2014

Konkretaj paŝoj al renovigo

Resume, 2014 estis jaro de modesta sed konstatebla renovigo sur la kvar agadkampoj de la Strategia Laborplano.

Pri Konsciigo ekaktivis la laborrondo KRIO, intensiĝis reprezentado en internaciaj forumoj, disvolviĝis trejnado reta kaj ĉeesta.

Ĉe Kapabligo estis riĉrikolta jaro: epokfara konferenco de ILEI en Urugvajo; la universitato en Poznano inaŭguris sian plej sukcesan studsesion de post la lanĉo en 1998; la AMO-programo por aktivula trejnado impete realiĝis kun ok seminarioj en 2014.

Sur la kampo Komunumo menciindas bonkvalitaj amerikaj UK en Bonaero kaj IJK en Fortalezo, kulturprotektado en KAEST, kaj lanĉo de la Jaro Montevideo 60.

Pri Kunordigo la Komitato enkondukis retan voĉdonadon, la Estraro tranĉis siajn kostojn je 40%, viglis regiona agado, disiris 53 EKO-komunikoj.

Por tiuj, kiuj deziras pli ampleksan raporton pri la jaro, reta versio troviĝas ĉe http://uea.org/teko/komitato kaj papera versio peteblas de la Centra Oficejo.

Agadkampo 1: Konsciigo

Informado: Aktivis ĉefe S. Keller, B. Barker, E. Cid, R. Corsetti kaj P. Oliver, uzante la retejon www.linguistic-rights.org kaj la vikion http://ttt.uea.org/vikio/index.php/Informado. La estrarano Schäffer adaptis hispanlingvan informilon el Meksiko por la UK en Bonaero (ĉiu kongresano ricevis dek ekzemplerojn) kaj zorgis pri ĝia produktado en pliaj lingvoj. E. Cid organizis gazetaran kampanjon lige kun la Universala Kongreso, pretigante modelajn tekstojn kaj konsilojn por utiligo en la hejmlokoj de la kongresanoj. Preskaŭ ĉiuj AMO-seminarioj inkluzivis trejnadon pri informado, kaj pluraj numeroj de la revuo Esperanto traktis la strategion kaj metodojn sur tiu kampo.

Eksteraj rilatoj: Ekaktivis la nova Komisiono pri Rilatoj kun Internaciaj Organizaĵoj (KRIO), kiu inkluzivas aron da komisiitoj en la urboj kie UN ĉefe sidas (Novjorko, Ĝenevo, Vieno) kaj ĉe Unesko en Parizo. Inter diversaj reprezentaj paŝoj, en julio la estrarano Keller partoprenis en Ĝenevo la 7-an sesion de la Ekspertaj Mekanismoj pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj (EMRIP), farante intervenojn pri la graveco de lingvaj demandoj. Tradukitaj kaj dissenditaj estis mesaĝoj (Tago de la Gepatra Lingvo, 21 feb., kies E-versio aperis la unuan fojon en la retejo de Unesko (http://goo.gl/U2Xq0Q); Tago de Homaj Rajtoj, 10 dec.) de Irina Bokova, la Unesko-direktoro, kaj de BAN Ki-moon, la ĝenerala sekretario de UN (Monda Humaneca Tago, 19 aŭg.; Tago de UN, 24 okt.). La direktorino de la Unesko-oficejo pri scienco en Latina Ameriko, Lidia Brito, persone ĉeestis kaj varme subtenis la ILEI-konferencon en Montevideo. En DR Kongo disvolviĝis pozitivaj kontaktoj kun Unesko-funkciuloj; delegacio de DKEA partoprenis viziton de s-ino Bokova en decembro, transdonante al ŝi mesaĝon de UEA.

Okaze de la 60a datreveno de la Unesko-rezolucio de 1954 UEA dissendis en decembro deklaron verkitan de la prezidanto Fettes: “Esperanto kaj Unesko: 60 jaroj de komunaj streboj.”

Centro de Esploro kaj Dokumentado: La revuo LPLP aperis en tri numeroj, unuafoje sub la redaktado de T. Reagan. Aperis plia volumo en la serio Studies in World Language Problems pri la lingvopolitiko en nordiaj universitatoj. D. Blanke redaktis kvar numerojn de Informilo por Interlingvistoj. La CED-fonduso, helpe de ESF (Esperantic Studies Foundation) disponigis ĉ. € 6 300 al esplorprojektoj. La CED-direktoro H. Tonkin organizis altkvalitan simpozion pri Lingvo kaj Egaleco (29 apr.) apud la UN-sidejo en Novjorko, kun enkonduka prelego de la UEA-prezidanto, Mark Fettes. Tri CED-estraranoj kaj Fettes partoprenis tritagan fakan konferencon pri lingvo-politiko kaj -planado en la kanada urbo Kalgario (4-6 sep.).

Bibliotekoj: La oficisto R. Schmeits plu dediĉis tempon al la Biblioteko Hodler, kun la volontula helpo de R. Moerbeek kaj W. Baris. Daŭris diskutoj en la retlisto b...@googlegroups.com pri diversaj projektoj, i.a. de komuna katalogo de E-libroj.

Agadkampo 2: Kapabligo

ILEI: Kronjuvelo por ILEI estis ĝia 47-a Konferenco (19-25 jul.), precipe ĝia inaŭguro en la Leĝdona Palaco de Urugvajo, kun alparoloj de la urbestrino de Montevideo, s-ino Ana Olivera, kaj s-ino Lidia Brito, la direktoro de la regiona scienca oficejo de Unesko. Sampalace okazis antaŭ 60 jaroj la 8-a Konferenco de Unesko kiu aprobis la rezolucion favore al Esperanto. Dum la Konferenco ILEI akceptis — rekorde — kvar novajn landajn sekciojn: en Bulgario, DR Kongo, Hispanio kaj Irano. Tra 2014 aperadis Internacia Pedagogia Revuo (IPR), modela revuo de faka asocio, jam la dudekan jaron sub redaktado de J. Nemeth (HU). La revuo Juna Amiko reakuratiĝis sub la redaktado de S. Marček (SK). ILEI eldonis en 2014 serion da 8-paĝaj dulingvaj informiloj (en Esperanto kune kun la franca, hispana, angla aŭ germana).

Kursoj: La oficiala registrejo de kursoj ĉe edukado.net registris jarfine 51 movadajn kursojn en 12 landoj, 15 lernejajn kursojn en 10 landoj, kun 95 kursgvidantoj. Daŭras provoj plivastigi la kontribuadon. Kursoj en julio kaj aŭgusto allogis lernantojn: Somera E-Studado (SES) en Martin (SK 248), plia SES apud Moskvo (RU 87), NASK ĉe la Universitato de Viktorio (CA 63), Somera E-Kurso en Orivesi (FI), la 3a Internacia Lingva Tendaro apud Nyíregyháza (HU), la 3a Internacia E-Lernejo en Bartošovice (CZ), k.a. En 2014 venis al fino dujara projekto kadre de la EU-programo Komenio, kiu kunligis klasojn en Italio, Hungario kaj Germanio.

Instruista trejnado: En Esperanto (majo, p. 99) aperis resumo de la 477-paĝa raporto de Unesko “Instruado kaj lernado; atingi kvaliton por ĉiu”, kiu analizis la edukkampajn (mal)atingojn de la Jarmilaj Evoluigaj Celoj kaj elstarigis la gravecon de efika trejnado de instruistoj tra la mondo. Pri trejnado de E-instruistoj, studis 42 personoj el 30 landoj en la Reta Instruista Trejnado ĉe Edukado.net (RITE), kaj grupo en la tria studjaro de la Interlingvistikaj Studoj en Poznano. Krome sub aŭspicio de ILEI okazis dusemajna intensa kurso pri lingvolernado kaj didaktika trejnado (Herzberg). Pliaj instruistaj kursoj okazis en Hago (NL) kaj en la studcentro Kvinpetalo (FR).

Universitatoj: F. Gobbo deĵoris kiel profesoro de la speciala katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo (finance subtenas UEA kaj Esperanto Nederland). Tra du monatoj videblis Ekspozicio de la Esperanto-Libro en la biblioteko de la Fakultato pri Humanistiko en Amsterdamo (organizis W. Jansen kaj F. Gobbo kunlabore kun la CO). Gobbo aŭtoris artikolserion pri interlingvistiko en la revuo Esperanto.

En la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en Poznano (PL), danke al pli koncentrita subteno de UEA kaj ESF, la nova grupo kiu ekis en septembro 2014 estis rekorde granda, multnacia kaj laŭ la spertoj, diligenta. Alvenis 26 aliĝintoj el 14 landoj: 7 el Brazilo, po 3 el Hispanio kaj Pollando, po 2 el Slovakio kaj Svedio, po 1 el RU, HR, IR, CZ, HU, NL, BE, FR. Novaspekta retejo informas pri la Studoj, kiuj restas sub la gvido de I. Koutny.

Klerigaj retejoj: Edukado.net ĝuis aldonon de materialoj pri Interkultura Edukado, enpanteonigon de dudek du pliaj meritaj edukistoj kaj novembre la centmilan ensalutinton de post la relanĉo antaŭ tri jaroj. La ret-ludo RISKO eniris la duan jaron, kun kresko de lud-vizitoj ĝis 1664. La redaktoro de Edukado.net, K. Kováts, okazigis vivajn sesiojn en Antverpeno (BE), Poznano (PL), Stella Plage kaj Kvinpetalo (FR). La kursa retejo lernu.net havis 185 000 registritajn uzantojn fine de 2014. Daŭris laboroj por pretigi novan ĉefkurson kaj aliajn ŝanĝojn. La retejo ricevas ĉ. 190 000 vizitojn monate.

Menciindas du novaj klerigaj retejoj nur parte esperantistaj. Monda.eu estas oklingva retejo de la projekto “Global E-learning” (Tutmonda retlernado); subtenita de EU, la projekto realiĝis kunlabore inter du E-partneroj (E@I kaj Studio Gaus), slovaka kaj aŭstra organizaĵoj. Alia EU-projekto, www.lingvo.info, skize sed alloge prezentas la oficialajn lingvojn de EU kaj aldone liveras en “manĝebla” formo bazajn informojn pri lingvistiko. La retejo funkcias en 18 lingvoj, inkluzive de Esperanto.

KER-ekzamenoj: En 2014 okazis sesioj en 31 landoj kun 259 kandidatoj: 12 landoj kaj 90 homoj en Ameriko, 15 kaj 126 en Eŭropo, 1 kaj 1 en Afriko, 3 kaj 42 en Azio. 38% el la kandidatoj provis la nivelon C1, kun 37% por B2 kaj 25% por B1. Elstaraj landoj estis FR (51), BR (32), KR (19), RU (17) kaj MX (14). Ĝis la fino de 2014 okazis post la lanĉo en 2008, 45 sesioj en 30 landoj kun 1637 ekzamenokazoj. La partoprenantoj venis el 61 landoj kaj estis disdonitaj 1509 atestiloj. En Bonaero ekzameniĝis 28 kandidatoj el 18 landoj.

Ekzamenoj UEA/ILEI: Okazis sesio en Kotonuo, Benino, dum la Kvina Afrika Kongreso de Esperanto.

Edukaj Rilatoj: La ILEI-prezidanto M. Grosjean ĉeestis dutagan aranĝon de la Asocio de Lingvo-Testantoj en Eŭropo (ALTE) kaj kun aliaj teamanoj partoprenis aranĝojn de Unesko, la Unio de Internaciaj Asocioj (UIA) kaj la Afrika Unio.

Terminologia Trejnado: Du stipendiuloj de UEA (A. Čižikaitė (LT), kaj A. García Gutiérrez (CU)) povis studi terminologion en somera lernejo en Vieno.

Aktivula trejnado (AMO): La nova programo de UEA por Aktivula Maturigo (AMO) disvolviĝis sub la gvido de la estrarano MacGill, kun entuziasma kunlaboro de aktivuloj en multaj landoj. Gvidaj dokumentoj inkluzivas D-AMO 01 (celaro), D-AMO 02 (ecoj de seminarioj) kaj D-AMO 10 (gvidilo). Resume, “La AMO-programo allasas ajnan temon en kiu trejnado povas akceli uzadon, konatecon kaj eblecojn de la lingvo, altigi ĝian prestiĝon kaj allogi adeptojn al ĝi.” En tiu kadro okazis seminarioj en Hungario (mar.), Kanado (jul.), Brazilo (jul.), Ĉinio (aŭg.), Italio (aŭg.), Slovakio (nov.), Benino (dec.) kaj Germanio (dec.). Entute partoprenis pli ol 230 aktivuloj, inkluzive de multaj junaj, kaj kvardeko da gvidantoj. Financado de UEA liveris po € 500 al seso da seminarioj tra 2014 por mildigi kostojn de gvidantoj aŭ oferti stipendiojn. Finance kontribuis ankaŭ aliaj organizaĵoj, inkluzive de landaj asocioj, la esplorfonduso ESF, Scio Sen Bariloj (SSB) kaj unuopaj esperantistoj. Por adekvate pluevoluigi la AMO-programon, necesos kolekti pliajn rimedojn kaj homfortojn, i.a. por la reta arkivado kaj disponigo de materialoj.

Agadkampo 3: Komunumo

Revuoj: Aperis 11 numeroj de Esperanto kun 262 paĝoj (redaktis F. Valle). Ŝanĝiĝis la grafika aspekto, enkondukiĝis novaj rubrikoj, aliaj forfalis. Salutindas la strebo de la redaktoro aperigi nur originalan materialon, evitante represojn de cirkulintaj artikoloj. Aperis 6 numeroj de Kontakto kun 96 paĝoj (redaktis R. Pavinski), traktante aktualajn temojn de la politika kaj socia vivo, i.a. bitmonon, militon, diskriminacion kaj manĝkutimojn.

Libroservo: Vendoj sumis je € 70 941, t.e. 8,6% malpli ol en 2013. La kongresaj vendoj en Bonaero estis relative bonaj (€ 15 453 en UK kun 706 aliĝintoj), sed ŝrumpis la nombro de novaj titoloj — nur iom pli ol 100 aperis tra la jaro. La plej furora nova verko estis Homoj de Putin de K. Kniivilä (eld. Mondial), premiita en sia finnlingva versio kiel la plej bona nefikcia verko en Finnlando. Pri la Libroservo okupiĝis I. Oneț.

Eldona Fako: Mankis novaj libroj de UEA. Akceptita por la Serio Oriento-Okcidento estis poemaro de la pola nobelpremiito Wislava Szymborska, redaktita de T. Chmielik, kiu tamen ne aperis antaŭ la jarfino.

Delegita Reto: Jarlibro 2014 aperis frue en julio, kun 1502 delegitoj en 101 landoj: 53 ĉefdelegitoj, 843 lokaj, 92 vic-, 24 junularaj kaj 1151 fakaj delegitoj (kun okcento da fakoj). Redaktis F. Veuthey.

Kongresoj: La 99-a Universala Kongreso okazis en Bonaero, Argentino (26 jul. ĝis 2 aŭg.) kun 706 personoj el 57 landoj. La programo estis multflanka kaj altkvalita. Nova kaj populara ero estis futbalmatĉo de E-teamo kontraŭ loka armendevena teamo. Laŭ iniciato de la Estraro, la tagoj de la semajno estis renomitaj laŭ la ĉefaj laborplanaj agadkampoj; okazis UEA-seminarioj kaj Komitataj Forumoj sur tiuj kampoj. La kongresa ĉeftemo estis: “Ĉu la nepoj nin benos? Streboj al daŭripova estonteco.” Resumante la diskutojn, la kongresa rezolucio alvokis esperantistojn “fari ĉion eblan por plenumi nian apartan rolon kiel movado por justa, konscia multlingvismo, kaj viciĝi inter la diversaj sociaj movadoj por interkultura kaj kontraŭdiskriminacia edukado, homaj rajtoj, naturprotektado, popola klerigado, rimedoŝparaj vivstiloj kaj aliaj.”

La 70-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) de TEJO okazis en la semajno antaŭ la UK en Fortalezo, Brazilo. Partoprenis 152 homoj. La temo estis “Esperanto kaj teknologio: iloj por senbara interhoma konekto tra la mondo.” Nova elemento estis AMO-seminario kun la gvidantoj V. Poór, O. Shilyaeva, R. Zerbetto kaj J. Evandro.

Faka kaj scienca agado: En Bonaero, anstataŭ Faka Forumo, kadre de UEA-seminario okazis laborgrupo pri la utiligo de Interreto por faka agado, kiun gvidis la estrarano Vergara kun helpo de J. Mueller kaj F. Maurelli. La Jarlibro informas pri 62 fakaj asocioj, kun ses aliĝintaj al UEA. La pli fortaj (ILEI, IFEF, UMEA, IKUE, KELI) okazigis konferencojn, kiujn la Estraro sekvis kaj salutis, kun ĉeesta partopreno en kelkaj okazoj (Pietrzak ĉe IFEF, Fettes kaj MacGill ĉe ILEI).

Sciencaj konferencoj kaj eldonaĵoj: Internacia Scienca Asocio Esperanta (ISAE) anoncis la malfermon de priserĉebla reta arkivo de Scienca Revuo, ĉe scienca-revuo.info. Du mil artikoloj el la periodo 1949-2014 estas legeblaj, skanitaj kunlabore inter ISAE kaj Interkultura Centro Herzberg. Sub la rektoreco de d-ro J. Montanari, en Bonaero okazis la 67-a sesio de IKU, kun ok prelegoj; aperis la kutima kajero de la referaĵoj. Tri prelegoj pliampleksiĝis al AIS-kursoj. Novembre okazis Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST) en la slovaka urbeto Modra-Harmónia, kun la ĉeftemo “Arkivoj kaj bibliotekoj — kiel protekti kaj konservi nian heredaĵon.” Samtempe eblis partopreni la UEA-seminarion AMO 6, pri la rilata temo “Ciferecigo de la Esperanto-kulturo.”

Belartaj Konkursoj: En 2014 partoprenis 28 aŭtoroj per 51 verkoj. La unua premio estis atribuita sole en la branĉo prozo (S. Moinhos). Ĉiuj 10 premiitaj verkoj aperis libroforme en la volumo Belarta Rikolto 2014 (Mondial). Okazis ankaŭ la unua Muzika Konkurso de la revuo Kontakto, organizita kun la kultura komisiono de TEJO kun financa apogo de UEA kaj teknika subteno de Vinilkosmo. La premion “Kanto de la Jaro” gajnis La Perdita Generacio per la kanto “Ĉu vi kontentas?”

Premioj kaj honoroj: Diplomon pro Elstara Agado ricevis Esperanto-Asocio de San-Paŭlo (BR) pro modela funkciado; Rubén Diaconu (AR) pro kluba agado kaj la bulteno de AEL; Ellen Eddy (US) pro longtempa prizorgado de Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK); Gotoo Hitosi (JP) pro la verko Biografia leksikono de la japana Esperanto-movado; Wim Jansen (NL) pro la 12-jara gvidado de la E-katedro en la Universitato de Amsterdamo; Christer Kiselman (SE) pro scienca kaj interlingvistika agado kaj eldonado; kaj SO Gilsu (KR) pro i.a. prelegvojaĝoj en Azio.

Diplomon pri Elstara Arta Agado ricevis S. Johansson (SE) pro verkista kaj eldona agado; D. Ŝevĉenko (RU) pro eldona agado; B. Wennergren (DE) pro kontribuoj al la Esperanta rokmuziko; kaj E. de Zilah (FR) pro verkista agado kaj eldonado de la revuo La Gazeto.

Fondaĵo Grabowski sian premion asignis al Marjorie Boulton pro ŝia tuta vivoverko. Esperanto-Kulturpremio de FAME-fondaĵo kaj la urbo Aalen estis atribuita al du lokanoj, U. Maier kaj K.H. Schaeffer, pro iliaj engaĝiĝoj por la librokulturo de Esperanto kaj planlingvoj.

Kulturaj eventoj: Riĉaj programoj disvolviĝis tra la jaro, ekz. Pekina E-Filmfestivalo marte; FESTO 2014 en Pont-de-Barret (FR) aŭguste; la 12-a Renkontiĝo de verkistoj kaj tradukistoj en Hrašćina (HR); Festo en Mazara del Vallo (IT); ARKONES ĉiuseptembre en Poznano (PL) kaj Internacia E-Filmfestivalo en Herzberg (DE) oktobre. En la Reta Kinejo de UEA (“UEAviva” ĉe YouTube, www.uea.org/aktuale/kinejo) aldoniĝis 14 videoj de prelegoj kaj aliaj eroj el UK-oj kaj Malfermaj Tagoj (redaktis F. Veuthey).

Kulturaj projektoj: Sub aŭspicio de UEA, la E-redakcio de Ĉina Radio Internacia lanĉis konkurson de mallongaj filmoj pri la temo “Teo kaj Amo”. Kolektiĝis pli ol 40 filmetoj el 20 landoj; premiado okazis en aprilo 2015. Aprile okazis la unua trihora elsendo de “Esperanto TV” (esperantotv.net), kunlabora projekto inter la aŭstraliaj Language Festival Association (Asocio de Lingvaj Festivaloj) kaj amaskomunika kompanio iStreamStudios. Prizorgata de M. Gutiérrez Adúriz, naskiĝis kanalo en YouTube, nomata “Historiejo.” Ĝi prezentas filmetojn de famaj movadanoj, i.a. T. Sekelj, C. Piron kaj I. Szerdahelyi.

En Bonaero estis lanĉita la Jaro Montevideo 60 per seminario kaj forumo, kiujn sekvis cirkulero al la landaj kaj fakaj asocioj kaj artikolo en la oktobra revuo (zorgis la estraranoj Fettes kaj Pietrzak). Kvankam en ligo kun la Unesko-agado, la jaro M60 celas ĉefe konsciigi esperantistojn pri la movadaj atingoj en la lastaj sesdek jaroj sur la kampoj de edukado, scienco kaj kulturo. Ĝis la jarfino jam diversaj asocioj kaj aktivuloj anoncis sian kunlaboron. En novembro, la lingvo Esperanto estis aldonita al la pola listo de nemateria kulturheredaĵo kiel “portanto de la E-kulturo”, malfermante la eblon perspektive proponi enlistigon de Esperanto sur la simila listo de Unesko.

Fondaĵoj: Stariĝis la Biblioteka Apogo Bachrich per donaco de la gefiloj de Johano kaj Maria Bachrich; ĝi disdonos subvenciojn al Esperanto-bibliotekoj al kiuj mankas aliaj financaj fontoj. Subvencioj iris al E-biblioteko en Ŝimonoseki, Bonaera Esperanto-Asocio, Interkultura Centro Herzberg, Unuiĝo Togolanda por Esperanto, Reinhard Haupenthal, Triesta Esperanto-Asocio kaj Kulturdomo de Esperanto Grésillon.

Agadkampo 4: Kunordigo

Estraro: 2014 estis la unua plena deĵorjaro de la nova Estraro (membroj kaj taskdividoj legeblas revue, reteje kaj en la Jarlibro). Tra la jaro okazis skajpaj kunsidoj, kutime je dusemajna ritmo, kun ĉeestaj kunsidoj en Roterdamo (28-30 mar., 21 horoj) kaj Bonaero. Per diversaj fortostreĉoj la Estraro sukcesis funde ŝpari rilate vojaĝojn kaj aliajn kostojn, kiuj sumis je 40% malpli ol la buĝeto; mirinde se konsideri la intensan aperadon de estraranoj en eventoj kaj kunsidoj en almenaŭ dudeko da landoj. Tra la jaro disiris 53 estraraj komunikoj pretigitaj de S. MacGill, el kiuj 28 kunhavis ilustritajn PDF-versiojn. Kulmino estis la 13 raportoj senditaj ene de 14 tagoj de Montevideo kaj Bonaero.

Komitato: La supera organo de la Asocio kunsidis kvorume dum 10 horoj en Bonaero; krome okazis simile longa strategia diskutado en kvar Komitataj Forumoj kaj unu Strategia Forumo. Plej signifoplena estis la akcepto de regularo por reta voĉdonado, proponita de la Estraro kaj modifita de dumkongresa komisiono, post plurjara diskutado tiutema.

Konsilio: Okazis pluraj retaj kunsidoj de tiu nova laborgrupo, kiun oni starigis en 2013 por helpi la Estraron en la realigo de la Strategia Laborplano. En Bonaero krome okazis unuhora kunsido de la ĉeestaj konsilianoj kaj estraranoj, kiu traktis komunikadon, labordividon kaj raportadon.

Membraro: Fine de 2014 UEA havis entute 5027 individuajn membrojn, t.e. 124 pli multe ol en 2013. Plej multe liveris Germanio (462), Brazilo (454), Francio (429), Japanio (326), Usono (269) kaj Nederlando (206). Okazis signifaj kreskoj en Ĉinio, Koreio kaj Meksiko.

Afriko: La 5-a Afrika Esperanto-Kongreso finiĝis en la 4-a de januaro 2014, kun 32 partoprenantoj el 11 landoj. La kongresa rezolucio alvokis i.a. por okazigo de Afrika Kongreso ĉiun trian jaron, kaj por reprezentado de ĉiuj regionoj de Afriko (oriento, okcidento, centro, sudo) en la Afrika Komisiono. Ĝi ankaŭ esprimis la volon de afrikanoj gastigi Seminarion por Aktivula Maturigo kaj la pli grandajn internaciajn kongresojn, ekz. de ILEI kaj TEJO; ekokazis esploroj pri tio dum la jaro. Aperis du numeroj de la bulteno Esperanto en Afriko.

Ameriko: Landnivele, plej vigle agadas Brazilo, Kolombio, Kubo, Gvatemalo kaj Nikaragvo. En Bonaero okazis vigla kunveno de amerikaj aktivuloj, kie oni decidis okazigi denove Tut-Amerikan Kongreson en 2016, eventuale en Kolombio. Postkongrese reorganiziĝis la Amerika Komisiono kaj kreiĝis pli vasta laborgrupo por helpi ĝian agadon.

Azio: Komisiono pri la Azia Esperanto-Movado de UEA (KAEM) eldonis kvarfoje rete kaj fizike la bultenon Esperanto en Azio, kaj finance subtenis diversajn iniciatojn kaj aktivulojn en la azia regiono. Okazis februare en Lahore, Pakistano, la 2-a Sud-Azia Seminario (SAS).La 33-a Komuna Seminario inter ĉina, japana, korea kaj vjetnama junularoj okazis decembre en Ho-Chi-Minh-urbo, Vjetnamio. AMO-4 okazis aŭguste en Xi’an, Ĉinio. La unua Irana Esperanto-Kongreso realiĝis marte en Tehrano kun partopreno de la estrarano Lee kaj la unua Srilanka Kongreso maje en Kotugoda.

T. Loskutova instruis en Pnompeno, Kamboĝo, aŭguste kaj H. Goes dum du monatoj flegis la movadon en Orienta Timoro. La Projekto C de KAEM membrigis 57 meritajn azianojn en UEA.

Eŭropo: Eŭropa Komisiono enketis inter la eŭropaj Landaj Asocioj pri la stato de iliaj ret-paĝoj, retaj kursoj, paperaj lernolibroj kaj informiloj; la sola kontentiga kampo estas la retpaĝoj. Stariĝis E-Asocio en Kipro. Premion Cigno pro plej bona informa laboro ricevis Ĉeĥa E-Asocio. En julio okazis en Rijeka (HR) la 10-a kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU), kun 146 reprezentantoj de 21 landoj. En la Centreŭropa Ekonomia Forumo de Krynica, kie esperantistoj jam la 9-an fojon havis standon, realiĝis podia diskuto pri “Multlingvismo en Eŭropo: ebloj por ĝia konservado” laŭ iniciato de eŭropaj E-aktivuloj.

Mezoriento kaj Norda Afriko (MONA): La 7a Mezorienta Kunveno okazis en aprilo en Tbiliso, Kartvelio, kun kvindeko da partoprenantoj.

Centra Oficejo: En la CO laboris O. Buller (Ĝenerala Direktoro), P. Zapelli (administrado), C. Magalhães kaj T. Kaźmierski (UK), K. Marciniak (sekretariado), I. Oneţ (Libroservo), R. Schmeits (kontado, biblioteko), S. Starčević (kontado), kaj L. Silva Miranda (purigado). Eksteroficeje laboris pluraj aliaj. Volontuloj de TEJO estis R. Huurman, M. Abjiou kaj P. Fischer Kotowski. La Malfermaj Tagoj de la CO okazis en majo kaj novembro.

Retejoj, retlistoj, komunikoj: Post kelkjara preparlaboro de la volontulo A. Grigorjevski, ekfunkciis novaspekta versio de la paĝaro uea.org (28 nov.). La nombro de ŝatantoj de la paĝo de UEA en la socia retejo Facebook superis 5000 decembre (kun 762 ŝatantoj Brazilo restis sur la unua loko).

Financo: Malgraŭ la klopodoj de la Estraro kaj la Oficejo ŝpari ĉe Kostoj kaj pligrandigi la membronombron, la jaro denove finiĝis per deficito de pli ol € 30 000. Kulpis unuavice la tre malalta interezo en Eŭropo, kiu draste reduktis la rentan kontribuon al la Spezokonto. Rolis ankaŭ faloj en librovendoj, kaj daŭra transiro de membroj al la pli malmultekostaj kategorioj MG kaj MJ.

[FORIGITA!: bildo]

Defioj restas, sed la jaro 2014 alportis novan energion sur diversaj kampoj. La Jaro Montevideo 60, kun la jubilea UK en Lillo, portas tiun energion antaŭen. Pliajn konkretajn antaŭenpaŝojn heroldas la dua jaro de AMO, kun la arda subteno de movadanoj tutmonde.

Esperanto: Instruado

El pionira rondo al matura lingva komunumo

El la redakcio, Vikipedio *
* Ni ĉerpis el diversaj fontoj la ĉi-suprajn informojn, preskaŭ ĉio el Vikipedio (http://bit.ly/1PThJpk) sed iomete ankaŭ el Edukado.net (http://www.edukado.net).

Ĝenevo en 1922. Prago en 1927. En tiuj urboj kaj datoj okazis respektive la 1-a kaj la 2-a tutmondaj kolokvoj pri la instruado de Esperanto. Estas preskaŭ nekredeble, ke ni devis atendi preskaŭ tutan jarcenton por la 3-a, kiu okazis en la urboj Neuchâtel kaj La Chaux-de-Fonds, de la 13-a ĝis la 16-a de majo 2015. Aliflanke, ni ne povas ne reliefigi publike la firman agadon de ILEI, sub la prezido de Mireille Grosjean, por la okazigo de la 3-a Tutmonda Kolokvo pri la Instruado de Esperanto.

Bazaj informoj

La programeroj okazis en “Aula de Jeunes-Rives” de la Universitato de Neuchâtel kaj en la Centro de Dokumentado kaj Esploro pri la Lingvo Internacia (CDELI) en la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds.

Aliĝis dek du prelegantoj el dek landoj kaj kvindek kvin personoj. La interpretadon de Esperanto al la franca kaj inverse faris tri profesiaj interpretistoj. Venis loĝantoj de la urbo kaj studentoj de la universitato kie okazis parto de la programeroj; videblis ekspozicioj kaj funkciis libroservo.

La honora komitato konsistis el tridek du gravaj personecoj de la publika vivo de Svislando kaj de universitataj reprezentantoj de la E-movado. La liston komencas Monika Maire-Hefti, edukdirektorino de la registaro de la Kantono Neuchâtel, kiu invitis al konferenco, kaj la direktoro de la konferenco de la svisaj edukministroj Christoph Eymann, registara konsiliano de la Kantono Bazelo Urba.

La malferma ceremonio

En la malferma ceremonio la 13-an de majo 2015 en Aula des Jeunes-Rives de la Universitato de Neuchâtel alparolis nome de la gastiga kantono la registara konsiliano Jean-Nat Karakash; nome de la urbo La Chaux-de-Fonds parolis la eksiĝinta prezidantino kaj membro de la komunuma konsilio de la urbo, Nathalie Schallenberger; nome de la urbo Neuchâtel parolis Dimitri Paratte, prezidanto de la Svisa Parlamento.

La matena sesio en la 14-a de majo

La unua konferenca tago disvolviĝis en “Aula des Jeunes-Rives” en la neŭŝatela universitato. La matenon malfermis Duncan Charters per la salutmesaĝo de Mark Fettes, prezidanto de Universala Esperanto-Asocio, kiu substrekis la gravecon de la laboro de tiu ĉi konferenco. La prelegaron komencis Ilona Koutny de la Universitato Adam Mickiewicz de Poznań, Pollando. Ŝi prezentis la situacion de la E-instruado je universitata nivelo. Sekvis Katalin Kováts pri la nuntempaj gravaj atingoj surkampe de instruado de Esperanto. Grava konstato de ŝia prelego estas, ke multloke mankas informo pri la farita laboro, pro kio simple mankas kompletaj statistikoj pri la kursoj kaj instruadoj de Esperanto tra la mondo.

Post kukopaŭzo Zlatko Tišljar prezentis la esploradon pri la vorttrezoro de la baza uzo de Esperanto en parola formo, uzata en la Zagreba metodo (kiu aperis en 36 lingvoj). Li montris sur tabelo la evoluon de la lingvo-akirado. En baza nivelo Esperanto laŭ la esploroj akireblas preskaŭ dekoble pli rapide ol aliaj lingvoj. Ju pli altan nivelon oni tamen alstrebas, des malpli fariĝas la diferenco inter niveloj de Esperanto kaj de aliaj fremdlingvoj en funkcio de la tempo. Sekvis prezentado de Stano Marček pri sia lernolibro Esperanto per rekta metodo, kiu ĝis nun aperis en tridek ses lingvoj.

Posttagmeza sesio en la 14-a

Malfermis la posttagmezan sesion Zsófia Kóródy el la E-urbo Herzberg am Harz pri la klasokontaktoj kadre de la ĝemelaj urboj Herzberg am Harz en Germanio kaj Góra en Pollando. Kóródy skizis, kiel post la iniciato de la ĝemelurba kunlaboro komence ne estis Esperanto-parolantoj en Góra. Unua aktiveco estis do ŝiaflanke instruado de Esperanto al instruistoj surloke. Intertempe tia interŝanĝo inter la du ĝemelurboj fariĝis tradicia evento okaze de Somera Arbara Lernejo (SALO). Sekvis prezento de Lingvolanċilo, esploro pri la hipotezo, ke Esperanto havas pozitivan efikon al la metalingvaj konoj de infanoj kaj sekve propedeŭtikan valoron, preparita de Angela Tellier. Ĉar Tellier ne povis alveni, ŝian prelegon laŭtlegis Mirejo Grosjean. En la projekto partoprenis infanoj el Britio, Germanio kaj Hungario. Sub kontrolo de universitataj fakuloj estis ekzamenitaj la rezultoj de kvar variabloj, nome sinteno, metalingva konscio, interkultura konscio kaj konoj de fremdaj lingvoj lernataj. Povis esti konstatite, ke la projekto Lingvolanċilo sukcesis. Komparogrupoj kun infanoj, kiuj ne partoprenis la projekton, montris, ke la partoprenantoj de la projektoj havas pli altan metalingvan konscion kaj pli bonajn konojn de fremdaj lingvoj. Eĉ se tiuj rezultoj devas esti kun prudento interpretitaj, la rezultoj estas kuraĝigaj. Post la kafopaŭzo sekvis Monika Molnár kun prelego pri Esperanto kaj Freinet-pedagogio kaj sia laboro en la privata lernejo Granda Ursino en La Chaux-de-Fonds. Post la prelego infanoj de la lernejo Granda Ursino prezentis teatraĵon, kiun ili mem kreis. Mireille Grosjean, fermas la unuan labortagon de la Tria Tutmonda Kolokvo pri instruado de Esperanto per kontribuo pri la propedeŭtika, lernhelpa valoro de Esperanto — Esperanto kiel lingvolanĉilo. Grosjean emfazis: “La lernado de Esperanto kiel unua fremdlingvo kreas ĉe infanoj sperton de sukceso, dum lernado de malfacila lingvo kiel unua fremdlingvo kreas ĉe infanoj precipe malpli lertaj ofte frustriĝon kaj sperton de malsukceso kun la rezulto, ke ili perceptas lingvolernadon kiel komplikan kaj malagrablan. Se oni instruas blovinstrumenton al infano oni ne komencas per trumpeto sed per bekfluto. Esperanto estas kvazaŭ la bekfluto de la lingvoj.”

La matena sesio en la 15-a

La matenan sesion komencis Jean-Thierry von Büren per danka kanto al Mireille Grosjean kaj transdonante al ŝi naskiĝtagan florbukedon. Poste tradukisto de Eŭropa Revizora Kortumo, István Ertl, prezentas diversajn aspektojn de la lingva politiko en Eŭropa Unio, montrante la kreskantajn malfacilaĵojn pro la kresko de la Unio kaj la aldono de novaj oficialaj lingvoj, la superrego de la angla kaj prezentante pensojn, kiujn rolojn Esperanto povus ludi en la komunumo. Kiel dua matena preleganto sekvis Márta Kovács, kiu prezentis la atingojn, perdojn kaj perspektivojn de Esperanto en Hungario, kie Esperanto ekde la 1980-aj jaroj havas sian lokon en la lernejoj. Post la paŭzo sekvis Dietrich Michael Weidmann, kiu prezentis la lingvoinstruadan situacion de Svislando, montrante la nunan malefikecon de la lingvoinstruado malgraŭ enorma penado kaj proponante la rolon, kiun Esperanto povus havi kiel lingvolanĉilo. Fermis la matenon Katalin Kováts per sia prelego kun la titolo “Ekzamenoj laŭ la Komuna eŭropa referenckadro de Konsilio de Eŭropo”. Ŝi skizis la historion de la oficialigo de la KER-ekzameno kadre de la eŭropa diplomsistemo.

La posttagmeza sesio en la 15-a

La posttagmezan sesion ekster la programo malfermis Christophe Chazarein per mallonga prezentado de la grava lingvolerna retejo www.lernu.net, per kiu jaron post jaro miloj da homoj esperantistiĝas. La oficialan parton de la posttagmeza sesio malfermis Duncan Charters el Usono per prelego pri la temo “Kiom Esperanto kontribuas al la konkretigo de la Jarmilaj Celoj de UN kaj Unesko”. Charters skizis, ke Esperanto povus ludi rolon en ĉiuj ok celoj:

  1. Elradikigi eksterordinaran malriĉecon kaj malsaton;
  2. Atingi universalan elementan edukadon;
  3. Antaŭenigi seksan egalecon kaj doni povon al virinoj;
  4. Redukti la nombron de infanaj mortoj;
  5. Plibonigi patrinan sanon;
  6. Kontraŭbatali HIV/aidoson, malarion kaj aliajn malsanojn;
  7. Certigi median daŭripovon;
  8. Starigi tutmondan partnerecon por evoluado.

Post enkonduka prelego estis faritaj etaj diskutgrupoj, el kiuj fine venis diversaj sugestoj. Menciiĝis inter aliaj proponoj la ideo, ke en rifuĝejoj al rifuĝintoj diversnaciaj unue estu instruata Esperanto por ebligi komunikadon kaj ankaŭ fronte al la fakto, ke oni ne jam konas la cellandon de la rifuĝintoj.

Sekvis Monique Arnaud, observantino de ILEI ĉe UNESKO, kiu prezentis la libreton Rakonto pri tarofolioj, verkitan de afrikanoj dum la ILEI-Konferenco en Porto Novo, Benino, 2008. La projekto estas bona ekzemplo de kunlabora evoluo helpe de Esperanto en Afriko.

La lastan kolokvan sesion en la urbo Neuchâtel fermis Mireille Grosjean, prezidantino de ILEI kaj kunprezidantino de Svisa E-Societo (SES), kiu finis per prelego sub la titolo “Afriko — Virinoj”, dum kiu ŝi prezentis sian laboron kadre de Scio Sen Bariloj. Inter la celoj de Mireille Grosjean kiel prezidantino, krom la organizado de la Tria Tutmonda Kolokvo pri instruado de Esperanto, estas la restarigo de konsultaj rilatoj de ILEI kun UNESKO. Bazo por atingo de tiu celo estas, ke ILEI aktivu por la celoj de UNESKO.

La konkluda sesio en la 16-a

La konkluda tago okazis en la ejoj de CDELI en la urba biblioteko de La Chaux-de-Fonds. La partoprenantaro dividiĝis en tri laborgrupojn. Dum unu grupo sub la gvidado de Claude Gacond vizitadis la arkivejojn kaj ceterajn ejojn de CDELI kaj la bibliotekon, la dua grupo diskutis pri la FLAM-analizo de ILEI kaj la tria grupo pri la estonteco de Esperanto kaj de ĝia instruado. Post la kafopaŭzo kaj la tagmanĝo la grupoj rotaciis, tiel, ke ĉiu ĉeestanto havis la okazon partopreni la tri temojn en malgranda grupo. Post la posttagmeza kafopaŭzo sekvis la konkluda kunveno en la plena grupo ornamita de alpokorna prezentaĵo de Jean-Claude Heger el Les Brenets.

La kolokvo konkludiĝis per la konstato, ke la reagoj de la invititaj ŝtatoj estis kompare al la unuaj du konferencoj magraj, kvazaŭ la oficiala interesiĝo pri la lingvoproblemo — kun escepto de Slovakio, kies reprezentanto aktive partoprenis en la evento — jam forvaporiĝis. Aliflanke evidentiĝis ke, kiel la altnivelaj kontribuoj montris, la E-movado evoluis el pionira rondo al matura lingva komunumo kaj precipe sur la kampo de la instruado en la kadro de la KER-ekzamenoj okazis profesiiĝo. Estas evidente ke la E-movado devas koncentriĝi pri siaj fortoj, tio estas precipe pri la kontribuado al daŭripova evoluo, al atentigo pri lingva diskriminacio kaj al lukto por libera aliro al scio kaj edukado por ĉiuj homoj. Grandaj ŝancoj por la Esperanto-movado ekzistas precipe en Afriko.

Konklude

Laŭ informo de Mireille Grosjean “okazis profundaj analizoj de la nuna situacio de Esperanto kaj de ĝia instruado kaj detala precizigo de la bezonataj paŝoj farindaj kaj farendaj. La evento estis fruktodona kolokvo. Eĥoj trairas la mondon. Ekestis planoj por kvara tia kolokvo post proksimume kvar jaroj.” Jes ja, nur kvar jaroj!

La celoj de la 3-a Tutmonda Kolokvo pri la Instruado de Esperanto

  • Kolekti prezenton de la nuntempaj metodoj uzataj por lerni.
  • Kolekti prezenton de la nuntempaj metodoj uzataj por instrui.
  • Agnoskoj de Eo en la diversaj instrusistemoj, diplomado pri Eo, estontaj paŝoj por evoluigi kaj firmigi tiun aspekton.
  • Instruista trejnado: kiel plibonigi ĝin kaj diplomigi novajn instruistojn.
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri konsekvencoj de la lernado de Esperanto (lernhelpa efiko) ilo al enkonduko por lingvoinstruado.
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri konsekvencoj de la lernado de Esperanto kiel elemento en politiko de multlingvismo. Evoluigi strategiojn ĉi-rilate.
  • Kolekti rezultojn kaj observojn pri konsekvencoj de la lernado de Esperanto en la kampoj de psikologio, akiro de interkulturaj kapabloj, solidareco, toleremo, malfermi la mondon al infanoj.
  • Kiel kaj kiom Eo povas kontribui al la jarmilaj celoj de Unesko kaj UN en la kampoj de alfabetigo kaj daŭripova evoluo?
  • Diversaj pedagogimovadoj (Freinet kaj aliaj) en rilato kun Eo.
  • Interŝanĝo de spertoj.
  • Renkontiĝo kun lokaj fakuloj.

Lillo: Gaston Waringhien

Lumturo de Esperanto, de granda literatura lingvo

André Cherpillod

Ni estas en 1916. La Unua Mondmilito furiozas. En Lillo, 15-jara adoleskanto babilas kun sia najbaro. Ĉi tiu rakontas pri kunveno okazinta en Bulonjo-ĉe-Maro en 1905: preskaŭ mil homoj diverslingvaj interkompreniĝis dank’ al Esperanto. La junulo ne suspektas, ke li mem fariĝos unu el la lumturoj de tiu lingvo. Li nomiĝas Gaston Waringhien kaj naskiĝis en julio 1901. Li enskribiĝas en E-kurso kaj rapide atingas la regadon de la lingvo.

En 1927, li konatiĝis kun la hungara kuracisto Kálmán Kalocsay. Waringhien kaj Kalocsay: jen la du kolonoj de l’ templo, la du homoj kiuj, post Zamenhof, plej arde agadis por fari el Esperanto grandan literaturan lingvon.

Esperanto, kiel socia kaj homa ilo, tute ne lingva amuzilo, okupas la centran lokon en la vivo de Gaston Waringhien. Li estas ĝisfunde kontraŭnaciisma : “la naciismo”, li skribas, “estas la sola nuntempa religio, kiu ankoraŭ postulas de la homo la foroferon de lia vivo”.

Waringhien estis poeto ĝis la pinto de la ungoj: “mondo sen poezio estas kiel budeno sen mustardo, io ne vekanta apetiton”. Tial, tuj kiam li eksciis pri Esperanto, li interesiĝis pri ĝiaj poeziaj esprimkapabloj. Li plene komprenis, ke la rolo de la tradukaĵoj ĉe la naskiĝo de literaturo okupas la unuan lokon.

Li entreprenis do detalan studon de la tekniko de la versfarado. Li publikigis la rezulton de siaj studoj kaj leg-kompilaĵoj en Skizo de la Esperanta Metriko. Tiu “skizo” estas la unua parto de la Parnasa Gvidlibro, aperinta en 1932. Se ekzistas Esperantaj tradukoj de Homero, Vergilio, Dante, Shakespeare, Heine, Mickiewicz, Baudelaire, ni grandaparte ŝuldas tion al la Parnasa Gvidlibro.

En la 1920-aj jaroj, la neceso de bona vortaro tute en Esperanto fariĝis sentebla. Tial, en oktobro 1930, naskiĝis la Plena Vortaro, kies unu el la aŭtoroj estis Waringhien. Ĝi estis la unua vortaro tute en internacia lingvo.

La Plena Vortaro ne donas nur la klarigon de la vortoj, sed montras ilian uzadon per ekzemploj de frazoj ĉerpitaj el la bonaj aŭtoroj, ĉefe el Zamenhof.

En la 1960-aj jaroj, Esperanto estis evoluinta: oni rajtis rigardi la Plenan Vortaron kiel kadukan. Aperis la neceso de kompleta refarado. Waringhien ekprenis tiun gigantan taskon, kiu estis efektivigita inter 1960 kaj 1966, kun la helpo de kvindeko da kunlaborantoj. Tiel, en 1970, aperis Plena Ilustrita Vortaro, kun siaj mil tricent paĝoj.

Ekde 1932, notoj de Waringhien pri gramatikaj aferoj komencis aperi en diversaj revuoj. Sed en tiu fako, lia ĉefverko estas Plena Gramatiko de Esperanto, kiun li redaktis kun K. Kalocsay. Ĝi estas la plej vasta kaj plej scienca traktaĵo de la internacia lingvo. Ĝi entenas la resumon de la konstantaj esploroj de Waringhien kaj de Kalocsay pri la lingvaĵo de Zamenhof, de Grabowski, de Kabe, de Privat kaj de aliaj bonaj aŭtoroj. La principo de tiu verko estas “konstati, ne proponi”, do “studi kaj redukti al reguloj la uzadon de Zamenhof kaj de la bonaj klasikaj verkistoj”. La esperantlingvanoj mem malkovru, kia estas la tradicia kaj klasika uzado pri ĉiuj punktoj de la lingvo. Tiel, ĝi sekvas la instruon de Zamenhof, kiu estis iniciatinto de vivanta lingvo, ne inventinto de artefarita kodo. Do li lasis al la vivo la taskon solvi la lingvajn problemojn.

Poste, Waringhien entreprenis la revizion de tiu Plena Gramatiko. Tion li faris sola, ĉar Kalocsay mortis en Februaro 1976. La nova verko aperis en 1980, kun la titolo Plena Analiza Gramatiko de Esperanto. Neniu devus instrui Esperanton, eĉ unuagrade, sen profunda studado de tiu verko. Ses niatempe kiu ĝin ankoraŭ legas?

En 1963 Waringhien iĝis prezidanto de la Akademio de Esperanto kaj konservis tiun postenon ĝis 1979, kiam li lasis la lokon al la skota verkisto William Auld. Sub la prezidanteco de Waringhien, la Akademio travivis unu el siaj plej gloraj epokoj. Dum dek sep jaroj ĝi montris eksterordinaran agemon koncerne diversajn lingvajn problemojn, interalie la problemon de la pasivaj participoj. Ĉi-rilate, oni povis konstati, kiagrade la lingva sento de Waringhien estis perfekta kaj Zamenhofa.

Cetere, li konstante montris grandan fidelecon al la Fundamento. Li plej bone komprenis, ke Esperanto devas resti internacia. Li skribis, ke “pli ol la komunaj vortoj, la geografiaj nomoj devas obei la regulon de internacieco”, kio estas plej evidenta. Tio estas klara kondamno de pluraj nunaj landonomaj neologismoj. Ĉu Waringhien konsentus, ke la reta paĝaro de la Akademio aperu sur la ekranoj en fantazia ortografio? Dubinde...

Kiel homo, Waringhien estis granda erudiciulo posedanta universitatajn diplomojn. Sed oni dankas lin, ke li neniam alprenis superecan sintenon direkte al samideanoj ne posedantaj samnivelajn universitatajn titolojn. Perfekta ne-arogantulo!

Revuo Esperanto 2015 7-8

Veronika Poór, unu el la ĉefmotoroj de la junulara movado. Kun granda vervo kaj plena sindediĉo al Esperanto, Veronika Poór estas tre agema E-aktivulo. Kvankam ŝi agas tute volontule, ne mankas energio kaj tempo al ŝi por ĉefmotore agadi en diversaj laborkampoj, ĉiam kun okulfrape bonaj rezultoj. Vere idealisma homo, sed tamen tre praktika — jen resume kion ni povas diri pri ŝi.

E-instruado: En la artikolo “Pedagogiaj paŝoj al la utiligado de Esperanto” Dennis Keefe prezentas pensigajn ideojn kaj proponojn.

Malferme

Kongresaj sentoj dum kongresa cento

Humphrey Tonkin

Universala Kongreso — la nomo kaj la ideo plenas de elvokivo. La unuaj kongresoj de Esperanto estis eksperimentoj — elprovoj de la parola lingvo, pruvejoj pri la funkcikapablo de la lingvo. La memoroj de la fruaj esperantistoj atestas pri la ekscita anticipo de la kongresoj, la vervo de la kongresanoj, la entuziasmo de la renkontiĝoj inter diverslandanoj. De tempo al tempo ni povas trovi en arkivoj aŭ brokantejoj poŝtkartojn senditajn al familianoj, kiuj ne kunvojaĝis, aŭ klubanoj kiuj atendis informojn pri la aventuroj de sia kolego kiu per ŝipo aŭ trajno pene atingis la kongresurbon. La lokaj instancoj ornamis la urbon, akceptis la kongresanojn, salutis aŭ kunfestis. Homoj venis al la kongresa balo aŭ la kongresa malfermo portante siajn naciajn kostumojn. Ili amasis en la kongresaj haloj, interŝanĝis spertojn, forĝis novajn amikecojn.

Kaj la kongresoj prezentis la kulturon de Esperanto en ĝia tuta bunto: poeziaj prezentoj, teatraj ludoj, atento al literaturaj verkoj kaj iliaj verkintoj. La fruaj kongresoj pruvis ne nur, ke Esperanto funkcias kiel parola lingvo, sed ankaŭ, ke ĝi kaj ĝiaj perantoj konsistigas kulturan lingvon.

Pli ofte ni legas ne pri la emocia efiko de tiu aŭ alia kongreso sed pri la disputoj kiuj animis aŭ misanimis tiun aŭ alian kongreson. Tiu temo de niaj historiistoj memorigas nin, ke, malgraŭ la aserto de Raymond Schwartz, ke niaj kongresaj disputoj finiĝas “per harmonia balo”, ne mankis en niaj rondoj kvereloj pri la vojo irenda, kaj akuzoj, ke la mankon de progreso kaŭzis iu nia misa politiko, aŭ iu manko de kunlaboro. Ĉu Schwartz ne eraris pri la vicordo? Niasperte, ofte unue venis la harmonia balo, poste la neharmonia kolizio de opinioj, la surtreto sur dancantajn piedojn. Sen ia dubo, la esperantistoj per sia paca lingvo tamen kultivis kaj rikoltis sian porcion de galo, sian provizon de kolero. Esperantistoj estas homoj de fortaj opinioj; iliaj disputoj ofte montras ne sinceran deziron trovi vojon al kunlaboro sed intensan frustriĝon kaŭzitan ne de ili mem (kvankam ili ofte sin interakuzas) sed de la eksteraj cirkonstancoj, kiuj tiel rezistas la ideon malantaŭ Esperanto.

Kaj ofte, ĉirkaŭ la Universalaj Kongresoj, la mondo iris sian kruelan iron — en la revolucia Barcelono en 1909; en la nazia Kolonjo en 1933; en la frankista Madrido en 1968. Al la esperantistoj mankis la povo ion ŝanĝi, ion plibonigi... Zamenhof, ŝajne miksante halucinajn statojn, aludis al la bela sonĝo de l’ homaro, ne al bela revo. Ĉu en tiu ĉi moderna mondo, en kiu la espero estas malfacile trovebla, Esperanto estas nur dorma sonĝo aŭ eble realigebla revo?

La unuan kongreson en Bulonjo en 1905 oni ne nomis “Universala”: tiu titolo venis poste. La adjektivo estis ofte uzata tiuepoke por priskribi strukturon aŭ ideon supernacian, sub kies tegmento la diversaj nacioj aŭ frakcioj povu kunekzisti. Kiam Hodler kreis sian Universalan Esperanto-Asocion, li konceptis asocion de ordinaraj membroj, ne federacion de landaj asocioj. Kaj en la ideo de universala lingvo same sidas tiu nocio de senŝtateco, de superŝirma strukturo kiu ne nuligas la diversecon sed entenas ĝin.

La Universalan Kongreson oni foje nomas “la plej granda jara manifestacio de la esperantistoj.” La modernaj cirkonstancoj iom malfortigis tiun percepton. La nuntempa interligiteco de la homoj per la sociaj retoj, kun spontanaj kontaktoj, malgravigas la distancojn kaj igis nenecesa al multaj homoj la jaran kongresan vojaĝon, kvankam samtempe la kompara facileco de internacia vojaĝado malfermas la vojon al tiuj, kiuj foje volas sperti grandan Esperanto-aranĝon. Pli kaj pli la movado estas en stato de konstanta manifestiĝo: jen lernu.net proksimiĝas al 200 000 membroj, en la unuaj tagoj Duolingo gajnas 25 000 adeptojn por sia novbakita E-kurso. Bone, ke al Lillo venos rekordaj nombroj de kongresanoj, sed ĉu ili estas la kaŭzo de tiuj retaj statistikoj aŭ maksimume, se entute, ĝia konsekvenco?

Kion ĉio ĉi signifas en la praktiko? La UK-oj daŭre ludas tre gravan rolon kulture: la parola kulturo, kvankam tio nun ankaŭ esprimiĝas per la reto, estas vivigata de la amaso de homoj, kiuj kunvenas por sin esprimi per la lingvo kaj aŭskulti kaj spekti. Ĝi restas grava edukejo por pliefikigi la disvastigan laboron por Esperanto, kaj, ankoraŭ hodiaŭ, por fari novajn amikecojn, komenci novajn kunlaborojn.

La centa kongreso en Lillo estos mia 52-a Universala Kongreso — do mi ĉeestis pli ol duonon. Mia unua, en Kopenhago en 1956, estis kongresa sperto de juna, ne tre memfida komencanto, kiu tamen havis okazon renkonti Margarethe Noll, danan pioniron kiu mem renkontis Zamenhof, kaj samtempe observi la unuan Infanan Kongreseton. En Majenco en 1958 mi eltrovis la potencon de internaciaj amikecoj. Postaj jaroj estis memorindaj pro siaj unikaj kulturaj travivaĵoj (Harrogate 1961; Rejkjaviko 1977), kelkaj pro siaj disputoj (ata-ita kaj la absurda teatraĵo de la kunsido de la Akademio, Bruselo 1960; kvereloj UEA/TEJO, Londono 1971; la preskaŭa disdivido de la movado, Hamburgo 1974), kelkaj pro siaj solenaĵoj (precipe Varsovio 1987, la plej granda UK ĝis nun). Sed ĉiu kongreso havis siajn unikaĵojn, siajn memorindaĵojn.

Universalaj Kongresoj daŭras unu semajnon; jaro konsistas el 52 semajnoj. Unu tutan jaron de mia vivo mi pasigis en Universalaj Kongresoj. Konsterna konstato! Se tiel estas, ĉu tio rajtigas min proponi al kongresanoj simplan recepton por sukcesa kongresa sperto? Jen ĝi: renkontu dek novajn amikojn; ĉeestu kiel eble plej multajn programerojn; aĉetu almenaŭ unu novan libron; kontribuu almenaŭ unu bonan ideon en kunsidoj; lernu dudek novajn vortojn; kaj ĵuru almenaŭ dekfoje al vi mem, ke vi laboros en la venonta jaro por fari Esperanton pli universala kaj pli universale konata ol iam ajn antaŭe. La Universalaj Kongresoj ne plu estas tiel centraj al la movado ĉar la movado fariĝis pli varia kaj pli vasta dank’ al la reto, sed ili restas la temploj de niaj sonĝoj kaj la metiejoj de niaj revoj.

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin estas iama prezidanto de UEA kaj membro de ties Honora Patrona Komitato

Ĉi-numere

La recenzoj estas tre ŝatataj kaj foje ne aperas sed ĉi-numere ili abundas. Do, ĝuu senprokraste la 5 recenzojn. Ili ne povas manki en nia revuo, ĉu ne? La artikolo de Humphrey Tonkin en Malferme estas brila omaĝo al nia 100-a Universala Kongreso. Nepre legu ĝin. Ni ne povas forgesi: la foton de Veronika Poór sur la kovrilo faris Dennis Bemmann. Ĝis Lillo!

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Dek Demandoj: Veronika Poór, multfaceta aktivulo, parolas pri sia agado sur diversaj laborkampoj

Esperanto | Utiligado: Pedagogiaj paŝoj al la utiligado de Esperanto — Dennis Keefe.

TEJO | Subvencioj: TEJO sukcesas pri subvencioj — Łukasz ŻEBROWSKI

Unua Alineo

UEA turnas sin eksteren kaj ekstereŭropen

La aktiva partopreno de UEA, kunlabore kun sia korea Landa Asocio (KEA) en la Tria Monda Eduka Forumo (MEF) organizita de Unesko en la korea urbo Incheon meze de majo, klare montris, ke UEA sin turnas eksteren kaj ekstereŭropen. La forumo mem okupis tri tagojn, kun dutaga antaŭforumo por turni atenton al la kontribuoj kaj ideoj de Ne-Registaraj Organizoj (NROj). UEA ja trovis sian lokon tie kaj efektive tre regule aktivis en rondoj de Unesko. Tion atestas la sukceso akceptigi tri delegitojn al la oficiala parto de la Forumo, nome LEE Jungkee, estraranon de UEA, LEE Young-koo (prez. de KEA) kaj PARK Young-seung (Korea sekciestron de ILEI). Tiu triopo sukcesis starigi kontaktojn kun trideko da aliaj delegitoj, inter kiuj multaj ekstereŭropanoj (vidu la bildojn). Postsekvado de tiuj kontaktoj progresas, por ke i.a. la delegitoj ricevu kontaktinformojn pri enlandaj esperantistoj.

La ĉeftemo de la forumo estis “Edukado por mondcivitanoj”, kun subtemoj pri edukado en konflikto kaj krizo, financa subteno por ĉiu, egala edukado por ambaŭ seksoj, plibonigo de vivlonga edukado kaj la rolo de teknologio en la lernprocezo. La forumo altiris milojn da vizitantoj, kun edukministroj el 166 landoj. La unua MEF okazis en 1990 en Tajlando, la dua en Senegalo en 2000 — tra ĉiuj tri centris la proklamitaj “jarmilaj celoj” pri edukado kaj evoluigo. Kiel pruvis kvincentpaĝa prepara raporto (v. RE apr 2014, p. 99), signifa progreso estis atingita pri celplenumo, sed restas longa kaj peza vojo por la finrealigo. La nuna forumo celis prepari planon por la periodo ĝis 2030.

UEA kaj KEA estis unu el nur naŭ NROj, kiuj ricevis la rajton starigi budon en tiu forumo, kun okulfrapaj tolaĵoj kaj montraĵoj kaj bonkvalitaj trilingvaj informiloj en la korea, angla kaj franca, preparitaj de HWANG Jiyeon. Deĵoris ĉe la budo dum la tri tagoj s-inoj LI Hyonsuk kaj HAN Sookhee; kaj s-roj HO Song, GANG Hongu, SHIN Hyunkyu kaj Kang Stano PARK.

La oficialaj lingvoj de la forumo estis la angla kaj franca. Pro tio estrarano LEE Jungkee skribis: “Precipe en la forumo de NROj, lingvaj problemoj pri komunikado inter forumanoj estas tre seriozaj. Esperanto ne plu estu ludilo aŭ hobio inter Esperanto-uzantoj, sed estu lingvo por tutteranoj, kiuj bezonas neŭtralan lingvon por breĉi sian lingvan muron. Neniel ni povos realigi nian celon sen pli aktiva aliĝo al internaciaj eventoj.”

[FORIGITA!: bildo]

Plena kontaktado kun ekstereŭropanoj: Lee Jungkee kun delegitoj (de maldekstre dekstren) el Zambio, Vanuatuo kaj Bangladeŝo.

AMO pluse prosperas post la jubilea kongreso

En la junia numero de Esperanto ni prezentis la AMO-seminariojn 12 (Raleigh, Usono) kaj 13 (Kinŝaso, DR Kongo). Ni ĝojas nun povi doni la programon ĝis preskaŭ la jarfino:

AMO 14 okazos kadre de la Internacia Junulara Kongreso (IJK) en Wiesbaden, Germanio. Ĉe http://ijk2015.tejo.org vi povos informiĝi pri la ĉi-jara IJK.

AMO 15: Kulturcentro Greziljono gastigos la unuan AMO-seminarion en Francio, de la 25-a ĝis la 31-a de oktobro 2015, paralele kun aŭtuna staĝo, samtempe kun la aŭtunaj lernejaj ferioj en Francio. La seminaria temo estos “Grimpi la monton granitan” kaj kvar el la seminariaj tagoj markos alpistajn etapojn. Ili prezentas la kvar delonge rekonatajn stadiojn por la enpreno de novuloj en nian komunumon. Etapo 1: Kiel krei intereson. Etapo 2: Kiel anonci kurson. Etapo 3: Kiel instrui la lingvon. Etapo 4: Kiel gvidi al aktiva uzado. Sekve, la seminario kuntiros fadenojn de pluraj el la ĝisnunaj AMO-seminarioj, kiel klarigas la sube donita vikia paĝaro. La seminarion gvidos Stefan MacGill. La kvina tago estos dediĉita al komuna plenumo de rol-ludo pri tiu amata kvinlanda kontinento Azanio, kiu urĝe bezonas starigon de kontinenta komisiono. Seminaria aliĝado estas farebla pere de la retejo de Greziljono, samtempe kun aliĝo al la aŭtuna staĝo, laŭ kondiĉoj kutimaj por tiu kulturcentro. Iru al http://gresillon.org/spip.php?rubrique36 por informoj kaj aliĝo.

AMO 16: La 6-a Kongreso de Esperanto en Kubo havos kunligitan seminarion. Tiu kongreso okazos en Havano inter la 19-a kaj la 22-a de novembro 2015 kun la temo “Lingvoj kaj kulturoj: identeco en diverseco”. La AMO-seminario estos dutaga, en la 18-a kaj 19-a. La ĉeftemo iom similos al tiu en Greziljono: “Konsciigo, kapabligo, komunumo: paŝoj al plia profesiigo”. Gvidontoj estas Julián Hernández, Norberto Díaz, Vilhelmo Lutermano kaj Maritza Gutiérrez. La retpaĝo http://www.esperanto.cult.cu/ informas pri la kongreso kaj informos pri la seminario.

Nepalo petis prokraston de la akceptita seminario pro la tertremaj perturboj; ĝi estas nun antaŭvidita por februaro 2016. Lastajn novaĵojn kaj plion vi legos ĉe www.uea.org/vikio/Aktivula﹍Maturigo.

Stefan MacGill

Dek Demandoj: Veronika Poór

Fabrício Valle

Veronika Poór doktoriĝis pri fiziko kaj profesie estas esploristo pri nanoteknologio. Tre idealisma kaj praktika, ŝi ekde sia doktoriĝa studo ne laboras por mono, ĉar ŝi ŝparis de sia stipendio por poste dum kelkaj jaroj agadi tute libere. Nun ŝi investas la tempon ĉefe por Esperanto, iom por vojaĝado kaj por esplorado pri scienca teorio pri neekvilibra ekonomio. En la movado ŝi agadas ĉe pluraj frontoj: Muzaiko, TEJO, Konsilio de UEA k.a. En TEJO ŝi gvidas la Komisionon pri Eksteraj Rilatoj (KER) kaj la Komisionon pri Homaj Rimedoj (HR). Krome ŝi estas respondeca estrarano pri aktivula trejnado kaj pri scienca kaj faka agado. Kaj tiel plu...

1 FV: Estas interese kiel vi uzas vian tempon. Bonvolu diri ion pri viaj esploroj pri la neekvilibra ekonomio.

VP: Pri uzado de tempo mi ofte ricevas demandojn, kaj tio igis min mediti kaj sekve mi komprenis, ke mi ne multe pensas pri uzado de tempo; mi pensas pri uzado de energio. Mi ofte spertas ke fari multajn aferojn kun energiplenaj, entuziasmaj homoj estas facile, kaj donas al mi energion por fari pli malfacilajn, pezajn taskojn.

Por paroli pri miaj lastatempaj esploroj, jen kiel ili komenciĝis: dum mia doktoriĝa studo pri fiziko mi konatiĝis kun diversaj ekonomikaj teorioj kaj eksciis ke ekzistas teorio, kiu baziĝas sur la observoj pri la reala mondo, kaj mi decidis iom profundiĝi en la temo. De la modeloj uzantaj tiun teorion evidentas, ke malegaleco kaj detruado de la medio ne estas taŭgaj por daŭripova ekonomio, kaj la teorio donas bazon por krei ekonomion, kiu respektas la socion kaj la medion. Tamen indas konscii, ke la teorio estas en la komenca fazo, do restas multe da laboro por ke ĝi povu esti facile aplikebla en la ĉiutago.

2 FV: Se paroli pri teorio kaj la universitata mondo, kial interesiĝo pri Esperanto flanke de studentoj praktike ne ekzistas? Kio mankas, por ke Esperanto fariĝu pli vaste dezirata esplorobjekto en la universitatoj?

VP: Mi ne dirus, ke interesiĝo pri Esperanto ne ekzistas. En Budapeŝto, ekzemple, pluraj studentoj ŝatus studi Esperanton (kiel fakon) en Universitato, sed bedaŭrinde la eblo ne ekzistas. Sekve, mi pensas, ke la problemo ne estas la manko de interesiĝo; la problemo estas, ke mankas la ebloj kaj la kunligo inter ebloj kaj interesatoj. Mi pensas, ke, se la studfako Esperanto estus akceptata egalnivele kun aliaj fakoj, kaj ĝi estus taŭge reklamata, ĝi plenplenus je studentoj, esploristoj. Eble vi pensas, ke mi revas, dume mi pensas ke mi estas realisma. Pensu pri tio, ke ĉe Duolingo pli ol 40 000 homoj ekstudis Esperanton jam en la unuaj semajnoj post ĝia lanĉo, kaj homoj ŝajne pli interesiĝas pri lernado de Esperanto ol pri lernado de kelkaj lingvoj instruataj en universitatoj. Laŭ mi tio pruvas, ke ne la interesiĝo mankas, sed la kompreno, ke Esperanto interesas homojn, se oni donas al ili la facila aliron al nia lingvo.

3 FV: Rilate la kunligon inter ebloj kaj interesatoj estas problemo, miaopinie: granda parto de la esperantistoj konsistas el “revoplenaj idealistoj”, kiuj amegas Esperanton sed nek ĝin ellernas nek havas tempon, energion aŭ volon por aktivado ĉe la E-centroj. Krome mi ofte aŭdas en Brazilo, ke la misio de la nuna E-generacio estas nur teni nian lingvon viva por la venontaj generacioj. Kiel elturniĝi de tiuj situacio kaj pensmaniero?

VP: Por la movado laŭ mi plej gravas, ke homoj pretaj subteni Esperanton trovu similideanojn ĉirkaŭ si, kun kiuj ili povas taŭge kunlabori kaj kunagadi tiel multe, kiel ili emas. Mi opinias, ke la nuna generacio faras heroan laboron ankaŭ en Brazilo kaj en la tuta mondo. Se paroli pri Brazilo, Fernando Maia. estis invitita tute subvenciite por kunsidi en la Prezidantejo de Brazilo kun homoj, kiuj laboras por la Nacia Sekretariejo de la Junularo. Tiuj, kaj aliaj ŝancoj venas, venos post persista kaj altkvalita laboro niaflanke. Esperantistoj povas tre fieri, ĉar ni havas entuziasman, kunlaboreman novan generacion, kiu fakte faras profesinivelan, altkvalitan laboron. Imagu, kio okazus, se ĝi ricevus subtenon kiel aliaj tutmondaj junularaj organizoj ricevas! Por iom helpi ankaŭ tiukampe, malgraŭ tio, ke ne estas mia laborkampo, mi ĝojis ĉefverki la sukcesan administran subvencipeton de TEJO kaj kontribui ankaŭ al pluraj aliaj sukcesaj petoj de subvencioj.

4 FV: Nu, ŝajne mankas ankaŭ sistema trejnado de la E-laborfortoj. AMO-seminario de UEA estas bona ekzemplo, sed kiel respondeca estrarano pri aktivula trejnado de TEJO, certe vi povas multon diri pri tio.

VP: Jes, mi estas la bonŝanca estrarano de TEJO pri Aktivula Trejnado, ĉar Sara Spanò, la Komisiito de TEJO pri Aktivula Trejnado, laboras sub mia respondeco ekde julio 2014. Mi transprenis la respondecon pri aktivula trejnado en 2013, ĝis kiu jaro TEJO ĉefe organizis trejnadojn surlokajn. Ekde tiam nia ĉefa fokuso estas kreado de retaj trejnadoj. Jen la ĝisnunaj temoj disponeblaj: eksteraj Rilatoj, Intertraktado, Por novaj komitatanoj de TEJO, Projektmanaĝerado kaj Teamlaboro kaj Subvencipetado. Ne-esperantistaj junularaj organizoj tre altestimas nian retan trejnsistemon, eĉ ne sciante, ke la spertuloj disponigas siajn tempon kaj scion tute senpage. Ankaŭ la entuziasmaj reeĥoj post la rettrejnadoj respegulas ilian altan kvaliton. Kompreneble, daŭre plu okazas surloka trejnado, ĉefe danke al kunlaboroj, ekzemple kun UEA, kadre de AMO-seminarioj aŭ kun Landaj Sekcioj de TEJO, kaj ankaŭ kunlabore kun Grundtvig-projektoj. Vizitu tejo.org/aktivula-trejnado kaj legu pli pri nia laboro.

5 FV: Kiuj estas ĝis nun la plej grandaj atingoj de TEJO sur la kampo de eksteraj rilatoj?

VP: Malfacilas elekti. Eble la plej altvaloraj atingoj estas, ke TEJO estas en la gvidantaro de IKRJO, la nura junulara organizaro akceptita de Unuiĝintaj Nacioj; Michael Boris Mandirola estas en la organo de la Forumo Junulara-Eŭropa (FoJE); kaj la organizoj de FoJE elektis min por la Konsila Konsilio pri Junularo de la Konsilio de Eŭropo. Tiuj atingoj montras la altan prestiĝon de TEJO kaj de esperantistoj inter la aliaj junularaj organizoj.

Dum la pasintaj jaroj pli ol tridek junuloj reprezentu TEJO-n en diversaj eventoj tra la mondo, kaj ni ankaŭ konstruis kunlaboradojn kun aliaj organizoj. Mi ege ĝojas ke tiom da entuziasmaj junuloj profesie kaj teame agas por certigi nekredeblajn atingojn, malgraŭ la maldikega buĝeto de TEJO-KER. Mi pensas, ke nepraj kondiĉoj estis la teamfokusa, obstina, profesinivela volontulado — al kio multe helpas la kursoj disponigitaj de Aktivula Trejnado, la kvalita kaj tempopostula volontulado de ĉiuj gvidantoj de TEJO-KER, la sindonemaj kaj laborpretaj membroj de la komisiono.

6 FV: Nu, TEJO ŝajne estas en la ĝusta scenejo. Kiel tiu laboro de KER povas doni fruktojn ankaŭ al la ĝenerala E-movado, krom trejni novajn aktivulojn por niaj E-centroj? Ĉu ĝia agado povas influi la eksteran mondon preni pli favoran sintenon pri Esperanto?

VP: Nu, mi estas revemulo. La unuan fojon oni diris al mi ke mi ne revu, kiam mi estis 17-jaraĝa kaj planis vojaĝi tra la mondo. Tiam iu respondis anstataŭ mi: “Jes, ŝi multe revas kaj poste, fervore laborante, ŝi realigas siajn revojn.” Por ke nun ni ne priparolu kio estas revo kaj kio ne, mi mencios nur kelkajn tre praktikajn kaj sperteblajn fruktojn de KER: certe nova generacio de politikistoj scios pri Esperanto kaj havos pozitivan sintenon pri ĝi; do espereble, kiam ili ricevos petojn de esperantistoj, ili traktos la proponojn serioze. Aliflanke, la grava laboro de KER utilas por videbligi TEJO-n kaj akiri subvenciojn por ĝi. Kompreneble, la KER-agado sola ne sufiĉas, ĉar estas necesa ankaŭ bonkvalita informado, por efika, longdaŭra plialtigo de la prestiĝo de Esperanto.

7 FV: Alia malforta punkto en la agado por Esperanto estas la homaj rimedoj. Kiun vojon sekvi por ŝanĝi tiun situacion?

VP: Mi pensas, ke la homforto disponebla por E-organizoj estas ofte ege sindonema, profesia, agadema, sed ni tamen ne tiom respektas niajn aktivulojn, eble ĉar ni komparas ilin kun la idealo. Aliaj organizoj ofte havas multe malpli dediĉitan homforton, sed tamen multe pli alte taksas ilin. Sekve mi pensas, ke plej mankas la meritataj laŭdoj por la profesinivela, entuziasma agado de multaj esperantistoj. Ekzemple, oni klopodis (sensukcese) dungi volontulajn reprezentantojn de TEJO por reprezenti aliajn organizojn. Tio montras, ke eksteruloj multe estimas niajn aktivulojn, kiuj eĉ en malpli bonaj kondiĉoj restas en TEJO kaj volontule laboras por la komuna celo. Ni fieru pri ni kaj respektu niajn agantojn.

Alia ofta ekzemplo estas, ke kiam mi mencias al ne-esperantistoj, ke mi kontribuas al Muzaiko, ili simple ne povas kredi, ke ekzistas homoj, kiuj respondece kunagadas tra la mondo tute volontule. Plurfoje homoj reagis dirante, ke ili nun rehavas fidon pri la homaro.

Kompreneble ĉiam bonas havi ilojn, kiuj helpas kunagadon, tial, por havigi subtenon, la Komisiono de TEJO pri Homaj Rimedoj disponigas plurajn gvidliniojn pri tre diversaj temoj, ekzemple kiel kritiki konstrue aŭ kiel organizi retan kunvenon.

8 FV: Vi vigle agadas ankaŭ sur la kampo de scienca kaj faka agado, kampo kies plena disvolviĝo povas doni al Esperanto brilan pozicion en la universitata medio. Kio mankas?

VP: Mi konstatas, ke estas relative multaj sciencistoj en TEJO, kiuj ŝatus uzi Esperanton por paroli pri scienco. Ilia problemo estas, ke mankas iloj por trovi sciencistojn similanimajn. Mi pensas, ke la kunligo, la varbado por la diversaj ebloj estas tio, kio iom mankas. Kompreneble tion helpus financaj rimedoj kaj ankaŭ pli bona strategio. La Komisiono de TEJO pri Scienca kaj Faka Agado havas nulan buĝeton, kaj eĉ tiel ĝi realigis ene de malpli ol du jaroj tri Sciencajn prelegsesiojn kun ĉirkaŭ dudek prelegoj kaj krome kunlabore kun estrarano de ISAE, Mélanie Maradan, verkis Helpilon por verki sciencan artikolon (https://scienca-revuo.info/article/view/70/46), aldone al pluraj sciencaj artikoloj. Certe pli alta financado multe helpus plian disvastigon.

9 FV: Muzaiko estas granda sukceso, kiu certe multe laborigas vin. Rakontu pri tio.

VP: Se iu antaŭ kvar jaroj dirus al mi, ke Muzaiko (www.muzaiko.info) funkcios ankaŭ nun, mi pensus ke tiu ŝercas. Mi neniam pensis, ke 24-hore elsendanta retradio povas daŭripove funkcii dum jaroj tute surbaze de volontula laboro. Mi certis, ke komence estos subtenantoj kaj volontuloj, ĉar temis pri novaĵo kaj homoj ŝatas agadi por novaj projektoj, sed mi tute ne pensis, ke estas tiom da homoj kiuj simple por ke io ekzistu, sen ricevo de posteno aŭ mono, plenumos taskojn kaj diligente, respondece kaj fervore kunlaboros.

Jes, Muzaiko multe laborigis min komence, eĉ pli ol plentempe, kaj tial estis granda ĝojo, ke ene de jaro post ĝia lanĉo mi povis vojaĝi sen interretaliro dum monatoj, kaj la aŭskultantoj tion ne rimarkis, ĉar la aliaj volontuloj de Muzaiko ĉion senprobleme prizorgis. Ekde tiam mi kutime respondas al la homoj, kiuj diras, ke Muzaiko ne povus funkcii sen mi, ke “Muzaiko jam funkciis sen mi, sed vi tion ne rimarkis.” Mi fieras, ke mi estas unu el la kunkreantoj de io, kio funkcias ankaŭ sen mi. Kompreneble mi daŭre ofte kontribuas al Muzaiko, ĉar mi multe ĝuas la kunagadon, kune esti kaj krei kun similanimaj, sindonemaj homoj. Muzaiko, la volontuloj, kiuj kunkreas ĝin, donas al mi multege da energio por transsalti eventualajn malfacilaĵojn en la vivo. Mi ege volonte nomus ĉiujn, sed mi dubas, ke vi akceptos la citadon de pli ol cent nomoj, sen kiuj ni nun ne parolus pri Muzaiko, ĉar ĝi ne ekzistus.

10 FV: Kio farendas por pli granda sukceso?

VP: Prava demando! Por Muzaiko ĉiam estas farendaĵoj: se vi interesiĝas pri muziko aŭ vi konas muzikon enmetindan en Muzaiko, se vi mem emas redakti Muzaikon, se vi emas krei elsendojn, se vi povas teknike, administre aŭ desegne kunkrei Muzaikon, multaj ebloj atendas vin. Skribu al i...@muzaiko.info kaj kunkreu kun aliaj volontuloj el pli ol 30 landoj retradion regule aŭskultatan en pli ol cent landoj. Ni ĝuu kaj kreu kune!

Esperanto: Utiligado

Pedagogiaj paŝoj al la utiligado de Esperanto

Dennis Keefe

De multe da jaroj esperantistoj kiel Germain Pirlot (Belgio) pensas, skribas kaj revas pri la utiligado de la lingvo Esperanto ekster Esperantujo mem. Similaj ideoj devenas de kreskanta grupo da homoj kiuj eĉ komencis utiligi Esperanton por internaciaj komercaj celoj kiel Ĉielismo en Ĉinio. Similaj pensoj troviĝas kiel bone konate ĉe homoj, kiuj jam utiligas Esperanton por vojaĝoj, ekzemple per Pasporta Servo. Vi, kara leganto, ankaŭ povas doni ekzemplojn kiujn vi persone konas pri plena utiligado de Esperanto.

Tamen, kiel Pirlot de longa tempo atentigas nin, la utiligado de Esperanto ofte restas enklube, kie esperantistoj uzas Esperanton por paroli nur pri Esperanto, sed ne pri la mondo ekster Esperantujo. Tio estas, oni ne uzas Esperanton por la movada vivo mem, nek por laboro, nek por scienco, kaj ankaŭ ne por lernado ĝenerale. Tiu neutiligo de Esperanto por ekster-Esperantaj aferoj bremsas la disvastiĝon de la lingvo. Pensu pri tio, ke unu el la kialoj por la nuntempa disvastigo de la angla estas ĝuste tio, ke post la lingvolernado oni povas utiligi la anglan por plue edukiĝi, labori, komerci, science esplori.

Estas certe, ke ekzistas aliaj bonaj kialoj por lerni lingvojn: literaturo, kulturo kaj historio, la ĝojo ekkoni aliajn morojn, ŝatokupoj kiel muziko, vojaĝado kaj multaj aliaj. Se ni kunligas ĉiujn motivojn por studi Esperanton (sciencajn, komercajn, edukajn, kulturajn ktp), ni estas en la mondo de la uzado de Esperanto, la utiligado de Esperanto. En bona lingvo-instruado, eĉ sur relative baza nivelo oni klare distingas inter lingvo-lernado kaj lingvo-uzado. Nu, ĝuste tiun distingon inter lernado kaj utiligado la plejparto de la esperantistoj, kaj speciale instruistoj de Esperanto, ne sufiĉe priatentas. Bedaŭrinde, ĉar utiligado de lingvo estas motoro de la disvastigo de iu ajn lingvo.

La fakto, ke Esperanto ne tre vaste utiligatas, devenas parte de la problemo de ĝia iom fuŝa instruado. Eblas paroli pri la problemo de lingvo-instruado de Esperanto ĉe la unuagrada kurso. Eblas paroli ankaŭ pri la problemo de niaj duagradaj kaj superaj kursoj. Pri la elementa instruado, mi lasos tiun flankon de la problemo por artikolo en la Internacia Pedagogia Revuo. Pri la postelementa kurso kaj la utiligado de Esperanto, mi nun parolos.

Eblas koncepti, kiel supre menciite, E-kurson sur nur du niveloj: la unua nivelo estas la lernado; la dua nivelo estas la utiligado. Unue, oni instruiĝas, poste Esperanto uzatas. Sed kiam mi observis kursojn de Esperanto en pluraj landoj en Azio kaj Eŭropo, la ununuraj kursotemoj kiujn mi vidis en daŭrigaj kursoj, estis pri gramatiko. Tio estas, post kiam kursanoj jam lernas en baza kurso la ĉefajn gramatikaĵojn (-o, -aj, -aro, -ujo, -ig, -iĝ, ĉu, kie, -ita, -anto ktp.), en la duagrada kurso la instruisto daŭre parolas pri tiuj samaj temoj, gramatikaĵoj, kaj eĉ nur en la loka lingvo, ne en Esperanto.

Sed gramatiko ne egalas utiligadon de la lingvo. Vojaĝo en Esperanto-lando, la bona libro de Boris Kolker, kiu plejparte rilatas ne la studadon de gramatiko, sed la uzadon de la lingvo, tamen restas en la kerno de Esperantolando. Mankas la utiligado de la lingvo por ne-Esperantaj uzoj, kiel dirus Pirlot. Kion fari?

Bona komenco por meti la gelernantojn sur la vojo de la utiligado estas krei kursojn, ekde la daŭriga nivelo, do tre frue, pri literaturo en Esperanto, sed ne nur literaturo. Oni povas krei kursojn pri aŭskultaĵoj de Esperanto ĉe radio, aŭ pri fakaj temoj aŭ eĉ pri disponeblaj filmoj. En tiaj kursoj, zorgu ke la instruisto ne parolu pri la lingvo, sed pri la vivo, pri la enhavo mem de la libro aŭ pri iu faka temo. Se estas krimromano kiel Ĉu Li Bremsis Sufiĉe?, parolu pri detektivoj, krimoj, sango kaj morto, pri ĉio krom pri la lingvo mem. Se estas poemo, parolu pri la signifo de la poemo, kaj rilatigu tion al la ĉiutaga vivo. La lernantoj parolu pri si mem kaj kiel ili eble emocie spertis la sentojn de la poeto. Ne parolu pri sintakso aŭ morfologio, ĉar tio rilatas lingvon, kaj ne la utiligadon de lingvo en la vivo.

Tiaj kursoj pri literaturo, pri la vivo ekster Esperantujo estas tre bona metodo por ĉesigi la ripetadan kaj enuigan paroladon pri gramatikaĵoj. Eblas starigi ankaŭ kompletajn kursojn pri historio, pri scienco, eĉ pri komerco, se disponeblas materialo kaj instruisto por fari tion. Ekzemple, lernantoj povas utiligi la universitat-nivelan kurson pri Astronomio kaj Astrofiziko instruatan de profesoro Amri Wandel ĉe la Universitato de Esperanto (www.universitato.info). Lecionoj pri Astronomio (entute 33) povas esti rigardataj kaj poste priparolataj, kaj ĉio povas, eĉ devas, okazi nur en Esperanto. Esperanto estas multoble pli facila ol aliaj lingvoj, kaj en profesiaj lingvo-kursoj oni ankaŭ komencas utiligi la lingvon relative frue, do kial ne en Esperanto? Ju pli facila la lingvo, des pli frue oni povas vere utiligi ĝin, kaj tiel devas okazi en nia lingvo Esperanto.

Fariĝu provleganto de la revuo Esperanto

Kunlaboru kun nia revuo kiel volontula provleganto. La laboro estos plenumata per Google Drive/Docs, do estos necese havi Google-konton. Informiĝu ĉe http://bit.ly/provlegantoj

TEJO: Subvencioj

TEJO sukcesas pri subvencioj, sed ne ĉio subvencieblas

Łukasz Żebrowski

Multaj bonaj informoj alvenis lastatempe al TEJO rilate ĝiajn subvencipetojn. Antaŭ ol prezenti detalojn, necesas mencii kiom grava tio estas por la buĝeto de nia organizo. Male ol UEA, TEJO ne havas grandan kapitalon de kiu rentumoj povus doni signifan influon sur la buĝeto de la organizo. Ankaŭ donacoj de esperantistoj ne fluas al la junularo tiom abunde, kiom al UEA. Tial subvencioj estas la bazo por ke la agado de TEJO plivastiĝu.

Rilate al subvencioj TEJO havis perturbojn ekde 2012, kiam EACEA, la Edukada, Aŭdvida kaj Kultura Ekzekutiva Agentejo de Eŭropa Unio, pridubis la juran personecon de TEJO kaj decidis ne doni al ĝi subvenciojn. Reklarigo de nia situacio daŭris longe kaj eĉ pli longe daŭris la lernado kaj spertiĝo pri la intertempe ŝanĝiĝinta programo (nun Erasmus+). Levi la fidindecon de TEJO alten same postulis longan tempon.

La unua sukceso postpaŭze estis subvencie realigita seminario pri genra egaleco, kiu okazis dum la IJF 2014 en Italio. Temis pri subvencio de 8 000 eŭroj ricevita el Eŭropa Junulara Fondaĵo (European Youth Foundation). Sekvis ĝin tre grava sukceso — ricevo de 7 575 eŭroj por realigi projekton kadre de Eŭropa Volontula Servo (ĝin aljuĝas interalie EACEA). Tio permesis al ni iom senŝarĝigi la buĝeton de TEJO, de kiu ĝis tiam venis la rimedoj por kovri la kostojn de nemalhavebla volontulo en la Centra Oficejo. Kadre de tiu projekto en Roterdamo nun volontulas Paweł Fischer-Kotowski.

Ondo de eĉ pli bonaj novaĵoj komenciĝis fine de 2014. Tiam ni eksciis pri ricevo de nia plej granda subvencio, por krei programon pri preparado de trejnistoj: 58 845 eŭroj kadre de Erasmus+. Etan subvencion ni ricevis ankaŭ kadre de la programo Seed Funding de la Norda-Suda Centro de la Eŭropa Konsilio. Temas pri 2 500 eŭroj por venigi du afrikajn aktivulojn al IJK 2015 en Wiesbaden por interŝanĝi spertojn kun alilandaj aktivuloj. Fine, la administra subvencio, pinte grava por la buĝeto de TEJO, kiu signife kovras diversajn kutimajn, administrajn elspezojn, kiuj sen la subvencio devus esti kovritaj rekte de la buĝeto de TEJO (aŭ efektive de ĝia deficito, kiu danke al la subvencio espereble ne aperos). La 19 499 eŭroj ricevitaj por la jaro 2015 ludas tre gravan rolon.

Ni daŭre pretigas pliajn subvencipetojn, sed jam nun sume temas pri preskaŭ 100 mil eŭroj ricevitaj de diversaj instancoj. Necesas tamen memori, ke tiuj rimedoj ne estas uzeblaj por kio ajn ni ŝatus, sed nur por specifaj celoj rilataj al konkretaj projektoj. Ĉiam do restas pluraj gravaj kampoj por kiuj sukcese subvencipeti ne eblas aŭ almenaŭ tre malfacilas — ĉefe se temas pri projektoj kiuj bezonas ĉeestajn (do ne retajn) kunvenojn ekster Eŭropo. Eblas doni multajn ekzemplojn, sed mi prezentos ĉi tie nur unu.

Kiel multaj el vi verŝajne jam scias, TEJO de longa tempo intencas okazigi Internacian Junularan Kongreson en Afriko. Laboroj pri la projekto estas jam tre evoluintaj. Ni havas pretan ĉefkandidaton por organizi ĝin, nome Burundon (legu pli pri tio en mia artikolo IJK en Afriko — alvenis jam la temp’? — aperinta en Kontakto numero 266 (2015:2, paĝoj 21-23) kaj ankaŭ alternativajn eblojn, se la situacio tion postulus. La ĉefa problemo, kiun ni tamen alfrontos, estas venigo de afrikanoj al la IJK el aliaj landoj krom de la organizanto. Por tion atingi ni planas ankaŭ subvencipeti, sed eĉ se tio sukcesos, temas pri partoprenigo malgrandskala, verŝajne limigita al nur kelketaj personoj el eble 2-3 aldonaj afrikaj landoj, kiuj povus eniri la projekton. Ideale estus, se krom la subvencipetoj ni sukcesus kolekti financajn rimedojn por certigi almenaŭ bazan reprezentiĝon de multaj afrikaj landoj en la IJK. Ni esperas, ke dank’ al nia subtenkampanjo, ni sukcesos kolekti sufiĉan sumon, por partoprenigi po unu aŭ du homoj el ĉiu afrika lando, kie ekzistas iu junulara movado. Ni forte esperas pri malavareco de esperantistoj rilate helpon al la afrika movado, ĉar ni antaŭ nelonge ja havis perfektan ekzemplon — ene de du semajnoj ni sukcesis kolekti sufiĉe da rimedoj por havigi al la E-centro en Rumonge komputilon kaj televidilon/ekranon. Espereble same sukcese ni povos kolekti rimedojn por venigi afrikanojn al la unua IJK en Afriko. Se iu ŝatas helpi, tio tuj eblas. Ni malfermis specialan UEA-konton por tiu celo: tejafr. Ni kore dankas pro ĉiu subteno!

Subteneblas kompreneble ankaŭ aliaj iniciatoj de TEJO. Informojn pri ili vi povas trovi en la revuo Esperanto, en Kontakto kaj kompreneble en nia retpaĝo tejo.org. Kiel vi povas rimarki, tion, kion eblas financi de eksteraj, neesperantistaj fontoj — ni financas tiel. Tamen ne ĉio estas subvenciebla, ne ĉie estas malfermitaj pordoj — ĉefe malpli facilas ekster Eŭropo. Tiam ni petas helpon de vi — por ke la junulara E-movado povu evolui ekvilibre en la tuta mondo kaj sur ĉiuj gravaj kampoj.

Kalejdoskopo

Salutmesaĝoj de aŭstraj politikistoj al la 100-a UK.

“Tre kore mi dankas pro la invito al la 100-a Universala Kongreso de Esperanto en la vigla, kulture aparte interesa urbo Lillo.

Pro aliaj farendaĵoj bedaŭrinde mi ne povas persone veni al Francio. Sed mi deziras al la organizantoj kaj al la pli ol 2000 kongresanoj el multaj landoj per ĉi tiu salutmesaĝo multe da sukceso kaj instigan interŝanĝon de opinioj de homo al homo.

Jam frue, konkrete kiel infano, mi ekkonatiĝis kun la ĝojo pri Esperanto. Miaj gepatroj amis la lingvon kaj estis konvinkitaj, ke facile lernebla, kuna komunikebleco povas helpi superi antaŭjuĝojn kaj malamikecojn inter la nacioj.

Jam tiam mi ekkomprenis, ke estiĝas solidareco kaj kuneco pere de universala, sendependa lingvo.

La tutan vivon tiu kono akompanis min — mi estis infano en la 1940-aj jaroj, do en tempo, kiu estis ege malfacila por Eŭropo. Esperanto, la lingvo de la internacia komunikado, kreas ligojn kaj esprimeblojn inter homoj diversdevenaj. Fine ĝi kontribuas al la paco en la mondo.

Mi sendas al vi, al la 100-a Universala Kongreso de Esperanto, aparte korajn salutojn kaj deziras belan restadon en Lillo.”

D-ro Heinz Fischer
Aŭstra Federacia Prezidento, Vieno.

“Aparte por junaj homoj la lernado de lingvo malfermas la pordon al sennombraj novaj ebloj. Por la kultura interŝanĝo trans lingvajn limojn estas tre grave trovi komunan rimedon de la komunikado. Kultura interŝanĝo estas nemalhavebla bazo por konstruiva kuna vivo.

Esperanto estas ilo de tia interŝanĝo kun la idealo ebligi la kunvenon de homoj en la sama nivelo. Trovi komunan lingvon, fortigi la dialogon kaj la internacian komprenon estas esenca parto de la edukado de junaj, kosmopolitaj homoj. Via organizo funkcias kiel efika konstruanto de pontoj al tolerema, paca socio.

La multfaceta programo — de scienca diskutado ĝis kulturaj programeroj — sendube antaŭvidas interesajn kaj lernintensajn tagojn. Mi deziras al ĉiuj gekongresanoj de la 100-a Universala Kongreso sukcesplenan eventon.”

Gabriele Heinisch-Hosek
Aŭstra Federacia Ministrino por Klerigado kaj Virinaj Aferoj.

“Karaj kongresanoj!

Dankon pro la invito skribi al vi salutmesaĝon. Kiel vicprezidento de la Eŭropa Parlamento kaj kiel profesie kvalifikita tradukisto mi scias, kiel grava estas la reciproka kompreno pere de komunikado, kaj kiel malfacila tio povas esti.

La lingva plureco ofte estas donaco, kiu konservas la kulturon, sed foje ĝi estas malhelpo por la interkomprenado. Tial estas granda vizio iniciati komunan (mondan) lingvon por transponti la diversecon. Temas pri vivanta ideo, kiun multaj homoj transprenis kaj daŭrigas. Tiel estiĝas espero kaj kuraĝo, ke konfliktoj estos iam solvataj nur pace.

Mi deziras al vi en tiu senco multe da sukceso dum via monda kongreso, por ke estu malpliigata la danĝero de fremdiĝo de homoj pro la diverseco de la lingvoj pere de naciismo, militismo kaj milito.”

Magistrino Ulrike Lunacek
Vicprezidentino de la Eŭropa Parlamento.

“Karaj kongresanoj!

En epoko de cifereca revolucio, en kiu oni povas ekhavi kontaktojn per la interreto kun homoj en la tuta mondo sen moviĝi de loko al loko, facile ellerneblaj lingvoj, kiel Esperanto, kiel komunikiloj estas pli aktualaj ol iam ajn. Trans landajn limojn eblas starigi kontaktojn kaj flegi amikecon. Tiel ankaŭ scio estiĝas, eble antaŭjuĝoj malaperas kaj la reciproka kompreno kreskas.

Intertempe Esperanto estas agnoskita kiel matura esprimilo. Tio montriĝas en la rezolucioj de UNESKO kaj ankaŭ en la uzo de Esperanto en radiostacioj, ekzemple Radio Vatikano.

Mi deziras al vi sukcesan kongreson kaj daŭre multe da sukceso kaj ĝojo uzante vian lingvon.”

Sebastian Kurz
Aŭstra Federacia Ministro por Eŭropo, Integrado kaj Eksteraj Aferoj.
Tradukis kaj korektis Walter Klag, Jan Kozousek kaj Leopold Patek.

[FORIGITA!: bildo]

Magistrino Ulrike Lunacek, Vicprezidentino de la Eŭropa Parlamento

Universitato de Lomeo: Inspira laboro.

Esperanto, la justa lingvo. Jen ŝildo sub kiu, kiel en la jaroj 2012 kaj 2013, mi kaj kelkaj lokaj E-aktivuloj organizis, subtenate de UEA, informbudon pri Esperanto en la Universitato de Lomeo (UL), la plej granda ŝtata altlernejo en Togolando, kadre de kultura foiro, kiu okazis de la 29-a de majo ĝis la 7-a de junio 2015.

En la budo la vizitantoj informpetis pri Esperanto kaj ricevis E-reklamilojn. Entute ĉirkaŭ 50 personoj lasis siajn nomon kaj adreson, el kiuj 5 jam komencis lerni perkoresponde la lingvon de mi laŭ la metodo de H. Ferez.

Nia partopreno en tiu kultura aranĝo utilis por superi antaŭjuĝojn pri nia internacia lingvo kaj konsciigi multajn pri la nuntempa diskriminacio en la internacia komunikado kaj pri Esperanto kiel alternativo, pro ĝia lingva kaj ideologia aspektoj.

Adjévi Adjé
IKU: Internacia Kongresa Universitato — en Esperanto, sed ne nepre pri Esperanto.

Kvankam la limdato por IKU-proponoj (31-jan.) jam delonge pasis kaj la IKU-elekto estis publikigita en aprilo, ankoraŭ alvenas “lastmomentaj” prelego-proponoj. Atingis min tia propono, pri Esperanto, kiu aldone kritikis la ĉi-jaran IKU-elekton (http://www.uea.org/teko/IKU/2015), ĉar “neniu el la dek prelegoj temas pri Esperanto”. Efektive, ne temas pri intenca tendenco de la IKU-juĝkomisiono. Inter la 40 proponoj alvenintaj ĝis la limdato, pluraj temis pri Esperanto sed neniu el tiuj atingis la dek unuajn lokojn. Inter la 20 aldonaj prelegoj, kiujn la Komisiono rekomendis por aliaj kadroj dum la UK (i.a. “Scienca Kafejo”), pluraj ja rilatas al Esperanto (vidu la IKU-raporton en la aprila Esperanto). Kaj tamen, en la sama artikolo aperas la vidpunkto (kun kiu mi konsentas) de Sabine Fiedler, membro de la Komisiono, ke la celo de IKU estas prezenti unuavice altnivelajn sciencajn prelegojn en Esperanto, ne pri Esperanto.

Amri Wandel, IKU-sekretario
Solidareco: Loka E-asocio en Ĉinio organizis Mondonacadon por NEspA pro la Tertremego.

La 25-an de Aprilo 2015 en Nepalo okazis tertremego kiu tre damaĝis la landon.

Post 5 tagoj Hubei-a Esperanta Asocio (HEA) en Ĉinio ekorganizis mondonacadon por Nepala Esperanta Asocio (NEspA), kun la partopreno de 129 personoj (el 20 ĉinaj provincoj, ĉefe esperantistoj, inkluzive de 3 francaj samideanoj kiuj vojaĝis tiam tra Ĉinio). Dum duona monato entute kolektiĝis 16 800 RMB (ĉirkaŭ 2400 euroj). La sumo iris al “Espero”, la speciala fonduso de UEA, nun por helpi nepalajn esperantistojn, aŭ laŭ la interkonsento inter HEA kaj NEspA, por iel renovigi ĝian difektitan oficejon.

La du asocioj en pasintaj jaroj havis amikajn interkontaktojn kaj kune aktivas en la plivigliĝanta azia E-movado.

So Gilsu, motorana veterano de la Azia E-movado, laŭde komentis per letero: “Pri la laŭdinda bonfaro de HEA kun granda ĝojo mi legis. Mi estis vere kortuŝita pro tio, ke la ĉina Esperantujo ekhelpas aliajn landojn. Ĉu vi memoras, ke mi vizitis Wuhan en 1993 kaj ekde 1999 multaj alilandanoj helpis aligi ĉinajn esperantistojn al UEA nome de la azia E-movado? Nun, la ekonomie giganta Ĉinio inverse helpas alilandanojn. La repagemo vere kortuŝis min, pro kio mi refoje elkore dankas vin.

Mi esperas, ke la rezulto donu konsolon kaj forton al niaj nepalaj samideanoj.”

Trigo PENG Zhengming

[FORIGITA!: bildo]

Honorkarto por mondonacintoj

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la mondonacintaro

Ĝemeliĝo: Junularkunvena etoso.

La organiza kapablo kaj la entuziasma sindediĉemo produktis ion objektive memorindan: la Ĝemelurba Renkontiĝo aranĝita dum la Ĉielira semajnfino (14-17a de majo 2015) fare de la Alkmara E-Klubo en Petten, ĉe la nederlanda nordholanda marbordo. Tiu kunveno celis la E-grupojn de la Alkmaraj ĝemelurboj Darmstadt (DE), Troyes (FR) kaj Tata (HU). Al tiu esperantistaro aldoniĝis la klubanoj de Brescia (IT), ĝemelurbo de Darmstadt, do kiel boĝemelurbo de Alkmaar. Entute 55 homoj partoprenis la renkontiĝon.

Buntaj — kaj tipe nordeŭropaj — matenmanĝoj donis sufiĉan elanon por alfronti la tagojn plenajn je programeroj.

Kelkaj vortoj pri la kultura vespero: la Alkmara Esperanta ĥoro “Malvo” havis nenion por envii al la profesia nederlandlingva

“Ĉu vi ankoraŭ povas kanti...”: Marijke ĝin estras preskaŭ majstre kaj ĉiuj kantas plenkore.

Post la “Malvo”, la hungara Jozefo rakontis humuraĵon pri virinoj; la itala Luigi (mi) koncertis gitare per kvar kantoj (Suno mia, La dizertonto Ĝorĝo, La vojo — dank’ al Gianfranco Molle kaj la Majstro); la germanoj reklamis pri la libro Kie ni povas trovi Dion? demandis la eta porkido, por liberpensontaj infanoj; la franca Michèle vendis Esperantajn T-ĉemizojn.

Mi sentis min en junularkunvena etoso, kvankam averaĝe la aĝo pli ol duobligis tiun de miatempaj junularkunvenoj. Bedaŭrinde tiaj renkontiĝoj ne okazas ĉiun jaron — la organizado ne estas bagatelo. Do mi kunportos la flaron de tiu semajnfino por kelka tempo... ĝis la venonta!

Luigi Fraccaroli

[FORIGITA!: bildo]

Sekvu la revuon Esperanto. Vi estos inter la unuaj ekscii pri la novaĵoj: twitter.com/revuo﹍esperanto

Recenzo

Literatura kritiko — grava kontribuo

Vilmos Benczik

Kroze-proze. Literatura esearo. Sten Johansson. Stockholm: Eldona Societo Esperanto, 2013. 158p. 20cm. ISBN 9789185288403. Prezo: € 18,90

Verkoj pri la Esperanta literaturo ne vere abundas, tial Kroze-proze de Sten Johansson estas nepre salutinda libro. Sed ne nur pro tio — Johansson estas persono intime ligita al beletro: kaj kiel aŭtoro de agrablaj beletraj tekstoj kaj kiel bonstila tradukisto. La ĵus publikigitaj eseoj pruvas, ke li estas ankaŭ kompetenta kaj akraokula leganto.

La libro entenas dek kvar eseojn. Naŭ el ili traktas opajn verkistojn, unu temas pri specifa ĝenro (pri krimromanoj) kaj kvar eseoj fokusiĝas “pri verkado kaj legado de prozo”.

La naŭ eseoj, kiujn Johansson dediĉas al opaj verkistoj, temas pri Ivan Ŝirjaev, Julio Baghy, Stellan Engholm, K. R. C. Sturmer, Ferenc Szilágyi, John Francis, Endre Tóth, Karolo Piĉ kaj Eli Urbanová (ĉi lastaj du en unu eseo), Spomenka Štimec. La eseoj pri opaj verkistoj multe varias laŭ amplekso: al Ŝirjaev estas dediĉitaj 22 paĝoj, dum al Baghy nuraj 4.

Ne nur laŭ amplekso, sed ankaŭ laŭ profundeco elstaras la eseo pri Ŝirjaev. Ĝi donas kompletan superrigardon pri la verkaro kaj pri la verkista evoluo de la rusa pioniro. Verŝajne ĝi estas ĝis nun la plej kompleta kaj detala prezento — mi almenaŭ ne konas similan verkon.

Kun scivolo mi legis la 10-paĝan eseon pri Stellan Engholm, kies kvietan prozon mi aparte ŝatas — por mi ĝi montras agrablan antipodon al la tro agordita romantismo de Baghy. Johansson ŝajne rilatas al la verkaro de sia samlandano malpli apreze ol mi.

Kun plezuro mi legis ankaŭ la 14-paĝan eseon pri La granda kaldrono de Francis, kiu jam per sia titolo — “La granda romano” — antaŭvidigas la konkludon. Johansson per lupeo analizas la tuton de la longega teksto, vicigante ankaŭ la etajn verukojn: vortuzajn strangaĵojn, pezajn frazojn ktp.

En sia speco estas unikaĵo la eseo titolita “Bohemia amoro”, kiu estas paralela/kompara analizo de la verkoj de Karolo Piĉ kaj de Eli Urbanová. Johansson akraokule kaj sagace vicigas la similaĵojn (ekz. la priamoran temon) kaj diferencojn (ekz. tion, ke Piĉ emfazas fikciecon, dum Urbanová membiografiecon) de la du aŭtoroj. En la analizo oftas tre trafaj rimarkoj, kiuj tuŝas la esencon de la analizataj verkoj; jen unu, dirita pri La Litomiŝla tombejo de Piĉ: “Ne troviĝas dialogoj en la verko. Per dialogoj la aŭtoro ja devus enlasi vidpunktojn kaj voĉojn ankaŭ de aliaj personoj.” Eblus longe vicigi similajn rimarkojn. Mi mem legis la verkojn de la du aŭtoroj (iujn eĉ plurfoje), tamen mi lernis multon el la eseo. Trudas sin al mi nur unusola aldona rimarko: mi vidas ĉe ambaŭ aŭtoroj konstateblan influon de la ĉeĥa verkisto Vladimír Páral, precipe tiun de la romanoj Soukromá vichřice (Privata tempesto; 1966) kaj Milenci a vrazi (Amantoj kaj murdistoj; 1969).

Kun iom da persona kontento mi citas la eseofinan konkludan opinion de Johansson pri la novelaro Lappar, la antikristo de Endre Tóth: “Laŭ mia opinio la eta novelaro Lappar, la antikristo estas la plej valora verko de la originala Esperanta literaturo.” La kontenton kaŭzas tio, ke antaŭ kvardeko da jaroj, hazarde ĝuste al mi estis donita la ŝanco enkonduki Tóth en la Esperantan literaturon. Tóth tiam nur balbutetis Esperanton (iam li lernis ĝin, sed poste forgesis preskaŭ ĉion) — liaj unuaj verkoj bezonis fortan lingvan poluradon. La karakterizoj en la eseo estas trafaj: neniuj koloroj, nur formoj kaj formuloj; nenio natura, ĉio abstrakta kaj artefarita; entute: “konkreta prozo”. Unu plia karakterizo: “kafkeca” — mi aldonus ankaŭ la vorton “borgeseca”. Eble pro tio, ke kaj Borges kaj Tóth iam estis vidantoj, sed poste ili ambaŭ blindiĝis.

Animigas la vortojn estas la titolo de la sespaĝa eseeto pri Spomenka Štimec. Oni bedaŭras, ke Johansson ne pli amplekse okupiĝis pri la Štimec-miraklo, ĉar li estas sur la ĝusta vojo por kompreni kaj komprenigi tiun ĉi miraklon. La tekstoj de Štimec en la Esperanta literaturo plej plene sukcesigas la trimiljaran strebon de ĉiulingvaj literaturoj al la iluzio de natureco — kiu strebo kompreneble neniam povis kaj povos atingi veran plenumiĝon, ja vortoj laŭ sia naturo estas neeviteble abstraktaj. Kaj skribitaj vortoj eĉ pli abstraktaj ol estas parolataj vortoj. Kaj vortoj dirataj/skribitaj en lernita lingvo ĉiam estas pli abstraktaj ol vortoj dirataj/skribitaj en denaska lingvo.

Mi opinias, ke la fontojn de la Štimec-miraklo oni serĉu ĉefe en du faktoroj. La unua faktoro estas tio, ke Spomenka Štimec vivis dum jardekoj kvazaŭ en Esperantio, ŝi uzis en sia vivo Esperanton multe pli amplekse ol la ceteraj Esperantaj verkistoj, do en ŝiaj buŝo kaj plumo Esperantaj vortoj havis bonan ŝancon proksimiĝi almenaŭ al la limigita natureco de la denaskalingvaj vortoj. La dua faktoro miaopinie estas tio, ke Spomenka Štimec estas ĝisoste virino, sen minimuma emo alpreni viran gravmienecon kaj prelegi al siaj legantoj — por ŝi vortoj havas antaŭ ĉio atmosferon, kaj nur duavice signifon. Johansson tre senteme kaptis la esencon de la Štimec-tekstaro — mi konsilus al li reveni al tiu ĉi tekstaro kaj ampleksigi sian eseon.

Tre salutinda estas la eseo pri la Esperantaj krimromanoj, kun aldonita listo de 32 eroj. La eseo estas sufiĉe detala, tamen konciza, kun ekvilibra mikso de asertoj kaj demandoj. Por mi estis interesa kaj iom surpriza la rifuza opinio pri Mr. Tot aĉetas mil okulojn de Jean Forge, riproĉanta al la iam furorinta verko la “terure kliŝan kaj kiĉan stilon”. Sen eniri detalojn mi nur avertas, ke kliŝoj necesas, ja sen ili ne ekzistas originaleco; krome, kun iom da troigo oni povus diri, ke Esperanto fariĝis vera lingvo en tiu momento, kiam en ĝi povis naskiĝi kliŝoj.

Meritus detalan pritrakton la lastaj kvar eseoj — ili ja estas pioniraj en la Esperanta literaturo –, kiuj temas “pri verkado kaj legado de prozo”. Sed ĉar min forlogis la tento komenti la eseojn pri konkretaj verkistoj, tio nepre transpasus la limojn de ordinara recenzo. Tial mi limigas min al la instigo legi ilin atente kaj diskutprete.

La samon mi rekomendas pri la tuta libro, kiu estas grava kontribuo al la kritika literaturo pri la Esperanta beletro.

Recenzo:

Plia lingvo por fonda verko

Suso Moinhos

Fundamento de Esperanto (O Fundamento do Esperanto). L.L. Zamenhof. Trad. T. Flores. Braziljo: Brazila E-Ligo, 2015. 382p. 21cm. ISBN 978-85-88913-14-1. Prezo: € 14.70

El Brazilo venas nacilingva versio de la Fundamento de Esperanto sub la zorgo de Túlio Flores. La tradukinto estas renoma vortaristo, kaj tio estas garantio, ke la verko rezultas el longtempa kaj atenta laborado. Brazila Esperanto-Ligo tion sciis kaj donis al la eldono senmakulan kvaliton. Laŭ iom kurioza koincido ĝi aperas en historia momento kiam ni, portugallingvanoj, diskutas la tutteran efektivigon de la Ortografia Interkonsento de 1990, iasence nia propra fundamento.

La libron konsistigas du partoj distingeblaj per la marĝenaj koloroj de la paĝoj. La dua parto estas la originalo de la Fundamento. La unua enhavas la redonon en la t.n. “brazilportugala lingvo” (kial ne simple “portugala”?) kaj sur ĝi fokusiĝas ĉi sekvaj linioj. En ĝi legeblas du nefundamentaj tekstoj. La elekto de unu el ili, la “Deklaracio pri la esenco de la esperantismo” aŭ Bulonja Deklaracio, aperanta kaj originale kaj portugale, estas pravigebla pro ĝia intereso, ĉar ĝuste ĝi sankciis la Fundamenton kiel devigan kaj neŝanĝeblan verkon. Tamen la inkludo de la dupaĝa “Plena Gramatiko de Esperanto” kia ĝi aperis en la Fundamenta Krestomatio, estas fiŝo el alia rivero. Krom tio, ke ĝi ne rilatas al la Fundamento, la aŭtoro nekonvene enŝovis ĝin inter ties du partojn, la “Antaŭparolon” kaj la “Ekzercaron”, tiel rompante la unuecon de la libro. Mi varme rekomendas korekti tion en certe venontaj eldonoj.

La “Ekzercaro” havis en la originalo vortareton en la franca, angla, germana, rusa kaj pola post ĉiu leciona teksto. En la versio de Flores la portugalaj vortoj suplementas tiun multlingvan sinsekvon. Tamen atenta legado malkovras subtilajn diferencojn: ofte la portugalaj redonoj estas plurvortaj, kun klarigaj sinonimoj; la terminologio moderniĝis (sufixo formador de palavras, prefixo que indica) kaj kvankam la gramatikaj ekzemploj ne ĉiam estas la samaj en la diversaj lingvoj de la originala vortaro, ofte ĉiuj kune aperas en la nuna portugala versio. Ĉio evidentigas ke la tradukon gvidis instruaj celoj, kaj tio portas nin al la demando, ĉu nuntempe ni povus konsideri la Fundamenton taŭga lernolibro. Kvankam mi kategorie respondus nee, interalie ĉar lingvodidaktiko evoluadis, estas tamen agnoskinde, ke la verko plu estas divers-aspekte gramatika kaj belstila modelo, eble ankaŭ interesa legaĵo por progresintoj.

Sed ni revenu al la traduko. La “Ekzercaro”-n sekvas portugaligo de la lecionaj tekstoj, de la “Universala vortaro” kaj de la “Aliaj fundamentaj radikoj” ĉerpitaj el la “Antaŭparolo”.

La lingvo estas ĝenerale bona, kvankam enŝoviĝis ne malmultaj misoj. Ortografiaj eraroj kiel *cauterisar (anst. cauterizar), *empalidescer (anst. empalidecer), *flexa (anst. flecha) aŭ *meia-onça (anst. meia onça) verdire damaĝetas la rezulton. Dum la legado troveblas pluraj mistradukoj: brasik’repolho (anst. couve); ĉarpi’mecha (anst. fios para curativo); edif’inspirar bons sentimentos (anst. induzir ao bem, à virtude); iamem algum tempo (anst. uma vez, certa vez); koler’encolerizar-se, irritar-se (anst. estar encolerizado, irritado); putor’doninha (anst. tourão) aŭ rap’couve-rábano (anst. nabo, couve-nabo). La prefikso ek- ne montras ação [...] de curta duração sed ação súbita ou momentânea, kiel trafe difinis Gomes Braga en sia vortaro. Mi trovis mankantajn klarigojn por vortoj kiel arest’prender (tro plursignifa, mi aldonus apresar); ieem algum lugar (mankas la pli sinteza algures); draŝ’bater (cereais), debulhar (kio pri malhar?); morus’amora (kiu amora, ĉu la arbo kaj ties frukto aŭ la frukto de silveira, t.e., de rubuso?) aŭ seb’sebo (en Brazilo ĝi signifas ankaŭ “libro-brokantejo”-n).

Fine, mi aparte bedaŭras la solan aperon de brazilismoj. Per simpla aldono de ekvivalentaj vortoj en aliaj dialektoj de la portugala (ĉefe el la portugalia, al kiu leksike pli proksimas la afrikaj kaj galega variantoj) la libro povus atingi pli vastan publikon. Tiel, akcipitr’gavião; brun’marrom; burd’mamangaba; didelf’gambá; glaciaĵ’sorvete; kolport’mascatear; kul’pernilongo; lian’cipó; matenmanĝ’café da manhã; mili’milhete; mus’camundongo, ratinho; pistak’pistachetaban’mutuca respektive riĉiĝus per abutre, castanho, besouro (kaj abelhão), sarigueia, gelado, fazer venda ambulante (o bufarinheiro), mosquito, liana, pequeno-almoço, milho-miúdo (kaj painço), rato, pistácio kaj tavão. Jen propono por venontaj represoj.

Recenzo

Impona libreto pri historiaj tegmentaj strukturoj

Fabien van Mook

Historiaj ĉevroj. Jan Werner. Brno: Jan Werner. 2013. 73p. 21cm. Ilus. Prezo: € 6.30

Jen kelkaj konstruteĥnikaj terminoj: ĉevrono, truso, dilo, klinbenko, patno, selumo, gropo. Ĉu ili aspektas kvazaŭ ordinaraj, ĉiutagaj vortoj?

Multaj legantoj verŝajne respondas jese al la demando. Krom en Esperanto, oni supozeble la saman trajton konstatas en multaj aliaj lingvoj. Se fakuloj relative malmulte komunikas en internacia skalo, la nocioj kaj terminoj, kiuj estas internacie rekonataj, estas malmultaj. Tiel estas en konstruteĥniko. Ankoraŭ nuntempe tre multaj, eĉ plej bazaj, konstruteĥnikaj nocioj ne havas sian Esperantan terminon. En tia situacio la trovado de taŭgaj terminoj en Esperanto (kiu ja estas internacia lingvo) estas granda defio!

Jan Werner (konstru-inĝeniero) forte kaj longtempe laboras plenigante terminajn truojn en Esperanto. En 2013 li publikigis libreton “Historiaj ĉevroj”, kiun mi recenzas en ĉi tiu artikolo. La libreto estas jam la kvina kiun li verkis pri konstruteĥniko aŭ terminologio dum la lastaj dek aŭ dek du jaroj. Li sukcesas do eksterordinare multe produkti. Krome, mi konstatas ke la kvalito ĉiam tre bonas.

Werner enkondukas la novan terminon “ĉevro” por indiki ĉarpentaĵon per kiu tegmento estas subtenata. Pasintece ĉevroj estis faritaj de ĉarpentistoj, nur el ligno; kaj tegmentaj surfacoj estis nur oblikvaj.

La enkondukon de “ĉevro” Werner opinias necesa post ampleksa kaj profunda konsidero de la temo. En la libreto “Historiaj ĉevroj” li sisteme priskribas formojn de tegmentoj, tegmentajn konstrusistemojn (pli-malpli laŭ la historia evoluo), elementojn el kiuj ĉevroj konsistas, kaj statikajn kondiĉojn. Krome, en la libreto mallonge traktitaj estas kelkaj flankaĵoj: lukarnoj, kaj bindoroj, kiujn oni konsideras modernaj variaĵoj de ĉevroj el lamenara ligno, ŝtalo aŭ ŝtalbetono. Alia flankaĵo temas pri portaj strukturoj per pendigilo, subŝtrebilo aŭ substreĉilo. Sufiĉe amplekse estas traktitaj ankaŭ lignoligoj: per tiuj teĥnikaj rimedoj la diversaj elementoj en ĉevro estas ligitaj kaj kunmetitaj. La lastajn partojn de la libreto konsistigas terminologiaj rimarkoj, konkludo, kvarlingva (Esperanta, angla, germana, ĉeĥa) vortareto de ok paĝoj, kaj literatura listo.

La formaj aspektoj (papero, bindado, kompostado) de la libreto estas bonaj. Ĝi enhavas entute 73 paĝojn A5-formatajn kun 69 numeritaj figuroj kaj kelkaj ne-numeritaj figuroj. Komunikado pri teĥnikaj aferoj ja preskaŭ ne eblas sen bildoj. La lingvaĵo de la tekstoj estas bonega. La rezonado klaras, kvankam laŭ mi Werner unufoje devojiĝis traktante gramatikaĵon. Krome, la nocia diferenco inter ĉevro, truso, simpla truso, plena truso, bindoro kaj balko povus esti pli bone klarigata.

Rimarkende bone Werner trovis aŭ kreis terminojn. Evidentiĝis, ke pli ol plimulto de la nocioj kiuj rilatas al ĉevroj, ne havis en Esperanto terminon. Multaj kandidataj terminoj kiujn oni povas trovi en diversaj vortaroj, estas nur svage difinitaj. Werner sukcesas uzi ĉiujn manierojn de la Esperanta vortfarado kaj sukcesas eviti amason da novaj radikoj. Kelkaj ekzistantaj vortoj iĝis bona faka vorto per pli ekzakta redifino, ekzemple: “truso”, “fosto”, “ŝtrebo”, “stego”. Multaj terminoj estiĝis el ordinara kunmetado: “vertobalko”, “bindotrabo”, “murpatno”, “gutrando”. Duvortajn esprimaĵojn ni trovas ĉe “gropa tegmento”, “duongropa tegmento”, “simpla ĉevro”, “stucita ĉevrono”. Ordinaraj sufiksoj estas uzitaj en “disapogilo”, “pendigilo”, “vertaĵo”. Al mi tre plaĉas la inventaĵoj por la fortoportaj strukturoj “starbenko”, “klinbenko”, “pendobenko” kaj “ŝtrebobenko”. Jam en 2006 Werner publikigis novajn, laŭ mi brile inventitajn, terminojn por lignoligoj: “platumo”, “tenonumo”, “transplatumo”, “dentumo”, “selumo”, “ungumo”. Pro la unueca formo jam ŝajnas, ke ili apartenus al la sama kampo. Krome, metaforo povas utili, ekzemple ĉe la terminoj “benko”, “ŝuo”, “dentumo” kaj “selumo”. Neologismojn kiuj ankoraŭ ne estas uzitaj, mi ne povis trovi en la libreto. Werner uzadas la neologismojn “balko”, “bindoro” kaj “konstrukto” ne nur en la libreto, sed ankaŭ en siaj antaŭaj verkoj. La neologismon “ĉevro” Werner prenis el konstruteĥnika vortaro de Moberg el 1958, ŝanĝante ĝian signifon, ĉar la termino “ĉevro” en la origina signifo de lignopeco kun certaj grandecoj neniam enradikiĝis.

Multaj terminoj en la libreto jam estis serĉataj kaj interkonsentataj dum 2010-2011 de la internacia kolektivo Konstru-Forumo, kiun Werner gvidis, kaj en kiu partoprenis ĉirkaŭ ok personoj, i.a. mi. Werner prezentas sian libreton por plua pridiskuto inter fakuloj, kaj li do invitas al fakuloj respondi.

La libreto ja estas intertempa rezulto en terminologia procezo. Bona terminologia procezo komenciĝas per analizado, ordigado kaj difinado de nocioj (t.e. la ideoj de aĵoj kaj agoj, pri kiuj fakuloj laboras). Pli poste oni kolektas ekzistantajn terminojn kaj, se necesas, kreas novajn. Dum la procezo gravas ke fakuloj pri la temo konsentu pri la nociaro kaj terminaro. Por internacia lingvo tre gravas ankaŭ la internacieco de la kunlaborantoj.

En la libreto “Historiaj ĉevroj” Werner aplikis siajn evidente profundajn sciojn pri la temo, pri terminologiaj principoj kaj pri la lingvo Esperanto. Mi tre speciale rekomendas la libreton al arĥitektoj, konstruistoj, konstrufakuloj, k.t.p. — kiuj laŭeble kontribuu al plua pridiskuto de la temo. Mi rekomendas ĝin ankaŭ al vortaristoj — por ke ili plibonigu kaj riĉigu vortarojn.

Recenzo

Dresdena simbolo en bela libro

Hanne Majgrün

La Dresdena Sinjorina preĝejo. Kroniko de la jaro 1000 ĝis hodiaŭ Jürgen Helfricht. Trad. Benoît Philippe. Dobřichovice: KAVA-PECH, 2013. 86p. 21cm. Bind. Ilus. ISBN: 9788087169421. Prezo: € 12,30

La libro informas en 17 ĉapitroj pri la estiĝo, la dummilita pereo kaj la rekonstruado de la “plej perfekta sakrala konstruaĵo de la evangelia mondo”. La “ĉirkaŭ”-jaro 1000 (en la subtitolo) nur unufoje estas menciita rilate al la unua misia preĝejo sur proksimume la sama loko kiel la hodiaŭa Sinjorina preĝejo. Ĉi ties historio do komenciĝas en la jaro 1722, kiam la malnova paroĥa preĝejo minacis disfali kaj la dresdenaj urbkonsilistoj decidis anstataŭigi la kadukiĝintan konstruaĵon per nova.

Fine en aŭgusto 1726 la arkitekto George Bähr komencis la konstruon. Ĝi estis malfacila tasko pro teknikaj kaj financaj problemoj. Post 17-jara laboro kaj kostoj de preskaŭ tri mil taleroj en 1743 la preĝejo estis preta. Konstruita “poreterne” ĝi tamen travivis nur 202 jarojn, ĉar en februaro 1945 anglaj kaj usonaj bombaviadiloj atakis la urbon, kio ne nur kaŭzis la morton de ĉirkaŭ 35 000 homoj, sed ankaŭ ruinigis la Sinjorinan preĝejon.

Post la milito la preĝeja rekonstruado ne estis unuaranga tasko, krome mankis mono kaj materialo. Oni savis el la rubaĵo almenaŭ kelkcent ŝtonojn (bazo por posta arkeologia rekonstruo) kaj deklaris la ruinon “Kontraŭmilita monumento”.

En februaro 1990 grupeto da dresdenaj diversprofesiaj intelektuloj publikigis “Alvokon el Dresdeno” por krei internacian fondaĵon cele al rekonstruado de la Sinjorina preĝejo. La miraklo okazis: pli ol unu miliono da homoj en-kaj eksterlandaj kaj el la plej diversaj sociaj tavoloj donacis plimalpli grandajn monsumojn kaj en 1993 la praktikaj laboroj komenciĝis.

Ĉion ĉi kaj multajn kromajn faktojn kaj anekdotojn la aŭtoro en konciza formo donas al la leganto. Mi devas konfesi, ke mi estis agrable surprizita de la absolute serioze kaj aferece verkita libro, ĉar la aŭtoro estas konata ankaŭ kiel ĵurnalisto de bulvarda gazeto (tiu kun grandaj BILDoj), kiu foje en sensacio-ĉasa maniero raportis pri “benzino el katoj” ktp. Nenio tia troviĝas en la libro, ĝi estas bone dokumentita kaj en la fino de la libro la aŭtoro listigas la uzitajn germanajn fontojn kaj donas superrigardon kronologian.

La ilustraĵoj ne ĉiam estas bone lokitaj: foje ili ne rilatas al la enhavo de la ĉapitro. Alifoje ili montras la saman aspekton de la preĝejo (kun aŭ sen neĝo surstrate). Bedaŭrinde fotoj el la interno de la preĝejo entute mankas.

La Esperanta lingvaĵo estas bona kaj facile komprenebla — la tradukinto estas ja sperta esperantisto kaj dresdena UEA-delegito. Nur unu erareton mi trovis: sur paĝo 23 el la fama trumpetisto Prof. Ludwig Güttler fariĝis trompetisto. Sed ĉu la tradukisto aŭ la kompostisto kulpas, tio restas sekreto.

La libro estas zorge preparita: bona papero, facile legebla presliteraro, solida kovrilo, 16 tutpaĝaj ilustraĵoj (parte koloraj).

Ĝi estas interesa ne nur por turistoj vizitontaj Dresdenon, ankaŭ historiistoj kaj interesiĝantoj pri arkitekturo trovos en ĝi valorajn informojn kaj instigojn. Entute: rekomendinda kaj prezinda verko.

Recenzo

La mondo konas Bjalistokon danke al Zamenhof

Tobiasz Kaźmierski

Bjalistokaj esperantistoj / Białostoccy esperantyści. Red. Jerzy Szerszunowicz. En Esperanton trad. Przemysław Wierzbowski. Białystok: Centrum im. Ludwika Zamenhofa, 2013. 71p. 21cm. ISBN 9788393592616. Prezo: € 7,50

La Centro Ludoviko Zamenhof ne ĉesas dorloti nin per Esperanto-rilataj eldonaĵoj. Fine de 2013 ĝi prezentis novan dulingvan (pola-Esperantan) libron titolitan Białostoccy esperantyści / Bjalistokaj esperantistoj. Ĝin formas fragmentoj de paroloj kaj elektitaj fotoj el la multe pli ampleksa kolekto en la plurteknika arkivo pri la parolhistorio de la urbo kaj ĝia regiono. La projekto nomiĝas Mediateko de CLZ.

Dek du bjalistokaj esperantistoj, ĉiu en aparta ĉapitro, prezentas historiojn elektitajn el ilia vivo. Komence de ĉiu ĉapitro oni trovas koncizan vivresumon (kun reliefigo de la E-agado) de la aŭtoro. Ili aspektas kvazaŭ dosieroj forprenitaj de iu granda serioza arkivo kaj la tekstojn ilustras belaj, nemalofte amuzaj fotoj elfositaj el privataj arkivoj.

Per rememoroj kaj anekdotoj la 12 bjalistokaj esperantistoj malkaŝas, kio puŝis ilin lerni Esperanton kaj kian influon tiu lingvo havis sur ilian sorton. Fakte, la tutan spektron de meritoj de la lingvo internacia oni rekonas jam legante la enhavliston kun la titoloj de la ĉapitroj.

Stanisław Dobrowolski, kiu kontribuis per unu ĉapitro, ofte demandas sin, kiucele li komencis lerni Esperanton kaj pro kio li dediĉis al nia lingvo la longdaŭran laboron (p. 22). En sia kontribuaĵo li lerte kaj sinteze listigas la kialojn kaj avantaĝojn. Analogajn respondojn oni trovas en partoj de la aliaj 11 pridemanditoj. Rezulte la legantoj vidos, ke por bjalistokanoj Esperanto rolis antaŭ ĉio kiel malfermita pordo al la mondo kaj vojo al neordinaraj internaciaj kontaktoj. Oni ne forgesu, ke plejmulto el ili vivis ja malantaŭ la fera kurteno. En la malkapitalisma sistemo Esperanto estis, se citi alian kontribuanton, “plej grava vojaĝa kapitalo” (p. 42). Eble ĝuste pro tio, en ĉiuj historioj mi renkontis grandan entuziasmon pri eksterlandaj vizitoj, kiuj komenciĝis en la zamenhofa urbo kaj okazis danke al la zamenhofa lingvo.

Kiel tuto Bjalistokaj esperantistoj donas bildon pri la bjalistoka Esperanto-movado dum la lasta duonjarcento. Ĝuste en la 70-aj jaroj komenciĝas la esperantistaj aventuroj de la plej maljunaj (kaj daŭre aktivaj!) aŭtoroj. Tiu bildo ne estus tamen kompleta sen la kontribuoj de la lasta generacio de bjalistokaj esperantistoj. Feliĉe tiuj en Bjalistoko ne mankas. Tial, la libro estas valora ne nur kiel historiaĵo kun belaj nigrablankaj fotoj, sed ankaŭ kiel aktualaĵo kun tute freŝaj priskriboj kaj tutcerte ankoraŭ ne finverkitaj esperantistaj vivresumoj de la pli juna kaj plej juna generacioj. Mi menciu nur, ke ĝuste reprezentanto de la juna generacio de la bjalistokaj esperantistoj, Przemysław Wierzbowski, okupiĝis pri la esperantigo de la tekstoj originale registritaj en la pola.

Mi alte taksas, kiel publikaĵon mikrohistorian, ĉi tiun kolekton de subjektivaj rememoroj de aktivaj bjalistokaj movadanoj. Tiuj historioj kaj la historio de la bjalistoka movado entute estas interesaj kaj neforgesendaj. Krome la libro montras, kiugrade la bjalistokanoj fieras pri sia urbo kaj pri la zamenhofa heredaĵo. Ili ja konscias, ke “la mondo konas Bjalistokon danke al Zamenhof” (p. 5).

Novelo: Traduko

La novelo “Esperanto” de Amos Oz en E-vesto

Amri Wandel

En majo 2015 E-Ligo en Israelo eldonis Esperanto-tradukon de la novelo “Esperanto”, de Amos Oz, la plej fama israela verkisto. Tradukis Gian Piero Savio kaj A. Wandel. La 24-paĝa broŝuro estas aĉetebla ĉe ELIUEA por 4,5 eŭroj, kaj ankaŭ en la Libroservo en Lillo.

Amos Oz estas verŝajne la plej elstara kaj internacie konata verkisto de Israelo. Se en la proksimaj jaroj dua israela verkisto ricevos la Nobel-Premion pri literaturo (la unua estis Ŝmuel Josef Agnon en 1966), tiu verŝajne estos Oz (de 2007 li plurfoje estis kandidato por la Nobel-premio). Li ricevis i.a. la Premion de Israelo kaj la Goethe- kaj Heinrich-premiojn pri literaturo. Liaj verkoj estas tradukitaj en kvardek du lingvojn (tiu ĉi unua traduko de Oz en Esperanton estas do la 43-a lingvo). Ili estas multe aprezataj kaj ŝatataj en la monda literaturo. Inter liaj 38 libroj, plej famiĝis Mia Mikaelo, Rakonto de AMO kaj mallumo. Ofte liaj verkoj reflektas lian vivsperton: kiel infano Oz kreskis en Jerusalemo, kiun poste, kiel knabo, li forlasis por vivi en kibuco. Pluraj el liaj noveloj tuŝas aŭ temas pri la kibuca vivo kaj pri la vivo en Jerusalemo.

En la novelaro Inter amikoj, el kiu Esperanto estas parto, Oz revenas al la loko kaj tempo kie kreskis lia verkaro: la kibuca socio en la fino de la kvindekaj jaroj. Li provas rompi la idealisman bildon de la kibuco (simile al aliaj israelaj verkistoj, kiel ekzemple Meir Ŝalev). La noveloj en tiu ĉi libro priskribas kiel ŝanĝiĝis la kibuca idealismo de la pioniraj tagoj, tiel ke nuntempe restas nur grupo de homoj, kies antaŭaj frateco kaj reciproka respondeco iom post iom malaperas. La ok rakontoj en la libro Inter amikoj okazas en la fantazia kibuco Jikhat, kaj priskribas kiel la kibuco malebligas al ne-konformaj kaj solecaj individuoj trovi sian lokon en la kibuca socio. Ĉiu el la rakontoj desegnas mirinde delikatajn bildojn de virinoj kaj viroj, kiuj revas kaj suferas en sia privata vivo, en la ombro de giganta kolektiva revo: la kibuca idealo.

La morto de Marteno Vandenberg, la heroo en la novelo “Esperanto”, la lasta idealisto kiu kredas al absoluta komuneco de la homa socio, reprezentas la malrapidan sed neeviteblan kolapson de la kibuca idealo kaj tradicia socio. Eble la trankvileco kiun spertas Osnat, la amikino de Marteno, post lia entombigo, sugestas ke Oz fine trovis la konkludon de sia serĉado, kaj, kiel Osnat, trovas konsolon en la revolucio de la kibuca socio kaj idealoj. Amos Oz daŭre akompanas nin per sia flua kaj elokventa stilo, kaj ni povas ĝui ĉiun frazon aŭ metaforon, kiun li kreis por ni.

Antaŭ preskaŭ unu jaro mi ricevis de mia germana amikino leteron, kiu instigis min traduki tiun rakonton en Esperanton. Post kelkaj monatoj mi rimarkis ke Amos Oz prelegos pri sia nova libro, “Judaso”, en la Internacia Libro-Foiro de Jerusalemo. Mi skribis al Oz petante lian permeson traduki lian novelon, kaj li reagis entuziasme, dirante ke ĉiam li deziris konatiĝi kun Esperanto. Responde mi dankis kaj invitis lin al nia Esperanto-budo en la Foiro, por senpere konatiĝi kun la lingvo kaj ĝia literaturo.

Traduki tiun ĉi novelon estis komplika tasko, ĉar krom kompletan regon de la fonto- kaj cel-lingvoj ĝi postulis bonan konon de la socia kaj kultura fono de tiuj epoko (fino de la kvindekaj) kaj medio (la kibuco). Kvankam mi estis tiam juna knabo kaj kreskis en la urbo, mi ofte vizitis kaj eĉ laboris dum la lernejaj ferioj en la kibuco kie loĝis mia fratino. Tiel mi sorbis iom de la kibucaj etoso kaj vivstilo, aldone al tio kion oni lernas kaj aŭdas kreskante en Israelo, kies kulturo estas forte ligita al la kibucaj ideo kaj socio. Ofte ni longe cerbumis, kiu estu la plej preciza kaj taŭga traduko, kiu plej zorge transdonu la etoson kaj la nuancon kiujn celis la verkisto.

Post la prelego de Oz en la Foiro mi donis al li malnetaĵon de la traduko. Ne estis tempo longe interparoli pro la granda nombro de aŭskultantoj kiuj deziris akiri lian aŭtografon, do mi proponis renkontiĝi poste, por aŭdi pri lia speciala sinteno por “tiu mirinda lingvo”, kiel li priskribas Esperanton en la novelo. Ni renkontiĝis en eta kafejo apud lia hejmo en Tel Avivo. Mi donis al li kelkajn ekzemplerojn de la traduko, ĵus alvenintajn de la presejo. Li tre ekscitiĝis kaj diris, ke vidi tiun ĉi novelon en Esperanto-traduko estas por li plenumo de revo.

Kiel aludas la komentoj pri Esperanto en la novelo, Oz scias pri Esperanto surprize multe, kvankam li asertis ke li ne parolas ĝin. Mi scivolis pri la fonto de tiu kono kaj li rakontis ke lia patro, kiu scipovis 11 lingvojn, konis ankaŭ Esperanton kaj estis admiranto de Zamenhof. Ni konversaciis pli ol duonhoron. Mi donacis du infanlibrojn kiujn mi tradukis en E-on, kaj Oz petis ke mi skribu en ili kelkajn personajn vortojn. Kompense li skribis dediĉon en mia ekzemplero de lia libro “Inter Amikoj”: “al Amri Wandel, kiu ludis miajn hebreajn vortojn per Esperanto-piano... kun granda ekscitiĝo, danko kaj estimo... Amos Oz”. Mi rakontis pri la jubilea Kongreso en Lillo, kaj li tre interesiĝis kaj scivolis pri la temo, la programo kaj pri la prezentado de novaj libroj kaj Esperanto-literaturo. Post iom da tempo li sendis retmesaĝon: “Kara Amri, bonvolu transdoni mianome varman saluton al ĉiuj partoprenantoj de la Kongreso, kaj diru al ili ke Marteno Vandenberg esprimas ankaŭ miajn sentojn por la lingvo Esperanto kaj por ĝiaj fundaj ideoj”.

Pli bona enhavo kun pli multe da bonaj kaj regulaj kunlaborantoj

La revuo Esperanto estas la plej prestiĝa kaj tradicia revuo en Esperantujo kaj daŭre klopodas enporti plibonigojn. Post la modernigo de la fasado, venas la vico fari plibonigojn en la enhavo. Sed tio ne povas esti afero nur de la redaktoro, kies ĉefaj taskoj estas kunordigi la pretigadon de ĉiu numero de la revuo kaj redakti la ricevitajn artikolojn.

La pligrandigo de la skipo de regulaj kaj talentaj kunlaborantoj certe helpos al tio, ke la redaktoro havos por ĉiu numero de Esperanto sufiĉe da riĉenhava kaj originala materialo.

Vi povas esti unu el la konstantaj kunlaborantoj, se vi regas Esperanton kaj talente verkas artikolojn pri grandaj E-eventoj, interlingvistiko, E-instruado, movada strategio, gravaj novaĵoj pri niaj atingoj, nia lingvo en la mondo kaj Esperantaj kulturo, literaturo kaj historio. Bonvenas ankaŭ notoj por la rubriko Kalejdoskopo kaj opiniaj artikoloj.

Se vi pretas kunkrei la enhavon de nia revuo kaj igi ĝin pli bona ol ĝi estas nun, kontaktu la redaktoron.

Fabrício Valle
r...@revuoesperanto.org https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Video: Konkurso

“Teo kaj AMO” furoris en Ĉinio

Olga Ŝilajeva

La 16-23-an de aprilo Ĉinio gastigis la gajnintoj de la konkurso de mallongaj filmoj “Teo kaj AMO”, kiun antaŭ unu jaro lanĉis Esperanto-redakcio de Ĉina Radio Internacia (ĈRI), sub la aŭspicio de UEA.

Laŭ la regularo partopreni en la filmkonkurso povis amatoraj reĝisoroj, filmŝatantoj, amaskomunikilistoj, studentoj kaj kreemaj homoj el la tuta mondo. Ĉiu filmo devis daŭri 2-10 minutojn kaj nepre rilati al la temo. Estis akceptataj filmoj en iu ajn lingvo de la mondo. ĈRI financis al la produktantoj de la 10 premiotaj filmoj senpagan vojaĝon al Ĉinio por 5 tagoj aprile de 2015.

Entute la organizantoj kolektis 45 filmojn el 20 landoj. Post longa pridiskutado la ĵurio, kiu konsistis el Mark Fettes (prezidanto de UEA), Lee Jungkee (estrarano de UEA) kaj ĉinaj fakuloj pri tekulturo kaj filmfarado, aljuĝis la 10 unuajn premiojn, la 12 duajn kaj 20 triajn. Krome la ĵurio proponis premiojn por la 10 filmoj plej ŝatataj de la publiko. Dum la aljuĝado estis aldonitaj 3 specialaj premioj: por originala kanto, por dokumenta filmeto de te-kulturo kaj por la plej promesplena reĝisoro.

La premidona ceremonio okazis la 19-an de aprilo en granda te-ekspoziciejo de la urbo Hangzhou. Inter spektantoj de la ceremonio estis ne nur festivalanoj, sed ankaŭ vizitantoj el la ekstera publiko. Por la evento estis uzataj du lingvoj — Esperanto kaj la ĉina. Dum la ceremonio oni povis spekti filmojn de ĉiuj premiitoj kaj honore aplaŭdi, kiam iu gravul(in)o enmanigis diplomon al la gajnintoj. La etoso estis festa! La ceremonion ĉeestis kaj parolis gratul-vortojn la prezidanto de UEA, Mark Fettes.

La partoprenantoj ekskursis en Hangzhou, vizitis Zhejiang-an Agrikulturan kaj Forstokulturan Universitaton, spertis veran vilaĝan vivon de naciminoritato — ŝeoj, kolektis teon kaj lernis ĉinan tradician te-kulturon. Do la festivalo donacis al ĉiuj neforgeseblajn rememorojn kaj kompreneble riĉigis festivalanojn kulture kaj anime. Unu el celoj de la festivalo estis montri al la publiko, ke Esperanto estas viva, utila, vigla kaj profita. Sendube la celo estis plenumita!

Regulojn de la konkurso, ĉiujn filmojn, liston de la venkintoj kaj aliajn interesajn informojn vi povas vidi ĉe la paĝaro — http://bit.ly/1JoRjFk — de ĈRI.

Mi gratulas ĉiujn reĝisorojn kaj aktorojn pro la venko kaj dankegas la organizantojn pro la grandioza kaj certe fruktodona laboro!

Legantoj: Reago

La vojo estas nun malfermita por Esperanto kiel heredaĵo

Etsuo Miyoshi

En la februara numero mi legis pri “Esperanto kiel heredaĵo estas internacia konkero”. Efektive, la rikoltita frukto ŝuldiĝas al plurlanda kaj multjara laboro, kiu nedubeble fontas el agado por konsciiĝo pri la valoroj de Esperanto ĉe politikistoj, kiel la Lunĉodebato de septembro 2004 en Varsovio, kun ĉeesto de litovaj kaj polaj EU-parlamentanoj danke al la helpo de Eduardo Kozyra.

Prof. Bronisław Geremek, EU-vicprezidanto kaj eksa ministro pri eksterlandaj aferoj en Pollando, rifuzis ĉeesti kaj private renkonti min, ĉar li konvinkiĝis, ke Esperanto ne povus venki. Interese estas, ke kelkajn jarojn poste, en majo 2008, mi sukcesis tuŝi Geremek per anonco en Le Monde. La tiama EU-prezidanteco rifuzis utiligi la polan en sia retejo kaj post kunveno kun Seán Ó Riain kaj Jozef Reinvart li kunorganizis, la 14-an de julio, por ĉiuj parlamentanoj la debaton “Esperanto, ĉu amiko aŭ malamiko de multlingvismo?”. Prof. Geremek, bedaŭrinde, mortis tagon antaŭ la evento en aŭtoakcidento survoje al Bruselo. Li estis konvinkita, ke plejparte la EU-parlamentanoj kontraŭas la anglan dominadon kaj ke estas granda manko de informoj pri Esperanto kaj ne mankas antaŭjuĝoj kontraŭ ĝi.

La ricevo de la Ordeno de Merito de la Pola Respubliko en 2011 kaj mia prelegturneo en Pollando en 2012 ebligis la firmigon de kontaktoj kun polaj altranguloj, kio kondukis al la celebrado de la 125 jaroj de Esperanto ĉe la Pola Parlamento per Seminario kaj ekspozicio kaj la posta kreo de la Pola Parlamenta Grupo Subtenanta Esperanton sub la gvidado de Prof. Edmond Wittbrodt.

Diverskiale la provoj okazigi plian seminarion samloke en 2013 fiaskis, sed tio donis okazon por vaste informadi la amaskomunikiloj pri Esperanto per vizito al kelkdeko da ĵurnalistoj en Varsovio fare de mia sekretario Atilio Orellana Rojas kaj de loka e-istino Justyna Lisiecka.

En 2013 ni decidis dediĉi al Pollando la Mondan Pupekspozicion okazanta ĉiujare en mia urbo. Tio permesis plian fojon veki diversajn politikajn instancojn pri Esperanto, ĉar ni akiris la aŭspicion de la Ministerio pri Kulturo de Pollando, la Pola Ambasado en Tokio, diversaj provincaj registaroj kaj eĉ la viziton de la ambasadoro kun sia familio por la malferma ceremonio. Tiutempe ĉiutage mi informadis pri Esperanto en la pola lingvo per Facebook kaj per anoncoj instigantaj lerni la lingvon. En 2012 la Eŭropa Komisiono rifuzis la peton de Seán Ó Riain permesi arigi subskribojn de 1 miliono da civitanoj por la kantado de la Eŭropa Himno en Esperanto, “ĉar Esperanto ne apartenas al la kultura heredaĵo de Eŭropo kaj nenia EU-Membroŝtato antaŭenigas Esperanton kiel parton de sia kultura heredaĵo”. Tiu decido spronis nin laboregi por persvadi Pollandon deklari Esperanton parto de sia kultura heredaĵo.

La granda klopodo de Kazimiro Krzyzak estis kronita en 2014 per deklaro de Esperanto kiel pola nemateria kultura heredaĵo, pro kio li meritas ĉies laŭdon.

La vojo estas nun malfermita por ke ni aspiru al deklaro kiel Monda Kultura Heredaĵo fare de UNESCO.

Forpasoj

Jan Bovendeerd (1932-2015) forpasis la 4-an de marto en Borgerhout (Belgio). Li estis sekretario de Belga E-Federacio en la 70-aj jaroj kaj de Flandra E-Ligo 1976-1986. Prezidanto de la Antverpena klubo La Verda Stelo li estis 1991-1994.

Karel Franc (1925-2015) mortis la 18-an de januaro en Pardubice (Ĉeĥio). Li estis sekretario de Ĉeĥa E-Asocio 1987-1991, estro de ĝia ekzamena komisiono kaj fine honora membro.

Werner Heimlich Sr. (1925-2014), em. fervoja oficisto, forpasis la 25-an de aŭgusto en Soltau (Germanio). Membro de UEA ekde 1955 kaj dumviva membro ekde 1974, li estis longe ankaŭ delegito kaj fakdelegito pri filatelo kaj fervojoj.

Stanislav Papírník (1939-2015) mortis la 8-an de majo en Česke Budějovice (Ĉeĥio). Li estis estrarano de Ĉeĥa E-Asocio 1979-1987 kaj delegito de UEA 1981-1994.

Jiří Patera (1935-2015) forpasis la 6-an de junio en Prago, kies E-klubon li prezidis dum multaj jaroj. Li estis ankaŭ komitatano de Ĉeĥa E-Asocio kaj dum ses jaroj redaktoro de ĝia organo Starto kaj poste tiu de Bulteno de EK Praha. Li esperantigis rakontojn de J. Hašek kaj Č. Vidmar, kaj fabelojn de B. Němcová kaj Z. Bergrová. Li estis honora membro de ĈEA.

Hardy Skougaard (1920-2015), iama delegito kaj fakdelegito pri velboatado, mortis la 5-an de marto en Jyderup (Danio).

Bernard Stollman (1929-2015) mortis la 19-an de aprilo en Great Barrington (Usono). Profesie juristo kaj dum dek jaroj asista prokuroro de la ŝtato Novjorko, li fondis la avangardan sendependan diskeldonejon ESP-Disk’, kies unua eldonaĵo estis la sondisko Ni kantu en Esperanto (1964). Li okupiĝis ankaŭ pri la aŭtomata tradukprogramo UNIKOM, uzanta Esperanton kiel pontlingvon.

Kunredaktu la septembran numeron

Ĉu vi partoprenos en la 100-a UK? Se jes, ni invitas vin aliĝi al la skipo kiu kunredaktos la septembran numeron de la revuo Esperanto.

http://bit.ly/1Hpmbbw

Revuo Esperanto 2015 9

La 100-a UK Festo kaj renovigo

Malferme

UK: potenco de la ideo de internacia lingvo en la praktiko

Fabrício Valle

La UK estas por la esperantistoj kulmina ĉiujara momento. Tio, kio okazas kadre de ĝiaj oficialaj programeroj — prelegoj, debatoj, kunsidoj de fakaj grupoj, seminarioj — kaj en la koridoroj, en neformalaj diskutoj ĉe la tabloj de la multaj kafejoj tra la urbo, resonas dum longa tempo, ĝis la venonta jaro, kiam nova UK denove altiras la atenton de la esperantistaro.

La ĉi-jara UK estis aparte grava, ĉar temis pri nia 100-a! Kiom da kongresoj, eĉ se neesperantistaj, havas tiom longan vivon? Kiom da internaciaj kongresoj kunvenigas homojn el granda nombro da landoj, kies partoprenantoj parolas tre diversajn lingvojn, kaj malgraŭ tio — miraklo! — ĉiuj sin komprenas reciproke sen lingvaj baroj? Tio estus per si mem sufiĉa motivo por ke la gazetaro vaste priheroldus la mirindan eventon, sed ve, 100 fojojn ĝi estis ignorata de la mondo kaj nur fojfoje, per eksterordinara klopodo de la gazetara servo de la esperantistoj aŭ specife de la LKK, oni sukcesas akiri kelkajn cm² en iu fama revuo aŭ ĵurnalo.

Sed la neinteresiĝo flanke de la mondo, kaj speciale de la gazetaro, ne frakasas la animojn de la esperantistoj, kiuj persistas en sia tradicio kunfesti, kunsidi kaj renovigi siajn esperojn okaze de ĉiu nova UK.

Tiukuntekste la UK en Lillo estas ĝisfunde emblema, ne nur pro tio, ke ĝi estis la centa okazigo de unu el niaj plej sukcesaj iniciatoj, sed ankaŭ pro tio, ke ĉifoje ĝi ne nur renovigis niajn esperojn sed ankaŭ alportis novajn aspirojn.

La esperoj apartenas al la klaso “stato, sento de esperanto” intime ligita al la revoj, kaj pri tio ni estas grandaj fakuloj, ĉar nek rikano nek la grandaj malfacilaĵoj en la laboro antaŭenigi nian aferon ruinigas niajn plej karajn sentojn rilate niajn revojn pri la estonteco de la ideo de internacia lingvo kaj nia UK estas nia plej granda pruvo, ke ni ne povas kaj ne devas rezigni pri la rolo, kiun Esperanto povas havi en la internaciaj rilatoj kaj ĉiuspecaj mondaj sferoj. UK estas eta, sed ja bunta elmontro de aplikado de nia lingvo al pluraj kaj diversaj kampoj de la homaj aktivaĵoj — turismo, scienco, arto, kulturo, internaciaj dialogo kaj amikeco, ekonomio ktp. Pri la tiurilataj specifaj programeroj ni ne parolos ĉi tie, ĉar la tuta revuo temas pri parto de tiuj programeroj kaj la artikolo de H. Tonkin (p. 183) donas iun panoraman impreson pri tio, kio estis la 100-a UK.

La aspiroj apartenas al alia klaso de sento, ĉar ili ne estas ligitaj al la revo sed al la potenco povi konkretigi ion. Homoj kiuj aspiras ion, ankaŭ klopodas, arde deziras kaj eklaboras por konkretigi sian aspiron. Nu, Lillo alportis du kernajn konkretajn faktojn sur tiu kampo: aspiro al pli malfermita UK kaj aspiro al uzado de teknologio por ke ĉiuj esperantistoj tra la mondo povu ĝui nian kongreson de malproksime. En la unua situacio, la provoj engaĝi la neesperantistojn (ekzemple, vidu la raporton pri la surstrata kunkantado, p. 186) povas esti modelo, plibonigenda por la venontaj jaroj. Kial ne, ekzemple, organizi grandan lingvan festivalon paralele al la UK? Kial ne malfermi niajn artajn vesperojn al la neesperantista publiko? En la dua situacio, estas preskaŭ nekredeble, ke nur unu homo zorgis pri ĉiuj teknikaj detaloj de la unua reta elsendo de la malferma ceremonio (p. 184). Tamen, plej gravas kompreni, ke novaj aspiroj konkrete sursceniĝis sojle de nova UK-serio, nia dua cento.

Kio atendas nin en Nitra kaj poste? Ĉu la manifestita ambicio de la organizantoj de la 100-a UK ennovigi kelkajn aspektojn de nia jubileanta UK fariĝos pli ampleksa sento de ĉiuj tra la dua cento? Ĉu la klopodado ĝisdatigi unu el nia plej bonaj kaj frapaj vitrinoj estis nur afero de la francoj aŭ estas vera aspiro de ĉiulandaj esperantistoj?

Nu, flanke de la estraro de UEA la aspiro al ŝanĝoj, al renovigo de la strukturo de la UK estas konstatebla fakto. Oni volas kaj oni aprobas eksperimentajn paŝojn. Laŭ konkludo el mia sperto en la rilatado kun la estraro ekde mia enposteniĝo kiel redaktoro de la revuo, neniu UEA-estrarano dubas, ke estas necesaj firmaj paŝoj por la renovigo de la strukturo de UK. Se evento jam organizita cent fojojn ekde 1905 en Bulonjo-ĉe-Maro ĝis 2015 en Lillo, ne povas esti radikale reformulita de unu jaro al la alia, tamen de la sukcesaj novaĵoj de la lilla UK la nitra teamo provu lerni ion por fari iom pli bone, iom pli aŭdace.

Resume, ni ne nur esperu, ke UK fariĝos pli kaj pli bona kaj ĝuinda festo nia, sed ni krome aspiru kaj laboru per niaj ideoj kaj aktivaj iniciatoj, por ke ĝi fariĝu ilo por efike trafegi la publikan opinion de la mondo pri tio, kio estas la potenco de la ideo de internacia lingvo en la praktiko.

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Preskaŭ la tuta revuo pri la 100-a UK kaj ankoraŭ restas materialo por la oktobra numero. Vere, estas neeble raporti pri ĉio, kio okazis en Lillo, sed nia leganto legos ĉi-numere pri kelkaj el la interesaj programeroj de la 100-a UK. Sur la kovrilo aperas foto de Francisco Luis Veuthey (https://eo.wikipedia.org/wiki/Francisco﹍Veuthey) kiu montras panoramon de la movada foiro.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Unua Alineo

AMO-Seminario 15 en Greziljono

La Kulturcentro Greziljono gastigos la unuan AMO-seminarion en Francio, kadre de sia aŭtuna programo, kiu koincidas kun la tiusezona lerneja paŭzo en Francio. La seminario okazos inter la 25-a kaj la 31-a de oktobro, 2015, kaj havos kiel temon “Grimpi la monton granitan”

La celo estas rigardi la tutan procedon por atingi sukceson. Tio implicas kuntiri elementojn kaj rezultojn el multaj ĝisnunaj seminarioj. Tio precize spegulas la temaron de la unua seminario de TEJO, okazigita en 1980 en la Eŭropa Junulara Centro en Strasburgo.

La seminario disvolviĝos laŭ la kursa modelo de Greziljono: trihora matena sesio kun plia horo antaŭ la vespermanĝo, tiel ke la plimulto de la posttagmezoj restas liberaj.

Laŭteme okazos kvar sesioj, kiujn ni nomu etapoj laŭ la montgrimpa metaforo:

Etapo 1: Kiel krei intereson

Strategioj por varbado (AMO 1, 2, 5, 9 kaj 11), retaj ebloj (AMO 6, 7 kaj 8), uzado de fotoj kaj filmfarado (AMO 5, 12 kaj 14), vasta kaj ripeta vidigo de Esperanto, kunlaboro kun “similideanoj” (AMO 9), ligiĝo kun pli vastaj celoj (AMO 3), kiel prezenti la lingvon vivanta, vivrajta kaj reale uzata.

Etapo 2: Kiel anonci kurson

Kiel rilati kun ĵurnalistoj (AMO 1 kaj 5), kiel koncepti afiŝojn, mastrumi anonctabulojn kaj stratbudojn, prizorgi retejojn. Argumentoj por konvinki pri la allogo aŭ utilo de kurso (AMO 11).

Etapo 3: Kiel instrui la lingvon

Kapti la esencon de la lingvo (AMO 4); la graveco de cellingva praktikado, alpreno de teknikoj el la nuntempa lingvo-instruado. Kion pretendi pri la lern-facileco de la lingvo kaj kiel prezenti ĝiajn lern-faciligajn kvalitojn. Kiel trejni instruistojn kaj okazigi kursojn; aliflanke, kiel atingi memlernintojn de retaj kursoj (nova temo).

Etapo 4: Kiel gvidi al aktiva uzado

Grupdinamiko (AMO 3, 10), filmkreado (AMO 12), daŭripova evoluigo (AMO 9), landa agado (AMO 2, 13), resumo de fakaj agadoj kaj instigaj projektoj tra nia komunumo (AMO 6).

Kiel kutime, ĉiu sesio enhavos praktikajn ekzercojn plenumotajn etgrupe aŭ pare. Estos ebloj por seminarianoj prezenti siajn proprajn spertojn aŭ ideojn. La seminarion gvidos Stefan MacGill, kiu mem ĉeestis plurajn eŭropajn seminariojn kaj zorge protokolis ilin.

Ni antaŭvidas, ke en dimanĉo la 25-a de oktobro okazos enkonduko kun orientiĝo kaj konatiĝo per intervjuado. Sekvos la kvar temtagoj plus plia sesio kun rolludo pri tiu tute nove kreita kaj intense amata kvinlanda kontinento Azanio, kiu urĝe bezonas starigon de Kontinenta Komisiono. Jen la tasko por la ludantoj, kiuj povos esti seminarianoj kune kun aliaj ĉeestantoj. En la sabata mateno (la 31-an de oktobro) okazos ferma sesio kun pritakso kaj kreo de rekomendoj.

La seminario okazos kiel unu kurso ene de la aŭtuna staĝo de la Kulturcentro. Sekve kondiĉo por partopreno en la seminario estas aliĝo al tiu staĝo(24 okt — 3 nov), plus pago de la kutima kursa kotizo de €10. UEA ne ofertos stipendiojn por ĉi tiu seminario.

Kaptu la okazon! Serioze pripensu aliĝon. Seminaria aliĝado estas farebla pere de la retejo de Greziljono, kadre de aliĝo al la aŭtuna staĝo, laŭ kondiĉoj kutimaj por tiu kulturcentro. Iru por informoj kaj aliĝo al http://gresillon.org/spip.php?rubrique36.

AMO 16 en Havano — novaj ebloj

Tiu seminario atestas pri la praktikaj efikoj de la malrapida malfrostigo de rilatoj inter Kubo kaj Usono. Aldone al la anoncitaj kubaj gvidantoj, aktive rolos Duncan Charters el Usono.

AMO en 2016

Rezulte de kontaktoj en la UK kaj aliloke, ni havas jam dek du kandidatojn por AMO-seminarioj en 2016.

Dek Demandoj: Amri Wandel

“Anstataŭ provi klarigi la falantajn arkaikajn membro- kaj abono-statistikojn, ni adaptiĝu al la novaj rimedoj kaj statistikoj”

Fabrício Valle

Amri Wandel aktivis en la Junulara Esperanto-Ligo Israela en la 1970-aj jaroj, estis estrarano de TEJO (de 1977) kaj TEJO-prezidanto (1981–1983) kaj iĝis honora prezidanto. Li estas prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo (1990-1996, 2009 ĝis nun). Krome li estas komitatano de UEA ekde 1989, estis estrarano de UEA en pluraj periodoj, estas sekretario de IKU kaj estas la fondinto kaj rektoro de la Internacia Vintra Universitato. Nacie li krome aktivis kiel organizanto kaj prezidanto de la LKK de la UK en Tel Avivo en 2000, kaj plu aktivas kiel redaktoro de la periodaĵo Israela Esperantisto (ekde 2009). Aldone Amri Wandel estas membro de la Akademio de Esperanto ekde 1992, profesoro kaj vic-senatano en la Akademio Internacia de la Sciencoj.*

* https://eo.wikipedia.org/wiki/Amri﹍Wandel

1 FV: Kiuj estis la ĉefaj atingoj de la sciencaj programeroj kadre de la 100-a UK?

AW: La jubilea UK ankaŭ markis la 20-jaran jubileon de la komunaj sesioj IKU-AIS. Ĝia scienca programo estis duoble pli riĉa ol kutime, dank’ al la enkonduko de nova programero — la Scienca Kafejo kaj la rekorda nombro de IKU-proponoj (40 anstataŭ la kutima nombro de 15-20). Alia grava atingo estis la alta nombro de aŭskultantoj en la IKU- kaj AIS-prelegoj, malgraŭ la iom teknika temo de kelkaj prelegoj kaj la fora situo de la AIS-prelegoj. Plia grava atingo estis la eldona rezulto de IKU: la 111-paĝa IKU-libro, kiu enhavas ĉiujn tekstojn de la dek IKU- kaj AIS-prelegoj, kiu furore vendiĝis en la Libroservo. Krome, pluraj prelegoj jam estas haveblaj rete.

2 FV: Ĉu la furora vendado de la IKU-libro dum la UK estas klara elmontro, ke la potencialo de eldonado sur tiu kampo grandas?

AW: La niĉo de scienca eldonado en Esperanto estas malpli granda ol tiu de pli ĝeneralaj temoj kiel lingvo, lernolibroj, vortaroj kaj beletro, sed ja vekas intereson. La IKU-libro estas speciala kazo; mi iniciatis ĝin en 1997 kaj ekde 1998 ĝi furore vendiĝis dum la UK kaj ofte troviĝis en la unua loko de la kongresa libroservo-furorlisto. Preskaŭ ĉiam la anticipe presita kvanto (kutime 100 ekz.) elĉerpiĝis antaŭ la fino de la kongreso. Ĉi-jare oni presis pli grandan kvanton ol kutime. Kongresanoj ŝatas akiri la IKU-libron ĉu por povi sekvi la prelegojn kiujn ili planas viziti, ĉu por legi la prelegojn kiujn ili ne povas partopreni. La alta nivelo de la prelegoj kaj tekstoj verkitaj de la profesie elektitaj IKU-prelegantoj garantias, ke la IKU-libro estu scienca juvelo en la faka E-literaturo. Ĝi estas havebla ankaŭ post la kongreso, ĉe UEA. Kvankam la IKU-libro estas speciala kazo, ĝia furoreco indikas, ke scienca eldonado en Esperanto havas potencialon. Scienca Revuo, pli ol 100-jara periodaĵo, krizis en la lastaj jaroj pro manko de abonantoj sed nun ŝajne estas en pli bona situacio. Pri sciencaj libroj la situacio estas malpli kontentiga. Tro malofte UEA kaj aliaj eldonejoj eldonas sciencajn librojn, kvankam tiuj kiuj aperis, estis relative sukcesaj; ekzemple mia libro La Universo kaj Ni (verkita kun E. Galadi).

3 FV: Ĉu vi kredas, ke ekzistas vigla dialogo inter la E-sciencistoj kaj la scienca medio ĝenerale? Kial?

AW: Bedaŭrinde, ĝenerale la respondo estas ne, krom eventuale en specifaj sciencaj branĉoj kiel lingvistiko kaj terminologio. Lastatempa grava atingo sur tiu tereno estis la apero de plena numero de la anglalingva lingvistika revuo INDECS dediĉita al Esperanto (redaktita de Humphrey Tonkin kaj Veronika Poór).

Se paroli pri sciencaj kontaktoj kaj kunlaboro inter E-rilataj sciencistoj kaj la ĝenerala scienca medio oni devas apartigi du situaciojn: sciencistoj kies fako iel rilatas al Esperanto (kutime lingvistoj), kiam dialogo pri ĝi kun aliaj lingvistoj foje okazas, kaj sciencistoj kiuj nur hazarde ĝin parolas. En tiu lasta situacio kutime la sciencistoj ne parolas pri Esperanto kun siaj kolegoj kaj tre malofte publikigas siajn esplorojn en nia lingvo. Ĉar ne ekzistas seriozaj, internacie rekonataj fakaj revuoj en Esperanto, malmultaj kolegoj legus esplorojn publikigitajn en alia lingvo ol la angla.

4 FV: Ĉu la agnosko de Esperanto en la sciencaj rondoj dependas de pli vasta ĝenerala agnosko aŭ ĉu ni povas kalkuli pri granda uzo de Esperanto en scienco sendepende de progreso en la aliaj kampoj de ĝia uzado?

AW: Ni devas akcepti ke la angla jam fariĝis la monda lingvo de scienca komunikado. Neniu sciencisto kiu volas, ke lia esploro estu aprezata kaj konata de kiel eble plej multaj kolegoj, kuraĝos publikigi en Esperanto anstataŭ en la angla, kaj malofte sciencistoj pretas investi energion kaj tempon en eldono de siaj esploroj en Esperanto (la preskaŭ sola escepto estas probable la jam supre menciitaj IKU-libro kaj Scienca Revuo). Por esti realismaj ni devas konfesi, ke la apliko de Esperanto por ĝenerala scienca uzo estas kaj restos bagatela kompare kun la uzo de la angla (la samo validas por aliaj lingvoj). Agnosko de Esperanto en sciencaj rondoj dependas de la rilato de Esperanto al la temo de tiu scienca tereno aŭ ne. Sen tia rilato, la “scienca agnosko” de Esperanto ne povas superi la ĝeneralan agnoskon, kiu nuntempe restas limigita.

5 FV: Vi estas veterana esperantisto kaj ĉiam vigle partoprenis la movadon, ekde via junaĝo, kiel TEJO-aktivulo. Kio ŝanĝiĝis en la lastaj du jardekoj, ke la tradicia E-movado ŝajne ŝrumpas dum Esperanto mem viglas?

AW: Ĝis la interreta revolucio la preskaŭ sola maniero komuniki kun samideanoj estis klubaj kunvenoj, renkontiĝoj, paperaj revuoj ktp. En la tutmonda vilaĝo kaj la interreta mondo oni malpli bezonas la tradiciajn aspektojn de membreco en organizaĵoj — ĉu naciaj ĉu internaciaj, kaj eĉ kongresoj fariĝas malpli allogaj por multaj gejunuloj, kiuj povas daŭre kontakti samideanojn per la retpoŝto kaj sociaj retoj. Tiu interreta E-komunumo estas sendependa de la tradiciaj E-kadroj.

6 FV: Fakto estas, ke TIKO — Teknologio de Informado kaj Komunikado fariĝis ŝlosilo en la nuna epoko. Ĉu ĝi povas superi la nunan krizon en la E-movado? Kiel?

AW: Kiel jam respondite, la nuna ŝajna krizo devenas grandparte de la provo plu funkciigi kaj taksi la movadon nur per la tradiciaj institucioj kaj metodoj (kiel paperaj revuoj kaj abonoj, membrokotizo, klubaj kunvenoj kaj eĉ diversaj renkontiĝoj kaj kongresoj). En la ŝanĝiĝanta nova mondo, regata de la interreto, virtuala medio kaj sociaj retoj, estas evidente, ke la utiligo de tiuj rimedoj paralele al la tradiciaj institucioj grandparte per si mem solvos la krizon. Niaj gvidantoj, direktoroj kaj estraranoj taksu la progreson de la movado kaj de la E-asocioj ne per la nombro de pagantaj membroj kaj abonoj sed laŭ la nombro de simpatiantoj, vizitoj al la asociaj retpaĝoj, deŝutoj de la retaj revuoj kaj eldonaĵoj, “ŝatoj” en la sociaj retoj ktp. Tiam oni rimarkus ke la movado ne stagnas sed fakte vaste kaj varie progresas. Utiligi tiujn novepokajn mezurilojn por taksi la progreson ankaŭ instigos al plia uzado de la novaj virtualaj inform- kaj varb-metodoj kaj alportos pli da virtualaj sekvantoj, ŝatantoj, retaj legantoj ktp. Anstataŭ provi klarigi la falantajn arkaikajn membro- kaj abono-statistikojn, ni adaptiĝu al la novaj rimedoj kaj statistikoj.

7 FV: Kiel vi antaŭvidas la estontan evoluon de la scienca agado en Esperantujo, aparte en UEA?

AW: Mi esperas ke estonte UEA dediĉos pli da rimedoj al sia plej sukcesa kaj prestiĝa scienca aktivaĵo, nome IKU kaj la komunaj IKU-AIS-sesioj. Tio signifas unuavice prezenti la bezonatajn kondiĉojn, ekzemple taŭgajn salonojn en la kongresejo. Dum pasintaj kongresoj, kiam IKU kaj ĝiaj IKU-AIS-daŭrigaj prelegoj havis taŭgajn salonojn en la kongresejo, ili furoris preskaŭ sendepende de la temo de la prelego. En Lillo la oferto de prelegoj kaj prelegantoj estis tiom altnivela, ke la salonoj plenis eĉ kiam la temoj ŝajnis iom teknikaj, kaj eĉ malgraŭ maloportuna situo en ekster-kongreseja loko. Utila publika gesto estus prezenti en la fermo apartan resumon de la scienca laboro dum la UK kaj eventuale disdoni la IKU-AIS-atestojn. Alia grava aspekto de la scienca agado de UEA estas ĝia scienca publikigado, reta kaj papera. Jam ekzistanta kanalo por tio estas la IKU-libro, kiu jam de 17 jaroj aperas regule papere kaj (de 2002) ankaŭ rete, en la IKU-retpaĝaro de UEA (http://uea.org/kongresoj/universitato. Ĝi estas sendube la plej altnivela scienca regula eldonaĵo en Esperanto. Indas pli multe informi pri ĝi interne (ekz. per anoncoj en revuoj) kaj eĉ pli grave — eksteren (emfazante la plurlingvajn prelegresumojn), ekzemple en kontaktoj kun Unesko kaj sciencrilataj NRO-j.

8 FV: Kio pri TEJO kaj AIS?

AW: TEJO, kiu nun havas novan dinamikan estraron, jam en antaŭaj jaroj provis okazigi sciencajn prelegojn en la IJK, kaj certe povos utiligi la IKU-retejon por siaj intensaj eksteraj rilatoj kaj subvencipetoj.

En la lastaj jaroj AIS konsideras plivastigi kaj intensigi sian edukan-instruan aktivadon. Ĝi povos uzi la komunajn IKU-AIS-sesiojn kiel saltejon. Ekzemple en la IKU-AIS-kursoj en Lillo ĉ. 70 el la partoprenantoj sukcese ekzameniĝis kaj ricevis ateston. Aranĝo iom simila al IKU, la Internacia Vintra Universitato (IVU) kunlaboris kun AIS dum la Internacia Festivalo (IF) en la lastaj ok jaroj seninterrompe. Ĉar ekde la nuna jaro ne plu okazos IF, mi interkonsentis kun la organizantoj de du jarfinaj renkontiĝoj (NR kaj Luminesk) pri la okazigo de du IVU-sesioj en iliaj respektivaj aranĝoj.

9 FV: En la UK en Lillo vi organizis novan sciencan programeron, nome “Scienca Kafejo”. Ĉu UEA konsideras daŭrigi tiun eron ankaŭ en estontaj UK-oj, kaj se jes, kiel vi antaŭvidas la estontan evoluon kaj efikon de tiu aranĝo?

AW: Por povi akcepti pli ol la kutiman nombron de 9 IKU-prelegoj, el la abundo da IKU-proponoj alveninta ĉi-jare, mi proponis al UEA okazigi en Lillo specialan kadron por popularaj mallongaj prelegoj, el la altnivelaj proponoj kiuj ne estis elektitaj por IKU. La nomo “Scienca Kafejo”, kiu estis jam uzita (en alia formo) en la pasintjara UK, aludas al malpli formala, diskuta formo. Ĉar la dediĉita tempo (du sesioj de po 90 minutoj) estis tro mallonga por komforte enteni dek prelegojn, ni devis limigi ilin al po 18 minutoj. Kontaktinte la prelegantojn mi trovis, ke pluraj jam estis kaptitaj por aliaj programeroj, aliaj ne konsentis koncizigi sian planitan unu-horan IKU-prelegon al malpli ol 20-minuta prezentaĵo, sed finfine dek proponintoj konsentis prelegi kadre de la “Scienca Kafejo”. La resumojn mi redaktis en broŝuro, kiu estis havebla kaj papere (en la libroservo) kaj en la UEA-retejo (www.uea.org/kongresoj/universitat), por ebligi al la kongresanoj anticipe informiĝi pri la prelegoj. La sukcesa okazigo kaj la pozitivaj reagoj de la kongresanoj, kiuj abunde vizitis la prelegojn malgraŭ ilia fora situo ekster la kongresejo, donas esperon, ke UEA okazigos similan eron ankaŭ en estontaj kongresoj, kondiĉe ke troviĝos sufiĉe da taŭgaj proponoj. Se la Scienca Kafejo fariĝos konstanta kongresa programero, mi antaŭvidas ke ĝi kuraĝigos pliajn kandidatojn proponi ankaŭ por IKU, ĉar nun pluraj kvalifikitaj personoj iom hezitas pro la alta nivelo postulata de IKU. Estonte kandidatoj povos do anticipe elekti unu el tri kategorioj: IKU, IKU-AIS aŭ Scienca Kafejo.

10 FV: Tra la historio la dialogo inter religio kaj scienco ĉiam vekis konfliktojn, ofte respegulante la konflikton inter religiuloj kaj nekredantoj. Sed lastatempe oni povas noti, ke tiu dialogo fariĝas ebla. Kion diri pri tio?

AW: En la mezepoko kaj renesanco ofte okazis konfliktoj inter la scienca percepto kaj la religiaj instancoj, kiuj volis konservi la tradician mondbildon kaj rezisti ĉian herezan dubon pri la biblia rakonto. Kontraŭe, la scienca priskribo de la mondo baziĝis sur observado de la naturo. Kvankam nuntempe ŝajnas ke jam delonge la scienca aliro venkis, daŭre troveblas sektoj kaj religiaj grupoj kiuj rifuzas akcepti la eltrovojn de la scienco. Tamen, en la epoko de interreto, kiam ĉiuj novaĵoj, informoj, lernmaterialo kaj homa scio estas facile haveblaj por granda parto de la homaro, pli kaj pli maleblas kaŝi la sciencajn faktojn malantaŭ religia vualo. La konservativemuloj estas do devigataj trovi pli rafinitajn manierojn kaj pli komplikajn argumentojn, se ili volas refuti la sciencajn studojn kaj trovojn pri la naturo.

Esperanto: BRIKS

Esperantistoj el briksaj landoj faris grandan paŝon en Lillo

El la redakcio

En Lillo membroj de la diskutlisto Esperanto en briksaj* landoj unuafoje kunsidis por diskuti sian agadon, kun partopreno de reprezentantoj de ĉiuj koncernaj landoj kaj kelkaj observantoj.

* https://eo.wikipedia.org/wiki/BRICS. La revuo Esperanto uzas la fonetikan formon “BRIKS”, “briksaj landoj”, “briksoj”.

La reprezentanto de Brazila Esperanto-Ligo, Afonso Camboim, raportis pri ĝia agado en Brazilo per laborgrupo kiun li gvidas, kaj kies ĉefa celo estas kunrespondecigi la brazilan registaron pri Esperanto. Aliflanke, Afonso defendas la ideon, ke UEA devas krei internacian strategion surbaze de la agado de sia brazila landa asocio (LA).

Siavice, Probal Dasgupta, eksprezidanto de UEA kaj baratano, raportis pri la iom malvigla situacio de la LA en Barato kaj en posta mesaĝo al la membroj de la grupo prezentis tre pesimisman bildon de la afero, rilate la konekson Esperanto-briks: “Se la Esperanto-movado volas fariĝi videbla aganto en Barato, ĝi devas atingi la korojn kaj mensojn de granda parto de la leganta publiko kaj partopreni la enlandan kulturan-politikan debataron. La strategiado pri briksaj landoj ne estas tiurilate prisekvinda fadeno; Barato partoprenas ankaŭ specifajn aranĝojn kun Butano-Bangladeŝo-Nepalo, kun Mjanmaro-Butano-Ĉinujo, kun Pakistano-Bangladeŝo-Nepalo-Srilanko, pri specifaj tagordoj. BRIKS neniel estas unike stela sur la ĉielo de niaj amaskomunikiloj aŭ sur la strategia mapo de nia respubliko. Ĉi-rilate Barato sendube ne estas unika. Ĉinujo vigle prisekvas ankaŭ tagordon ĉe la grupo ”ASEAN“, pri kiu Barato iom hezitas, kiagrade partopreni.”

Aliflanke, Mikaelo Ĉertilov, estrarano de Rusia Esperanto-Unio, prezentis tute alian bildon: “En Rusio la nomo BRIKS sonas regule kaj pozitive, kiel alternativo al ”unupolusa“ monda ordo en ekonomio, financo, politiko. La interrilatoj inter niaj landoj pliaktiviĝis, kaj tiuj interrilatoj estas en pluraj sferoj, do ne nur ekonomiaj kaj politikaj sed ankaŭ sociaj, kulturaj. Mi diru eĉ, ke la nomo BRIKS iĝis populara en Rusio.”

Al la demando de Fabrício Valle kio devas esti la ĉefaj celoj de la grupo, Mikaelo respondis, ke gravas komunaj projektoj, ekzemple, instruado de niaj lingvoj per Esperanto, kiel provo en 2014, kiam ni organizis kurson de la rusa lingvo per Esperanto. Li parolis ankaŭ pri komunaj E-centroj de kulturoj de la briksoj, kie oni povas ekkoni la kulturon, tradiciojn, morojn de niaj landoj per Esperanto.

Malgraŭ la treege mallongdaŭra kunsido, la ideo pri komuna agado evoluis kaj Renato Corsetti, kiu tre vigle partoprenas la diskutliston ĉe Yahoo, en la lasta komitata kunsido kiu okazis en la vendredo de la kongresa semajno, nome de la tuta grupo prezentis al la estraro kaj porinforme al la komitato la du decidojn, kiujn la kunveno alprenis. Ili estis:

  • UEA agnosku la ekziston de la komisiono pri agado por Esperanto en la landoj tiel nomataj BRIKS. Tiu komisiono estu samnivela kun la ceteraj komisionoj pri agado en difinitaj mondopartoj (Azio, Afriko ktp.);
  • UEA transdonu la agadon proponitan de Afonso Camboim pri respondecigo de registaroj pri Esperanto al la estrarano pri konsciigo, kiu okupiĝas pri informado, por ke oni trovu manierojn por ĝin komenci.

La du petoj estis transdonitaj al la estraro por pritrakto post la kongreso. Kvankam oni ankoraŭ ne ricevis formalan komunikon pri tio, Renato Corsetti neformale scias, ke la unua peto estis principe priparolita kaj akceptita de la estraro. Pri la dua peto ankoraŭ nenio okazis pro la eksterretiĝo de la estrarano pri informado, Stefano Keller, pro la ŝtelo de ĉiuj liaj teĥnikaj iloj (komputilo, telefono ktp.) dum la revenvojaĝo. Oni esperas, ke baldaŭ li povos prezenti la vidpunkton de la UEA-estraro pri la dua peto.

Fakto estas, ke la grupo faris tre konkretan paŝon per tiu kunsido en Lillo, kaj spite ĉiuspecajn malfacilaĵojn la ideo marŝas antaŭen kaj la agaddirekto fariĝis pli klara. Ĉiuj konsentis, ke UEA bezonas fortajn landajn asociojn (LA), do plifortigo de la briksaj LA de UEA certe grave kontribuos al ĝia progreso.

Se la situacio en la briksoj estas tre diversa laŭ pluraj aspektoj, inter la esperantistoj de tiuj landoj estas forta volo organizi komunan agadon. Se la nocio BRIKS estas pli vaste konata en Brazilo, Rusio kaj Sud-Afriko ol en Ĉinio kaj Barato, tio ne malhelpos, ke la uzo de tiu emblemo por komuna agado de tiuj 5 landoj evoluu kaj donu konkretajn fruktojn. Mankas nur pliaj paŝoj kun la celo pli bone organizi la grupon, eĉ se en tiu komenca fazo la baratanoj ne povas tre engaĝiĝi pro siaj enlandaj problemoj. Tute male, la formaligo de la grupo ĉe UEA kaj ĝia strukturado povos doni novan elanon al Esperanto ne nur en Barato sed en ĉiuj briksaj landoj.

UK Lillo: Esperantologia Konferenco

Defioj por la estonteco

Xavi Alcalde

Interesplenaj prelegoj en riĉa programo pri kaj la pasinteco kaj la estonteco de la Esperantologiaj Konferencoj (EK-oj). Ĉi-jare la EK havis du celojn: retrorigardon de la lastaj 40 jaroj kaj antaŭvidon de la estonteco. Laŭ ideo de la organizinto Orlando Raola, aldoniĝis nova maniero prezenti la rezultojn de esperantologiaj esploroj, elprenita de aliaj sciencaj konferencoj ekstermovadaj: afiŝmontrado. Tiel, post la matenaj prelegoj aliaj aŭtoroj pendigis afiŝojn pri siaj esploroj, starante apude por interagi kun la publiko, kelkaj eĉ dum la sekvantaj tagoj. Tiu ideo efektive funkciis kaj espereble uziĝos en venontaj EK-oj.

La sesioj okupiĝis pri diversaj temoj de la scienca esplorado de Esperanto kaj interlingvistiko. Unue, Detlev Blanke prezentis superrigardon de la historio de la EK-oj, kun abundaj datoj kaj detaloj. Li rememoris, ke la ideo venis de li mem kunlabore kun Jonathan Pool kaj Humphrey Tonkin, tuj post la fama UK en Hamburgo, 1974. Blanke ligis la komencon de EK al la rekonceptado de Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) kaj de la revuo La Monda Lingvo-Problemo (LMLP), la antaŭulo de la nuna Language Problems and Language Planning. En la unua EK en la 63-a UK en Varna, Bulgario, en 1978, la prelegantoj estis Blanke, Lo Jacomo, Boris Kolker kaj ses aliaj homoj, kiuj jam forpasis. Entute, 105 prelegintoj kadre de 37 EK-oj (1978–2014). Inter diversaj proponoj por plibonigi estontajn EK-ojn, Blanke substrekis redakton de antologio kun elektitaj tekstoj el la aktoj.

Post rapida trarigardo de menciindaj esperantologiaj kontribuaĵoj en la lastaj jardekoj (ekzemple pri Esperanto kiel strukturo aŭ pri ĝia leksiko), du pensigaj ideoj de Humphrey Tonkin estis jenaj: Unuflanke, estas akra bezono por pli da esploroj kaj por venki antaŭjuĝojn fontintajn el la miskompreno de la diferenco inter scio kaj lobiado. Aliflanke, for de izoleco aŭ manko de influo, ŝajnas, ke Esperanto ludis rolon en multnombraj sociaj kaj intelektaj movadoj tra sia historio. Tria propono estis uzi la UK-ojn kiel laboratorion por esplori gramatikajn kaj semantikajn aspektojn de la lingva uzo de la Esperanto-komunumo. Tio helpus al estontaj esploristoj, komparontaj Esperanton kun etnaj lingvoj.

Hitosi Gotoo estas lingvisto, kiu ankaŭ studis la historion de la movado. En Lillo li parolis pri sia biografia leksikono de la Esperanto-movado en Japanio kaj prezentis kelkajn el la 2900 biografioj, ne nur de japanoj sed ankaŭ de mondovojaĝantoj, kiel Edmund Zscheile, Leipzig-devena poeto-aktoro. Li vizitis Japanion kadre de 7-jara pieda mondvojaĝo ekde 1923, en akompano de Wilhelm Pelz. Tiaj kontaktoj estis gravaj, ĉar por multaj japanoj vojaĝi eksterlande tiutempe estis revo kaj eĉ kontaktoj kun eksterlandaj esperantistoj estis maloftaj.

Laŭ Probal Dasgupta, la morfologoj kaj sintaksistoj de Esperanto povas kun iom da kontento raporti, ke dum la pasintaj jardekoj ili sukcesis malgraŭ sia malmultnombreco, resti samnivele kun la fakaj kolegoj, kiuj okupiĝas pri la etnaj lingvoj. Kaj li aldonis: “Malgraŭ la konataj limigoj, ene de kiuj oni funkcias, montriĝis ebla la renovigo de nia baza pedagogia ilaro, danke al Bertilo Wennergren, sur kies arbo fruktis pomego”.

Věra Barandovská-Frank pripensadis la ĉefajn konceptojn kaj difinojn de interlingvistiko kaj esperantologio. Ŝi komparis la ideojn de pioniroj kiel René de Saussure, Ossaka Kenji kaj Eugen Wüster kun la artikoloj pri ili en la nunaj vikipedioj en malsamaj lingvoj, konkludante ke la difinoj estas malsamaj kaj la konceptoj neunuecaj.

Federico Gobbo analizis la direkton kien iras esperantologio, ĝiajn defiojn, kaj prezentis proponojn por la tuja estonteco. Inter ili (a) enkonduki esperantologion en Esperanto-kursojn, klarigante la lingvon per la scienco; (b) koni interlingvistikon, ĉar ĝi estas parto de nia heredaĵo; (c) ĉar Esperantologio estas fako ne nur por lingvistoj, esperantistoj devus interesiĝi pri lingvo-politikaj kaj -planadaj temoj, inkluzivigante iliajn filozofiajn kaj informadikajn dimensiojn. Sekve, li prezentis interesplenajn ekzemplojn de esplorindaj temoj en (interna kaj ekstera) esperantologio.

Fine, Hiroyuki Usui prezentis komparon inter planlingvoj kaj piĝinoj/kreolaj lingvoj kiel Volapuko kaj Tok-Pisino. En sia evoluo la piĝina/kreola lingvo trapasas la jenajn stadiojn: ĵargono, rudimenta piĝino, stabila piĝino, plivastigita piĝino, kreola kaj postkreola kontinuo.

Per konkludaj vortoj de Christer Kiselman nome de CED, la EK transiris al afiŝmontrado. Ne havante ĉi tie tro da spaco, ni nur mencios ses el la afiŝoj. Unua estis la jam antaŭe prezentita ciferecigo de la Zamenhofaj Adresaroj fare de Marek Blahuš kaj kunlaborantoj, kiu certe estos uzata en multnombraj venontaj esploroj. Dua, la oftecvortaro de Esperanto verkita de Sabine Fiedler kaj kolegoj, kiu aldoniĝas al kolekto kiu jam enhavas la germanan, islandan, anglan, francan kaj hungaran oftecvortarojn. Tria, konciza prezento de la germanlingva Societo pri Interlingvistiko. Kvara titoliĝis “la perdita ŝlos′il′o” kaj proponis rigardon de Esperantaj finaĵoj kiel unuopaj vortoj. Kvina, esplorprojekto pri Esperanta konceptado de la mondo fare de Ida Stria. Sesa, Irina Caligaris montris la aliron al multlingveco de la esperantistoj per enketo al la partoprenantaro de la Internacia Junulara Kongreso kaj la Itala Kongreso de Esperanto. Eblas aldoni, ke la afiŝoj restis pendantaj ĝis la fino de la UK, kaj tio certe plialtigis la interagon de la kongresanoj kun esperantologiaj temoj.

Kalejdoskopo

Afriko: Afrika Komisiono.

En la kunsido de la Afrika Komisiono partoprenis afrikaj esperantistoj el D.R. Kongo, Benino, Angolo kaj Madagaskaro, kiuj respektive raportis sian landan movadon. Entute ĉeestis ĉirkaŭ 40 kongresanoj. Mark Fettes, prezidanto de UEA, momente partoprenis kaj Stefan MacGill, vicprezidanto, klarigis la signifon kaj la celon de AMO-Seminario. Krome, Mireille Grosjean, prezidanto de ILEI, raportis ĝian agadon en Afriko.

Lee Jungkee, estrarano de UEA pri Afriko, prezidis la kunsidon kaj raportis, ke 940 eŭroj estis enkasigitaj por Fondaĵo Afriko. El la sumo, 440 eŭroj venis de vendo de la libro Afrikaj proverboj de Adjé Adjévi, kunordiganto de la Afrika Komisiono kaj 500 eŭroj estis anonime donacitaj de ĉina esperantisto.

Aparte estis anoncite, ke la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto okazos de la 13-a ĝis la 20-a de aŭgusto 2016 en la urbo Rumonge, Burundo.

[FORIGITA!: bildo]

Afrikaj esperantistoj en Lillo: de maldekstre estas Victor Lufimpu el DR Kongo (nun loĝas en Francio), Ferdinand Kinkani el Angolo (nun loĝas en Francio) kaj Jean Bosco Malanda el DR Kongo

Aŭkcio: Aŭkcio sukcesa.

Se estas kongresa vendredo, devas esti aŭkcio. Raportas Osmo Buller, la Ĝenerala Direktoro: “La rikolto de la ĉi-jara aŭkcio dank’ al la vigla vendomajstro, Humphrey Tonkin, iĝis nekutime granda: 4025 eŭroj. La plej altan prezon atingis, ne surprize, la letero de L.L. Zamenhof el 1908, kiu kostis 1100 eŭrojn”.

Edziĝpeto: Surprizo en la fermo de la UK en Lillo!

En la fino de la ferma ceremonio de la Universala Kongreso en Lillo, okazis nekutima kaj neplanita programero: Peter Baláž, gvidanto de E@I kaj prezidanto de LKK de la UK en Nitro, faris sian — nun jam faman — edziĝpeton al sia koramikino Dorota Rodzianko. Mallonga filma registraĵo pri la fianĉa elmontro de amo estas videbla ĉe https://www.youtube.com/watch?v=WAqtaA﹍eAhk.

E-entreprenado: Juna entreprenisto el Ĉinio.

La 14-jaraĝa knabo Suno Huang Zeyao parolas Esperanton. Li nome de Ĉinio salutis en la malferma ceremonio de la ILEI-konferenco. Li partoprenis la KER-ekzamenon kaj paroligan kurson en Lillo. Li sukcese vendis ĉiujn ombrelojn kunportitajn el Ĉinio (sume 50) ene de unu horo.

Ankaŭ mia filino parolas Esperanton.

Trezoro HUANG Yinbao

[FORIGITA!: bildo]

Trezoro kaj la gefiloj kune lernis Esperanton de Dennis Keefe en la Esperanto-Insulo.

Impresoj: Opinio de junulino.

Antaŭ kelkaj semajnoj mi finis centhoran E-kurson de Anna Striganova kaj Dima Ŝevĉenko en la Rusia Universitato de Amikeco de Popoloj. La 100-a UK iĝis mia unua E-renkontiĝo. Al mi tre plaĉis la internacia etoso kaj estis interese komuniki kun homoj el diversaj landoj kaj kulturoj. Mi ĝuis kelkajn artajn programerojn kaj dancis dum la kongresa balo. Estus bone estonte vidi pli da viglaj porjunularaj programeroj.

Vera Ŝulgan, Ukrainio
Muziko: Junaj talentoj el Hungario.

La unuan premion de la Internacia Arta Vespero gajnis du junaj, talentaj muzikistoj el Hungario, Slezák Csaba kaj Slezák Bálint, kiuj faris impresan prezenton. Ili estas fratoj, denaskaj esperantistoj kaj loĝas en Masonmagyaróvár en Hungario. Ilia prezento estas videbla ĉe https://www.youtube.com/watch?v=5zCUzzre4fs.

Elstara agado: UEA premiis dek du elstarajn agantojn.

En la Solena Fermo de la 100-a Universala Kongreso en Lillo estis anoncitaj la nomoj de 12 ricevantoj de Diplomo pri Elstara Agado kaj de Diplomo pri Elstara Arta Agado. Tiuj diplomoj estas aljuĝataj de la Estraro de UEA ekde la jaro 2007. Jen la ĉi-jaraj distingitoj:

  • Richard DELAMORE (Aŭstralio) pro la realigo de la reta Esperanto-Televido;
  • DOI Chieko (Japanio) pro longtempa redaktado de Esperanto en Azio;
  • Ilona KOUTNY (Pollando) pro la gvidado de la Interlingvistikaj Studoj ĉe la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano;
  • Birthe LAPENNA (Danio) pro la konservo de la materialoj pri la Montevidea rezolucio k.a. dokumentoj de Ivo Lapenna ĉe la Dana Ŝtata Arkivo;
  • Ĵak LE PUIL (Francio) pro la eldonado de la revuo La KancerKliniko ekde 1976;
  • Ana MANERO (Hispanio) pro la gvidado de la projekto Bitoteko de Hispana E-Federacio;
  • Chuck SMITH (Germanio) pro la realigo de la Esperanto-kurso en Duolingo;
  • SZILVÁSI László (Hungario) pro informa kaj ĵurnalisma Esperanto-agado;
  • Francisco L. VEUTHEY (Nederlando) pro la realigo de 75 filmoj por la Reta Kinejo de UEA;
  • Esperanto-redakcio de Ĉina Radio Internacia pro la organizado de Esperanta Filmfestivalo.

Diplomo pro Elstara Arta Agado:

  • Rogener PAVINSKI (Brazilo) pro kontribuado al la muzika E-kulturo;
  • WANG Chongfang (Ĉinio) pro esperantigado de ĉina literaturo kaj pro vortara laboro.
Veronika Poór: Nova Ĝenerala Direktoro de UEA.

En la unua komitata kunsido de la 100-a UK estis publike anoncita la decido de la Estraro de UEA pri la nova Ĝenerala Direktoro. La decido favoris al Veronika Poór el Hungario. Tiu decido ja bezonis kelkajn tagojn post la intervjuoj kun la 3 kandidatoj, pro la alta kvalito de ĉiuj.

Veronika Poór en la unua de januaro fariĝos oficisto de la asocio. Sekvos ĉirkaŭ dumonata transira fazo en kiu la nuna kaj estonta Direktoroj kunlaboros pri la transdono de la taskoj, kaj post tio Veronika Poór formale ricevos la oficon, post la emeritiĝo de Osmo Buller.

Reage al la anonco ŝi mesaĝis: “Mi kore dankas pro la fido kaj mi antaŭĝojas kunlabori kun vi!”. La prezidanto de UEA, Mark Fettes, gratulis la aliajn kandidatojn pro iliaj kvalitoj kaj preteco kunlabori kun UEA kaj esprimis dankon pro la multjara sindediĉo de la nuna direktoro, Osmo Buller.

[FORIGITA!: bildo]

Veronika Poór kun esperantistoj el Orienta Timoro

UK Lillo: Kongresa temo

La kongresa temo pritraktita en pluraj kunsidoj

Paulo Sérgio Viana

La kongresa temo en la 100-a Universala Kongreso de Esperanto estis detale pritraktita en pluraj kunsidoj. Kongrue kun Unesko, la temo estis: “Artoj, lingvoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”. Teamo de tri reĝisoroj el tri kontinentoj respondecis pri ĉiu aparta ero en la diskutoj: Paulo S. Viana (artoj), Usui Hiroyuki (lingvoj) kaj Elisabeth Schwarzer (valoroj).

La diskutoj komenciĝis jam dimanĉe la 26-an de julio, kiam la UEA-prezidanto mem, Mark Fettes, gvidis unuan kunsidon kun la publiko, la tri reĝisoroj kaj la estrarano Stefano Keller (kiu okupiĝis pri aranĝoj rilate la ellaboradon de la kongresa rezolucio). Dum tiu unua sesio la prezidanto enkondukis la temon kaj petis, ke ĉiu aparta respondeculo resume informu pri sia programero. Keller siavice informis pri la paŝoj nuntempe farataj por atingi kolekton de kontribuoj por pli amplekse reprezenta kongresa rezolucio. Sekvis kelkminuta partopreno de la publiko, en la formo de diskutoj en etaj grupoj.

Ankoraŭ dimanĉe familianoj de D-ro Zamenhof sin prezentis por dialogi kun la publiko en la salono Hodler: Louis Zaleski-Zamenhof, lia filino Margareta Zaleski-Zamenhof kaj ŝia filo Pierre, kun gvidado de Elisabeth Schwarzer.

En la lunda sesio de la kongresa temo, kiu temis pri artoj en la dialogo inter kulturoj, ni aŭskultis sume tri prelegojn. Franz-Georg Roessler prelegis pri “turoj en la dialogoj de la kulturoj” kaj “muziko — lingvo inter kulturoj”. Jonathan Cooper prelegis pri “arto-aprezado por ĉiuj”. En sia unua prelego Roessler montris per diversaj lumbildoj malsamajn funkciojn de turoj, kiuj instigas nin transkulture dialogi kun iliaj konstruintoj, kaj en la dua per aŭdigo de muzikaj specimenoj li prezentis same diversajn stilojn kaj funkciojn de muziko, kiu ne ĉiam estas internacia lingvo, kiel oni ofte emas pensi. Cooper en sia prelego atentigis, ke por multaj personoj aprezi arton eĉ de la propraj tempo kaj loko estas malfacile, kaj konvinke montris kiamaniere oni povas dialogi kun arto.

La marda sesio de la kongresa temo titoliĝis: “Lingvoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”. Surbaze de esploroj enketaj kaj datumbazaj, Ilona Koutny el Pollando/Hungario provis respondi al la demando: “ĉu Esperanto havas specialan lingvan bildon de la mondo?”. Sekvis ŝin Giridhar Rao el Barato, kiu klarigis, ke la promeso, kiun la angla ŝajne prezentas al dalitoj* kaj minoritatoj en Barato, estas falsa kaj ke oni bezonas alternativajn vojojn. La tria preleganto, USUI Hiroyuki el Ĉinio/Japanio, prezentis sian hipotezon, ke en orienta Azio oni interesiĝis pri Esperanto ankaŭ pro la motivoj de interciviliza konkurenco. Fine Christian Lavarenne el Francio per detala dokumentado ilustris, kiel la valoro poste baptita de Zamenhof kiel “interna ideo” trafadenas la historion de internacilingva movado ekde Komenio, tra Volapuko ĝis la nuntempo, eĉ dum la militaj jaroj. Post la prelegoj oni dividiĝis en kvar diskutgrupojn kaj pliprofundigis la analizojn pri la kompleksaj interrilatoj de lingvoj kaj valoroj, kiuj foje helpas kaj foje malhelpas la dialogon inter kulturoj.

* homoj ekster la hinduisma kasta sistemo

Ĵaŭde la 30-an de julio, Elisabeth Schwarzer kunvenigis antaŭ la publikon tri denaskajn esperantistojn — du el ili ĉeeste, la trian per Skype: Tali Wandel, Dima Shevchenko kaj Leo Sakaguchi. Oni intervjuis ilin pri ilia persona maniero kompreni kaj konsideri tian denaskecon. Montriĝis, ke la fenomeno de denaskaj esperantistoj estas por la ĝenerala publiko io multe pli mirinda kaj admirinda ol por la koncernuloj mem — ĉi tiuj travivas la situacion tute nature kaj “normale”. Ili klare esprimis sian opinion, ke la posedo de Esperanto certe favore kontribuis al ilia vivo. La sperto uzi interretan komuniksistemon vekis sufiĉe da favoraj reagoj, kvankam la konekto ne funkciis tiel glate kiel estus dezirinde.

KONGRESA REZOLUCIO

Lillo, Francio, la 1-an de aŭgusto 2015

La 2 698 partoprenantoj en la 100-a Universala Kongreso de Esperanto,
kunveninte el 80 landoj, de la 25-a de julio ĝis la 1-a de aŭgusto 2015, en Lillo, Francio,
diskutinte la temon Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj en sep diversaj sesioj tra la kongresa semajno,
volante kontribui al la disvolviĝo de la Internacia Jardeko por la Alproksimiĝo de Kulturoj proklamita de Unesko,
konstatas, ke interkultura dialogo estas same urĝe necesa hodiaŭ, kiel ĝi estis antaŭ 110 jaroj, kiam okazis la unua Kongreso de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro;
asertas, ke por vere interkomprenigi la homojn, tiu dialogo devas esti afero ne nur de la cerbo sed ankaŭ de la koro, kunplektanta klerigon kaj kundiskutadon, arton kaj amikecon;
atentigas, ke ĝuste tian multflankan interkulturan dialogon praktikas kaj disvolvas la tutmonda Esperanto-movado en siaj centoj da kongresoj kaj renkontiĝoj ĉiujare;
instigas ĉiujn aliajn aktivulojn kaj movadojn por interkultura dialogo doni pli da atento al la lingva dimensio de sia laboro, kaj al la reala funkciado de Esperanto kiel lingvo inkluziva kaj egaleca, kies uzado povas plifaciligi kaj pliprofundigi tian dialogon;
ree dediĉas sin al la kultivado kaj disvastigado de la valoroj de reciproka respekto, paco kaj justeco inter ĉiuj homoj, konforme al la celoj de Unesko kaj kunlige kun la aktualaj streboj de Unuiĝintaj Nacioj por konstrui daŭripovan mondan socion.

Junularo: TEJO

TEJO kun tute nova estraro sub la gvido de Mandirola

El la Gazetaraj Komunikoj de UEA (N-ro 585)

La Komitato de TEJO, kiu kunsidis en la 71-a Internacia Junulara Kongreso, elektis la Estraron por la oficperiodo 2015– 2017. La nova prezidanto estas la antaŭa vicprezidanto Michael Boris Mandirola el Italujo. Li gvidos 5-personan teamon, en kiu ĉiuj krom li estas en la Estraro por la unua fojo.

Mandirola kandidatiĝis por la posteno surloke kaj ricevis pli da voĉoj (14) ol la ĝisnuna prezidanto Łukasz Żebrowski (8). Por tio necesis tamen du sekretaj voĉdonoj, ĉar en la unua neniu el la kandidatoj ricevis pli ol 50% de la voĉoj (Mandirola: 9, Żebrowski: 10). La Komitato signife malgrandigis la estraron: el la 7-kapa organo ĝi iĝis 5-persona, malgraŭ la rekomendo de la Elekta Komisiono elekti 8 estraranojn.

La novaj estraranoj kaj ilia taskodivido estas:

  • Michael Boris Mandirola, prezidanto (Italujo): kunordigo, eksteraj rilatoj, aktivula trejnado, rilatoj kun UEA;
  • Juliana Evandro, vicprezidanto (Brazilo; 16 voĉoj): informado, kulturo, homaj rimedoj, adoleska agado, Pasporta Servo;
  • Arina Osipova, ĝenerala sekretario (Rusujo; 21 voĉoj): edukado, rilatoj kun ILEI kaj Fondumo Zamenhof;
  • Cédric Marchal, kasisto (Belgujo; 23 voĉoj): subvencipetado, rilatoj kun UEA;
  • Ariadna García Gutiérrez (Kubo; 23 voĉoj): landa agado, scienca kaj faka agado.

La Komitato elektis ankaŭ novan Elektan Komisionon, kiu konsistas el Rogier Huurman (19 voĉoj), Paweł Fischer-Kotowski (18) kaj Alexandre Raymond (13).

UK en Lillo iĝis historia turnopunkto por la junularo

Olga Shiliaeva

Oni ofte aŭdas, ke la junularo ne ŝatas partopreni Universalajn Kongresojn. Mi volas neniigi tiun miton, raportante pri la agado de la gejunuloj dum la 100-a UK en Lillo.

La jubilean UK partoprenis junaj esperantistoj el ĉiuj anguletoj de la mondo. Pluraj estis denaskuloj — la plej juna aĝis nur kelkajn monatojn — kaj venis al la kongreso kun siaj gepatroj. Kelkaj venigis siajn familianojn, ankoraŭ neesperantistojn, por montri la etoson kiu ŝvebas en la aero dum niaj internaciaj eventoj kaj montri la funkciadon de nia lingvo en la praktiko.

TEJO preparis abundan kongresan programon por siaj membroj (kaj ne nur). La junularo povis elekti unu el du opcioj: aŭ partopreni kongresajn prelegojn kaj kunvenojn aŭ aliĝi al specialaj junularaj programeroj, inter kiuj estis pikniko, ekskurso al bestĝardeno, komuna biciklado, kultura promenado tra loka bazaro, prezento de la festivalo “Teo kaj Amo”, kiu ĵus finiĝis en Ĉinio.

Ne eblas imagi junulojn dormantaj nokte dum kongresoj. Por kune festi, amuziĝi kaj ripozi ĉiunokte junaj kongresanoj kolektiĝis en junulargastejo. En amikema internacia rondo ili babilis, ludis tablajn ludojn, kantis, dancis, bierumis ktp. Unu nokto estis dediĉita al prezento de naciaj manĝaĵoj, kiujn la partoprenantoj alportis el sia lando kaj en la sekva nokto al prezento de tipaj francaj manĝaĵoj.

Noktomeze, post la fermo de la junulargastejo, la plej viglaj kaj maldormemaj gejunuloj iris danci en apuda drinkejo.

La antaŭlastan kongresan tagon TEJO okazigis sian tradician programon “TEJO sin prezentas”, dum kiu la diversaĝa publiko povis aŭskulti raporton de la organizo, fari komentojn kaj starigi demandojn. La programeron ĉeestis eksa prezidanto de TEJO, Amri Wandel, kaj tio kvazaŭ etendis fadenon inter du generacioj.

Dum kelkaj junuloj ĝuis la kongreson, aliaj multege laboris. Rezulto de tiu laboro estas historia paŝo: dum la lasta kunsido de UEA oni finfine (post plurjara diskuto) akceptis la sendependigon de la junulara sekcio de UEA. La tiucelajn formalajn paŝojn jam oni faras. Tamen tio ne signifas, ke TEJO ĉesigos ĉiujn rilatojn kun UEA kaj fiere apartiĝos de “sia patro”. Tute ne: ili daŭre laboros kune, sed nun sub novaj kondiĉoj. Cetere, la UEA-estraro prenis decidon, certe historian, kiu ja rilatas al TEJO: la elekto de Veronika Poór kiel nova Ĝenerala Direktoro de UEA. Tiu entuziasma, laborema kaj iniciatema junulino certe meritas la postenon kaj sendube portos freŝan venton al UEA. Gratulon al Veronika!

Ĉe kongresa budo oni ĉiutage povis ricevi informon pri la junulara agado, interŝanĝi ideojn, proponi novajn projektojn ktp. Do la gejunuloj sendube multe profitis el la 100-a UK. Ili riĉiĝis kulture, spertiĝis, elpensis kune novajn projektojn kaj internacian kunlaboradon — kaj tiel ili inspiriĝis kaj entuziasmiĝis.

UK — ne nur por plenkreskuloj! Ek ni al la sekva UK en Nitra!

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj el Argentino, Venezuelo, Kubo, Brazilo kaj Rusio en lilla parko.

IKU: Rekordo

Rekorda scienca programo en Lillo

Orlando E. Raola

Inter la plej ŝatataj tradiciaj kongreseroj, sendube troviĝas la Internacia Kongresa Universitato (IKU). Ne nur pro tio, ke ĝi donas al multaj homoj unikan eblon konatiĝi kun novaj sciencaj esplorprojektoj kaj ideoj, sed ankaŭ ĉar ĝi ludas gravegan rolon rilate la evoluigon kaj stabiligon de la uzeblo de Esperanto sur ĉiuj kampoj de la homa intelekta engaĝiĝo. Tiu ĉi lasta fakto des pli gravas nun, ĉar aŭdeblas iom ofte defetismaj voĉoj kiuj alvokas al rezigno rilate la uzon de Esperanto en la scienca kampo kaj emas kondamni la lingvon al nura uzado por plej bazaj sciencpopularigaj iniciatoj. La respondo de la scienca komunumo esperantlingva al la alvoko por la ĉi-jara IKU montris tute alian perspektivon. La sekretario de la komisiono kiu kunordigas ĝin (A. Wandel) ricevis kvardekon da proponoj, vere rekordan nombron. La tasko elekti inter tiom da valoraj kontribuoj estis pro tio ege malfacila ĉi-foje, sed ĝi kondukis al du interesaj novaĵoj: unue, al plilarĝigo de la nombro de IKU-prelegoj al 10, anstataŭ la kutimaj 9, kaj due, al prezentado de pluraj el la prelegoj ne elektitaj por la formala universitato en la nun burĝonanta “Scienca Kafejo”. Do, sendube la scienca programo en la 100-a UK estis bunta kaj abunde rekorda.

La IKU-prezentantoj kontribuis per sia verko el la plej diversaj kampoj: pri la historia figuro de la filozofo Alain de Lille (V. Brandovská-Frank); pri la fama teorio de relativeco de Albert Einstein, kies centjariĝon la scienca komunumo festas ĉi-jare (A. Wandel); pri rezisto de konstrumaterialoj kaj strukturoj (H. Larsson); pri la respondoj de budhismo al gravaj kosmologiaj demandoj (B. Mak); pri komunikado per koloroj kaj odoroj inter diversspecaj bestoj (W. T. Pontes); pri la uzo de lingvoj kaj lingveroj en la nuntempa arto (P. Dubourg Glatigny); pri la elstara influo de ruslingvaj poetoj, komence de L.L. Zamenhof mem, en la evoluo de la Esperanta literaturo (M. Bronŝtejn); pri la nuntempo kaj estonteco de artefarita inteligenteco (F. Gobbo); pri la rilatoj inter la hitita lingvo, kies malĉifrado okazis unuafoje antaŭ cent jaroj, kaj la lingvo prahindeŭropa (C. Brosch); kaj pri nuntempaj esploroj rilate la 3-dimensian strukturon de molekuloj devenantaj el vivestaĵoj, kampo sur kiu la franca geniulo Louis Pasteur grave kontribuis per esploroj kiuj okazis parte ankaŭ en la urbo Lillo (O. Raola). Do, resume, por ŝatantoj de statistiko: 5 prelegoj pri homaraj/sociaj sciencoj, 3 pri fizikaj sciencoj/inĝenierado, kaj po 1 el vivosciencoj kaj el informadiko/komputilsciencoj.

Alia jam tradicia parto de tiu ĉi altnivela aranĝo estas la etendiĝo de kelkaj prelegoj al kursoj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kadre de la Lilla kongreso 3 el la IKU-prelegoj ĝuis tian avantaĝon (Wandel, Gobbo kaj Mak). Iom domaĝa estis la fakto, ke la aldonaj prelegoj de la AIS-kurso, same kiel la Scienca Kafejo, okazis ne en la ĉefa kongresejo, sed en loko kiu troviĝis unu kilometron for, kaj pro la longdaŭra marŝado tien kaj reen estis vere malkonvene kaj foje neeble por kongresanoj partopreni aferojn kiuj okazis sinsekve aŭ alterne en ambaŭ lokoj. Tiu ĉi problemo, rilate al AIS, jam ne okazis de antaŭ dek jaroj. Nu, la protestoj de kongresanoj kaj prelegantoj eĥiĝis en la komitato de UEA, kiu sekve decidis, ke estonte la IKU- kaj AIS-programeroj okazu en la sama loko, konforme al la IKU-regularo.

La kongresan universitaton estris profesoro Jesper Jacobsen, kiu kun aparta gracio enkondukis ĉiujn prelegantojn kaj atente sekvis la evoluon de la prelegoj. Abunde ankaŭ la publiko ĉeestis kaj kiel kutime, superŝutis la prelegintojn per plej interesaj demandoj, kiujn plej ofte ni ne sukcesis plene respondi pro bedaŭrinda tempomanko. Resume: brila scienca programo kadre de neforgesebla jubilea kongreso.

Scienco: ISAE

Ĉu indas skribi pri sciencoj Esperante?

Anthony Lucas

La titolo de tiu ĉi artikolo redonas la demandon pri kiu Internacia Scienca Asocio Esperanta (ISAE), la plej malnova faka E-asocio, cerbumis dum sia forumo kiu okazis en Lillo, la 24-an de julio, vendredon. La prezidanto de la asocio, José Antonio Vergara, enkondukis la tagon per prelego pri la uzado de la lingvoj por sciencaj verkoj dum la historio de la sciencoj. Li rememorigis nin, ke ĝis la mezo de la 16-a jarcento, la kleruloj sin esprimis nur latine. Poste, dank’ al kelkaj pioniroj kiel Galilejo, la scienculoj komencis sin esprimi per siaj propraj naciaj lingvoj. En la komenco de la 20-a jarcento, la kleruloj ege sentis la bezonon de iu komuna lingvo por interŝanĝi ideojn kaj malkovrojn. Certaj famaj pensuloj elstariĝis proponante Esperanton. Tial naskiĝis ISAE dank’ al sciencaj famuloj, kiel Joseph John Thomson*, malkovrinto de la elektrono kaj nobelpremiito en 1906.

* https://eo.wikipedia.org/wiki/Joseph﹍John﹍Thomson

Inter la famuloj, kiuj subtenis la ideon de internacia helplingvo, estis Wilhelm Ostwald, kemia nobelpremiito (1909) kaj filozofo, pri kiu Detlev Blanke prelegis. Unu el la kernaj ideoj de la teorio de Wilhelm Ostwald, nomita “energetiko”, estas, ke la homoj ne malŝparu energion. Pro tio, laŭ li, helplingvo endas kaj li persone permone helpis la disvastigon de Ido. Blanke konkludis, ke laŭ la preceptoj de Wilhelm Ostwald kaj pro la movada malgrandeco sur la kampo de sciencoj, ISAE devas ŝpari sian energion kaj trafe elekti siajn celojn.

Francesco Maurelli rekte provis respondi al la demando “Ĉu indas zorgi pri scienco en Esperantujo”. Fakto estas, ke en Esperantujo la sciencaj skribaĵoj estas ĉiam nek originalaj nek multaj kaj eldonitaj en revuoj ne rolantaj kiel “efika faktoro”. Krom tio, la legantaro malgrandas. Pro tio povus ŝajni al sciencistoj, ke verki pri scienco en Esperanto estas nekonsekvenca hobio. Wilhelm Ostwald konsideris ke unu el la kernaj celoj de iu helplingvo estas la prizorgo de la disvastigo de la scienco. La antaŭuloj, fondintoj de ISAE, ne estus neintaj tion. La demando mem estas simptomo de nia malforteco sur la kampo scienca. Sed kio estas helplingvo, per kiu oni ne povas sin esprimi pri sciencoj, kiu ne posedas la terminologion por tion fari?

Alivoje, por respondi al tiu bezono, Orlando E. Raola prezentis sian projekton por nova traduko de kerna kemia libro, nome Ĝenerala, Organika kaj Biologia Kemio, de H. Stephen Stoker, aperinta en 2013. Artikolo pri tiu projekto aperis ankaŭ en Libera Folio, la 28-an de januaro 2014. Aliflanke, estas bedaŭrinde, ke la revuo Teleskopo ne aperis la pasintan jaron, nova simptomo de nia malforteco.

Malgraŭ ĉio, ISAE fieru pro sia historio. Oni sekvu la konsilon de Wilhelm Ostwald kaj ni arigu nin por vivantigi sciencojn per ISAE kaj ĝia revuo. Pro tio, ISAE decidis dum sia jara kunsido, en Lillo, ke ĝi sin malfermu al la movado kaj al la ekstero. ISAE reformos sian abonsistemon kaj sian retpaĝon. Ĝi ankaŭ prizorgos la enhavon de la artikoloj por ke ĝi interesu la plejmulton.

ISAE estas konvinkita ke Esperanto ne disvolviĝos sen la sciencoj kaj ankaŭ ke Esperanto povos esti bela ilo por disvastigo de la sciencaj scioj. Do amatoroj kaj fakuloj, ne hezitu sendi viajn kontribuaĵojn al ISAE (scienca-revuo.info).

UK: Kongresaj impresoj

Pli fajna kuirarto ol la rutina gulaŝo

Humphrey Tonkin

La Universala Kongreso en Lillo pasis; la preskaŭ 2 700 kongresanoj revenis al siaj respektivaj 80 hejmlandoj kaj nun sobre faras la bilancon de siaj spertoj. Se temas pri mi, mi havas tre pozitivajn sentojn pri la centa UK, ĉefe pro ĝia programo kaj ĝiaj partoprenantoj.

Jam longan tempon antaŭe, la anoj de la Loka Kongresa Komitato kaj aliaj amikoj de la Universalaj Kongresoj laboris por pretigi riĉan artan programon. La kvanto de teatraj ludoj, koncertoj kaj similaj prezentoj (de pli ol tridek diversaj ludantoj kaj grupoj) certe superis tiun de la granda plimulto de antaŭaj kongresoj — eĉ tiuj de antaŭ kvindek jaroj kiam oni organizis en la kadro de la kongresoj la tiel nomatajn Internaciajn Artajn Festivalojn. Ne nur kvante sed ankaŭ kvalite la prezentoj en Lillo estis altnivelaj kaj diversaj. Sed temis ne nur pri tiuj formalaj aranĝoj (el kiuj mi aparte ĝuis la koncerton de Andrei Korobejnikov kaj la teatraĵon Feliĉas ĉiuj) sed ankaŭ pri la plej diversaj kulturaj aranĝoj, kiuj ĉirkaŭis ilin — aŭtoraj duonhoroj, miksitaj prezentoj (ekzemple la prezento de Giuliano Turone — parte prelego, parte teatra spektaklo), klerigaj aranĝoj.

La rutinaj Universalaj Kongresoj (tiu ĉi en Lillo nepre ne rutinis) emas allogi la samajn tipojn de jaro al jaro, inter ili min mem. Ĉi-jare, tamen, eble ĝuste pro la artaj aranĝoj en kiuj multaj el ili rolis, estis bona kompleto de junaj homoj — tiel ke la ekvilibro de la partoprenantaro laŭ aĝo estis pli bona ol kutime (verdire, la nuntempa kresko de la nombro de esperantistoj okazas unuavice inter la junuloj). Eble ĉar temis pri la centa kongreso, homoj kiuj malofte venas al kongresoj, tamen aperis. Persona ekzemplo: el la cent partoprenintoj en la TEJO-kongreso en Britio en 1961 (!) ni sukcesis trovi almenaŭ dek kvin inter la Lillaj kongresanoj kaj eĉ sukcesis arigi plurajn el ili por fari grupan foton...

Aferoj priplendindaj? Ili ja ne mankis — ĉefe rilate la salonojn (en pluraj kazoj oni estis devigata teatri en maltaŭgaj salonoj; kaj ĝenerale mankis teknika asisto por ke prezentantoj trovu helpon en la kaoso de la spagetaj dratoj kaj maltaŭgaj kontaktiloj kiuj ornamis la salonajn podiojn). Aliflanke, la Loka Kongresa Komitato heroe laboris por donaci al ni memorindan kongreson — kaj, en la finaj momentoj de la fermo (post trafa parolado de nia UEA-prezidanto), tute taŭge kaj promesplene la venontjara kongresurbo jam en 2015 sukcesis brile kapti la surscenejan lumon per du paroladoj en perfekta Esperanto fare de gravaj funkciuloj el la kongresa lando kaj unu senhonta edziĝpropono... Eble la recepto por Universalaj Kongresoj ŝanĝiĝis, kaj en la dua kongresa cento venos pli fajna kuirarto ol la rutina gulaŝo al kiu ni tro facile kutimiĝis?

Mi sentis min fiera esti esperantisto, kaj ĉirkaŭita de tiom da talento juna kaj (por tiel diri) matura. Se Zamenhof ĉeestus, li eble dirus: “Ĉio kune — ne tiel malbona!” Kaj li pravus.

[FORIGITA!: bildo]

Junaj homoj kaj artaj aranĝoj: du el la tre pozitivaj faktoroj de la 101-a UK foje rolis kune

UK: Historia elsendo

Unuafoja elsendo de la solena malfermo de UK

El la redakcio

Unuafoje en la historio, malĉeestantoj povis “partopreni” la solenan malfermon de la UK. Cyrille Hurstel, kiu zorgis pri ĉio, rakontas al ni sian modernan epopeon.

Kial elekti la malfermon anstataŭ alian programeron?

Delonge mi pensis, ke tiu evento estas la plej emocia de la UK. Neniel aliloke vi trovos en tiu skalo salonon plenan kun esperantista publiko. Mi venas el regiono proksima al Germanio, kie ĉiu evento estas ĉiam internacia. Tamen, mi bone memoras mian unuan UK en Florenco. Pensi pri tutmonda kompreniĝo estas intelekta afero. Sperti ĝin kun 2 500 aliaj personoj estas emocia sperto. Imagi 2 700 personojn el 80 landoj, kiuj kompreniĝas sen la angla, estas frenezaĵo por “normalaj homoj”. Ĉiujare ni kreas tian mirindan eventon, sed ni kaŝas ĝin. Tio ne havis sencon. Kial ni ne montru ĝin eksteren?

Kial do atendi la 100-an UK?

La plej evidenta kialo estas teknika. Nur de kelkaj jaroj, nenaciskalaj entreprenoj povas akiri la rimedojn necesajn. Do, imagu por individuo kiel mi. Ĝis la sabato mi ne sciis kie mi instaliĝos kaj ĉu ĉio funkcios. Kaj eĉ dum la elsendo mi malkovris erarojn eviteblajn.

Kiujn erarojn?

La listo estus tro longa kaj teknika en ĉi tiu kadro, sed mi transdonos raporton pri tio al la LKK de la 101-a UK en Nitro.

Kiaj estis la reagoj de la publiko?

Ni nepre distingu E-parolantojn kaj parolantojn de la franca, ĉar estis iom da neesperantistoj al kiuj mi promesis fari komentojn en la franca. Sed per nur unu kanalo tio tro komplikas. Se oni volas malfermi al nacia publiko, oni nepre dediĉu unu kanalon al ĉiu lingvo.

Pri esperantistoj el la tuta mondo kiuj enskribiĝis, mi neniam dubis, ke estos sukceso. De pluraj semajnoj mi ricevis lavangon da dankoj, eĉ antaŭ la evento. Kaj ankoraŭ pli post la elsendo. Tio pruvas du aferojn:

  • ekzistas granda deziro ĉeesti emocie kaj kore kun la partoprenantoj de la UK, kiam oni ne povas fizike ĉeesti;
  • konkrete, la malfortaj flankoj de la elsendo (tro malgranda bildo, sono sufiĉe aĉa, senĉesa irado fronte al la kamerao, daŭro de la ceremonio ktp.) ne malhelpis la aŭskultantojn ĝui ĝin. Ili sentis sin apartenantaj al la homa familio kiu parolas Esperanton malgraŭ la diversaj horzonoj kaj ĉiuj interretaj malfacilaĵoj.

Ĉu venis nur laŭdoj?

Ne nur. Venis kelkaj kritikoj, kiel kutime. De ambaŭ flankoj de la mondo. De homoj kiuj postulas pli altan kvaliton por la elsendo, kaj de homoj kies komputiloj kaj aliroj al interreto estas tiom malbonaj, ke ili ne sukcesis akompani la elsendon de la malfermo. Tio apenaŭ kompreneblas, kiam oni vivas en Francio, kie la aliroj estas abundaj kaj malmultekostaj. La malegaleco de la mondo rekaptas nin, vole nevole, malgraŭ Esperanto.

Dum la solena malfermo, estis bildoj kaj sono filmitaj kaj dissenditaj al apudaj salonoj (Lapenna kaj Hodler). Kial vi ne simple dissendis tiujn bildojn?

Al tio mi ne povis lastmomente adaptiĝi. Tio postulas tute alian aron da teknikaj rimedoj ol tiuj, kiujn mi havis en mia dorsosako! Imagu, ke mi sola agis kiel filmisto, sonisto, moderanto, reĝisoro kaj interpretisto! Kaj ĉio kun buĝeto nula.

Kiel vi vidas la aferon por la estonteco?

Mi tute komprenas la timojn pri tiu evoluo. La UK servu siajn klientojn unue. Kaj tiuj estas surloke kaj ne interrete. Pro tio mi pensas ke malmultekosta solvo “sufiĉe bona” estas akceptebla. Sed mi kredas pri la potenco de la salutoj de la delegitoj de ĉiuj landoj. Se oni elspezas por altigi la kvaliton, mi pensas ke oni aldonu interpretadon al kelkaj gravaj lingvoj por inviti ĵurnalistojn interrete.

Mi pensas, ke ni bezonas modernigi nian publikan bildon, kaj tiu parto de la ceremonio vere povas kontribui. Mi tre ĝojis pri la ĉeesto de esperantistoj kun siaj tradiciaj kostumoj. Mi ŝatis vidi la buntecon de nia movado. Mi fieris pri junuloj kiuj lerte kaj flue salutis nome de sia lando. Tiuvoje, ek al la 2-a cento.

UK: Tradicio

La nepo kontinuigas la ideon de la avo

Jolanta van Holstein

Dimanĉe, la 26-an de julio 2015, post la malfermo de la 100-a UK, okazis renkontiĝo kun la nepo de Ludoviko Zamenhof, Louis Christophe Zaleski-Zamenhof. Malgraŭ tio, ke li estas 90-jaraĝa, Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof estas vigla kaj havas fortan voĉon.

“Mi estas daŭre feliĉa kaj kontenta partopreni E-kongresojn, kiujn mi partoprenis dum 80 jaroj”, li diris. Tre sprite kaj ŝerceme li rakontis pri siaj kongresaj spertoj kaj rememoroj pri siaj avo kaj familia vivo. Esperanton li lernis de sia onklino Lidia Zamenhof. Li havis bonan rilaton kun sia onklino; ŝi tamen malofte estis hejme, ĉar ŝi multe vojaĝis dum la tuta vivo instruante Esperanton en diversaj landoj, certe en Usono kaj Francio.

La unua kongreso kiun li, kiel juna knabo, partoprenis kune kun siaj gepatroj, Wanda Zamenhof-Zaleska kaj Adam Zamenhof, okazis en Stokholmo (https://eo.wikipedia.org/wiki/Stokholmo) en 1934. La familio Zamenhof vojaĝis al Svedio el la haveno Gdynia per la ŝipo “Varsovio”, kaj dum la kongreso ili loĝis en la ŝipo, kiu restis en la haveno de Stokholmo kaj funkciis kiel hotelo.

Memkompreneble multaj rememoroj pri la familia vivo kaj okazintaĵoj dum la jaroj malklariĝis, sed restis impresoj pri multaj E-gastoj el diversaj landoj, kiuj vizitadis lian gepatran hejmon. La familio Zamenhof kutime parolis hejme Esperanton nur okaze de vizitoj de esperantistoj.

La nepo rompis la “kuracistan familian tradicion” kaj fariĝis inĝeniero-arkitekto. Pro familiaj kaj profesiaj devoj Zaleski-Zamenhof forestis dum multe da jaroj de la E-movado, ĝis Simo Milojević, tiama Ĝenerala Direktoro de UEA (https://eo.wikipedia.org/wiki/Ĝeneralaj﹍Direktoroj﹍de﹍UEA), laŭ la propraj vortoj de la nepo, “fiŝkaptis” lin por la jubilea kongreso en Varsovio en 1987. Tio estis lia esperantista renaskiĝo. Li diris, ke tiu sento estis kvazaŭ retrovo de la familio; li ĝuste sentis sin reveninta al la familio esperantista kaj restas kun la familio ĝis nun. Ne estis lingva problemo, ĉar malgraŭ ke li ne uzis Esperanton dum longa tempo, li tre facile rememoris ĝin.

Dum la malfermo en Lillo, akompanata de siaj filino kaj nepo loĝantaj en Francio, li salutis ĉiujn kongresanojn per inspiraj vortoj. Kredante, ke Esperanto estas giganta paŝo por la homaro, li sentas kvazaŭ sanktan devon kontinuigi la laboron de sia avo. Kiel grandaĝulo li eksentis tamen bezonon transdoni sian taskon partopreni la universalajn kongresojn, kiel reprezentanto de la familio Zamenhof, al siaj 2 filinoj. Dum la simbola transdono de la torĉo post sia solena parolado, Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof konvencie dividis la mondon je “oriento” kaj “okcidento”, kun la limo en Francio, kie loĝas lia filino Margareta Zaleski-Zamenhof.

Dum la renkontiĝo, Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof aludis siajn vortojn eldiritajn dum la solena malfermo de la 100-a UK: “Mi diris ankaŭ, ke eble estas la lasta kongreso kiun mi partoprenas, sed ĉar ni estas esperantistoj ni povas esperi, ke ĝi ne estos la lasta.”

[FORIGITA!: bildo]

Esperanto estas giganta paŝo por la homaro. La lingvo estas uzata inter amikoj, ni daŭre devas antaŭeniri kaj labori por ke nia lingvo estu uzata en la profesiaj rilatoj de la internaciaj instancoj. — Zaleski-Zamenhof

Lillo: Ekstera agado

Surstrata kunkantado kun La Kompanoj

Marcelo Redulez

Bedaŭrindas konstati, ke ĝenerale homoj, sed pli grave esperantistoj, malpli grupe kantas ol dum la pasinta jarcento. Nepras reaktualigi tiajn eksterordinarajn tempojn de kunvivado! En la jaro 2013, FaMo (Fabrice Morandeau) en Parizo kunĝuis sperton de senpretenda muzikgrupo, kiu disdonis kanzon-tekstojn al pasantoj kaj tiel arigis ĉiam pli kaj pli da kunplezurantoj. Li tuj sentis tie semon de evoluigebla ideo. La saman jaron somere en Madrido Marcelo Redulez ĉeestis samtipan animadon de Indignuloj dum SAT-kongreso. Tiuj du Kompanoj rapide akordiĝis kaj ekimpulsis adapton por Esperantaj eventoj. Unue krei repertuaron de francaj kanzonoj, kies melodiojn surstrate francaj preterpasantoj tuj rekonos kaj pretos kunzumi, kunkanti. Due prepari bonvolemajn esperantistojn, kiuj konsentos partigi tiujn spertojn formante kernon de la muzikantaro kaj kantantaro. Kaj post konfirmo de tiu bezonata kerna bona grupo, ek al publikaj prezentadoj.

La fina elekto de dudeko da kanzonoj, kies tradukojn La Kompanoj ĉerpis el jam ekzistantaj versioj aŭ kiujn ili speciale bakis, kolektive okazis en Bordozo dum la unua semajnfina kanzonostaĝo en oktobro 2014. Dum la sekvantaj vintro kaj printempo, dudeko da kanzonorendevuoj kolektis dise tra Francio entuziasmajn kunkantintojn. Krom Bordozo, Le Mans, Angers, Nantes, Tours, Limoges, Dijon, Châlons-en-Champagne, Toulouse, Fontaine apud Grenoble... ankaŭ la kulturdomoj Greziljono en Baugé, Kvinpetalo en Bouresse kaj krone la E-muzeo en Gray akceptis ĝojajn trejnadojn. Du specialaj banderoloj (unu vertikala, unu horizontala) kun la figuro de la giganto Naturamiko estis printitaj kaj akompanis La Kompanojn dum ilia preparturneo kun la dulingva slogano “Esperanto, giganta paŝo por la homaro”.

Intertempe Yannick Dumoulin kreis la retejon de La Kompanoj (http://lakompanoj.free.fr) Tie eblas tute libere legi, aŭskulti kaj elŝuti la tekstojn, partiturojn, melodiojn, originalajn versiojn kaj prov-registraĵojn de ĉiu kanzono de la repertuaro. Tio ebligis al izolitaj volontuloj memstare lerni la kanzonojn, ne nur en Francio... Cento da printitaj broŝuroj kun la partituroj estis disvenditaj al mendintoj.

La granda rendevuo kun la Lilla publiko okazis lundon, la 27-an de Julio 2015 posttagmeze. La antaŭan tagon La Kompanoj ĝin rekte anoncis al la partoprenantoj de la 100-a UK dum la nacia vespero, kiu jam prezentis bukedon da kanzonoj el la repertuaro. Je la 14h jam granda grupo amasiĝis ĉirkaŭ la muzikantaj suzafono*, violono kaj gitaro de Bernard, Fransoazo kaj Pjero antaŭ la ekiro. Longa serpento ondumis dancetante kaj iris unue al la stacidomo kaj poste sur la larĝa trotuaro ĝis la teatroplaco. Tie aliaj geesperantistoj atendis. Malfacilas nombri la tre multnombran kunkantantaron. Simple sciu, ke la 250 ekzempleroj de la kanzonaro fulmrapide disdoniĝis. Se konsideri, ke averaĝe du kantantoj uzis la saman tekstaron, ĉu ĉirkaŭ 500 personoj kunĝuis la eventon? Ĉar ne nur esperantistoj sed ankaŭ atentemaj preterpasantoj scivoleme kaj/aŭ plezureme haltis ĉe tiu ne kutima animado: jen bona okazo kaptita por informi pri Esperanto! Kvankam la malfavora vetero (forta vento kaj pluvminaco) malebligis la antaŭviditan ĉeeston de la giganto Naturamiko kaj ĝenis la aŭdeblecon, ĉiu muzikanto kaj kunkantanto mem varmigis la etoson. Jam ĉe la unuaj notoj la grupego harmoniiĝis kaj ĝis la lasta kanto jen ŝerce, amuze, jen emocie, engaĝite laŭ la kanzono, ĉiuj sentigis siajn komunajn emociojn! Konstateble, la repertuaro estas pli facila por eŭropanoj, tamen ankaŭ aliakontinentanoj plezure plenvoĉe partoprenis. Dankon al ĉi tiu plej multnombra Kompanaro!

* Latuna blovinstrumento, speco de tubjo, kiun la ludanto apogas sur la ŝultro, por ebligi ludadon dum marŝado.

ILEI: 48-a Konferenco

Grava kaj densa estis la konferenco

Mireille Grosjean

Se oni petos min tre resume prezenti per nombroj nian konferencon en Oostende (Belgio), jen ili: 170 aliĝoj el 34 landoj; 138 partoprenis el 30 landoj; 13 vizitantoj; 4 danoj kun subvencio de Eŭropa Unio; 23 ĉinoj aliĝis, 19 aperis; 12 koreoj partoprenis; junuloj kaj infanoj partoprenis; 7 afrikanoj ne povis atingi Belgion pro rifuzo de vizo.

Nu, la proksimeco tempa kaj spaca de la centa UK verŝajne estas la kaŭzo de la granda nombro de partoprenantoj, kiujn interesis varia kaj abunda programo, kun prelegoj de elstaraj pedagogoj, amuzaj vesperoj, allogaj ekskursoj. Ĉio sub blua ĉielo kaj apud bela maro... tiu bela loko feliĉigis ĉiujn.

Efika Loka Konferenca Komitato preparis la alvenon de pli ol 150 partoprenantoj en la tute nova junulargastejo de Oostende, nome “De Ploate”. Sendrata retkonekto utilis al ĉiuj. Bongustaj manĝoj kaj praktikaj salonoj ebligis agrablan kunestadon.

Ĉiuj kontinentoj estis reprezentataj, tiel ke la diskutoj ebligis interesajn ideointerŝanĝojn. La partopreno de junuloj kaj infanoj ĝojigis ĉiujn. Kelkaj el ili malkovris Eŭropon okaze de sia alveno al nia Konferenco, aperis timidaj kaj miremaj, kaj pozitive evoluis al memstareco kaj rilatemo en kontakto kun la aliaj konferencanoj en pozitiva kaj gaja etoso. Ĝojiga ŝanĝiĝo.

Instruista Trejnado (IT) arigis pedagogojn kiel prelegantojn kaj instruantojn kiel scivolemulojn. Praktikaj ekzercoj kaj atelieroj ebligis tujan aplikon de diversaj teorioj kaj konsiloj. Atestilo pri partopreno iris al la plej fidelaj partoprenantoj.

La Komitato de ILEI kunsidis trifoje kaj traktis la kutimajn tagorderojn de ĉiujara konferenco en serena kaj pozitiva laboretoso. Nova estraro elektiĝis danke al preparlaboroj de elekta komisiono kun jenaj membroj: Aurora Bute (Rumanio), Synnöve Mynttinen (Finnlando) kaj Monique Arnaud (Francio).

Premio Mauro La Torre

La familio de la karmemora eksprezidanto de ILEI, Mauro LA TORRE (1946-2010), decidis lanĉi premion por lin honori. Tion ILEI vastskale anoncis en oktobro 2014.

Du personoj anoncis sian decidon kandidatiĝi por tiu premio, sed nur unu estis valida laŭ la regularo. Ĝi rilatis al fama infanlibro, Pinokjo, tre fama verko de Collodi en la itala lingvo. La unua traduko al Esperanto estis farita de Mirza Marchesi en 1930. La dua estis farita de Jozefo Horváth (pseŭdonimo de Giuseppe Croatini) en 2003.

Davide ASTORI, profesoro de la Universitato de Parmo, Italio, gajnis la premion (500 eŭroj) per laboraĵo titolita “La tradukoj de Pinokjo: kiel evoluis Esperanto inter 1930 kaj 2003”.

La rezulto de la unua eldono estis anoncita okaze de la 48-a ILEI-Konferenco kaj transdonita okaze de UK 2015 kadre de la Tago de Lernado.

La premio estos denove transdonata en 2017. Notindas tiu hazardo, ke la premio venas el Italio kaj iras al italo. Memkompreneble kandidatoj el ĉiuj mondopartoj rajtas prezenti planon de laboraĵo. Espereble en 2017 estos pli da kandidatoj.

[FORIGITA!: bildo]

Davide Astori, gajninto de la Premio Mauro La Torre

Rezolucio

Impresite de la regiona historio de du amasviktimaj mondmilitoj inkluzive misuzadon de kulturaj valoroj kiel scienco, edukado, amaskomunikiloj kaj juro, kaj pro la posta senfina vico de ekonomiaj kaj armaj konfliktoj, servontaj nur la financan profiton kaj strategian avantaĝon de malmultaj ekspluatantoj kaj ideologoj, la partoprenantoj el 34 landoj el la 5 kontinentoj de la 48-a Konferenco de la Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) en Ostendo (BE) de la 17-a ĝis 25-a de julio 2015, kun la ĉeftemo “Grandan pacon post la grandaj militoj”

Pledas
por plia demokratiigo kaj financa sendependigo de amaskomunikiloj, instruinstitucioj — neŭtraligo kaj tutmondigo de la enhavo de la instrumaterialoj — kaj de internaciaj organizaĵoj kiel Unuiĝintaj Nacioj kaj ligitaj establoj;

Substrekas
la gravecon por la nuna kaj estontaj generacioj en la tuta mondo de stimulado de civitana engaĝiĝo, pacedukado kaj paca solvado de konfliktoj per edukado al respekto kaj observo de la homaj rajtoj, liberecoj kaj demokratiaj valoroj; kaj al ekkono kaj respekta traktado de la riĉvariaj naturo kaj kulturoj en internacia dialogo; kaj

Alvokas
la kolegojn kunlabori en la kolektado de pintverkoj el ĉiuj naciaj literaturoj, ankaŭ filma kaj similaj, tradukitaj aŭ resumotaj en Esperanto; tiuj verkoj servas al la supre menciitaj celoj, nome homrajtaj, kulturinterŝanĝaj kaj medirespektaj; kaj ili estu fine libroforme aŭ rete prezentitaj apoge al la Esperanto-instruado kaj al kulturaj interŝanĝoj ankaŭ ekster Esperantujo (per plua tradukado) kaj subtene al la celoj de UNESKO.

UK: M60

M60 apogeis dum la Lilla UK

Barbara Pietrzak

Plene realiĝis la antaŭvido, ke la “Jaro Montevideo 60”, omaĝanta la 60-jariĝon de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto “apogeos en Lillo”. La 100-a UK elstaris per la elano de la kultura programo, riĉo de klerigaj programeroj, flego de la komunumaj tradicioj kun aparta programero realigita en la unua kongresurbo de Esperanto, Bulonjo-ĉe-Maro, bunta ekskursa programo kaj specialaj programeroj por la ekstera publiko.

La “Jaro Montevideo 60” estis specife traktita kaj en la komitataj kunsidoj kaj en la programero “Estraro de UEA respondas” kaj en la speciala kunsido “Montevideo 60”, okaze de kiu oni raportis pri tio, kio efektiviĝis, kaj memorigis, ke la Jaro M60 daŭros ĝis la jarfino. Kaj tio signifas, ke daŭre aktualas iniciatoj organizi ekzemple seminarietojn, kursojn pri diversaj aspektoj de la E-kulturo kaj ĝia evoluo dum la lastaj 60 jaroj, okupiĝi pri verkado, tradukado kaj eldonado de multlingvaj informiloj pri Esperanto en la kunteksto de UN kaj Unesko, verki retrorigardajn artikolojn el la serio “60 jaroj de...” kaj intervjui veteranajn esperantistojn kaj nuntempajn aktivulojn pri la lastaj 60 jaroj.

Malgraŭ la fakto, ke la rekta antaŭkongresa periodo ne favoris novajn entreprenojn, en Lillo estis anoncita de la sekretario de Bahaa Esperanto-Ligo, Bernhard Westerhoff, nova ĉi-speca iniciato. Kio estis plano dum la UK, realiĝis tuj post la kongreso. BEL kiel sian kontribuon al la “Jaro Montevideo 60” anoncis libron pri bahaismo kaj la internacia lingvo. Ĝi aperis sub la titolo The Greatest Instrument for Promoting Harmony and Civilization, kun citaĵoj el la bahaaj skriboj kaj kun ili ligitaj tekstoj pri la akcepto de komuna lingvo, kiel la plej grava instrumento disvastiganta harmonion kaj civilizacion inter la nacioj de la mondo.

[FORIGITA!: bildo]

La Jaro Montevideo 60 bezonas publikajn manifestaciojn, kiel tiuj, kiuj okazis en Lillo kaj Bulonjo-sur-Maro okaze de la 100-a UK. En kiuj landoj oni pretas organizi ilin?

UK: Komitato

Tri horoj apenaŭ sufiĉis

Stefan MacGill

En la 31-a, vendrede, la Komitato aŭdis anoncon pri la nova Ĝenerala Direktoro de UEA, poste traktis la kvar forumajn raportojn kaj — foje kun etaj revortumoj — akceptis ilin. Sekvis diskutoj pri la nova rilato inter UEA kaj TEJO. La Komitato akceptis kun granda plimulto la unuan proponon, kiu asertis la principon, ke TEJO bezonas pro la eksteraj rilatoj prezenti sin kun karaktero de sendependa organizo. Tiucele estas proponata nova vortumo por ĝia statuto, kiu estos suplementita de Reglamento de TEJO por kovri tiujn punktojn, kiuj ne eniras la statuton, sed kiujn tamen necesas fiksi. La tria el la kompleto da dokumentoj estas interkonsento pri la rilatoj inter UEA kaj TEJO, kiuj kovros i.a. financajn kaj administrajn aspektojn de ilia kunekzistado, sed kies tekston necesas ankoraŭ difini. La Komitato konstatis, ke la definitivigo de tiuj dokumentoj ja bezonas detalan studon rilate la postulojn de la nederlanda leĝo, ankaŭ deflanke de advokatoj. Dua propono, kiu permesas pluiron al tiuj konsultadoj kaj analizoj, estis subtenata de la Komitato, sed kun iom malpli da voĉoj. En la diskuto estis projekciita unuminuta filmo pri la eksteraj rilatoj de TEJO inter junularaj organizoj eŭropaj kaj mondaj. Eble temas pri la unua fojo, kiam komitatanoj spektis filmon apoge al la diskutoj.

Plie la Komitato akceptis provizore la proponitan Regularo pri Konfliktoj de Intereso, kiu revenos al la Komitato en Nitro por rediskuto post unujara prova aplikado. Ĝi akceptis la buĝeton por 2016, kune kun amendopropono pri la unuopaj rubrikoj ene de la sekcio Movada Evoluigo. Ĝi akceptis ankaŭ la raporton kaj buĝeton por la fondaĵoj. Laŭ rekomendo sub “Komunumo”, la Komitato estonte ricevos la spezokontojn de okazintaj Universalaj Kongresoj.

La Kongresa Rezolucio estis akceptita, sub la kompreno, ke povos okazi ankoraŭ vortumaj modifetoj.

AdE: UK-kunsido

La Akademio kaj l’Académie en Lillo, Francio

Renato Corsetti

Kiam oni universale kongresas en Francujo, la situacio de la Akademio de Esperanto estas aparte malfacila, ĉar Francujo estas la lando de la franca Akademio, kiu estas la patrino de ĉiuj akademioj. Ni simplige forlasu nun la antaŭecon de kelkaj eŭropaj akademioj. Fakte al la franca Akademio rigardis ĉiuj postaj fondantoj de akademioj, kaj iugrade ankaŭ Zamenhof kaj la partoprenantoj en la unua kongreso en Francujo. Do, ĝi estas modelo, kaj nia Akademio devas provi esti samnivela je la modelo.

En Lillo nia Akademio sukcesis. Ĝia dinamisma prezidanto estis videbla ĉie festparolanta, malkovranta marmortabulojn, gvidanta kunvenojn kaj invitanta al lingva toleremo. Laŭ li esperantistoj estas popolo tre maltolerema pri devojiĝoj de la normo en Esperanto. Neniu povas akcepti “dialektojn” de Esperanto kaj la varieco ekzistanta inter la aŭstralia angla kaj la usona angla, trankvile eltenata de anglalingvanoj, kaŭzus en Esperanto senfinajn batalojn. Tiu parto de lia parolado en la inaŭguro estis malfacile tolerata de pluraj.

Ĉiaokaze laŭkutime private kunsidis la multaj ĉeestantaj akademianoj, kies diskutoj esence estas administraj-decidaj pri la laboro tra la jaro.

Okazis inaŭguro de memortabulo ĉe la pordo de la naskiĝdomo de Gaston Waringhien, pri kiu Christer Kiselman diris: “En tiu ĉi domo naskiĝis antaŭ 114 jaroj Gaston Waringhien, kiu estis post Zamenhof mem nia plej grava verkisto, poeto kaj esperantologo”.

Fakte estas malfacile ne agnoski, ke Gaston Waringhien estis la ĉefa lingvista figuro de la “franca” periodo de Esperanto.

Sed la granda spektaklo de la Akademio de Esperanto en la Universala Kongreso estas la publika kunsido, normale nomata ankaŭ “La Akademio respondas”.

La salono Bakker estis plena. Okazis rapidaj memprezentoj de ĉiuj ĉeestantaj membroj kaj de ĉiuj ĉeestantaj korespondantoj. Poste Carlo Minnaja prezentis sian verkatan libron pri la historio de la Akademio de Esperanto. Fine la ĉefa ero estis la demandoj de la publiko, kiuj estis tre variaj. “Ĉu kuracisto diru: ‘Manĝu aŭ Prenu aŭ Glutu unu pilolon ĉiutage?’”; “Ĉu la Akademio estas preta (kaj kuraĝa) deklari la akuzativon ne plu deviga?”; “Ĉu ĝustas ‘mi sinduŝas’?”; “Kia estas la opinio de la Akademio pri uzo de aldona neŭtrala pronomo ‘ri’ aŭ ‘ŝli’, kaj kiu el tiuj du formoj estas/estus preferinda?”; “Ĉu kompufono aŭ smartfono por poŝtelefono kun interreto?” Jen estas ekzemploj de la plej surprizaj demandoj, pri kiuj la ĉeestantaj akademianoj ekzerciĝis respondi. Ĝenerale ili provis diplomate esti toleremaj pri la eblaj solvoj. Ĉiuokaze la Akademio montris sian malfermitecon al la publiko kaj sian deziron servi la komunumon de la Esperanto-parolantoj. Vere ĝia malfermiteco estas egala kaj en multaj okazoj supera al tiu de naciaj akademioj. En la privata kunsido — malgraŭ la privateco mi volas diri almenaŭ tion — oni konstatis ke la plej aktivaj sekcioj estas la “Konsultejo kaj la Sekcio pri lerniloj”. Se vi havas lingvan demandon, skribu al la Konsultejo de la Akademio: k...@akademio-de-esperanto.org kaj se vi volas ke la Akademio reviziu verkatan lernolibron, skribu al: s...@akademio-de-esperanto.org.

Vidpunkto: Nacia vespero

Bela spektaklo honore al la 100-a UK

Olga Shiliaeva

La Nacia Vespero okazis dimanĉe, la 26-an de julio. La reĝisoro prezentis al la publiko (kiu dividiĝis en spektantaroj en 3 malsamaj salonoj) speciale preparitan spektaklon, kies pinta figuro estis “Naturamiko”, la giganto el pura tradicio de la loka karnavalo.

La spektantoj kune kun Naturamiko kaj La Kompanoj vojaĝis tra diversaj partoj de Francio, sekvante tradiciajn lokajn muzikojn. Sed ne nur de Francio: Belgio, Nederlando, Britio, Germanio estas tiom proksimaj, ke ne eblas preterlasi muzikaĵojn ankaŭ de tiuj landoj. Naturamiko kaj La Kompanoj elpaŝis scenejen por 100 minutoj honore al la 100-a UK.

La Vespero finiĝis per kelkaj famaj francaj kanzonoj, tradukitaj en Esperanton. Dankemaj esperantistoj stare aplaŭdis omaĝe al la grandega laboro de la reĝisoro kaj de la artistoj. La publiko okulfrape ĝuis la koncerton.

UK Lillo: Teatro-recenzo

Ĉiuj homaranas

István Ertl

Malofte mi vizitas teatron, des malpli Esperantan. Tial min eble pli ol averaĝan spektanton impresis la teatraĵo Ĉiuj feliĉas, prezentata de la itala Kolektivo Kontraŭkanto.

Ne ordinare oni spertas dulingvan teatraĵon fare de ekster-Esperantuja trupo, kiu ĝin jam ofte prezentis al italoj, sed nur laŭokaze al esperantistoj. Kiel skribas Kalle Kniivilä en Libera Folio, “la reĝisoro Clara Sancricca origine volis peri al la italaj spektantoj bildon pri enmigrantoj kiel veraj homoj, bildon pli nuancitan ol la stereotipaj kartonaj figuroj, kiujn oni ofte renkontas en publikaj diskutoj”.

Laŭvorte kiel kartonaj figuroj nome aperas la lernejanoj, policistoj kaj aliaj anoj de la enmigrita socio (Italio), dum la enmigrintoj (el lando nespecifa, tial parolantaj Esperanton) sursceniĝas kiel realaj homoj, el karno kaj ostoj. Ili fuĝis de mizero, eble milito, kaj ĉi-lande “nur volas laboron”, “estonteco”, “normalan vivon”, ĉar ili “ne estas malsamaj”.

Ian malsamecon tamen devis senti la italaj spektantoj en aliaj prezent-fojoj, pro Esperanto, lingvo por ili ne tute malkomprenebla, sed ja fremda — dum por ni, partoprenantoj de UK, la enmigrintoj aperas kiel samlingvanoj. (Sed ankaŭ la itallingvajn dialogojn ni povis sekvi dank’ al subtekstado.) Interesa percepta diferenco, pri kiu italaj ĉeestintoj povus plej trafe, ĉar duece, detali.

Preter la kurioza lingva aspekto, frapas la fajna psikologio de la scenoj kunigantaj bonvolemajn lokanojn kun la alilokanoj. Bibliaj citoj en meso memorigas la unuajn esti “zorgemaj pri la necesoj de la gefratoj, afablaj en gastigado” — sed la biblian mesaĝon tuj nuancas la rezervoj ke tiuj prefere “ne restadu” kaj “havu mildajn petojn”.

Malgraŭ ke ni ĉiuj scias: necesus “ami la proksimulon kiel vin mem”, fakte ami “la proksimulon ĉar vin mem”.

Ĉi lasta admono estus taŭge ferminta la spektaklon, tamen ĝin sekvis iom superflua sceno pri televida elsendo, okazo por eldiri iom tro facile edifajn, sloganecajn verojn, pri kiuj ni povas nur konsenti — ĉar ni ĉiuj homaranas.

Revuo Esperanto 2015 10

Trejnado de E-instruistoj: kerna agado en pluraj frontoj. ILEI ne estas la ununura fronto ligita al trejnado de E-instruistoj. Ankaŭ Edukado.net (RITE), Esperanto-Centro en Herzberg am Harz kaj Adam Mickiewicz-Universitato (AMU) havas sian parton en la granda kampo de pli bona preparado de niaj instruistoj. Ekkonu ilian agadon kaj la analizon de la prezidanto de ILEI pri diversaj aspektoj de la E-instruado.

Dek Demandoj: Probal Dasgupta parolas pri Barato, lingvoj kaj sia agado kiel verkisto, inter aliaj temoj

Malferme

Ĉu pli uneskismaj ol Unesko mem?

José Antonio Vergara

Kiom da ŝancoj havas la averaĝa esperantulo renkonti aŭ mem uzi dum sia vivo la vorton Unesko? Plej verŝajne, oni povus kalkuli je minimume centoj da okazoj, almenaŭ laŭ la sperto de tiuj el ni aktivaj en iu(j) el la movadaj retoj ligitaj al UEA, TEJOILEI.

Ja ne temas nur pri nia ripeta insisto pri tiu iama Rezolucio, sed supozeble pri sufiĉe dividita konsento ĉe ni ke tiu organizaĵo iel estas grava por Esperanto mem, aŭ oni supozas tion laŭ la daŭra klopodo de UEA zorge flegi sian statuson kiel internacia Neregistara Organizaĵo (NRO) en oficialaj rilatoj kun Unesko kaj UN. Tra la jaroj, la legantoj de tiu ĉi revuo trovis (kaj daŭre trovos) detalajn, foje entuziasmigajn raportojn liveritajn de niaj reprezentantoj, jen pri la rezulto de iliaj kontaktoj en la ĉefa, pariza sidejo (aŭ en aliaj, kiel pasintjare en Montevideo), jen pri la partopreno de sindonaj delegitoj nome de UEA, TEJOILEI en plej diverstemaj konferencoj kaj simpozioj kunvokitaj de Unesko tra la mondo, kiel lastatempe en Koreio kaj Ĉinio.

Simile, ĉiu scias ke jam de kelkaj jardekoj, unu el la ĉefaj trajtoj de nia ĉiujara UK konsistas en intence formala atento al la specialaj jaroj aŭ jardekoj sinsekve lanĉitaj de Unesko aŭ de la tuta UN-sistemo. Tiel, ni ne nur edukiĝas pri tutmonde gravaj aferoj, sed aktive pripensas la fundajn konektojn inter la koncerna temo (ekz. interkultura dialogo) kaj diversaj aspektoj de la fenomeno Esperanto.

Foje mi ŝercas pri tiu nia obstina fideleco, dirante ke ni estas pli uneskismaj ol Unesko mem. Por pravigi tiun troigon, mi mencias i.a. la fakton ke dum ni daŭre vivigas la Serion Oriento-Okcidento kiel pinton de nia librokulturo, la Granda Projekto por Reciproka Aprezado de la Kulturaj Valoroj de Oriento kaj Okcidento, kies realigon decidis la Ĝenerala Konferenco de Unesko en Nov-Delhio (1956), kaj al kiu nia Serio estis kontribuo, oficiale daŭris nur unu jardekon, ĝis 1966. Kompreneble, poste venis aliaj projektoj kaj kampanjoj de Unesko inspiritaj de similspeca universalismo, sed ni solaj plu daŭrigas la originalan modelon. Alian ekzemplon provizis siatempe nia respektata intelektulo Albert Lienhardt (1904-1996), kiu mem fondis en Mulhouse (Francio) iun Ligue Française “Pro Unesco”, tra kiu li eldonis kelkajn Esperantajn librojn.

Verdire, tamen, mi havas la malkuraĝigan impreson ke, malgraŭ tiuj signoj, finfine ĉio tio pri Unesko restas iom fremda aŭ simple fore abstrakta al multaj el niaj homoj. Ekzemple, surbaze de la rekomendoj de niaj spertuloj, formulitaj laŭ la strukturo de tiu organizaĵo mem, la Komitato de UEA foje alvokis la landajn asociojn kaj aliajn branĉojn de la movado serĉi vojojn kunlabori kun la respektivaj landaj Unesko-komisionoj aŭ kun aliaj NRO-oj ligitaj al ĝi. La reagoj, tamen, malmultis. Estus interese esplori la kialon: ĉu ĉe ni mankas lertoj aŭ homfortoj por tia agado, aŭ ĉu niaj asocioj havas aliajn prioritatojn kaj tial restas indiferentaj al ĝi?

Simile, pri la kutime Unesko-rilata kongresa temo eblas diri ke antaŭ kaj dum la UK la ŝarĝitaj gvidantoj heroe stimulas diskutadon pri ĝi, i.a. invitante inspirajn parolantojn, ke en la diskutrondoj ofte aperas tre interesaj ideoj, kaj ke la Rezolucioj ĝenerale estas trafe, inteligente verkitaj, kun kreema (eĉ gimnastike kreema!) klopodo trovi kaj emfazi ligojn inter la respektiva kadro/slogano kiun Unesko aŭ la tuta UN-sistemo surscenigis, unuflanke, kaj nia strebado por (aŭ praktiko per) Esperanto, aliflanke. Malgraŭ ĉio, tamen, ŝajne oni tuj forgesas la tutan aferon post la Solena Fermo. Fakte, mi neniam sukcesis rimarki ĉu iu instanco de la movado utiligis la UK-rezolucion por iu ajn sekva agado, krom la raporto al la oficistoj de Unesko mem.

Mi pensas ke ni devas malferme, honeste diskuti pri ĉio ĉi, aparte dum tiu ĉi jubilea jaro. En Lille ĵus okazis Simpozio pri la 70-jariĝo de Unesko, kaj la novembra n-ro de la revuo speciale priatentos tiun datrevenon kaj ĝian signifon por UEA kaj la Esperanto-movado. Sed mi volis jam nun iom provoke levi la demandon ĉu ni ĉiuj estas konvinkitaj ke tiu ĉi fokuso indas. Pri tio, eblas sintenoj kaj desuprisma (Unesko kiel gravega interregistara organizaĵo sur la eduka, scienca kaj kultura kampoj), kaj desubisma (Unesko kiel kunvenejo de la tutmonda civila socio engaĝiĝinta sur tiuj kampoj).

Tiucele, mi emas fari principan deklaron: mia subteno al la iniciatoj, kampanjoj kaj projektoj de Unesko tute ne estas profitema, kvazaŭ mi emus nur utiligi ilin cele al atingo de pli da simpatio al Esperanto ĉe la funkciuloj de tiu organizaĵo. Tute ne, neniel. Male, mi sincere interesiĝas pri la Unesko-iniciatoj ĉar mi rigardas Esperanton unu plia ero el tia mondo, kian ni kolektive devas postrestigi al la estontaj generacioj, do paca, daŭripova, socie justa, kaj multflanke diverseca (ekologie, lingve kaj kulture).

Fakte, estas facile imagi ke Zamenhof entuziasme aprobus la komencajn konstatojn el la konstitucio de Unesko (1945), ekz. “ke tial ke la militoj naskiĝas en la mensoj de la homoj, la defendaĵoj de la paco devas konstruiĝi en la homaj mensoj” kaj “ke, tra la historio de la homaro, la reciproka malkompreno pri la respektivaj moroj kaj vivoj estis ofta kaŭzo de suspektemo kaj malfido inter la popoloj de la mondo, kaj ke tio tro ofte degeneris al militoj”. Jes, mi senhonte ja opinias min mem uneskisto.

[FORIGITA!: bildo]

José Antonio Vergara estas kuracisto kaj estrarano de UEA

Ĉi-numere

Inter la ĉefaj kernaj aspektoj de la E-movado certe unu el la plej gravaj, se ne la plej gravega, staras la E-instruado, bazo por formado de novaj aktivuloj, legantoj, tradukistoj, instruistoj... Rilate E-instruistojn, la granda nuntempa novaĵo estas la oferto de kursoj, seminarioj kaj metiejoj por iliaj formado kaj trejnado. La artikolaro pri tio panorame prezentas interesajn opciojn sur tiu kampo.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Unua Alineo

UEA kaptas freŝan venton: Kunvelu kun ni!

Kiel membro de UEA...
  • vi kontribuas al la tutmonda kresko de Esperanto: UEA subtenas la movadon en multaj landoj kaj kunordigas la regionan agadon tutmonde;
  • vi plifortigas la voĉon de la lingvo kaj movado: UEA reprezentas la movadon ĉe UN kaj Unesko kaj pledas por justeco kaj egaleco sur la lingva kampo;
  • vi subtenas la efikan instruadon de Esperanto: UEA eldonas modernajn lernilojn, aŭspicias ekzamenojn kaj donas financan subtenon al ILEI kaj aliaj kunlaborantoj;
  • vi kunaktivas por Esperanto kaj daŭripova mondo: UEA donas multajn rimedojn kaj okazojn por vastigi la konojn kaj kapablojn de aktivuloj.
Konkrete, de UEA vi ricevas:
  • revuojn (Esperanto kaj Kontakto), kiuj traktas aktualajn temojn de la movado kaj la monda socio;
  • kongresojn, kie esperantistoj el la tuta mondo kune kulturumas, kleriĝas kaj kunplanas la agadon;
  • aktivulajn retojn kaj servojn pri ĉio ekde libroj ĝis lobiado.
Niaj veliloj

Sur la kampoj Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo, UEA organizas trejnadon, planadon kaj kunagadon tutmonde. Strategia Bazo kaj Strategia Laborplano donas komunajn kadron kaj direkton.

Niaj velistoj

Pli ol 70 landaj asocioj kaj 60 fakaj asocioj kunligas la membraron. Demokratia kontrolo okazas per 60-membra Komitato. Konsilio kun dekkvino da homoj apogas sepkapan Estraron. Oficejo kun deko da laborantoj subtenas la agadon tutmonde.

Universala Esperanto-Asocio estas la gvida velŝipo de la tutmonda Esperanto-movado.

Vi trovos varbilon kaj aliĝilon por UEA en 2016 kune kun ĉi tiu revunumero. Vi povos uzi ĝin por remembrigi vin mem frue (aŭ uzi la retan aliĝilon ĉe: http://uea.org/info/en/membreco). Prefere uzu la flugfolion por varbi por ni novajn membrojn el inter viaj klubanoj kaj konatoj. Vi povas peti de la CO plian stokon de tiu varbileto, kune kun la kolorilustrita varbilo “Kaptu novan venton kun UEA”.

Ni semas, ni rikoltas

Kiel dementi la miton, ke UEA estas centrisma burokratio, malrapid-decida kaj ekster (aŭ super) la streboj kaj deziroj de la meza agemulo aŭ parolanto de la lingvo? Jen unu modesta provo tiucela: nova programo “Ni semas”. Ĝi regule invitos proponojn pri etskalaj sed valoraj projektoj, kiuj iel plenumas la celojn de nia Strategia Plano kaj kiuj por sukcesi eble bezonos tian “sem-monon”.

Kvarfoje jare UEA anoncos konkurson kun limdatoj de la 31-a de marto, la 30-a de junio, la 30-a de septembro kaj la jarfino. Prijuĝos la ricevitajn proponojn kvarpersona teamo, konsistanta el konsilianoj. Tiuj preparos rekomendojn por la Estraro, kiu faros la finan decidon.

Konfesinde, la ideon por la programo ni senhonte ŝtelis de TEJO, kio pruvas la valoron de reciprokaj observantoj en niaj estrarkunsidoj kaj la proksimajn (proksimiĝantajn) rilatojn inter UEA kaj TEJO. La simila programo ĉe TEJO, ankoraŭ funkcianta, nomiĝas “Trampolino”. Nia Afrika Komisiono (AK) ekde 2016 lanĉos similan konkurson por landaj kaj lokaj asocioj en la kontinento.

La rekomendan teamon konsistigas Huang Yinbao (Trezoro) el Ĉinio, Zsófia Kóródy el Germanio, Michela Lipari el Italio kaj Francesco Maurelli el Germanio. Kiam venos proponoj el Afriko aŭ Ameriko, ili povos peti konsilojn de la kunordigantoj de la respektivaj regionaj komisionoj de UEA.

Ene de oktobro UEA anoncos la unuan konkurson, kun elpaga valoro de cent eŭroj. Ni ĝis tiam konigos la lokon de la normigita petilo, la programajn regularon kaj klarigaron. Limdato por resendo estos la 31-a de decembro 2015. Petoj akcepteblos el Landaj kaj Fakaj Asocioj, E-centroj, urbaj kluboj kaj grupiĝoj plene ekster la ombrelo de UEA. De homoj ajnaĝaj, en ajnaj mondpartoj. La ĉefa kriterio estos la potenciala utilo kaj realigeblo de la projekto. Sekve, ne restu senmona, kiam eblas ricevo semmona!

Stefan MacGill

Dek Demandoj: Probal Dasgupta

“La bunteco de la esperantistoj ofte respegulas la diversecon de tipaj naciaj vidpunktoj muldataj de respektivaj elitoj”

Fabrício Valle

Bengalo, baratano, la sola infano de historiisto kaj psikologino, universitataj instruistoj. Diplomiĝis pri lingvistiko en la universitato de Kolkato (1974), magistriĝis (1977) kaj doktoriĝis (1980) en la Novjorka Universitato. Prezidanto de UEA (2007-13), Probal Dasgupta havas riĉan vivhistorion. Iomete pli pri li vi povas legi ĉe https://eo.wikipedia.org/wiki/Probal﹍Dasgupta.

1 FV: Barato, kun pli ol unu miliardo da loĝantoj, kie oni parolas la hindian, anglan kaj plian centon da etnaj lingvoj, ŝajnas esti perfekta scenejo por la disvastigo de Esperanto.

PD: La kutima percepto ĉe fremduloj pri la geometrio de nia lingva diverseco estas iom for de la efektivo en Barato. La uzo de lingvoj en la vivado de baratanoj estas alimaniere elasta kaj plurtavola. Sekve, ne aperas drastaj kaj netaj limoj inter la lingvoj. Tiajn murojn oni spertas en tiuj regionoj, kie klasikaj naci-ŝtatoj laŭ la vestfalia modelo fiere hisas la standardon de po unu nacia lingvo. Sed en nia lando, oni tute normale atendas, ke ĉiu persono kapablu funkcii en pluraj lingvoj. Mia studentino Ara, kiam mi petis ŝin doktoriĝi pri sia denaska lingvo, diris: “Mi do studos la sintakson de la guĝarata, ĉar vi tion petas. Tamen ne nomu ĝin mia gepatra lingvo. Mi kreskis en la metropola urbo Mumbajo. Kun granda ŝato mi spektas teatraĵojn en la marata. Kreskis en Uttarpradeŝo mia patrino. Ŝi kultivis ĉe mi preferon pri romanoj en la hindia. Mi plej komforte verkas en la angla. Ne serĉu ĉe mi unikan gepatran lingvon.” La lingvoj en la repertuaro de ĉiu baratano havas malsamajn rolojn. Por ke Esperanto ekhavu fortajn radikojn, multaj el ni devos trovi por ĝi gravan niĉon sur nia persona ekrano. Tio ekokazas malfrue, kaj pro tio nur malrapide kreskas nia E-movado.

2 FV: Kiel difini tion, kio estas “grava rolo en ies persona repertuaro”, kaj kiel tio povas esti pli influa ol konceptoj kiel “lingvo de internacia amikeco”, “lingvo kun interna ideo” kaj “lingvaj rajtoj”?

PD: La rolo de difinita lingvo ĉe difinita individuo spegulas ties personan itineron. Baratano renkontanta Esperanton certe trovos la kutimajn etikedojn, kiujn vi mencias — sed nur enkadre de siaj tute apartaj spertoj. La rezultanta kuiro ne sekvas receptojn el aliaj landoj, eĉ ne de aliaj barataj esperantistoj. Por kompreni la specifecon de vivovojoj, rigardu la vikipedieron pri mia mentoro Lakshmiswar Sinha aŭ artikolon de vivanta barata esperantisto Aŝvinikumar pri lia ŝatata skolo de matematiko, intuiciismo. Ĉiu juna esperantisto en Barato rakontos al vi nekutiman vivosperton, kiu lin aŭ ŝin portis al la internacia lingvo — kaj ĉirkaŭ kiu konstruiĝas la persona rolo de Esperanto por tiu homo.

3 FV: Dirante tion, ĉu vi pensas ankaŭ pri esperantistoj en la landoj kun longe establita movado?

PD: En iuj delongaj hejmlandoj de Esperanto, foje vi trovos homojn, kiuj sekvis familian tradicion aŭ alian kutiman vojon, kaj ĉe kiuj la lingvo do sidas en establita niĉo. Tamen ankaŭ ĉe ili gravas la demando, ĉu la parolanto de la lingvo vere posedas ĝin, rigardas ĝin kiel ion vere propran. Mi pensas pri Grégoire Maertens, iama prezidanto de UEA, kiu en 1980 lanĉis la sloganon “Mia Esperanto estas mia libereco”. Tiel li esprimis la senton persone propraĵigi Esperanton. En mia libro Loĝi en homaj lingvoj (Novjorko: Mondial, 2011), mi kreas triaksan mapon rilate al la etnaj lingvoj. La infano, en sia frua medio, konatiĝas kun la pejzaĝo ligita al parencoj, najbaroj, kvartalo. La lernejo ktp. prezentas al kreskanta infano la nubzaĝon laŭ la nacia pedagogio, kun ŝtatestroj, steluloj ktp. kaj tiuperspektive profilas la mondon. La konatigoj kun pejzaĝo kaj nubzaĝo ne sufiĉe emfazas la liberecon de la infano. Nur se vi kreskos en liberan aliron al la tria akso — al la vera ĉielo super la nuboj de diskriminaciaj misinstruoj — vi spontane ligos vian itineron al la universala homeco. Esperanto plej efike helpos al tiu alirado, se la esperantismo ne senĉese kantos pri la tuta planedo. Ni insistu ne nur pri fina venko, sed pri tio kion mia libro ŝerce nomas la “finia benko” de la individua esperantisto.

4 FV: Bonvolu prezenti kio estas en la praktiko tiu “finia benko”.

PD: Tie mi nur prezentetas mian ĉefideon; viaj legantoj memoras, ke Marc van Oostendorp ĉi-revue recenzis la libron kiel kontraŭimperiisman; li prave emfazis la bildigon de esperantistoj kiel “agemaj najbaroj”. En mia bengallingva libro (La polusoj preĝas; la ekvatoro respondas), mi pli eksplicite emfazas neŭtraleman interparolpretecon kiel esencan por socianoj, kiuj ne volas dispolusiĝi kaj enfali en malpacadon. Tiu libro eĉ deklaras, ke al esperantistoj sufiĉas, ke ĉiuj bengallingvanoj lernu neŭtrale paroli la bengalan — kaj ke laŭ ni jam tio estas ekparoli Esperanton.

5 FV: Se paroli pri vivosperto kaj persona itinero, fakto estas ke Esperantujo estas tre bolanta kaldrono de tre diversaj specoj de homoj, kaj el tio sekvas grandaj bataloj por la hegemonio de specifaj tendencoj ene de Esperantujo. Kiel utiligi tiun buntecon favore al la evoluigo de Esperantismo kaj ne kiel fonton de skismoj?

PD: El la fruaj 1980-aj jaroj, kiam novaj ideoj preter Lapenna kaj preter Tyresö estis formulataj, aparte frapis min frazo el deklaracio de la studenta grupo PSEK. Sentante sin marionetigataj de strategiaj planestroj, tiuj poloj revis esti “subjektoj kaj ne objektoj de la movado”. Surbaze de tia subjekteco, diversaj subkomunumoj povas forĝi komunajn itinerojn — ne nepre “aliancojn” en iu batala senco, sed kuntekstojn por la kovado de pli dinamikaj demandoj.

La bunteco de la esperantistoj ofte respegulas la diversecon de tipaj naciaj vidpunktoj muldataj de respektivaj elitoj. Foje temas pri homoj rezistantaj la premojn de sia elito kaj serĉantaj en Esperanto instrumenton por klera rezistado solidare kun aliaj. Laŭ mi, ju pli konkrete ni aprezos la diversecon de niaj pensantoj, des pli ni kapablos klere aŭskulti kaj legi ilin, kaj iliajn fontojn. Aparte helpos tion la komuna respekto al la ideo de Esperanto kiel senjuĝa aŭskultilo. Ni ne havas sufiĉe evoluintan interlandan dialogon por alveni al juĝkriterioj; necesas klere aŭskulti ĝuste por plu evolui.

6 FV: Ŝajnas, ke nova ondo de ekspansio de nia lingvo venas el Azio, sed Barato apenaŭ partoprenas tiun fenomenon. Bonvolu interpreti kaj la novan azian ondon kaj la samtempan malviglecon de la E-movado en via lando.

PD: En la sudoriento de Azio, al kiu vi aludas, iuj landoj malhavas establitajn Esperanto-nukleojn kaj nun kreas ilin; la escepto, Vjetnamujo, grandskale kaj kun ŝtata apogo transdonas riĉan movadan tradicion al tre juna generacio. Tiuj procezoj certe indas ĉies atenton. Sed Barato formas novajn nukleojn sen ŝtata apogo, en lando kies publiko malmultege konas la fenomenon Esperanto. Ni semas enlande, kaj tia procezo postulos la internacian atenton nur kiam la kampoj floros. Alilandaj esperantistoj, kiuj emas lerni baratajn lingvojn, bonvolu sekvi la ekzemplon de Heidi Goes, kiu lernis la indonezian! Se vi ne povas tion fari, almenaŭ legu en vialingva traduko ĉefverkojn de kulturaj pioniroj kiel Gandhi, TagoreSadat Hasan Manto.

Nu, la E-movado en Barato nun eniras decidan fazon. Ekstere, montriĝis la eblo plialtigi la profilon de Esperanto ĉe la klera publiko, kiu antaŭe apenaŭ sciis pri la lingvo. Interne, ni formas junajn konantojn de la lingvo kaj la movado, kiuj havos la okazon ligi tiun ĉi agadon al sia aktivula repertuaro pli serioze ol eblis por pli fruaj generacioj. La du flankoj povos integre kreski se ni sukcesos ligi la ideon Esperanto al la unika stilo de Barato florigi la diversecon. Eventuala kresko de komprenemo eksterlande pri tiu unikaĵo estus ege helpa.

7 FV: Por ordinaraj homoj (en Brazilo, ekzemple) “en Barato oni parolas la anglan lingvon”, sed en via libro The Otherness of English: India’s Auntie Tongue Syndrome (La alieco de la angla: la onklina-lingva sindromo de Barato) vi provas subfosi la panegirojn pri la angla en via lando. Kio pri tio?

PD: En tiu libro mi tezis, ke la barataj aŭtoroj verkantaj en la angla ne havas sian verkan centron de gravito en pli fruaj anglalingvaj literaturaĵoj de aŭtoroj barataj. Ili sekvas britajn/usonajn aŭtorojn laŭstile kaj baratajn fontojn laŭenhave. Ĉirkaŭ tiu tezo mi konstruis bildon de anglalingva elito en Barato, kiu sin legitimas per la teknologia-scienca benado de sponsoroj okcidentaj kaj per samradikeco kun la popolamasoj en la propra lando. En mia bildo de tiuj duon-aplombaj elitanoj elstaris la ideo, ke por ili la angla estas nek patrina nek fremda, sed “onklina lingvo” — kiel diras la subtitolo de la libro. La oftan aserton, ke la angla estas serioza patrina lingvo de iu supera segmento de la barata loĝantaro, mi celis subfosi. Mi sentas, ke tiuvoje oni povas prepari la grundon por la kultivado de Esperanto.

8 FV: Ĉu ni povas diri, ke via tezo fontas ne nur el pensmaniero de klera esperantisto, sed de firme establita politika fono en Barato favora al tiu subfosado de la angla?

PD: Tia kritiko de la angla devenas el la jardekojn daŭrinta paca batalo por la liberiĝo el la brita kolonia jugo. La konstitucio de Barato antaŭvidis anstataŭigon de la angla per barataj lingvoj post dek kvin jaroj da kultura preparlaboro. Sed en la realo la kulturaj streboj por tiu fina venko daŭras ankoraŭ; ĝuste de tiu fonto venas la energioj por la floranta kultura vivo en tiom da barataj lingvoj. Pro la paca karaktero de nia iama naciliberiga batalo, kiun gvidis Mahatma Gandhi, kaj pro la ankoraŭ validaj esperoj pri la fina venko de specife lingvodiversisma vizio, la fundamenta barata revo ege similas al la esperantismo, fakte.

9 FV: Kion diri pri la nuntempa movado de la tiel nomataj briksaj landoj, al kiu Barato membras? Kaj kio pri la iniciato de esperantistoj el tiuj landoj, kiuj kune agadas por krei E-grupon de briksaj landoj?

PD: Mi mem en 2008, reagante al propono de Cyrille Hurstel, sendis kiel prezidanto de UEA komunan leteron al la briksaj ŝtatestroj petante ilin atenti Esperanton en la kunteksto de siaj klopodoj interproksimigi landojn, kiuj malhavas komunan lingvon. Mi opinias, ke la ĉefajn fluojn de la internacia vivo ni devas atente sekvi; permesi al ni maltrafi bonajn okazojn estus eraro. La iniciato kune agi pri briksaj landoj almenaŭ ebligis utilajn interŝanĝojn inter la brikslandaj esperantistoj. Estas efektive grava avantaĝo povi konversacii rilate al la specifaj bezonoj de landaro nek tro vasta, nek tro eta, kaj tial ebliganta seriozan dialogadon. La relative maturaj klopodoj en iuj el la briksaj landoj povos nun komune frukti. Tio estos granda paŝo antaŭen — eĉ por tiuj inter ni, kiuj ĉi-momente povas nur klere spekti kaj fari ideajn kontribuojn.

10 FV: Kiel eksa prezidanto de UEA devenanta el lando de la monda “sudo”, bonvolu taksi, kiel evoluis dum viaj ses jaroj la interrilatoj nordo-sudo en la asocio.

PD: Tuj kiam mi elektiĝis, kara amiko, eksplodis la monda ekonomia krizo. Sub la kondiĉoj de eĉ relative modera malekspansio, la homoj nervoziĝas; kiam aperas severa krizo, estas kompreninde, ke multaj reiras al siaj relative nigraj, avaraj, konservemaj humoroj. Pro ĉi tiuj konkretaj cirkonstancoj, sur la akso nordo-sudo, ne vere okazis serioza repensado en Esperantujo en la ĵusaj jaroj, kaj ne estas atendeble, ke ĝi okazos baldaŭ.

Tamen tio ne malgajigu nin. La esperantistoj de ĉiu lando ekzemplas la meztipojn de sia demografio. Ni vivas en mondo, en kiu la bengala lingvo rekorde kombinas grandegan denaskan parolantaron kun abisme malgranda lernantaro inter fremduloj, ĉar la bengaloj ne estas prosperaj. En nia reala mondo, eĉ la pintaj intelektuloj de la nordo ne kapablas serioze pripensi ĉi tiajn faktojn pri la monda sudo. Tial nur frenezulo permesus al si miri, ke inter la esperantistoj, kiuj konas la 21-an de februaro kiel la Internacian Tagon de la Gepatra Lingvo, treege malmultaj scias, ke Unesko prunteprenis ĝin de Bangladeŝo, kie en tiu tago en 1952 sep junuloj martiriĝis por la rajtoj de la bengala lingvo. La esperantistoj “ĵuris labori”, “ĵuris batali por reunuigi l’ homaron”; kiamaniere homoj sin dediĉintaj al unu idealo kapablu samtempe kultivi ĉiujn virtojn? Ĉu ni atendas de rave belvoĉa kantisto la kapablon grimpi montojn? Mi estas tre danka pro ĉio, kion mi lernis dum miaj ses jaroj; mi provis servi, kaj mi esperas, ke malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj ion sukcesis liveri miaj estraroj. Ne mi mem; se entute io bone iris dum tiu tempo, la tutan krediton meritas miaj brilaj estrarkolegoj, la sindediĉa teamo en Roterdamo kaj la persiste, obstine, senkrie laborantaj simplaj membroj de nia mirinda asocio.

Scienco: Esploroj de E-sciencisto

Astrobiologio: kiom abundas ekstertera vivo?

Amri Wandel

Nova esploro de la astrofizikisto Amri Wandel pri ekster-planedoj (planedoj de foraj sunsistemoj) proksimigas nin al la respondo.

Antaŭ dudek jaroj astronomoj unuafoje malkovris planedon ĉirkaŭ alia suno. De tiam estis malkovritaj centoj da planedoj, sed nur en la lastaj jaroj oni trovis planedojn kiuj similas al la Tero. Tiu atingo gvidis al grava konkludo: sunsistemoj kun planedoj, kaj aparte planedoj similaj al Tero abundas en la kosmo. Tio proksimigas nin al la respondo por la antikva demando, “ĉu ni estas solaj?”. Tiun temon traktas jam de pluraj jaroj la astrofizikisto Amri Wandel, kiu plurfoje verkis kaj prelegis pri ĝi ankaŭ en Esperanto (ekzemple IKU 2011, http://www.eventoj.hu/steb/miksitaj/iku2011.pdf). Laŭ lia lastatempe publikigita esploro, la demando ne plu estas “ĉu ekzistas vivo ekstertera?”, sed “kiom abunda ĝi estas”.

La nova esploro pri la ofteco de planedoj kun potencialo por vivo, aperis en 2015 en la scienca revuo International Journal of Astrobiology. La esploro, kies preciza titolo estas “Pri la abundo de vivo ekstertera sekve de la trovaĵoj de la Kepler-misio” estis publikigita jam komence de decembro 2014 en la scienca ret-arkivo http://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1412/1412.1302.pdf.

En la 8-a sesio de la Internacia Vintra Universitato, kiu okazis dum la jarfino kadre de la Internacia Festivalo en Julich, Germanio, Wandel prelegis pri la planedoj malkovritaj de la spacteleskopo “Kepler”, kaj prezentis popular-sciencan version de sia esploro.

La esploro estis prezentita ankaŭ en internaciaj sciencaj konferencoj en Novzelando kaj en Havajo. Wandel estis invitita prelegi pri tiu esploro en la malfermo de la sesio pri ekstertera vivo en la Internacia Kongreso pri Astronaŭtiko (IAC, okazonta en oktobro en Jerusalemo, http://www.iac2015.org/congress/about/).

Recenzoj kaj reagoj aperis en pluraj internaciaj popular-sciencaj novaĵ-portaloj. Skribas la populara scienca portalo “Motherboard” (http://motherboard.vice.com/read/alien-life-is-abundant): “Se troviĝas inteligenta vivo en la kosmo, ĝi probable ne estas proksima al ni, kaj ni ne povos atingi ĝin baldaŭ. Almenaŭ tio estas la konkludo de la astrobiologo [Amri Wandel] kiu, por la unua fojo en jardekoj, faris gravan ĝisdatigon al la ŝlosila formulo, la Drake-ekvacio, kiun sciencistoj uzas por serĉi vivon en la kosmo.

Uzante la novajn Kepler-datumojn, la astrobiologo Amri Wandel faris kalkulojn por taksi la abundecon de vivo-portantaj planedoj en nia angulo de la universo. La ekscita konkludo estas ke troviĝas probable milionoj ĝis miliardoj da planedoj kun simpla vivo en la Lakta Vojo...”

La Drake-ekvacio menciita en la citita recenzo estis proponita de la usona astronomo Frank Drake en 1961 por taksi la nombron de eksterteraj civilizacioj, sed sciencistoj ofte kritikis, ke preskaŭ ĉiuj elementoj (“parametroj”) de la ekvacio ne estas konataj. En la nova esploro Wandel montras ke la rezultoj de la Kepler-teleskopo signife reduktas la malcertecon de pluraj el tiuj parametroj, kiuj antaŭe ne estis konataj. La esploro estas rigora matematika analizo kaj ne spekulacio pri la parametroj de la Drake-ekvacio, kiel estis pluraj antaŭaj diskutoj kaj tezoj pri tiu temo.

La nova esploro apartigas la demandon trovi planedojn kun simpla, primitiva vivo kiel bakterioj kaj algoj, disde trovado de planedoj kun evoluinta, kompleksa vivo, eventuale eĉ inteligenta vivo kaj teknologia civilizacio. La esploro ne provizas per precizaj nombroj sed tamen faras sufiĉe imponajn, eĉ surprizajn konkludojn: planedoj kun simplaj vivo-formoj kiel bakterioj ege abundas kaj troviĝas verŝajne relative proksime al ni — en distanco de 10-100 lumjaroj, kio implicas ke en nia Galaksio troviĝas milionoj ĝis miliardoj da tiaj planedoj. En la proksima estonteco ni verŝajne povos konfirmi ĉu troviĝas vivo sur tiuj planedoj per spektra analizo de iliaj atmosferoj, helpe de la novaj teleskopoprojektoj TESS (serĉado de eksterplanedoj, 2017), JWST (6-metra spacteleskopo, 2018), TMT (30-metra teleskopo en Havajo, 2022) kaj pli.

Evoluintaj teknologiaj civilizacioj, se ili ekzistas, estas verŝajne multe malpli abundaj; la plej proksimaj tiaj planedoj troviĝus laŭ la esploro de Wandel je distanco de miloj (aŭ pli) da lumjaroj, tro malproksimaj ne nur por spacveturado, sed verŝajne eĉ por povi ricevi radio-signalojn kiujn tiaj civilizacioj eventuale elsendas.

Pliaj recenzoj pri la esploro de Wandel aperis en la portaloj “Engadget”: http://www.engadget.com/2014/12/06/wandelkepler-research/, “ArXiv blog”: https://medium.com/the-physics-arxiv-blog/how-data-from-thekepler-space-telescope-is-changing-the-drakeequation-cea9c7008bc1 kaj “Hayadan”: http://www.hayadan.org.il/kepler-findings-1712141. La ĉefa popularscienca revuo de Israelo, “Galileo”, aperigis en junio longan artikolon de Wandel pri eksteraj planedoj kaj vivo ekstertera.

Scienco: Astronomia Centro

Valora iniciato de esperantistoj

Jolanta van Holstein kaj Davor Grgat

En aŭgusto 1985 grupo de esperantistoj el diversaj landoj (Pollando, Turkio, Alĝerio kaj la tiamaj respublikoj de Jugoslavio: Kroatio, Serbio, Bosnio kaj Hercegovino, Makedonio) partoprenis E-laborbrigadon proksime de la urbo Split, organizitan de Splita Esperanto-Societo. Post 30 jaroj kelkaj partoprenintoj revenis al Kroatio por renkontiĝi kaj viziti la astronomian centron, kiun ili komencis konstrui en 1985. Dum ĉi-jara unusemajna restado en Split, la esperantistoj estis akceptitaj ĉe la Urbestro de Omiš, en Radio Split ili estis intervjuitaj kaj pri ili skribis Slobodna Dalmacija, unu el la plej gravaj naciaj gazetoj en Kroatio, kaj same retgazetoj diskonigis la viziton.

Split

La Astronomian Centron de Split, sur la monto Mosor, 700 metrojn alta, oni komencis konstrui en la jaro 1985, per la laboro, dum kvar semajnoj, de internacia Esperanta laborbrigado, kiu konsistis el 18 personoj el 7 landoj. Inter ili, Murat Özdizdar el Istanbulo (Turkio) kaj Jolanta van Holstein el Hago (Nederlando), kiuj post la fino de la 100-a UK de Esperanto, el Lille (Francio) alvenis al Split (Kroatio), por partopreni la eventon kun la grupo de pioniroj kiuj ekkonstruis la fundamenton de la astronomia centro (Jolanta venis kun sia 20-jara filino Nicole). “Nuntempe tiu ĉi konstruaĵo estas moderna, bela kaj bonege ekipita, kaj funkcias kiel instrucentro por multaj generacioj, ne nur por la apuda loĝantaro, sed ofte por eksterlandanoj” — diras Zoran Knez, konstanta prizorganto de la Astronomia Centro.

Unusemajna restado en Mosor (la centro de la iama Respubliko Poljica, kiu ĉi-jare festas sian 1000-jariĝon), okazis dank’ al la lokaj esperantistoj Zdravko Budiša, Andjelko Drnasin, prezidanto de la societo, kiu zorgis pri la akcepto en la haveno kaj pri la ekskursoj tra Kaštela kaj Trogir, kaj la plej signifa homo, kiu organizis la realigon de tiu ĉi renkontiĝo — Marijan Cecić.

La sekvan tagon post la alveno, ni vizitis la urbon Omiš. Post mallonga vizito al la malnova parto de la urbo ni estis akceptitaj en la urbodomo. Ĉar la urbestro mem ne povis partopreni la renkontiĝon, anstataŭ li la delegacion akceptis Ivan Tomasović. Dum duono de horo en agrabla babilado la anstataŭanto de la urbestro, kiun ni bone informis pri Esperanto, interesiĝis ne nur pri ĝi, sed ĝenerale ankaŭ pri la monda lingva problemo.

La tempo venis por promenado en Priko, la nova urbocentro. Poste ni la tutan ĝuindan vesperon restis sur la teraso de la Astronomia Centro, rigardante ĝis la noktomezo la miriadojn da steloj sur la nokta ĉielo, kun multaj planedoj. Zoran Knez montris al ni grandan kupolon, kie li demonstris la funkciadon de la tiea teleskopo. Poste ni plu ĝuis la ĉielon, rigardante multajn stelojn, konstelaciojn kaj planedojn, interalie Venuson. Ni ankaŭ sukcesis vidi Saturnon kaj memkompreneble ni eksciis kiuj steloj plej forte lumas kaj kiel trovi la Nordan poluson. Klare videblis la internacia kosma stacio en kiu troviĝas tri rusoj, du usonano kaj unu japano.

La sekvontan tagon ni vizitis la malnovan parton de Split kaj en la tria tago la esperantistoj vizitis belegan, malgrandan havenurbon, Kaštela kaj Trogir, kies historia centro en 1997 estis registrita sur la listo de mondheredaĵoj de Unesko. La sekvontan tagon-posttagmeze la esperantistoj ŝipe vojaĝis al la insulo Ŝolta, kie ili estis gastoj de Marijan Cecić. La lastan tagon ili alvenis per pramŝipo al Split, dormis en Kaštela kaj la sekvontan tagon matene aviadile foriris hejmen. Murat Özdizdar buse daŭrigis sian vojaĝon al Plitvička Jezera (la kroata naci-parko) kaj poste de Zagreb li aviadile revenis al Istanbulo.

Por la gastoj tiu ĉi parto de la mondo, Dalmatio, estas perfekta, neforgesebla kaj gastama. Ĉiuj diris, ke ili denove vizitos la belan kaj ĉarman urbon Split kaj ĝian belegan ĉirkaŭaĵon plenan de historiaj monumentoj.

Dum la tuta programo, same kiel dum la konstruado de la astronomia centro en 1985, regis solidareco, komprenemo kaj belega etoso inter la partoprenantoj. La iniciato ekkonstrui tiun centron estas vere valora kontribuo de esperantistoj por la progreso de la scienco. Imitinda iniciato!

Kalejdoskopo

Evente: Esperanto kaj la rotaria movado.

Taguatinga E-Klubo (TEK) realigis en la 20-a de septembro la eventon 18-a E-Renkontiĝo de Taguatinga (Brazilo). La ĉi-jara temo estis “Esperanto kaj la rotaria movado”. Pri la temo prelegis la tre konata esperantistino kaj rotariano Úrsula Grattapaglia.

Okdek sep partoprenantoj subskribis la ĉeestan libron. En la arta parto sin prezentis la poem-deklamanta knabo João Pedro, la gitar-solludanto Fernando Sardinha, la muzik-ensemblo Nov-Erao kaj, kiel speciala invitito, la argentina kantisto kaj muzikisto Alejandro Cossavella.

Carlos Maria
Faka asocio: Framasonaro

Dum la 100-a UK en Lillo, fondiĝis la Internacia Framasona Ligo. Ni bonvenigas ĉiujn gefratojn de la tuta mondo kiuj scipovas Esperanton. Kontaktu: i...@gmail.com.

Yehuda Miklaf
INDECS: Speciala numero dediĉita al Esperanto

The Phenomenon of Esperanto (La fenomeno Esperanto) estas la titolo de speciala numero de la revuo INDECS: Interdisciplinary Description of Complex Systems (Interdisciplina priskribado de kompleksaj sistemoj) lastatempe eldonita en Kroatio. La kolekto, sub redakto de Humphrey Tonkin kaj Veronika Poór, estas la dua numero de volumo 13 de INDECS (2015). La kolekto estas anglalingva kun resumoj en la kroata lingvo kaj estas direktita ĉefe al fakuloj ekster la Esperanto-movado.

Bitlibro: Senpage elŝutebla

Karuseloj de Sara Larbar (2-a eldono, ilustrita) estas senpage elŝutebla ĉe http://bit.ly/1VwyXeW. Temas pri amromano, la unua verkita de denaskulo, kie amo kaj Esperanto ĉef-rolas. Jen kelkaj opinioj pri ĝi “Skua, vulkana, realista kaj surrealista, malfacila kaj nekomprenebla... Sed ĉefe ne-ŝablonema, kun strukturo kaj lingvaĵo eksterordinara en Esperantujo.”

Lilia Ledon
Loke: Esperanto-Tago en Peruo.

Peruaj esperantistoj prifestis la Esperanto-Tagon en la 26-a de de Julio 2015 en la parko Federico Villarreal, en la urbo Lima (ĉefurbo de Peruo). Tiam oni omaĝis la unuan peruan esperantiston, kiu persone konis la iniciatinton de Esperanto kaj partoprenis en la 1-a Universala Kongreso de Esperanto en 1905.

Oni povas vidi fotojn pri tiu evento ĉe https://www.facebook.com/esperanto.pe kaj legi informojn pri ĝi en la hispana en la jenaj retaj gazetoj: JC Magazine (http://goo.gl/eoteQ3), PressPeru.com (http://goo.gl/vAmxh9), Agencia Orbita (http://goo.gl/zHCKzR) kaj GataShow (http://goo.gl/oDpEQW).

La perua esperantisto Mario Rosales intervjuiĝis en la radia programo “Filarmonía” pri Esperanto (hispane: https://goo.gl/E8Rfda). Via vizito al Peruo estos granda honoro kaj ĝojo. Vi estos ĉiam bonvena.

Carlo Miranda

Belarto: Belartaj Konkursoj de UEA en 2016.

La gvida Esperanta artkonkurso, la Belartaj Konkursoj de UEA, invitas partoprenantojn por la 67-a fojo. La rezultojn oni anoncos en la 101-a Universala Kongreso en Nitro. Partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al aliĝo al la UK. La konkursaĵoj devas esti neniam antaŭe publikigitaj en ajna formo, escepte de la branĉo infanlibro de la jaro. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo. Validas krome la jenaj kondiĉoj:

  • Poezio: maksimuma longo ne fiksita;
  • Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj);
  • Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita;
  • Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj); la unua premio nomiĝas “Luigi Minnaja”.
  • Infanlibro de la jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2015. Unu premio.

Ĉiujn konkursaĵojn — en unu ekzemplero escepte de tiuj por la branĉo infanlibro — oni devas sendi al Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Michela Lipari, prefere rete al la adreso: m...@tiscali.it; aŭ se ne eble, papere al la adreso viale Giulio Cesare 223, IT-00192 Roma, Italio, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro.

Por la branĉo infanlibro: oni sendu 1 kopion al la adreso de Michela Lipari, kaj tri kopiojn al Ionel Oneț, ĉe la Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL 3015 BJ Rotterdam.

Premioj: unua premio 260 eŭroj, dua premio 182 eŭroj, tria premio 104 eŭroj; nova talento 182 eŭroj; infanlibro de la jaro 546 eŭroj.

Detala regularo haveblas ĉe UEA, kaj legeblas ankaŭ ĉe http://uea.org/dokumentoj/belartaj﹍konkursoj﹍regularo.html.

Esperanto: Revua konsilantaro.

Kun la ĉefa celo taksi ĉiun numeron de la revuo Esperanto estis kreita ne formala konsilantaro, kiu post ĉiu numero de la oficiala organo de UEA sendos al ĝia redaktoro objektivajn kritikojn pri ĉiuj aspektoj de la revuo. Partoprenas la konsilantaron Istvan Ertl, Michela Lipari, Dmitry Shevchenko, Stefan MacGill kaj Luis Elíver. Baldaŭ venos reprezentanto de TEJO kaj eble plia konsilanto.

Bitlibro: Esperanto kaj komunikado.

Unu el la plej bonaj studoj pri Esperanto kaj komunikado en la hispana lingvo elŝuteblas senpage ĉe http://bit.ly/1GqBdrS. La libro estis verkita de Maria Isabel Najera Sepulveda kaj eldonita de la Universitato de Meksiko.

Geovani Ruiz Monroy
STEB: Novaj libroj en la Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko.

Lingvon oni lernas por utiligi ĝin. La uzado en sciencaj kaj profesiaj kampoj tamen postulas — krom la entuziasmo — ankaŭ terminarojn kaj fakajn esprimojn. Antaŭ ol verki iun ajn sciencan aŭ fakan artikolon oni devas konatiĝi kun la jam ekzistantaj terminoj, fakaj esprimoj kaj parolturnoj.

Ĉe Scienca kaj Teknika Esperanto-Biblioteko (STEB) estas kolektataj Esperantlingvaj teknikaj kaj natursciencaj artikoloj, verkoj kaj elektronikaj libroj — en formatoj pdf, html, doc, epub kaj aliaj.

Liston de nove aldonitaj libroj ni publikigas de tempo al tempo en interretaj retlistoj kaj pere de Ret-Info. Se vi konas sciencan, teknikan verkon, ne registritan ankoraŭ en STEB, kun danko ni akceptas vian informon pri ĝia reta trovadreso, aŭ rekte ĝian dosieron mem.

STEB estas funkciigata de Lingvo-Studio en la Esperanto-Centro “Eventoj” en Budapeŝto. Reteja adreso de STEB: http://www.eventoj.hu/steb/ — oficejaj kunlaborantoj: Szilvási László kaj Mészáros István, kontakteblo: o...@eventoj.hu. Multajn dankojn al ĉiuj aktivuloj, helpantoj, kunlaborantoj!

RetInfo
Iniciate: “Esperanto” kiel nomo de trajno?

La Polaj Ŝtataj Fervojoj PKP lanĉis voĉdonadon pri la nova nomo de la Intercity-trajno, veturanta inter Varsovio kaj Bjalistoko (naskiĝurbo de Zamenhof). Unu el la kandidatoj estas la nomo “Esperanto”. La voĉdonado okazas en Facebook ĉe https://www.facebook.com/events/519607201529853/permalink/519608401529733/. Limdato de voĉdonado estas je 14:00 UTC, la 6-an de oktobro. Je la finpretigo de ĉi tiu numero de Esperanto la voĉoj por la nomo “Esperanto” superis la aliajn proponitajn nomojn.

RetInfo

E-Instruado: ILEI

Instruista Trejnado: kerna tasko de ILEI

Mireille Grosjean

Unua konstato: multaj esperantistoj estas tiom entuziasmaj, ke ili komencas instrui tuj post la eklernado. Ĉu endas malpermesi tion? Certe ne. Tamen tiu aspekto estas zorgiga. Iu ajn instruas iel ajn. Jen la nuna stato.

Dua konstato: ĉar ILEI agadas mondskale, la cirkonstancoj de la instruado estas tre buntaj, variaj. En iu klasoĉambro sidas cent junaj afrikaj gestudentoj; en alia sidas 5 maljunaj svisoj; en alia sidas dek infanoj devigataj lerni la lingvon. La instruisto devas adaptiĝi al tiuj cirkonstancoj.

Ni vidu la diversajn faktojn, kiuj influas la instruadon:

  • Deviga Ne deviga lernado;
  • Aĝo de la lernantoj, studentoj;
  • Ĉeesta kurso — perkoresponda kurso;
  • Dimensio de la klaso — kiom da gelernantoj, en ĉeesta kurso;
  • Kurso por komencantoj — kurso por progresantoj;
  • Centrita al parolkapablo — centrita al lega + skriba kapablo;
  • Kurso — paroliga rondo;
  • Kun lernolibro — laŭ materialo de la instruisto;
  • Lernolibro je dispono nur de la instruisto — lernolibro je dispono de ĉiu studento;
  • Ĉiutaga kurso intensa okaze de renkontiĝo — ĉiusemajna aŭ ĉiumonata kurso en loĝloko;
  • Mallonga leciono aŭ fulmokurso — plurhora kurso;
  • Instruado unue de “Saluton, kiel vi fartas?” aŭ de “Sciuro estas besto” aŭ de “unu, du, tri, kvar...”; do, kio estas la prioritataj celoj en la instruado?

Oni povas provi konstrui tipologion de Esperanto-instruanto/instruisto:

  • Junulo, freŝbakita komencanto, instruanta al siaj geamikoj;
  • Iu komencanto kolektanta interesatojn en iu loko;
  • Iu meza esperantisto instruanta private en iu loka E-klubo;
  • Iu meza esperantisto instruanta en iu lernejo;
  • Instruisto de elementa lernejo instruanta Esperanton;
  • Instruisto de iu fako en iu nivelo instruanta Esperanton;
  • Instruisto pri fremdaj lingvoj instruanta Esperanton;
  • Lingvisto aŭ altnivela fakulo instruanta Esperanton;
  • Iu instruisto ne-esperantisto instruanta devige al lernantoj pro decido de sia lernejo.

Kutime la titolo “instruisto ” venas por persono kun pedagogia lertigado. Kion diri pri instruisto pri fiziko, kiu paralele iom instruas Esperanton? Ĉu instruanto, ĉu instruisto?

La lingvaj kapabloj de la instruanto/instruisto varias enorme. De komencanto al akademiano! La pedagogiaj kapabloj varias enorme.

  • Ĉu la instru-persono frekventis pedagogian kurson?
  • Ĉu la instruisto havas ĝeneralajn instruspertojn?
  • Ĉu la instruisto havas spertojn pri la instruado de Esperanto?
  • Ĉu la instruisto havas motivon instrui Esperanton aŭ faras tiun laboron, ĉar la loka klubo bezonas instruiston.
  • Ĉu la instruisto estas juna kaj vigla aŭ ĉu la instruisto estas maljuna, laca, sen motiviĝo, seniluziigita... aŭ juna laca... aŭ maljuna vigla?
Kiel lanĉiĝas la kurso?
  • Ĉu la instruisto devas mem serĉi studantojn por arigi grupon?
  • Ĉu la instruisto havas apogon de iu loka klubo?
  • Ĉu la instruisto estas invitita de iu instanco?
  • Ĉu la instruisto estas volontulo aŭ dungito?
  • Ĉu la kurso estas senpaga — pagenda?

Oni devas konsideri la lokajn cirkonstancojn:

  • Ĉu la klasoĉambro havas elektron, tablojn, seĝojn?
  • Ĉu la klasoĉambro havas projekciilon, ekranon, komputilon, retaliron?
  • Ĉu la klasoĉambro havas klimatizilojn (en varma klimato)?
  • Ĉu la kurso okazas matene kun freŝaj viglaj gestudantoj aŭ vespere kun lacaj laboristoj kiel studantoj?
  • Ĉu la instruisto povas fotokopii kromajn ekzercojn por disdoni al la studantoj? Kiu pagas tion?
  • Ĉu la lernolibroj je dispono estas adekvataj? Ĉu pliaj helpiloj ekzistas por subteni la instruiston?

Imagu iun kurson, kies instruisto estas universitatano en afrika klasoĉambro sen elektro. Povas esti vigla junulo instruanta al maljuna malgranda grupo kun retaliro sed sen retkapabloj ĉe la studantoj... Do ekzistas pluraj ebloj.

Kiuj estu la bazaj konoj de instruisto de esperanto?

Bonaj lingvokonoj. Konoj pri la historio de la movado. Konoj pri la historio de la instruado de Esperanto. Bonaj konoj de la kulturo ligita al Esperanto. Bona analizo de la trajtoj de nia lingvo. Bona analizo kaj komparo de la ecoj de nia lingvo kompare kun aliaj lingvoj, kun la lingvo de la lernantoj. Konoj de la partoj de leciono, de la preparlaboroj. Konoj pri la abundo da helpiloj. Konoj pri taksado.

Kiuj estu la bazaj kapabloj de instruisto de esperanto?
  • Kapablo adaptiĝi al la klaso;
  • Kapablo adaptiĝi al la lokaj cirkonstancoj;
  • Kapablo akompani la lernadon;
  • Kapablo konstrui kurson, prepari diversajn lerncelajn aktivaĵojn;
  • Kapablo adekvate klarigi, korekti, taksi;
  • Kapablo motivi la lernantojn per pozitiva kuraĝiga sinteno.

Gravas, ke estu nivelodiferenco inter instruanto kaj lernanto. Tiu nivelodiferenco ne devas esti tro granda. Se komencanto instruas al komencanto, ne taŭgas, ĉar ne estas nivelodiferenco. Se akademiano devas instrui al komencanto, povas esti malfacila situacio, ĉar la diferenco estas tro granda: la akademiano eble enuiĝos kaj perdos sian tempon; eble li aŭ ŝi ne komprenos la bazajn demandojn de komencanto.

En lertigado de instruistoj okazas provlecionoj, kie sperta instruisto sidas en la klasoĉambro, vidas kaj aŭskultas lecionon, poste kun la instruisto analizas la lecionon por reliefigi la pozitivajn aspektojn de la instruado kaj la plibonigendajn trajtojn (la analizon faru unue la instruisto, due la mentoro).

Ĉu eblas lertigi silenteman personon por fari el li aŭ ŝi viglan kaj entuziasman instruisto? Eble la silentema persono havos analizajn kapablojn elstarajn, kaj vigla junulo amuze instruos sen havi same altnivelajn analizkapablojn... Ne ekzistas du samaj instruistoj. La maniero instrui estas kiel ganto. Oni ne povas imiti Johann-Heinrich Pestalozzi, Augustin Freinet, Maria Montessori, Rudolf Steiner, Janus KorczakAleksander Neill. Kompreneble ili estas fonto de inspiro por ĉiuj pedagogoj.

Kiel ILEI povas en tiaj cirkonstancoj helpi al geinstruistoj plibonigi sian pedagogian kapablon en instruado al infanoj kaj plenkreskuloj (do pedagogio kaj andragogio)? En Svislando kunlabore kun Aŭstrio fakuloj preparis ian bazan skemon pri la bezonataj kapabloj de instruistoj. ILEI havas tion je dispono.

La akiron de konoj oni povas solvi per neĉeestaj kursoj, retaj aktivaĵoj. La provlecionoj postulas fizikan ĉeeston kaj vidalvidan diskutadon. Eble tio eblas per skajpo aŭ per filmado (ni devos provi).

Alia tasko de ILEI estas doni diplomojn, do eltrovi taksan skemon. Association of Language Testers in Europe (asocio de lingvaj testistoj en Eŭropo) ALTE iras tian vojon. ILEI povos sekvi tion kaj observi, kaj eble preni ideojn el tiuj esploroj.

Konklude: temas pri giganta laboro, kun tiklaj aspektoj. Tamen centra por ILEI.

E-Instruado: Herzberg

Skizo de modela kaj unika klerigsistemo en Esperanto

Zsófia Kóródy

Regula lingvoinstruado kaj klerigado de E-fakuloj kun instrukapabliga trejnado okazas en Herzberg am Harz (Germanio) de la okdekaj kaj naŭdekaj jaroj de la lasta jarcento. Esperanto-Asocio Südharz organizas semajnfinajn lingvokursojn en 3 aŭ 4 gradoj de komencantoj ĝis fluaj parolantoj. Ofte ankaŭ el foraj regionoj kaj el eksterlando venas partoprenantoj. Al la ofertolisto de la Germana Esperanto-Centro en Herzberg ekde 2001 aldoniĝis fakaj studoj pri gramatiko, interlingvistiko, movadhistorio, E-kulturo, varbado, literaturo, didaktiko, metodiko kaj instrupraktiko.

Peter Zilvar kaj Zsófia Kóródy, komisiitoj de GEA por instruado kaj klerigado, instruas la plej multajn fakojn aldonante al la teoriaj studoj siajn longjarajn praktikajn spertojn. La klerigadon dum la ĉiujaraj 4-6 studsemajnfinoj helpis kaj helpas invititaj fakuloj kaj gastprelegantoj, ekzemple Dirk Willkommen, Werner Bormann, Helmar Frank, Detlev Blanke, Erich-Dieter Krause, Rüdiger Sachs, Ilona Koutny, John Wells kaj multaj aliaj specialistoj.

Ni ellaboris 6 temokajerojn kaj disponigas al la studemuloj ĉiujn bezonatajn gravajn sciencajn verkojn en la biblioteko kaj arkivejo de Interkultura Centro Herzberg, kie ni apartigis specialan fakkolektaĵon de pedagogiaj-metodikaj verkoj, lernolibroj, instruhelpiloj, vortaroj, filmoj kaj sonmaterialoj.

Dum la ĉirkaŭ 2-jara studado niaj studentoj devas sukcese trapasi la lingvoekzamenojn de Germana Esperanto-Instituto (GEA) kaj KER (B2-C1 niveloj). Por instruemuloj ekzistas la t.n. kursestra ekzameno. En la fino de siaj studoj la studentoj ricevas GEA-diplomon. Tio estas bonaj pruviloj, ekz. por la E-movado kaj kiel specialaj rajtigiloj por E-instruado en ŝtataj lernejoj aŭ por gvidi lingvokursojn en popolaltlernejoj ktp. Principe en Germanio oni rajtas instrui Esperanton fakultative en ĉiuj lernejoj, se ekzistas kompetentaj (aprobitaj) E-instruistoj.

Kial tiu trejnado estas unika? Ĉar:

  • ne estas tempo-premo, la studmodulojn oni povas plenumi laŭ propra ritmo per ĉeesto en laŭplaĉe elektitaj studsesioj (kaj estas ellaborata ankaŭ perreta studeblo);
  • ne estas altaj kostoj, la studsesioj eĉ ricevas subvencion de GEA;
  • ne estas aĝlimo, nek postulo pri universitata pedagogia diplomo;
  • membroj de niaj lokaj kaj regionaj E-asocioj ricevas rabaton;
  • membroj de Germana Esperanto-Junularo ne pagas studkotizon;
  • estas metieja kunlernado kun surloka kaj malĉeesta faka helpo (korespondado, skype ktp.);
  • ni zorgas pri lingva perfektigo antaŭ kaj dum la klerigado kaj ofertas fakan konsiladon eĉ post la fino de la studoj;
  • fakliteraturo estas je dispono kun rekomendo de spertuloj;
  • la studoj enhavas apud la sciencaj fakoj multajn praktikajn konojn por movadaj bezonoj.

Bonvenon al la instrukapabliga studado kaj praktika movada spertiĝo en la Esperanto-Centro en Herzberg am Harz — la Esperanto-urbo, dum la tuta jaro!

E-instruado: RITE

Per la reto kapabliĝi moderne gvidi E-kursojn

Katalin Kováts

Ekde 2011 funkcias ĉe la retejo www.edukado.net reta trejnado por instruistoj kaj instruantoj de Esperanto.

Katalin Kováts, sperta metodologo kaj lingvisto, per propraj financaj rimedoj ekfunkciigis en la retejo la programan bazon por malĉeesta kurso, danke al kiu la uzantoj de la paĝaro akiras materialon kaj kontribuaĵojn, kiujn la kursanoj produktas.

Reta Instruista Trejnado (RITE) ebligas teorian kaj praktikan spertiĝon pri metodiko kaj akiron de instruspertoj al tiuj, kiuj ne povas frekventi ĉeestajn kurson kaj trejnadon aŭ per la reto volas refreŝigi siajn konojn kaj riĉigi siajn ilaron kaj teknikon por interese kaj moderne gvidi E-kursojn.

La ĉefaj studobjektoj estas metodiko kaj gramatiko, kiuj okupas 15-30 procentojn de la 100-leciona programo. La cetero konsistas el lecionoj pri literaturo, interlingvistiko, movada historio, frazeologio kaj aliaj aktualaj fakaj temoj. La presitaj folioj de la zorge kompilita materialo nombras pli ol mil paĝojn. La studentoj elŝutas la lecionojn, trastudas ilin, faras la hejmtaskojn kaj rete ekzameniĝas post ĉiu leciono.

La diversajn studobjektojn eblas sekvi samtempe, laŭ elekto de la kursanoj.

La programon organizas, la metodikan kaj gramatikan partojn kompilis kaj gvidas la trejnadon Katalin Kováts mem. Kunlaborantoj estas ekzemple Baldur Ragnarsson, Věra Barandovská, Sabine Fiedler kaj por la unuopaj temoj aliaj rekonataj fakuloj kiel Detlev kaj Vera Blanke, John Wells, Renato Corsetti, Mauro Nervi, Anna Löwenstein, Zlatko Tišljar kaj Tomasz Chmielik.

Necesas substreki, ke RITE ne donas oficialan institucian diplomon. La provoj akreditigi la kurson ĉe ŝtata institucio montriĝis ne irenda vojo, ĉar la kontaktitaj institucioj, kiuj donintus nur la institucian fonon, planis 6-oble altigi la kotizojn de la kurso, kion Katalin Kováts opiniis neakceptebla.

Ĝis septembro 2015 aliĝis al la plena aŭ parta kurso 44 personoj, el 27 landoj de 4 kontinentoj. La plimulto faris tion proprakoste, sed deko da personoj ricevis stipendion de ILEI, de privataj personoj aŭ de la RITE-kaso mem.

La spertoj montras, ke ĉiuj entuziasme komencas la studojn, laŭvorte voras la lecionojn, sed la laborritmo malrapidiĝas kiam ili atingas la laborigajn lecionojn de metodiko kaj gramatiko. Malgraŭ tio, deko da studantoj plenumis jam 70-80 procentojn de la lecionoj kaj kvar studantoj estas tre proksimaj al la finekzamenoj.

Kvankam la studformo estas malĉeesta, laŭ individua ritmo kaj disponebla tempo, lastatempe regule okazas skajpaj konsultiĝoj, kiuj ebligas al la studantoj virtualajn renkontiĝojn kun samtempe 7-8 personoj el diversaj lokoj de la mondo, kio starigas viglajn diskutojn kaj spertinterŝanĝojn.

Ĝis la jarfino de 2015 la tuta kursprogramo estos preta, finiĝos la enkonduka periodo kaj la kotizo iome altiĝos en ĉiu kategorio.

RITE neniel celas anstataŭi la ĉeestajn kursojn (ekz. tiun de Poznań), sed ĝi ebligas fakan formadon en plifaciligita formo kaj propra ritmo por tiuj, kiuj troviĝas geografie for de ĉeestaj kursoj kaj en finance malavantaĝa situacio. La formado en RITE kaj la ĉeestaj trejnadoj komplementas unu la alian. Ilin kombini estas ĉiam profitige kaj utile tiugrade, ke la finekzamenoj de RITE por tiuj, kiuj povas vojaĝi, okazos kunlige kun aliaj ĉeestaj trejnadoj kaj ĉefe porinstruistaj E-aranĝoj.

Pliaj informoj pri RITE troveblas ĉe www.edukado.net/klerigejo.

E-instruado: AMU

Por universitata formado de E-instruistoj

Ilona Koutny

Instruantoj aŭ instruontoj de Esperanto devus pliprofundigi kaj plilarĝigi siajn sciojn pri Esperanto. Instruistoj ja devas esti pretaj respondi al la diversaj demandoj de siaj gelernantoj kaj scii multe pli ol la bazan instruprogramon. Se iu volas instrui Esperanton en lernejo, ne sufiĉas bone scii la lingvon; la oficiala atestilo, kiun donas ŝtata universitato, estas baza postulo.

La Interlingvistikaj Studoj de la pola Adam Mickiewicz-Universitato (AMU) en Poznano jam de 1998 regule al internacia publiko ofertas siajn 3-jarajn postdiplomajn studojn pri interlingvistiko kaj Esperantologio: nur unu intensan semajnon necesas pasigi en AMU ĉiusemestre; inter la sesioj la lernado okazas per la reto kun la helpo de kompetentaj kursgvidantoj internacie konataj. Dum la studoj eblas ekkoni la plej ofte diskutatajn demandojn de la E-gramatiko en pli larĝa lingvistika kunteksto kaj entute akiri lingvistikajn bazojn. Malfermiĝas larĝa panoramo de la Esperanta literaturo. Ankaŭ la turnopunktoj en la historio kaj nuntempo de la E-movado estas prilumataj. Pluraj aspektoj de la E-kulturo ĝis modernaj aplikoj de Esperanto en komputa lingvistiko estas apartenaĵoj de la programo. Partoprenantoj povas studi diversajn planlingvojn kaj analizi la nuntempan internacian lingvopolitikon kaj esplori kiun rolon Esperanto povas plenumi en la internacia kaj interkultura komunikado. La kono de ĉi tiuj terenoj estas bezonata ankaŭ de multflankaj instruistoj.

La tria jaro ebligas specialiĝojn: la “instruista” estas prioritata. La studojn finas diplomlaboraĵo kaj AMU-atestilo. Tiu ĉi formo estas la plej altnivela formado de E-instruistoj — havebla nur en Poznano.

Eblas partopreni nur la trian jaron, do la instruistan trejnadon, kiu okazas kunlabore kun ILEI kaj Edukado.net, kun la celo sisteme instruiĝi pri la instruprocezo de instruado de Esperanto en aktiva formo. La riĉa programo prezentos interalie ankaŭ la instruhelpilojn (instruista kofro), la modernan teknologion en instruado (retkursoj), la organizadon kaj planadon de diversaj kursoj. Dum la unujara formado okazas krome mini-kursoj pri Esperantaj gramatiko, literaturo kaj historio. Post la sukcesa kompleksa ekzameno ILEI donas instruistan diplomon.

Se vi volas havi solidan bazon pri Esperantologio, larĝajn fonajn sciojn pri internacia kaj interkultura komunikado, fidindan pretiĝon sur la kampo de metodiko kaj oficialan atestilon de ŝtata universitato, estu bonvena en la Interlingvistikaj Studoj. Se vi volas koncentriĝi nur al la instruado, tiam la instruista trejnado disponigos la kernan scion por instruistoj.

Informoj troviĝas ĉe http://www.amu.edu.pl/~interl/ kaj aldonaj peteblas de i...@amu.edu.pl. La sekva unujara instruista trejnado okazos en 2016/17.

UEA: Honoritoj

Tri novaj honoritoj

UEA ricevis en Lillo novan anon de sia Honora Patrona Komitato (HPK) kaj du novajn Honorajn Membrojn. HPK estas honora organo, kiu konsistas el lingvistoj, sciencistoj k.a. eminentuloj, kiuj faris gravajn servojn al la E-movado kaj mem parolas Esperanton. Kiel Honorajn Membrojn la Komitato de UEA povas distingi e-istojn pro elstaraj servoj al la monda E-Movado. Jen la biografietoj de la ĉi-jaraj honoritoj:

Giuliano Turone (1940) estas itala juristo, kiu iĝis vaste konata en sia lando, ĉar li okupiĝis pri famaj publikaj procesoj, ekz. pri prenado kiel ostaĝo de Rossi di Montelera, pri la aresto de la mafiestro Luciano Liggio kaj pri la kondamno de Michele Sindona pro la mortigo de la advokato Giorgio Ambrosoli. Li estis ankaŭ la esplor-juĝisto, kiu malkovris, ke la framasona grupo P2 efektive celis aranĝi ŝtatrenverson. De 2005 ĝis 2007 li estis konsilanto en la Supera Apelacia Tribunalo kaj poste profesoro en la Katolika Universitato en Milano. Li estis akuzanta juĝisto en la Internacia Pun-Tribunalo por la Eksa Jugoslavio en Hago. Turone aperigis verkojn pri juro en la itala, i.a. Il delitto di associazione mafiosa, (La krimo pri mafia kuniĝo; 2008) kaj, kun Gianni Simoni, Il caffè di Sindona. Un finanziere d’avventura tra politica, Vaticano e mafia (La kafo de Sindona. Aventura financisto inter politiko, Vatikano kaj mafio; 2009). En la 1960-aj jaroj Turone aktivis en junularaj rondoj italaj kaj internaciaj. Nuntempe li estas honora prezidanto de la laborgrupo “Esperanto por UN”, starigita de UEA. Lia hobio estas aktorado; lastatempe li fariĝis konata pro la prezentado de teatraĵoj en la UK-oj en Florenco (2006), Havano (2010) kaj ĉi-jare en Lillo. Li prizorgas ankaŭ retejon, en kiu li prezentas la ĉefverkon de Dante Alighieri en pluraj lingvoj, i.a. E-o.

André Cherpillod (1930) estas emerita mezlerneja instruisto pri naturscienco. Membro de UEA ekde 1956, li kunlaboris por Esperanto, Franca Esperantisto, Heroldo de Esperanto, La Gazeto, La Kancerkliniko, Monato k.a. revuoj kaj longe redaktis la poŝkalendaron La Jaro. De 1992 ĝis 2010 membro de la Akademio de Esperanto. Cherpillod verkis ĉirkaŭ 130 librojn, kiujn li ofte eldonis samtempe en la franca kaj Esperanto, i.a. Akada leksikono (1986), La aglutinaj lingvoj kaj Esperanto (1988), Nepivaj vortoj (1988), Glozel kaj la prahistoria skribo (1991), Mil ekzotaj vortoj (1992), Kaj la suno haltis (1993), Konciza gramatiko de Volapuko (1995), La mortotuko de Torino (1996), Vortkonsisto, vort-farado, vortanalizo, vortordo (1996), La galla lingvo (1999), De la edikto de Nanto ĝis la ribelo de la kamizardoj (1999), Gaston Waringhien, heroldo de la Internacia Lingvo (2000), La kalendaro tra la tempo, tra la spaco (2002), Konciza etimologia vortaro (2003), La tradukarto kaj ties problemoj (2003), La misteroj de la ĉina skribo (2003), Vortaro Volapük-Eo kaj Eo-Volapük (2003), La vortfarado en dek lecionoj (2003), Etimologia vortaro de la propraj nomoj (2005), Hillel la saĝulo: lia vivo, lia instruo (2005), Lingvaj babilaĵoj (2006), Balenoj kaj delfenoj (kun Marie-Christine Body (2006), La Biblio, ĉu historio? ĉu legendoj? (2008), La kelt-semidaj lingvoj (2008), Medicina leksikono (2009), Les outils grammaticaux de l’Espéranto (2009), La gramatika karaktero de la Esperantaj radikoj (2009), Franca slango kaj populara lingvaĵo (2013), Muzika leksikono (2013), Richard Wagner, lia vivo, lia verkaro (2013) kaj Mensogoj kaj sekretoj de la historio (2015).

Ulrich Lins (1943) studis historion, politikan sciencon kaj japanologion en la Universitatoj de Köln kaj Bonn. En 1971/72 li estis gast-esploranto en la Universitato de Tokio. Li doktoriĝis per tezo pri la historio de Oomoto (kun aparta atento al ĝia pozicio en la japana naciismo); la disertacio aperis libroforme en 1976. Profesie li okupiĝis ĉefe pri la interŝanĝo de universitatanoj inter FR Germanio kaj aziaj landoj, kaj tiucele loĝis en Japanio (1978-1983 kaj 1999-2004). Lins eklernis E-on en 1958. Ekde 1959 li fariĝis membro de UEA. Li okupis diversajn movadajn funkciojn, unue en Germana E-Junularo. De 1964 ĝis 1969 li estis estrarano de TEJO, kreante i.a. la kategorion “Patronoj de TEJO”. De 1970 ĝis 1974 li estis kunredaktoro de Kontakto. De 1967 ĝis nun, kun interrompoj, komitatano de UEA, de 1989 ĝis 1995 vicprezidanto de UEA kaj de 2011 ano de la Elekta Komisiono de UEA. Ekde 1989 li prezidas la juĝkomisionon de Fondaĵo Antoni Grabowski. Lins kunredaktis la verkon Esperanto en perspektivo (1974), germanlingvan libron pri german-japanaj rilatoj (1977), 12-voluman japanlingvan verkon pri la historio kaj nuntempo de Germanio (1981-1986) kaj la festlibron por H. Tonkin La arto labori kune (2010). Krome, li redaktis reeldonon de Vivo de Zamenhof de E. Privat (2007) kaj la kolekton Aziaj kontribuoj al esperantologio (2008). En 1988 aperis de li La danĝera lingvo, kiu estas tradukita en ses lingvojn (nova eldono preparata), kaj en 2008 Utila Estas Aliĝo. Tra la unua jarcento de UEA. Pli ol cent artikoloj, ĉefe pri historiaj temoj, aperis en Esperanto, la germana, angla kaj japana. Kun sia japana edzino Lins havas du gefilojn, el kiuj unu, la filo Marko Naoki, aktivis en la junulara E-movado.

AMO: UEA-agado

AMO iĝas plenkreskulo

Stefan MacGill

Post intensa laboro kaj planado ni fiere anoncas la maturiĝon de la nova programo de UEA pri Aktivula Maturigo (AMO). En la septembra numero (p. 173) ni anoncis al vi pri la 15-a seminario en Greziljono fine de oktobro kun temo “Grimpi la monton granitan” sub la gvido de Stefan MacGill. La gvidantaro por AMO 16 en Havano novembre fariĝis pli internacia (v. RE jul-aŭg, p. 149). Se AMO estus homo, 15- aŭ 16-jaraĝulo ankoraŭ adoleskas. Sube vi legos pri planoj ĝis 20. Do, AMO definitive iĝos ene de duonjaro plenkreska.

AMO 17

Eger, Hungario, 28-31 dec. 2015, kadre de JES (Junulara Esperanta Semajno, mem de la 27-a de dec. ĝis la 3-a de jan.). Pozitivismo regos; ene de la temo “Junigi la komunumon” ni celas konigi sukceskialojn en iuj landoj (HU, PL, UA...) al junuloj kaj junulgvidantoj el la Sud-Orienta Regiono Eŭropa. la programo SORE asignos stipendiojn por indaj seminarianoj al homoj el tiu tro longe tro neglektata regiono de la kontinento. En junulara renkontiĝo sendube aŭdeblos ajnhore la kanto “SKA-virino”: paŭsparodie, ni diru, ke tiu silvestra aranĝo zorgas pri AMO — ĝis la jaro — jaro-fin’. Informoj: jes.pej.pl.

AMO 18

Závažná Poruba, Slovakio, 6-10 jan., kadre de la 34-a POLUDNICA 2016, kies temo estas “Renkontiĝo de E-vojaĝantoj”. Nova temo por AMO (Kiel organizi E-vojaĝojn kaj turismajn ekskursojn), konvena al la tatromontara okazigejo, 4 km de Liptovský Mikulás. Gvidantoj: J. Vajs (SK), D. Rodzianko (PL), M. Blahuš (CZ), V. Radovanović (HR), A. Zdechlik (PL), P. Chrdle (CZ). Iliaj unuopaj temoj aperas en estrara komuniko EKO 2015-42. La seminario okazos memore al Andreo Grzębowski — ja en aprilo 2015 ni planis fari tian seminarion en Bydgoszcz. Informoj: www.poludnica.esperanto.sk

AMO 19

Manaus, Brazilo, kadre de la 51-a Brazila Kongreso de Esperanto kaj 36-a Brazila Esperantista Junulara Kongreso de la 22-a ĝis la 26-a de januaro 2016. Temo: Esperanto: komunikilo por daŭripova mondo. Gvidantoj: Fernando Maia Jr., Lucas Barbosa, Alvaro Motta. Informoj: http://esperanto.org.br/info/index.php/pages/kongresoj.

AMO 20

Katmanduo, Nepalo, 27-29 februaro, kadre de la Dua Speciala Ekskurso, 2016 feb. 26 — mar. 8. Inter la gvidantoj: Hori Jasuo (Japanio), Trezoro (Ĉinio), Bharat Ghimire (Nepalo). Informoj: n...@gmail.com.

Nova gvidanto

La estraro de UEA nomumis novan administranton por AMO: Sara Spanò, kiu formos teamon da helpantoj. Ŝi kunlaboras kun la nuna administranto inter nun kaj AMO 21; ekde AMO 22 ŝi prenos la ĉefan respondecon, kunlabore kun la subskribinto dum transira periodo.

Esperanto: Radio

Esperantlingvaj radioprogramoj dum la Lilla UK

Barbara Pietrzak

Inter la 120 oficiale anoncitaj standoj dum la sabata vespero en la Movada Foiro de la Lilla UK, tri reprezentis radioprogramojn. Krom Muzaiko, Pola RetRadio kaj Vatikano sian standon havis ankaŭ ILERA, alivorte radioamatoroj. Ĉe la stando de la varsovia E-Redakcio, kie deĵoris Barbara Pietrzak, Milada Szwedo kaj Krystyna Grochocka, du horoj riĉaj je renkontiĝoj kaj interŝanĝo de opinioj pri radioagado pasis fulmrapide.

La sekvan tagon dum la renkontiĝo de la Amikaro de Esperanto en Radio (AERA) krom Pola RetRadio en Esperanto partroprenis kolegoj el Ĉina Radio Internacia, el la relative nova podkasto Peranto kaj reprezentanto de la civitana radio el la germana Erfurto, en kies programo ankaŭ aŭdiĝas Esperanto kaj primovadaj informoj. Por komenca saluto speciale venis reprezentantino de Muzaiko. Tiu renkontiĝo ebligis diskutadon pri la bezonoj de la radioaŭskultantoj kaj unu el la ideoj estis reaperigi la rubrikon pri radiofonio en la revuo Esperanto.

Por Pola RetRadio en Esperanto la raportista ĉeesto dum la Universala Kongreso tradicie ligiĝas kun la sonraporta priservo de la kongresevoluo. Dum la kongresa semajno ĉe la adreso www.pola-retradio.org aldoniĝis 6 elsendoj surbendigitaj en Lillo. Reprezentantoj de la redakcio registris krome sonmaterialojn aŭdigeblajn en la postkongresa periodo, kio tuj postkongrese komencis realiĝi. Eĉ se la kongreson partoprenis statistike preskaŭ 2700 esperantistoj, neniu ja havis la eblon partopreni ĉiujn programerojn. Nun eblas sondokumente reĝui la partoprenitajn eventojn aŭ konatiĝi kun aliaj, kiujn oni ne ĉeestis.

Tiuj, kiuj ne venis al la UK en Lillo kaj nur de malproksime spektis videojn en la reto aŭ akompanis radiopaĝojn — kiel tiu de ĈRI — povas nun longe ĝui la etoson de la neforgesebla 100-a UK en Lillo en la varsoviaj E-elsendoj.

Lillo: Projektoj kaj ideoj

Kiel daŭrigi...?

Ariadna García Gutiérrez, Alexandre Raymond

IJK estas taŭga momento por pridiskuti temojn rilate la estontecon de la junulara internacia movado. ĉi-jare ne estis escepto kaj preskaŭ 300 gejunuloj el 50 landoj kuniĝis en Wiesbaden, Germanio, por tion fari.

Inter la plej aktualaj informoj kadre de la komitatkunsidoj okazintaj, estas la elekto de nova kvinkapa estraro kaj bezono plifortigi la laboron flanke de la komisiitoj. La kreo de komisiono nomata “Mobileco” estas same freŝa kaj interesa informo. Ĝi estis proponita de Alexandre Raymond (Aleĉjo), kiu ankaŭ estas ĝia gvidanto. Kelkaj el la celoj, inter aliaj, estas: eltrovi, plani, organizi kaj gvidi mobilecon al partopreno en kongresoj, al movadaj kunsidoj, al partneraj eksteraj kunsidoj, al movadaj manifestacioj, al seminarioj (ĉu movadaj ĉu ekstermovadaj), al rilatoj kun instancoj, kaj ceteraj okazaĵoj.

Informiĝi kaj informi pri la mobilecbezonoj kadre de TEJO kaj elserĉi subvenciojn por tion faciligi.

Unu el la defioj alfrontataj de la nuna estraro estas la agadkampoj Landa kaj Regiona Agado. Dum pasintaj jaroj aldoniĝis novaj Landaj Sekcioj sed ankaŭ endormiĝis kaj eventuale perdiĝis kelkaj aliaj; pro tio ni devas konstante flegi la agadon tiusence kaj ne estas tasko nur de estraranoj sed de la esperantistoj ĝenerale. Nuntempe ĉefe amerikaj komisiitoj laboras en projekto nomata “Delegita Mondo — Etapo Ameriko”, kiu celas instigi movadanojn fariĝi delegitoj por sia lando/regiono, se ili ne ekzistas. Ĉi tiun projekton ni planas aktivigi en la aliaj landaj komisionoj kaj al ĝi ni ĉiujn bonvenigas.

Aliflanke, bezonatas pliaj aktivuloj por impulsi sciencan kaj fakan agadon. Same okazas kun instruado inter la gejunuloj, kaj nepre ni devas multe pli kunagadi kun ILEI por tion realigi.

Novaj ideoj kaj projektoj por trejni/trejniĝi kaj multe pli lerni unu de la alia ankaŭ bonvenas; nur laborante teame ni povas havi pliajn atingojn. Vi povas alporti vian peceton.

Furoraĵoj de la kongresa libroservo en Lillo

Dum la 100-a UK en Lillo la Libroservo de UEA vendis librojn kaj aliajn varojn sume por € 47 833,75. Supre estas listigitaj la 20 plej furoraj libroj kaj diskoj. Ne aperas bild- kaj poŝtkartoj, ludoj, glumarko, insignoj, skribiloj, ĉemizoj k.s., da kiuj vendiĝis centoj. La prezoj indikitaj ĉi-supre estas tiuj aplikitaj dum la UK (sen imposto!), multaj rabatitaj sub la normalaj prezoj. La ĉi-jara kongresa libroservo estis la plej bona de la jardeko!

Forpasoj

Metodi Galeski (1933-2015) mortis la 16-an de junio en Prilep (Makedonio), kie li estis fakdelegito pri ZEO-j, E-movado kaj makedona literaturo.

Ernst Glättli (1924-2015), em. trajntrafikestro, mortis la 1-an de junio en Brugg (Svislando). Li membriĝis en UEA en 1967, tuj dumvive, kaj estis delegito ekde 1968 ĝis sia forpaso. Li estis vicprezidanto de LKK de la 64-a UK en Luzern (1979), post kiu li gvidis 114-kapan postkongreson en Interlaken. Dum multaj jaroj li estis kun- kaj fine ĉeforganizanto de Eŭropa Feri-Semajno de Svisa Asocio de E-Fervojistoj. Li estis komitatano de IFEF 1989-2004 kaj LKK-ano de ĝia kongreso en Lugano (1972). En 2001 IFEF elektis lin sia honora membro.

Astrid Hanke (1930-2015) forpasis la 11-an de aŭgusto en Sylt (Germanio), kie ŝi estis delegito kaj fakdelegito pri turismo kaj kristanismo.

Georges Kersaudy (1921-2015) mortis la 18-an de junio en Parizo. Li estis membro de UEA ekde 1958, dumvive ekde 1960. Poligloto, li unue laboris kiel tradukisto ĉe la Franca Ministerio pri Eksterlando kaj poste ĉe UN kaj Eŭropa Konsilio, restadante en multaj landoj de kvar kontinentoj. En 2001 aperis lia laŭdata verko Langues sans frontières pri la lingva mozaiko en Eŭropo. En 2004 li kandidatis nome de Eŭropo-Demokratio-Esperanto por la Eŭropa Parlamento.

Antanas Mekys (1917-2015) forpasis la 18-an de junio en Vilno. En 1946 li finis la ekonomikan fakultaton de la Vilna Universitato, ĉe kiu li lektoris kvar jarojn, post kio li laboris ĉe la ŝtata plankomitato ĝis la emeritiĝo. E-on li serioze ekstudis en 1959 kaj tuj ekaktivis movade, precipe kiel instruisto. Lian korespondan kurson finis pli ol 100 personoj. Li verkis ankaŭ serion de tri lernolibroj: por lernantoj, por klubkursanoj kaj por junularo, kiuj aperis samizdate. De 1971 ĝis 1973 lia E-kurso aperis en naŭ gazetoj kun la eldonkvanto de pli ol 100 000 ekz. La tutlanda revuo Moksleivis (Lernejano) publikigis similan kurson en 80 000 ekz. (1972) kaj denove, en 65 000 ekz. (1988-1991). En 2001 ĝi aperis kiel libreto kun la nomo Poŝa lernilo. En 1974 li verkis kaj registris propramone sonkurson por memlernantoj, sed lia ĉefa lernolibro, Esperanto kalbos vadovėlis, aperis jam ĉe oficiala eldonejo en 3 000 ekz. en 2001. Mekys publikigis la poemarojn Pardonu min, Muzo (1997), Fore de parnaso (2002) kaj Labirinto (2005). Pri siaj spertoj kiel E-instruisto li verkis artikolaron por Litova stelo, poste eldonitan broŝurforme sub la titolo Kiel mi lernis kaj instruis Esperanton (2001). Li verkis ankaŭ la historian studon Esperanto en Litovio (ses kajeroj; 1997-2000), i.a. kun biografioj de 222 litovaj esperantistoj, kaj la rememorojn Cis morto (2009). En 2003 Mekys estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

Arnaldo Alves de Oliveira (1943-2015), em. juĝa skribisto, forpasis la 27-an de julio en Guarulhos (Brazilo), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri spiritismo kaj religio. Li gvidis kursojn en San-Paŭlo, aktivis en kluboj kaj estis i.a. vicprezidanto de E-Asocio de San-Paŭlo.

Álvaro Rabêlo (1934-2015), em. kuracisto, forpasis la 15-an de majo en Cascavel (Brazilo). Membro de UEA ekde 1968, li estis delegito kaj fakdelegito pri medicino ekde 1970, kaj regula membro de Societo Zamenhof.

Manfred Sona-Omoto (1954-2015) forpasis la 12-an de majo en Heidelberg (Germanio). En 1970, kiel 16-jarulo, li membriĝis en UEA dumvive. De 1995 ĝis 2000 li membris en la organiza teamo de Printempa Semajno Internacia (PSI) kune kun sia japana e-ista edzino.

Eugène Wermelinger (1941-2015), em. biskvitisto, mortis la 11-an de aŭgusto en Liernais (Francio). Li estis membro de UEA ekde 1966, dumvive ekde 1969, kaj delegito ekde 1970.

Yamamoto Sintarô (1928-2015) mortis la 2-an de marto en Saku (Japanio), kie li estis delegito kaj fakdelegito pri edukado.

Recenzo

Perforto, senperforto kaj vero-forto

Renato Corsetti

Teknikoj de neperforto. Aldo Capitini. Tradukis N. Rossi. Edistudio. Pisa. 2011. 186 paĝoj. Prezo: 15,00 €

Aldo Capitini (1898-1968) estis tre admirata homo en Italio dum unu jarcento, sed li praktike-politike estis daŭra marĝenulo. Kiel sendependa pensanto (neniam li ricevis postenon) kaj verkanto li pritraktis ĉiujn “politikajn” temojn de neperforto, vegetarismo, paco, armerifuzado, reago al maljustaĵoj per justaj kaj neperfortaj manieroj, ktp. Vi vidas, ke la tuta paletro de la agadoj de maldekstraj kaj alternativaj movadoj estis lia kampo. Liaj libroj estis tre disvastigataj en la alternativa universo, dum Italio, tamen, marŝis antaŭen inter la konservema kristan-demokrata partio (kiu, post la dua mondmilito, regis dum la plej granda parto de la jardekoj) kaj la komunisma partio.

En difinita momento de la itala malfacila historio de la dua duono de la pasinta jarcento la maldekstraj partioj (unue la socialistoj kaj poste la komunistoj mem) eniris la registarojn kaj pruvis, ke ili estas same malbonaj kiel la dekstruloj. Efektive en difinita momento la kulturo de difinita lando (kiam temas pri respekto de homaj rajtoj, pri koruptado kaj simile) estas tia, kia ĝi estas kaj ĉiuj homoj en ĉiuj partioj havas la saman rilaton al la malbonaj landaj kutimoj. Pro tio Capitini, ankaŭ en ĉi tiu libro, multe klopodas ŝanĝi la pensomanieron de la homoj, kio laŭ li estas la sola vera progreso.

Ĉi tiu libro volas unuavice popularigi la ideojn kaj labor-metodojn de Gandi (Gandhi en la hinda lingvo). Gandi ankaŭ en Italio ĝuis vastan konatecon kaj Capitini pensis, ke, se li klarigas al italoj la teorion kaj la praktikan agadon de Gandi, politika agado imite al Gandi povos okazi. Fakte la plej granda parto de la libro pritraktas plurajn formojn de neperforta agado en pluraj kampoj, ekzemple ankaŭ dum strikoj. Ĝi donas ankaŭ plurajn informojn pri sukcesaj kaj malsukcesaj neperfortaj agadoj, ekzemple de la nigruloj en Usono aŭ de la norvegaj instruistoj, kiam germanoj transprenis la landon dum la dua mondmilito. Ĉi-rilate mi volas esprimi mian tutan admiron pro la heroaĵoj de la norvegaj instruistoj. Mil tricent el la mil kvarcent ekzistantaj norvegaj instruistoj rifuzis aliĝi al la norveg-nazia sindikato de instruistoj. Ili estis maldungitaj, arestitaj, portitaj al koncentrejo, torturitaj, sed malmultegaj cedis. En la fino la registaro pro la praktika neceso refunkciigi la fermitajn lernejojn liberigis ilin kaj permesis al ili relabori en la lernejoj. Same okazis pri la Eklezio, kies episkopoj demisiis por ne akcepti dekretojn de la naziema registaro kontraŭ la libereco de la eklezio. Tiuj informoj, kune kun la informoj pri la agadoj de Gandi en Hindujo kaj de la usonaj nigruloj, estis por mi tre interesa parto de la libro. Aliaj evidente interesiĝos pri la teknikoj de neperfortaj agadoj.

Ĉu estus aplikebla la agado neperforta en la disvastigo de Esperanto kaj kontraŭ la progreso de la regado de la angla? Eble jes, sed ankaŭ eble ne. Niaj socioj nuntempaj volas lerni la anglan, ĉar ĉiuj volas aliĝi al la reganta lando. La angla gajnas, ĉar oni sukcesis konvinki la homojn, ke malpermeso lerni la anglan estas perforto. Se oni volas instrui nur la makedonan en Makedonujo, tio estas rigardata kiel ago kontraŭa al la homaj rajtoj. Se ne ekzistas vasta socia konscio pri la perforto (kiel ekzistis en Usono ĉe la nigruloj, en Hindujo en la tempoj de Gandi ktp.), neniu neperforta agado eblas. La libro ĉiuokaze povas esti rigardata kiel enciklopedio pri neperforto aŭ, kiel Gandi nomis la aferon, “satyagraha”, vero-forto aŭ insisto pri la vero.

La traduko estas modela kaj vi povas iri al ĝi por scii pri la multaj specoj de striko aŭ por scii, kiel oni nomas ĵargone la laboristojn, kiuj laboras, kiam ĉiuj aliaj laboras. “Flavulo” estas la propono de la tradukinto de la libro.

La tago stelgarnita aŭ la tago stelpriaspergita

Miko Sloper

Le jour étoilé. Teksto de Luiza Carol; muziko de Steve Muriset. La Chaux-de-Fonds, 2010. 74min. DVD. Prezo: € 18,00

Tiu ĉi DVD prezentas oratorion verkitan de la svisa komponisto Steve Muriset kaj registritan dum koncerto en 2010. La tekston de la oratorio verkis la israela esperantistino Luiza Carol. La kantado estas tute en la franca (krom kelkaj vortoj en la hebrea dum la lingvo-instrua sekcio) kaj la DVD donas subtitole tradukon de la franca teksto en kvin lingvoj, inter kiuj ankaŭ Esperanto. La traduko estas plejparte bona kun kelkaj eraretoj de literumado.

Sed tio ne estas la unusola kialo pro kiu la disko vendiĝas en la libroservo de UEA: la ĉefa temo de la oratorio estas espero. La verko estas nekredeble grandskala: kantas infana ĥoro, plenkreskula ĥoro, tenorsolisto kaj kune muzikas plena simfoni-orkestro kun orgeno, do entute ĉirkaŭ 200 muzikistoj. La teatra kadro de tiu ĉi oratorio estas dialogo inter patrino kaj filo scivola pri diversaj temoj: de kie venis la mondo? kial okazas militoj? kio estas amo? La patrino respondas foje poezie, foje per citaĵoj el la Biblio; kaj dume la ĥoroj komentadas pri la demandoj kaj respondoj. La ĥoroj pli ofte ĉantas ol kantas, kaj la plej belajn melodiojn ludas trumpetoj. Okazas gasta apero de Immanuel Kant (la tenor-solisto), kiu klarigas la ideon pri moralo kiu ligas la homan scion de astronomio kun la homa instinkto pri justeco. La teksto montras kialon por “esperi ke unu tagon estos pli da amo inter homoj sur la tero kaj ne plu estos militoj”. Kelkaj sekcioj de la oratorio estas tede malrapidaj kaj ripetemaj, sed inter tiuj okazas scintilaĵoj por la oreloj. La granda finalo estas aparte bela, en la stilo de MahlerOrff.

La sonregistrado kaj fotografado estas profesinivelaj. Mi esperas ke tiu ĉi verko populariĝos kaj prezentiĝos multloke; eĉ sen tio la koncerna DVD prezentas bonan sperton de vivanta koncerto. Malgraŭ la fakto ke tiu ĉi ne estas en Esperanto, ĝi ja estas esperoplena kaj ĝuinda por kiu ajn, kiu amas pacon kaj belan muzikon.

Feliĉo kaj perdoj

Jorge Camacho

Suno kaj ombroj. Rejna De Jong. FEL. Antverpeno. 2002. 75 paĝoj. ISBN 9077066020. Prezo: 9.60 €

Ekzistas en Esperantujo la kutimo paroli pri Esperantaj kulturo kaj literaturo fenomene kompareblaj kun la kulturoj kaj literaturoj naci-lingvaj (pri kio mi ne konsentas, sed ni ne diskutu tion ĉi-recenze*), kaj sekve ekzistas ankaŭ la emo klasi la E-aŭtorojn en grupojn ricevantajn la prestiĝan nomon “skolo”, antaŭatan de lokindiko, prefere du-majuskle: la Budapeŝta Skolo, la Skota Skolo ktp.

* Tamen mi kopiu ĉi-sekve por pripenso fragmenton el komento de Jouko Lindstedt en Facebook al artikolo de Ken Miner La neebleco de priesperanta lingvoscienco: “Socilingvistike veras, ke Esperanto malhavas kompaktan lingvokomunumon kun denaskaj parolantoj, kiuj uzus kaj regus la lingvon plimapli unuece. En tio Esperanto similas al multaj minoritataj lingvoj” (la artikolo legeblas ĉe riviste.unimi.it/index.php/inkoj/article/view/838). Kaj, por kontrasto, mi aldonu komenton de Bertilo Wennergren al alia temfadeno en Facebook pri la lingvoj malplej parolataj: “Esperanto certe ne havas unu milionon da fluparolantoj. Por atingi tiun nombron oni devas streĉi la difinon al io simila al ‘persono, kiu povas iomete paroli Esperanton’ aŭ eĉ al ‘persono, kiu iam iom lernis Esperanton’.” Da fluparolantoj ekzistas kelkaj miloj, maksimume.

Laŭ tiu maniero pensi, oni povus paroli pri nederlanda skolo, kaj eble iu jam faris tion pli frue, ĉu en Esperanto en perspektivo aŭ en Gvidlibro por supera ekzameno (mi pigras kontroli). Al tia loza grupo de aŭtoroj apartenus (i.a.?) la britiĝinta Albert Goodheir, Rejna de Jong kaj Gerrit Berveling.

Sendepende de la akcepto de tiu vidpunkto, la personaj kaj verkaj ligoj inter Goodheir kaj Rejna de Jong estas tute klaraj kaj evidentaj, i.a. pro la publikigo en 1994 de ilia komuna poemaro Nordmara duopo, kies plej granda parto konsistas el poemoj jam pli frue aperintaj en aliaj poemaroj sam-aŭtoraj*.

* Laŭ mia kalkulo, el la 19 poemoj de Rejna de Jong en Nordmara duopo (1994), 7 venas el Divershumore (1980), 6 el Facetoj (1984), kaj 5 aperis poste en Suno kaj ombroj (2002). Iuj povus nomi ŝin do “minora poetino”; persone mi bedaŭras ke la averaĝa nivelo de versaĵoj originale verkitaj en Esperanto tro ofte ne atingas tiun de ŝiaj poemoj. En ŝiaj verkoj, la versoj fluas sen tordoj kaj rebusaĵoj, ĉu en poemoj rimitaj, ĉu en senrimaj, kvankam disfoje, en la fina parto de tiu ĉi libro (La homo kaj la naturo), legeblas iuj poemoj ne tiom sukcesaj, iomete tro kliŝaj aŭ prozecaj, kiel Bio-industrio (p. 64), Nukleaj centraloj (p. 68) kaj Iam (p. 69).

La poemoj de Rejna de Jong ne estas mondo-, tempo- aŭ lingvo-skuaj. Ŝi verkis simple kaj serene, same stile kiel enhave, pri temoj al ĉiuj konataj, kaj ĉi-rilate mi simple kopiu la priskribon en la reta katalogo de la libroservo de UEA: “Originala poemaro pri feliĉo, pri rememoroj, pri la naturo; poemoj pri malpaco, pri poluado, pri komerco kaj konsumado, pri atomenergio kaj pri Eŭropo”. Al kio mi aldonus elementon nepre atentindan en ĉi kolekto: “pri perdo (de karulo)”.

Lasta rimarko: la libro Suno kaj ombroj estis presita per la litertipo Bauhaus (aŭ iu tre simila). Persone mi ne ŝatas tian litertipon. La litero a facile konfuzeblas kun o: ekzemple, sur la 5a verso de la poemo Post la pluvo (p. 20), ĉu temas pri “lumantaj”, “lumontaj”, “lumantoj”, “lumontoj”? (mi scias: “lumantaj”; tamen ĉi tia litertipo malhelpetas fluan legadon, kvankam ŝajnas ke la uzo de alia samtipara disponebla a certe solvintus la problemon).

UK Lillo: Jarkunveno de UMEA

Medicinistoj havas aktivan fakan asocion

Christoph Klawe

Marde, la 28-an de julio 2015, renkontiĝis en la salono Babin samideanoj el 21 landoj. Estis prezentitaj faktoj pri la aktuala stato de UMEA kaj projektoj por diskonigi Esperanton kaj pri esploroj pri Yumeiho.

La nova estraro de UMEA, elektita kadre de la 19-a Internacia Medicinista Esperanto-Kongreso (IMEK), kiu okazis kun granda sukceso en Budapeŝto la pasintan jaron kune kun la 1-a Centreŭropa Biomedicina Kongreso, estas nun denove en rekta kontakto kun medicinistoj el 17 landoj, inter ili ankaŭ gekolegoj el Afriko. Ne nur kuracistoj rajtas membriĝi; ankaŭ profesiuloj de aliaj medicinaj fakoj aŭ personoj, kiuj interesiĝas pri medicinaj demandoj, estas bonvenaj.

Ekzistas fakaj sekcioj pri Yumeiho, Tradicia Ĉina Medicino, neŭrologio, psikiatrio, bestkuracado kaj naturmedicino. Gravas ankaŭ la retlisto “Medicinistoj por Esperanto” (https://groups.google.com/forum/#!forum/medicinistoj-por-esperanto), kvazaŭ helptaĉmento de UMEA, prizorgata de Ludoviko Molnár, estro de la ege valora Budapeŝta Medicina Esperanto-Fakgrupo. UMEA estas fakgrupo aliĝinta al UEA.

La faka revuo de UMEA, Medicina Internacia Revuo (MIR), estas daŭre eldonata dufoje jare (http://interrev.com). Kvankam ankoraŭ ne inkluzivita en datumbazoj, kiuj ege gravas por medicinaj scienculoj, kiel ekzemple PubMed, la revuo atingis intertempe rimarkinde altan fakan nivelon kaj esperas esti agnoskita de PubMed en la venontaj jaroj. Ĝi akceptas sciencajn medicinajn artikolojn en ajnaj lingvoj kun deviga resumo en Esperanto. Estus preferinde publikigi artikolojn nur en Esperanto, sed simple mankas aktivaj medicinaj fakuloj, kiuj scipovas verki tiajn. Per la nuna eldonstrategio la revuo estas alloga ankaŭ por fakuloj ekster la movado, kiuj tamen vidas, ke Esperanto ekzistas kaj funkcias kiel scienca lingvo taŭga por medicino. Per la preteco malfermi sin al diversaj lingvoj, MIR ankaŭ pretas doni voĉon al medicinistoj, kiuj ne regule partoprenas la eventojn en la angle parolanta medicina mondo.

Por stimuli la emon verki altkvalitajn medicinajn artikolojn en Esperanto, UMEA aljuĝas la Shinoda-Premion, kio denove okazis post multjara paŭzo. La UMEA-Shinoda-premio estis fondita de d-ro Hideo Shinoda (1901-1985) en 1973 por “subteni la sciencajn medicinajn esplorojn, presaĵojn, publikaĵojn, prelegojn de apartaj personoj aŭ de kolektivoj de scienculoj aŭ sciencaj institucioj, kiuj subtenas en iu ajn maniero la aplikon respektive la enkondukon de Esperanto en la medicinan sciencon aŭ praktikon por sanprotektaj iniciatoj k.s.” (citaĵo el la statuto de la fonduso).

La ricevanto de la UMEA-Shinoda-premio 2014 estis la ĉina Landa Delegito de UMEA, d-ro Disheng Wang.

Li ricevis la premion pro la elstara artikolo “La opinio de Tradicia Ĉina Medicino (TĈM) pri la kuracado de Ebolo-febro”, publikigita en Medicina Internacia Revuo (n-ro 2(103), p. 94-96).

La UMEA-Shinoda-Premio konsistis ĉi-jare el premiosumo de 300 eŭroj kaj diplomo. En la jarkunveno oni raportis pri du aktualaj projektoj de UMEA, por kiuj internacia kunlaboro estas bezonata: la projekto “Sukuristoj reagas per Esperanto” (SUPER) estas planita kunlabore kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) kaj Internacia Esperanto-Instituto (IEI). Resume la celo de la projekto estas prepari intensan E-Kurson speciale por medicinistoj, kiuj partoprenas internaciajn helpprojektojn okaze de katastrofoj, disponigi la saman kurson aŭ samnivelan trejnadon al respondeculoj surloke por kapabligi ilin al samrajta komunikado, kiam bezonata, kaj poste science pruvi, ke la metodo kaj ĝia uzado praktike taŭgas.

La dua projekto estas la esplorado de la efiko de la Yumeiho-masaĝo al pacientoj, kiuj suferas de handikapita irkapablo kaŭze de multobla sklerozo. Ĝenadoj de la irkapablo estas ofta problemo de pacientoj, kiuj suferas de tiu malsano. La ĉiutaga sperto dum la kuracado de la pacientoj montras, ke fizioterapio helpas ilin, sed tiu efiko estis neniam fidinde pruvita. Tamen ekzistas almenaŭ kelkaj esploroj ĉe malgrandaj nombroj de pacientoj. Yumeiho kiel speciala fizioterapia sistemo estis neniam science esplorita, almenaŭ ne troviĝas artikoloj pri eventualaj esploroj en la internacia scienca literaturo. La Yumeiho-faksekcio de la UMEA, estrata de Gholamreza Azarhoushang, pretas partopreni sciencan projekton koncerne tiujn temojn.

Fine de la UMEA-jarkunveno sekvis prelego de Katarina Faragó, el Hungario, pri la rimarkinda efiko de la Yumeiho-premknedmasaĝo al virinoj, kiuj suferas pro ne plenumita deziro gravediĝi. Ĉar Francel Briel el Kubo ne povis mem ĉeesti la kunvenon kaŭze de problemoj kun la ĝustatempa akiro de la necesa vizo, Katarina Faragó ankaŭ resumis lian prelegon pri la kuracado de intervertebraj hernioj per la Yumeiho-sistemo.

Poste estis transdonitaj al ŝi diplomoj pri ŝia distingo kiel Honora Membro de UMEA kaj specialaj dankdiplomoj por ŝi mem, al Hungara Esperanto-Asocio kaj la Budapeŝta Medicina Fakgrupo pro meritoj pri la organizado de la pasinta IMEK, kaj al Jasuo Hori, el Japanio, pro grava apogo al UMEA.

Aliĝis al UMEA tuj post la fino de la konferenco novaj membroj el Irano, Rusio, Litovio, Koreio kaj Hungario.

Revuo Esperanto 2015 11

Ni portu nian mesaĝon al la Celaro 2030: La Celaro por Daŭripova Evoluigo 2030 orientos la agadon de UN al daŭripova evoluigo dum la venontaj 15 jaroj. Kiujn mesaĝojn — kaj kontribuon — ni portu al la mondo pri tiu ĉi strebado? En Esperanto la temo estos regule traktata, ĉar certe ni havas multon por diri.

Junularo: Mandirola klarigas la gravecon de la agado de TEJO sur la kampo de la eksteraj rilatoj

Malferme

Nia rolo en la mondo

Fabrício Valle

Jam tempo esta’ por ĝenerala pripensado pri nia rolo en la mondo, alivorte, kiel ni, esperantistoj, povas pozitive kontribui por la plibonigo de la mondo.

Certe ne malmulte da esperantistoj asertos, ke ne estas ilia celo plibonigi la mondon kaj Esperanto estas strikte ligita al la plibonigo de la situacio sur la kampo de la lingvaj rajtoj kaj de la demokratia komunikado. “Ne pli ol por tio la esperantistoj devas labori”, ili diros.

Kontribuas por tiu pensamaniero la granda influo de la ideoj de la Manifesto de Prago, vere grava idearo, sed tamen ni ne povas preni ĝin kiel absolutan kompason por nia agado. Labori por la idealoj de tiu manifesto kaj elpensi kelkajn el niaj agadoj surbaze de ĝi estas tute natura sinteno, sed Esperanto estas multe pli ol rimedo por demokratiigi la komunikadon kaj defendi la lingvajn rajtojn de la popoloj. Konkreta aliro al la tiel nomata “interna ideo” de Esperanto, lastatempe iom neglektata kaj eĉ vipata de arida nurlingvismo kaj speco de kontraŭidealisma E-fronto, povas esti la ĉefmotoro de reago al la ŝrumpado de niaj movadaj asocioj, kiuj iel senorientiĝis pro tio, ke la teknologio de informado kaj komunikado malĝisdatigis ilian tradician rolon.

Pro tiu senorientiĝo la esperantistaro preskaŭ unuanime kredas, ke la tempo de la E-asocioj pasis kaj nun la definitiva modo estas agadi nur per Facebook kaj similaj sociaj retoj, sen alkroĉiĝo al ia ajn asocia vivo. La reta vivo fariĝis la granda kaj nura okupo de granda nombro da esperantistoj. Kelkaj eĉ predikas, ke por ĉiam formortis la tradiciaj asocioj kaj nun la E-vivo fluas nur en la retaj sferoj. Fakto estas, ke la kombino de la malfacila adaptiĝemo de la tradiciaj asocioj al la moderna teknologio kun la nekompreno, ke la reto estas rimedo por atingi celon kaj ne la celo mem, plus la ĵetado flanken de la interna ideo de Esperanto kaj ankoraŭ ne tute matura faka agado, kiu igis nin neglekti la plej konkretajn eblojn de aplikado de nia lingvo sur ĉiuj sferoj de la homa vivo, konsistigas la kaŭzon de la krizo de la E-centroj kaj de la ŝrumpo de ilia membraro.

Se ni aldonos al tio la krizon, kiun nia mondo travivas, ni havas situacion en kiu la esperantistoj rolas kvazaŭ homoj ekster sia tempo. Jes ja, ĉar dum la mondo brulas, ni tro kontentiĝas pri ni mem, en nia liliputa Esperantujo kaj tro multe diskutas pri nur la lingvaj problemoj de la mondo, sen elmontro de la ebloj konkrete roli en la mondo per neŭtrala internacia lingvo.

Esperanto estas lingvo, kiu ja celas alporti definitivan solvon por la lingvaj problemoj, sed kun kiu celo? Ĉu ĝi taŭgas nur por babilado en rondo familia? Certe ĝi ankaŭ povas alporti pluson al la socialaj movadoj, al la aktivularo por la defendo de la homaj rajtoj ĝenerale, al la kreado de novaj postenoj kaj enspezfontoj per la disvolvado de la esperantista ekonomio. Ĝi povas esti ilo por monda reto de solidara ekonomio kaj justa komerco. De edukado de infanoj el ĉiuj landoj por amikeco trans limoj. Esperanto povas esti la lingvo de la sociala turismo! Plej konservative, niaj E-centroj povos fariĝi lingvo-lernejoj, en la linio “aplikado de la propedeŭtika valoro de Esperanto”.

Nur tiu turnopunkto al pli socie engaĝita movado povos ĝisdatigi nian movadon koncerne la mondon kaj savi niajn asociojn de definitiva malapero!

La ĵus okazinta 100-a Universala Kongreso de Esperanto alportis, kiel dirite de Mark Fettes en unu el liaj paroladoj en Lillo, novaj esperoj kaj aspiroj. Ni do ne maltrafu la okazon por pli funde pensi, pri kiuj esperoj kaj aspiroj temas. Ĉu nur esperoj kaj aspiroj sur la tradiciaj kampoj de agado, ligitaj al la hegemonia E-ideologio por lingvaj rajtoj kaj demokratia komunikado, kvazaŭ Esperanto estus lingvo kun strikta celo?

Vere, mi ne kredas, ke la tradiciaj asocioj povos rehavigi al si la perditan elanon per nur agado por lingvaj rajtoj kaj demokratia komunikado. La fonto de nova elano por nia movado estas la ekflorado de diversaj fakaj movadoj. Ĉiu E-centro, de la lokaj al la internaciaj, elektu sian niĉon: iu fako de la sociala E-entreprenismo, edukado, kulturo, novbabelismo (E-propedeŭtikismo), scienco ktp. Fakaj asocioj ne plu agadu marĝene, sed estu la kernaj asocioj de la E-movado, el du specoj: ĉefmotoraj kaj alligitaj asocioj.

La mondo havas multe da konkretaj problemoj por solvi kaj la vojo al la sukceso por ni, esperantistoj, estas respondi per tre klara kaj konkreta agado la demandon “kiu estas nia rolo en la mondo?”.

Ni ne plu povas pensi kaj agi kiel homoj nenion sciantaj pri la krudaj problemoj de nia mondo, sur ĉiuj kampoj. Jam venas la horo rezigni esti movado por Esperanto; ni fariĝu movado per Esperanto! Ni ne plu laboru nur por ke la mondo ekkonu kaj lernu Esperanton, por fariĝi pli justa laŭ la lingva vidpunkto. Venas la horo laboregi per Esperanto por transformi la mondon! Jes, tro ambicia celo, tamen, ĝi estas la vojo kiu povas konduki Esperanton al la centro de la scenejo en nia bolanta mondo kaj doni novajn misiojn al niaj E-centroj. Prediki pri lingvaj rajtoj kaj justa kaj demokratia komunikado eĥiĝos pli forte kaj vaste, kiam ni estos rekte engaĝitaj en la solvado de la plej krudaj socialaj problemoj de nia suferanta mondo.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

Ĉio fluas, laŭ fama eldiro de la antaŭsokrata filozofo Heraklito. Kial ne ankaŭ la E-movado? Ĉi tiu numero prezentas kiel kernon tri tekstojn tre pripensindajn: la rubrikoj Malferme kun Fabrício Valle kaj Dek Demandoj kun Paulo Lima kaj la enkonduka artikolo de Mark Fettes pri la temo “Celaro 2030”, kiun ni ofte traktos en nia revuo. Se oni komparos ĉi tiujn tri tekstojn, efektive eblos trovi malsamajn ideojn kaj deirpunktojn, sed certe ĉiuj havas kernan identecon, ĉar ĉiuj laŭ sia maniero traktas la saman temon: ŝanĝon ‒ la fluon de la manieroj vidi kaj kompreni la E-movadon.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Unua Alineo

La Jaro Montevideo 60 daŭras

Restas la lastaj semajnoj en 2015 por plua engaĝo de la E-komunumo en la festado kaj laboro de la Jaro Montevideo 60, kies celo estas la konsciigo de la E-komunumo pri la valoro kaj atingoj de la unua rezolucio de Unesko pri Esperanto, kiu 60-jariĝis en decembro 2014.

Plej laste

Al la Jaro M60 estis dediĉita la publika prelego de la prezidanto de Japana Esperanto-Instituto SUZUKI Keiichiro, okaze de la 102-a Japana E-Kongreso en Sendai (10-12 okt. 2015). Krome, en ĉi tiu kongreso estis prezentitaj du aliaj prelegoj: de la sekretariino de la Sendai-Unesko-Asocio, kiu estas la unue fondita kiel privata Unesko-Asocio en la mondo (1947), kaj de reprezentanto de la urbo Wakayama. Ambaŭ parolis pri agadoj en la rilatoj inter Unesko kaj la E-komunumo en sia urbo.

70-jariĝo de Unesko

En la 16-a de novembro Unesko, la organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo, fariĝos 70-jara. Tio estas aparta okazo por iuj eventoj, des pli ke dum la Ĝenerala Konferenco de Unesko (03-18 nov. 2015) en Parizo, oni decidos pri la propono de Pollando, ke la 100-a mortodatreveno de L.L. Zamenhof (1859-1917) estu inter tiuj, kies prifestadon Unesko aŭspicios en la periodo 2016-2017.

Pli frue, la 24-an de oktobro, la 70-an datrevenon solenis UN.

Pri tiu okazaĵo, dank’ al Scott Turton aperis omaĝa filmeto (http://bit.ly/1PQt2h5), nome, Fanfaro por ĉiuj Popoloj, kun subtekstoj el la oficiala E-traduko de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj.

En la kunteksto de la ĵusaj datrevenoj kaj nia Jaro Montevideo 60 meritas la atenton grafika simbolo, kiu ligas tiujn jubileojn, ĉe http://bit.ly/1LYFpBB.

Retejo

Jam pli ol unu jaron ni klopodas labore prifesti la Jaron Montevideo 60. Kiel ni informis plurfoje, aparte dum la Lilla UK, dank’ al Hector Tomás Díaz, el Peruo, kreiĝas retejo dediĉita al la Jaro M60, kies celo estas riĉe speguli laŭeble ĉiujn niajn aktivadojn. La ĉi-rilatajn raportojn, fotojn, ligojn mi daŭre atendas de ĉiuj. Bonvolu sendi raporton pri via agado al b...@onet.eu.

El la redakcio

TEJO-sukcesoj en Eksteraj Rilatoj

Dum mi skribas, fine de oktobro, Sasha Kovyazina (EU/Ukrainio) kaj Klara Ertl (EU) reprezentas TEJO ĉe la Junulara Forumo de Unesko en Parizo (EU), kaj elmontras viglan, profesian kaj kunlaboreman TEJO al la centoj da organizoj tie ĉeestantaj.

Lastan semajnon, Ana Ribeiro (Brazilo) estis oficiale invitita de Evoluiga Programo de UN (UNDP) partopreni kaj prelegi en la 3-a Monda Forumo pri Loka Ekonomia Evoluigo okazinta en Torino (EU) danke al la propono kaj subteno de TEJO. Ĵus Michael Boris Mandirola (EU), Tabea Maltry (EU) kaj Veronika Poór (EU) reprezentis TEJO en la tria Junulara Forumo de la Eŭropa Centro pri Paco kaj Evoluigo en Beogrado (Serbio). Ili prelegis pri la egaleca valoro de Esperanto kaj enpovigo de junularo.

Reprezentita de Fernando Maia (Brazilo), Namir Rodriguez (Dominika Respubliko) kaj Miko Brandini (Usono), antaŭ kelkaj semajnoj TEJO estis reelektita en la plenumorgano de Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO). La IKRJO-jarkunveno daŭris tri tagojn kaj okazis en Novjorko (Usono), apud la UN-pintkunveno pri la Celaro 2030 (paĝoj 228 kaj 229). IKRJO estas nuntempe konsiderata de UN kiel la voĉo de la junularo. Esti kerne de ĝi signifas ne nur esti plej proksime de la UN-sistemo kaj venigi al esperantista junularo voĉon kaj okazon engaĝiĝi, sed ankaŭ vidigi pri Esperanto dekojn da organizoj kaj milojn da junuloj, kaj elstarigi la gravecon de nia lingvo antaŭ la internacia politika junulara komunumo.

Francesco Maurelli (EU) partoprenis kaj prelegis en EU-Ĉina seminario pri junularo, kadre de la EU-Ĉina Altnivela Hom-Al-Homa Dialogo en Bruselo (EU). Pinto de la renkontiĝo estis kunveno kun la ĉina vicĉefministro Liu Yandong kaj Tibor Navracsics, la EU-komisionano pri edukado, kulturo, junularo kaj sporto. Dum la seminario, Esperanto estis prezentata kiel ponto inter la du kontinentoj, ilo por socia inkluziveco kaj konkreta eblo por altigi dungeblojn ĉe la junularo.

Kunlaboro kun Ĉina Radio Internacia, la Universitato de Esperanto en la Hai-Nan Insulo kaj la teknologia pri-robota kunlaboro kun Chengdu estis prezentitaj, kaj novaj kunlaborebloj malfermiĝas.

Costanza Scönfel (EU) ĵus revenis el labora preparkunveno kun aliaj internaciaj junularaj organizoj por la realigo de la Eŭropa Junulara Okazaĵo en Strasburgo (EU), en majo 2016.

Sasha Kovyazina (EU/Ukrainio) en la lastaj semajnoj reprezentis TEJO en Istanbulo (Turkio) ĉe la Eŭropa Platformo pri Junulara Moviĝo, kaj en Bruselo (EU) ĉe laborgrupo de Eŭropa Junulara Forumo pri klimatŝanĝo. Tiuj rezultoj estis konstruitaj per la agado de multaj senlacaj aktivuloj en Eksteraj Rilatoj, kiuj teame kaj entuziasme laboris kaj reprezentis TEJO en pluraj rekontiĝoj tra jaroj kaj kun la apogo de ĉiuj, kiuj subtenas la junan agadon por la internacia lingvo. Al la tuta komunumo ni forte dankas! Legu pli en la ĉi-numera Esperanto pri KER sur la paĝo 235. Se vi volas finance subteni la agadon de TEJO pri eksteraj rilatoj, bonvolu konsideri donaci tra UEA kun priskribo: “TEJO-KER”. Pagmanieroj estas priskribitaj ĉe http://uea.org/alighoj/pagmanieroj

Francesco Maurelli

Dek Demandoj: Paulo Lima

“Esperanto ne apartenas al la esperantistoj”

Fabrício Valle

Paulo Lima esperantistiĝis en 1981 kaj en 1987 kunfondis E-eldonejon, nome Zamenhof Editores, sed post unu jaro forlasis la entreprenon por komenci karieron sur la kampo de propagando kaj merkatiko, kun granda sukceso. Li kabeis, sed antaŭ 10 jaroj decidis repreni sian E-vivon, post invito pri kunfondo de Intraespo — Monda Organizo por la Disvolvado de la Esperantista Ekonomio. Plej laste li fariĝis verkisto kaj baldaŭ aperos lia infanlibro en E-versio. Rilate la E-movadon, li ĉiam havis kritikan sintenon, ĉefe nuntempe, pro tio, ke post preskaŭ 30 jaroj kiel fakulo pri propagando kaj merkatiko, li akiris apartajn kapablojn interpreti kaj taksi la agadon de la esperantistoj sur la kampo de diskonigado de nia lingvo.

1 FV: Kiel vi vidas Esperanton en la nuntempa tutmonda kunteksto?

PL: Pli ol jarcento pasis kaj ne restas duboj, ke Esperanto solidiĝis kiel konkreta idiomo, kvankam la ĝenerala percepto — de la ĉiamaj kritikantoj kaj de tiuj kiuj tute ignoras la faktojn — estas tute alia. Sen publika aŭ korporacia investado kaj sen vigla ritmo de alkonsuma produktado, impulsata nur de la ebloj pri interŝanĝo inter diversnaciaj homoj, ĝi sukcesis kreski kaj plu senhalte kreskas kaj vivas. Ĝi enradikiĝis en internacia komunumo. Mi ne estas historiisto, sed mi kuraĝas diri, ke antaŭe ne ekzistis alia lingva eksperimento komparebla kun Esperanto, se paroli pri ĝia plensukcesa kapablo rezisti al la naturaj malfacilaĵoj kaj konstraŭstaro de la socio.

2 FV: Kvankam vi ĉiam flegis grandan pasion pri Esperanto, vi aliflanke ĉiam havis kritikan sintenon rilate la E-movadon. Kial?

PL: Ekde la naskiĝo de la internacia lingvo, speciala speco de homoj — kiu poste grupiĝis kiel movado — prenis Esperanton kiel sian propraĵon, kun humanistaj principoj, interna ideo kaj eĉ propra himno, kvazaŭ temus pri io rilatanta al nacio aŭ lando. Tio rolis grave, eĉ fundamente, por la unuaj jardekoj, kiam la pretervivado de la idealo pri internacia lingvo estis atingenda celo kaj Esperanto ankoraŭ estis febla fenomeno. Sed malgraŭ, ke spuroj de tiuj ideoj kaj kutimoj ankoraŭ tre viglas, la nuna kunteksto estas tute alia kaj ni devas adaptiĝi al ĝi, per sinteno pli malferma.

3 FV: Do, ĉu la tradicia movado ne plu havas sencon, ne estas por ĝi loko en la nuntempa mondo? Ĉu tion vi volas diri?

PL: Ĝia granda merito estis teni la ligforton por rezisto al la malfavoraĵoj de tempo kiam post unu granda milito sekvis alia. Sen la interna ideo, sen la movado kaj ĝia preskaŭ religia sinteno, certe la esperantistoj estus dronintaj kaj Esperanto estus hodiaŭ nur glora citaĵo en la historio de la planlingvoj. Ni ĉiuj estas dankemaj al la troa konservativemo de la E-movado! Tamen, nuntempe ni bezonas tute novan sintenon, novan elanon, novan aferon.

4 FV: Bonvolu klarigi vian pensmanieron.

PL: Jam venis la horo por kvalita salto de Esperanto: ĝi eliru el la manoj de revuloj, kiuj vidis en ĝi idiomon naskiĝintan por unuigi frate la popolojn, kaj anstataŭ tio, ni traktu Esperanton kiel idiomon naskiĝintan por fariĝi efektiva ponto inter ili. La ponto estas konstruita, fortas kaj estas laŭpruve ja sekura. Nun venos tiuj, kiuj trovos proprainiciate la diversajn manierojn trairi ĝin senlime. Ĉiu laŭ sia prefero; kelkaj sole, aliaj karavane. Rajdante sur ĉevaloj, per tanko aŭ fortika kamioneto. Sur tiu nova scenejo, la internacia lingvo ĉesos esti ies propraĵo aŭ pasiva rimedo de diskonigado de kongresoj kaj kursoj kaj fariĝos efektiva ilo de manifestacio de sia parolantaro, kiu uzos ĝin kiel instrumenton por krei siajn proprajn enhavojn, aspire al tute propra celaro. Ĉu celoj honoraj aŭ fiaj, bonfaraj aŭ ne, tute ne gravas.

5 FV: Ĉu vere ne eblas harmoniigi la du aferojn: tradicion kaj novigon?

PL: Mi klarigos: Unu el la kialoj de tio, ke Esperanto ankoraŭ ne konkeris la mondon kiel ni revas, ŝuldiĝas al la fakto, ke ĝi ankoraŭ estas ies tero. Por ke ĝi antaŭeniru — kaj pri tio ni ne povas marĉandi — ĝi devas fariĝi nenies tero, tio estas, de ĉiuj vivantoj, inkluzive de anĝeloj, demonoj kaj eksterteruloj, se ili ekzistas. Mi parolas pri ĉiuj, senescepte: la seksa maniulo, la altruisto, la kapitalisma porko, la suĉinfano kaj plenaĝuloj, la psikopatoj, la naturdefendantoj kaj la pacifistoj, la politikistoj kaj la ascetoj. Eŭropanoj, afrikanoj, azianoj, la okcidentanoj kaj orientanoj, la indiĝenoj kaj ĉiuj ceteraj, ĉiuj kun egala rajto pri Esperanto. Ĉiuj devas havi la rajtojn je uzo kaj manifestiĝo rilate tion, kio Esperanto estas: komunuza idiomo. Mi parolas pri dolora procezo de malproprigo, al kiu rezistas ĉiuj malnovaj “posedantoj” de la lingvo. Sed tiu malproprigo nepre devas okazi, por ke novigemo antataŭu tradicion. Tion povos akceli la novaj kapoj aspirantaj al la gvidado de la movado. Ili prenu sur sin la avangardon kaj decidu kion fari. Kaj ni koralligiĝu al nenio, lasante ilin marŝi antaŭen, ĉar Esperanto ne plu povas aparteni nur kaj ekskluzive al la esperantistoj. Fakte, Esperanto ne apartenas al la esperantistoj.

6 FV: Kiu estas la celpubliko de merkatuma strategio por Esperanto?

PL: Ĉiuj publikoj senescepte, se ni unuamomente konsentos, ke temas pri idiomo kiel ĉiuj aliaj. Gravas, ke la strategio enplektu la grandan potencialon de la reta medio je nia dispono kaj okupu la spacon en la sociaj retoj. Abundas esplorindaj niĉoj kaj ĉiu bezonas propran strategion. Tion mi povas priskribi en aparta artikolo. Pri unu afero ni ne dubu: la estontaj esperantistoj tre feliĉos pro la malkovro, ke Esperanto multon povos doni al ili, samkiel ili povos multon profite fari por Esperanto, en favora kunĉenado de cirkonstancoj. Ĉu ŝajnas ludo de interesoj? Jes, la homo moviĝas pro interesoj.

7 FV: Via aserto, ke Esperanto estas lingvo kiel ĉiuj aliaj certe ne plaĉos al granda parto de la legantaro de la revuo Esperanto. Certe ili prifajfos viajn ideojn. Kion vi volas diri al tiuj legantoj?

PL: Necesas vidi per la okuloj de la neesperantista publiko. Dum Esperanto estos traktata de ni kiel eksterordinara lingvo, la neesperantistoj ne sufiĉe atentos pri ĝi, enmarĝenigos ĝin kaj plu opinios, ke ĝi estas lingvaĉo parolata de deko da fantaziuloj, kiu mortis sed insistas esti traktata kiel serioza lingvo. Tiuj homoj unuavice serĉas nur idiomon kiu taŭgu por iliaj tre diversaj kaj konkretaj bezonoj. Se Esperanto havas aliajn kvalitojn — kaj vere ĝi havas, multajn kaj unikajn! —, tio estos bonvena kaj dankinda surprizo, io plia, kiun ni altrudas kiel la unuan ofertatan kvaliton. Ĉu ne estus pli saĝe paroli pri tiuj kvalitoj poste, en la sekvo de la baza instruado? Kompreneble, atingi tiun senprivilegian pozicion en komuna loko bezonos tempon. Gravas, ke ne estas horo por defendi tion, kio por ni estas ege aprezata kaj ĝusta, sed horo por elsarki el nia movado aferojn ne plu utilajn. Ĉu mi eraras? Eventuale jes ja, sed tion ni scios nur post funda kaj serioza debato, el kiu ni povas lerni gravajn lecionojn. Esperanto bezonas, ke ni urĝe forigu la ŝlimon de niaj ideoj, labormetodoj kaj asociaro. Bonvolu ekkomenci!

8 FV: Ĉu viaj opinioj baziĝas sur nur sperto aŭ ankaŭ sur observado?

PL: Iomete sur ambaŭ, sed ĉefe sur memkritiko. En la 1980-jaroj mi kabeis kaj jen post reaktiviĝo, antaŭ 10 jaroj, mia unua demando estis: “Kial, ĝustadire, mi enhaveniĝis en insulo kaj lasis la ŝipon forveturi?” De tiu sindemandado mi rimarkis, ke malmulto ŝanĝiĝis dum mia kabeado, kaj estis tre klaraj signoj, ke io maltrafa daŭradas. Mi observis kaj analizis — ja kun la sperto de la longe harditaj homoj — kaj ĉio pliklariĝis: mi sentis la neceson renoviĝi kaj miaopinie tio same aplikeblas al la movado.

9 FV: Revene al la temo “propagando”, kion ni pli funde ekspluatu en la diskonigado de la E-kursoj?

PL: Mi ĉiam entuziasmis pri la propedeŭtika valoro de Esperanto, ĉu pri ĝia praktika flanko, ĉu pri la strategia. La praktiko pruvis, fakte, ke Esperanto taŭgas por la propedeŭtika celo. Mankas nun uzi tiun raran econ, kiun manaĝero aŭ propagandisto nomus kompara aŭ konkura avantaĝo, profite al nia strategio. Pro tre simpla kialo: la homoj volas kaj bezonas lerni idiomojn (spite ĉiujn frakasitajn klopodojn subteni la ideon, ke la lingva problemo estas solvita per la angla lingvo), en periodo ĉiam pli mallonga kaj ĝis alta rego, celante plenumon de merkataj postuloj. Enkonduki Esperanton kiel pontolingvon en la instruadon de plej diversaj naciaj lingvoj levos ĝian popularecon al nivelo neniam antaŭe atingita. Alivorte: ni devas malpli emfazi la “moralajn valorojn” de Esperanto, pri kiuj la homoj ne multe interesiĝas aŭ eĉ ne kredas, kaj reliefigi ĝiajn “aldonitajn valorojn”, kiuj certe allogos ilin. Ekzistas multe da allogaĵoj, sed la propedeŭtika valoro estas sendube ekzemplo de esplorinda kompara avantaĝo. Kio? Ĉu enmiksiĝo de Esperanto en la ekonomia tutmondiĝo kaj influo de merkataj postuloj? Ekzakte! Ne pro tio, ke mi volas, ke tiel estu, sed ĉar en la tutmondiĝinta nuntempa socio tiel estas.

10 FV: Antaŭe vi aludis al “iuj novaj kapoj aspirantaj al la gvidado de la movado”. Pri kiuj kapoj temas?

PL: La nuna mondo estas tre dinamika kaj interkunlabora. Ju pli da homoj sentos sin parto de la movado, des pli ili ĝin plifortikigos. La ĉefa agado, do, estu afero de tiuj, kiuj havas la povon transformi la nunon, modlante la estonton: la junularo. En ĉi tiu decida momento, neniu pli funde kaj lerte komprenos la disponeblajn ilaron kaj rimedaron kaj kun ili rilatiĝos ol la gejunuloj. La interreto plenplene viglas kaj estas medio kie Esperanto povos ekspansii en formo antaŭe malebla. Nu, kial ili ankoraŭ ne prenis sian ĝustan lokon en la E-movado? Ĉar ni estas dinosaŭroj atendantaj meteoron, baraktantaj kontraŭ estingiĝo kaj tiel fermantaj la pordojn al la novumo. Kiom naivaj ni estas! La meteoro jam venis: la novepokaj gejunuloj. Horo por liberigi la vojon kaj lasi ilin agi. Ĉu ili eraros? Jes, kiel ni same eraris dum jardekoj, sed iliaj trafoj estos pli efikaj kaj decidaj en la kuranta jarcento, kiu certe estas la jarcento de la entreprenismo, de la novigo, de la dezajno kaj de la plena konektivado.

Eventoj en Perspektivo

Eventoj kun AMO

Post intensa laboro kaj planado la programo de UEA pri Aktivula Maturigo (AMO), lanĉita en 2013, plene maturiĝis. En la rubriko “Eventoj en Perspektivo”, kiu de nun anstataŭigos la tradician rubrikon “Kalendaro”, regule aperos koncizaj informoj pri AMO-seminarioj, sendepende de pli longaj artikoloj pri ili, kiuj eventuale aliloke aperos en Esperanto.

Ĉi-sube ni listigas la eventojn kadre de kies programoj okazos AMO-seminarioj.

6–10 januaro

Poludnica 2016 en Závaná Poruba, Slovakio: renkontiĝo de esperantistoj-vojaĝantoj kaj turistoj.

Pri AMO 18

Temo: Kiel organizi E-vojaĝojn kaj turismajn ekskursojn.

Gvidantoj kaj temoj:

  • J. Vajs (SK): Diferencoj inter vojaĝoj organizitaj de vojaĝoficejoj kaj de esperantistoj;
  • D. Rodzianko (PL): Kiel vojaĝi malmultekoste;
  • M. Blahuš (CZ): Geografiaj konkursoj dum renkontiĝoj de E-vojaĝantoj kaj turistoj;
  • V. Radovanović (HR): Multjaraj spertoj kun organizado de regulaj turismaj renkontiĝoj;
  • A. Zdechlik (PL): Organizado de E-vojaĝoj al malproksimaj landoj;
  • P. Chrdle (CZ): Avantaĝoj kaj malavantaĝoj de E-vojaĝoj.

La seminario okazos memore al Andreo Grzębowski — ja en aprilo 2014 ni planis kun li fari tiun AMO-seminarion en Bydgoszcz.

Ján Vajs, LEK (SMOPaJ), Školská 4, SK-031 01 Liptovský Mikuláš, Slovakio
www.poludnica.esperanto.sk aŭ p...@gmail.com

26 februaro – 8 marto

Dua Speciala Ekskurso en Katmandu, Nepalo:

Kontraste kun la tradiciaj Himalajaj Renkontiĝoj (kiuj signifas longan perpiedan marŝadon), ĉi-foje NEspA okazigos aŭtobusan ekskurson al famaj nepalaj turismaj lokoj, inkluzive de la fama montaro videbla en Katmanduo, Ĉitaŭan Nacia Parko, Nagrakot, Dulikhel kaj Pokhara.

Pri AMO 20

Katmanduo, de la 27-a ĝis la 29-a de februaro. Inter la gvidantoj: Hori Jasuo (Japanio), Trezoro (Ĉinio), Bharat Ghimire (Nepalo).

Nepala Esperanto-Asocio (NEspA), G.P.O Box: 10518, NP-102 Kathmandu, Nepalo
n...@gmail.com

22–26 Januaro

51-a Brazila Kongreso de Esperanto en Manaus, Brazilo:

Manaus estas brazila urbo proksime de la enfluo de la rivero Negro en la riveron Amazono. Ĝi situas nur kelkdek kilometrojn de la ekvatoro kaj havas ekstreme tropikan klimaton. Ĝi estis fondita en 1669 de portugalaj koloniantoj. Temo: Verda Komunikado: kiun internacian lingvon oni uzu en daŭripova mondo?

Pri AMO 19

Kadre de la 51-a BKE, AMO eniras Amazonion, kun la temo “Esperanto: komunikilo por daŭripova mondo”. Gvidantoj: Fernando Maia Jr., Lucas Barbosa, Alvaro Motta.

Brazila Esperanto-Ligo, ĉe http://bit.ly/1GE0Qe5

Komuna aranĝo
23–28 Marto

Trilanda Kongreso en Bandung, Indonezio:

Trilanda kongreso inter Aŭstralio, Indonezio kaj Nov-Zelando. Realigante la ideon de kunlaborado, la Esperanto-asocioj de Aŭstralio, Indonezio kaj Nov-Zelando okazigos trilandan kongreson en Bandung, Indonezio, de la 23-a ĝis la 28-a de marto 2016. La urbo Bandung estas elektita pro sia rolo kiel loko de la historia “Konferenco Azio-Afrika” en 1955. Tiam reprezentantoj de 29 landoj interdiskutis diversajn aspektojn rilate al homaj rajtoj, egaleco kaj paco, aferoj ankaŭ ĉe la kerno de Esperanto. Krome, nuntempe troviĝas multaj gejunuloj kiuj studas Esperanton sub la gvido de la loka Muzeo de la Konferenco Azio-Afrika.

La riĉa kongresa programo inkluzivos diverstemajn prelegojn, ekskursojn al vizitindaj lokoj, artajn aranĝojn, ekspozicion kaj Esperanto-kursojn en du niveloj. Okazos ankaŭ antaŭ- kaj post-kongresaj ekskursoj al aliaj partoj de Indonezio.

Ilia Sumilfia Dewi, ĉe i...@esperanto.org aŭ aea.esperanto.org.au/kongreso.

Junularo
15–20 januaro

7-a NOVA — Novjara Aranĝo en Presidente Figueiredo kaj Manaus, Brazilo: festu, promenu kaj amuziĝu dum la unua NOVA en Amazonio, plena je naturaj belaĵoj.

Brazila Esperantista Junulara Organizo (BEJO), ĉe b...@gmail.com

Diversaj
5–12 marto

Mediteranea Esperanto-Semajno en Les Issambres (Lazura Marbordo), Francio.

Monique Prezioso, 92 allée des Harkis, FR 83700 Saint-Raphaël, Francio, p...@hotmail.com,tel. +33(0)4 94 83 06 88 aŭ Christine Graissaguel, Les Iles d’Or, rue du Progrès, FR-83600 Fréjus, Francio
k...@hotmail.fr; tel. +33(0)4 94 95 66 18

25 marto – 1 aprilo

Printempa Semajno Internacia (PSI) en Bad Hersfeld, Germanio.

Germana Esperanto Asocio, Katzbachstr. 25, DE-10965 Berlin, Germanio
p...@esperanto.de

28 marto – 6 aprilo

Ekskurso tra Irano al Urgup (Turkio) en Boruĝerdo-Irano: urboj por ekskursoj: Tehran-Antalya-Konya-Urgup-Konya-Tehran.

FOTROS Tour&Travel Agency, No.36, 1st floor, Eastern Sepand St, NEJATOLLAHI Ave, Tour&Travel Agency, Irano
m...@yahoo.com

1–4 aprilo

9-a Mezorienta Esperanto-Kunveno en Ürgüp, Turkio. http://bit.ly/1Mf6yPZ

14 – 16 aprilo

Israela Kongreso en Jafo, Israelo. e...@esperanto.org.il

20 – 24 aprilo

Korusa Renkonto de Interkant en Baugé, Francio.

Esperanto-Kastelo Greziljono, MCE Grésillon, St. Martin d’Arcé, FR-49150 Baugé-en-Anjou, Francio
k...@gresillon.org

Paul Tarnow: Memorigo

UEA-ano de la unua horo

Hans Bernd Ashauer-Jerzimbeck

Paul Tarnow, germana esperantisto, vivis de 1881 ĝis 1944 kaj laboris kiel inĝeniero de konstruo mekanika precipe en ŝtataj institutoj. Esperantiĝinte dum sia studado ĉirkaŭ 1907, li baldaŭ entuziasme propagandis Esperanton en pluraj lokoj de la norda parto de Germanio, aktiviĝis en germanaj Esperantaj institucioj kaj samtempe partoprenis la fondon de UEA en 1908 (ĉio ĉi laŭ liaj propraj informoj en Enciklopedio de Esperanto de 1934, kies ĉefkunlaboranto li estis).

Post la Unua Mondmilito li okupiĝis pri sia arkivo de periodaĵoj de la internaciaj lingvoj (Esperanto, Ido, Volapuko ktp.), kiun li komencis en 1910. Ofte li laboris kune kun József Takács, ekzemple por la Katalogo de la Esperanto-gazetaro (1934) kaj inter ili estiĝis amikeco. Sian bibliografian kaj kolektan laborojn interkomunigis Paul Tarnow kun 10 000 aliaj anoj de internaciaj lingvoj, kiel József Takács skribis. Tiamaniere en 1934 la gastama Tarnow ‒ edzo, patro de kvar infanoj kaj sukcesinta inĝeniero de konstruo mekanika de la Rejna provinco en Düsseldorf ‒ iĝis sufiĉe konata persono en la germana kaj en la tutmonda Esperantujo.

Arestita de gestapo

La 11-an de aŭgusto 1934 Paul Tarnow estis arestita en “protektarestado” de la Gestapo pro suspekto pri spionado. Li estis liberigita la 21-an de decembro 1934, verŝajne post penplenaj klopodoj de iu lia konato. En 1935 József Takács eksciis pri la arestado, ĝia kaŭzo kaj la sekvoj, nome, ke la Gestapo “traserĉis liajn oficejon, loĝejon, kaj korespondaĵojn, kiuj konsistas el 25 000 pecoj” trovante nenion; malgraŭ tio “ne rehonorigis lin kaj ne redonis lian oficon, eĉ malpermesis al li la rajton kaj eblon defendi sin kontraŭ la mensoguloj kaj kalumniantoj.” Tion József Takács skribis ‒ unu kaj duonan jarojn post la aresto de Paul Tarnow ‒ en hektografita cirkulero, titolita “La martira sorto de samideano Paul Tarnow aŭ la esperantista Dreyfus-afero”. Li petis per la cirkulero, ke “la esperantistaro amase protestu kontraŭ la martireco de sinjoro Tarnow” kaj pri lia familio por “redoni al ili la viveblecon kaj la senkaŭze makulitan honoron”. Sed tio sukcesis pli frue ol oni atendis en novembro 1935 ‒ ankaŭ ĉar Paul Tarnow petis permeson daŭrigi la kolektadon pro sciencaj kaŭzoj de la koncerna ministro kaj ricevis ĝin.

Redono de ofico

En 1936 oni redonis lian oficon. La kolektado montriĝis esti tre komplika ĉar plurajn fojojn li devis veni al Gestapo pro aŭskultado pri suspektataj, alsenditaj broŝuroj el eksterlando ‒ denove en aprilo 1940. Paul Tarnow petis urĝe, ke li povu daŭrigi la kolektadon. Li skribis al la sekreta ŝtata polico de Düsseldorf: “Mi ankaŭ volas atentigi pri tio, ke kredeble estas neniu dua germano, kiu havas tiajn plurajn personajn rilatojn en la plimulto de la landoj de la mondo kiel mi kaj ke oni do devas daŭrigi tiajn rilatojn.”, sed devis ĉesi demandi pri alsendoj el eksterlando.

En marto 1943 li suferis apopleksion. Dum aeratakoj, kiuj — laŭ liaj vortoj en letero al la direktoro de UEA, Hans Jakob, en Ĝenevo de la 1-a de majo 1944 ‒ martirigis lin tage kaj nokte, liaj handikapoj ĝenis lin fuĝi en la kelon. Li provis savi la arkivon per evakuado en bunkro, kun oficiala subteno de la respondeca ĉef-arkivisto, Wilhelm Kisky. Laŭ la taksado de Tarnow tiam estis la kvara plej ampleksa arkivo de Esperantaj periodaĵoj de la mondo (el tiu menciita letero). 4900 kilogramoj da dokumentoj estis pakitaj en 45 kestojn kaj alsenditaj al bunkroj.

En la fino de 1944 li ofte tranoktis en sia oficejo, ĉar tie li povis fuĝi en la bunkron per lifto. Li mortis en la oficejo la 13-an de decembro 1944 pro plua apopleksio. 16 kestoj estis enmetitaj ĉirkaŭ 1952 en la stokon de la biblioteko de la Universitato de Kolonjo (Hans Wingen: Publika Esperanto-libraro en Kolonjo; Germana Esperanto-Revuo 12/1953), nun kun enhavlisto tie facile troveblaj per interreto. La aliaj kestoj malaperis. Lia amiko József Takács, juda, hungara dentkuracisto, jam mortis antaŭ li, kune kun sia filino mortpafita de hungaraj faŝistoj la 16-an de oktobro en 1944.

Nur en 1955 en Nederlando kaj Germanio kaj en 1995 kaj en 2002 en Germanio io estis skribita por honorigi Paul Tarnow.

Kadre de peto de stratnomado laŭ Paul Tarnow al la Düsseldorf-a magistrato aperis en mia germanlingva artikolo “Konfeso al malfermeco por la mondo kaj amikeco. Memorigo pri la esperantisto Paul Tarnow (1881-1944)” en loka kaj regiona historia jarlibro “Düsseldorfer Jahrbuch 2015”. En junio la jarlibro estis prezentita okaze de gazetara konferenco. Ĉeestis ankaŭ la filo de Paul Tarnow.

La esperantistaro tutmonda — la rondo alt-estimata de Paul Tarnow — estas adresita de tiu ĉi artikolo por sciigi ĝin pri lia sorto. 225

Kalejdoskopo

Persone: Scott Turton: UN/Unesko-videoj.

La intervjuo kun Renée Triole en la revuo Esperanto (decembro 2014) instigis min eklabori por la esperantigo kaj subtekstigo de UN/Unesko-videoj. Mi klare sentis, ke mi povus iel helpi rilate tiuspecajn videojn. Ĉar tiam mi jam kunlaboradis kun Robert Poort, el Esperanto-TV, mi kontaktis lin kaj eklaboris. Alia membro de la teamo de Esperanto-TV, Antonio Codazzi, helpas min traduki la videojn en Esperanton.

Mi daŭre prilaboras videojn de UN, Unesko kaj aliaj, kiujn Robert recenzas. Espereble aliaj esperantistoj sin prezentos por kunlabori. Lastatempe mi kunlaboris ankaŭ kun Stefano Keller kaj rezulte estas ekzemple videoj de gravaj Unesko-mesaĝoj kiel “Monda Tago de Kultura Diverseco por Dialogo kaj Evoluigo” kaj “Monda Tago de Instruistoj”. La jutub-kanalo de la UN/Unesko-videoj estas United Nations — Esperanto, ĉe http://tinyurl.com/UN-videoj.

Ni semas: Kandidatigo de projektoj

La oktobra numero de Esperanto prezentis la novan programon de UEA “Ni semas”. Jen la uzenda retadreso por peti pliajn informojn aŭ por kandidatigi projekton ĝis la 15-a de novembro: n...@co.uea.org

Stefan MacGill
Tago de Homaj Rajtoj: Komuna idealo atingenda por ĉiuj

La 10-an de decembro 1948 estis proklamita la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (http://goo.gl/y6XDJ0). Ekde 1950 ni festas la 10-an de decembro “Tago de Homaj Rajtoj”, por enfokusigi la atenton al la Deklaracio, kiel komuna idealo atingenda por ĉiuj. Ni levu niajn voĉojn por ke digna homa vivo eblu “same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato.”

La ĉefsidejo de la Oficejo de la Alta Komisiito pri Homaj Rajtoj en Ĝenevo (http://www.ohchr.org — kreita en 1993), estas tutmonda aŭtoritato de UN pri homaj rajtoj. Agadas tie la reprezentantoj de UEA, kiel kunlaboranta NRO. Krom disvastigo de Esperanto, agado por solvi la lingvan problemon en internaciaj rilatoj, UEA laŭstatute celas plifaciligi ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter homoj, malgraŭ diferencoj interalie lingvaj. Por tiuj celoj ĝi kunlaboras kun similcelaj asocioj.

Stefano Keller
Pupteatro: Senlima

Senlima estas nova pupteatraĵo kun Esperanta titolo, kiu uzas tradician pupteatron kombinitan kun animacio kaj videoprojektado. Ĝi prezentas rakonton malrekte ligitan al la temo “limoj” kaj fakte ankaŭ ligitan al la nuntempaj problemoj rilate al la rifuĝintara krizo en Eŭropo. Ĝi ekestis antaŭ nelonge en Indonezio kiel kunproduktaĵo de du pupteatraj trupoj el du landoj: Futuristentheater el Berlino, Germanio, kaj Papermoon Puppet Theater el Yogyakarta, kiu estas la plej fama kaj plej populara nuntempa pupteatro en Indonezio.

Herman Deceuninck
La 15-de decembro: Zamenhof-Tago: vivu la Esperanta libro!

La 15-a de decembro estas la naskiĝtago de L.L. Zamenhof (1859-1917), kreinto de Esperanto. Laŭ iniciato de signifa E-verkisto, Julio Baghy, ni festas en tiu dato ankaŭ la Esperantan kulturon. Por plialtigi la spiritan nivelon de la esperantistaro, li proponis ke la Zamenhof-tago estu ankaŭ la tago de la Esperanta libro.

Per kultura evento lokaj grupoj informu ne-esperantistojn pri la internacia lingvo kaj ĝia abunda literaturo originala kaj tradukita. Ni elmontru, kiel nia movado diskonigas kulturverkojn de ĉiuj originoj, ebligante la reciprokan ĝuadon de verkoj. Tio estu nia Zamenhof-taga kontribuo al justa, egalrajteca komunikado, kiu respektas lingvan kaj kulturan diversecojn, strebe al daŭripova konservado de tiuj riĉaĵoj, rajtoj.

Krom okazigo de kunvenoj, prelegoj pri Zamenhof, ni celebru la Esperanto-literaturon ankaŭ per aĉeto, legado de nova libro.

Stefano Keller
Monda Pupfestivalo 2015: Bela festivalo kun bona rikolto

En la mirinda nombro de 15 000 vizitantoj finiĝis la 5-a Monda Pupfestivalo en la urbo Higashikagawa (32 000 loĝantoj). Al tiu sukceso kontribuis 15 mencioj en la japanaj amaskomunikiloj kaj pliaj informoj en ĵurnaloj, TV kaj radio eksterlande.

La pupkolekto nun konsistas en 1 390 pupoj kun tradiciaj kostumoj el 70 landoj, danke al la tutmonda esperantistaro.

Inter la francaj pupoj troviĝas ekzempleroj mane faritaj el diversaj regionoj de la lando: porcelanaj pupoj, riĉa kolekto de provencaj statuetoj, pupoj portantaj tradiciajn robojn de diversaj regionoj kaj eĉ pupojn de la reĝinoj Marie-Antoinette kaj Anna de Bretonio, plejparte donacitaj de gesinjoroj Lafargue, el Parizo. Plie, estis donacitaj trideko da pupoj el 15 landoj, kiel Hispanio, Italio, Peruo.

La gastoj estis bonvenigitaj en la ĉefsalono per bildo de Catherine Deneuve, farita de amatora pentristo, kaj afiŝoj pri diversaj francaj regionoj. La pupoj estis montrataj en budoj tra la urbo kaj ĉie estis fotoj kaj informoj pri la Mondaj Kulturaj Heredaĵoj (laŭ listo de Unesko) en la 70 landoj partoprenantaj la festivalon.

Speciala gasto estis la franca kantisto Jomo, kiu ĉiutage koncertis kaj dancigis la ĉeestantaron. Li estis menciita en la Libro pri Rekordoj (Guinness) pro kantado en 22 lingvoj en la jaro 2000. La kulturan programon kompletigis dancoj fare de lokaj grupoj: flamenka (https://eo.wikipedia.org/wiki/Flamenko), havajaj, ventra kaj folkloraj dancoj. Virina grupo, krome, rakontis fabelojn al infanoj kaj ventroparoladis. Plie, 40 budoj ofertis ampleksan menuon de internaciaj pladoj.

La enketiloj montras, ke 2/3 el la vizitantoj estis virinoj; 60,1% estis pli ol 50-jaraj; 53,4% konsideris ĝin ege bona kaj 46% bona. Ankaŭ infanoj povis lerni pri la mondo kaj kulturaj diferencoj! Ili esprimis la deziron estonte vidi pupojn interalie el Nordameriko, Anglio, Japanio, Rusio, Germanio kaj pupojn de historiaj homoj kiel Anne Frank, F. Nightingale, Hans Christian Andersen kaj aliaj.

La pupekspozicio estas evento ĉiujare organizata de la Komitato por la Monda Pupfestivalo http://world-doll-festival.org/. Ĉi-jare ĝi kalkulis pri la aŭspicio de la Ambasado de Francio en Japanio, la Japana-Franca Instituto, Universala Esperanto-Asocio kaj Espéranto France.

Etsuo Miyoshi
UMEA: E-medicinistoj per skajpo

La 24-an de oktobro okazis la 1-a Medicina Skajpkonferenco laŭ ideo de Roberto Cutiño, familia kuracisto el Kubo, kiu kunordigis la eventon, kaj Denice Maldonado, fakulino pri rekapabligo, el Meksiko. Entute naŭ gekolegoj partoprenis la konferencon, unu el Usono, unu el Kubo, du el Kolombio, kvar el Meksiko kaj unu el Germanio. Dum preskaŭ duhora retkunveno ĉiu partoprenanto havis la eblon dum 5-10 minutoj rakonti pri si mem kaj pri sia individua laborkampo. Krome, estis prezentitaj mallongaj raportoj, ekzemple pri la signifo de la “internacia tago de psika sano”, en la 10-a de oktobro, laŭ iniciato de la Monda Organizaĵo pri Sano (MOS — http://bit.ly/1Rw1Bq9), la medicina prizorgo de rifuĝintoj en Munkeno (Germanio) kaj la agado de Universala Medicina Esperanto-Asocio (UMEA). Per skajpo aktualaj medicinaj vortaroj estis ĝisdatigitaj. La evento tiel entuziasmigis la partoprenantojn, ke oni decidis plu okazigi retkunvenojn regule ĉiun duan monaton. La organizantoj ĝustatempe anoncos la duan konferencon.

Christoph Klawe — c...@web.de

UN: Celaro 2030

Daŭripovo: ŝancoj kaj minacoj

Mark Fettes

Esperanto kaj ĝia movado estas integre ligitaj al la ĝenerala evoluo de la monda socio. Oni povas distingi ĝis nun kvar ĉefajn fazojn en tiu rilato:

  • 1900-1914: Esperanto en vasta ondo de internaciaj kontaktoj, vojaĝado, idealismo
  • 1920-1939: Esperanto en naciaj kaj internaciaj movadoj por egaleco, modernigo, socialismo
  • 1950-1989: Esperanto en streboj por paca internacia ordo, bazita sur homaj rajtoj kaj internacia juro
  • 1990-2015: Esperanto en epoko de tutmondiĝo, disvastiĝo de interreto.

Sed estas plia aspekto de tiu lasta fazo, kies graveco konstante kreskas, kaj pri ĝi mi volas paroli hodiaŭ. Nome, la koncepto de “daŭripova evoluigo”.

La termino estis monde diskonigita en 1987, kiam komisiono de UN publikigis la raporton Brundtland, “Nia komuna estonteco”. Temis unuavice pri kritiko de la postmilita koncepto pri ekonomia kaj socia evoluo surbaze de senlima kresko laŭ la modelo de la okcidentaj kaj industriaj landoj.

La signifo de “daŭripova evoluigo” estas kompleksa kaj pridisputata. Tamen, la kerna ideo estas relative senproblema. Oni foje parolas pri “triopa bilanco” por daŭripovaj entreprenoj: financa, ekologia kaj socia. Simile, daŭripova socio estu prospera, naturkonserva kaj justa.

La promesoj kaj mankoj de Celaro 2030

La 11-an de aŭgusto 2015, la komisiono de Unuiĝintaj Nacioj taskita pri la preparado de nova tutmonda evoluiga strategio prezentis sian raporton al la Prezidanto de la Ĝenerala Asembleo, kiu en septembro pritraktis ĝin.

La raporto prezentas 17 celojn sub la titolo “Celaro 2030 por Daŭripova Evoluigo”. Temas pri sekvo al la Jarmilaj Evoluigaj Celoj, 1990-2015. Unuafoje la ideo de daŭripova evoluigo fariĝis kerna por la tuta UN-sistemo.

Multaj celoj emfazas materiajn kondiĉojn (malriĉecon, sanon, energion, loĝadon ktp), sed troviĝas ankaŭ celoj pri edukado (#4), seksa kaj socia egaleco (#5, #10), kaj paco kaj justeco (#16) — kampoj proksimaj al la tradiciaj valoroj de la esperantistoj.

Inter la celoj tamen mankas iu ajn mencio pri lingvo. Tio en si mem ne estas surprizo, ĉar en la preparlaboroj por la nova celaro, kiuj komenciĝis jam en 2012, same montriĝis konsterna nekonscio pri la lingvaj aspektoj de socia evoluo.

Mi siatempe trarigardis ĉiujn 18 “pensprezentojn” produktitajn de fakuloj tra la UN-sistemo por servi kiel koncepta bazo por la laboro pri la novaj celoj. Troviĝis en tiuj 18 dokumentoj tre diverstemaj kaj diversaŭtoraj nur kvar mencioj pri lingvoj, kaj en preskaŭ ĉiu kazo temis nur pri averto kontraŭ diskriminacio surbaze de lingva identeco. En nur unu dokumento oni aludis al la pozitiva valoro de multlingvismo por evoluigo.

Sed mi devas diri, ke ankaŭ se oni rigardas al la pli longa historio de daŭripova evoluigo en la UN-sistemo, lingvoj ricevas tre malmultan atenton. Ekzemple en Celaro 21, dokumento produktita ĉe la granda mediprotekta konferenco en Rio-de-Ĵanejro en 1992, troviĝas multaj paragrafoj pri indiĝenaj popoloj, kiuj kompreneble formas la socian bazon de 90 procentoj de la homa lingva diverseco. Malgraŭ tiu baze pozitiva sinteno al kultura diverseco, tamen la pli vasta signifo de multlingveco por daŭripova evoluigo, kaj la grandegaj obstakloj al edukado kaj komunikado kaŭzitaj de lingvaj diferencoj kaj lingva diskriminacio estas neglektataj.

Kiuj estas la kaŭzoj de tiu neglekto? Parte temas pri tio, ke en Unuiĝintaj Nacioj oni ne mem tiel sentas la signifon de la lingva dimensio por ordinaraj homoj kaj socioj, ĉar oni mem laboras en multlingva medio kaj elturniĝas per la uzado de grandaj naciaj lingvoj, unuavice la angla.

Pli profunde, tamen, mi pensas ke kulpas la naciaj eduksistemoj, kiuj faras ĉion por doni la impreson ke unu aŭ du naciaj lingvoj sufiĉas por ĉiuj evoluigaj celoj. Tio estas bildo tre enradikiĝinta en la moderna evoluiga paradigmo, ĉar temas pri paralelaj vizioj pri tio, kio estas moderna ŝtato, kaj tio, kio estas moderna lingvo.

En tiuj vizioj, “evoluigo” estas procezo kiu direktiĝas al unueca, aŭtonoma, industria, burokrata ŝtato, funkcianta racie kaj sub demokratia kontrolo; dum “lingvoplanado” estas procezo subtena al normigita, aŭtonoma, terminologie ellaborita, teknike ekipita nacia lingvo, kiu regas en la lerneja kaj politika sistemoj.

Tiu modelo estis ellaborita en okcidenta Eŭropo kaj ĝiaj kolonioj, sed nun ĝi fariĝis parto de monde influa “socia imagaro” — nia baza pensmaniero pri la funkciado de modernaj socioj.

Kiajn mesaĝojn ni portas?

Laŭ mia vido, malgraŭ la 25-jara disvolviĝo de nia pensado pri “daŭripova evoluigo,” tiu klasika modelo daŭre havas multe pli da influo al la planado kaj agado de la ŝtatoj, ol diversaj alternativoj, inkluzive de la nia. Kaj la lingvopolitikaj sekvoj estas tute klaraj kaj antaŭvideblaj. Interalie, oni povas konstati en la dokumentoj de UN:

  • konscion pri lingvaj problemoj nur en unuopaj kazoj (ekz. indiĝenaj lingvoj, politikaj konfliktoj, enmigrintoj);
  • ĝeneralan mankon de ligo inter lingvaj demandoj kaj aliaj sociaj streboj;
  • fidon al teknologio kaj al lernado de la angla, kune kun plena manko de faka pritaksado de iliaj realaj atingoj;
  • ofte, koncentriĝon al lokaj temoj kaj situacioj, evitante malfacilajn demandojn pri la nacia aŭ internacia kunteksto;
  • daŭran influon de unu- aŭ dulingvismo, sub la ĝenerala devizo — “ĉiuj lernu lingvon kaj la problemo estos solvita”.

Evidente, kiel esperantistoj, ni malfacile fidas al evoluiga strategio, kiu tiel facilanime neglektas la kernan rolon de lingvo en individua identeco kaj socia solidareco.

La demando tamen estas, ĉu tiu manko estas konstruita en la koncepto de daŭripova evoluigo? Eble jam estas klare, ke mi opinias, ke ne.

Male, la nekohera kaj supraĵa traktado de lingvaj demandoj en la evoluiga politiko de UN estas unu pruvo, ke tiu evoluiga politiko ankoraŭ ne estas vere daŭripova. Oni uzas la vorton “daŭripovo” por kamufli la obstinan volon de la ŝtatoj pluiri laŭ la tradiciaj ideoj kaj celoj de iliaj elitoj.

Tio ne devus surprizi nin. Ja oni investis multege en la klasika modelo, kaj oni ne povas nei, ke ĝi alportis materian bonfarton kaj teknikan progreson al multaj homoj, kiuj tial emas kroĉiĝi al ĝi.

Evidente, la nuna disvastiĝado kaj dominado de la angla kiel internacia lingvo estas integra kaj neevitebla konsekvenco de tiu modelo, kaj la homoj kroĉiĝas al la angla precize kiel ili kroĉiĝas al siaj poŝtelefonoj kaj superbazaroj kaj aŭtoŝoseoj.

El tio sekvas, ke nia antaŭenigo de Esperanto, kiel bazo por alternativa kaj pli kohera koncepto pri daŭripova evoluigo, devas neeviteble ligiĝi kun aliaj streboj por malkroĉi la homojn de tiu fiaskanta modelo, kiu klare kondukas nin al ekologia kaj socia katastrofo.

Tio estas samtempe malbona novaĵo kaj bona novaĵo.

Malbona, ĉar tio klare montras, kian gigantan defion ni alfrontas, se ni vere deziras mondon en kiu Esperanto plene disvolvas sian potencialon.

Tra la movada historio, niaj gvidantoj ofte argumentis, ke Esperanto povas esti enkondukita simple kiel racia rimedo por pliefikigi internacian komunikadon, lasante aliajn aspektojn de la monda socia ordo plimalpli senŝanĝaj. Evidente tio ne okazis, kaj nun ni eble pli bone komprenas kial — ĉar Esperanto postulas alian komprenon pri la socia evoluo ĝenerale, en kiu homaj identeco, komunikado kaj solidareco ludas kernan rolon.

Do, ni ne kovu iluziojn. La vizio de Zamenhof restas same radikala, kiel ĝi estis antaŭ 130 jaroj. Nur malgranda parto de la homaro estas jam sufiĉe klarvida por kompreni kaj akcepti ĝin kun ĉiuj ĝiaj konsekvencoj.

Sed troviĝas ankaŭ pozitiva flanko de tiu konstato. Nome, ni havas aliancanojn pli multnombrajn kaj pli diversajn, ol ni tradicie kredas. Ĉar se ni estas movado por daŭripova evoluigo en ties radikala senco, niaj streboj paralelas al tiuj de multaj organizoj kaj movadoj, kiuj pledas por radikalaj ŝanĝoj en la reganta evolumodelo.

Mi parolas, ekzemple, pri asocioj kaj movadoj por:

  • justa traktado de enmigrintoj, kontraŭrasisma edukado, interkultura edukado, indiĝenaj rajtoj...
  • internacia juro, homaj rajtoj, libereco de esprimado, libera gazetaro, popola klerigo (ekz. pri scienco)
  • naturprotektado, medikonscia edukado, ekologia agrikulturo, ŝparema vivstilo...
  • ekonomia egaleco, renovigebla energio, loka produktado, justa komerco...

Kiuj estas niaj mesaĝoj por tiuj aliaj movadoj? Ke Esperanto vivas, uziĝas kaj uzindas — jes, evidente. Sed preter tio, ni portas mesaĝojn pri la graveco de lingvoj kaj lingva diverseco por daŭripova evoluigo. Skize, mi resumas tiujn mesaĝojn jene:

  • Daŭripova mondo estas multlingva mondo (ni estas movado por justa kaj sekura multlingveco)
  • Daŭripova mondo estas interparolanta mondo (ni estas movado por egaleca kaj efika komunikado)
  • Daŭripova mondo estas interkultura mondo (ni estas movado por kultura diverseco kaj tutmondeca edukado)

Tiuj principoj, laŭ mi, estas fundamentaj por la esperantista koncepto pri daŭripova mondo. Tiuj estas la principoj, kiujn ni provas realigi en niaj propraj rondoj, kaj kiuj motivas nian kunlaboron kun aliaj organizoj. Sed mi demandas min: kiel sukcesaj ni estas en la komunikado de tiuj principoj al la homoj, kiuj ne parolas Esperanton? Ekzemple, se vi pensas pri via propra landa asocio aŭ loka klubo, ĉu viaj retejoj kaj informiloj evidentigas, ke nia movado:

  • estas multlingva kaj aprezas multlingvecon?
  • subtenas komunikadon pri ĉiaj temoj, i.a. per tre diversaj retejoj, revuoj, renkontiĝoj?
  • edukas homojn al interkultura kompreno kaj tutmondeca perspektivo?
La nepoj nin benos

Homoj venas al Esperanto pro plej diversaj kialoj, kaj kunportas siajn proprajn kredojn kaj antaŭjuĝojn, siajn esperojn kaj iluziojn. Ne povas esti alie.

Ĝuste pro tiu denaska diverseco de la esperantistaro, ni bezonas klaran koncepton pri la karaktero de nia movado, koncepton sufiĉe aktualan kaj malfermitan ke ĝi restas en dialogo kun la socioj ĉirkaŭ ni. Tia koncepto povas doni al ni direkton por la propra evoluo, responde al la bezonoj kaj ebloj de ĉiu epoko, kaj helpi eviti la riskon de sencela drivado.

Por ni, la esperantistoj de la 21-a jarcento, daŭripova evoluigo povus fariĝi tia koncepto. Ne en la formo, en kiu la naciaj registaroj uzas ĝin, sed en la formo de alvoko, pensi kaj agi radikale kaj respondece en siaj vivelektoj, en sia konduto kiel familiano kaj civitano kaj homarano.

Konscie viciĝante inter la movadoj por daŭripova evoluigo, ni povos trovi novan sencon en nia esperantisteco kaj novajn direktojn kaj celojn por nia agado, loke, lande kaj internacie.

Ĉar la kerna devizo de daŭripovo estas la fama aforismo de Wendell Berry, ke ni ne heredas la mondon de niaj prapatroj, sed prunteprenas ĝin de niaj idoj; kaj ĝuste tiu sento de respondeco al la venontaj generacioj estas forta motivilo kaj inspiro, ankaŭ por ni esperantistoj.

Kiel dirus Zamenhof, se ni plene akceptos tiun respondecon kaj agos laŭ ĝi, la nepoj nin benos.

Verkita kiel parolado por la inaŭguro de la 82-a Itala Kongreso, San Benedetto, 22-29/aŭg./2015

Celoj por Daŭripova Evoluigo dum la periodo 2015-2030
  1. Forigi malriĉon ĉie, en ĉiuj ĝiaj formoj.
  2. Forigi malsaton, atingi manĝosekurecon kaj pli bonan nutradon, kaj antaŭenigi daŭripovan agrikulturon.
  3. Garantii sanajn vivojn kaj kreskigi bonfarton por ĉiuj homoj en ĉiuj aĝoj.
  4. Garantii inkluzivan kaj egalecan, bonkvalitan edukadon kaj plivastigi por ĉiuj la ŝancojn por tutviva lernado.
  5. Atingi egalecon inter la seksoj kaj plivastigi la decidopovon de ĉiuj virinoj kaj junulinoj.
  6. Garantii al ĉiuj homoj haveblon kaj daŭripovan mastrumadon de akvo kaj sanitaraj sistemoj.
  7. Garantii al ĉiuj homoj alireblon al pagebla, fidinda, daŭripova kaj moderna energio.
  8. Antaŭenigi la konstruadon de pacaj kaj inkluzivaj socioj por daŭripova evoluigo, garantii aliron al justico por ĉiuj homoj, kaj starigi efikajn, respondecajn kaj inkluzivajn instituciojn sur ĉiuj niveloj.
  9. Konstrui elteneman infrastrukturon, akceli inkluzivan kaj daŭripovan industriigon kaj kultivi inventemon.
  10. Redukti malegalecon ene de landoj kaj inter landoj.
  11. Igi urbojn kaj homajn loĝejarojn inkluzivaj, sekuraj, eltenemaj kaj daŭripovaj.
  12. Garantii daŭripovajn formojn de konsumado kaj produktado.
  13. Urĝe agi por kontraŭbatali klimatŝanĝiĝon kaj ĝiajn efikojn (konforme al la Kadra Konvencio de Unuiĝintaj Nacioj pri Klimatŝanĝiĝo).
  14. Konservi kaj daŭripove utiligi la oceanojn, marojn kaj marajn resursojn cele al daŭripova evoluigo.
  15. Protekti, restarigi kaj disvastigi daŭripovan uzadon de teraj ekosistemoj, daŭripove mastrumi arbarojn, kontraŭbatali dezertiĝon, haltigi kaj inversigi la degeneradon de grundoj kaj haltigi la perdiĝon de biodiverseco.
  16. Antaŭenigi daŭran, inkluzivan kaj daŭripovan ekonomian kreskon, plenan kaj produktivan dungitecon kaj bonkondiĉan laboron por ĉiuj homoj.
  17. Plifortigi la realigajn kapablojn kaj revigligi la tutmondan partnerecon por daŭripova evoluigo.

2000 eŭroj: Premio

Premio Deguĉi 2015 al Éva Farkas-Tatár

Zsófia Kóródy

La Premio Onisaburo Deguĉi estis starigita per donaco de Oomoto en 1987 kaj estas aljuĝata ĉiujare. Ĝi konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj.

Laŭ sia regularo la Premio Deguĉi estas asignata “pro meritoj en la utiligo de Esperanto kiel rimedo por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de L. L. Zamenhof kaj al instruoj de Onisaburo Deguĉi, kaj pro kontribuo al la celo de UEA kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili komprenon kaj estimon por aliaj popoloj”.

La Estraro de UEA aljuĝis la ĉi-jaran premion al Éva Farkas-Tatár el Hungario. La decido estis anoncita en la Fermo de la 100-a UK en Lillo.

Éva Farkas-Tatár naskiĝis en 1924 kaj lernis Esperanton en 1961. En 1962 ŝi partoprenis UK en Kopenhago, kiu tiom ravis ŝin, ke ŝi decidis dediĉi sin al la instruado de Esperanto. Por perfektiĝi ŝi iris al la UK en Hago en 1964, kie ŝi sekvis lecionojn de Andreo Cseh. Tiel komenciĝis 50-jara instrua agado per la Cseh-metodo en multaj landoj kaj plej diversaj renkontiĝoj. Ŝi revenigis la Cseh-metodon al ĝia kerno: la gaja, luda maniero, dank’ al kiu la lernantoj tuj ekparolas Esperante. Tiun arton ŝi transdonis al multaj novaj instruantoj, kiujn ŝi trejnis per Cseh-seminarioj, i.a. en UK-oj.

UEA invitas prelegi en la IKU-sesio en Nitro

Kadre de la 101-a UK en Nitro okazos la 69-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato. UEA invitas universitatajn profesorojn, docentojn kaj personojn kun simila kvalifiko sendi proponojn pri prelegoj al la sekretario de IKU, prof. Amri Wandel, 767 Makabim, IL-7179901 Modiin, Israelo; rete: a...@huji.ac.il.

La proponoj alvenu plej laste la 31-an de januaro 2016.

Lige kun IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kandidatoj por IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kiu konsistos el la prelego kadre de IKU kaj el du kromaj prelegoj. Oni bonvolu indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Aparte bonvenaj estos prelegoj kun rilato al la kongresa temo “Socia justeco — lingva justeco”, sed bonvenos ankaŭ proponoj pri aliaj temoj. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto — sume ne pli ol unu paĝo. Proponoj kiuj ne estos elektitaj por IKU, povos tamen esti utiligitaj en aliaj kadroj.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano de la 101-a UK kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Akceptita prelego estos rekompencita per honorario de 260 EUR. Pliaj detaloj kaj antaŭaj prelegoj kaj resumoj troviĝas ĉe uea.org/dokumentoj/IKU.

UEA: Strategio

Junigi la komunumon: temo por AMO, defio por ĉiuj

Stefan MacGill

La estrara laborplano 2015-2016 antaŭvidas la ellaboron kaj ekrealigon de komuna varbstrategio de UEA kaj TEJO, pro la urĝa bezono por pli ekvilibra aĝostrukturo por la asocia membraro, kiun oni ne traktis tra lastaj jaroj kun la necesa urĝo. Nun programo de UEA pri Aktivula Maturigo (AMO) alprenas la defion kaj dediĉos tutan seminarion al la temo, kiun ni malfermas por ĝenerala diskuto antaŭ, dum kaj post la seminario.

En la diskutlisto “uea-membroj” umis iom esotera debato pri la aĝlimo por “juneco”. Rigardante la statistikon pri la demografio de la membraro de UEA, ni konsternite konstatas, ke por nia asocio iu ajn sub 50-jaraĝo estas taksata “junulo”. Feliĉe, la situacio por la E-komunumo entute estas malpli akuta, sed ne tiom. Malfacilas taksi la aĝostrukturon de la esperantistoj entute; klare regionoj ekster Eŭropo alportas al ni pli ekvilibran situacion.

Iuj argumentas kaj aktive laboras tiucele, ke nia optimuma celgrupo por varbado estu la tiel nomata “Tria Aĝo”. Ilia agado tre valoras; la argumento havas meriton. Tiuj homoj ekde la pensiiĝo havas pli da libera tempo, akumulis grandan maturecon, kontaktojn, sperton kaj multe da kono (kiuj gvidas ofte al saĝo), kune kun foje mirinda fonto de energio. Nia movado ne povus funkcii sen ili. Tamen, post analizado, necesas konkludi, ke la aĝostrukturo de la asocio estas multe tro malekvilibra kaj necesas pli forte varbi inter ĉiuj aĝgrupoj kaj igi nian asocion pli alloga por homoj de ĉiuj aĝoj.

Analizo de la situacio

Jen malkutima “Jar”-raporto! La unua analizo rilatas al ĉiuj individuaj membroj de UEA kies aĝo estas konata. Ĝi prezentas datumojn por 2015 ĝis la fino de septembro kompare kun la jara finsumo por la tuta jaro 2000 — la unua por kiu ciferoj estis komputile alireblaj. En 2015 UEA havas 5426 membrojn, el kiuj 9% kun nekonata aĝo. En 2000 ni havis 6555 membrojn, el kiuj 14% kun nekonata aĝo.

La “Tabelo unu” montras la datumojn por diversaj aĝgrupoj, la dekstra kolumno montras la procentan diferencon, la sago montras, ĉu temas pri kresko aŭ falo.

La “Grafikaĵo unu” prezentas la samajn datumojn en pli digestebla formo, el kio tuj vidiĝas, ke inter 2000 kaj 2015 la membraro signife pliaĝiĝis. En 2000 la averaĝa aĝo de UEA-membro estis 53; en 2015 tio altiĝis ĝis 60. La mediana aĝo kreskis de 54 ĝis 63. Do, en periodo de 15 jaroj la averaĝo altiĝis je 7 jaroj kaj la mediano je 9. El tio oni tiru konkludojn. Frazo sendita de la matematikisto François Lo Jacomo resumas nian situacion pri 2015 koncize kaj frape:

Nur 8% estas malpli ol 30-jaraj kaj 25% malpli ol 50-jaraj, dum 25% estas pli ol 73-jaraj kaj 8 % pli ol 82-jaraj.

30-jareco estas ja la limo por membreco en TEJO. Resume, demografo rigardante tiujn profilojn rapide konkludus, ke temas pri asocio aktive perdanta sian kapablon pluvivigi sin.

La dua analizo komparas — laŭ ĝisdatigitaj datumoj de Unuiĝintaj Nacioj — nian membraron en 2015 kun tiu de la tuta mondo en 2010-13. Ja estus absurde deziri, ke la membraro de UEA sekvu tiun mondan normon. Ĝenerale la landoj kun pli junaj populacioj estas en mondpartoj, kie UEA ne sukcesis ĝis nun funde penetri, aŭ kie limigita pagipovo bremsas pli vastan membriĝon. Bonŝance, ni ekvidas kreskojn en kelkaj landoj, kie pli junas la esperantistoj, unuavice Koreio kaj Ĉinio. Ni laboru por ke tiuj kondiĉoj ripetiĝu en pliaj landoj, rezulte de celtrafa laboro de UEA, kun samtempaj tutmondigo kaj junigo de ĝia membraro.

La “Tabelo du” montras ciferojn pri la monda popolo laŭkontinente, kun monda komparo inter UEA kaj tiu tutgloba popolo, kiun ni volus alparoli. La fonto pri la mondo estas de Unuiĝintaj Nacioj kun datumoj el 2013. Pri UEA temas denove pri la suma membraro en ĉiuj kategorioj, sed nur tiuj, kies naskiĝdato estas konataj.

La “Grafikaĵo du” montras similajn datumojn, sed por havi kompareblajn ciferojn en dekjaraj aĝblokoj, necesis uzi alian fonton por la mondo: la datumoj venis de http://www.gapminder.org/population/tool/ kaj datiĝas el 2010, sed la origina fonto estis de UN.

Survoje al solvoj

Ĉu eblos baldaŭ ektrakti la temon? La respondo estas JES! Tio signas ne nur pozitivecon, sed la renkontiĝon Junulara Esperanto-Semajno (JES), komunan aranĝon inter la pola kaj germana junularoj, kiu tamen kunlabore kun HEJ okazos en Hungario jarfine en 2015. La vinfama urbo Eger rande de la nordorientaj montoj de Hungario bonvenigos internacian junularon — la lasta JES havis ĉirkaŭ 150 partoprenantojn.

La tri organizoj (GEJ, PEJ, HEJ) konsentis bonvenigi ankaŭ AMO-seminarion, la 17-an. Ĝia temo: “Junigi la komunumon”. Ĝi okazos tra kvar matenoj, inter la 28-a kaj 31-a de decembro. Ni celas venigi per stipendioj junulojn kaj junulargvidantojn el la landoj de la Sud-Orienta Regiono de Eŭropo (SORE), kie la demando estas tre aktuala, ankaŭ sur la landa nivelo. La nuna artikolo rolos kiel prepardokumento por tiu seminario, en kiu ni diskutos la sekvajn temojn.

Ses diskutotemoj

1. Membrovarbado

UEA evoluigu komunan strategion kun TEJO pri membrovarbado inter homoj en la aĝo de TEJO kaj en la “juna” kategorio por UEA (t.e. inter 30 kaj 50). Tio staras en la estrara laborplano 2015-2016, sed proponoj kaj ideoj de ĉiu estas bonvenaj. En pluraj landoj la komunumo havas ekvilibran aĝostrukturon, en kelkaj el ili la membraro en UEA laŭdinde kreskas. Indas direkti nian varban atenton al tiuj landoj.

2. Membrotransigo de TEJO al UEA

Kiel transformi la agadon kaj percepton de UEA, ke ĝi estu pli alloga al la anoj de TEJO atingantaj ĝian limaĝon. Bonvena estos enketo, kiom el la TEJO-membroj ja konservas sian membrecon en UEA. Per kiuj mesaĝoj kaj rimedoj UEA provu varbi tiujn TEJO-anojn kiuj fariĝis 31-jaraj? Kiun pli allogivan sistemon ni uzu, ol la simpla memorigo, ke nun ili havas la aĝon por aliĝi rekte al UEA? Tio postulos pli proksiman kunlaboron inter TEJO kaj UEA.

3. Allogi aktivulojn el TEJO Gravas, ke UEA riĉigu sian aktivularon. TEJO kapable trejnas aktivulojn, sed ili laŭdifine povas tie agi nur tra malmultaj jaroj. Post la TEJO-aĝo ili plejparte malaperas; UEA perdas valoran fonton da kapablo ĝuste en la aktualaj kampoj, kiujn ĝi urĝe bezonas. UEA kaj TEJO devas proponi konkretajn manierojn por teni ilian aktivadon en UEA, komprenante, ke en tiu vivo-parto la tempo kaj energio dediĉebla al Esperanto havas klarajn limojn. Necesas specife krei kaj anonci utilajn taskojn, kiuj estas plenumeblaj per kelkhora sindediĉo semajne.

4. Refortigi la landan agadon de TEJO

Ni tiru konkludojn el la delonge farata reta raportado de la TEJO-sekcioj por formuli revivigajn planojn por dormantaj sekcioj; foje indos krei planon por grupoj da landoj kun simila stato — ĝuste tiel estas en la regiono SORE. Aldone al la refortigo de landaj sekcioj de TEJO, UEA kaj ĝia junulara sekcio kune devas ellabori strategion kiel pli praktike reagi al helpopetoj el landoj aŭ regionoj kun demografiaj defioj. Ekzemplo estos helpo al iuj landoj starigi retejon por modernigi la komunikadon inter membroj kaj nacilingve informi la publikon pri la lingvo, ĝiaj ebloj kaj la agado de la asocio.

5. Ekkoni kaj kapti retajn kursfinintojn

Ellabori manierojn ekscii pri retkursaj finintoj ĉe retejoj kiel Duolingo, uTalk, lernu.net aŭ instruistoj ĉe edukado.net por inviti ilin al konvenaj ĉeestaj renkontiĝoj. Necesas kompreni iliajn sintenojn, vivmanieron kaj idearon, kun la celo krei por ili allogajn renkontiĝojn — inviti ilin al tradiciaj nekonvenaj renkontiĝoj povus krei la malan reagon ol ni esperas. Unuavice tiuj studantoj bezonos parolpraktikon.

Demandoj specifaj al AMO 17

1. Ekkoni la situaciojn Unutage ni aŭdos raportojn kaj taksojn pri la ebloj kaj obstakloj de la unuopaj landoj de SORE. Ni invitos reprezentantojn de landoj de Centra Eŭropo, kie bone funkcias landaj sekcioj de TEJO (Hungario, Pollando, Slovakio) aŭ kie floras junulara agado (Ukrainio kaj en SES).

2. Krei solvojn kaj projektojn

Post diskutado de la ses supraj temoj, la seminarianoj verkos fine rekomendojn kaj cerboŝtorme provos proponi projektojn. Ekzemple, sondi pri eblo sendi etan TEJO-teamon al iuj landoj de la regiono SORE kune kun utila materialo por okazigi kun lokaj agantoj kunvenojn por ĉefe juna publiko. Kaj espereble alsurfaciĝos svarmo da pliaj kreivaj ideoj.

Celoj kaj Konkludoj

Nia Strategia Vizio el 2012 pledas por konkretaj celoj, laŭ principo SMART. Mi proponos celojn, kiuj estas Specifaj, Mezureblaj, Realaj kaj Trafaj. Pri “Atingeblaj” eblas demandsigni. Jen la celoj:

Ene de kvin jaroj aŭ la averaĝa aŭ la mediana aĝo de la asocia membraro falu sub 55-jara kaj ene de dek jaroj sub 50.

Ni levas la temon por vasta debatado, por pliaj esploroj kaj proponoj ene de AMO-seminario 17. Certe tio ne estos la lasta seminario kiu traktos la temon. Krome UEA kaj TEJO pretigos komunan varbstrategion.

Do, la defio estas rekonata kaj traktata. Ankaŭ vi kontribuu al la realigo de tiu celo!

[FORIGITA!: bildo]

La aĝstrukturo de la membraro de UEA en 2015 kaj 2000

[FORIGITA!: bildo]

Aĝdistribuo: membroj de UEA en 2000 kaj 2015

[FORIGITA!: bildo]

Aĝdistribuo laŭ kontinentoj kaj monde, kompare kun la membraro de UEA

[FORIGITA!: bildo]

Membraro UEA 2015 kaj monda loĝantaro

E-kongreso: 82-IKE

La dolĉa vivo itala

Yves Nevelsteen

Ĉi-somere mi kaj mia kunulino Eveline elektis Italion kiel ferilandon: San Benedetto del Tronto, verda oazo kun 8000 palmoj, sabla strando, amuzejoj, modbutikoj, reviga kuirarto, plaĉa distro por plenkreskuloj kaj infanoj, sportejoj, romantika landinterno, kulturaj eventoj, promen- kaj biciklovojo, nuntempa arto kaj historiaj tradicioj. Ĉio tio laŭ la kongreslibro kaj de mi konfirmita. Nia ideo estis kombini Esperanton kun la itala lingvo, precipe ĉar mia kunulino tiun lingvon studis kaj ŝi pri Esperanto estas komencanto. Kvankam ni devis iom serĉi por trovi de Belgio malmultekostan manieron atingi la adriatikan marbordon, evidentiĝis esti bona elekto. La teruran varmon kiun ni antaŭvidis dum aŭgusto en Italio estis sufiĉe eltenebla. Klimatiziloj bone funkciis en nia apartamento samkiel en la plej multaj kongresejaj salonoj.

Loĝado

Ni loĝis en apartamento proksime de la kongresejo kaj de la centro de la urbo. Dum la unuaj tri tagoj ĉe ni loĝis usonano. Estis agrabla persono kaj interesa sperto dividi vivĉambron kaj kuirejon kun li, sed ni tamen ĝojis poste esti solaj. Plej grava ĉiukaze estis la bona retaliro en la apartamento. Ni estis tre kontentaj loĝi je piedira distanco de la kongresejo. Dank’ al tio ni malkovris plurajn neatenditajn eventojn en la urbocentro. Ne ĉiuj kongresanoj loĝis en la urbocentro; kelkaj el ili devis veturi per buso.

Ni aliĝis kiel memzorgantoj, ĉar mi preferas manĝi senglutene. En la lando de pasto kaj pico ni antaŭvidis malfacilaĵojn. Sed ne! En San Benedetto ni facile trovis produktojn de Schär kaj eĉ vendejon kiu vendis nur senglutenaĵojn. Unufoje mi eĉ manĝis senglutenan glaciaĵon.

La kongresejo kaj ĝia ĉirkaŭaĵo

Esperanto estis tre videbla en San Benedetto. Ĝojigis min vidi plurajn grandajn afiŝojn apud la kongresejo meze de la urbo, kie pasis ĉiutage miloj da homoj. Ankaŭ okazis ekspozicio pri Esperanto en loka kultura centro kaj la renkontiĝo aperis en broŝureto pri lokaj someraj okazaĵoj.

La kongreslibro kaj seminarioj

Klare la kongreso estis profesie organizita. Ni ricevis bele enpaĝigitan kongreslibron, en kiu oni interalie menciis ke la kongreso okazos sub aŭspicio de la Regiono Marke kaj de la provinco Askoli-Piĉeno. La listo de partoprenantoj imponis: 250 homoj el pli ol 30 landoj! La ĉefa temo de la kongreso estis “Kultura tutmondiĝo: limoj kaj perspektivoj”. Mark Fettes, prezidanto de UEA, persone gvidis seminarion pri tio. Okazis du aliaj seminarioj pri E-literaturo kaj pri sorobano. Eveline kaj mi aktive partoprenis la seminarion pri sorobano. Estis impone lerni pri tiu abako japana rekte de japanino. Por Eveline estis bona ekzerco lerni pri kalkulado en Esperanto; malfacile sed interese. Kimie Markarian feliĉe parolis klare kaj malrapide; kaj ŝi bonege regas la temon.

E-kursoj kaj prelegoj

Matene okazis E-kursoj en tri niveloj. Por internaciigi la kongreson, ĉiujn kursojn gvidis neitaloj: la bulgarino Mariana Genĉeva, polino Nina Pietuchovksa kaj hispano (kiu momente loĝas en Siberio!) Rafael Matéos. Estis tre saĝa elekto de la organizantoj! Tradicie dum italaj renkontiĝoj homoj ofte parolas la italan; ni spertis, ke funkcias la plano de la organizantoj ĝin pli “malitallingvigi”. Pluraj anoncoj estis faritaj dulingve, sed konklude regis vere internacia etoso.

Davide Astori de la universitato de Parma donis plurfoje prezenton pri Esperanto en la itala. Ne venis multaj interesatoj; estas malfacile en Italio (kaj sendube ne nur tie) zorgi pri tio, ke la loka gazetaro informu pri Esperanto.

Ekskursoj kaj vespera programo

Okazis pluraj ekskursoj. Ni ne partoprenis ĉiujn, interalie ĉar ili estis iom multekostaj, sed ankaŭ ĉar ni preferis kelkfoje private ekskursi. Ĉio pasis glate dum nia dumĵaŭda ekskurso al Castelfidardo kaj la grotoj de Frasassi. En la buso akompanantoj rakontis en klare komprenebla Esperanto pri la ekskursceloj kaj la regiono.

La vespera programo okazis en Palazzina Azzura, prezentejo en publike alirebla parko. Profesiaj kantistoj bele kantis en Esperanto kaj la itala. Al ni mankis nur, ke neniu dancis; ĉiu sidis sur seĝo kaj aŭskultis. Ĝenerale la programo estis iom tro “pasiva” por ni. Mankis sesioj pri komuna kantado, pentrado (aŭ io simile krea), jogo, komuna trinkejo kun ludoj kiel ŝako kaj kartoludoj. Sed la programo estis tamen sufiĉe riĉa; Kim Henriksen kaj Michela ekzemple gvidis instruadon de tango-dancado.

Kelkaj interesaĵoj

Ni rimarkis kelkajn interesaĵojn en Italio. Iom ŝokis nin ke la vespera programo porinfana en la urbo ofte ekas nur je la 21h. En Belgio infanoj ĝis la aĝo de 10 tiam estas en la lito. Ni devis alkutimiĝi ankaŭ al la horaroj de vendejoj ktp. Inter la 13h kaj 17h estas tre malmulte da aktiveco; efektive vere tro varmis por fari ion ajn krom siesti. En la turisma oficejo ni senpage (vi bone legas) prunteprenis biciklojn.

Blinduloj kunkongresis

La estraro de Itala Esperanto-Federacio invitis Ligon Internacian de Blindaj Esperantistoj kune kongresi en San Benedetto. Malgraŭ kelkaj evidentaj komplikoj, Eveline kaj mi multe aprezis tion. Ne ĉiutage eblas sperti kiel vivas blinduloj kaj kiel iliaj akompanantoj agas. Mi unuafoje vidis programlibron de Esperantorenkontiĝo en brajlo. Tre impona!

Konkludo

Tre plaĉis al Eveline kaj mi la kongreso, eĉ se la averaĝa aĝo de la kongresanoj multe superis nian. Se vi neniam vizitis Italion kaj ŝatas tradiciajn renkontiĝojn, la itala kongreso estas bona okazo. Partoprenis multaj famaj esperantistoj kiel Roman Dobrzyński kaj la estraranoj de Bona Espero Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia. Venontjare ĝi okazos en Frascati, proksime de Romo. Mi rekomendas!

TEJO: Eksteraj rilatoj

Kial tiom gravas eksteraj rilatoj por ni?

Michael Boris Mandirola

Mi eklernis Esperanton antaŭ deko da jaroj, kaj ekde novembro 2009 mi aktivas, interalie, en la fako de eksteraj rilatoj en TEJO.

Kiel diris iama prezidanto de UEA, “Zamenhof kreis Esperanton por ŝanĝi la mondon, ne por vojaĝi tra ĝi per Pasporta Servo”, kaj mi ja kredas ke pro idealo multaj el ni lernis Esperanton kaj trovis sian motivon agadi. La mondo havas lingvan problemon kaj ni havas la plej justan kaj efikan solvon al tiu problemo; nia tasko kiel esperantistoj estas konsciigi onin pri la lingva problemo kaj proponi nian solvon.

Tamen ne sufiĉas tion diri inter ni, ni devas tion taŭge komprenigi al la neesperantistoj kaj aparte al la homoj, kiuj agadas por socia ŝanĝo, kaj al tiuj, kiuj estas aŭ estos en la decidaj tavoloj. Tial gravas eksteraj rilatoj por ni kaj ankaŭ por trovi “kunvojaĝantojn” en aliaj sociaj movadoj, kies celoj estas plibonigo kaj plijustigo de la mondo, kaj kun kiuj ni povas labori por mondo pli justa kun Esperanto en la komuna celaro.

Sennomulo skribis en iu Esperanta gazeto, ke TEJO iĝos superflua kaj en la nova reta epoko li povus parte pravi. TEJO iniciatis kaj kunordigas fierindajn agadojn, sed nuntempe multaj projektoj naskiĝas spontanee en nia komunumo sen organiza subteno, kiel Muzaiko, kaj aliajn povus realigi niaj landaj sekcioj sen la neceso de iu centra kunordigo. Tiu sennomulo tamen klare ne komprenas, ke ĝuste pro sia laboro sur la kampo de eksteraj rilatoj TEJO ne povas iĝi superflua. Formala organizo estas nepra postulo por partopreni plene internaciajn junularajn forumojn. Ĉu vi povas imagi, ke entuziasma esperantisto aperu de nenio en pinta internacia renkontiĝo de junularaj organizoj kaj komencu paroli pri Esperanto al la gvidantoj de aliaj tutmondaj organizoj? Se jes, via imago mistrafas la realon.

Necesas konstanta laboro dum pluraj jaroj, kun regula partopreno en eventoj (kiam eble, plurope), de retaj kunsidoj kaj verkado de skribaj retkontribuoj por konstrui bildon pri organizo serioza, kapabla, fidinda kaj inda je kunlaboro. Nun TEJO estas perceptata en la junulara civitana sociaro (eŭropnivele, sed ĉiam pli tutmonde) kiel ia “gardhundo” de lingvaj rajtoj kaj lingva justeco. Tio estas gravega rolo, kaj ni povas konstati nian efikon per la ĉiam pli ofta mencio de lingvoj, kiam oni parolas pri rajtoj kaj diskriminacioj. Ĉiam pli da internacie aktivaj gejunuloj (inter kiuj kelkaj estas politikistoj kaj aliaj certe estonte estos) scias, kio estas Esperanto, ke ĝi vivas, ke estas junulara Esperanto-organizo tre aktiva kaj engaĝita, kiu kapablas kompetente kontribui al la komunaj laboroj pri lingvaj temoj kaj ne nur. Kelkaj eĉ eklernis Esperanton.

Danke al laboro de multaj homoj, kaj al la donacoj de malavaraj samideanoj, ni povas fieri pri niaj atingoj.

Kompreneble asocio ne povas konsisti simple el eksteraj rilatoj, ja oni ne povas reprezenti nenion, sed sukcesaj eksteraj rilatoj pozitive efikas sur aliaj kampoj, se paroli nur pri ĉi-jaraj ekzemploj:

  • La sukceso en niaj subvencipetoj ŝuldiĝas ankaŭ al la informoj, kiujn ni akiris ekster nia movado (ekz. administra subvencio 2015);
  • Survoje al niaj eventoj niaj reprezentantoj foje landagadumis (ekz. vizito de Łukasz Żebrowski al Burundo);
  • Ni krome sukcesis ekhavi valorajn trejnadojn dum niaj eventoj (ekz. trejnado de Eliza Popper dum IJF 2015).

Iu nomis la anojn de TEJO-KER turistoj, kaj efektive ni multe vojaĝas, tamen tiu difino ne taŭgas. Pri pluraj Eŭropaj urboj mi vidis nur flughavenon kaj kongresejon, ja dum la eventoj ni tuttempe kunsidas, verkas, lobiumas aŭ simple flankbabilas pri nia afero al neesperantistoj en neformala etoso — tamen estas mirinda sperto. Estas tre fierige reprezenti TEJOn; ni foje sidas inter gigantoj kun milionoj da membroj, dekoj da homoj en la stabo, kaj ni rimarkas, kiom relative multe ni sukcesas fari danke al la entuziasmo kaj la motiviĝo de niaj aktivuloj inspiritaj de granda idealo kaj mirinda komunumo. Ni bezonas renovigi la kondiĉojn, en kiuj ni povu tion fari — ni ankoraŭ havas ion gravan por diri al la mondo.

UEA: Subvencio

Helpo de Biblioteka Apogo Bachrich al ok bibliotekoj

La fondaĵo “Biblioteka Apogo Honore al la Geedzoj Maria kaj Johano Bachrich”, kiun UEA starigis pasintjare per donaco de la gefiloj de ges-roj Bachrich, disdonis 1 500 eŭrojn kiel siajn ĉi-jarajn subvenciojn. La fondaĵo asignis subvenciojn al 8 el 11 petintoj. La Libroservo de UEA ekspedis al la sukcesintoj librojn laŭ iliaj dezirlistoj.

Subvencion ricevis Biblioteko Carlos Domingues de Brazila E-Ligo (€ 180), Bulgara E-Asocio (€ 191), E-biblioteko en Rumonge (Burundo; € 377), Biblioteko de Ĉeĥa E-Asocio en Svitavy (€ 133), Filipina E-Junularo (€ 157), Dokumenta E-Centro (Kroatio; € 145), E-o Nicaragua (€ 158) kaj Biblioteko de “La Ondo de E-o” (Rusio; € 156).

La Biblioteka Apogo Bachrich daŭrigas la tradicion de la iama Biblioteka Apogo Thorsen, kiu subtenis E-bibliotekojn ekde 1997 ĝis 2011.

Interlingvistiko: 82-IKE

Kampanjo “AMU Poznanon”... Relanĉita!

Ĵenja Amis

En 2014 ESF lanĉis la kampanjon “AMU Poznanon”, laŭ kiu la fondaĵo duobligis la donacojn de esperantistoj por stipendioj al gestudentoj de la Interlingvistikaj Studoj de Adam Mickiewicz-Universitato (AMU) en Poznano. La kampanjo daŭras ankaŭ por la studjaro 2015-2016! Ni elkore dankas ĉiujn, kiuj jam “amis Poznanon”, kaj denove invitas esperantistojn al partopreno!

Rekordoj

La pasintan septembron grupo el 26 talentaj, entuziasmaj kaj laboremaj homoj el 14 landoj venis al Pollando por komenci sian unuan jaron de la stud-programo pri interlingvistiko kaj esperantologio en AMU, la tria plej granda universitato de Pollando. Temas pri rekorda grupo ekde la komenco de la programo en 1998! Kelkaj studentoj veturis milojn da kilometroj ĝis Pollando por komenci en 2015 sian duan jaron de la studoj, sed nek la grandaj distancoj, nek la malvarmeco de la polaj vintroj, nek financaj malfacilaĵoj forprenas la entuziasmon de la gestudentoj: ili sentas sin privilegiitaj studi en Poznano kaj estas dankemaj al ĉiuj, kiuj ebligis ilian partoprenon en la programo: al la gvidantino de la studoj, Ilona Koutny, al Edukado.net kaj Katalin Kováts, al kelkaj landaj asocioj, kiuj trovis iom da mono en sia buĝeto por financi partoprenon de sia(j) membro(j), al ESF, kiu ebligis la stipendiojn kaj, kompreneble, al ĉiu individuo, kiu donacis monon al la programo “AMU Poznanon”, kiun ESF lanĉis pasintjare.

Dum tiu ekscita postdiploma trijara programo la studentoj venos al Poznano entute sesfoje (dufoje ĉiujare) por intensaj sesioj, faros nekalkuleblajn taskojn, alfrontos ekzamenojn, kreos la reton de kontaktoj kaj amikoj, kaj la sepa fojo estos jam la fina ekzameno kun defendo de la diplomlaboraĵo. Ili enprofundiĝos en Esperantajn fonetikon, gramatikon, kulturon kaj literaturon, ili estos inicitaj en la misterojn de interlingvistiko, komunikado, semantiko kaj leksikologio kaj lernos pri pluraj aliaj ekscitaj temoj de niaj plej elstaraj specialistoj (Humphrey Tonkin, Sabine Fiedler, István Ertl, Vera Barandovská-Frank, Ilona Koutny, Zbigniew Galor, por nomi nur kelkajn). Post la fino de la studoj ili mem instruos, laboros, esploros kaj portos la prestiĝon kaj profesian nivelon de Esperanto al pli alta ŝtupo! Komence de la nova sesio ni intervjuis kelkajn el ĝiaj partoprenantoj: Rafael Henrique Zerbetto, Karina Oliveira (ambaŭ el Brazilo) kaj Suso Moinhos (Galegio, Hispanio).

Rafael Zerbetto estas specialisto pri literaturo; pro tio aparte plaĉas al li studi Esperantan literaturon. Li intencas verki doktoriĝan tezon pri Esperanto kaj estonte instrui en universitato pri interlingvistiko kaj Esperanta literaturo, “temoj malofte diskutataj en universitatoj de mia lando”, konfesas Rafael. Dum siaj studoj en Poznano li ĝoje malkovris, ke la Esperanta literaturo estas multe pli valora kaj bunta ol li antaŭe supozis: “Mi konatiĝis kun multaj verkoj kaj aŭtoroj, kiujn mi antaŭe ne konis, kaj danke al tio mi aktuale estas multe pli konscia pri tio, kio estas esplorinda kadre de Esperanta literaturo, kiel mi povas tion fari, kiuj materialoj disponeblas kiel deirpunkto”. Krome, li perfektigis sian regon pri la lingvo kaj sciojn pri la Esperanta kulturo kaj lingvistiko, afero tre utila por argumenti favore al Esperanto: “Tiusence la studprogramo en Poznano estas la pinta trejnado, kiu ekzistas en Esperantujo aktuale”, diras Rafael. Al nia demando, kion li volus diri al donacintoj kaj esperantistoj ĝenerale, li diris, ke li volas certigi, ke la programo estas inda je investo, ĉar ĝi estas tre utila por kapabligi homojn kaj por la Esperanta movado, kaj por instrui kaj esplori pri Esperanto en universitata nivelo: “La ekzisto de tiu studprogramo pruvas, ke Esperanto funkcias kaj estas uzebla ankaŭ en universitata sfero”.

Karina Oliveira, kiu magistriĝis pri lingvistiko en la Universitato de San-Paŭlo (USP), nomas la interlingvistikajn studojn en Poznano “unikaĵo en la mondo”, ĉar ĝi ja estas postdiploma kurso gvidata tute en Esperanto. La plej plezuriga kaj riĉiga lernobjekto por ŝi estis la studoj pri interlingvistiko (ŝi studis ĝeneralan lingvistikon, sed ne lingvistikon rilate al planlingvoj) kaj ŝi ŝategas studi lingvistikon uzante Esperanton kiel perilon por la lecionoj kaj debatoj. La studoj en Poznano estis ankaŭ la kialo de ŝiaj unuaj internaciaj vojaĝoj: “sperti vivantan Esperanton kaj vojaĝi al aliaj landoj estas mirinda sperto”, diras Karina. Ŝi estas ege dankema al ĉiuj, kiuj helpas realigi tiun grandan studprojekton: “Kiel 24-jara junulino, mi estas en la komenco de mia profesia vivo, kaj mi ne povus memstare pagi por la vojaĝoj, kiuj estas tre multekostaj el Brazilo ĝis Pollando. Tamen, Brazila Esperantista Junulara Organizo (BEJO) subtenas miajn vojaĝkostojn per donacoj de esperantistoj por tiu celo. Kaj ankaŭ la subteno de ESF rilate al la studkotizoj estas afero, kiu montras al mi la profesiecon de nia komunumo”. La partopreno en la studoj donas al ŝi bonegajn argumentojn kaj veran bazon por pravigi la studon pri Esperanto al la universitata departemento, al kiu ŝi estas ligita: “La plejmulto de la lingvistoj en mia universitato kutime pensas, ke Esperanto estas stultaĵo, sed pli kaj pli mi sukcesas montri, ke Esperanto estas serioza afero”. Ŝi aldonas, ke la kurso samtempe riĉigas la historion de Esperanto, ĉar oni skribas laboraĵojn, filmas prelegojn, kreas sciencan konon pri Esperanto, kaj samtempe ĝi estas fortega argumento por montri al la scienca “mondo”, ke Esperanto vivas kaj estas ege interesa temo por lingvistikaj studoj. Al la donacantoj Karina ŝatus aparte danki, ĉar ŝia partopreno en la kurso absolute ne eblus sen tia monhelpo. La donacoj ja valoras la penon, diras Karina, “ĉar tiu kurso estas gravega por la Esperanta movado kaj la tuta historio de Esperanto mem”.

Dum siaj studoj Suso Moinhos aparte ŝatis la eblon profunde esplori pri diversaj aspektoj de la gramatiko de Esperanto, de ĝiaj kulturo kaj literaturo, sub la gvido de universitataj profesoroj: “Studi Esperanton universitatnivele, laŭ studprogramo komparebla kun filologiaj studoj de etnolingvo, delonge estis mia revo”, li diras. La studoj postulas multan tempon kaj dediĉon, kaj tio kondiĉas lian tutan ĉiutagan vivon: “En la unua jaro mi devis multon lerni: ne nur la studobjektajn materialojn, sed ankaŭ esplormetodojn kaj teknikojn. Mi devis repreni sur miajn ŝultrojn la kutimon studi kiel en la unuaj universitataj jaroj kaj porti ĝin al novaj kampoj”. Suso aparte aprezas, ke kaj la instruistoj kaj la gestudentoj venas el diversaj landoj kaj kontinentoj, el malsamaj profesiaj kaj studaj sferoj, ĉar tio povas nur riĉigi la vidpunktojn, la interŝanĝojn de opinioj, kaj igi la klason vera ekzemplo de diverseco kaj interkultura etoso. Alia forta punkto favore al la programo estas la internacia agnosko de la studoj kaj la fakto, ke ili “valoras” 120 kreditojn ECTS*: “Kiam mi komparis tion kun la galegaj universitatoj, mi surpriziĝis: iliaj filologiaj magistriĝoj estas dusemestraj kaj valoras nur 60 ECTS.” Dum siaj studoj Suso lernis unu plian gravan aferon: la kortuŝan solidarecon kaj helpon de nia komunumo: “Al la donacantoj mi povas nur danki. Ili apogas nin decide, fidoplene, tra ESF kaj Edukado.net. Mi klopodas respondi al tiu iniciato per miaj klopodoj en studado. La tago, kiam mi eksciis, ke ESF subvencios nin, mia revo ekrealiĝis. La programo ”AMU Poznanon“ estas laŭdinda, grandstreba formo de kunefiko”. Se vi volas kontribui al la ekzisto de fakuloj pri Esperanto, pensu pri la programo “AMU Poznanon”, rekomendas Suso: “Se vi volas trafe uzi monrimedojn, ajnakvante, por antaŭenpuŝi la internaciskalan valorigon de nia lingvo, konsideru la eblon subteni ĉi tiun noblan ideon. Kaj se vi hezitas, provu rakonti pri la postdiploma kurso al neesperantistoj — vi miros pro iliaj respektoplenaj reagoj”.

* ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System) estas internacie agnoskita eŭropa poentsistemo de universitataj studoj (ĝi funkcias tra Eŭropa Unio kaj ankaŭ pluraj ne-eŭrop-uniaj landoj).

Kiel donaci al “AMU Poznanon”: rete per esperantic.org/eo/amu aŭ per UEA-konto al ESF: esfo-p (skribu pri la ĝiro al f...@co.uea.org, kopie al a...@esperantic.org, kaj indiku la celon de la donaco “AMU Poznanon”). La liston de donacintoj legu ĉe esperantic.org/eo/poznano; pli pri la programo ĉe amu.edu.pl/~interl.

TEJO: Gazetara Komuniko

Rezultoj de la 2-a Muzika Konkurso de la revuo Kontakto

Rogener Pavinski

Martin & La Talpoj kaj La Perdita Generacio estas la venkintoj en la kategorio “Kanto de la Jaro” de la 2-a Muzika Konkurso de Kontakto. La Princino, de Martin & La Talpoj ricevis la 1-an lokon kaj La 100-a Fojo de La Perdita Generacio ricevis la 2-an lokon en la voĉdonado de la ĵurio.

La venkinto en la kategorio “Premio de la Publiko” estas la kanto Tiu Brakumo Unika de Lucio Avitabile kaj Roberto Pigro, kiu ankaŭ ricevis la premion “Nova Talento”. Estis enkalkulitaj entute 196 voĉdonoj por la “Premio de la Publiko”. Partoprenis 14 konkursaĵoj el diversaj stiloj kaj el diversaj landoj, kiuj estis aŭskultitaj 7 896 fojojn.

Kelkaj konkursantoj partoprenis la duan fojon per novaj kantoj (La Perdita Generacio, kiu venkis pasintjare en “Kanto de la Jaro” kaj “Premio de la publiko”, Sepa kaj Asorti, Roberto Pigro k SoNori) kaj aliaj konataj muzikistoj partoprenis la unuan fojon (Flávio Fonseca, Ĵomart kaj Nataŝa kaj Martin Wiese). Ankaŭ novaj artistoj kaj pli amatoraj muzikistoj volas konigi al la esperantistaro sian arton, kiel ekzemple Maragan’, Sonori kaj Tiu Ne Gravas.

La konkurso ĉi-jare proponis premiojn por tri kategorioj: Kanto de la Jaro, Premio de la publiko kaj Nova Talento. La unua loko por la Kanto de la Jaro ricevos 200 EUR, la dua loko 100 EUR, la gajninto de la Premio de la Publiko 100 EUR kaj Nova Talento premios unu konkursaĵon per 100 EUR. Ĉiuj premiitoj devas ricevi diplomon/ateston.

La ĵurio en 2015 konsistis el Barbara Pietrzak — Pollando (radio–ĵurnalisto, estrarano de UEA pri kulturo), Stano Marĉek — Slovakio (instruisto, eldonisto, membro de Akademio de Esperanto), Kim J. Henriksen — Danio (muzikisto), Szilvási László — Hungario (entreprenisto, ĵurnalisto), Juliana Evandro — Brazilo (estrarano de TEJO pri kulturo).

La Muzika Konkurso de Kontakto estas organizita de la revuo Kontakto kaj de la kultura komisiono de TEJO, kun financa apogo de UEA kaj disvastiga helpo de EUROKKA. Ĝi realiĝis unuafoje en 2014 kaj naskiĝis kun la celo plenigi la truon, kiun lasis la forlaso de la branĉo “Muziko” de la Belartaj Konkursoj de UEA en 2011.

Listo de la konkursantoj: http://kontakto.tejo.org/2015/07/vocdonu-por-la-2-muzikakonkurso-de.html

Forpasoj

Joaquim Calado (1926-2015) forpasis la 22-an de septembro en Roterdamo, kie li, laŭdevene portugalo, vivis ekde la mezo de la 50-aj jaroj, edziĝinte al e-istino. Li tuj ekaktivis en la klubo Merkurio kaj estis ĝia prezidanto 1964-1976 kaj 1982-1994. Li estis ankaŭ estrarano de Nederlanda E-Asocio. En UEA li membriĝis en 1950. Teknika desegnisto, li estis fakdelegito pri tekniko ekde 1957. De 1986 ĝis 2002 li estis ĉefdelegito kaj ĝis 1999 ankaŭ kotizperanto de UEA. En LKK de la 73-a UK en Roterdamo (1988) li estis kongresejestro. Li regule membris en Societo Zamenhof. Tre valora estis lia helpo dum pli ol 40 jaroj ĉe riparoj kaj cetera prizorgado de la domo de UEA ekde la instaliĝo de la Centra Oficejo en Roterdamo fine de 1955.

Huĝimoto Nacuko (1968-2015), dumviva membro de UEA, mortis la 27-an de septembro en Kameoka (Japanio). Vegetara kuiristino, ŝi estis fakdelegito pri Oomoto kaj vegetarismo.

Hansjörg Kindler (1933-2015), konata kiel Trixini, la “magiisto kun la blua ŝtono”, forpasis la 22-an de aŭgusto en Kempten (Germanio). Li interesiĝis pri magio kaj pupludado jam kiel junulo kaj vizitis kursojn pri ili. Kiel Trixini li turneis en pli ol 50 landoj, ofte kunlaborante kun e-istoj. Per siaj magiaĵoj li plezurigis partoprenantojn de multaj UK-oj k.a. E-renkontiĝoj. Studinte teologion li estis 17 jarojn romkatolika pastro, laste por germanlingvanoj ĉe la sidejo de la Eŭropa Komunumo en Luksemburgo de 1973 ĝis 1979, en kiu jaro li organizis IKUE-kongreson en tiu urbo. Ekde 1975 li aktivis en la E-movado, i.a. kiel vicprezidanto de Luksemburga E-Asocio kaj estrarano de Eŭropa Klubo. Li estis komitatano C de UEA 1980-1983 kaj fakdelegito pri magia arto, pupteatro kaj prakatolikismo ekde 2003.

Árpád Máthé (1936-2015) mortis la 14-an de septembro en Budapeŝto. Li doktoriĝis pri kemio kaj poste instruis ĝin en la Universitato ELTE en Budapeŝto. Li instruis ankaŭ en la Esperanto-fako de ELTE kaj trifoje prelegis en la Internacia Kongresa Universitato (Roterdamo, 1988; Brajtono, 1989; Vieno 1992). Li membris en la Komitato de UEA kiel komitatano A por Hungario 1989-1992 kaj kiel komitatano C 1992-1995. Fakdelegito pri kemio kaj E-periodaĵoj li estis ekde 1975. En 1987 li starigis kun Rafael Hernández kaj Ana Molera la esplorgrupon Rondo Takács, kiu eldonis la verkon Inventaro de planlingvistikaj periodaĵoj (1992) kaj la bibliografian organon Periodaĵoj (1993-1994). Ĝia ĉefverko estas la 1175-paĝa Bibliografio de periodaĵoj en aŭ pri Esperanto (2010) kun pli ol 14 000 bibliografiaj datenoj.

Nicholas (Mikuláš) Nevan (1945-2015) mortis la 21-an de aŭgusto en Florido (Usono). Ĉeĥdevena, li iĝis nederlandano en 1976 kaj usonano en 1995. Li lernis E-on kiel gimnaziano en Prago kaj baldaŭ ekaktivis en la movado, gvidante kursojn kaj organizante plurajn landajn kaj internaciajn E-aranĝojn. Li gvidis la Junularan Sekcion de Ĉeĥoslovaka E-Komitato 1965-1969 kaj estis komitatano de TEJO 1967-1969. Kiel profesia sekretario de Ĉeĥoslovaka E-Komitato li organizis la fondan kongreson de Ĉeĥa E-Asocio en 1969. Samjare li fariĝis Konstanta Kongresa Sekretario de UEA, kiun oficon li plenumis ĝis 1973. Enmigrinte al Usono en 1978 li hejmiĝis en Portlando (Oregono). En 2005 li retiriĝis al Penango (Malajzio), kie li servis kiel delegito kaj fakdelegito pri monda turismo. Lia vojaĝemo kondukis lin al pli ol 80 landoj sur 4 kontinentoj. Membro de UEA ekde 1963, li e-istigis ankaŭ plurajn el siaj familianoj.

Elena Ŝevĉenko (1962-2015), la ĝenerala direktoro de la eldonejo Impeto, mortis en Moskvo la 5-an de septembro. Diplomiĝinte kiel ĵurnalisto en la Moskva Ŝtata Universitato en 1986 ŝi kaj la edzo Aleksandr profesie eklaboris pri esperantigo kaj eldonado ĉe gravaj eldonejoj, kiel APN kaj Progreso. Ŝi estis estrarano de Sovetrespublikara E-ista Unio kaj de Rusia E-ista Unio, kunorganizis landajn E-aranĝojn kaj instruis ĉeeste kaj koresponde centojn da gelernantoj. Ŝi fondis kaj longe gvidis la Moskvan Centran E-Klubon. En 1990 ŝi iniciatis la revuon Moskva Gazeto kaj redaktis ĝin ĝis 1995. En 1992 ŝi kaj la edzo fondis la firmaon Impeto, kiu eldonis multajn valorajn librojn, i.a. verkojn de novaj E-aŭtoroj kaj tradukojn el rusaj verkistoj, kaj E-lernilojn.

Revuo Esperanto 2015 12

Chuck Smith: motoro de la interreta E-generacio. Li estas iniciatinto de la Esperanta Vikipedio kaj multe da aliaj sukcesaj retaj projektoj. Plej laste li kunordigis la kreadon de la furora E-kurso de Duolingo

Impeto: Per artikolo de Dima Ŝevĉenko pri la eldonejo Impeto, Esperanto komencas la serion “Niaj Eldonejoj”

Malferme

Unuiĝintaj Nacioj: Grandaj ŝancoj kaj grandaj defioj

Humphrey Tonkin

Sepdek jarojn post sia fondiĝo, Unuiĝintaj Nacioj travivas profundajn ŝanĝojn, precipe rilate la rolon de neregistaraj organizaĵoj (NROj) en ĝia agado. En la pasinta numero de la revuo Esperanto, nia prezidanto Mark Fettes raportis pri la lastatempa akceptiĝo de la Celoj por Daŭripova Evoluigo (CDE) por la periodo 2015-2030. Sur aparta paĝo (p. 230) aperis la 17 Celoj, ekde numero 1, “Forigi malriĉon”, ĝis numero 17, “Plifortigi la realigajn kapablojn kaj revigligi la tutmondan partnerecon por daŭripova evoluigo.” Tiuj posteuloj de la Jarmilaj Evoluigaj Celoj (JEC), kiuj kovris la periodon 2000-2015, estas eĉ pli ambiciaj elpaŝoj, kaj ili multe pli firme enplektas la neregistarajn organizaĵojn.

La kialo estas simpla: la novaj Celoj realiĝos nur per firma alianco inter la registaroj unuflanke kaj civila socio aliflanke. Kvankam UN estas unuavice koalicio de la ŝtatoj, la registaroj povas nur malrekte kaj limigite influi la konduton de siaj ordinaraj civitanoj. Ekzemple, por “garantii sanajn vivojn kaj kreskigi bonfarton por ĉiuj homoj” (n-ro 3), necesas ne nur registaraj elpaŝoj sed ankaŭ popolaj; por “atingi egalecon inter la seksoj” (n-ro 5), devas ekesti ankaŭ ĉe la popolo la deziro ŝanĝi siajn normojn. Kaj aliflanke, por certigi, ke registaroj atentu pri “bonkvalita edukado” (n-ro 4) aŭ pura akvo (n-ro 6) aŭ klimatŝanĝiĝo (n-ro 13), necesas politika premo desube.

Kiel ĉio ĉi rilatas al ni esperantistoj? Se konsideri, ke Unesko multe utilis al la esperantistoj pro la starigo de konsultaj rilatoj kun UEA kaj ĉefe pro la rezolucio pri Esperanto, en 1954, UEA per sia tutmonda reto de uzantoj de Esperanto povos efike disvastigi la mesaĝon de Unesko. Vere, tiel ĉiam estis: Unesko utilis al UEA ĉar ĝi altigis ĝian prestiĝon kaj malfermis novajn pordojn, dum UEA utilis al Unesko kiel komunikilo kaj kunbatalanto.

Kun la rilatoj kun Unesko venis aŭtomata ligiteco al la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN, la t.n. Ekosok. Siavice, ankaŭ Ekosok rekonis la utilecon de UEA. Tiuj ligoj daŭras ĝis hodiaŭ.

En 1954, la NROj estis nur eta elemento en Unesko kaj UN, kaj nur manpleno da organizaĵoj estis ligitaj al ili. Hodiaŭ centoj, eĉ miloj, da organizaĵoj konkurencas por la atento. Ofte la plej sukcesaj NROj estas la plej novaj — saĝaj kaj lertaj pri la manipulado de elektronika komunikado, ĝisdataj pri la pensofluoj en sia fako. Aliaj pli longe establitaj organizaĵoj stumblas pro malrapidaj burokrataj strukturoj aŭ kutimoj malfacile adapteblaj. Kelkaj organizaĵoj havas efikajn reprezentantojn en la sidejoj de la du organizaĵoj — reprezentantojn kiuj kunlaboras ne nur kun la diversaj komitatoj de NROj sed ankaŭ rekte kun la oficistaro kaj misioj. Gravas ankaŭ havi fortan kaj adaptiĝeman organizaĵon, kiu povas facile pruvi, ke ĝi antaŭenigas la celojn de UN.

Ĉu UEA estas tia organizaĵo? Ĉu ni povas indiki atingojn, kiuj antaŭenigas la celojn de Unesko kaj UN? Jes (kiel rimarkigis nia estrarano José Antonio Vergara en lastatempa artikolo), ni povas prezenti kongresajn temojn, kongresajn rezoluciojn, eldonaĵojn kiuj portas la nomon de Unesko; sed ĉu ni povas montri, ke ni mobilizis niajn membrojn ĉirkaŭ realigo de specifaj prioritatoj de niaj grandaj internaciaj organizaĵoj? Tio nepras.

Gravas, ke la esperantistoj ĝenerale kaj la membroj de nia Asocio aparte, atentu pri la Celoj kaj faru sian eblon kunlabori kun tiuj, kiuj klopodas realigi ilin. Levu la demandon kun viaj retaj kontaktuloj, en via loka grupo, en la jarkunveno de via landa asocio, en via faka asocio kaj ellaboru kaj realigu simplan planon por kunhelpi.

Por teni vin informita aliĝu al la organizaĵo Esperanto por UN — farebla senpage — ĉe esperanto-un.org.

La homoj venas al Esperanto pro plej diversaj kaŭzoj, kiel prave atentigis nia prezidanto; sed, kiel skribis samnumere la redaktoro Fabrício Valle, “Ni ne plu povas pensi kaj agi kiel homoj nenion sciantaj pri la krudaj problemoj de nia mondo.” Prave rimarkigis José Antonio: tia malfermiteco estas la Zamenhofa vojo.

En kunsido ĉeestata de UEA-reprezentantoj tuj post la akceptiĝo de la Celoj, ni aŭdis Helen Clark, gvidanton de la Evoluiga Programo de UN, emfazi, ke la CDE “neglektas neniun personon,” kaj ke “ili estas ne naciaj aŭ eĉ internaciaj, sed universalaj” — do transcendas la koalicion de ŝtatoj, kio estas UN. Samkunvene, la germana kanceliero Angela Merkel diris, ke la Celoj “entenas preskaŭ ĉion kion ni bezonas por kunvivi sur tiu ĉi planedo”; kaj la vicĉefministro de Vjetnamio, Phan Binh Minh, atentigis, ke gravas “aŭskulti la voĉojn de la popolo.”

Ĉu vere la Celoj entenas “preskaŭ ĉion”? Mark Fettes rimarkigis, ke demandoj pri lingvoj apenaŭ ricevis atenton. Se ni engaĝos nin pri la Celoj, ni estos en pli forta pozicio por levi la lingvan demandon ĉe la UN-instancoj kaj insisti, ke la lingva dimensio ricevu ilian atenton. Finfine, ne utilas aŭskulti la voĉojn de la popolo, se oni ne komprenas la lingvojn kiujn ili parolas. Dudirekta komunikado esencas por realigo de la Celoj: necesas samtempe rekoni kaj konservi la multlingvecon kaj trovi vojojn por ĝin transponti.

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin estas profesoro pri angla literaturo kaj eksa prezidanto de TEJO kaj UEA

Ĉi-numere

La granda temo ĉi-numere estas sendube Duolingo kaj ĝi implicas aliajn temojn kiel renovigo, kresko, nova generacio de esperantistoj, grandaj defioj spronantaj la movadon ktp. Notinda novaĵo estas la unua artikolo de la serio “Niaj eldonejoj”, kies artikoloj principe aperos ĉiun paran monaton. La foton sur la kovrilo faris Dennis Bemmann.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Kresko kaj renovigo de la E-Movado: Artikoloj de Lu Wunsch-Rolshoven kaj de Mireille Grosjean pritraktas la temon “kresko kaj renovigo de la E-movado”. La fenomeno Duolingo estas pritraktata en ambaŭ

Slovakio — (ne) konata lando: La slovaka diplomato Július Hauser ekkonigas al ni Slovakion, kun priskribo pri ĝia historio. Tri belaj fotoj de Vladimír Škuta ilustras la artikolon

Unua Alineo

La monto granita konkerita en Greziljono

Montojn granitajn ni kutime traboras per torento da gutoj. La aktivuloj en AMO 15 tamen ricevis la defion maturigi sin kaj grimpi tiun monton kuraĝe. Post konatigaj aktivaĵoj, sekvis kvar tagoj kiuj prezentis kvar etapojn en la pinten-ira lukto — pri la kvar etapoj, legu en la septembra revuo, p. 173.

La unua etapo demandis, kiel trafe informi pri Esperanto. La seminarianoj listigis la ĉefajn uzendajn argumentojn kaj devis rafini tion, por ke restu nur ok. Laŭ propono de seminariano, la grupo listigis seson da evitindaj mesaĝoj, kune kun komune deciditaj manieroj kiel prefere prezenti la punktojn. Ambaŭ dokumentoj disiris per la Estraraj Komunikoj EKO 46 (okt. 28) kaj EKO 47 (okt. 31). Plia tasko estis esplori la uzeblajn komunikajn kanalojn; la diskuto estis centrita en la novaj retbazitaj ebloj.

La dua etapo demandis, kiel starigi kaj konigi kurson. Tio estis traktita per la tekniko “Ses kafejoj”, laŭ kiu la seminarianoj promenis libere inter la stacioj kaj lasis mesaĝojn pri propraj spertoj kaj konsiloj kaj reagis al komentoj de aliaj vizitantoj.

La tria etapo demandis, kiel efike instrui la lingvon. Proponoj estis procedi laŭ la strukturo de la lingvo mem, kaj ne tiom de aliaj lingvoj, frue paroligi la lernantojn per praktike utilaj frazoj, kaj koncentri sin pri verboj, iliaj kunteksto kaj uzado — precipe rilate al la transitiveco de la verbo, kiu unike gravas en Esperanto.

La kvara etapo demandis pri utiligo; kiel konigi la komunumon kaj la kulturon de la lingvo jam dum la kurso, kiel prezenti postkursajn aktivaĵojn kaj kiel plekti kursfinintojn en la komunumon aŭ eĉ en la movadon. La listo de baroj al la efika reteno de kursfinintoj ne mallongis.

La kvina tago estis dediĉita al revizito al tiuj kvar etapoj por proponi rolojn kaj taskojn sur diversaj movadaj niveloj — loka, landa, faka kaj tutmonda. En la lasta tago la grupanoj faris FLAM-analizon pri la kulturcentro Greziljono, kiun ili bone konis. Tiel ili helpis analizi ĝiajn Fortojn, Lamaĵojn, Avantaĝojn kaj Minacojn kaj el tio tiri proponojn por plia prosperigo de la sorto de la kastelo. La ekzerco konigis al la seminarianoj tiun analizan teknikon.

Tra la tuta semajno, la grupanoj — kvankam nemultaj — aktive partoprenis kaj arde (kaj ade) diskutegis.

Stefan MacGill

Ekvelu kun la Komitato de UEA!

La Komitato de UEA estas vere unika movada instanco.

Unike tutmonda, ĉar ĝi inkluzivas reprezentantojn el pli ol 50 landaj asocioj;

Unike respondeca, ĉar ĝi havas la finan vorton pri jara buĝeto de pli ol 500 000 eŭroj kaj pri vasta gamo de agadoj sur ĉiuj kampoj de la movado;

Unike demokratia, ĉar ĝiaj debatoj kaj decidoj estas publikaj, kaj pli ol kvin mil individuaj membroj de UEA rajtas rekte voĉdoni por la Komitatanoj B — la plej amasa balotado en la tuta movado;

En la 101-a UK en Nitro, ekoficos nova Komitato, kiu siavice elektos novan Estraron. La venonta mandato alportos signifajn ŝanĝojn en UEA: i.a. novan retejon kun novaj servoj, renovigon de la Statuto, novajn internaciajn projektojn kaj plivastigon de la eldona agado. Pri ĉio ĉi la Komitato havos gravan voĉon kaj rolon;

UEA kaptas freŝan venton — kunvelu kun la Komitato! Kandidatiĝu kiel Komitatano B, aŭ kampanju ĉe via landa asocio por fariĝi Komitatano A. Novaj fortoj kaj novaj ideoj estas bezonataj kaj bonvenaj!

Mark Fettes

Elekto de komitatanoj B de UEA

En 2016 okazos elekto de novaj gvidorganoj de UEA por la periodo 2016-2019. Parto de ĝi estos elekto de komitatanoj B por reprezenti la individuajn membrojn (IM) en la Komitato de UEA. Laŭ la Statuto (art. 24) oni elektas unu komitatanon B por ĉiu komencita milo da IM. Laŭ la antaŭvidata nombro de IM oni elektos ses komitatanojn B.

La Ĝenerala Regularo (art. 8) difinas: “Dek individuaj membroj el minimume tri diversaj regnoj rajtas proponi unu solan kandidaton el inter la individuaj membroj. Al la proponoj, subskribitaj de la proponintoj, devas esti aldonitaj, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj deklaro pri la movadaj celoj de la kandidato, kiuj kune ampleksu maksimume 150 vortojn.”

Kompletaj proponoj atingu la Centran Oficejon de UEA (Nieuwe Binnenweg 176, 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) ĝis la 29-a de februaro 2016. Validaj estos nur skribaj dokumentoj kun originalaj subskriboj (t.e. ne telefaksoj aŭ retmesaĝoj).

Ĉiu kandidato devas esti IM de UEA dum la du antaŭaj jaroj (t.e. 2014 kaj 2015) kaj, se elektita, resti IM tra la tuta oficperiodo. Salajrata oficisto de UEA ne rajtas esti komitatano. Komitatano, kiu persone ĉeestis neniun komitatkunsidon en la periodo 2010-2015, ne estas reelektebla.

Se ne estos pli ol ses kandidatoj, ili ĉiuj estos elektitaj sen voĉdonado. Se la nombro estos pli granda, la individuaj membroj elektos ses komitatanojn B per poŝta balotado.

Osmo Buller
Ĝenerala Direktoro de UEA

Dek Demandoj: Chuck Smith

“Ni simple ne sufiĉe grandskale informas la homamason”

Fabrício Valle, José Vergara

Kreado de la Esperanta Vikipedio, ĉefmotoro de la teamo kiu preparis la kurson de Esperanto en Duolingo, kreinto de la ludo “What The Shell”, agado kiel volontulo kaj poste estrarano de TEJO, reprezentado de UEA ĉe Unuiĝintaj Nacioj, partopreno en la estraro de Usona Esperantista Junularo (USEJ) kaj de Esperanto ĉe Interreto (E@I) bildigas la viglan E-vivon de Chuck Smith (https://eo.wikipedia.org/wiki/Chuck﹍Smith). Bedaŭrinde, ne eblas en nur 10 demandoj prezenti funde ĉiujn ideojn kaj aspektojn de la agado de tiu vigla kaj kreema E-aktivulo.

1 FV: Vi jam multe entreprenis ekde via esperantistiĝo, sed via iniciato krei E-kurson ĉe Duolingo donis la plej impresegan rezulton. Ĉu tio signas komencon de revolucio en Esperantujo?

CS: Mi neniel povintus krei ĉi tiun kurson ĉe Duolingo sen miaj teamanoj. Ni nun havas 8-kapan teamon kaj ĉiuj multe kontribuas al ĝia sukceso. Mi speciale volas danki al Ruth Kevess-Cohen, kiu estas la ĉefprizorganto de la enhavo de la kurso. Pri revolucio, mi kredas, ke Duolingo estas grandega paŝo, kiu tute ne eblis sen la senlaca laboro de multaj esperantistoj tutmonde. Oni povas vidi la evoluon de gravaj projektoj tre resume: UK (1905), UEA (1908), TEJO (1938), Pasporta Servo (1966), PIV (1970), Monato (1980), Vikipedio (2001), Lernu (2002), KER-ekzamenoj (2008), Muzaiko (2011), Esperanto-TV (2014), Duolingo (2015). Tamen jes, oni jam vidas la komencan efikon de nia kurso. Almenaŭ en la anglalingva mondo, Esperanto nun ŝajnas pli afero por alternativuloj ol por stranguloj, kiel ĝi ofte estis perceptita antaŭe.

Krome, mi jam aŭdis pri almenaŭ kvar E-kluboj en kiuj iu Duolingo-lernanto alvenis kaj jam sufiĉe bone parolis Esperanton. En IJK mi renkontis kvar lernantojn, kiuj eklernis per Duolingo kaj same jam bone parolis. Mi sufiĉe miras!

2 FV: Jes, estas evoluo en la movado, sed Duolingo ŝajnas esti grandega salto. La esperantistoj ĝojas pro tio kaj samtempe estas ia pozitiva maltrankviliĝo flanke de la E-gvidantoj, ĉar tiu mirinda rezulto de Duolingo signas novan eraon: Esperanto ne plu dependos nur de la esperantistoj. Tio estas granda ŝanĝo de paradigmo. Kiujn efikojn ni povas atendi de tio?

CS: Ni nun alvenas al la erao de firmaoj por Esperanto. Ni ŝajne ekatingas kritan mason, kiu jam interesas lingvajn firmaojn. Mi vidas pli kaj pli da firmaoj, kiuj interesiĝas pri Esperanto: Transparent Language, Duolingo, iTalki, uTalk, Chatterplot ktp. En la evoluo de lingvo la unuaj firmaoj, kiuj povus profiti de ĝi, estus kompreneble lingvofirmaoj!

Pri la efikoj de firmaoj, mi kredas, ke tio certe portos pli da profesieco al nia komunumo. Ekzemple, tiaj firmaoj jam havas grafikistojn kaj merkatistojn, kiuj multe pli bone konas la lingvan merkaton ol “amatoraj” esperantistoj. Mi vere bonvenigas ĉi tiun evoluon kaj esperas, ke la E-organizoj prepariĝas por kunlabori kun diversaj firmaoj.

3 FV: Jes, instruado de Esperanto estas la fundamenta branĉo de la esperantista ekonomio, sed aliaj promesplenaj branĉoj estas ekzemple la internaciaj komerco, libromerkato (eldonejoj, librovendejoj), turismo, produktado de esperantaĵoj, tradukado kaj edukado. Per kiuj rimedoj, sinteno kaj iniciatoj la esperantistoj povas konscie partopreni la evoluigon de la esperantista ekonomio?

CS: Nu, la ĉiama problemo pri la ekonomio ene de Esperantujo estas, ke ĝi sufiĉe malgrandas kaj la E-komunumo estas disa en la mondo. Do, kvankam nia komunumo kompareblas kun lando, ni tamen ne loĝas unuj apud la aliaj kaj tio malfaciligas la komercan intersanĝon kaj evoluigon de nia ekonomio. Laŭ mi, la plej sukcesa vojo estas trovi manieron “vendi” esperantaĵojn aŭ servojn ankaŭ al neesperantistoj. Eĉ en la frua historio de Esperanto, oni faris tion per ŝlosiloj de Esperanto, laŭ kiuj oni povis verki leteron en Esperanto kaj kiun la ricevanto povis uzi por kompreni ĝin en sia nacia lingvo.

Aliflanke mi rimarkas, ke ankaŭ la kontraŭkapitalisma sinteno de esperantistoj malhelpas. Ekzemple, kiam mi kreis klavaron de Esperanto por iFono kaj vendis ĝin kontraŭ 4€, multaj homoj plendis, ke ĝi devus esti senpaga, kvankam mi bezonis pli ol semajnon por krei ĝin. Se ĉiuj volas, ke ĉio en Esperantujo estu senpaga, do nia ekonomio neniam povos evolui.

4 FV: Tiu sinteno de esperantistoj kontraŭ la perlaboro de mono, kiu nature kondukas nin al profesieco kaj al la esperantista ekonomio, fakte ne estas kontraŭkapitalisma sinteno, sed ia bigota kredo, ke Esperanto estas tiom idealisma afero, ke profesia uzo de la lingvo kaj profito per ĝi kiel laborlingvo estas nepardoneblaj pekoj. Se konsideri, ke tiu dogmema sinteno malhelpas la disvastigon de Esperanto, kion fari por superi tiun pensmanieron kaj enkonduki novajn labormanierojn en Esperantujo, surbaze de profesieco kaj intensiva uzo de kapitalo, tamen sen neglekto de la volontulaj fortoj?

CS: Fundamente, estas interese, ke preskaŭ ĉiuj esperantistoj konsentas, ke oni rajtas enspezi normalan salajron por profesia E-agado. Samtempe, ili ofte ne atentas pri la fakto, ke oni kutime perlaboras monon kiam oni sukcesas vendi ion, ĉu varojn ĉu servojn. Mi kredas, ke se oni demandas ĉu estus bone labori plentempe en Esperanto, oni jesus, sed se oni demandas ĉu ekzistu E-firmaoj, la respondo ne tiom klarus. Mi kredas, ke multaj esperantistoj simple ne tute logike pensas pri tiu temo.

Pri la vojo sekvenda, plej bonas simple agi. Se oni fondas firmaon kaj esperantistoj aĉetas, oni jam sukcesas! La problemo estas ĝuste trovi merkaton en kiu oni povus sukcesi pro la menciitaj problemoj en la antaŭa respondo. Malfacilas prognozi la estonton, sed eble la venonta paŝo de nia evoluo estos ĝuste tiu de E-firmaoj!

5 FV: Vi aludis Duolingo-lernantojn, kiuj jam ekmovadas. Ĉu la movado povos revi pri amasa veno de novaj fortoj? Kiun strategion adopti por varbi la duolingan generacion?

CS: Tio multe dependas de tio, kiel ni traktos ilin. Ĉu la tradicia movado bonvenigos ilin aŭ ĉu oni diros: “Plibonigu vian Esperanton, ĝis vi flue parolos kaj tiam vi povos ekagi!” Laŭ mi, la plej bona strategio estas trovi manierojn, kiel komencantoj povas ekagi, kaj helpi por ke ili povu trovi sian kreeman vojon.

Krome oni devas esti trovebla. Gravas, ke ĉiuj lokaj kluboj kaj regionaj eventoj havu retpaĝon. Krome, bonus ke oni estu trovebla en lingvaj retejoj, kiel ekzemple Chatterplot.com, kiu celas helpi konekti lingvolernantojn, kiuj loĝas proksime unu al la alia. Vidante la rapidan evoluon de Esperanto, Chatterplot nun ŝanĝas sian tutan merkatan strategion por unue allogi esperantistojn kaj nur poste zorgi pri lernantoj de aliaj lingvoj.

Do, resume, jen la plej facila maniero varbi la retan generacion: esti videbla en la interreto! Ankaŭ eblas rekte komuniki al lernantoj per la E-forumo de Duolingo (https://www.duolingo.com/topic/915) kaj ĝia Fejsbuka grupo (https://www.facebook.com/groups/duolingo.esperanto.learners/)

6 FV: Rilate videblecon, la retaj rimedoj evoluas tre rapide, sed la esperantistoj, kun raraj esceptoj, apenaŭ scias pri ĉiuj ebloj. Vere, oni pie kredas, ke nur konstruo de retejo, foje laŭ malnova modelo, sufiĉas por aktiva partopreno en la virtuala mondo. Oni ignoras, ekzemple, la modernan varbadon de klientoj kaj aktivuloj per la tre aktivaj metodoj de la retmerkatumado. Ŝajnas, ke nur la engaĝo de junaj novaj talentoj, kun specifaj konoj pri la modernaĵoj de la reto, kapablos renversi la situacion. Sed kiel interesi tiujn junajn talentojn de la teknologia mondo pri Esperanto?

CS: Miaopinie, junaj homoj nuntempe ĉefe volas kompreni kiel oni povas utiligi Esperanton. Laŭ mi, la plej efika maniero allogi homojn al Esperanto nuntempe estas klarigi al ili, ke, lerninte Esperanton, oni povas lerni aliajn lingvojn pli rapide. Laŭ mi, Benny Lewis plej efike faris tion per sia blogartikolo “Lerni Esperanton dum nur du semajnoj povas ŝpari al vi monatojn en via cellingvo” (http://bit.ly/1HKvvlh). Tie li argumentas, ke eĉ se ekzistas nur unu parolanto de Esperanto, vi povas lerni per Esperanto kiel lerni lingvon! Post kiam oni konvinkiĝas, tiam li klarigas, ke ja ne temas pri nur unu parolanto en fremda lando, sed pri granda komunumo kaj kulturo tutmonda.

7 FV: La propedeŭtika valoro de Esperanto apartenas al la kampo de la praktika uzado de Esperanto. Ĉu sistema evoluigo de tiu valoro de Esperanto ne estus komenco de nova industrio de lingvo-instruado, kapabla meti nian lingvon en tre reliefan pozicion?

CS: Denove la problemo estas, ke la E-komunumo estas tro malgranda kaj disa. Kvankam oni ja povus krei tiajn lingvokursojn por esperantistoj, tre malfacilas varbi ilin. Grandaj reklamplatformoj kiel tiuj de Guglo (al kiu apartenas ekzemple Jutubo) kaj Fejsbuko eĉ ne permesas reklami en Esperanto. Do, mi kredas, ke la unua paŝo tiudirekte devas esti la akceptigo de nia lingvo en tiaj reklamsistemoj, antaŭ ol oni povus ekpensi pri la evoluo de tia industrio.

8 FV: Kion diri pri la estonto de UEA kaj TEJO? Ĉu gravas kunlabori kun ili?

CS: UEA kaj TEJO kreskos, ĉar simple ĉiam iu certa procentaĵo de la lernantoj ŝatos esti membro de E-asocio. Niaj lernantoj loĝas ĉie en la tuta mondo, ĉiuj E-asocioj verŝajne iom kreskos pro tio. Do, kompreneble gravas kunlabori kun UEA/TEJO, sed la problemo estas kiel fari tion konkrete. La projekto de Duolingo ne bezonas financadon, sed plej gravas por ni, ke la esperantistoj komprenu la fenomenon: Duolingo ekzistas kaj per ĝi miloj da homoj lernas Esperanton. Post kiam oni ekscias pri la ekzisto de tiom da lernantoj, oni ne plu povas aserti, ke nia komunumo malgrandiĝas.

9 FV: Kio, laŭ vi, ebligas al ni kompreni kial tiom da junaj usonanoj interesiĝas pri Esperanto, kiel montrite de la statistiko de Duolingo?

CS: Mi pensas, ke Lu Wunsch-Rolshoven plej bone klarigis tiun fenomenon, kiam li diris, ke 1% de la homoj, kiuj estas bone informitaj pri Esperanto, volos eklerni ĝin. Ni longe penis por havi la plej allogan tekston pri Esperanto, kiu eblas por usonanoj miksante faktojn, idealismon, modernecon, eventojn, kulturon kaj fine alvokon al agado. (http://bit.ly/1MDZMbb). Nuntempe, la plej granda Duolingo-kurso por anglalingvanoj estas tiu, por instrui la hispanan, kun 43 milionoj da lernantoj, kaj 1% de tio estas jam 430 000 homoj! Mi tamen esperas, ke ni ne atingos “nur” tiom, sed multe pli. Mi kredas, ke 1% de la homoj kutime interesiĝas pri Esperanto en ĝia nuna (ankoraŭ pionira) stato. Ni simple ne sufiĉe grandskale informas la homamason. Mi tamen havas la impreson, ke la publika opinio pri Esperanto nun ŝanĝiĝas de “interesa frenezaĵo” al “alternativa lingvo”.

10 FV: Alia grava iniciato via estis la fondo de Vikipedio en Esperanto. Bonvolu koncize diri kiel ĝi statas nuntempe kaj kiom efike ĝi rolas kiel reklamo por Esperanto.

CS: Mi fakte kredas, ke Vikipedio pli forte helpis evoluigi la lingvon mem ol reklami ĝin, speciale kiam temas pri fakvortoj. Problemo de la antaŭreta epoko estis, ke multaj talentuloj kreis gravajn fakvortarojn, sed ili ofte tiom multekostis, ke ordinaraj esperantistoj ne aĉetis kaj tial ne profitis de ilia grandega terminologia laboro.

Per senpaga, libera kaj facile alirebla referencverko, Vikipedio iĝis granda komunejo por normigi nian lingvon. Kiam oni verkas artikolojn pri gravaj temoj, oni rapide rimarkas fakvortojn, kiuj mankas en Esperanto. Tiam oni devas krei ilin kaj poste tiuj vortoj normiĝas. Tiel oni nun povas trovi tradukojn de multaj fak-temoj en Vikipedio.

Sed jes, kompreneble la ekzisto de Esperanto en Vikipedio ankaŭ havas grandan reklaman efikon. Iu ajn, kiu legas artikolon, povas vidi, ke versio de tiu artikolo en Esperanto ekzistas... bonŝance alfabete inter Español kaj English! Inter tiuj gravaj lingvoj, multaj “hazarde” vidas, ke Esperanto vivas.

UN: Celaro 2030

Nia kontribuo al la strebado de UN

Fabrício Valle

Antaŭ 70 jaroj, en la 24-a de oktobro 1945, en Usono, kun tre noblaj celoj estis fonditaj Unuiĝintaj Nacioj (UN). Se konsideri la situacion de la nuntempa mondo, ne estas multe da kialoj por festado: pluraj militoj, malrespekto al la homaj rajtoj, malsato, mizero, etnaj konfliktoj kaj aliaj ne bonaj indikoj pri la situacio de nia mondo. Aliflanke, UN plenumis kaj daŭre plenumas gravan rolon en la koncerto de la nacioj. Ĝi estas espero kaj sen ĝi ni ĉiuj ja havus kialojn por funda malesperiĝo. Do, kiel esperantistoj, homoj nature esperemaj kaj ĉiam kapablaj revi, ni devas atente sekvi la agadon de UN kaj ĝiaj alligitaj organizaĵoj, kiel Unesko. Ni ne miskalkulu la gravecon de tiu granda monda institucio. Ĝi gravegas kaj malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj, ĝi estas la forumo kie la reprezentantoj de la diversaj nacioj povas prezenti siajn vidpunktojn pri la mondaj problemoj kaj kie per diplomatiaj rimedoj oni klopodas trovi komunan bazon por la interkonsentigo de la nacioj.

Kiel ni, esperantistoj...

Tamen, ne funde pri la kompleksa kaj ege diversa problemaro de la mondo ni pritraktu ĉi-artikole. Okaze de la 70-jariĝo de UN kaj post la strebado por la Celaro de la Jarmiloj, kies konkerojn ni heredas, UN ekkomencas strebi nun por 17 celoj por daŭripova evoluigo, kiujn ni devas klopodi plenumi ĝis la jaro 2030 — pro tio la afero estis baptita kiel Celaro 2030.

Nu, kiel ni, esperantistoj, povas kaj devas partopreni tiun strebadon? Ne diru, ke tio ne rilatas al nia afero: ni ne estas speciala speco de homoj, kiu neniel ajn rilatiĝas kun la kruda problemaro de la mondo. Nia afero certe rekte ligiĝas al la lingvaj rajtoj kaj demokratia komunikado, sed nerekte nia agadokampo estas tiom vasta kiel la mondo. Se estas inter ni malkonsentoj, se konsideri la diversajn perspektivojn de ĉiuj ni pri la vojoj por konstrui pacon kaj solvi la konfliktojn inter la nacioj, nia komuna lingvo havas la povon dialogigi nin senpene kaj flue. Tamen, ni ne estas popolo kun unuanima sento pri ĉio, kvankam ni unuanime en la abstrakta nivelo prirevas pacon kaj harmonion por ĉiuj. En la praktiko, ni estas pretaj kvereli kaj malkonsenti pri preskaŭ ĉiuj problemoj de la mondo, samkiel la diplomatoj ĉe UN! Kial? Ĉar ni estas homoj, ne feinoj kaj koboldo el mirlando!

Aliflanke, ni povas pli facile kaj pli produktive ol la diplomatoj ĉe UN diskuti kiel plibonigi la mondon, ĉar al ni ne mankas komuna lingvo. Pro tio en nia komunumo ne regas lingva diskriminacio. Lingvaj rajtoj estas por ni io, kion ni lernis respekti. Do, neniu internacia komunumo en la mondo pli efike kaj rapide povas mobilizi fortojn kaj superi malfacilaĵojn ol ni, se konsideri internacian platformon kun ambicia celaro ligita al la solvo de la plej krudaj problemoj de nia planedo, ĉar inter ni, se ankoraŭ povas regi malkonsento pri multaj aferoj, ne regos babela konfuzo!

Eŭreko!

Jen do la ligo inter respekto al lingvaj rajtoj per neŭtrala internacia lingvo kaj la Celaro 2030: ni povas simuli ene de Esperantujo la medion de granda interŝtata institucio kiel UN, kun la avantaĝo, ke inter ni lingvaj baroj ne malhelpos nin veni al konkretaj konkludoj akceptataj de ĉiuj. Kompreneble, por ke la mondo atentu pri ni, ni ne povas perdi multe da tempo en vana diskutado pri niaj amataj movadaj ĉevaletoj kaj pure esperantistaj idiosinkrazioj. Ni jam estas matura internacia komunumo, preta doni belan ekzemplon al la mondo pri la efiko de internacia interkunlaboro por solvado de la problemoj de nia planedo, surbaze de neŭtrala lingva fundamento. Grava detalo: ni ne bezonas listigi solvendajn mondajn problemojn, ĉar ili jam estas listigitaj de UN.

La Celaro 2030 estu nia pasio dum la venontaj 15 jaroj! En la pasinta numero de nia revuo (p. 228) la prezidanto de UEA, Mark Fettes, prezentis al ni tre interesan deirpunkton por nia diskutado pri la Celaro 2030. Poste venos aliaj artikoloj kaj dum la venontaj 15 jaroj ni ne ĉesu diskuti sub ĉiuj aspektoj kion UN proponas al la mondo per tiu granda strebado por pli bona mondo. Sed ne forgesu, karaj samideanoj, ke nur diskutado kondukos nin nenien.

Ni ne povas ĉirkaŭrondi tablon de nur debatado. Ni prenu la torĉon de la konkreta agado. La E-movadaj institucioj konsistigas grandan mondan reton de nodoj, interligitaj inter si per granda kaj bela idealo, sed ofte agantaj iom aŭtisme, ne ankritaj en la reala mondo. Kiel multaj jam diris tra la mondo per artikoloj kaj en debatoj, ni estas tre kontentaj pri ni mem, pri nia movado, niaj kulturo kaj tradicioj, dum la mondo bezonas ekzemplojn de efika internacia kunlaborado.

Ni estu tiu ekzemplo! Kiel? Ne mankos ideoj, ne mankos iniciatoj. Certe UEA pretas fari sian parton, sed la taskoj estas multaj kaj diversaj. Nepre ni devos diskuti ankaŭ pri la plej diversaj kaj eblaj strategioj, pri la parto de ĉiu E-centro, granda aŭ malgranda, en la nordo aŭ en la sudo, en oriento aŭ okcidento, rekte ligita al UEA aŭ ne. Ni ne povas, en tiu grava momento travivata de la mondo, malfortikigi nin pro stultaj kvereloj kaj kastaj antaŭjuĝoj. Ni donu nian konkretan kontribuon al la Celaro 2030. Ni estas inteligentaj kaj pacemaj homoj, ni estas esperantistoj!

TEJO: KER

Babelaj malfacilaĵoj en grava UN-forumo

Ana Ribeiro

Kiel membro de TEJO-KER (TEJO-Komisiono pri Eksteraj Rilatoj) mi estis invitita de UNDP (UN-Evoluig-Programo; angle: United Nations Development Programme) partopreni la 3-an Mondan Forumon pri Loka Ekonomia Evoluigo (3rd World Forum of Local Economical Development), kiu okazis en Torino, Italio, de la 13-a ĝis la 16-a de oktobro 2015.

En la reĝa palaco de Torino la programeroj okazis en du malsamaj tendoj, kun pluraj ĉambroj: unu por la aŭtoritatuloj, kiel Ban Ki-Moon, la Ĝenerala Sekretario de UN, kaj la aliaj por la junaj aktivuloj, kie mi partoprenis diskutrondon pri dungado de junuloj kaj prelegis pri respektive lingvaj baroj, Esperanto kaj TEJO.

Mi ne povis prelegi en la portugala, mia denaska lingvo, nek en Esperanto, kiun mi flue parolas; tial mi uzis la anglan, unu el la 6 oficialaj lingvoj de UN. Virino el Egiptio elektis la araban kaj delegito el Macedonio la francan. La lingvaj baroj tre forte sentiĝis: en mia ĉambro mankis la tradukistoj al la rusa kaj al la ĉina kaj en aliaj ankaŭ al la hispana. Nur en la ĉefa salono okazis traduko al ĉiuj oficialaj lingvoj de UN.

Kvankam la evento temis pri loka ekonomia evoluigo, ĝi estis malfermita al la loka ĝenerala publiko. Ege pompa: enirpermesiloj estis postulataj, tamen grandega ekrano estis lokita antaŭ la palaco, kie la lokanoj povus spekti la prelegojn kiuj okazis en la ĉefa salono.

Efiko de la lingvaj baroj

Malgraŭ tio, ke la evento estis vaste reklamita (per afiŝoj, reklampanelo, televido ktp), neniu aperis por spekti la prelegojn de la aŭtoritatuloj. Miaopinie, la lingvo uzata estis la ĉefa obstaklo: oni prelegis ĉefe en la angla kaj, laŭ miaj esploroj tra la urbo, ne multaj el la tieaj loĝantoj parolas la anglan kaj tiuj, kiuj parolas, ne tiel bone komprenus prelegon pri ekonomio kaj politiko.

Resume, la lingvo estis la plej grava baro disiganta la homojn en du grupojn: tiujn, kiuj pli-malpli elturniĝis, kaj tiujn, ene de la palaco kaj ekster ĝi, kiuj ne povis profiti la okazon partopreni tiom gravan forumon.

TEJO: Azio

Gejunuloj, ni diskutu...

Tran Hoan — Ĝojo

De la 10-a ĝis la 12-a de oktobro okazis la 102-a Japana Kongreso en Sendai, Japanio. Partoprenis ĝin ĉirkaŭ 12 gejunuloj el 6 landoj: Indonezio, Japanio, Koreio, Malajzio, Nepalo kaj Vjetnamio. Ĉiujare estas ne malmulte da Esperantaj aranĝoj en la mondo, sed estas malofte, ke aziaj junuloj vid-al-vide povas diskuti pri sia landa agado, ĉefe pro la distancoj inter si. Eble kompreninte tiun situacion, japanaj aktivuloj aranĝis la kunvenon “Azia Junularo” en la lasta tago de la 102-a JK. Do, ni kaptis tiun okazon, por kunsidi kaj interŝanĝi opiniojn.

Post sinprezento de ĉiuj partoprenantoj, eksterlandaj kongresanoj esprimis sian opinion pri la Japana Kongreso respondante al demandoj de japanaj samideanoj. Ĝenerale, ili estis impresitaj de la nombro de E-parolantoj en la aranĝo kaj esprimis sian kontentecon pri la multaj programeroj, aparte pri publika prelego kaj junulara kunsido. Krome, oni opiniis, ke japanaj junuloj povus engaĝiĝi pli ofte kaj kontribui pli multe al kelkaj komunaj programeroj de la kongreso.

Poste, ni diskutis pri la 34-a Komuna Seminario (KS), kiu okazos en Koreio en la ĉi-jara decembro. Bedaŭrinde, en la kunsido ne ĉeestis repondeculoj de tiu evento, kiuj povus detale klarigi la detalojn pri ĝia programo, lokoj kaj aliaj aspektoj. Tamen, Nema Park, esperantisto el Koreio, esprimis la grandan subtenon de la koreaj plenkreskaj esperantistoj al sia junularo kaj forte invitis kaj rekomendis al aziaj junuloj partopreni en la menciita KS.

Estas ĝojige, ke la konkurso por partopreni en la 34-a KS estis oficiale lanĉita de la Komisiono pri Azia Esperanto-Movado (KAEM). Tio malfermas al junuloj ŝancon por vojaĝi kaj spertiĝi en Esperantujo.

Poste ni ŝanĝis la temon kaj komencis diskuti pri la perspektivo propagandi Esperanton malgraŭ la influo de la angla. Verŝajne, nepala kaj vjetnama samideanoj vidas grandan malhelpon aŭ pli malfacilan situacion por nia movado en sia lando, ĉar la angla lingvo grandskale kaj forte influas diversajn sociajn aspektojn. Ekzemple, nepalanoj ne akiras laboron sen parol- kaj kompren-kapablo de la angla.

Unu horo kaj duono certe ne sufiĉas por detale kaj laŭteme diskuti ĉiujn aferojn rilatajn al la azia movado. Tamen, ni elkore dankas la LLK-anojn pro ilia junula aranĝo kadre de la Japana Kongreso. Ni iom post iom konatiĝas kaj pli bone komprenas unu la alian.

Kalejdoskopo

Serĉata: Nova redaktoro de Esperanto

Laŭ interkonsento kun la Estraro de UEA, la nuna redaktoro de Esperanto, Fabricio Valle, finos sian laboron en tiu posteno per la aprila numero de la jarkolekto 2016.

Tial UEA nun invitas kandidatiĝojn por transpreni la redaktadon de la revuo ekde la numero 2016-5. Tio signifas eklabori jam komence de aprilo 2016. La sukcesa kandidato ricevos kontrakton por finredakti la jarkolekton 2016; decido pri renovigo/plilongigo estos farita en oktobro 2016. La redaktan laboron la redaktoro faros ĉefe en sia loĝloko. Tamen, estus avantaĝo se la sukcesa kandidato povus pasigi parton de aprilo en la Centra Oficejo por pli funde konatiĝi kun la atendoj kaj informfluo ligitaj al tiu laboro.

Kandidatoj devas havi tre bonan lingvan nivelon (KER-nivelo C1), ĵurnalisman aŭ redaktan sperton, pruvitan kapablon por memstara laboro kaj bonan konon de la Esperanto-movado. La Estraro serĉas personon, kiu aktive kontribuos al la efektivigo de la Strategia Laborplano de UEA, kiu estas iniciatema kaj kreema, kaj kiu interesiĝas pri plej diversaj aspektoj de la movado. La redaktopolitiko de la revuo estas proksime ligita al la mastrumado de informoj en la retejoj de UEA, kaj la redaktoro do samtempe estos ano de teamo por la renovigo de tiuj retejoj.

Por kandidatiĝi, oni sendu al la Ĝenerala Direktoro de UEA (d...@co.uea.org) elektronikan dokumentaron kun jena enhavo:

  • sinprezenta letero, inkluzive de la motivoj por kandidatiĝi;
  • vivresumo (persona, eduka, profesia, movada);
  • mallonga eseo pri la potenciala kontribuo de la revuo al la efektivigo de la Strategia Laborplano, kaj pri la movada rolo de la revuo en la interreta epoko;
  • nomoj kaj kontaktinformoj de tri rekomendantoj (ne nepre esperantistoj), kiuj konas la kandidaton profesie kaj/aŭ movade;
  • laŭplaĉe, aliaj dokumentoj kiuj atestas la redaktajn aŭ movadajn kapablojn de la kandidato.

Surbaze de tiuj dokumentoj — kiuj atingu la CO ĝis la 31-a de januaro 2016 — oni elektos unu aŭ pliajn kandidatojn por telefona intervjuo.

Persone: Sara Spanò: Nova administranto de AMO

La estraro de UEA nomumis novan administranton de la AMO-seminarioj, nome Sara Spanò, kiu formos teamon de helpantoj. Ŝi kunlaboras kun la nuna administranto inter nun kaj AMO 20; ekde AMO 21 ŝi prenos la ĉefan respondecon.

Stefan MacGill
E-komerco: IKEF en Ĉinio

De la 30-a de oktobro ĝis la 1-a novembro 2015, en la Urbo Wuhan (ĉefurbo de la provinco Hubei), okazis la 9-a Jarkunveno de IKEF-Ĉinio (Esperanto-Komercistoj). La eventon gastigis Teknologia kaj Komerca Universitato de Wuhan (TeKUW).

Partoprenis pli ol 50 esperantistoj el Ĉinio kaj 16 el aliaj landoj (12 el Suda Koreio, 2 brazilanoj, 1 italo kaj 1 brito). Ĉielismo (Wang Tianyi), prezidanto de IKEF, transdonis al Peng Xiuchun, prezidantino de la konsilantaro de TeKUW, la Atestilon de Baza Trejnejo de Internacia Komerco de Esperanto. Fakto estas, ke en la kurso de internacia komerco de TeKUW Esperanto estos devige instruata: en 2016 estos tie ofertata E-kurso al 30 studentoj. Notindas, ke la ĉinaj E-entreprenistoj devontigis sin dungi la lernintojn kun flua Esperanto, kiu nuntempe estas tie instruata de Leandro Moreira (Brazilo), Pietro Fiocchi (Italio) kaj Davido Dai Shengqiao (Ĉinio).

La Jarkunveno estis sukcesa kaj nun oni atendas la jubilean 10-an Jarkunvenon en 2016.

Ĉielismo; Aldrin Speck
E-Instruado: Listo de Esperanto-lerniloj

Ĉe http://tinyurl.com/lingvolerniloj troveblas informoj pri Esperanto-lerniloj kaj lingvo-helpiloj (retaj vortaroj, aŭtomataj tradukiloj, lingvoludoj, kartaroj por vortolernado, perado de instruistoj kaj konversaciaj partneroj ktp).

Konstateblas, ke 90% de la retaj senkostaj lingvopaĝoj kun almenaŭ 25 lingvoj havas nun proponojn ankaŭ en Esperanto. Kial? Nu, eble mia prelego ĉe http://www.esperantoland.org/dosieroj/LaLongaVosto.pdf helpos klarigi la kaŭzon.

Lu Wunsch-Rolshoven
Enketo: Kulturaj E-produktoj

Kiuj interesiĝas pri analizoj kaj nombraj datumoj de Esperantujo, verŝajne kun ĝojo renkontis la rezultopanelon de la enketado pri Esperantaj amasmediaj produktoj (muzikoj, filmoj, libroj ktp).

La enketilon de Jonas Marx, germana, juna esperantisto (kantisto) plenigis 142 homoj en interreto, la enketa rezulto montras iliajn respondojn. Ĉe la analizado oni devas konsideri, ke la nombroj montras ne la ĝeneralan sekcon de la Esperanta komunumo, sed de la plej aktiva, interretuma tavolo. La enketila rezulto montras respondojn al 21 demandoj, kaj ĝi videblas en la retejo de J. Marx ĉe http://jonny-m.org/enketo/rezulto.php.

Ret-Info
Bitlibro: Esperanto kaj komunikado

Unu el la plej bonaj studoj pri Esperanto kaj komunikado en la hispana lingvo elŝuteblas senpage ĉe http://bit.ly/1GqBdrS. La libro estis verkita de Maria Isabel Najera Sepulveda kaj eldonita de la Universitato de Meksiko.

Geovani Ruiz Monroy
Oficialaj Komunikoj: Nova maniero pagi al UEA

Membroj en EU (kaj kelkaj aliaj landoj) povas doni mandaton al UEA per kiu UEA povas enkasigi pagojn el la bankokonto de la paganto. Ĉi tio estas praktika maniero por pagoj kiuj ofte ripetiĝas, ekz. por la ĉiujara renovigo de la membrokotizo aŭ por regulaj libromendoj. Por uzi ĝin oni plenigu la formularon “Daŭra mandato por SEPA-debetigo” kaj resendu ĝin kun subskribo al la Centra Oficejo. Ankaŭ por unufoja mandato ekzistas formularo. La unufojajn mandatojn oni uzas ekz. por unufoja donaco al fondaĵo de UEA. La formularoj kaj pliaj klarigoj haveblas ĉe uea.org/sepa aŭ ĉe la Centra Oficejo.

Konstanta membreco en UEA

Daŭre ekzistas la eblo peti de UEA aŭtomate renovigi vian membrecon por la sekva jaro per preno de la kotizo el via UEA-konto. Tiel oni ne bezonas ĉiujare mem renovigi sian membrecon, sed necesas tamen zorgi, ke estu sufiĉa saldo en la UEA-konto. Krome, membroj en EU (kaj kelkaj aliaj landoj) povas ankaŭ doni daŭran mandaton al UEA por rekta debetigo de ilia bankokonto por renovigo de la UEA-membreco. Formularo kaj informoj pri la konstanta membreco haveblas ĉe uea.org/sepa aŭ ĉe la Centra Oficejo.

E-movado: Kresko kaj renovigo

Kiel Esperantujo kreskas

Lu Wunsch-Rolshoven

Ne estas tute facile akiri ĝeneralan superrigardon pri la stato kaj evoluo de Esperanto kaj de Esperantujo entute. Videblas kreskoj kaj progresoj en iuj kampoj — kaj aliloke malkreskoj kaj malprogresoj. Necesas iom detale rigardi por prijuĝi.

Gravas cetere scii, ĉu Esperanto disvastiĝas. Eble ne tiom por ni mem, ĉar ni ŝatas nian lingvon ĉiukaze kaj same nian esperantlingvan amikaron.

Sed por la ekstera mondo tio ja gravas — junuloj kaj plenkreskuloj ne volas lerni nian lingvon, se ili erare kredas, ke la lingvokomunumo estus malkreskanta. Ĵurnalistoj ne volas prezenti ion malaperantan — kaj, se ili tamen verkas pri Esperanto kaj kredas ĝin malkreskanta fenomeno, ili malfavore prezentas ĝin. Tion oni bedaŭrinde povas ofte konstati kaj tio tre malutilas al la progreso de Esperanto.

Kiu do informas ĵurnalistojn pri ajnaj fenomenoj de malkresko, tiu tre konsciu pri la alta respondeco: Ĵurnalistoj ne havas la tempon por formi al si detalan bildon pri Esperanto — do ĉiu unuopa eldiro de ni gravas. Informo pri malkresko en unuopa kampo facile aperas en artikolo kiel indiko de ĝenerala malkresko de Esperantujo. Sekve unuflanke la intereso pri Esperanto reduktiĝas ĉe la legantoj — apenaŭ iu volas lerni ŝajne malaperantan lingvon. Aliflanke tiajn artikolojn legas ankaŭ aliaj ĵurnalistoj, kiuj sekve aŭ ne verkos pri Esperanto aŭ negative pritraktos ĝin. Legas ilin instruistoj kaj universitataj docentoj, kiuj sekve ne informas siajn lernantojn kaj studentojn aŭ nur negative. Legas ilin gepatroj kun sama sekvo.

Simile kiel rekta informo pri malkresko — ekzemple de membronombroj aŭ de kursanoj — funkcias kelkfoje ankaŭ laŭdo de pasintaj tempoj. Estas tre riske tro bele prezenti la unuan florperiodon de Esperanto dum la dudekaj jaroj, se oni ne samtempe prezentas la duan florperiodon, kiu daŭras ekde la sesdekaj jaroj ĝis hodiaŭ, post persekutadoj kaj la dua mondmilito. La dua florado forte superas la unuan — pro la multiĝantaj renkontiĝoj kaj la muzika kulturo, pro esperantlingvaj familioj, la denaskula mondo kaj la kreskanta disvastiĝo ekster Eŭropo, pro la interreto kun ĉiaspecaj ofertoj kaj ankaŭ pro la impona evoluo de interlingvistiko kaj esperantologio. Krome en interreto Esperanton ĉiutage uzas multaj homoj, kiuj antaŭ du jardekoj uzis nian lingvon nur unufoje semajne aŭ malpli ofte.

Sed — ĉu ne daŭre malkreskas la membronombroj de diversaj asocioj? Jes, sed ni konsciu, ke la membraro ofte kreskas en landoj kiel Meksiko, Brazilo, Koreio kaj en Afriko. Krome en Estonio, Litovio, Rusio kaj Hungario censoj esploris la lingvo-konon. La kalkulita nombro de Esperanto-parolantoj en tiuj landoj estis kvin ĝis cent fojojn pli granda ol la nombro de la koncernaj individuaj membroj ĉe UEA. Tiu vario montras, ke membronombroj hodiaŭ ne bone spegulas la nombron de la parolantoj.

Malkreskas ankaŭ lokaj kluboj en multaj regionoj — sekvo interalie ankaŭ de la interreto kaj krome de pli facila vojaĝado. La loka klubo, en kiu oni renkontas ĉefe samurbanojn kaj kie ne ĉiam Esperanto estas la kutima lingvo, estas ofte malpli alloga ol internaciaj renkontiĝoj kaj interreta aŭdvida babilado.

Alia malkresko-kampo estas lokaj kursoj. Ankaŭ tie la interreto estas pli kaj pli forta konkurencanto: hodiaŭaj retkursoj ofertas voĉon kaj aŭtomatan korektadon, eblas spekti kursajn filmojn, lingve ludi, serĉi personajn instruistojn kaj poste konversaciajn partnerojn por aŭdvida interparolado. La lernadon oni povas komenci, kiam ajn oni deziras, kaj daŭrigi laŭ propra ritmo. La malkresko ĉe lokaj kursoj estas fenomeno de transiro kaj indikas nenion pri la entuta stato de Esperantujo kaj de la lingvolernado.

La kampo de instruado kaj lernhelpiloj cetere bele montras la nuntempan plukreskadon de Esperantujo: deko da ekstermovadaj lingvo-retejoj ofertas kursojn kaj apenaŭ troveblas hodiaŭ lingvo-retejo kun almenaŭ 25 lingvoj, kiu ofertas nenion por Esperanto (vortaroj, lingvoludoj, vortlernado ktp.). Ni konsciu, ke tiuj decidoj aldoni Esperanton estis faritaj ĉefe dum la pasintaj jaroj — certe signo de plua progreso de Esperanto.

Esperanto disvastiĝas kaj Esperantujo kreskadas en novaj kampoj. Duolingo havas nun tage mil novajn eklernantojn; 2700 el ili jam aliĝis al la Facebook-grupo “Duolingo Esperanto Learners”. En Hungario ĉiujare pli ol mil homoj sukcese ekzameniĝas pri Esperanto. Monate aperas mil novaj artikoloj en vikipedio (entute 220 000 artikoloj nun) kaj oni fakte uzas ilin: Ĉiuhore estas ok mil paĝorigardoj tie. Ĉe Facebook 310 000 uzantoj indikis, ke ili parolas Esperanton; la tiea grupo “Esperanto” kolektis ĝis nun pli ol 18 000 membrojn kaj daŭre alfluas novaj.

Restas malfacile doni precizan resumon pri la nombra evoluo de Esperantujo, sed klaras unu afero: Por ĉiu kampo, kie Esperanto ŝajnas malkreski, troveblas alia, kie evidente Esperanto disvastiĝas. Kaj la uzado de Esperanto certe kreskis dum la pasintaj jardekoj, se oni rigardas la sumon de la jaraj uzohoroj de ĉiuj Esperanto-parolantoj.

Estu afabla al nia lingvo-komunumo kaj ĝia renomo — ne maltrankviligu niajn samlingvanojn per katastrofo-krioj, se en iu kampo aperas stagno aŭ malkresko. Necesas vidi la entutan bildon inkluzive de la kreskego en interreto. Kaj certe bonvolu ne informi ĵurnalistojn aŭ aliajn eksterulojn pri ajna malkresko — prezentu la kreskokampojn aŭ prisilentu la temon.

Diversaj fontoj troviĝas en la vikipedio-artikolo “Statistiko de Esperantujo”, ĉe https://eo.wikipedia.org/wiki/Statistiko﹍de﹍Esperantujo — resumo en la paragrafo “Kresko”.

Milo da novaj eklernantoj ĉiutage

Trankvile fluis en Esperantujo la rivero de la diversaj aktivaĵoj kaj multaj larmete flegis la miton, ke Esperanto malprogresas kaj ke Esperantujo malkreskas. Tiam torente fine de majo envenis la novaĵo pri nova Esperanto-kurso por anglalingvanoj ĉe Duolingo — kurso, kiu ene de la unua semajno kolektis 20 000 aliĝantojn; ekde tiam tage aldoniĝas mezume plia milo kaj komence de novembro, post la unuaj kvin monatoj, estis jam 175 000 kurs-aliĝintoj.

Aldonindas la fakto, ke Duolingo estas nuntempe eble la plej sukcesa reta lingvolernejo. Tio ŝuldiĝas unuflanke al tio, ke la kursoj estas ludosimilaj — vi ricevas poentojn por sukcesaj ekzercoj kaj povas kompari viajn atingojn kun tiuj de aliaj lernantoj. Aliflanke ĉiu lingvokurso tuj komenciĝas per ekzercoj — la lernanto devas ekzemple traduki frazeton, elekti bildon, skribi frazeton laŭ diktaĵo. Ekzistas gramatikaj klarigoj, sed oni povas lerni sen legi vorton de ili (nur ĝuante la poentokolektadon per ekzercoj).

La skeptikuloj tuj demandas, kiom el la Duolingo-aliĝintoj vere daŭrigas la kurson, atingos bonan lingvonivelon kaj aldoniĝos al la vivo de Esperantujo. Intertempe ĉiutage pli ol cent homoj finas la tutan ekzercaron (proksimume 2000 vortoj, proksimume 30 ĝis 40 horoj) — per skribtabla komputilo kaj per poŝtelefona programeto. Krome ni scias ekzemple, ke la unuaj rapidegaj lernantinoj trairis la kompletan kurson ene de tri kaj ses tagoj; ĉe youtube eblas vidi iliajn intervjuojn kun Chuck Smith, la gvidanto de la kursadapta teamo (“Esperanto in 3 Days with Duolingo”: http://bit.ly/1PrZrdU; “... 6 Days ...”: http://bit.ly/1O7rQ5X). Krome ĉe IJK en Visbadeno, nur du monatojn post la apero de la kurso, ĉeestis kvar Esperanto-lernintoj de la Duolingo-kurso — pli ol unu procento de la entute 300 IJK-partoprenantoj. Kiom estos ĉe la venonta IJK, post 14 monatoj de la Duolingo-kurso?

Entute Duolingo aktuale ofertas al anglalingvanoj kursojn por 13 lingvoj. Temas pri grandaj lingvoj kiel la hispana (monate nun proksimume 1,8 milionoj da novaj eklernantoj) kaj franca (1,1 milionoj) kaj malgrandaj kiel irlanda (70 000), norvega (50 000) kaj ukraina (30 000). Sume monate ĉe Duolingo estas proks. 3,5 milionoj da novaj aliĝoj ĉe lingvokursoj por anglalingvanoj. Esperanto havas proksimume 0,7% de tio. (Ni konsciu, ke la nomita procentaĵo estas por lerni ekde la angla — povas esti, ke la procentaĵo estos malpli alta por ebla posta kurso ekde la hispana aŭ aliaj lingvoj, ĉar ja la anglalernado tre popularas. Ni vidu.)

Eble 0,7% sonas kiel malgranda procentaĵo. Tamen ni konsciu, ke ĉe lokaj, eksterretaj lingvolernejoj (komercaj, ne de niaj organizaĵoj) oni preskaŭ neniam ofertas Esperanton. La procentaĵo por Esperanto tie do similas nulon — tiu fonto ne kontribuas al la alfluo de novaj parolantoj. Laŭ enketo ĉe Facebook la tieaj parolantoj venis al Esperanto ĉefe per memlernado el libro, el interreto kaj per partopreno en kurso de Esperanto-organizaĵo aŭ unuopulo (ĉiuj tri proksimume po kvarono, sume 87%). Ĉiuj aliaj manieroj atingas po maksimume 5 procentojn (altlernejoj, koresponda kurso, lernejoj, aliaj).

Oni tendencas festi la aldonon de la kurso ĉe Duolingo kiel eksterordinaran atingon — kaj certe oni digne festu tiun grandiozaĵon! Sed ĝi fakte ne estas tiom surpriza en la mondo de lingvo-retejoj, kiel oni unue supozas. Mi kunmetis liston de tiaj ofertoj kaj konstatis, ke proks. 90% de la senkostaj retaj ofertantoj de lingvaj helpiloj por almenaŭ 25 lingvoj ofertas ankaŭ ion por Esperanto (tinyurl.com/lingvolerniloj); ne ĉiam temas pri lingvokurso, estas ankaŭ vortaroj, tradukiloj, lingvoludoj, vortokartaroj, perado de instruantoj kaj konversaciantoj. Unu el la plej famaj el tiaj retejoj estas eble Google Translate, kiu aldonis Esperanton en 2012. (La esceptoj estas du komercaj retejoj kaj — ne tute surprize — la ofertoj de BBC kaj de la usona klerigejo por diplomatoj.)

Havas sian logikon, ke lingvo-retejoj kun pluraj dekoj da lingvoj ofertas Esperanton. Ja Esperanto kompare kun aliaj lingvoj kutime havas lokon ie inter la dekkvina kaj kvindeka lingvoj. Ekzemple en vikipedio laŭ la artikolnombro nia lingvo okupas la 32-an lokon, laŭ la nombro de paĝorigardoj lokon 43. En Litovio kaj Hungario Esperanto okupas la lokojn 16 kaj 14 kompare kun aliaj lingvoj, kiujn la loĝantaro scias (tiel estis jam en la jaro 2000, antaŭ la hungara lern-ondo). Ni povas longe diskuti, kiom da parolantoj de nia lingvo ekzistas en la mondo — eble pli gravas la fakto, ke Esperanton lernas kaj fremdlingve praktikas simile multaj interesatoj kiel lingvojn de popoloj kun kelkaj milionoj da homoj.

La pozicio de Esperanto inter la 15-a kaj 50-a lokoj klarigas ankaŭ, kial Esperanto havas tre malfacilan aliron al lokaj profesiaj lingvolernejoj — kaj ankaŭ al instruado en ĝeneralaj lernejoj. Estas simple pli da interesatoj por lingvoj kiel la hispana, portugala, itala kaj por najbaraj lingvoj. Por Esperanto nur tre malofte kolektiĝas la necesa nombro de homoj por kurso en lingvolernejo aŭ ĝenerala lernejo. (Kompreneble Hungario estas escepto tiurilate ekde deko da jaroj, pro aparta leĝa postulo.)

Kiam oni grafike prezentas la lingvojn en interreto laŭ malkreskanta intereso, oni povas interpreti la dekstran finaĵon kiel “longan voston”. Ĝuste tiel nomiĝas libro pri tiu nova efiko ŝuldiĝanta al la malpli altaj aldonaj kostoj por plia produkto en interreto (Chris Anderson. The Long Tail).

Restas la demando, kial Duolingo enmetis Esperanton jam kiel 13-an lingvon por anglalingvanoj kaj ne multe pli malfrue. Nu, ili decidis fari enketon, kiun aldonan lingvon la uzantoj ŝatos. Ĉe la unua enketo Esperanto atingis la duan lokon, post la irlanda. Post favora decido pri la irlanda ĉe la dua enketo en majo 2014 Esperanto venkis — dank’ al 1177 karuloj, kiuj voĉdonis por nia lingvo. Al tiu milo da homoj ni do ŝuldas la fruan enmetadon ĉe Duolingo. La adaptadon, pretigon kaj multflankan akompanadon de la kurso ni ŝuldas al Chuck Smith, Ruth Kevess-Cohen kaj ilia teamo. Kiam temas pri entuziasmo por lingvo, nia komunumo estas malfacile venkebla.

E-movado: Kresko kaj renovigo

Defio por ni ĉiuj

Mireille Grosjean

Ĉu tertremo? Ĉu cunamo? Ĉu revolucio? Ĉu skuo, puŝo? Ĉu fina venko? En majo 2015 kaj en julio 2015 aperis du novaj kursoj en la reto, uzeblaj por porteblaj saĝaj telefonoj, respektive ĉe www.duolingo.com kaj www.utalk.com

Ili furoras. Esperantistoj ĝojas pri tio. Ĝis nun estis la retkurso www.lernu.net, kiun multaj personoj uzis kaj uzas. “Novaj vojoj de lernado” (la temo de la ILEI-konferenco en 2016, en Nyíregyháza, Hungario) en la moderna pedagogio signifas ne nur novajn lernoteknologiojn kaj instrurimedojn, sed unuavice novan aliron al la lernado kaj instruado kaj ŝanĝitajn rolojn de la lernanto kaj la instruanto en la lernoprocezo. Estas tasko de ILEI sekvi tiun evoluon por progresigi la pedagogion de Esperanto konforme al siaj statuto kaj rolo en la strategia laborplano de UEA. “La Altlernejo de Nyíregyháza (Nyíregyházi Főiskola) kun sia Filologia Fakultato estas bona loko por diskutoj pri tiu temo”, skribis Radojica Petrovic en Internacia Pedagogia Revuo (IPR 2015/3).

Antaŭ 30-40 jaroj sidis la lernantoj en klasoĉambro kaj parolis la instruisto starante ĉe la tabulo. En diversaj mondopartoj tiu modelo ekzistas ankoraŭ nun. Nun sidas la lernanto sola hejme aŭ staras sur trotuaro kaj studas per sia telefono. Antaŭe la lernanto ricevis sciigojn de la instruisto. Nuntempe, iam ajn kaj ie ajn, la lernanto trovas ĉion (ĉu vere ĉion?) en la reto. Ni povas konstati, ke la situacio draste kaj rapidege ŝanĝiĝis. Konsekvence ni devas adaptiĝi. Kion ni devas fari? Ĉu ni sukcesos evolui kun nia mondo? Ĉu tiu evoluo nepras? Ĉu ĝi alportas ion bonan?

Unue ni devas konstati, ke tiuj 190 000 personoj, kiuj ene de tri monatoj komencis la studadon de Esperanto per Duolingo, uzas la reton. Nu, la instrufortoj kiel ILEI, Edukado.net, E-centroj kaj aliaj devas pripensi pri pliaj lerno-aktivaĵoj por riĉigi la sciojn de la novbakita E-lernantaro. Ni devas nutri ilian scivolemon per novtipaj ekzercoj, retaj rolludoj, atentokaptaj kvizoj. Alivorte, se ni volas plu interesi ilin pri Esperanto kaj lertigi ilin en ĝia uzado, ni devas regali ilin per bunta proponaro. Ni devas havigi mentorojn al ili, kaze ke ili deziras tion. Ĉu ili deziros plumamikojn? Eble ne, sed certe ekran-amikojn. Ni devas rapide provizi ilin per kontaktoj kaj informoj pri internaciaj renkontiĝoj. Tiel ili flaros kaj gustumos tiun etoson, kiun ni tiom ŝatas.

Plie, ĉiuj esperantistaj institucioj, lokaj grupoj, landaj asocioj devas adekvate sin prezenti en la reto, por ke tiuj novuloj trovu ilin kaj emu ekrilati. Ni ne multon scias pri la kialo, kiu igis ilin eklerni nian lingvon. Ni ne konas ilin. Kelkaj esprimas demandojn kaj konstatojn en la Facebook-paĝo “Duolingo Esperanto Learners”, kun 2725 membroj. Venas petoj pri korektoj, petoj pri konsiloj, tre interesaj ideointerŝanĝoj inter tiuj novuloj kaj E-parolantoj. Tio okazas parte en Esperanto parte en la angla. Ne gravas. Gravas, ke komunikado okazu pozitive kaj respektoplene. Ekzemple mi legis de iu persono el Usono: “Mi ĵus finis mian studadon kaj nun pripensas pri la maniero plu studi, kiajn legaĵojn trovi. Ĉu iu povas konsili min?”

Tiuj novuloj... 190 000 ene de tri monatoj... Lavango! Tamen statistike oni scias, ke meznombre nur 10% finos la lernadon. Tio signifas, ke temas pri 19 000 pliaj esperantistoj en la tuta mondo. Se ĉiuj aliĝus al UEA/TEJO, imagu!

Giganta defio

Nun ni staras antaŭ giganta defio: ĉu tiuj novaj parolantoj ellernos la lingvon ĝis meza nivelo, alta nivelo? Ĉu tiuj novaj parolantoj ŝatos enmovadiĝi? Kiel la lokaj kluboj reagos al ilia apero, se ili aperos? Ĉu ili konsistigos disan amason kaj malaperos en la vasta mondo? Ĉu ili rifuzos engaĝiĝi en la E-centrojn? Ĉu la nuna movado sukcesos adaptiĝi al tiuj novaj cirkonstancoj? Ĉu niaj strukturoj pretas por tia ŝtormo?

Mi sentas, ke ni travivas tre gravan momenton de nia movada vivo kaj ankaŭ tre interesan. Ne temas pri griza aŭtuna ĉielo malgaja kaj enua. Temas pri ebla invado de... ni ne scias nun de kio... de kiom...

Ni ĝojas pri tiu evoluo, kompreneble, sed nepre tiu momento devas sproni nin ĉiujn. Ni ne rajtas malsukcesi.

UK: Nitra

Slovakio — (ne)konata lando

Július HAUSER

Antaŭ 22 jaroj, la 1-an de januaro 1993, naskiĝis en meza Eŭropo la nova sendependa ŝtato Slovakio. La nomo de Slovakio havas du oficialajn formojn: longan, Slovaka Respubliko, kaj mallongan, Slovakio.

Ĝin ĉirkaŭas Hungario, Aŭstrio, Ĉeĥio, Pollando kaj Ukrainio; la ĉefurbo estas Bratislavo, kiu etendiĝas laŭ la bazo de la montaro la Malgrandaj Karpatoj, ambaŭflanke de la plej longa rivero en Eŭropo, Danubo. La ŝtata lingvo estas la slovaka, la valuto estas la eŭro. La vojo de la slovaka nacio al sendependeco ne estis tute facila. Juĝu mem!

Historio

Jam en la 7-a jarcento ekzistis triba ligo de slavoj sur la teritorio de la hodiaŭaj Slovakio kaj Ĉeĥio — la t.n. Imperio de Samo, kiu frue konfliktis kontraŭ la Franka Imperio pro atakoj kontraŭ komercistoj. Post la malapero de Samo, la triba ligo de slavoj disfalis. Komence de la 9-a jarcento la slavaj triboj komencis denove unuiĝi, estiĝis la Moravia Princlando, kun la centro en la moravia urbo Mikulčice (sidejo de la princo Mojmír), kaj la Nitra Princlando, kun la centro en la slovaka urbo Nitra (sidejo de la princo Pribina).

En la jaro 833 Mojmír aligis la Nitran Princlandon al sia lando, per kio estiĝis la Grandmoravia Imperio. En 863, la du misiistoj Cirilo kaj Metodo fondis slavan lernejon, tradukis bibliajn kaj liturgiajn tekstojn en lingvaĵo komprenebla por slavoj (t.n. malnovslava lingvo) kaj kreis la slavan skribsistemon glagolico.

En la 11-a jarcento la teritorio de Slovakio fariĝis laŭgrade parto de Hungario. Poste ĝi fariĝis parto de la Habsburga Imperio, kiu ekzistis ĝis 1918.

Ekesto de Ĉeĥoslovakio

Post la disfalo de Aŭstrio-Hungario, Slovakio fariĝis parto de la nova ŝtato Ĉeĥoslovakio (kun Bohemio, Moravio, Ĉeĥa Silezio kaj Subkarpatio). Tamen en Ĉeĥoslovakio mankis slovakaj oficistoj. Krome lingvaj demandoj, ekleziaj problemoj, agrikultura reformo ktp. kaŭzis, ke Slovakio iom post iom perdis sian industrian karakteron kaj fariĝis nur agrara parto de la komuna ŝtato.

Kompense en oktobro 1938 estis proklamita aŭtonomio en la slovaka urbo Žilina. La praga registaro nomumis Jozefon Tison (1887-1947) prezidanto de la slovaka aŭtonomia registaro.

Liberigado kaj reunuiĝado

En marto 1939 estis kreita la Slovaka ŝtato en la teritorio de la hodiaŭa Slovakio. Ĝin diplomatie agnoskis 27 landoj. Ĝi posedis insignojn de suverena kaj sendependa ŝtato, sed ĝia suvereneco estis limigita de Germanio. Ĝi malaperis en 1945 post liberigo fare de la sovetia Ruĝa Armeo.

Post la dua mondmilito Ĉeĥio kaj Slovakio reunuiĝis kaj renovigis Ĉeĥoslovakion. Pro puĉo en 1948 Ĉeĥoslovakio fariĝis komunisma ŝtato sub la forta politika kaj ekonomia influo de Sovetio.

Mallonga periodo de nova espero kaj nova demokratiigo (la t.n. “praga printempo”) en 1968 kun Alexander Dubček (1921-1992) por “socialismo kun homa vizaĝo” rapide finiĝis, pro invado de soldatoj de la ŝtatoj de la tiama Varsovia Pakto, kion oni oficiale nomis “frata helpo”.

Normaligo

Venis periodo de dura normaligo. Por multaj slovakoj kaj ĉeĥoj “frata helpo” simbolis ne liberigon, sed malagrablan sovetian okupacion de la lando.

En novembro 1989 okazis “tenera revolucio”, kiu ĉesigis la komunisman reĝimon. Sekvis politikaj kaj ekonomiaj reformoj renovigantaj la demokration kaj merkatan ekonomion. Tamen, ekonomiaj interesoj de ĉeĥoj kaj la likvido de slovakaj armil-fabrikoj rezultigis, ke Slovakio fariĝis nur balasto por la ambiciaj ĉeĥaj planoj.

La ekonomia situacio kreis nutran grundon por maldekstraj pensoj en Slovakio. Sekve de longdaŭraj politikaj disputoj estis subskribita la Konstitucio de Slovakio kaj en 1993 fariĝis sendependaj Slovakio kaj Ĉeĥio.

Nuntempo

Slovakio hodiaŭ estas parlamenta demokratia ŝtato, kiu havas diplomatiajn rilatojn kun proksimume 170 ŝtatoj de la mondo. Ĝi membras en Unuiĝintaj Nacioj (ekde 1993), NATO (ekde 2004) kaj Eŭropa Unio (ekde 2004), ankaŭ en Internacia Mona Fonduso, Organizaĵo por Ekonomiaj Kunlaboro kaj Evoluigo, la Visegrada Grupo ktp. Unu el la plej gravaj avantaĝoj de la EU-membriĝo por Slovakio estas aliro al financado por ekonomia disvolviĝo, entreprenado, sciencaj esploroj, teknikaj strukturoj, kreado de novaj laborlokoj kaj agrikulturo.

La plej altaj reprezentantoj de la politika sistemo estas la Nacia Konsilio (parlamento), la registaro kaj la prezidanto de la respubliko. La civitanoj de la respubliko elektas prezidanton por kvin jaroj en rektaj elektoj per sekreta baloto. Ekde marto 2014 prezidanto de Slovakio estas Andrej Kiska, entreprenisto kaj senpartiulo, kies kandidatiĝo al la prezidanteco baziĝis sur karitataj projektoj.

La kreskanta ekonomio de Slovakio havas — kiel en la tuta Eŭropo — problemojn, kiuj kapdolorigas la registaron kaj finfine la loĝantaron. Inter la plej gravaj estas senlaboreco kaj inflacio. La slovakan ekonomion savas tri eksportaj aŭtofabrikoj (Kia Motors Slovakia, PSA Peugeot Citroën kaj Volkswagen). La sola malavantaĝo estas, ke aŭtoproduktado estas ligita kun impostfaciligoj kaj ne alportas al la ŝtato grandajn rektajn impostenspezojn.

2015 — la jaro de Ľudovít Štúr

En 2015 Slovakio dediĉas la jaron al la memoro de Ľudovít Štúr (1815-1856), unu el la plej notindaj figuroj de la slovaka nacia historio. Li estas renoma, ĉar li starigis la fundamenton de la slovaka literatura lingvo, formulis nacian demokratan programon kaj postulis suverenecon de la nacio kaj de la konstitucio. Ankaŭ la ĉeftemo de la ĉi-jara tutslovaka Esperanta renkontiĝo havis la titolon Štúr kaj Škarvan — niaj eminentuloj. Albert Škarvan (1869-1926) verkis la slovakan tradukon de la Fundamento de Esperanto (1907), kiu fariĝis la unua libro slovaklingva pri Esperanto.

Slovakio estas la gastiganta lando de la 101-a Universala Kongreso de Esperanto, kiu okazos en Nitra en julio 2016. La prezidanto de Slovakio, Andrej Kiska, aŭspicias la kongreson kaj la Slovaka Poŝto eldonos du poŝtmarkojn en la jaro 2016 okaze de la unua prezidanteco de Slovakio en la Konsilantaro de Eŭropa Unio kaj la unua Universala Kongreso en Slovakio.

Konklude

Slovakio kun areo de 49 035 km² estas malgranda eŭropa lando, ekonomie progresema lando, kie vizitanto povas trovi multegon da naturaj mirindaĵoj, kulturan heredaĵon, trezorojn de la pasinteco, monumentojn de Unesko, ĝuindajn popolajn tradiciojn ktp. Kara leganto, se vi volas pasigi vian liberan tempon ĝuante multajn memorindajn spertojn, ne hezitu kaj vizitu Slovakion.

[FORIGITA!: bildo]

Kriváň, slovaka nacia monto

[FORIGITA!: bildo]

Bratislava nokte

[FORIGITA!: bildo]

Bratislava, ĉefurbo de Slovakio

Recenzo

UEA en konscio de esperantistoj

Mark Fettes

UEA en konscio de esperantistoj. Zbigniew Galor, Jukka Pietiläinen. KAVA-PECH. Dobřichovice. 2015. 167 paĝoj. Prezo: 15,00 €

Sociologiaj studoj pri nia movado ne abundas kaj do bonvenas ĉi tiu nova kontribuo, bazita unuavice sur enketo farita en la 94-a UK en Bjalistoko. La aŭtoroj havas taŭgan profesian kompetenton por plenumi tian esploron, kaj aparte salutinda estas la fakto, ke ili ne baziĝis nur sur enketaj datumoj sed aldone konsideris retmesaĝojn, artikolojn, recenzojn kaj aliajn publikaĵojn en sia spurado de la nuntempa esperantista idearo.

Estas iom troige, tamen, pretendi metodologian koherecon por la libro, kiel la aŭtoroj volas subkomprenigi en la enkonduko.* La dua parto konsistas el eseoj plejparte jam aperintaj, kiuj prikomentas diversajn aspektojn de la memkompreno kaj mondrigardo de la esperantistoj. Tiuj tekstoj estas fakte interesaj, sed ankaŭ teorie kaj metode malsamaj inter si, kaj ili ne multe rilatas la unuan parton de la libro, kiun ĉefe konsistigas ampleksa analizo de la rezultoj el la bjalistoka enketo. Do, pli taŭgas konsideri la verkon kiel kolekton de diversvidpunktaj rigardoj al ideaj kaj sociaj aspektoj de la nuntempa Esperanto-movado, kiuj parte baziĝas sur empiriaj datumoj, ol kiel unuecan studon.

* “Nia aliro estis kunligo de kvanta kaj kvalita metodoj de sociologia esplorado nomata en socimetodologio triangulado” (p. 23). Tamen la utiligo de diversspecaj informfontoj ne en si mem kreas metodologion, kaj triangulado aludas esence al la uzado de tiaj datumoj por konfirmi objektivan bildon pri la esplorata fenomeno — dum en la libro la diversaj tekstaj specimenoj uziĝas nur sporade, ĉefe por enkonduki iun novan tezon aŭ analizon.

La enketo el 2009 liveris respondojn de 386 kongresanoj — respektinda nombro. Bedaŭrinde la esploristoj ne prezentas la enketilon mem, kio malebligas kontroladon de la vortumo de diversaj demandoj (faktoro kiu povas foje grave influi la rezultojn). La analizado liveras multajn interesajn informojn pri la kongresa publiko, pri la distribuo de diversaj ecoj kaj opinioj inter la enketitoj kaj pri la rilatoj inter ili. Malfacilas tamen taksi la reprezentecon de la samplo, en kiu troviĝis altaj proporcioj de viroj (77%), pli aĝaj homoj (75% super 46 jaroj), eŭropanoj (81%) ktp. Do, la tezoj de la aŭtoroj havas ĉefe pensigan valoron; kiel ili mem insistas plurloke, por vere sciencaj konkludoj necesus pliaj studoj, pli strikte fokusitaj kaj intensaj.

Ene de tiuj limoj, la libro ja levas interesajn kaj valorajn demandojn — pri la motivoj partopreni en kongreso, pri la sopiroj al ŝanĝoj en UEA, pri perceptoj de “krizo” en la movado, pri la signifo de Esperanto en la nuntempa mondo. Ne eblas tralegi ĝin kaj ne profunde impresiĝi pri la komplekseco de Esperanto kiel socia fenomeno. La aŭtorojn aparte interesas la ideaj motivoj de esperantistoj, ilia ligiteco al ekstermovadaj evoluoj, kaj iliaj sekvoj por la komunumo, unuavice por UEA kiel ĝia plej grava organiza strukturo. Kelkrilate ili ŝajnas apogi la tezon pri “krizo” — unu ĉapitro eĉ traktas viziojn pri “ruiniĝanta UEA” — sed multo en la libro ne pravigas tian alarmismon. Tio estas ofta problemo en sociologiaj esploroj: priskribi la perceptojn kaj sentojn de homoj ne trudante starpunkton pri ilia objektiva realeco. Ĉar asertoj kaj kredoj pri krizo certe ekzistas; sed el pli nuancita sociologia vidpunkto oni povus trakti ilin simple kiel indikojn pri neevitinda ŝanĝoprocezo, sen kiu la movado ne povus resti dinamisma kaj aktuala socia fenomeno.

Tiurilate la libro suferas pro la manko de teoria kadro. Oni ja aludas plurloke al teoriaj konceptoj, plukitaj de diversaj aŭtoroj, sed tio ne rezultigas koheran, sociologie fundamentitan bildon de la movado aŭ de UEA. La aŭtoroj venas al konkludo en la fina ĉapitro, ke “ecoj karakterizaj por soci- kaj kulturpretenda tendenco” estas trovitaj per ilia esploro, kiuj pravigas paroli pri “internaciece vasta, sed kvante malgranda, minoritata kulturo” — sed tio en si mem ne diras multon. Ekzemple, ĉu la analizo de tiu kulturo kiel reala formo de “kosmopolitismo,” kiel proponis Ana Velitchkova en lastatempa disertacio (p. 105), helpus prilumi kelkajn ĝiajn trajtojn kaj rilatojn al parencaj fenomenoj de la nuntempo? Kial mankas ĉi-libre la teorio pri Gemeinschaft kaj Gesellschaft, uzita de Peter Forster en la unua sociologia disertacio pri Esperanto? Kio pri teorioj pri moderno kaj postmoderno, kiuj helpas klarigi i.a. la fenomenon de raŭmismo? Sen tiaj pli vastaj analizaj kadroj, oni riskas ne vidi la arbaron pro la arboj.

Sed mi povus soni tro kritikeme, ĉar la libro ja valoras, eĉ kiam oni malkonsentas kun ĝi. Mi opinias, ekzemple, ke plurajn trajtojn de UEA oni pli bone komprenus, se oni vidus ĝin (parte) kiel kultur-konservan institucion; ke pro tio, nur singarde oni povas apliki la ideon de “diabla cirklo” al ĝi (p. 95); kaj ke, se triono de la enketitoj volis ŝanĝojn en UEA (p. 149), tio estas jam bonega bazo por ĉi-rilata politika agado. Pri multaj aliaj tezoj kaj konstatoj de la aŭtoroj mi tamen parte aŭ tute konsentas. Plej grave: la libro abunde instigas al pensado kaj diskutado.

El redakta vidpunkto la libro estas iom malkontentiga. Abundas preseraroj, kune kun gramatikaj stumbloj, jen efektive eraraj, jen forte slavecaj (ekz. ofta manko de la difina artikolo aŭ de la subjekto en subpropozicio). Ĉe la eldondetaloj listiĝas apartaj “recenzanto,” “redaktoro” kaj “lingva redaktoro,” tiel ke oni povas nur miri, ke la teksto ne atingis pli altan teknikan nivelon.

Forpasoj

Wâner Marlière Arruda (1955-2014) mortis la 25-an de aŭgusto pasintjare en Ubá (Brazilo). Ekde 1989 li estis fakdelegito pri elektra inĝenierado, framasonismo kaj spiritismo kaj ekde 2006 ankaŭ delegito. Li gvidis la E-klubon “João Ernesto” kaj publikigis la bultenon La Verda Formiketo.

Valerie Atkinson (1926-2015) forpasis la 5-an de septembro en Kingston (Britio). Ŝi eklernis E-on sojle de la 34-a UK en Bournemouth (1949) kaj fariĝis ano de ĝia LKK. Apud sia edzo Wilf, kiun ŝi renkontis en tiu UK, ŝi estis unu el la kolonoj de Londona E-Klubo, kies kasisto ŝi estis dum multaj jaroj ekde 1955. En 2000 LEK nomis ŝin honora vicprezidanto.

Ewa Bondar (1922-2015) mortis la 27-an de oktobro 2015 en Ełk (Pollando). Lerninte E-on kiel 60-jarulo, ŝi partoprenis seminarion pri la Cseh-metodo en 1985. Ŝi gvidis kursojn, trejnis Cseh-instruistojn kaj administris Cseh-aranĝojn en kongresoj. En 2001 ŝi fariĝis honora kunlaboranto de Internacia E-Instituto.

Allan-Kardec Afonso Costa (1914-2015), em. bankoficisto, mortis la 28-an de aŭgusto en Belo Horizonte (Brazilo). Li estis membro de UEA ekde 1945 kaj fakdelegito pri spiritismo ekde 1947. Li tradukis la biografion Iŝmael Gomes Braga de Zêus Wantuil (1971) kaj multajn spiritismajn verkojn: Mediuma poemaro de L. da Costa Porto Carreiro Neto (1972), Malbona lupo reenkarniĝonta de Roque Jacintho (1974), La ĉielo kaj la infero de A. Kardec (1981), Feliĉaj la simplaj de W. Vieira (1982), kaj Sur la vojo al la lumo (1974), Kristana agendo (1947; 2-a eld. 1991) kaj Verda signalo (2000) de F.C. Xavier. Popularaj estas liaj vortaroj Novo dicionário Português-Esperanto (1978; 4-a eld. 1997) kaj Dicionário Completo Esperanto-Português (1997; 2-a eld. 2001).

Helmuth Huppertz (1958-2015) mortis la 20-an de oktobro en Hago. Li estis redakciano de la nederlanda revuo Fenomeno 1987-1988. En UEA li estis komitatano A por Nederlanda E-Asocio 1990-1994, komitatano C 1995-1998 kaj komisiito pri regularoj 1995-1997.

Hanna Konopka (1949-2015) forpasis la 18-an de oktobro en Bjalistoko. Ŝi estis profesoro pri historio de la Bjalistoka Universitato kaj rektoro de la samurba Altlernejo pri Publika Administrado. Kvankam ne e-isto, ŝi partoprenis la agadon de la Centro Ludoviko Zamenhof kaj longe prezidis la Konsilion de Fondumo Zamenhof. Ŝi redaktis specialan numeron de la historia revuo Gryfita (1999) pri Zamenhof kaj E-o. Ĉi-jare la pola prezidento nomis ŝin profesoro pri humanismaj sciencoj, la plej alta scienca titolo en la lando.

Saŝa Aleksandar Kocian (1930-2015), em. urba oficisto, forpasis la 30-an de marto en Osijek (Kroatio), kie li estis delegito ekde 1969. E-isto ekde 1950, li estis sekretario de la loka klubo “Liberiga Stelo” preskaŭ seninterrompe ekde 1971.

Marlène (Léna) Leroy (1949-2015) mortis la 12-an de marto en Nouméa (Nov-Kaledonio). Ŝi estis gvida aktivulo de Nov-Kaledonia E-Asocio kaj ekde 2005 delegito.

Darío Rodríguez (1931-2015) forpasis en Madrido la 14-an de oktobro. Li estis sekretario de la organiza komitato de la 18-a Hispana Kongreso de E-o en Madrido en 1957. Restinte longe ekster la movado li ree aktivis ekde 1997, precipe interrete. Li partoprenis en la pionira diskutgrupo soc.culture.esperanto de Usenet kaj poste en multaj retlistoj.

Niaj eldonejoj: Impeto

Impeto: la afero de la vivo de Aleksandr kaj Elena Ŝevĉenko

Dima Ŝevĉenko

Miaj gepatroj Elena kaj Aleksandr Ŝevĉenko ekaktivis en la sovetunia Esperanto-movado en la 1980-aj. Ili entuziasmiĝis ĉefe pri eldonado de verdaj libroj, kiel oni tiam ofte nomis librojn en kaj pri Esperanto. Ili eldonis multe da ili, kadre de grandegaj sovetiaj eldonejoj, “APN” kaj “Progress”. La plej sukcesaj el ili estis luksaj binditaj eldonoj de Historio de la Mondolingvo de E. Drezen, La danĝera lingvo de U. Lins, Metropoliteno de V. Varankin kaj du almanakoj Impeto’89 kaj Impeto’91. La lastaj donis la nomon al la eldonejo, kiun Aleksandr kaj Elena fondis en Moskvo en 1992. Nun retrospektive tio aspektas kvazaŭ miraklo. Tiutempe Rusio, ĵus fariĝinta sendependa ŝtato post la disfalo de USSR, troviĝis en la stato de ekonomia, politika kaj socia kolapso: milionoj da homoj perdis la laboron, unu post la alia fermiĝadis entreprenoj, ekbrulis naciaj kaj sociaj konfliktoj en diversaj partoj de la lando, krimulaj sindikatoj havis faktan regopovon super la lando de sube ĝis supre, la inflacio de la landa valuto atingis 2600% jare. Imagu, ke en tiuj kondiĉoj aperis la unuaj libroj de Impeto.

Ekde la komenco la ĉefaj eldonkampoj de la eldonejo estis libroj en Esperanto: ĉefe originala poezia kaj proza beletro kaj ankaŭ tradukoj de konataj rusiaj verkistoj. Krome, Impeto serioze okupiĝis pri eldonado de diversaj lerniloj de Esperanto: lernolibroj, vortaroj, legolibroj. Nuntempe proksimume 90% de ĉiuj paperaj E-lerniloj por ruslingvanoj, kiuj ekzistas en la merkato, estis produktitaj de Impeto.

Iom post iom aperis ankaŭ la aliaj eldondirektoj. Inter ili laŭ mi la plej gravaj estas: tradukoj en Esperanton el la portugala, angla, korea kaj aliaj lingvoj; la serio “Familia biblioteko”, kadre de kiu aperas sciencpopularaj libroj en Esperanto; ruslingva serio de priesperantaj libroj kaj tradukoj de beletro el Esperanto en la rusan. Pri la lasta serio eblas fieri, ĉar ĝi enhavas vere gravajn sciencajn verkojn pri Esperanto: tradukojn al la rusa de La danĝera lingvo de U. Lins, Historio de SEU / Historio de LEM, de D. Blanke kaj O. Krasnikov; du monografiojn de D. Vlasov pri E-ĵurnalismo, bazitajn sur liaj universitataj magistraj kaj doktoraj esploroj.

Miaj gepatroj ne nur redaktis kaj eldonis, sed ankaŭ verkis kaj tradukis. Menciindas traduko de Aleksandr Ŝevĉenko al la rusa de klasika romano originale verkita en Esperanto, komence de la 20-a jarcento, Metropoliteno de Vladimir Varankin. Li ankaŭ kompilis frazaron, nome Rusa-Esperanta biblia frazaro, kaj verkis enciklopedion — Ilustrita enciklopedio de akvariaj fiŝoj. Kune kun Elena Ŝevĉenko li okupiĝis pri Esperanto-rusa kaj Rusa-Esperanta vortaroj, kiuj sume havis 6 eldonojn, ĉiam pli ampleksajn kaj plibonigitajn. Tiuj ĉi vortaroj estas la plej vaste uzataj paperformaj Esperanto-vortaroj en Rusio. Nuntempe teamo da kompilistoj daŭrigas la laboron por finkompili kaj eldoni novan grandan Rusan-Esperantan vortaron, kies pli ol duonon ankaŭ sukcesis kompili la geedzoj Ŝevĉenko.

Grava trajto de Impeto estas, ke ĝiaj E-libroj aperas en la plej grandaj kaj gravaj rusiaj librovendejoj kaj bibliotekoj. Tio ne profitigas la eldonejon, sed montras al la ekstera publiko, ke Esperanto estas vere vivanta lingvo.

Inter la aŭtoroj de Impeto vi trovos kaj konatajn klasikulojn kaj nur “komencantojn” en la literatura sfero. Impeto aperigis tradukojn en Esperanton de verkoj de diversepokaj konataj verkistoj kaj poetoj: Harry Harrison, Miĥail Bulgakov, Iosif Brodskij, Rubem Fonseca, Arkadij kaj Boris Strugackij, Aleksandr Puŝkin kaj aliaj. Inter Esperantaj aŭtoroj indas mencii: Vladimir Varankin, Detlev Blanke, Boris Tokarev, Ulrich Lins, Mikaelo Bronŝtejn, Nikolao Gudskov, Aleksandr Saĥarov, István Nemere kaj ege multajn aliajn. La suma listo de eldonitaj aŭtoroj kaj tradukistoj de Impeto konsistas el proksimume 100 nomoj.

Sume tra 23 jaroj Impeto eldonis ĉirkaŭ 150 Esperantajn kaj priesperantajn librojn, el kiuj 106 estas listigitaj en la Katalogo de la UEA-libroservo. La suma eldonkvanto estas pli ol cent mil ekzempleroj.

En la novaj planoj de la eldonejo estas okupiĝo pri elektronikaj libroj kaj interretaj projektoj, bazitaj sur paperaj lerniloj, sed enhavantaj ĉiujn grafikajn, sonajn kaj interagajn avantaĝojn de la cifereca teknologio.

Bedaŭrinde ambaŭ miaj gepatroj forpasis: Aleksandr novembre de 2012, preskaŭ tuj post festo omaĝe al la 20-jariĝo de Impeto; Elena septembre de 2015. Tamen mi kun mia edzino Anna Striganova kaj niaj fidelaj kunlaborantoj daŭrigas ilian laboron, kiu estis la ĉefa afero de ilia vivo kaj al kiu ili donis la tuton de sia animo. Ni zorgos pri Impeto kaj kune kun via helpo ni sukcesos.

Informoj pri ĉiuj Esperanto-libroj de la eldonejo Impeto troviĝas en ĝia oficiala retejo ĉe http://impeto.trovu.com. Ĉu estas demandoj? Ne hezitu kontakti min (r...@gmail.com).

[FORIGITA!: bildo]

Elena Ŝevĉenko kun Mikaelo Bronŝtejn en la 80-a UK, Finnlando

Revuo Esperanto 2016 1

Sara Spanò: La nova gvidanto de la AMO-seminarioj. Ekkonu la ideojn de la baldaŭa nova gvidanto de la AMO-seminarioj, certe la plej efika agado de UEA en la lastaj tempoj.

E-literaturo: Por amantoj de nia beletro: ampleksa intervjuo kun la du aŭtoroj de Historio de la Esperanta Literaturo kaj eseeto pri Poemo de Utnoa

Malferme: Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA

Labori por paco en malpaca mondo

Mark Fettes

La pasintan jaron ombris militoj kaj atencoj. Sirio, Irako, Jemeno; Sud-Sudano, Niĝerio, Centrafrika Respubliko; Mjanmaro, Pakistano, Afganio; Ukrainio; Meksiko, Kolombio... en ĉiuj kontinentoj, miloj da homoj mortis perforte, per bomboj kaj pafiloj, en daŭrantaj konfliktoj diversspecaj. Teror-atakoj amase mortigis civitanojn en Ankaro, Garisso, Bejruto, Parizo, Tunizo, San-Bernardino. Pri kelkaj el tiuj tragedioj oni vaste raportis; pri aliaj nur malmulte. Sed pri rapidaj kaj facilaj solvoj oni ne povas paroli, ĉar temas pri fruktoj de longa malpaca historio.

Tiu malpaca historio estas la fono, sur kiu aperis kaj disvolviĝis nia movado por “lingvo neŭtrale homa”. Ni ĉiuj konas la alvokojn de Zamenhof, ke ni, “pacaj batalantoj”, laboru por starigi “unu grandan rondon familian”, en kiu ĉiuj homoj kaj popoloj povus senti sin sekuraj kaj juste traktataj. Sed ni ne forgesu, ke li faris tiujn alvokojn fronte al kruelaĵoj, kiuj hante similas tiujn de la nuna mondo. Jam en la dua Universala Kongreso en Ĝenevo, 1906, li elvokis la eventojn en sia ruslanda patrujo:

Terura estas la stato de aferoj en la multelingva Kaŭkazo, terura estas la stato en la Okcidenta Rusujo. Malbenita, milfoje malbenita estu la intergenta malamo! Kiam mi estis ankoraŭ infano, mi, en la urbo Bielostok, rigardadis kun doloro la reciprokan fremdecon, kiu dividas inter si la naturajn filojn de sama lando kaj sama urbo. Kaj mi revis tiam, ke pasos certa nombro da jaroj, kaj ĉio ŝanĝiĝos kaj boniĝos. Kaj pasis efektive certa nombro da jaroj, kaj anstataŭ miaj belaj sonĝoj mi ekvidis teruran efektivaĵon: en la stratoj de mia malfeliĉa urbo de naskiĝo sovaĝaj homoj kun hakiloj kaj feraj stangoj sin ĵetis kiel plej kruelaj bestoj kontraŭ trankvilaj loĝantoj, kies tuta kulpo konsistis nur en tio, ke ili parolis alian lingvon kaj havis alian gentan religion, ol tiuj ĉi sovaĝuloj. Pro tio oni frakasis la kraniojn, kaj elpikis la okulojn al viroj kaj virinoj, kadukaj maljunuloj kaj senhelpaj infanoj! Mi ne volas rakonti al vi la terurajn detalojn de la bestega Bielostoka buĉado; al vi kiel al esperantistoj mi volas nur diri, ke terure altaj kaj dikaj estas ankoraŭ la interpopolaj muroj, kontraŭ kiuj ni batalas.

Kompreneble Zamenhof ne povis antaŭvidi, kiom pli teruraj kaj amasaj estos la suferoj de viktimoj en la unua kaj dua mondmilitoj, kiam pereos i.a. liaj propraj familianoj. Sed li jam komprenis, kiel li diris la postan jaron en la londona Gildhalo, ke “longe daŭros ankoraŭ malluma nokto sur la tero, antaŭ ol la homoj ĉesos esti lupoj unuj kontraŭ aliaj.”

Kiel ni esperantistoj kondutu, fronte al tiuj realaĵoj? Evidente ni ne estas imunaj kontraŭ antaŭjuĝoj kaj misperceptoj pri niaj kunhomoj; ĉiu el ni dividas, certagrade, la valorojn kaj vidpunktojn de siaj etno, socia klaso, amaskomunikila medio kaj simile. Iĝante esperantisto, oni ne demetas siajn aliajn identecojn. Tiel eblas, ke esperantistoj tiriĝas al malsamaj flankoj en diversaj konfliktoj, aŭ pli spontane sentas solidarecon kun iuj viktimoj ol kun aliaj. Tiel eblas, ke ankaŭ en Esperanto foje aperas esprimoj de maltoleremo, malrespekto, eĉ malamo.

Lerni Esperanton estas efektive nur unu paŝo sur longa, preskaŭ senfina vojo al homaraneco. La lingvo donas al ni multon: esprimilon, komunikilon, kulturbazon, tradiciaron; unuvorte, komunumon. Sed, por citi Zamenhof denove: “Ni ne kredas, ke neŭtrala fundamento faros el la homoj anĝelojn.” Nia komunumo estas lernejo, en kiu la lernantoj estas samtempe la instruistoj, en kiu la studfakoj kovras la tutan vivon de la homaro, en kiu la fina diplomo neniam estas atingita. Esperanto provizas konstrumaterialojn, fundamenton; ni faras la ceteron mem, laŭ niaj povoj.

Tiuj povoj ankoraŭ ne etendiĝas al la ĉesigo de militoj, kiel revis Zamenhof. Ni dividas la timojn kaj la sentojn de la ordinaraj homoj, kiujn trafas la minaco de bomboj kaj kugloj. En niaj diversaj hejmlokoj, ni venas al diversaj starpunktoj pri la politikaj kaj sociaj demandoj, kiuj naskas teroron kaj militon. Sed kiel esperantistoj, ni povas strebi al solidareco, al reciproka kompreno, al kunlaboro kaj kunlernado ne limigitaj de haŭtkoloro, kredo, kulturo. Al la detruado ni povas kontraŭmeti konstruadon; al la klopodoj disigi kaj marĝenigi homojn ni povas respondi per malfermitaj brakoj kaj pordoj.

Kiel fari tion pli efike, pli konsekvence, pli bone — jen grava demando por la 101-a Universala Kongreso en Nitro. Sub la temo “Socia justeco — lingva justeco,” ni havos okazon repripensi la laboron de la esperantistoj por pli paca mondo. Ni ja ne estas solaj en tiu laboro; amaso da movadoj, multe pli ol en la tempo de Zamenhof, dividas niajn valorojn kaj niajn celojn, se ne ankoraŭ nian lingvon. Malfermante nian modestan memlernejon al iliaj ideoj kaj atingoj, enplektante ilin en niajn diskutojn kaj planojn, ni samtempe plifirmigos nian pozicion en la tuthomara strebado por paco kaj justeco.

Mi deziras al ĉiuj esperantistoj pacan kaj solidarecan jaron 2016.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas la prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en la Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Ĉi-numere

La nova jaro komenciĝas per reliefigo de la Esperanta literaturo, kun 5 paĝoj dediĉitaj al tiu temo. La artikolo de Stefan MacGill pri AMO estas ligita al la intervjuo kun Sara Spanò, anstataŭonto de Stefan en la gvidado de la AMO-seminarioj. La iam promesplena AMO jam estas granda realaĵo.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Malferme — Novjara Mesaĝo: Mark Fettes malfermas la jaron 2016 per la tradicia “novjara mesaĝo de la prezidanto de UEA

Esperanta literaturo: Per intervjuo kun Giorgio Silver kaj Carlo Minnaja, aŭtoroj de la libro Historio de la Esperanta Literaturo, kaj eseeto de Paŭlo Viana, brazila kuracisto kaj kompetenta E-tradukisto kaj poeto, Esperanto regalas la legantojn

Kiaj konkretaj agoj: per Esperanto La prezidanto de ILEI, Mireille Grosjean, instigas la esperantistojn pripensi kion fari per Esperanto. “Nia lingvo estas ilo, rimedo por ion fari”, ŝi diras. Estas prezentitaj kelkaj ekzemploj de laŭdindaj iniciatoj sur la kampo de la praktika uzo de Esperanto

UEA-agado: Unesko

Unesko, ŝparo kaj festo

Renée Triolle

Se UEA celebris en 2014 sian sesdekjaron de rilatoj kun Unesko, pasintjare ĉiuj landoj de la mondo venis al Parizo de la 3-a ĝis la 19-a de novembro por festi la 70-jariĝon de tiu organizaĵo ĉe Unuiĝintaj Nacioj.

Multaj ŝtatestroj sin sekvis ĉe la podio kaj dum la unuaj du semajnoj, ĉiuj parolis pri “perforta ekstremismo”, kiun ili klare nomis “terorismo” post la atencoj en Parizo la 13-an de novembro. Sed ĉe tiu tribuno, la homoj (ŝtatestroj, ĉefministroj, ministroj pri edukado, kulturo,sciencoj, esploroj, aŭ ambasadoroj ĉe Unesko aŭ aliloke) kutimas elegante paroli pri tiklaj problemoj. Eble nur la reprezentanto de Serbio laŭte malfavoris la aliĝon de Kosovo, “provinco de Serbio” laŭ Unuiĝintaj Nacioj. Al Kosovo mankis nur du voĉoj por ke ĝi estu akceptita, dum Montserrat, insulo kun 10 000 loĝantoj en Karibio, iĝis la 10-a asociita membro. Tro varmis la etoso inter Japanio kaj Rusio kaj Ĉinio pro historia teritoria malkonsento, tiel, ke ĵurnalisto el iu franca televido demandis min, ĉu mi ion komprenas en la ludo. Bona okazo paroli al li pri Esperanto surbaze de la libro Historio por malfermi estontecon, kunverkita de japanoj, koreoj kaj ĉinoj.

Alia esprimo citita de ĉiuj parolantoj estis “inkluziva edukado”, tio estas edukado por ĉiuj kun aparta atento al knabinoj kaj virinoj (gurdaĵo por multaj sed ankoraŭ nerealo en multaj landoj), handikapuloj, kamparanoj.

La esperantistoj kaptis ĉiujn okazojn aldoni, ke oni ne forgesu la minoritatojn, la migrintojn, la rifuĝintojn, t.e. ĉiujn kies kulturo kaj scioj estas prifajfataj kaj ne konsiderataj en multaj ŝtataj lernejoj. La decidoj de la forumo en Inĉeon (Seulo) gvidos la laboron de la ministroj pri edukado ĝis 2030, sed la NROj devis konstati, ke ili malfacile povas influi la landajn edukpolitikojn kaj devas koncentriĝi al la neformala edukado, en la familio, vilaĝo, eksterlernejaj agadoj.

Ni parolu iom pri la NROj, tiu specifaĵo ĉe la agentejoj de UN. Nur Unesko donas lokon, fakte etan loketon, al la civila socio tra la NeRegistaraj Organizoj. UEA estis reprezentita de Renée Triolle, François Lo Jacomo, Nathalie So Yun-Kesler kaj Saŝa Kovyazina nome de TEJO, kiu ankaŭ partoprenis la Forumon de la Junularo kaj tie puŝis la atenton al lingvodiskriminacio. ILEI, nur observanto, estis reprezentita de Monique Arnaud kaj Jean-Pierre Boulet. El pli ol 350 NROj nur 180 sendis reprezentantojn. La ligokomitato penadis por obteni ejon (fakte parton de la koridoro) por ke NROj renkontiĝu, havu ekspozicitablon aŭ prezenton de siaj asocio kaj laboro. UEA havis tre aktivan partoprenon ĉar ni provis altiri la homojn kaj informi ilin pri la internacia lingvo, dum la aliaj simple lasis tre belajn dokumentojn. Mi disponis pri 45 minutoj por prezenti UEA kaj Esperanton, sed venis nur manpleno da homoj (kiel por la aliaj NROj; kelkaj prezentoj estis eĉ nuligitaj). Ĉar mi bone ilin konas, mi ĉefe prezentis la trajtojn de la lingvo, kaj respondis iujn demandojn. Ne estis eblo paroli eĉ 2 minutojn al la pleno de la komisiono pri edukado.

Kial mi aldonis al la titolo “ŝparo”? Ĉar Unesko estas daŭre en financaj malfacilaĵoj, eĉ se ĉiuj varme gratulis la Ĝeneralan Direktorinon pro ŝia majstra mastrumado de la financoj, kaj same la prezidanton de la administra komisiono. Dum la lasta mandato, ŝi malaperigis 500 postenojn el 1800 kaj redistribuis la rolojn kaj taskojn. Kelkaj dungitoj ricevis pli malaltan postenon, sed ne estas sindikatoj aŭ protestkulturo por defendi siajn rajtojn. Dum la Ĝenerala Konferenco, tio bele vidiĝis: apenaŭ paperaj dokumentoj (tute ne por la NROj, do malfacilis sekvi diskutojn surbaze de dokumentoj, kiujn ni ne havis); neniu bufedo (kelkaj landoj aparte invitis); apenaŭ floroj; eĉ rubujoj mankis! Plurfoje paneis la mikrofonoj, eĉ benko rompiĝis sur la balkono! Pagos la renovigon de la ĉefsalono la monhavantaj Emirlandoj.

Kaj kio pri la lingvo-uzo? Daŭre estas tradukataj ĉiuj paroladoj al la 5 aliaj lingvoj. Mi memorigas, ke la oficialaj lingvoj estas la araba (ĝin parolas la arabaj reprezentantoj, eĉ se homoj el Maroko aŭ Tunizio diskutas la vortumadon de rezolucioj en la franca, ne en la araba); la hispana, parolata de ĉiuj sud-amerikanoj; la ĉina, parolata nur de Ĉinio, kiu tamen ne kutimas interveni publike; la rusa, parolata de Rusio, Belorusio kaj iuj reprezentantoj de eks-sovetaj respublikoj, eĉ se mez-aĝaj reprezentantoj de Taĝikio kaj Turkmenio plendis, ke ili estas komplete izolitaj pro la lingvo. Restas la franca, pli kaj malpli uzata, kaj la angla, kiu regas konstante. Eĉ la kronprinco de Norvegio parolis angle (tion mi rimarkigis al la ambasadorino). Sed sentiĝas la politika premo de la portugala, ĉar ĉiuj portugalparolantoj (Portugalio, Angolo, Mozambiko, Brazilo) intervenis en la portugala. Eblas interveni en sia lingvo, kondiĉe, ke oni provizu la tradukistojn per teksto en unu el la oficialaj lingvoj. Tiun rajton uzis la ŝtatestroj aŭ ministroj el Irano, Kazaĥio, Azerbajĝano kaj Turkio. Nova estis la uzo de la germana fare de komisionestro, kiu tamen bele parolas angle.

Por fini, ni danku Pollandon, subtenatan de Germanio kaj Slovakio, kiu proponis ke Zamenhof estu inter la honorigataj homoj dum 2017. Aprobite kun multaj aliaj proponitoj sen aparta diskuto.

Dek Demandoj: Sara Spanò

“Volontula aktivulo devus esti eĉ pli profesia ol profesiulo”

Fabrício Valle

Ŝi sin difinas kiel “sudano naskiĝinta en Torino” kaj estas tre konata en Esperantujo. Al Esperanto ŝi diris: “Mia edukadpado estis tre multfaceta kaj riĉa: mi doktoriĝis en 2011 pri latinlingva mezepoka literaturo, sed filozofio, sociologio kaj psikologio (kaj, krome, specifaj konoj pri mikro-psikanalizo) estis miaj fakoj dum la pasinteco.” Post eklerno de Esperanto fine de 2007 ŝi pli kaj pli aktivis loknivele kaj nuntempe, lige al ŝia laboro ĉe Kosmo, ŝi havas kontrakton kiel kunprojektmastrumanto ĉe “Sapienza” Universitato de Romo.

1 FV: Kiuj estas viaj preferata agadkampo kaj prioritatoj kiel movadano kaj kion vi jam realigis aŭ planas realigi ĉi-rilate?

SS: Mi opinias ke aktivuloj bezonas la plej taŭgajn kapablojn por efike agadi. Tial, mi estis komisiito de TEJO pri Aktivula Trejnado kaj nuntempe mi estas komisiito de UEA pri Aktivula Maturigo. Oni nepre kondutu atenteme, dum la trejnadprocezo: foje tute hazarde oni rimarkas ies kapablojn aŭ oni malkovras ke eble iuj estus pli taŭgaj en alia rolo. La defio poste estas pritrakti ŝanĝojn sen vundi la koncernajn homojn kaj male, valorigante iliajn kapablojn; tial nepras saĝe okupiĝi pri Homaj Rimedoj (ja ekzistas TEJO-komisiono pri tio).

Krome, gravegas laŭ mi Eksteraj Rilatoj; mi sekvas la prian, elstaran agadon de TEJO kaj opinias, ke ĝi estas sekvinda modelo por ĉiuj E-centroj tra la mondo.

Laste, mi interesiĝas pri Scienca kaj Faka Agado: mi gvidis AIS-kurson dum la pasintjara UK en Bonaero kaj mi nuntempe kunorganizas la venontjaran Esperantologian Konferencon kune kun Orlando Raola.

2 FV: Kiel anoncite en la decembra numero de Esperanto (p. 251), vi transprenos la gvidadon de la AMO-seminarioj. Nu, kiuj estas viaj ideoj por igi la AMO-seminariojn alireblaj al multe pli da aktivuloj tra la tuta mondo kaj pli kaj pli dezirataj de ili?

SS: La unua, gravega paŝo farenda por funkciigi trejnadprocezon estu konstrueme kritika bezonanalizo kaj FLAM-analizo (Fortoj, Lamaĵoj, Avantaĝoj/Oportunoj, Minacoj — anglalingve: SWOT-analysis) aplikataj al la diversaj lokaj situacioj, por kompreni pri kiuj agadkampoj spertigi aktivulojn. Tiaspeca analizo komprenigas kiuj estu la interven-areoj, kaj helpas identigi la plej taŭgajn homojn por transdoni konojn. Se oni ne konas la specifajn bezonojn de iu organizo en ties kunteksto, ĉia iniciato riskas esti eĉ kontraŭefika.

La plej granda defio, laŭ mi, estas kiom eble plej vaste konsciigi homojn pri la graveco de trejnado per sistema informfluo kaj insisto pri celoj kaj atingoj, tiel ke ĝi eniru la rutinan vivon de niaj organizoj. Tio atingeblas unuflanke per streboj malkovri la neesprimitajn trejnkapablojn de niaj aktivuloj kaj engaĝi ilin; aliflanke, se ne estas taŭgaj gvidantoj, oni kreu ilin per funda pretiglaboro. Tial, unu el la plej grandaj prioritatoj de Aktivula Trejnado kaj Maturigo devus esti trejnado de trejnistoj, por garantii taŭgan transdonon de sciado kaj organizan daŭripovon, ambaŭ bazitajn sur lokaj homfortoj.

3 FV: Se paroli pri malkovro de la neesprimitaj trejnkapabloj de niaj aktivuloj, kiu estas via strategio por malkovri talentajn helpantojn en la vasta rondo de esperantistoj tra la tuta mondo?

SS: Manko de efika komunikado estas malhelpa faktoro por la evoluigo de niaj organizoj. Mi ofte rimarkis, ke homoj ja havas bonajn ideojn, sed tro ofte UEA tute ne estas informita aŭ ial la aferoj ne glate antaŭeniras. Homoj aŭ ne scias kiel kunpartigi siajn planojn aŭ ofte ili timas negativan prijuĝon, aŭ foje povas bedaŭrinde temi pri personaj rilatoj aŭ antaŭjuĝoj kiuj malhelpas la kunlaboradon.

4 FV: Kio povas rezulti de tiuj malfavoraj cirkonstancoj kaj kiel eviti negativajn rezultojn?

SS: La rezulto estas risko reinventi la radon ĉiufoje kaj kreskigo de kritikemo, sen prikonsideri la tempomalŝparon. Mi denove substrekas la gravecon de prizorgado kaj mastrumado de niaj homaj rimedoj.

Mi diru banalaĵon: respondeculoj/gvidantoj devas esti ĝenerale atingeblaj, por ke homoj libere kaj sentime demandu kaj klarigu siajn dubojn rekte. Krome, konstruendas reto/teamo da kunlaborantoj, por ke lokaj movadanoj peru informojn kaj kontaktojn, kio ja helpas unuflanke la enradikiĝon de novaj ideoj en lokaj kuntekstoj kaj aliflanke la vastan diskonigadon de bonaj praktikoj loke elpensitaj.

Teamkonstruado certe estas unu el la plej tiklaj defioj, sed tio nepras por vere funkciigi agadojn — mi povas diri tion proprasperte. Tial, mi planas efektivigi tion kaj mi komencas per lanĉo de alvoko: AMO-seminarioj bezonas kunlaborantojn!

5 FV: Nu, se konsideri, ke UEA devos en Nitra reformi sian Statuton, ĉu ne estus granda paŝo, se la estraro permesus al la membraro vaste kaj funde diskuti kaj influi la ellaboron de la nova statuto?

SS: Laŭ la artikolo 59 de la Statuto de UEA, ŝanĝon rajtas fari nur la Komitato, kiel supera organo de UEA; tamen, “decido de la Komitato pri statutŝanĝo validas nur, se ĝi estas konfirmita per Ĝenerala Voĉdono okazigita laŭ la priskriboj de art. 55 ĝis inkluzive art. 58”. Ĉar la Ĝenerala Voĉdono engaĝas kaj individuajn membrojn kaj membrojn aliĝintajn al la Landaj Asocioj, fakte estos pli larĝe demokratia konsultado. Tamen, substrekindas, ke unu afero estas simpla (mal)konfirmo de la membraro, alia estus demokratia malfermo al kontribuoj kaj sugestoj deflanke de la membraro. Tio laŭ mi ne tiom facile mastrumeblas ĝis la UK en Nitro — ĉefe pro tempomanko –, sed eble ekzemple pere de reta forumo oni povus engaĝi pli da diversaj voĉoj dum la ellaborado mem de la nova Statuto.

6 FV: Kiuj faktoroj plej gravas por ke ni atingu altan nivelon de profesieco?

SS: Mi multe okupiĝas pri la temo, kaj volontule kaj profesie. La ĉefa problemo estas la t.n. “prikapabla miskoincido” (“skill mismatch” en la angla) ene de niaj organizoj bazitaj sur volontula laboro, nome, homoj ja povas esti eĉ altedukitaj profesiuloj, sed ili povas ne posedi la taŭgajn kapablojn por antaŭenigi organizon.

Certe en nia movado ne mankas profesiuloj kiuj agadas volontule, tamen foje mankas profesieco de la volontuloj: tio signifas ke ofte homoj miksas la personan kaj la asocian nivelojn kaj ne kapablas distingi la agadon kaj la homon kiu ĝin faras dum prikonsiderado de rezultoj. Krome, kaj eĉ pli danĝere, homoj erare pensas ke ili rajtas supraĵe kaj senkonsidere interpreti siajn taskojn ĉar temas pri volontula senhonoraria laboro. Tute male, volontula aktivulo devus esti eĉ pli profesia ol profesiulo! Certe trejnado helpas pliprofesiigi la movadon, kaj laŭkapable kaj laŭsintene. Tamen, longa estas la vojo!

7 FV: Via respondo estas tre interesa kaj metas la volontulan laboron en la ĝustan lokon. Nu, grava problemo ligita al tio estas, ke la gvidantoj de E-centroj tre ofte firme alkroĉiĝas al la posteno, kvazaŭ ĝi estus la ekzistokialo de ilia vivo. Sekve, renoviĝo tre malfacile okazas kaj kiam aperas homoj kun novaj ideoj, tiuj estas forpuŝataj kaj foje gravaj konfliktoj ekestas kaj la fina rezulto estas stagno de la E-asocio aŭ starigo de daŭra batalema opozicio. Kion diri pri la politika aspekto de niaj E-centroj?

SS: Memkompreneble, la situacio ne tiom facilas kaj ĝi estas tre ofta en niaj E-centroj. Foje eĉ ne temas pri intergeneracia konflikto, sed ankaŭ kaj ĉefe pri konflikto inter diversaj aliroj, sendepende de la aĝo. Eblas kaj indas lerni el aliaj internaciaj organizoj kaj laŭiri novajn vojojn. Ekzemple, ene de Rotario Internacia (ankaŭ movado al kiu mi apartenas) funkcias — je ĉiuj niveloj — la grava principo de “rotacio”, laŭ kiu ĉiujare la prezidanto kaj la aliaj estraranoj ŝanĝiĝas, por ke la strukturo iĝu pli dinamika kaj por ke ĉiuj havu ŝancon esti elektitaj en gravaj postenoj. La funkciado estas samtempe karakterizita de taŭga antaŭpreparo (la prezidanto, ekzemple, estas nomumata du jarojn antaŭ ol ekofici), por ke la agado estu plejeble efika. Enkonduko de simila funkciado estus laŭ mi saniga por niaj organizoj.

Aliflanke, mi pensas, ke saĝeco kaj ekvilibro devus esti nia kompaso. Laŭ mi la ĉefa prioritato estas savi kaj valorigi ideojn kaj kontribuojn; se estas io vere savinda, certe estas kontraŭefike perdi homojn, sed indas laŭgrade doni al ili aliajn taskojn kaj respondecojn, enkondukante samtempe aliajn homfortojn. Pri la graveco de mastrumado de homaj rimedoj mi jam parolis sed mi ankoraŭfoje substrekas ĝin.

8 FV: Lastatempe TEJO atingis tre bonajn rezultojn sur la kampo de Eksteraj Rilatoj. Kiom gravas por ni la agado sur tiu kampo?

SS: Ĝi gravegas kaj fakte mi miras kiam homoj ne strebas kompreni ĝin, aŭ taksas ĝin senutila. La agado de TEJO ne nur plialtigas la prestiĝon de Esperanto ene de internaciaj instancoj (Forumo Junulara Eŭropa, UN, Unesko...) sed ankaŭ klare montras ke homoj engaĝitaj en Esperanto-organizoj ne estas eksterteranoj, nur fokusitaj pri abstraktaĵoj tute ne ligitaj al la nuntempeco kaj plendemaj pri iu “nekomprenema mondo”. Tute male, ĝi montras ke niaj aktivuloj estas funde engaĝitaj en la konsciigo pri gravaj, tutmondaj problemoj (ekzemple, Stephanie Cabovianco el Argentino reprezentis TEJO-n ĉe la UN-pintkunveno pri klimatŝanĝo en Parizo).

Krome, mi ofte pensas pri la fakto, ke Informado kaj Eksteraj Rilatoj tro ofte miksiĝas inter si. Mi opinias ke unu el la plej bonaj rimarkoj aŭdeblis dum festparolado kiun Ivo Lapenna faris en 1984 en Leeuwenhorst (Nederlando) okaze de la 30-a datreveno de la fama Montevidea Rezolucio de Unesko favora al Esperanto. Sencela (kaj ridinda) kriaĉado pri Esperanto certe ne estas efika informado, sed pere de diskonigado de iu “kaŭzo”, de iu grava atingo, aparte grava se temas pri atingo ĉe iu grava internacia instanco, oni ja povas informi pri Esperanto ĉe influaj homoj.

9 FV: Kio mankas, por ke niaj organizoj, ekzemple la landaj asocioj, same sukcesu kiel TEJO?

SS: Je landa nivelo, mi ŝatus citi la sukcesan agadon de Fernando Maia en Brazilo, kiu lastatempe partoprenis en São Paulo kunsidon kun la Komisiono pri Internaciaj Rilatoj de la Prezidento de la Respubliko. BEL kaj BEJO estis invititaj iĝi parto de UNASUDO (civilsocia platformo por la integriĝo de Sudameriko), kie Esperanto estis proponita kiel integrada vojo. Tiu pozitiva atingo estis rezulto de la partopreno de Fernando — nome de TEJO — en Forumo pri Junularaj Politikoj en Bakuo (Azerbajĝano). Jen bonega ekzemplo, utila por ĉiuj.

Kio mankas ĝenerale? Unue, informfluo pere de kredindaj kaj profesiaj informkanaloj, kaj aldona instigo al aliaj sekvi sukcesajn ekzemplojn. Due, identigo de la jam iusence “duonpretaj” homoj por tiuj taskoj. Trie, kaj mi neniam ĉesos tion diri, trejnado; TEJO multege da kompetentoj, tempo kaj energioj investas en tio, kaj tio imitendas ĉiunivele. Oni tute ne povas elekti reprezentanton sen ajnaj taŭgaj antaŭaj preparlaboroj.

10 FV: Kiu estas via aliro pri la afero “esperantista ekonomio”, se konsideri ĝin kiel la aron de ĉiuj ekonomiaj aktivaĵoj en kiuj Esperanto rekte aŭ nerekte rolas kiel laborlingvo?

SS: Entreprenemo jam estas parto de nia movado; jam estas entreprenoj, kiuj uzas Esperanton kiel laborlingvon kaj estas tre aktivaj ankaŭ ekster la E-medio. Klaras tamen ke multo ankoraŭ restas por fari tiukampe.

Ĝenerale, estas kontraŭstaro al la enkonduko de entreprena aliro ene de nia movado, ĉar oni adoptas la principon, ke ĉiu laboro rilate Esperanton devas ĉiam esti sen profitaj celoj. Aliflanke, mi certe ne celas pridubigi la laŭdindan laboron de niaj volontulaj fortoj, tamen iom pli da entreprenema aliro estus laŭ mi efika solvo por garantii al niaj organizoj pli da daŭripovo.

Mi entute subtenas kaj la estiĝon de novaj ekonomiaj E-aktivaĵoj, per E-entreprenoj — kio klare montrus ke Esperanto ja efikas eĉ por ekonomiaj celoj (laŭ mi kun bonegaj ebloj ankaŭ por Informado pri Esperanto) — kaj enkondukon de iom pli da entreprenemo ene de niaj organizoj — kio plibonfartigus ilin.

Kalejdoskopo

UEA: Elektado de komitatanoj

Por faciligi la kolektadon de subtenoj al tiuj, kiuj volas kandidatiĝi por la elektado de Komitatanoj B de UEA en la periodo 2016-2019, ekzistas formularo, kiun oni povas elŝuti ĉe http://uea.org/pdf/Kandidatigilo-Komitatanoj-B-2016-2019.pdf.

Subtenanto devas esti individua membro de UEA en 2016. Ne necesas, ke la kotizo estu pagita jam, kiam oni subskribas, sed ĝi devos esti pagita kaj registrita en la CO plej laste la 29-an de februaro 2016, kiam finiĝos la kandidatiĝa periodo.

Ne estas devige uzi la formularon. Sian subtenon al iu kandidato oni rajtas sendi eĉ per simpla bildkarto. Rete aŭ fakse senditaj dokumentoj ne estas validaj. La subtenojn oni sendu al la koncerna kandidato aŭ rekte al la Centra Oficejo.

Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro de UEA.

Universitato: Esperanto en Fremdaj Kulturdomoj

2015 estas tre grava jaro por ni, esperantistoj de Fortaleza/Cearao — nordoriento de Brazilo. Temas pri la kvindeka datreveno de la fondiĝo de Esperanto-Kurso ĉe Universitato Federacia de Cearao (UFC), kie de antaŭ 23 jaroj mi profesie instruas Esperanton. En decembro mi estis elektita kiel ĝenerala kunordiganto de Fremdaj Kulturdomoj, projekto kiu ekzistas de antaŭ pli ol kvindek jaroj.

Mi invitas ĉiujn esperantistojn tra la mondo sendi gratulleteron al nia Direktorino, nome Profesorino Vládia Maria Cabral Borges, kiu respondecas pri la kunordigado de la sep lingvoj instruataj: la angla, franca, germana, itala, portugala, hispana kaj Esperanto.

Esperanto estas instruata kadre de UFC danke al iniciato de Paŭlo Amorim Cardoso, kiu emeritiĝis en 1991. De tiam mi estas la sola profesoro de la Kulturdomo, spite multajn antaŭjuĝojn. Pere de viaj leteroj, karaj samideanoj, vi helpos min malfermi la okulojn de miaj kolegoj kaj atendi venontan promesplenan respekton al nia celo.

Bonvole sendu, vialingve kaj Esperante, vian retleteron (e...@ufc.br) kune kun kopio al Vládia Maria Cabral Borges, direktorino de la Centro de Humanismaj Studoj — UFC (portugale: Centro de Humanidades), Avenida da Universidade, 2683; 60020-181 — FortalezaCeará; Brazilo.

Adelson Andrade Alves Sobrinho
Youtube-kampanjo

#EsperantoLives

La kampanjo lanĉita de Robert Delamore (vidu: https://goo.gl/zeeohe) per Facebook kaj Youtube kun la celo diskonigi Esperanton en naciaj lingvoj ĉe Youtube definitive signas, ke la esperantistoj komencas malkovri, sub la iniciativo de bonaj konantoj de la iloj disponeblaj en interreto, novajn rimedojn diskonigi Esperanton. La unutaga kampanjo okazis en la 15-a de decembro (Zamenhofa Tago) kaj nomiĝis #EsperantoLives.

La video prezentanta la kampanjon troviĝas ĉe https://goo.gl/tIvniY. Chuck Smith, nia intervjuito en la decembra numero kaj ĵus elektita Esperantisto de la Jaro, skribis en sia Facebook-paĝo: “Dankegon al vi ĉiuj pro la sukcesega kampanjo! Fine ni havas 143 filmetojn... nekredeble! Mi devas fieri, ke finfine Usono vekiĝis kaj estas nun 44 filmetoj en la angla, sed ni multe dankas niajn kolegojn kun 33 filmetoj en la franca... ankaŭ tre impone! Mi krome kaptas la brazilan etoson skribi per multaj krisignoj... mi simple tiom ĝojas! Vi povas spekti ĉiujn filmojn ĉe http://bit.ly/1I6gyjd.”

Tre interesa resumo farita surbaze de kelkaj filmetoj troviĝas ĉe https://goo.gl/1hQofr.

El la Redakcio
UEA-financoj: RENTO DE FIKSDATAJ DEPONOJ 0,4%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton de la ŝpardeponoj de membroj el 0,6% al 0,4% ekde la 1-a de februaro 2016.

Osmo Buller, Ĝenerala Direktoro de UEA.

Rotario: Stipendioj por studoj pri paco

L.L. Zamenhof estis la unua pacifisto en Esperantujo. Ni certas, ke nia komunumo entenas grandan elcenton de pacifistoj. Tamen por pacigi la mondon la lingvo ne sufiĉas, oni bezonas ilojn. La rotaria movado R.I. (Rotary International) proponas stipendiojn por universitataj studoj pri paco. La interesiĝantoj povas legi la kondiĉojn ĉe la retejo de esperantistaj rotarianoj (www.rotaryeclubesperanto.org) sub “Projektoj” en la ĉefa menuo. La membroj de la Rotaria E-Klubo Esperanto subtenos kompetentan kandidaton, kiu sin prezentos. Sufiĉas sendi mesaĝon al “Kontaktoj”.

Joseph van der Vleugel
10-jariĝo de E@I: Modela agado

La blogo de E@I prezentas, ĉe http://blogo.ikso.net/2015/11/10-jaroj/, superrigardan panoramon siaj 10 jaroj de agado kiel memstara neregistara organizaĵo, titolita “Projektoj, defioj, sukcesoj”. En la enkonduko estas klara priskribo pri ĝis labormaniero: “La agado de E@I konsistas el kelkaj partoj, foje forte ligitaj, foje tute sendependaj”. La agadon de E@I oni povas dividi en organizadon de aranĝoj, kreadon de edukaj retejoj, eldonan agadon kaj ceteraĵojn. Kelkaj mejlŝtonoj tra la jaroj estas prezentitaj, ekde la neformala komenco:

  • 1999: fondo de neoficiala laborgrupo Esperanto@Interreto (E@I)
  • 2000: unua trejnseminario
  • 2002: lanĉo de lernu.net
  • 2005: (14.11.) — oficiale agnoskita internacia neregistara organizo (en Slovakio): E@I (Edukado@Interreto)
  • 2007: unua SES (Pribylina, Slovakio)
  • 2009: unua EU-projekto: retejo Slovake (http://slovake.eu/: peresperanta, ne poresperanta projekto)
  • 2010: unua staĝanto per programo Erasmus
  • 2010: unua KAEST (http://kaest.ikso.net/), organizita de E@I
  • 2011: propra oficejo en Partizánske
  • 2013: ŝanĝo de la oficejo al pli granda
  • 2013: unua volontulo per EVS
  • 2015: 10-a SES (Martin, Slovakio)

Oni povas konstati, ke E@I sendube estas la plej sukcesa iniciato en la lastaj jaroj en Esperantujo. Interesa detalo estas, ke ĝi ne estas privata entrepreno, sed neregistara organizaĵo. Se oni povas aserti, ke Esperanto eniras sian duan historian fazon, kies fundamento estas la disvolvado de la aplikado de Esperanto, E@I estas modelo sekvinda.

El la Redakcio
Esperantologia Konferenco 2016: Alvoko por prelegoj

Sub la aŭspicioj de Universala Esperanto-Asocio (UEA) kaj de la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED) okazos, kadre de la 101-a Universala Kongreso en Nitro, la Esperantologia Konferenco 2016.

La organizantoj de la Esperantologia Konferenco 2016 invitas ĉiujn fakulojn sendi prelegproponojn pri la temo “Evoluo kaj evoluigo de la internacia lingvo Esperanto: diversspecaj influoj kaj faktoroj”.

Bonvolu sendi mallongan prelegresumon (maksimume 250-vortan), kune kun via sinteza biografio, al la retadreso e...@gmail.com, plej malfrue ĝis la 30-a de aprilo 2016.

La organizantoj de la EK 2016, Maria Rosaria Spanò, Orlando Raola
Lingvo: Akademio de Esperanto

La 15-an de decembro la prezidanto de la Akademio de Esperanto, Christer Kiselman, forlasis la prezidantecon kaj la membrecon de la Akademio de Esperanto. En la bulteno Libera Folio, ĉe http://www.liberafolio.org, svarmas komentoj pri lia decido. La novaĵretejo La Balta Ondo publikigis lian adiaŭan leteron ĉe http://sezonoj.ru/2015/12/kiselman-3/

El la Redakcio

E-Literaturo: Intervjuo

El la Redakcio

La redakcio de la revuo Esperanto intervjuis la du aŭtorojn de la gravega verko Historio de la Esperanta Literaturo, kiun la legantoj povos aĉeti en la libroservo de UEA aŭ en aliaj bonaj libroservoj.

Kiuj estis viaj gvidlinioj por la ellaboro de via verko pri la historio de la E-literaturo?

Giorgio Silfer: Ni celis verki literaturkritikan historion, ne simplan kompendion. Kaj por tion fari ni devis profundigi multon, kiu nur parte aŭ preskaŭ neniom estis ĝis nun priatentita. Tazio Carlevaro (kiu aŭtoris la literaturajn ĉapitrojn de Esperanto en perspektivo), skribante al la eldonejo, Kooperativo de Literatura Foiro, kaptis la kernon de nia laboro: “La libro estas granda surprizo. Tre intereskapta, detalriĉa, bele aranĝita kaj presita. Mi ne sciis, ke du iamaj Patrolanoj prilaboris tiom grandan kaj malfacilan libron, kun celo renovigi kaj reformi la tradician rakonton pri la Esperanta literaturo. Kaj ŝajnas al mi, ke vi vere novigis la temon: ĉar finfine la anglalingva Concise History (de Geoffrey Sutton), aperinta antaŭ kelkaj jaroj, fakte ne estas renoviga.”

Carlo Minnaja: Se iu ŝatus havi pri nia literaturo la saman konon kiel pri sia etnolingva, studata per tiucelaj tekstoj en la landaj lernejoj en la nivelo de abiturienteco, ni provizis al li verkon kiun ni taksas adekvata al tiu celo, kaj en ekvilibre distribuita temaro, kaj en la kompleteco de la traktataj aŭtoroj, kaj en la evidentigo de la gravaj punktoj per grasaj tipoj, kaj per la fragmentoj uzataj kiel ekzemploj de la prezentataj literaturkritikaj tezoj.

Kiel vi taksas la nunan panoramon de la E-literaturo, kompare kun niaj antaŭaj konkeroj?

Giorgio Silfer: Post la agnosko de Santiago de Kampustelo fare de PEN Internacia (10.9.1993), Esperanto kiel literatura lingvo estas pli kaj pli respektata ekster Esperantio. Bedaŭrinde ankoraŭ mankas (krom valoraj esceptoj, kiel la itala) etnolingvaj verkoj kiuj des pli valorigu la originalan Esperanto-kulturon ĉe la diversaj naciaj publikoj.

Ene de Esperantio la literatura produktado evoluas laŭ du aksoj. Unu estas tiu raŭmisma, kiu vidas en la esperantistaro popolon kaj agas pli-malpli kongrue al tiu percepto. Alia negas ĉi tiun identecon, kaj parolas pri “kvar ranoj en marĉo”. Nur unu el la du daŭros: certe tiu kiu inspiras pli da memestimo al la esperantistaro. Per tio verŝajne finiĝos la sesa periodo de nia literaturhistorio.

Carlo Minnaja: Nia literaturo antaŭeniras kongrue al la aliaj aspektoj de Esperantio; stagno de la membraro en asocioj reflektiĝis en stagno de la literaturaj produktoj; en la lasta jaro eĉ preskaŭ duoniĝis la literaturaj eldonaĵoj kompare kun la antaŭa. Sed aliflanke al la sukceso de TEJO en la eŭropaj institucioj, al la ĉiam pli vasta financado de Esperanto-aranĝoj fare de neesperantistaj fondaĵoj, al la ĉiam pli altnivelaj eĉ malgrandaj Esperanto-eventoj (kolokvoj, kafejoj, kursaroj ktp) respondas la apero de gravaj verkoj, precipe historiaj romanoj, pri kiuj ni prave povas fieri. La ankoraŭ hodiaŭan, ofte nur persone polemikan, insiston pri raŭmismo mi ne kunpartumas ĉar laŭ mi nia popolo estas firme konscia pri si mem kaj pri la artaj valoroj de ĝi produktataj almenaŭ ekde la 1950-jaroj (ni diru post Montevideo kaj post La infana raso), kaj la procento de personoj kiuj rifuzas tiun identecon aspektas al mi tiom mikrobe et-et-eta, ke ĝi ne atingas statistike percepteblan nivelon.

Kiuj estas la mejloŝtonoj de la evoluo de nia literaturo?

Carlo Minnaja: Mi interpretas la temon simple laŭ plej elementa signifo: kiel kaj kiam evoluis la instrumentoj de literatura esprimo, tio estas la vortostoko. La Fundamento fiksis vortojn kiujn oni povis uzi sen danĝero esti nomataj novigantoj aŭ perfidantoj; la “Plena vortaro” de 1930 per la aŭtoritateco de siaj kompilintoj eldoganigis preskaŭ saman nombron da novaj radikoj; la Plena Ilustrita Vortaro de 1970 denove kovris per sia aŭtoritata ombrelo multajn vortojn (ĉerpitajn el deko da aŭtoroj), kiujn la uzantaj aŭtoroj antaŭe devis klarigi librofine; fine la Nova Plena Ilustrita Vortaro de 2002 kiel modelajn alprenas frazojn kiuj ne plu venas de tiu deko de verkistoj, sed de tuta aro da fontoj, kaj aŭtoraj kaj simple gazetaj. Ĉi tiuj eldonaĵoj ŝajnas al mi epokfaraj kiel liberigaj por la verkista agado.

Se pluiri pri la konscio pri si mem kiun havu esperantlingvaj beletristoj, certe ĉiuj minor(itat)aj grupoj serĉas agnoskon fare de pli granda grupo. Montevideo agnoske akceptis la E-movadon en la grupon de la bonvoluloj favorantaj la interpopolan interŝanĝon de kulturaj valoroj; Santiago de Kampustelo agnoske akceptis la E-verkistojn en la grupon de la tutmondaj verkistoj, eltirante ilin el tiu geto de personoj kiuj estas supozataj simple sin amuzi per lingvoforma ludilo. Kiel ĉiuj akceptoj, tio ŝanĝas la eksteran estimon kaj influas pozitive sur la memestimon.

Giorgio Silfer: Ili estas en la verkoj, kies titolojn ni elektis por marki la periodojn mem. Hazardo aŭ malhazardo, en ili preskaŭ ĉiam situas la vorto “koro”: 1887-1921 — de Ho, mia kor’ ĝis Mondo kaj koro; 1921-1937 — de Mondo kaj koro ĝis La verda koro; 1937-1952 — de La verda koro ĝis La konstanta koro (poemo en Kvaropo); 1952- 1970 — de koro konstanta al kora vortaro (PIV); 1970-1993 — inter la plena vortaro kaj la plena agnosko (Santiago).

Kio mankas al nia literaturo por esti konsiderata “granda”?

Carlo Minnaja: Mankas la kono pri ĝi inter la esperantanoj, kio kuntrenas kompreneble la ne-konon far gojoj. Nia libro klopodas doni la eblecon koni, se oni volas. Konsideri “grandecon” kiam oni ne difinas la parametrojn, havas malmulte da senco: kompreneble en parolantaro de miliardo da personoj, la probablo ke naskiĝas valora poeto, estas senkompare pli granda ol ke li naskiĝas inter la esperantistoj, sed se oni komparas kun samnombra parolantaro, la nivelo de la Esperanta literaturo tute ne postrestas. Ni fieru pri ĝi!

Giorgio Silfer: Pli granda publiko. Atingebla precipe per elesperantigoj al gravaj etnolingvoj kaj eldonado en centmiloj da ekzempleroj en tiuj etnolingvoj. Interalie en la sveda, utila por la literatura Nobelo.

Via verko multe emfazas la teatron, kio estas unikaĵo kompare kun aliaj samcelaj tekstoj.

Carlo Minnaja: Ja, la voĉa realaĵo estas tiu kiu perdiĝas plej facile; post la aplaŭdo je la fina kurteno, tekstoj ne firmiĝas, eĉ tute malaperas. Nia klopodo estis doni al tiu arto la ŝancon havi la lokon kiun ĝi meritas.

Giorgio Silfer: Tamen ne. Almenaŭ en Esperanto en perspektivo nia bona kolego kaj amiko Tazio Carlevaro dediĉis adekvatan atenton al teatro. La diferenco estas la sama, kiel por poezio kaj prozo: ni verkis kritike pri originala beletro, ne limiĝis je historiografia kroniko.

Vi parolas pri Nobel-premio, kaj ĝis nun estis kandidatoj, post Auld, Ragnarsson kaj Boulton. Ĉu ili havas ŝancon gajni?

Carlo Minnaja Ŝanco gajni forte dependas ankaŭ de aliaj faktoroj, krom literatura merito: alternado de temoj, de landoj, de lingvoj. Mia persona prefero nun iras al Trevor Steele, kies produktado estas varia kaj konstanta ĉiujare; se virino, tiam Spomenka Ŝtimec. Laŭ mi ili ne malsuperas kelkajn jamajn laŭreatojn.

Giorgio Silfer En la nunaj kondiĉoj por la asigno de la literatura Nobelo, ne. Se ni vivus ankoraŭ en la 1970-aj jaroj, sed samtempe PEN-Klubo estus jam agnoskinta Esperanton literatura lingvo, ni havus etan ŝancon por Armand Su, disidento en ĉina prizono, aŭ por Ba Jin, kiu male estis la honorato de la ĉina reĝimo... Kiuj aliflanke nur marĝene gravas por nia originala literaturo.

Multaj diras, ke facilas esti bona poeto en Esperanto pro manko de konkurenco kaj pro la ĉiam favoraj recenzoj pri ĉio kio aperas en Esperanto.

Carlo Minnaja: Mi opinias, ke tio ne veras plu jam de pluraj jardekoj; nia recenzistiko povis iam estis akuzata pri trofavoreco, nun delonge ne plu. La merkato estas ja asfiksia, sed tio ne kuntrenas al tiu konkludo, ke oni laŭdas ĉion ajn aperintan en nia lingvo.

Giorgio Silfer: Pri la dua onidiro eblas komenti, ke “multaj” neniam legis la recenzojn en Literatura Foiro (do ili maltrafis kvardek ses jarojn da recenzado!). Pri la unua onidiro: ne nur en Esperantio mankus konkurenco, sed en ĉiu minoritata lingvo. Kiu konkurencis al Mistral en la okcitana literaturo? Neniu; kaj li gajnis Nobelon. Kaj Singer, ricevante la Nobelon pro sia verkado en la jida, modeste rimarkigis ke li ne havas konkurencon, ĉar la ceterajn la nazioj ekstermis...

La verko dediĉas plurdekojn da paĝoj al “referencoj”, tio estas komentarioj de la teksto ne enteneblaj en simplaj piednotoj; sed ili traktas ankaŭ temojn sufiĉe for de la literaturo, kiel la lanĉo de la himno La Espero, aŭ la naskiĝo de Internacia Esperanto-Ligo (IEL) kvazaŭ el ripo de UEA, aŭ konsiderojn pri la graveco de la juda kulturo en nia literaturo.

Carlo Minnaja: En mezgradaj lernejoj ĉiulandaj la historio de la literaturo estas apudata de tekstoj pri la historio de la koncerna lando; en Esperantio apenaŭ ekzistas tekstoj pri la historio de nialingva komunumo; tial la referencoj strebas al lokado de la literaturo en la historian medion. Kiel ekzemplojn ni citu la himnon, kiu neniam estis oficiale deklarita kiel himno de la esperantistoj (neniu kongreso decidis tion) nek de UEA kiel asocio (neniu statuta artikolo tion mencias): la sola instanco kiu oficiale havas la himnon en sia konstitucio, estas la Esperanta Civito, kiu same estas la sola institucio kiu gloras la martirojn de nia komunumo. Se ne paroli pri persekutado de judoj sub naziismo, dum la stalina teroro pluraj estas la esperantistoj procesitaj kaj ekzekutitaj ĉar ili estis esperantistoj, kun la absurda akuzo ke la Esperanto-societo estas spiona organizo. La kontraktoj de Zamenhof kun Hachette, aŭ la rezolucio de Montevideo, kvankam ili ne estis literaturaj eventoj, stimulis la literaturon. Referenco estas dediĉita al la batalo ata/ita, kiu, kvankam koncernanta nur gramatikan punkton, stimulis la polemikan ĝenron.

Nu, kiom gravas la juda kulturo en nia literaturo kaj sub kiuj aliaj influoj nia literaturo evoluis?

Giorgio Silfer: La hebrea kulturo gravas por Esperanto kaj lingve kaj kulture, specife en ĝiaj unuaj du periodoj de nia literaturhistorio. Ĝia influo haltas ĉe la Holokaŭsto, praktike: tio signifas ke ĝi estis ligita precipe al la aŝkenaza komponanto, kaj specife al medio tute malaperinta ‒ la jude-pola.

El la sama geografia areo (mezorienta Eŭropo) venis la plej granda influo, specife el la intelektaj medioj sur la teritorioj de la iamaj cara kaj habsburga imperioj: do Rusio, Pollando, Ĉeĥio, Hungario. Aliflanke, la organiza graveco de Parizo kaj Ĝenevo etendiĝis ankaŭ al nia originala literaturo, kies ĉefurboj estis Varsovio por la unua periodo (sed rimarkindaj estis ankaŭ Peterburgo kaj Moskvo) kaj Budapeŝto por la dua.

Ĉu ne sufiĉis la Esperanta Antologio aŭ la proza antologio Trezoro por el ili kapti signifoplenajn fragmentojn de niaj aŭtoroj?

Carlo Minnaja: Nia verko ne intencas esti kompletigo de la menciitaj, kiuj ja meritus aŭtonoman kompletigon kaj ĝisdatigon; ĝi simple donas pravigajn ekzemplojn pri la juĝoj donataj en la kerna parto de la libro.

Giorgio Silfer: Kiel diras Minnaja, ni nur prezentis specimenojn ne registritajn en tiuj antologioj, kaj kongruajn kun nia literaturkritika linio. Aliflanke, per la Esperanta Antologio oni ricevas ankaŭ la poetikon de Auld, pri kiu Minnaja-Silfer ne konsentas (legu liajn tri prefacajn strofojn). Kaj per la antologio de Rossetti* mi simple konstatas editoran regreson kompare kun 33 rakontoj.

* Noto de la Redakcio: temas pri Trezoro

Inter la titoloj de la ĉapitroj oni trovas ankaŭ specife La Patrolon; ĉu vere tiu itala sperto estis tiel grava en la literaturo entute?

Carlo Minnaja: Ĝi estis grava kaj pro la periodo, kaj pro la nova aliro de la Esperanto-verkistoj al la ekstera medio. La Nica Literatura Revuo estingiĝis en 1962, Monda Kulturo definitive paneis meze de la 1960-aj jaroj kaj Norda Prismo kolapsis kelkajn jarojn poste, do estis neniu specife literatura revuo en la 1970-aj jaroj. Krome La Patrolo kun la starigo kaj patronado de dulingvaj konkursoj, itala-Esperantaj, intence lokis la esperantlingvajn poetojn inter la nacilingvajn, kreante kolegecon kun ili. Tio ne estis okazinta kun la budapeŝta skolo nek kun la skota. Tiu aliro, kun la paso de la tempo, kondukis al la agnosko de la Esperanta PEN ene de la tutmonda verkistaro, eltirante niajn verkistojn el la geto en kiu la komenca “artefariteco” de la lingvo estis ilin izolinta.

Giorgio Silfer: Jes, ĉar ĝi ne estis nur itala, sed kapablis tuj produkti gravajn fenomenojn transnaciajn, unuavice la revuon Literatura Foiro.

Kiel la Esperanta PEN-centro funkcias kaj kiel la Esperanto-verkistoj povas profiti de ĝiaj aktivaĵoj?

Giorgio Silfer: La Esperanta PEN strebas al la profesiigo de nia verkistaro ĝenerale, kaj al la diskonigo de sia membraro specife. Tiurilate la ĉefa instrumento estas la revuo Literatura Foiro kaj la eldonejo LF-koop, sed ankaŭ lokaj iniciatoj kiel la literaturaj kafejoj en Budapeŝto, zorge de Fajszi Amika Rondo. Aldone, la aktiveco en la kadro de la PEN-mondkongresoj, kun la ebleco renkonti valorajn verkistojn en aliaj lingvoj.

La Esperanta literaturo evoluis komence en Eŭropo, kun ĉefurboj jen Varsovio, poste Parizo, poste Budapeŝto. Ĉu sekvis aliaj ĉefurboj, kie la literaturo havis specifan centron?

Carlo Minnaja: Laŭ mi ne, ĉar la disvastiĝo daŭris sekvante diversajn vojojn. La socialisman ideologion sekvis la revolucia literaturo moskve orientita kaj japanaj verkistoj, naciisman fieron oni sentas en jugoslaviaj verkistinoj, Latinameriko proponas kaj fajnan lirikon kun Mattos, kaj ribelon al la parnasismo kun Nogueira; la ibera skolo produktas ĉiuĝenre, historiromanan impeton ni trovas lastatempe en Aŭstralio kun Steele. Efektive centron mi ne vidas kaj tio estas bona signo pri la tutmondiĝo kaj tutmondeco de nia literaturo.

Giorgio Silfer: La fenomenoj Varsovio, Parizo, Budapeŝto ne dependis nur de la esperantistoj. Sen la jude-pola medio en Varsovio, sen la eldonejo Hachette en Parizo, sen la generacio de la revuo Nyugat (pozitive influa por Esperanto) en Budapeŝto, ne eblus tiaj ĉefurboj por nia kulturo. Parte, analogaj neesperantistaj faktoroj rolis ankaŭ en Barcelono ĝis 1936; kaj en Moskvo pli-malpli ĝis la sama jaro (antaŭ kaj post la oktobra revolucio).

Jam pasis pluraj monatoj de post la apero, la unua eldono jam elĉerpiĝis; kiuj estis la reagoj de la publiko kiujn vi perceptis?

Carlo Minnaja: Jam la elĉerpiĝo de la unua preso parolas per si mem; la libro estis en Lillo longdistance la plej vendita el sia speco, malgraŭ la prezo ne bagatela, kvankam ne alta kompare kun la paĝonombro. Pri kritikoj, krom unu tute ridinda sen konkreta signifo aperinta en blogo (“ĝi havas mankojn kaj malmankojn”), kiu estus atribuebla al ĉiu ajn enciklopedia verko, unu, farita de korespondanto de la Akademio, tuŝis min: ke la artikolo “la” en la titolo devus malaperi, ĉar tio difinus por la literaturo tempan limigon (kompreneble ĉiuj literaturhistorioj alvenas ĝis la momento de la eldono) kaj ĉar ne estas konsiderata la tradukita literaturo. Nu, en ĉiuj tekstoj pri etnolingvaj literaturoj estas la artikolo en la titolo, kaj estas konsiderata nur la originala literaturo, kvankam iuj esceptaj tradukoj povas trovi mencion. Ŝajnus, ke Esperanto ne kapablus produkti sian propran literaturon kaj devus, por esprimi siajn valorojn, apogiĝi al tradukoj el aliaj lingvoj. Je tiu principo mi forte malkonsentas: nia literaturo estas la nia.

Giorgio Silfer: Respondi al “kiuj” estus longe, ĉar necesus detali pri detaletoj. Respondi al “kiaj” estas pli facile: ĝenerale tre pozitivaj. Ni konsideros diversajn utilajn rimarkojn, okaze de la dua eldono.

E-literaturo: Poemo de Utnoa

Grava, sed ne sufiĉe legata

Paŭlo S. Viana

Poemo de Utnoa. Abel Montagut. Poezio originala. Pro Esperanto. Vieno. 1993. 223 paĝoj. Prezo: 18.00 €

Eldonistoj tra la tuta mondo kutimas diri, ke publikigi librojn de poemoj ne estas profitdona negoco. Ili malmulte vendiĝas. Kaj ju pli moderna fariĝas la mondo, ŝajne des malpli interesataj de poezio estas la novaj generacioj. Escepto al tio oni povas konsideri nur la tekstojn de kanzonoj.

Tio estas vere konsterna novaĵo en la mondo. Poezio ĉiam estis gravega elemento en la starigo de kulturo en ĉiuj popoloj. Oni povas diri, ke efektive literaturo ĉie komenciĝis per longa poemo. Estas eble mencii plurajn ekzemplojn: la epopeo de Gilgameŝ, en Sumero (Mezopotamio), preskaŭ 3000 jarojn a.K.; Iliado kaj Odiseado, atribuitaj al Homero, en la 8-a jarcento a.K.; La Dia Komedio, de Dante Alighieri, en la 14-a jarcento p.K.; La Luzidoj, de Camões, en la 16-a jarcento p.K.; Kalevala en la 19-a jarcento, kiu donis kulturpersonecon al Finnlando. Oni konsideras, ke poezion la homoj verkis eĉ antaŭ ol verki prozaĵojn. Ĝi do sidas en la homa menso profunde kaj prae. Indas konservi kaj flegi tiun antikvan magion.

Esperanto: kulturlingvo

Se Esperanto vere estas kulturlingvo, ĉu ĝi sekvis tiun saman vojon havigi al si poezian fundamenton?

Nu, kiam Zamenhof unuafoje ekspedis al diversaj homoj siajn ekzemplerojn de la Unua Libro, kaj komenciĝis por li aflikta atendado de reagoj, kion li faris? Li verkis poemon. La konatan Ho mia kor’, kiu cetere fariĝis klasikaĵo. Kompreneble, tio ne sufiĉis por fundamenti la kulturon de la lingvo. Li kaj aliaj aŭtoroj daŭrigis la starigon de literaturaĵoj, traduke kaj originale, ĉar ili sciis, ke literaturo estas esence grava por vivigo de lingvo. Kaj tio bone funkciis kaj faris, ke Esperanto estas unika fenomeno — planita lingvo, kiu fariĝis “normala” lingvo. Sed mankis dum certa tempo granda poemo, kiu funkciu por Esperantistoj kiel La Dia Komedio por italoj (oni konsideras, ke ĉi tiu verko grave kontribuis al la unueciĝo de la itala nacio, laŭ lingva kaj eĉ politika aspektoj, en duoninsulo, kie antaŭe ekzistis nur aro da disaj regnoj). Kaj fine aperis ne unu, sed du tiaj poemegoj: La Infana Raso (William Auld, 1956) kaj la Poemo de Utnoa (Abel Montagut, 1993). Pri la unua oni sufiĉe amplekse skribas, komentas kaj laŭdas — meritoplene. Sed la dua, same grava, ne estas tre konata, ne tre legata, ne sufiĉe menciata kaj laŭdata. Mia celo ĉi tie estas modeste kontribui kontraŭ tia stranga flanklaso.

La Poemo de Utnoa estas eksterordinara verko. Legante ĝin, oni ne povas eviti miregon pri la koncepto kaj formo, paĝo post paĝo. Publikigis ĝin la eldonejo Pro Esperanto, en Vieno, kaj mi ne trovis informon pri dua eldono, ĝis nun. La libro estas grandformata broŝuro kun sobra, trikolora kovrilo, klara preso kaj bona papero. Ĉe la komenco de ĉiu ĉapitro vidiĝas bela desegnaĵo kongrua kun la koncerna enhavo.

La formo

La tuta epopeo konsistas el sep ĉapitroj kaj pli ol 7000 versoj. Ili estas senrimaj, sed bele ritmaj, ĉiuj kun 15 silaboj (se oni enkalkulas la lastan, neakcentan silabon), kun ĉiama forta akcento sur la sesa silabo, kio donas tamburecan sonon al la versoj kaj invitas al voĉlegado: estas vere plezuro voĉlegi la tuton, plonĝi en la muzikon de tiuj longaj versoj. Oni povus diri, ke ĝi funkcias kiel longa, sonora ĥoraĵo. La tuta verko havas preskaŭ ducent paĝojn kaj la eldono proponas enkondukon de William Auld, averton de la aŭtoro kaj postkomenton de Probal Daŝgupto. Kompletigas la eldonon glosaro (la aŭtoro kreis multajn terminojn por karakterizi la kulturon de la fikcia popolo, kiu rolas en la rakonto) kaj liston da klarigoj pri la ilustraĵoj.

La enhavo

La poemo rakontas sufiĉe kuriozan historion. Ĝi kontrastigas la klasikan metrikon, kiu memorigas pri antikvaj epopeoj, kun sciencfikcio. En fora loko en la kosmo, civilizo multe pli evoluinta ol la Tero suferas katastrofon kaj devas konstrui kolonion en formo de grandega kosmoŝipo por eskapi kaj serĉi alian planedon, kie ili povos ekloĝi. Ili ekscias, ke la Tero suferos inundegon, kiu detruos la tutan homaron. Ili do alfrontas etikan dilemon: ĉu helpi la teranojn, por ke plu ekzistu la homa gento, ĉu lasi, ke ili pereu, tiel ke poste la eksterteranoj okupu la planedon? Observante la homaron, ili konstatas, ke ĝi konsistas el tre sovaĝa, kruela, senkompata kaj perfortema, militema gento. Ili ne meritas savon. Se almenaŭ estus sur la Tero unu eta grupo da bonkoraj, pacemaj homoj, la homaro tamen meritus saviĝon. La aliplaneduloj dividiĝas en du partiojn — unu pledas por la forlaso de teranoj al la propra sorto, alia por helpo al la eta grupo da surteraj bonuloj, por ke ili postvivu. La estron de la bonaj teranoj oni do konsilas, ke ili konstruu ŝipon por savo — kio referencas al la biblia mito de Noa.

Sekvas komploto de la opoziciantaj eksterteranoj, kiu kaŭzas teruran masakron de bonuloj fare de rivala homgrupo. Konfirmiĝas la sovaĝeco de tiuj homoj.

Por kuraĝigi Utnoan, la estron de bonuloj, oni montras al li la estontecon de la homaro, se ĝi saviĝos: belegaj lokoj kaj atingoj de la homa civilizacio, en ĉiuj kontinentoj, tra la historio. Poste, la kontraŭa partio montras al li la malbonaĵojn de la homaro, en la estonteco, se ĝi saviĝos.

Utnoa vekiĝas de tiuj vizioj kaj la poemo finiĝas sen klara konkludo. Kompreneble, la homaro postvivis, sed oni ne scias kiel.

La tuta poemo havas tre kuriozajn aludojn al diversaj epopeoj, en kiuj la aŭtoro serĉis inspiron kaj referencojn: la Biblio, la epopeo de Gilgameŝ, Iliado, Odiseado, Eneado. Li verŝajne intencis aludi pri la graveco de tiuj poemegoj en formado de la homa kulturo. La lerta miksaĵo, kiun li teksis, certe kongruas kun la lingvo, kiun li uzis — la internacia, apartenaĵo komuna de la homaro.

La stilo

Poemo de Utnoa ne estas teksto por komencantoj. La aŭtoro uzas neordinarajn rimedojn de la lingvo, en maniero tute persona. Li tute ne atencas kontraŭ la gramatikaj reguloj, sed liaj frazokonstruoj postulas certan gradon de subjektiveco, flanke de la leganto. Ni tuj citu ekzemplon:

Unu rondiron plenan la luno vele navigis
kaj iompostiome la ĉarpentado progresis.
La ŝipo profiliĝis kaj ripoj kornis aeren
dum ili laboradis senĉese, fide, tenace.
(unua kanto)

Foje la poeto konstruas nekredeble longajn (kaj belajn) versofrazojn, kiuj priskribas scenojn metafore, kaj la leganto preskaŭ perdas la spiron, se li legas voĉe:

Samkiel rinocero en altebena savano
ektimas je brizblovo kaj kontraŭ trunko koleras,
ĉar vidas ke folioj sin ekbalancas agite,
senscie ĉu ĝi temas pri arbo aŭ malamiko,
ĉar ĝia vidkapablo estas nur svage nebula;
ĝi snufas, hufe gratas kaj polvanube vualas
sunhelon; jen kapkline kaj kun la vosto rigida,
ĝi sturmas kontraŭ branĉoj, kiuj senkulpe provokis,
dum grizaj samrasanoj ĉirkaŭe streĉe rigardas,
ĉu leonego unga inter herbaroj aperos,
tiel dubigis Noan la vivosperto pasinta
kaj li enbruste sentis angoron daŭre premantan,
dum turnis sian vorton al la kunulo vojira:
...
(dua kanto)

Foje li uzas neordinarajn akuzativajn konstruojn kun surprizaj vortumoj:

Alportis ĝuste tiam nomada roto surŝultre
la korpon de Irudo, sur branĉoplekto kadavran.
(sesa kanto)

Bele li uzas adverbojn:

... nenio kroma evite fareblas
(unua kanto)

... la kolonioj Gobaj florflugis migri duope...
(unua kanto)

Ili ĉirkaŭorbitis esplore studi la astron...
(unua kanto)

... kaj, fruntokline, li tuŝis ambaŭpolme genuojn
de allasintoj...
(unua kanto)

Neologismojn la poeto ne tre ŝparas, sed ili ne ĝenas. Fakte la vortaro uzata estas ampleksa kaj nuancoplena. Ĉiuj tiuj malfacilaĵoj ne devas malstimuli legantojn. La konstruo de la verko estas tiel originala kaj rafinita, ke post kelkaj paĝoj oni sentas sin en la fluego de potenca torento, rava kaj nerezistebla. Valoras la penon klopodi.

La aŭtoro

Jesús Abel Montagut i Masip estas kataluno, naskita en la jaro 1953 kaj malpli konata ol li meritas. Li eklernis Esperanton kiam li estis 14-jara kaj ekverkis Poemon de Utnoa en 1982. Li publikigis ankaŭ rakonton Karnavale, La enigmo de l’ar@neo, La lasta eksterordinara vojaĝo de Jules Verne (Eseo kaj unua ĉapitro) kaj poemaron tradukitan el la kataluna. Li estis plurfoje premiita en beletraj konkursoj.

Oni ne povas (kaj ne rajtas) devigi homojn ami poezion. Sed oni povas (kaj devas) rekomendi, ke ili provu. Tion mi faras, ĉi tie, eble iom kiĥoteske. Se ili sukcesos, riĉiĝos ilia spirito, kaj ankaŭ la spirito de la lingvo.

[FORIGITA!: bildo]

Ilustraĵoj. La libro havas belajn ilustraĵojn en la komenco de ĉiu kanto. Ĉi sube ni prezentas la ilustraĵojn de la kvara kaj sepa kantoj.

Recenzo

Romantikaj rabistoj

Sten Johansson

Princo Serebrjanij. Aleksej Tolstoj. Tradukis M. Ŝidlovskaja. Mondial. Novjorko. 2008 (3a eld). 282 paĝoj. Prezo: 20,10 €

Meze de la deksesa jarcento la grandprinco Ivano la Kvara de Moskvo alprenis la titolon tutrusia caro. Hodiaŭ li konatas kiel Ivano la Terura aŭ Timinda. Li regis dum duona jarcento, plivastigis la Rusian teritorion per militoj kontraŭ tataraj ĥanoj, enkondukis novaĵojn kiel libropresado kaj nova leĝaro, iniciatis konstrulaborojn kiel la katedralo de Sankta Bazilo en Moskvo. Eĉ pli grave, li fortigis la ŝtatan povon super la ortodoksa eklezio, detruis la konkurencan urbon Novgorodo kaj diversmaniere agis kontraŭ la potenca nobelaro. Tiu lasta punkto kredeble donis al li la ekstreme malbonan reputacion kaj nomon, ĉar en postaj epokoj la nobelaro refortiĝis. Oni asertas, ke li freneziĝis, murdis propran filon, venenis kaj buĉis bonulojn, alivorte agis kiel kutima reĝo de sia epoko.

La romano Princo Serebrjanij aperis en 1862. Ĝi estas romantika historia aventuro iom simila al la rakontoj pri Robin Hood. Temas pri kruela, hipokrita kaj kaprica tirano, senskrupulaj torturistoj, banditaj soldatoj, noblaj nobeloj, bonkoraj sed iom krudaj rabistoj, bela kaj virta virino kaj sorĉopova muelisto. La protagonisto Serebrjanij estas fikcia, sed aperas multaj veraj personoj, kiel la cara konsilanto Boris Godunov kaj la ĉefekzekutisto Maljuta Skuratov. Bedaŭrinde la plej multaj personoj estas blank-nigre priskribataj — aŭ plene noblaj, aŭ plene fiaj — kaj la leganto tuj vidas, kiu estas kia. Esceptoj estas ĉefe la rabistoj, kiuj estas pli plurdimensiaj, kaj la scenoj inter ili apartenas al la plej distraj partoj de la rakonto. La princo Serebrjanij mem estas neelteneble bona, sincera, honesta kaj naiva.

La aŭtoro evidente simpatias kun la nobelaro en ilia konflikto kontraŭ la caro. Malgraŭ tio, li konsideras necese, ke oni obeu kaj eĉ amu la caron. Ivano, kiel vere sukcesa fiulo, montras jen kaj jen ankaŭ iun bonan flankon, tamen nedaŭran. Li pendolas inter kruelo kaj pieco, eble hipokrita. Kun forta naŭziĝo la aŭtoro eĉ aludas rilaton de la caro al njo-knabo.

La baza temo en la romano estas, ke la caro eble esence estas bona, sed koruptas lin liaj fiaj subuloj. Oni facile komprenas, ke tia legado povis esti ŝatata, ne nur dum la carismo, sed ankaŭ dum la stalinismo, kaj eble eĉ hodiaŭ. Alia interesa temo estas, ke ekstera malamiko forgesigas la internan konflikton. Serebrjanij kaj la rabistoj, anstataŭ ribeli kontraŭ la caro, iras batali kontraŭ tataroj. “Bone estus se ni ne atendus kiam ili venos Ruslandon, sed se ni kun ĉiuj niaj regimentoj atakus ilin en Krimeo, eble ni eĉ povus almiliti [=konkeri] Krimeon!” (p. 201). Fakte, dum momento Serebrjanij ja hezitas pri tio: “Ne tataroj, sed nia caro pereigas Ruslandon!” (p. 217), tamen li finfine iras militi “kontraŭ la malamikoj de Ruslando” (p. 218).

La romano enhavas ankaŭ senesperan amhistorion, kiu ja iom gravas por la intrigo, sed ne okupas ampleksan parton de la rakonto.

Kvankam iuj partoj estas tro edife tedaj, la plejparto tamen legiĝas flue kaj plezure. Oni trovas sukajn popolajn diraĵojn, precipe inter la rabistoj: “Kiu sin jungis, tiu sin dungis. Kiu reiros, tiu estos nomata kankro!” (p. 112) kaj “estas jam tempo iri dormi. Kiu povas, preĝu Dion, kiu ne povas, kuŝiĝu!” (p. 112).

La verkon esperantigis en 1912 Maria Ŝidlovskaja, kaj en la eldono de 2004 Ulrich Becker iom reviziis la lingvaĵon. La traduka lingvaĵo efektive estas tute bona. Oni rimarkas iuloke arkaikajn esprimojn, kiuj tute konvenas en historia rakonto. Aperas sufiĉe multe da specialaj vortoj duone asimilitaj el la rusa lingvo, klarigataj en ampleksa glosaro. Plej ofte tio alportas plaĉan koloron, sed iufoje tiuj vortoj staras tro dense: “Baldaŭ stolnikoj popare eniris kaj stariĝis apud la cara apogseĝo, ilin sekvis dvoreckijoj kaj kravĉijoj” (p. 49). Aliaj rusismoj ne tro ĝenas.

Maigret ci-diras

Sten Johansson

Amiko el la junaĝo de Maigret. Georges Simenon. Tradukis D. Luez. Sezonoj. Kaliningrado. 2004. 127 paĝoj. Prezo: 12,00 €

Ĉi tiu murdenketo de la komisaro Maigret estis verkita en 1968 kaj okazas en Parizo. Tamen ni spertas neniom el la tumulto de majo sesdekoka; male ŝajnas, kvazaŭ ni revenus en ege pli fruan epokon. Meze de la rakonto troviĝas virino, kiun vizitadas regule kvin amorantoj, po unu en ĉiu semajntago, kiel ĉe Muŝo en konata novelo de Maupassant. La virino de Simenon tamen ne gravediĝas, sed male estas murdita, evidente de unu el la kvinopo, el kiuj unu junaĝe estis samlernejano de Maigret.

Malgraŭ tiu strange konstruita elirpunkto, la afero disvolviĝas en same realisma maniero kiel en aliaj Maigret-romanoj. La intrigo estas tre koncentrita; preskaŭ nenio ekster la murdenketo intervenas en la agado. Eble tial ĉi tiu enketo de Maigret ŝajnas al mi iom malpli memorinda ol kelkaj aliaj. Ankaŭ la etoso estas pli pala ol kutime. Tamen la rakonto ja estas lerte farita kaj sufiĉe atentokapta. La metodo de Maigret estas observi la personojn kaj iliajn interrilatojn. Li ne multe atentas teknikajn detalojn, alibiojn, spurojn, indicojn, sed klopodas ekkoni la homojn. Simenon ne multe rakontas aŭ klarigas al ni, li simple invitas nin sur la scenejon, en la policenketon, en la dialogojn.

Sezonoj inter 1999 kaj 2009 eldonis sume kvin Maigret-romanojn en traduko de Daniel Luez. Ĉi tiu estas la tria en tiu vico. Luez evidente havis tradukan talenton, precipe pri la fluaj dialogoj, kiuj plenigas grandan parton de la verko. Tamen li apartenis al speco de tradukistoj, pri kiuj William Auld kritike skribis en Pajleroj kaj stoploj, ke ili pli lojalas al la fontlingvo ol al la cellingvo. Tio signifas, ke Luez ofte klopodis rekrei en Esperanto la apartaĵojn de la franca lingvo, anstataŭ esprimi en normala lingvaĵo la ideojn de la originalo. Tio estigas specife francan koloron, kiu parte estas tolerebla. Alifoje tio perturbas la legadon. Aperas kelkaj francismoj, kiel intrigi iun (= konfuzi, scivoligi). Sed plej ĝenas en ĉi tiu verko la sistema uzado de ci, al kiu mi ne sukcesas alkutimiĝi. En aliaj romanoj Maigret vi-diras al siaj inspektoroj; ĉi-verke li ci-diras.

UEA-agado: AMO

AMO intensiĝis kaj refoje tuŝis kvar kontinentojn

Stefan MacGill

En 2015 okazis naŭ seminarioj pri Aktivula Maturigo (AMO) — kompare kun ok en la antaŭa jaro. Dek tri landoj gastigis seminarion ekde la lanĉo en marto 2014. Nur kvar landoj gastigis po du seminariojn: Brazilo, Germanio, Hungario, Italio. La gamo da temoj larĝiĝis por inkluzivi ekzemple filmfaradon kaj fotadon (AMO 12 kaj 14) kaj la temojn, kiujn traktas TEJO, kiel tempo-, konflikto- kaj streĉo-mastrumado kaj la decidofara procezo (AMO 10). Praktike ĉiu seminario, kun ebla escepto de AMO 10, iumaniere traktis la temon “informado”. Unuafoje, en AMO 11 en Svedio, tuta seminario estis dediĉita plene al tiu temo. La seminario en DR Kongo (AMO 13) inkluzivis erojn pri eksteraj rilatoj, kun vizito en la malfermo de Yeye Lofulia, la reprezentanto de la Nacia Komisiono de Unesko. FLAM-analizoj rolis en unu seminario okazinta (AMO 15) kaj kredeble en unu okazonta en la verkmomento (AMO 17). Plej diversaj aktivigaj taskoj okazis en diversaj seminarioj: AMO 11, AMO 15 kaj — ĝis elstara nivelo — en AMO 10. La seminario en Greziljono provis kuntiri fadenojn el antaŭaj seminaroj (v. la septembran revuon, p. 173 kaj la decembran, p. 245).

Kombino de 2014 kaj 2015

Tiu kombino montras, ke 17 seminarioj okazis en 13 landoj: 9 en Eŭropo, 5 en Ameriko, 2 en Afriko kaj unu en Azio. En 2015 seminarioj logis sume ĉ. 210 partoprenantojn, kompare kun 180 en 2014. Kun unu plia seminario, la averaĝa nombro de seminarianoj restis simila — kio ne mirigu nin: ni komencas satigi la soifon de la esperantistoj por tiaj trejnoebloj. Tra la du jaroj gvidis seminariojn preskaŭ 70 personoj — malpli en 2015 ol en 2014.

AMO en revuo Esperanto

Nia revuo subtenis bone la programon; ĉiu numero krom unu tra la jaro raportis pri seminario aŭ anoncis novajn. Januare (p. 8) aperis la AMO-bilanco pri 2014, februare la revuo (p. 35) portis raportojn pri AMO 7 kaj 8, marte (p. 58) donis planojn por AMO 10 kaj 11 kaj raporton pri AMO 9. Maje (p. 101) enhavresumon pri AMO 10, junie (p. 125) raporton pri AMO 11 kaj informojn pri 12 kaj 13, kun rilata sekcio ene de la jarraporto pri la programo. La duobla numero (p. 149) donis planojn por AMO 14, 15 kaj 16, la septembra (p. 173) aperigis detalan temaron por AMO 15, la oktobra (p. 209) antaŭskizis kvar seminariojn — de 17 ĝis 20. En la novembra kalendaro, emfazo falis sur la eventojn, kiuj gastigos tiujn seminariojn. La numero portis krome (p. 232) preparmaterialon por AMO 17 pri la graveco rejunigi nian membraron. Fine, la decembra numero donis teman raporton pri la rezultoj el AMO 15.

Tabeloj kaj mapoj

Ni aperigas tabelon, kiu havas la saman strukturon kiel tiu, kiu aperis antaŭ unu jaro pri 2014. La mapoj montras, ke planoj por 2016 bone progresas, kun sep seminarioj jam konsentitaj — el la dekduo da interesiĝoj kiujn ni rikoltis. La mapoj montras nur tiujn mondpartojn, kie efektive okazis seminarioj. Unu prezentas la mondon, la alia Eŭropon. La geografia dismeto restas kontentiga, same la nombro da novaj landoj. Rimarku la novan emfazon favori seminariajn okazigojn kadre de kontinentaj kongresoj. Akcepteblos pliaj seminarioj nur se en kelkaj kazoj la organizantoj rezignos pri la financa apogo de UEA.

Planoj por 2016

Esenca zorgo por ĉiu programo kiu ne estas dumtempa: sekurigi ĝian pluvivkapablon. Tion ni faras por AMO, per asigno ekde 2016 de sumo por prizorgi la administradon. Tio permesos la formadon de prizorga teamo sub la gvido de nova prizorganto, Sara Spanò (legu la intervjuon — p. 6). La nova aranĝo plene funkcios ekde AMO 21. La prizorganto ĝis AMO 20 enfokusigos sian atenton al la plenigo de nova retejo pri AMO, kiu estos pli kontentiga ol la ĝisnuna prezento pere de vikio. Tiu retejo fariĝos kolektejo por materialoj el okazintaj seminarioj.

Inter la planoj por 2016 estas la starigo de seminario(j) por trejni trejnistojn — jen plia maniero laŭ kiu ni zorgas pri la daŭripovo de la programo. Tiu plano — kiun ni ŝerce nomas SuperAMO — ja havas subtenon en la buĝetero de UEA por Movada Evoluigo. Do, 2015 — pozitiva jaro kaj 2016 — bonaŭgura.

[FORIGITA!: bildo]

La mondmozaiko de AMO: plia seminario averaĝe ĉiun kvardekan tagon!

  • N: Numero seria.
  • Loko: Landkodoj laŭ ISO-normoj (JL 2015, p. 254).
  • M: Monato.
  • T: Nombro da tagoj kun seminaria programo.
  • H/T: Nombro da horoj ĉiutage en plenprogramaj tagoj.
  • PP: Proksimuma nombro da partoprenintoj.
  • Gvid.: Nombro da gvidantoj: inkluzive de kunordiganto, se tiu (kun)gvidis sesion.

101-a UK: Nitra

Slovakio — Esperanta historio

Ján Vajs

Dum la jaro 2016 kulminos la pli ol centjara klopodo de slovakaj esperantistoj disvastigi la lingvon kaj ĝian ideon en eta lando meze de Eŭropo. La vojo de la eldono de la Unua lernolibro de Esperanto por slovakoj ĝis la 101-a Universala Kongreso de Esperanto estis longa kaj riĉa je sukcesoj kaj faloj. Sed la slovakaj esperantistoj ĉiam kapablis elpolviĝi kaj iri antaŭen.

Radikoj

Fine de la 19-jarcento la nuntempa teritorio de Slovakio apartenis al la Aŭstra-Hungara imperio. Post la eldono de la unua lernolibro komencis enflui informoj pri Esperanto en Slovakion per tri fontoj: rusa, germana kaj hungara. En suda Slovakio vivis kaj vivas la hungara etno, en kiu agadis historie konataj esperantistoj — Alexander Csáder, Herold Kesik, Koloman Kiss, Stefan Krausz kaj Stefan Nagy-Molnár. Ankaŭ la germana popolparto estis ĝis la Dua Mondmilito multnombra, ĉe kiu la movadon organizis Vladimír Jukl, Emil Wanitsek kaj Wilhelm Austerlitz. La plej grava por la disvastigo de Esperanto inter la slovakoj estis la rusa influo. Antaŭ la fino de la Aŭstra-Hungara imperio en Slovakio kreskis fortaj kontraŭhungaraj agoj, ĉefe pro internaciaj kulturaj kaj politikaj agantoj. Grandparte ili vidis la estontecon de Slovakio en kunlaboro kun Rusio. Konataj estas la rilatoj de la slovaka verkisto Svetozár Hurban Vajanský kun rusaj intelektuloj. La plej konata ekzemplo de rilatoj inter slovakoj kaj rusoj estis la agado de la ideanoj de Lev Nikolajeviĉ Tolstoj, nomataj laŭ li — tolstojanoj. Inter ili estis Albert Škarvan, kuracisto kaj tiutempe granda pacamanto, kiu konatiĝis kun Esperanto en Ruslando en la Tolstoj-sidejo en Jasna Poľana.

Unua lernolibro por slovakoj

Albert Škarvan kun la rusa esperantisto Nikolaj P. Evstifejev eldonis en la jaro 1907 tradukon de la Fundamento de Esperanto en la slovakan lingvon. La lernolibro enhavis ankaŭ vortaron. Tion oni konsideras kiel la komencon de la E-movado en Slovakio. En la sama jaro A. Škarvan partoprenis la 3-an Universalan Kongreson de Esperanto en Kembriĝo, kie li reprezentis la subprematan slovakan nacion.

Esperanto inter la du mondmilitoj

Post la ekesto de la Ĉeĥoslovaka Respubliko en la jaro 1918 esperantistoj en Slovakio estis organizitaj en Ĉeĥoslovaka Asocio Esperantista (ĈAE). Dum tiu ĉi periodo estis organizitaj kursoj kaj propagandaj prelegvojaĝoj. En 1930 en la Radiostacio Bratislava komenciĝis radiokurso de Esperanto. Krom tio estis eldonitaj diversaj lernolibroj kaj prospektoj pri vidindaĵoj en Slovakio. En Ĉeĥoslovaka Antologio krom aliaj aŭtoroj estis 20 slovakaj. En Bratislavo tiutempe vivis Stanislav Kamarýt, ĉeĥo, kiu multe agadis por la disvastigo de la lingvo en Slovakio. En multaj slovakaj urboj estis fonditaj E-kluboj, el kiuj la plej aktiva estis la E-klubo Tablogirlando en Bratislavo, kies prezidanto estis Herold Kesik. La membroj de la klubo estis la ĉeforganizantoj de la 3-a kongreso de ĈAE, kiu okazis en majo 1926 en Bratislavo.

Dum la Dua Mondmilito

Slovakio dum la jaroj 1939–1945 estis memstara ŝtato. La movado en Slovakio estis bremsita, sed ne malaperis. Bratislava E-klubo en 1941 ŝanĝis sian statuton tiel, ke ĝia agadkampo estis la tuta teritorio de Slovakio. La ŝtataj instancoj pli kaj pli suspektis esperantistojn pri kontraŭreĝima agado, ĉar multaj esperantistoj estis aktivaj kontraŭfaŝismaj batalantoj.

Post la Dua Mondmilito

Tuj post la fino de la milito ekpulsis forta Esperanta vivo. Grava estis la jaro 1946, kiam estis fonditaj Slovaka Esperanto-Societo (SES) kaj la gazeto Esperantisto Slovaka. En oktobro en la urbo Brno komune kunvenis ĉeĥaj kaj slovakaj esperantistoj kaj interkonsentis, ke en Slovakio kaj Ĉeĥio estos memstaraj organizaĵoj. La riĉa Esperanta vivo daŭris ĝis la jaro 1953, kiam SES estis likvidita sekve de socialismaj leĝoj. E-kluboj poste funkciis apud la Revolucia Sindikata Movado. En julio 1955 esperantistoj kreis neoficialan Tutŝtatan Konsultan Komitaton, kiu havis slovakan sekcion. La oficiala tutŝtata Ĉeĥoslovaka Esperanta Komitato estis kreita en 1959. De tiu tempo la movado denove kreskis.

Praga Printempo kaj Esperanto

Fine de la sepdekaj jaroj de la 20-a jarcento en Ĉeĥoslovakio kreskis reformaj fortoj, kies klopodoj trakreskis al la tielnomata “Praga printempo”. La celo de la politikaj reformoj ne estis tute kontraŭ la komunista partio, sed al konstruo de “socialismo kun homa vizaĝo”. Esperantistoj el Ĉeĥio kaj Slovakio eluzis la novan situacion kaj fondis Esperantajn asociojn. En Slovakio tio okazis en la jaro 1969 en la hotelo Esperanto en la civito Pribylina dum la fonda kongreso de Asocio de Esperantistoj en Slovaka Socialisma Respubliko (AESSR). La sekvajn jarojn estis agadplenaj kaj la movado plifortiĝis, kiam la sidejo translokiĝis el la ĉefurbo Bratislavo al la urbo Poprad. Grupo de esperantistoj ĉirkaŭ Milan Zvara multe laboris kaj ilia penado alportis fruktojn en la membrobazo kaj multflanka agado. Fine de la jaro 1969 en Slovakio estis registritaj pli ol 3 000 membroj, kiuj laboris en 70 E-kluboj. Krom tri teritoriaj organizaĵoj funkciis multaj fakaj organizaĵoj kaj intereskomunumoj, estis eldonitaj tutslovakaj, teritoriaj kaj klubaj periodaĵoj, progresis asocia klerigado kaj instruado de la lingvo. La ŝtato finance subtenadis la E-movadon en Slovakio. Oni povas diri, ke tiu historia periodo estis la plej sukcesa en la tuta historio de la E-movado en Slovakio.

Esperanto-movado post la velura revolucio

Fine de la jaro 1989 falis la komunisma reĝimo kaj Ĉeĥoslovakio elpaŝis al demokratia sistemo. La sociaj ŝanĝoj estis grandaj kaj tuŝis ankaŭ la Esperanto-movadon. La tutslovaka organizaĵo pro financaj problemoj kaj personaj malharmonioj memvole malaperis en la jaro 1994. E-kluboj kaj teritoriaj organizaĵoj vivis plue, sed mankis tutslovaka tegmenta organizaĵo. Ĝi estis fondita en la jaro 1997 en la hotelo Esperanto en la civito Pribylina sub la nomo Slovakia Esperanta Federacio (SKEF). Ĝiaj membroj estis teritoriaj Esperanto-organizaĵoj kaj ĝi reprezentas la slovakajn esperantistojn. Sinsekve la E-movado stagnis kaj novan impulson la movado ricevis en la jaro 2003, kiam estis fondita Slovakia Esperanta Junularo (SKEJ). Junuloj ĉirkaŭ Petro Baláž transprenis la stafeton kaj sukcese agadas sur nacia kaj internacia kampo ĝis nun.

TEJO: FEJ

FEJ kaj la studenta movado por homaj rajtoj en Filipinoj

Albert Stalin T. Garrido

Ekde 2015, Filipina Esperanto-Junularo (FEJ) komencis la agadon prezenti (kaj reprezenti) Esperanton en universitatoj. En universitatoj kompreneblas, ke ekzistas multaj malfermitaj mensoj kiuj povus brakumi la ideon de lingvo internacia. Estas celate ankaŭ starigi klubon tie — kio estus granda sukceso! Ni jam frapis sur la pordon de la lingvistika fakultato de la Universitato de Filipinoj en Diliman (UPD), la plej granda universitato en Filipinoj, pri Esperanto — kaj ni prelegos baldaŭ pri la lingvo al ĝiaj studentoj. Sed estas rakonto pli profunda rilate la engaĝiĝon de FEJ en universitatoj.

Homaj rajtoj kaj edukado

Por FEJ kiel movado de internacia lingvo aktive antaŭenpuŝanta homajn rajtojn por ĉiuj, jam de la komenco lumas la graveco aktive engaĝiĝi en tiucelan agadon. Per sia unua aŭdaca paŝo, FEJ partoprenis fiermarŝon subtene al la GLAT-movado en septembro 2014. Tamen, preter tiu oportuna kaj impresa partopreno, des pli akriĝis mia kompreno pri la bezono por FEJ aktive engaĝiĝi, kiam meze de 2015 mi aniĝis en la studenta movado en la Universitato de Filipinoj, vaste konata pri sia fajra aktivisma tradicio. Tial, jam tiel frue FEJ ne restigis siajn agadojn nur ene de la verda skatolo, t.e. por Esperanto kiel ĉies lingvo. Kvankam ja nepras diri, ke FEJ — eĉ Esperanto mem — restu ĉiam neŭtrala, t.e. senpartia, mi konstatas ke al neniu certa politika partio, nek dekstra nek maldekstra, ni samflankiĝas. Nur al la popolanoj, specife al la junularo, ni samflankiĝas kaj por la realigo de ĉiuspecaj rajtoj iliaj ni kuraĝe kaj senhezite kunlaboras.

Tial, eksciinte tiun devon kaj forminte solidan starpunkton, ni decidis iom pliprofundigi la agadon: ni aliĝis al aliancoj de junularaj organizoj kaj subskribis manifestojn specife pritraktantajn edukadrajtojn de la filipina junularo, interalie la tutlanda aliancmovado “Ekstaru por Edukado” (Rise for Education), kiu speciale alvokas por senpaga kvalita edukado tutlande kaj pli alta buĝeto por edukservo. Per tiu praktikapliko, pli klare videblos al la filipina publiko, por kio Esperanto luktas: ne nur avare por si mem kiel lingvo kaj movado, sed por la popolo kiu pliriĉigas ĝin. Konsideru ĉi tiun demandon: ĉu la junuloj en urboj kaj kamparoj eĉ konsiderus lerni Esperanton aŭ almenaŭ konus ĝin, se eĉ bazan edukadon ili ne povas aliri? Mi dubas.

Hodiaŭ, konsiderinda parto de la membraro de FEJ konsistas el studentaktivuloj, kiuj eklernis Esperanton konsentinte ke ankaŭ la lingvo internacia kapablas servi kiel helpilo por la antaŭenigo de junularaj rajtoj, krom plifaciligi internacian komunikadon. Mi persone opinias kiel marksisma internaciisto, ke internacia solidareco per kaj por Esperanto povus realigi multon, se ankaŭ junularaj Esperanto-organizoj el aliaj landoj pli aktive engaĝiĝus en la movadon por la antaŭenigo de demokratiaj rajtoj de popolanoj. Do bonvolu elskatoliĝi el viaj rutinaĵoj ene de kafejoj aŭ parkoj kaj ne kontentiĝi pri lobiado kaj reprezentiĝo ĉe formalaj burokrataj institucioj — prenu viajn flagojn kaj laŭtparolilojn, praktiku viajn rajtojn je asembleo kaj libera esprimo, kaj kuraĝe sed pace iru sur la stratojn, se necesas!

E-kongreso: Andaluzio

Ĉefe pri “Esperanto kaj Universitato”

Ángel Arquillos

La lastan semajnfinon de oktobro 2015, pli ol 60 homoj alvenis en la urbon Jerez de la Frontera, kie okazis la 19-a Andaluzia Kongreso de Esperanto, kun la celo renkontiĝi kun gesamideanoj el la tuta regiono; sed ilia surprizo estis grandega, ĉar ĉeestis kaj partoprenis homoj el landoj kiel Usono, Sud-Koreio, Portugalio, Belgio, Svedio, Nederlando, Litovio, Kroatio kaj Francio, kaj la ceteraj el kelkaj regionoj de la duoninsulo Iberio. La vic-urbestro inaŭguris la kongreson kaj prononcis kelkajn vortojn en Esperanto. Post ĉi inaŭguro sekvis alia, ĉi-foje temas pri strato, ĉar oni dediĉis straton al la unua esperantisto de Jerez, Pedro Naranjo Terán. Oni luis buson por alveni en la straton, kiu troviĝas relative malproksime de la kongresejo, sed en bela kvartalo. La evento okazis en harmonia etoso, ĉar la kongresejo estas malgranda, sed belega salono de la mezepoka palaco de Villavicencio, ene de la Alkazaro de Jerez, ĉirkaŭata de ĝardenoj kaj monumentoj, vizitebla sub pago de enirbileto, sed la esperantistoj eniris senpage montrante la kongres-identigilon. La urbo Jerez de la Frontera estas tre konata en la mondo pro la fama vino Ŝereo kaj aliaj ne malpli bonaj. En tiu urbo estas la plej fama Rajd-Arta Lernejo de Hispanio kaj multnombraj monumentoj.

La moto de la kongreso estis “Esperanto kaj Universitato”, kaj kompreneble, la prelegantoj estis precipe universitataj profesoroj kaj inter ili elstaris Duncan Charters, el Usono, Principia College Universitato (Elsah, Illinois), kiu prelegis pri “Universitata instruado de Esperanto: spertoj, atingoj kaj perspektivoj”, “Evoluo en la instruado de Esperanto, kiel ni plej efike instruu kaj lernu nun?” kaj “Kial legi literaturon en Esperanto?”, sekvate de ronda tablo por komuna diskutado. La hispana profesoro de la Universitato de La Laguna, Alejandro F. López de Vergara Méndez, prelegis pri “La organizado de la kurso de Esperanto kun scienca valoro en la hispanaj universitatoj”. Menciindas ankaŭ la prelego de Rafaela Urueña Álvarez, profesorino pri Internacia Juro en la Universitato de Valadolido, kiu prelegis pri “Problemoj el la internacia jura vidpunkto rilate la maron ĉirkaŭ Ĝibraltaro”. Fátima Jiménez García, unu el la tri hispanoj, kiuj studas interlingvistikon en la Universitato de Poznano, prelegis pri sia sperto (“Postgradaj Studoj pri Interlingvistiko kaj Esperantologio ĉe Universitato Adam Mickiewicz de Poznano: vidpunkto de studentino”) kaj gvidis interesan atelieron pri “Mikrofikciaĵoj”.

La luda parto konsistis el ekskursoj al la urbo San Fernando, kie staras la plej fama Reĝa Instituto kaj Observatorio de la Mar-Armeo de Hispanio kiu estas la tria plej grava de Eŭropo. Tie ni rigardis la grandan historian bibliotekon kaj la atomajn horloĝojn, kiuj estas la fundamenta ilaro por difini la horon de Hispanio (UTC-ROA). Ekde la jaro 1976 la ĝusta horo estas elsendata el San Fernando pere de radio-stacio kaj de telefono. Kompreneble la Instituto subtenas kunlaborajn rilatojn kun aliaj oficialaj horloĝoj de la tuta mondo kaj ĉi ĉio formas la t.n. “Internacian Atoman Tempon”. Nia Asocio AEU tradukis kaj printis la oficialan broŝuron de tiu Instituto por disdoni inter la ĉeestantoj.

Tuj poste oni tagmanĝis en restoracio por daŭrigi la ekskurson trajne al la urbo Kadizo, kie ni trairis promene la centron, kiu estas arkitektura juvelo. Ankaŭ pri Kadizo nia Asocio tradukis belan broŝuron.

La plej bongusta afero estis la Ŝerea vino, ĉar ni vizitis vinkelon, kie ni estis informitaj pri la ellaborado de vinoj kaj gustumis kelkajn, krom vizito al la ĉevalgrego de tiu entrepreno kaj la muzeo pri historiaj kaleŝoj kaj gravuraĵoj de la hispanaj pentristoj Picasso kaj Miró. Nia Asocio ankaŭ personecigis botelon da vino kun la nomo Esperanto kune kun la moto kaj dato de la kongreso.

La postkongresa ekskurso okazis al la urbo Sanlúcar de Barrameda, elfluejo de la rivero Gvadalkiviro kaj Nacia Natura Parko Donjana (Doñana).

[FORIGITA!: bildo]

Prelegas Duncan Charters

Esperanto: Praktika uzo

Kiaj konkretaj agoj per Esperanto?

Mireille Grosjean

ILEI havas la taskon zorgi pri instruado de nia lingvo kaj lertigi instruistojn. Mi ŝatus fari plian paŝon demandante ne provokeme sed instige, sproneme: por kia uzo? Kion ni faru per nia internacia lingvo, lingvo de amikeco, lingvo de paco? Se ni kongresumas por diskuti pri -io kaj -ujo por landonomoj, mi emos ne kongresumi. Se ni dediĉas tempon al reviziado de statuto, tio ebligos pli efikan laboron poste; do mi kontribuos. Tamen bonvolu konsideri: nia lingvo estas ilo, rimedo por ion fari. Ne nur por diskuti.

Certe diskutado estas valora momento kaj mi babilema enorme kontribuas al tio, konata fenomeno. Konatiĝo, ideointerŝanĝoj, argumentado, parolado nome de senrajtuloj, transdono de scioj, instruado: valoraj paŝoj. Sed paŝoj al plena... Kio? Paŝoj al plena feliĉo por ĉiuj en la mondo, mi dirus.

Jam de la komenco de nia historio kelkaj kuraĝuloj komencis tian laboron, lasante la lernolibrojn por trankvilaj vesperoj kaj agante por pli bona mondo. Jen kelkaj ekzemploj: en orienta Eŭropo en la jaro 1918 la Ruĝa Kruco havis gigantan taskon retrovi familianojn en la vundita Eŭropo postmilita; la delegita Reto de UEA kontribuis sendante ĉirkaŭ 180 000 leterojn.

En Togolando komence de la jaroj 2000 surbaze de forta amikeco inter Hans Bakker kaj Gbeglo Koffi konstruiĝis granda lernejo en Lomeo: Instituto Zamenhof. Tie lertiĝas ekde 2005 proksimume 600 infanoj. Ili frekventas klasojn de baza kaj meza niveloj. Krome, ili lernas Esperanton. La vizito al tiu Instituto en januaro 2015 pli kortuŝis min ol la malkovro de la statuo de Zamenhof en Budapeŝto en septembro 2015. Ĉu vi kaptas mian ideon?

En Tanzanio subtenas Asocio de Verduloj Esperantistaj (AVE) kaj aliaj eŭropaj esperantistoj la konstruon de putoj kun man-pumpiloj en vilaĝoj por havigi bonkvalitan akvon kaj sekvas nuna agado por kolekti pluvakvon por ĝardenoj kaj bestoj. Ĉar la profundo estas nur 6-7 m, sufiĉas manpumpiloj, kiuj malfaciligas troan elprenon de akvo.

En Nepalo venis mono de esperantistoj el la tuta mondo por helpi al rekonstruado de domoj por la viktimoj de la tertremo de la 25-a de aprilo 2015.

En Brazilo ekde jardekoj gesinjoroj Grattapaglia zorgas pri stratinfanoj, edukas ilin kaj instruas al ili kadre de la institucio Bona Espero*.

* Noto de la redaktoro: Bona Espero estis fondita en 1954 de brazilaj esperantistoj kaj lastatempe ĝi ne plu zorgas pri edukado de infanoj. Oni diskutas kien iros Bona Espero.

En Benino en la urbo Codji estas la lernejo Jules Verstraeten memore al la subteno de tiu belga esperantisto.

Kompreneble mi ne konas ĉiujn tiajn agadojn. Multaj tiaj agadoj estas portataj diskrete de unu individuo en rekta kontakto kun alia persono en alia mondoparto. Mi ne povas ĉion mencii.

Ofte tiaj agadoj donas eblon al iuj esperantistoj perlabori sian vivon agante en tiaj projektoj. Des pli bone! Vivteni sin per Esperanto, jen la revo de multaj. Labori por nia movado estas lukso por volontulaj okcidentanoj, kiuj havas regulan salajron aŭ pension. En aliaj mondopartoj ĉiu tago estas lukta tago por vivteni sin; se ekzistas eblo labori per Esperanto, kiel en la programo Esperanto Plus, tio estas mirinda afero.

Mi volas kuraĝigi ĉiujn paŝi al konstruado de pli bona mondo por ĉiuj. Se tio okazos, la laboro de ILEI estos dekobligita. Se tio okazos, ni povos konvinke priskribi, al kio utilas nia lingvo.

[FORIGITA!: bildo]

La sociala E-entreprenismo estas vasta plugenda kampo atendanta la laboron de la esperantistoj

Forpasoj

António da Silva Almeida (1928-2014), em. teknika oficiro, mortis la 21-an de novembro 2014 en Lisbono. E-isto de 1946, li estis unu el la ĉefaj aktivuloj de Portugala E-Asocio kaj ekde 1976 ĝia honora membro. Al UEA li servis kiel fakdelegito pri elektroniko 1974-2004, kotizperanto 1972-2002 kaj ĉefdelegito 1992-2002. Kompetenta kaj klera lingve, li verkis Apontamentos de Esperanto (1978), A formação das palavras em Esperanto (1980) kaj la ampleksajn vortarojn Dicionário português-Esperanto (1997) kaj Dicionário Esperanto-português (1997; 2-a eld. 2010).

Ignat Bociort (1924-2015) forpasis la 2-an de decembro en Berlino. Li studis filozofion kaj filologion en la Universitato de Bukareŝto kaj doktoriĝis pri filozofio en la Humboldt-Universitato en Berlino. De 1950 ĝis 1987 li instruis en la universitatoj de Bukareŝto kaj Timişoara kiel asistanto, lektoro, docento kaj profesoro. Bociort E-istiĝis en la 1960-aj jaroj en Berlino kaj fariĝis ĝia ĉefa disvastiganto en Rumanio spite al la frosta oficiala sinteno kaj fine malpermeso de E-o en 1985, kiu daŭris ĝis la falo de la reĝimo en 1989. Li multe prelegis pri E-o en universitatoj, kulturdomoj ktp. En 1978 li sukcesis krei la unuan oficialan ĝermon de la movado, la Kolektivon E-o kaj Interlingvistiko ĉe la Akademio de Sociaj kaj Politikaj Sciencoj. Samjare li atingis enkondukon de nedeviga E-kurso en la filologiaj fakultatoj de la lando. Tio ebligis starigi E-sekcion en la tutlanda filologa asocio kaj aperigi vortarojn kaj lernilojn ĉe universitataj eldonejoj, i.a. Curs elementar de Esperanto (1983), kiun li verkis kun M. Dobre. Dank’al liaj klopodoj aperis en E-o du numeroj de Ferioj en Rumanio (1978, 1983). En 1990 li iĝis la unua prezidanto de la refondita E-Asocio de Rumanio, kiu poste elektis lin honora prezidanto. Ekde 1992 li estis orda profesoro de AIS.

Krom pri estetiko, Bociort verkis rumane ankaŭ pri interlingvistiko kaj E-o: Lucrări practice de Esperanto — interlingvistică (1979, repr. 1980), Esperanto pentru începători (1992) kaj Către tinerii mei cititori: Esperanto în actualitate (2000). Li kunaŭtoris la unuan grandan E-vortaron por rumanoj, Dicţionar esperanto-român (1995). En E-o li kontribuis al multaj periodaĵoj kaj kolektivaj verkoj. Kiel apartaj eldonaĵoj aperis i.a. Kritiko de la tezoj neantaj la progreson de la literaturo kaj arto (1983), La spirito de Esperanto kaj la “samideanaj” malamikaĵoj (1999; rumana eld. 2004) kaj Bedaŭrinda verko (rebato al T. Carlevaro; 2007). En 2007 aperis impona kolekto de liaj eseoj, recenzoj kaj beletraĵoj, Esperanto: movado, strategio, estetiko, rakontoj. En 1998 Bociort estis elektita Honora Membro de UEA.

Lucija Borčić (1921-2015) forpasis la 14-an de novembro en Zagrebo. Ĝis sia emeritiĝo ŝi laboris kiel oficisto de la Plastikarta Asocio de Kroatio. Ŝi lernis E-on en 1940 kaj ekde 1946 aktive partoprenis en la movado, plenumante diversajn funkciojn loke kaj nacie, precipe animante la E-Societon “Bude Borjan” en Zagrebo, en kiu ŝi estis komitatano, kasisto, sekretario kaj prezidanto. Ŝi ankaŭ ofte gvidis kursojn laŭ sia propra rekta metodo, prelegis kaj aktoris. Borčić estis sekretariino de la 38-a UK en Zagrebo (1953). Membro de UEA ekde 1948, ŝi estis vicdelegito en Zagrebo 1952-1961 kaj 1980-2010, kaj fakdelegito pri turismo 1980-1984. Ŝi estis membro de la Akademio Literatura de E-o kaj de ĝia antaŭulo Esperantlingva Verkista Asocio.

En Borčić la kroata literaturo perdis sian plej fekundan esperantiganton. Ŝi tradukis i.a. Kantoj de l’silento de Zora Heide (kun I. Borovečki kaj E. Lapenna; 1984), La bluoj de Vesna Parun (1999), Lumo kaj ombro de Ivan Golub (kun M. Belošević kaj Z. Heide; 2009), kaj verkojn de multaj aliaj aŭtoroj aperintajn en diversaj antologioj kaj revuoj. Propran originalan poezion ŝi publikigis en la kolekto Pulsas la viv’; poemoj 1997-2001 (2001). Ŝi tradukis ankaŭ fakan literaturon, i.a. Socialisma memmastrado de E. Kardelj (1986) kaj Mi resanigis PPPetron de P. Čimbur (1995). Kiel vortaristo ŝi aŭtoris Granda vortaro Esperanta-kroata (2008) kaj Granda vortaro kroata-Esperanta (2009), kun resp. 42 000 kaj 57 000 leksikaj unuoj la plej ampleksaj vortaroj por kroatoj.

En 2001 Borčić estis elektita Honora Membro de UEA.

Irina Mironova (1949-2015), la edzino de la literaturisto Valentin Melnikov, mortis la 15-an de novembro en Moskvo. Muzikpedagogo, ŝi instruis E-on al infanoj, pianakompanis la Internacian Koruson en tri UK-oj (2005, 2006, 2009), ofte prelegis en E-aranĝoj pri klasika muziko kaj ĵazo. Kelkaj ŝiaj rakontoj aperis en revuoj.

Anĝelina Taremi (1957-2015) mortis la 5-an de novembro en Phoenix (Usono), kie ŝi vivis post transloĝiĝo el Irano kaj estis delegito ekde 1993. En ŝia “Verda Domo de Arizono” okazis klubkunvenoj kaj E-kursoj.

Jerzy Uśpieński (1928-2015) mortis la 22-an de novembro en Varsovio. E-isto de 1951, li estis i.a. prezidanto kaj vicprezidanto de la Ĉefa Estraro de Pola E-Asocio kaj LKK-ano pri la gazetara servo de la 44-a UK en Varsovio (1959). Li estis komitatano A de UEA 1962-1977 kaj estrarano pri kulturaj aferoj 1969-1974. Profesie li estis ĵurnalisto ĉe la Pola Radio, laborante precipe en la E-redakcio ekde ĝia unua elsendo la 4-an de aprilo 1959 kaj daŭrigante sian kunlaboron ankoraŭ longe post la emeritiĝo. Uśpieński tradukis (kun T. Markowski) la teatraĵon Kataki — Malamiko de S. Wincelberg, prezentitan en la UK-oj en Tokio (1965) kaj Budapeŝto (1966), Polaj okcidentaj kaj nordaj teritorioj (kun J. Grum; 1966) kaj la biografion Janusz Korczak de A. Szlązakowa (1979), kaj aŭtoris Lingvaj obstakloj en la interpopola komunikado: evoluo kaj solvoproblemoj (1979).

Revuo Esperanto 2016 2

La jaro de la simio el fajro: Sub la signo de la Jaro de la Simio, konforme al tradicia kalendaro adoptita en Azio, Trezoro Huang Yinbao prezentas kelkajn ideojn, Peter Baláž klarigas la modelon de “simia” organizaĵo, E@I, kaj Fabrício Valle argumentas por ŝanĝoj kaj renovigo.

La arto recenzi: Bazaj, tamen tre utilaj kaj sekvindaj gvidolinioj pri la arto recenzi, prezentitaj de Sten Johansson

Malferme

Per reto nova, plurisme kaj laŭ multaj vojoj

Fabricio Valle

La E-movado bone funkciis ĝis antaŭ nelonge laŭ la sama piramida strukturo de la pioniraj tempoj, kun tegmenta centra asocio kaj la sama celaro — diskonigi kaj instrui Esperanton — sed lastatempe ekaperis signoj, ke tiu modelo survojiĝis al elĉerpiĝo. Pruvas tion la fakto, ke Esperanto fartas bone, dankon, sed la tradicia E-asociaro fartas malbone kaj certe malaperos post nur kelkaj jardekoj, se oni ne komprenos bone la kialojn de tiu ŝajna kontraŭdiro, por poste preni saĝajn decidojn — se paroli pri la Jaro de la Simio el Oro — kaj eviti, per transformiĝo kaj adaptiĝo al novaj tendencoj kiuj konturiĝas sur la horizonto, la malaperon de la tradicia E-asociaro.

Nu, unue, ni devas kompreni, ke nuntempe unusola homo, kun bonaj konoj pri la nunaj teknologiaj rimedoj kaj retmerkatumaj iloj povas fari multe pli sur la kampo de diskonigado kaj instruado de Esperanto ol rustiĝinta asocio. Ekzemple, tiu kurso kreita de brazila esperantisto kaj proponita senpage tra la reto, en diversaj lingvoj, multege varbis kaj instruis Esperanton, kaj la tuta afero okazis nur per la laboro de kelkaj kunlaborantoj tra la mondo, sen partopreno de asocioj. Per bona retejo kaj malmulte da investado en reklamado per Google kaj Facebook oni povas atingi malmultekoste milojn da homoj. Ni povas organizi unu Ago-Tagon ĉiutage, direktatan al tre specifaj niĉoj. Aliflanke, venos la tempo, kiam la gazetaro serĉos nin por scii pri la plej novaj frontoj de aplikado de Esperanto, kontraŭe al tio, kio okazas nuntempe, kiam la gazetaro ne interesiĝas pri nia afero kaj tre ofte misinformas pri niaj celoj kaj niaj konkeroj. Estonte informado ne plu estos problemo kaj la nunaj heroaj klopodoj ne plu bezonatos.

Rilate E-instruadon, mi rediras tion, kion mi diras en Brazilo ekde la jaro 2001: transprenos ĝin, iom post iom, la profesiaj E-instruistoj, la lingvo-lernejoj kaj la publikaj lernejoj. La fenomeno Duolingo estas nur eta signo de la novaj tempoj. Sufiĉas, ke Esperanto fariĝu fonto de enspezo, pro la kresko de la nombro da interesatoj, kaj multaj homoj kaj entreprenoj svarme aliĝos al la fako “E-instruado”. Kaj la fina venko de la desuprisma agado, subtenata de la vasta praktika uzo de Esperanto, igos ĝin lernobjekto en la publikaj lernejoj.

Reto horizontala, malfermita kaj distribuita

La piramida strukturo kadukiĝis pro la retaj ebloj pri sinorganizado kaj la klubaj aktivaĵoj migris al la reta mondo, kie ili senpene kaj libere fluas. Do, en tiu scenejo, kien la tradiciaj E-asocioj? Mi provos respondi: unue, ni forĵetu por ĉiam la modelon de movado bazitan sur centra kaj tegmenta organizo. UEA krizas pro tio, ke la signifo kiun ĝi havis en la pioniraj tempoj, ne plu validas. La tendenco estas malĝisdatigo de la agado por la ĝenerala celo diskonigi kaj instrui Esperanton. La signifo de tio estas, ne ke diskonigo kaj instruo de Esperanto en asocioj forfalos, sed ke ĝia instruado (profesinivela) ne plu estos memsufiĉa celo, sed bazo por praktika agado... kaj ĝia diskonigado okazos tute nature kaj pli efike per elmontro de ĝia praktika valoro.

Tradiciaj asocioj kies nuraj celoj estas diskonigi kaj instrui Esperanton, devas kompreni tion ĉi: la heroa etapo de vivantigo de la lingvo finiĝis. Nia lingvo jam estas vivanta lingvo kaj nun venas la etapo de plivastigo de ĝia aplikado. Ĉiu organizo, inkluzive de UEA, landaj kaj loknivelaj asocioj, devus elekti unu aŭ du specifajn celojn, kaj sin dediĉi al ĝia realigo. Laŭ tiu modelo, la Strategia Plano de UEA povas esti fonto de ideoj por kreado de multaj fakaj asocioj, ekzemple. Aliflanke, ĉar UEA estas bone strukturita kaj tradicia asocio, ĝi devus elekti ŝlosilan rolon, grava por la ĝenerala subteno de tiu nova modelo. Anstataŭ aliĝintajn landajn asociojn, UEA havus partnerajn ĉefmotorajn asociojn.

Bone strukturitaj asocioj rolus kiel ĉefmotoraj asocioj en ĉiu fako kaj ĉiuj loknivelaj asocioj rolus kiel vagonoj alligitaj al la ĉefmotoraj asocioj. Eblus partneriĝi kun pli ol unu ĉefmotora asocio kaj ĉiuj funkcius direktitaj al projektoj, kiel E@I. La granda laboro de la multaj ĉefmotoraj organizoj estus sur propra kampo de aplikado de Esperanto liveri servojn, trejnadon, informadon kaj eventojn. La landaj asocioj, ekzemple, povus fariĝi ĉefmotoraj asocioj sur la kampo de E-landologio, kies celo estus kreado de ĉiuspeca materialo pri landoj. Do ni havus ĉefmotoran asocion pri brazilogio, rusologio, usonologio, sudafrikologio ktp. Jen taskaro de tiuj ĉefmotoraj asocioj:

  • Eldoni librojn kaj stimuli la verkadon de artikoloj pri la ekonomia, kultura, socia, historia, geografia kaj politika aspektoj de sia lando. Ekzemple, en Vikipedio oni povus sisteme aperigi artikolojn pri sia lando, jam aperintajn en la nacilingva versio;
  • Produkti videojn originale en Esperanto aŭ per dublado/subtekstigado de nacilingvaj dokumentaroj pri sia lando;
  • Organizado de seminarioj/kongresoj traktantaj unu aŭ plurajn aspektojn de sia lando.

Kaj tiel plu, rilate ĉiujn nuntempajn landajn asociojn de UEA, ĉiu pri sia propra lando. Do, post kelkaj jaroj Esperanto fariĝus interesa lingvo por ekkono de ĉiuj landoj de la mondo kaj tio interesos la universitatan fakularon kaj ankaŭ la amatorajn landologistojn. Ekzemple, por fariĝi baratologisto oni lernus nek la hindan nek la anglan. Esperanto estus la plej bona lingvo por tiu celo.

Kiuj pliaj kampoj plugendas? Sociala Turismo, Solidara Ekonomio, Justa Komerco, Uneskismo (Edukado, Scienco kaj Kulturo), Esperantista Ekonomio (senfina ebloj, per entreprenoj), Internacia Interŝanĝo, Ekologio, Libera Programaro, Universitata kaj Scienca Agado, Tria Sektoro (NRO-j sur la plej diversaj kampoj), Lobiado ĉe Unesko, UN kaj naciaj registaroj kaj kompreneble E-instruado kaj multe da aliaj kampoj. Ĉiu el tiuj ĉi kampoj povus esti traktata kiel aparta E-movadido, kun unu ĉefmotora asocio. La rilatoj inter la ĉefmotoraj kaj loknivelaj asocioj okazus en malfermita, horizontala kaj distribuita reto, kun alta nivelo de interkunlaboremo kaj reciproka subteno, inkluzive de la financa aspekto. En tiu reto tute nova, sen la anakronismoj, ŝlimo kaj malfortaĵoj de la nuntempa E-movado, nova kaj brila epoko por Esperanto estus granda realaĵo.

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

La mencio pri la ĉina novjaro sur la kovrilo de la revuo Esperanto, eble la unuan fojon en pli ol 100 jaroj de sia historio, estas rekono, ke Esperantujo pli kaj pli fariĝas senprecedente multfaceta sub ĉiuj vidpunktoj, kaj Azio ludas kaj plu ludos gravan rolon en nia afero. Ni atentu pri Azio kaj ĝiaj kulturo kaj tradicioj.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Dek Demandoj: Lu Wunsch-Rolshoven sin prezentas antaŭ la leganto kun tre firmaj opinioj pri diversaj aspektoj de nia movado. Pri desuprismo, desubismo, timoj de la esperantistoj, la potencialo de la faka agado en Esperantujo kaj aliaj interesaj movadaj aspektoj Lu allasas deirpunktojn por vigla diskutado.

La arto recenzi: La verkisto Sten Johansson donas valoran kontribuon por la arto recenzi en Esperantujo. Legante tiun ĉi artikolon la recenzistoj trovos utilajn gvidliniojn kaj la legantoj fariĝos pli postulemaj konsumantoj de recenzoj.

La bardoj: Mikaelo Bronŝtejn prezentas al ni kelkajn respondojn al la demandoj pri la Esperantaj bardoj de Rusio. Li konfesas, ke “ne eblas eĉ kelkvorte rakonti pri ĉiuj rusiaj bardoj, kiuj meritas prezenton ekster Rusio”, sed talente rakontas pri kelkaj.

TEJO: Jura situacio

Ni bezonas jure sendependan TEJO-n

Michael Boris Mandirola

Ni bezonas jure sendependan TEJO-n. Ni bezonas tion por ke la ekstera mondo agnoskadu nin, por ke niaj eksteraj rilatoj rezistu kaj kresku, por povi ricevi subvenciojn ĉar tio utilas al nia movado.

La aserto ke la situacio de TEJO estas problema pri subvencioj, ne venas nur de TEJO-estraranoj, sed ankaŭ de fakuloj kiel Ilja De Coster, kiu estis kasisto de TEJO kiam ĝi devis redoni al Eŭropo dekojn da miloj da eŭroj. Klara ekzemplo estas la nuna paradoksa situacio: TEJO ricevis administran subvencion por dungi oficiston, sed ne havas la plenan juran personecon por dungi oficiston kaj nur rajtas pagi sendependan profesiulon pro liaj oficistaj servoj aŭ pagi al UEA pro la laboro de la oficistoj kiujn UEA dungis kaj laborigas por TEJO.

Ĉu tio estas akceptebla sistemo, dependas de la interpreto de la tiumomenta EU-funkciulo; ĝi jam kostis multe al ni kaj povus havi katastrofajn konsekvencojn: plejparto de la TEJO-enspezoj venas de Eŭropaj subvencioj kaj estas nerealisme pensi ke eblas alie ricevi similan kvanton da mono, ekzemple 19 499 € en 2015 simple por nia funkciado (administra subvencio).

Junulara organizo kiu indas subtenon kaj agnoskon, kiu povas sidi inter la ĉefaj junularaj organizoj de la mondo kaj kiu parolas ĉe UN kaj Unesko (se iu dubas ĉu tio estas grava, bonvolu relegi la novembran numeron, sur paĝoj 221 kaj 235), devas esti registrita, ĉar ja ne temas pri malformala ludo de infanoj sub kontrolo de la gepatroj. Necesas organizo kiu jure ekzistas, kie la junularo povas libere decidi kaj agadi sen plenaĝula kontrolo — kaj formalo ne gravas malpli ol praktiko por la ekstera mondo. Ja en la praktiko TEJO rajtas preni siajn decidojn, simple bezonatas formaligi tion.

Multaj kontraŭargumentoj ne konsideras la ŝanĝojn kiuj estis en la socio ekster nia movado. Kiam TEJO plene integriĝis al UEA kaj kiam UEA lastfoje adaptis sian statuton, la vorto “interreto” ne ekzistis kaj la mondo estis dividita en du solidaj blokoj ideologie alternativaj. En la nunaj kondiĉoj praktike pli facilas agadi internacie kaj sendepende kaj tial ankaŭ la postuloj rilate internaciajn junularajn organizojn kiel TEJO ŝanĝiĝis.

Sed kion fakte timas la malpledantoj de “sendependa” TEJO?

Fakte TEJO estas jam pli memstara — ne nur jure (establita kiel aparta asocio en 1989, malgraŭ la statuto de UEA, kaj registrita ĉe la komerca ĉambro en 2007) — sed ankaŭ agade: mi ne povis kredi kiam mi eksciis ke antaŭ kelkaj jardekoj TEJO kutimis iri al UEA peti monon post IJK, kiu estis kutima financa ŝrumpo. Krome TEJO nun vigle agadas en nepartiaj kaj sendependaj organizaroj, kie ni pozitive rilatas kun organizoj de tre diversaj fonoj.

Neniu volas ŝanĝi la fakton, ke TEJO estas junulara sekcio de UEA, tio restos, malgraŭ kelkaj eraraj asertoj aperintaj interrete. UEA kaj TEJO havas komunan intereson, nome la disvastigon de Esperanto kaj la kreskon de la E-komunumo. Estas reciproka gajno, ke la junaj membroj de UEA estas membroj de TEJO kaj ke la membroj de TEJO estas membroj de UEA; gravega estas la loĝistika kaj administra subteno, kiun UEA donas en sia oficejo; utila al UEA estas la ĉeesto en la oficejo de la TEJO-volontuloj, kiuj regule laboras por UEA dum parto de sia tempo; fruktodonas, ke la estraroj de TEJO kaj UEA reciproke konsilas unu la alian per la observantoj. Tio ne ŝanĝiĝos kaj neniu volas tranĉi la ligojn inter TEJO kaj UEA per glava frapo. La tuta sendependiga procezo okazas en konstanta kontakto kaj konkordo inter la estraroj de TEJO kaj UEA; tiurilate mi volas elkore danki la Komitaton de UEA, kiu amasplejmulte donis sian subtenon al nia vojo, kaj al la Estraro de UEA — kaj al Mark aparte — kiu konkorde, interkonsente kaj dialoge kunlaboras kun TEJO por la plej sukcesa evoluo de la situacio.

Ni volas nur krei la kondiĉojn por ke TEJO povu pluagadi anstataŭ detrui plurjaran laboron. UEA tuta komprenu, ke ni ĉiuj remas en la sama direkto.

TEJO: Azio

Esperanto tra Kultura Ondo

Zhu Xueli (Ĉielia)

De la 26-a ĝis la 29-a de decembro 2015 okazis en Busan, la dua plej granda urbo de Koreio, la 34-a Komuna Seminario (KS) de la orientaziaj junularoj. Partoprenis 71 homoj el 7 landoj: 47 koreoj, 9 ĉinoj, 8 japanoj, 4 vjetnamoj, 1 nepalano kaj 1 usonano. La temo de la seminario estis “Esperanto Tra Kultura Ondo”.

En tiuj tagoj la kongresanoj ĝuis la kulturon de diversaj landoj, precipe de Koreio. La 27-an matene estis multe da interesaj programeroj: Lernu la korean lingvon, Lernu tajlandan tradician muzikilon, Ornamu sakon kaj tukon; Aleatora kompono kun ĵetpluredro kaj la oficiala kunsido pri la venonta KS. Poste okazis la Ne-Pintkunveno: ni kune diskutis pri la kulturo (novjarfestado kaj aliaj okazaĵoj, kiel geedziĝoj ktp.) de la landoj de la kongresanoj. La 28-an matene, okazis koreaj tradiciaj ludoj apud la maro. Poste ĉiuj kune lernis kuiri koreajn tradiciajn manĝaĵojn. La 28-an posttagmeze la kongresanoj lernis korean tradician gruan dancon, tajlandan tradician muzikilon, ĉinan kulturon pri ruĝa sako; japanajn tradiciajn ludojn kaj iom pri la nepala kaj vjetnama kulturoj; ni lernis ankaŭ kuiri kantonajn lokajn manĝaĵojn, ekkonis ĉinan tradician muzikilon kaj la E-Muzeon de la Zaozhuang-a Universitato, Ĉinio.

Okazis duontaga ekskurso al parko Igidae, Insulo Oryuuk-do kaj irado sur fervojo. La kongresantoj bone informiĝis pri la mara kaj fervoja kulturo de Koreio. La 29-an sekvis unutaga ekskurso al Gyeonjiu, la ĉefurbo de la Reĝlando Silla. Oni vizitis Bulguksa-n, kie troviĝas Monda Heredaĵo de Unesko, la templo Ĉeomseongdae-n, kie estas stelobservejo, konstruita dum la rego de la reĝino Seondeok, en la urboj Wolji kaj Anapji.

Dum la 34-a KS la kongresanoj kontaktiĝis kun la kulturoj el diversaj landoj kaj ankaŭ praktikis nian komunan lingvon. La partoprenantoj intersanĝis opiniojn pri la E-movado kaj la ideo starigi konstantan organiz-teamon de KS estis akceptita en la oficiala kunsido. La 35-a KS okazos en la venonta jaro en Japanio.

Dek Demandoj: Lu Wunsch-Rolshoven

“Indas profesiigi kaj plirapidigi la disvastigon de Esperanto”

Fabrício Valle

Lu Wunsch-Rolshoven estas germana matematikisto kaj prezidanto de EsperantoLand, asocio kiu organizas internaciajn renkontiĝojn, vendas librojn kaj funkciigas ampleksan retejon. Li okupiĝas ankaŭ pri gazetara laboro kaj rezulte de tio en pli fruaj jaroj aperis ĝis 80 mencioj jare pri Esperanto en la berlina gazetaro, ĉefe mallongaj anoncoj de prelegoj, sed ankaŭ pli longaj artikoloj kaj kontribuoj en radio kaj televido. Hardita pro la longa agado por Esperanto en diversaj kampoj, li havas klaran bildon pri nia movado.

1 FV: Multe da esperantistoj opinias, ke pligrandigo de Esperantujo povus damaĝi nian etoson. Ili preferas, ke Esperanto estu daŭre lingvo de malmultaj. Kion vi opinias pri tia sinteno?

LW: Ne estas bone konate, kiom da E-parolantoj fakte opinias tiel — publikaj enketoj pri la temo ne povas doni bonan respondon, ĉar homoj iom timas tion konfesi publike.

Ĉiu rajtas deziri stagnadon, sed ne eblos eviti, ke pli kaj pli da homoj lernu kaj uzu Esperanton. Multaj E-aktivuloj plu informados pri Esperanto, homoj ekscios pri Esperanto, eklernos ĝin kaj plulernos. Cetere ni konsciu, ke Esperantujo jam delonge estas tre granda. La bona etoso en iuj rondoj kaj kunvenoj dependas de la grandeco de tiuj subgrupoj kaj de ecoj de la homoj tie.

Se Esperantujo plu kreskos, povos resti tiuj subgrupoj simile al la antaŭa formo (samkiel subgrupoj ekzistas en multe pli grandaj lingvo-komunumoj).

2 FV: Se konsideri desuprismon kaj desubismon kiel la du centrajn vojojn por la laboro de la esperantistoj, ĉu ni devas elekti unu el ili kiel grandan prioritaton?

LW: Mi havas la impreson, ke estas pli da vojoj en la E-mondo ol nur desuprismo kaj desubismo, kiuj cetere estas vojoj por atingi la faman “finan venkon”. Ŝajne multaj E-parolantoj ne plu celas la finan venkon. Ili alstrebas aliajn aferojn, ekzemple pliriĉigon de la E-kulturo (libroj, kantoj, filmoj ks.), organizadon de la E-vivo (ekz. kunvenoj, renkontiĝoj kaj vojaĝoj) kaj kreskigon de Esperantujo per informado kaj kursoj (sen la celo de fina venko).

Krome mi atentigas, ke nuntempe la E-aktivuloj plejparte individue elektas por kio ili engaĝiĝas. Eĉ se iuj aliaj decidus, kio devus esti la prioritato, multaj aktivuloj tamen sekvus sian propran memelektitan vojon. Kelkaj homoj konsideras tion problema; mi kontraste estas tre kontenta, ke ni, E-parolantoj, intertempe estas tre sendependaj kaj plurisme iras laŭ multaj vojoj. Tiel eblas pli bone kompreni, kiuj vojoj estas promesplenaj. Se ĉiuj sekvus nur unu vojon, la komunumo ne lernus multon pri la aliaj vojoj. Kaj ekzistas la risko, ke tiu unu vojo ne estus bona kaj ne progresigus Esperantujon.

3 FV: Se paroli pri vojoj, sur la kampo de la faka agado estas granda potencialo por la aplikado de Esperanto, sed niaj fakaj organizoj, kun raraj esceptoj, estas tre lamaj. Kion ni povas fari por ĝisfunde renovigi la fakan E-agadon sur la kampo de la desubisma uneskismo, nome agado sur la kampo de scienco, kulturo kaj edukado, komplemente al la emfazita desuprisma uneskismo?

LW: Laŭ mi ne estas tute klare, ĉu jam venis la tempo por pli multa faka agado. Eble aktuale sufiĉas la fakaj prelegoj, kiuj prezentiĝas en ĝeneralaj E-renkontiĝoj kaj kelkaj fakaj kunvenoj. Aldone fakrilata agado ja okazas ekzemple per la artikoloj, kiuj daŭre enmetiĝas en vikipedion.

Esperantujo estas ankoraŭ tre malgranda — eble tro eta por havi sufiĉe grandajn grupojn en la lingva komunumo, kiuj povus signife kaj rimarkeble kontribui al scienco, kulturo kaj edukado.

4 FV: Surbaze de la premiso, ke fakte estas granda potencialo por la aplikado de Esperanto sur la kampo de scienco, kulturo kaj edukado, kio mankas por ke venu la tempo por pli multa faka agado?

LW: Pri la teorie certe granda potencialo estas la demando, kiel realigi ĝin. Mankas antaŭ ĉio pli da interesatoj pri faka agado. Se iu havas bonan planon, kiel trovi tiujn, tiu elprovu tion en la praktiko. Se funkcios, certe indas daŭrigi tiun vojon.

5 FV: Kion vi proponus, se la esperantistaro komisius al vi trovi novajn vojojn por la E-movado?

LW: Ne vere necesas proponi novajn vojojn por la E-agado. Estas certaj aktivaĵoj, kiuj pruviĝis sukcesaj dum la pasintaj jardekoj, fakte dum la tuta historio de la E-komunumo: unuflanke staras la kreado de kulturaj valoroj en Esperanto — libroj, gazetoj, teatraĵoj, kantoj, filmetoj, tekstoj en interreto; en pli vasta senco de kulturo temas ankaŭ pri la kunestado de E-parolantoj en renkontiĝoj kaj kunvenoj, dum vojaĝoj kaj vizitoj kaj en E-familioj; ankaŭ la kunagado en sociaj retoj, retlistoj ktp. Fine la interlingvistiko akompanas la evoluon. Ĉio kune stabiligas la E-komunumon kaj faras ĝin alloga.

Aliflanke ekzistas la vojo de kreskigo de la E-komunumo: oni rilatas al gazetoj kaj aliaj amaskomunikiloj, publikigas nacilingvajn librojn pri la hodiaŭa stato de Esperanto kaj Esperantujo, proponas Esperanton ĉe standoj kaj per informiloj kaj skribas en interreto pri ĝi. Oni verkas lernolibrojn kaj prezentas kursojn loke kaj regione. Fine oni ensociigas la novajn lernintojn en lokaj grupoj, en renkontiĝoj kaj en interretaj grupoj.

Ĉio ĉi kune rezultigis la admirindan kreskon de Esperantujo, kiu nun etendiĝas tra pli ol 120 landoj — multe pli ol antaŭ kelkaj jardekoj. Multaj E-parolantoj uzas Esperanton nun ĉiutage, dum antaŭ jardekoj nur unufoje semajne aŭ malpli ofte. Nuntempe plej videblas la disvastiĝo de Esperanto en interreto — laste per la Duolingo-kurso. Esperantujo plu sukcesos kaj kreskos, se la aktivuloj daŭrigos labori tiel.

Se iuj asocioj ne plene kontentas pri siaj rezultoj, ili eble konsideru kopii kaj adapti sukcesajn agadojn. Inventi multajn novajn agadojn ne tre necesas, dum ekzistas tiom da sukcesaj ekzemploj. Se vere oni volas suriri novajn vojojn, indas esplori la kampon de varbado, eble ĉefe ĉe Google kaj Facebook.

6 FV: En mondo kie regas malsato, milito, koruptado, diskriminacio, imperiismo kaj malriĉeco, Esperantujo similas al klubo de hobiuloj ĉirkaŭ lingva ludo kun kelkaj interesaj premioj. Ĉu ne estas la horo labori por transformi la mondon anstataŭ konvinki la mondon aliĝi al nia lingva ludo? Alivorte, ĉu ne estas la horo transformi Esperanton en laborlingvon por alfronti la plej gravajn problemojn de la homaro?

LW: Estas neniu espero, ke la homoj ĝenerale dediĉos la plej grandan parton de sia tempo al bonfarado. Ili zorgas unuavice pri siaj enspezoj kaj pri la propra bonfarto kaj tiu de la proksimuloj. Por multaj E-parolantoj la uzado de la lingvo apartenas al la bonfarto, por kelkaj ankaŭ la agado pri kulturo kaj disvastigo estas bonfartiga. Iomete kelkaj kontribuas ankaŭ al la traktado de aliaj problemoj kiel malsato aŭ malriĉeco, sed ŝajnas al mi, ke la E-komunumo estas ankoraŭ ne sufiĉe granda por ke Esperanto povu servi kiel laborlingvo por tiuj taskoj.

7 FV: Certe neniu dediĉos la plej grandan parton de sia tempo al bonfarado, sed en sia verko Esenco kaj estonteco de la ideo de internacia lingvo, Zamenhof asertas, ke “Tuta cento da plej grandaj elpensoj ne faros en la vivo de la homaro tian grandan kaj bonfaran revolucion, kian faros la enkonduko de lingvo internacia!”. Bonvolu klarigi la esencon de tiu bonfara revolucio, pri kiu Zamenhof aludis.

LW: La enkonduko de lingvo internacia signifas, kiel detalis jam Zamenhof, la eblon internacie interŝanĝi pensojn kaj sciojn, uzi la malkovrojn de aliaj. Granda parto de tiu avantaĝo estas hodiaŭ jam atingita per la angla lingvo.

Plu restas la apartaj avantaĝoj de Esperanto, kiu estas pli rapide lernebla — proksimume en triono de la tempo necesa por multaj aliaj lingvoj — kaj en kiu sekve oni tre ofte atingas pli altan nivelon de lingvo-regado ol en la angla kaj aliaj lingvoj.

Krome la scio atingebla per Esperanto estas pli internacia ol ĉe la angla: la proporcio, per kiu la ne-anglalingvaj nacioj kontribuas al la E-kulturo, estas pli alta ol la proporcio, per kiu ili kontribuas al la angla-lingva kulturo. Kaj, inverse, la influo, kiun la kulturo de la anglalingvaj landoj per ilia lingvo havas sur la kulturo de la aliaj nacioj, estas relative alta — en kelkaj landoj ekzemple 60% ĝis 80% de la tradukita literaturo venas el la angla. Ĉe Esperanto la nacioj kaj kulturoj estas pli egalrajtaj.

8 FV: La sukceso de la angla lingvo ŝuldiĝas al diversaj faktoroj: forta kapitalista kultura industrio, politika hegemonio de Usono en la tuta okcidento, vigla diplomatia agado por la usonaj interesoj, foje akompanata de imperiisma sinteno ktp. Se paroli pri la revolucio aludita de Zamenhof, kiel trovi subtenon por realigi ĝin?

LW: Eble la revolucio, pri kiu parolis Zamenhof, ne estas tiel abrupta, kiel kutimaj revolucioj de ŝtatoj; eble temas multe pli pri iom-post-ioma disvastiĝo, ĝis pli kaj pli evidentos, ke Esperanto progresadas kaj iam atingos la unuan lokon inter la lernataj lingvoj. Apogon oni povas trovi ĉefe ĉe homoj, kiuj subtenas la informadon pri Esperanto, ekzemple ĵurnalistoj, sed ankaŭ donacantoj. Necesas informi kaj konvinki tiujn laŭ la reguloj de la fakoj — gazetaraj rilatoj kaj varbado de donacoj. Estas longega vojo, kiu bezonas multan paciencon kaj persiston; feliĉe ni scias, ke Esperanto daŭre disvastiĝas en plej diversaj kampoj, do supozeble ankaŭ estonte la miloj da aktivuloj trovos vojojn por progresigi nian lingvon.

9 FV: Certe ne temas pri abrupta revolucio, sed pri iom-post-ioma kresko — per la desubisma agado — de la uzado de Esperanto en ĉiuj sferoj de la homa vivo, ĝis la punkto, kiam Esperanto fariĝos fakte la dua lingvo de ĉiuj popoloj, agnoskata de la landaj registaroj kaj internaciaj organizaĵoj, pro grandega kresko de la desubismaj konkeroj. La demando estas, kion ni povas tuj fari por pli rapide kaj pli efike daŭre disvastigi Esperanton kaj ĉefe evoluigi ĝian uzadon sur la plej diversaj kampoj... aŭ ĉu tio ne koncernas konscian agadon de la esperantistaro kaj niaj E-centroj? Ĉu ni lasu tion al la estontaj miloj da aktivuloj?

LW: Ŝajnas, ke multaj ĵurnalistoj, lingvistoj kaj instruistoj (same kiel la loĝantaro ĝenerale) havas sufiĉe eraran opinion pri Esperanto, ekzemple ke neniu (plu) parolas ĝin aŭ ke estas malkreskanta nombro de parolantoj. Multaj ne scias pri Esperanto ĉe Google Translate aŭ en Vikipedio aŭ pri la ĉiutagaj novaĵoj sur esperanto.china.org.cn. Tre indas celdirekti nian informadon pri Esperanto kaj ĝia hodiaŭa realeco kerne al tiuj grupoj de novaĵ- kaj inform-disvastigantoj. Mi supozas, ke ofte broŝuroj kaj libroj necesas por tio, ne nur folioj. Esperanto estas intertempe iom kompleksa temo.

Indas informi junulojn ekde proksimume 12 jaroj, ĉar ili estas la kerna celgrupo por la E-lernado kaj -uzado.

Tiujn agadojn entreprenu la E-institucioj ĝenerale kaj la unuopaj aktivuloj. Ne estas bona ideo, ke iu aŭ iuj rezignu pri tiuj taskoj, opiniante, ke la aliaj devas fari.

10 FV: Jes ja, ne la aliaj devas fari, sed se paroli pri la farado de la E-asocioj, ŝajnas, ke ni bezonas profesiigi nian agadon. Kion diri pri tio?

LW: Indas profesiigi kaj plirapidigi la disvastigon de Esperanto, kiu ja estas celo en multaj asociaj statutoj. Por tio necesas ankaŭ pagi la homojn, kiuj faras kaj gvidas tiun disvastigon. La E-komunumo kaj unuopaj asocioj ja jam pagas kelkajn homojn, kiuj redaktas revuon kaj jarlibron, kiuj okupiĝas pri organizado de kongresoj kaj prizorgas libroservojn. Se la disvastigo de Esperanto gravas al ni, tiam ni pagu ankaŭ fakulojn pri komunikado kaj varbado, por ke ni atingu pli bonajn rezultojn tiukampe.

Kalejdoskopo

Abonklubo: Vinilkosmo

Vinilkosmo lanĉas novan koncepton: temas pri klubo por aboni E-muzikon laŭ diversaj abonformuloj. Jarabonoj, ekde 10€, donos dum unu jaro aliron al senlima elsendflua muzik-katalogo de Vinilkosmo. Aldone, ekzistas pluraj pli kostaj abonformuloj kiuj ebligas al vi eĉ pli multe ĝui Esperantan muzikon!

Floréal Martorell
http://www.vinilkosmo-mp3.com/eo/
E-fondaĵo: Por la novigo de la E-movado

Inter la multaj agadoj kaj organizaĵoj subtenataj de Esperantic Studies Foundation (ESF) rekte aŭ nerekte, troviĝas la Nord-Amerika Somera Esperanto-Kursaro (NASK), la rete bazita programo por lerni Esperanton, lernu.net, la jara simpozio ĉe Unuiĝintaj Nacioj pri lingvoj kaj UN, la retejo por Esperanto-instruistoj kaj memlernanto, edukado.net, la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED), la interlingvistiko studoj en la universitato Adam Mickiewicz (Poznano) kaj kelkaj libroformaj eldonaĵoj.

ESF ludas signifan rolon en la novigo de la E-movado, dum la lingvokomunumo moviĝas el tradicia tekste bazita modelo al nova rete bazita formo — kaj la gravitocentro moviĝas al generacio, kiu maturiĝis en la nova medio. Egale signifa estas nia rolo en levado de demandoj en la kampo de lingvopolitiko, kaj puŝado de la debato preter konvenciajn antaŭsupozojn. Ni faras ĉion ĉi dank’ al la sindediĉo de niaj stabanoj kaj estraro, kaj la malavara subteno de tiuj, kiuj komprenas, ke la estonteco de Esperanto kaj Esperantiko dependas de konstanta adaptiĝo al ŝanĝiĝantaj cirkonstancoj.

Humphrey TonkinESF-Prezidanto
UK: Iĝu sponsoro de la 101-a Universala Kongreso de Esperanto

La 101-a UK provas esti noviga en diversaj manieroj — unu el ili estas ankaŭ provo akiri pli da sponsoroj por la kongreso kaj ankaŭ tiel ĉi malfermiĝi kaj iĝi interesa, alloga por la ekstera mondo — ĉi-foje en la komerca sfero. Ja ekzistas certe firmaoj, kies celgrupo povas tre bone esti ĝuste nia Esperantujo — diverslanda, diverslingva, diverskultura komunumo. En la tempo de tutmondiĝo pli kaj pli da firmaoj funkcias (aŭ volas funkcii) tutmonde. Jen do bona eblo videbliĝi ĝuste en UK.

Tiucele aperas nun jam detala priskribo pri sponsorado por la 101-a UK kun unuopaj partneraj kategorioj. Certe la priskribo unuavice celas neesperantistan publikon (tial ĝi haveblas retpaĝe en Esperanto kaj en la slovaka kaj la angla tradukoj), sed se ankaŭ iuj esperantistoj volus prezenti tie sia(j)n firmao(j)n, tiom pli bone! Krome, dum la 101-a kongreso de Esperanto okazos en Nitro 4 malfermaj fakaj akompanaj aranĝoj: lingvo-politika konferenco de landoj V4+ (https://eo.wikipedia.org/wiki/Visegrada﹍grupo) pri la temo “Perspektivoj de lingva komunikado en EU”, internacia entreprena kaj komerca forumo “Investi en la koro de Eŭropo — investi en Slovakio”, interreligia renkontiĝo, la 20-a Internacia Medicina Esperanta Kongreso pri la temo “Kuracistoj kaj tutmondiĝo: kiaj kuracistoj estas necesaj en la nova jarcento?” La eventoj okazos sub protekto de altaj ŝtataj reprezentantoj kaj kadre de la prezidanteco de Slovakio en la Konsilio de EU. La videbligo de sponsoroj do estos eĉ pli granda ol dum “nura” UK.

Se do la ideo iĝi sponsoro estas interesa por vi, ni turnas nin al vi kun la oferto prezenti vian kompanion en nia evento: subtenu la 101-an Universalan Kongreson de Esperanto kaj la akompanajn fakajn aranĝojn, subtenu la E-movadon! Vi povos samtempe pasigi kun ni tagojn plenajn de faka lernado, sed ankaŭ de agrablaj personaj renkontiĝoj en la bela medio de la historia urbo Nitro.

Detaloj kun kategorioj pri sponsorado: http://www.nitra2016.sk/igxu-sponsoro/

Peter Baláž
Centjariĝo: Harold Bolingbroke Mudie

Okaze de la centjariĝo de la morto de Harold Bolingbroke Mudie (tiam la prezidanto de la Brita kaj Universala Esperanto-Asocioj) mi kreis retejon pri li (http://mudie.eu/eo/) kaj organizis kun la lokaj instancoj en Francio memorigan ceremonion. Osmo Buller kaj mi ĉeestis por reprezenti ambaŭ asociojn.

Tim Owen
Eventoj en Saarbrücken: Rekorda Novjara Renkontiĝo

En la 14-a Novjara Renkontiĝo (NR), kiu okazis en la germana urbo Saarbrücken, partoprenis 211 personoj, el ili 145 eksterlandanoj. Kiel en antaŭaj jaroj, estis multaj junaj kaj mezaĝaj personoj, inkluzive de familioj kun infanoj, da kiuj estis ĉirkaŭ 50. Dum tuta semajno oni ĝuis varian programon, kiu inkludis pli ol 30 prelegojn, laborgrupojn (i.a. pri budhisma meditado, amaskomunikilaj rilatoj kaj tradukado) kaj muzikajn programerojn pri baladoj kaj ĉendancado. Por pli aktivaj kaj kreivaj personoj okazis diskutrondoj pri diversaj temoj (i.a. familia psikologio, energipolitiko kaj klimataj ŝanĝoj, enmigrado) kaj manlaboroj (i.a. trikado, arto sur T-ĉemizoj, paperfaldado) kaj pluraj ekskursetoj. En la vesperoj estis koncertoj de Ĵomart kaj Nataŝa kaj Bertilo kaj Birke, kaj la tradicia silvestraj bufedo kaj balo.

Unua Luminesk

Paralele al NR, unuafoje okazis en Nideggen (apud Akeno) la nova jarfina kunveno “Luminesk”, organizita de Germana E-Asocio por daŭrigi la tradicion de la Internacia Festivalo (IF). Partoprenis ĉirkaŭ 50 personoj, multaj el ili IF-veteranoj. Okazis tuttaga ekskurso al Akeno kaj aldonaj malpli longaj ekskursoj al la apudaj naturrezervejoj kaj muzeoj. En la vesperoj logis koncertoj de Kaŝi kaj de Bertilo kaj Birke, novjara koncerto de pluraj partoprenantoj, kaj kompreneble la silvestraj bufedo kaj balo. En la kleriga parto okazis kursoj (i.a. pri fotado kaj Esperanto) kaj prelegoj — ĉu kadre de la Internacia Vintra Universitato ĉu pri aliaj temoj kiel ĵurnalismo, vojaĝoj kaj foraj landoj.

Konferenco: Gazetara konferenco pri la 101-a UK sukcesis

La 15-an de decembro 2015 slovakaj esperantistoj utiligis ne nur por festi dum la Zamenhof-vespero. Dum la sama tago, je la 13-a horo en la Pola Instituto en Bratislavo okazis gazetara konferenco dediĉita al la 101-a UK. La ĉefa temo estis aktualaj informoj pri la preparlaboroj de la kongreso.

Kiel gastoj elpaŝis: Peter Baláž, prezidanto de LKK, Jozef Reinvart, sekretario por eksterlandaj, diplomataj kaj fakaj rilatoj, Igor Kršiak, urbestro de Nitro, Marta Hároníková, ĝenerala direktorino de NOCR (Turisma organizo de Nitro), Peter Petrovič, reprezentanto de la firmao GUARANT International spol. s r.o., kaj Róbert Vincze, nome de SACR (Slovaka agentejo pri turismo).

Post informoj de unuopaj gastoj sekvis demandoj de la invititaj ĵurnalistoj, el regionaj sed ankaŭ tutlandaj komunikiloj. La temo estis aparte alloga pro la fakto, ke la kongreso okazos dum unua monato, kiam Slovakio prezidos Eŭropan Union, kaj por kelkaj akompanaj aranĝoj la vicĉefministro (kaj ministro de eksterlandaj kaj EU-aferoj) mem surprenis aŭspicion. Prezentitaj estis skize la planitaj aldonaj aranĝoj, sed ankaŭ la baza ideo de UK kaj ĝia specifeco. La ĵurnalistoj ricevis etan donacon: mondan ĉokoladon de Nitro, specialan reklaman prezenton okaze de la 101-a UK, de la firmao Lyra (ankaŭ vizitantoj de UK en Lillo ricevis tian). La ĉokolado gajnis en la tutmonda konkurso “Great taste” (Bonega gusto) en Londono en la jaroj 2014 kaj 2015.

Post la gazetara konferenco sekvis eta refreŝiĝo, ligita kun la gustumado de medo el la 300-jara kelo de la firmao Tomka el Nitro. Dum tiu tempo sekvis apartaj unuopaj intervjuoj de ĵurnalistoj kun reprezentantoj de la organiza teamo.

La konferenco atentigis la amaskomunikilojn pri la prepariĝanta monda kongreso de Esperanto, unuafoje okazanta en Slovakio. La temo ekinteresis ilin, kion atestas la apero de pluraj artikoloj. La LKK-teamo provas kolekti ĉiujn amaskomunikilajn menciojn pri UK (ĉefe nacilingvajn), do se ankaŭ vi scius pri iuj, nepre kontaktu LKK-n: l...@esperanto.sk. La ĝisnunajn menciojn eblas trovi en http://www.nitra2016.sk/uk-en-gazetaro/.

Peter Baláž
Saĝtelefonoj: E-aplikaĵo por telefonoj

Internacia Esperanto-Instituto (IEI) en Hago, Nederlando, decidis realigi rekt-metodan kurson de Esperanto por saĝaj telefonoj.

Tre konata estas la kurso Esperanto per rekta metodo de Stano Marček. Dum la 100-a UK en Lillo Piet Buijnsters, estrarano de IEI, kontaktiĝis kun Stano kun la propono fari la apon kiel projekton de IEI. Stano akceptis kaj subtenis la faradon.

Apo (mallongigo de aplikaĵo) estas komputilprogramo por plurfunkciaj telefonoj (angle: smartphones).

Ekzistas tri specoj de apoj: por telefonoj Apple (Iphone), por Android-telefonoj (Samsung) kaj por Windows-telefonoj (Nokia).

Ĝi estos kurso surbaze de la lernolibro Esperanto per rekta metodo. Piet Buijnsters, la programisto, uzis por ĝi la bildojn (desegnaĵojn) de Linda Marčeková kaj oni krome povas aŭdi la prononcadon. Enestas la ekzercoj kaj taskoj de la libro.

La apo sekvas la instrulinion de la kurso, sed oni povas mem elekti la sinsekvon kaj rapidon kaj lerni Esperanton en trajno, kiam oni devas ie atendi, preskaŭ ĉie ajn kaj ĉiam ajn.

Ni esperu, ke la apo fariĝos granda sukceso!

Piet Buijnsters

UEA-agado: AMO

Amokvino densis kaj densos

Stefan MacGill

Ne temas pri tiu vino konsumata de freneziĝintaj kurantoj, sed la kvino de AMO-seminarioj ene de kvarmonata periodo — du okazintaj, unu okazanta kaj du okazontaj. Ni nun laboras por aldoni sesan seminarion en la trilanda kongreso okazonta en Bandung, Indonezio, fine de marto, kun la proponita temo “Instrustrategioj konvenaj por Azio kaj Oceanio”.

AMO 16 okazis novembre en Havano, Kubo, kun 25 partoprenantoj, tuj antaŭ la 8-a nacia kongreso. La temoj estis “Sciu la faktojn, forturnu de fantazioj” de Orlando Raola; “Kiel fondi kaj organizi novajn lokajn grupojn” de Julián H. Angulo kaj Geomar M. Pérez. Duncan Charters prezentis la temon, kiel refuti kutimajn miskredojn pri Esperanto. Interalie pri teama laborado kaj konfliktsolvado gvidis Maritza kaj Ariadna García Gutiérrez. Vilhelmo Lutermano klarigis pri manieroj kontribui al tradukaj laboroj i.a. por retejoj, kaj gvidis tiutemajn ekzercojn. En la seminario okazis du forumoj kaj fina pritaksa sesio.

AMO 17 okazis decembre en Eger, Hungario, kadre de la Junulara E-Semajno (JES) kun 17 partoprenantoj, inkluzive de kvar junuloj, kiuj ricevis de UEA stipendiojn. La temo estis “Junigi la Komunumon” kun la gvidantoj Enric Baltasar (TEJO) kaj Stefan MacGill (UEA). La temon oni traktis el monda perspektivo, sed ankaŭ el la specifaj bezonoj de la Sudorienta Regiono de Eŭropo (SORE). La seminario inkluzivis rol-ludon, multan etgrupan laboron kaj FLAM-analizon kune kun nova aldonaĵo al tio — EKEK. Tio celas kiel Evoluigi la Fortojn, Kuraci la Lamaĵojn, Ekspluati la Avantaĝojn kaj Kontraŭstari (aŭ mildigi) la Minacojn.

AMO 18 estas en la verkmomento mezvoje en Závažná Poruba en Slovakio, kun turisma temo, la unua seminario kun tia temo. Ĝi estis dediĉita al la memoro de Andreo Grębowski. La dudeko da seminarianoj, kune kun la partoprenantoj de la 34-a Poludnica estas bonvenigitaj de la estro de la vilaĝo kie okazis la aranĝo. Oko da bonkvalitaj prezentaĵoj (sep surlokaj, unu perskajpa) prilumis diversajn aspektojn de turisma organizado kaj vojaĝad-konsiloj. Ne mankis informoj pri la 101-a UK en Nitra, precipe pri la ekskursaj ebloj. La seminario kreis rekomendojn.

AMO 19 okazis januare (22-26) en Manaus (Amazonio, Brazilo) kadre de la nacia kongreso de BEL kaj BEJO. Konvene, tiu seminario estos la unua, kiu traktis ekologian temon: “Esperanto: komunikilo por daŭripova mondo.” Gvidis Fernando Maia Jr., Lucas Barbosa kaj Alvaro Motta.

AMO 20 okazos februare (27-29) en Katmanduo, Nepalo, komence de internacia turisma aranĝo. La temo estas decidota; estas antaŭvidataj gvidantoj el pluraj aziaj landoj.

[FORIGITA!: bildo]

En AMO 18, la plimulto de la prezentoj okazis kun akompano de projekciado. Jen parto de la atentema seminarianaro.

Postaj AMO-planoj: kio okazos en 2016 (kaj 2017)?

Sara Spanò

Multe da novaĵoj atendas la AMO-seminariserion en 2016 — nova respondeculo ne estas la nura ŝanĝo!

Dum la 40-a Internacia Junulara Festivalo (Pesaro, Italio, 23-a/29-a de marto 2016) okazos la unua parto de la unua AMO-seminario por junaj trejnistoj (SUPER-AMO), danke al la projekto, subvenciita de Eŭropa Unio, “ETEYEmpower Trainers, Empower Youth!” (nome “Povigu Trejnistojn, Povigu Junularon!”). Ĝin kunordigas Tutmonda Esperantista Junulara Organizo kaj en ĝi partneras Pola Esperanto-Asocio (Pola Esperanto-Junularo), Germana Esperanto-Junularo, Valencia Esperanto-Asocio (Kataluna Esperanto-Junularo), ARCI Esperanto (Itala Esperantista Junularo) kaj Dana Esperanto-Asocio (Dana Esperantista Junulara Organizo).

La seminario, gvidota de profesiaj trejnistoj, konsistos el kvintaga trejnado dum Internacia Junulara Festivalo (IJF) kaj el dutaga trejnado dum la 72-a Internacia Junulara Kongreso (en Vroclavo, Pollando, 16-a/23-a de julio 2016).

Pro la aparta strukturo de SUPER-AMO, pro la laboro postulata antaŭ, inter kaj post la du trejnadoj kaj pro la profesia nivelo de la seminario, la kvanto da disponeblaj lokoj estos tre limigita (entute 18 lokoj) kaj rezervita al la partneraj organizoj.

Tamen, TEJO kaj la partneroj pretas malfermi la seminarion al aliaj organizoj per disponigo de eventualaj liberaj lokoj kun repago de la elspezoj, kondiĉe ke la kandidatoj:

  • estu en TEJO-aĝo (ĝis 30 jaroj);
  • ir-revene vojaĝu de/al unu el la landoj de la partneraj organizoj (por IJF ne de/al Italio; por IJK ne de/al Pollando) laŭ la reguloj de la projekto;
  • havu apartan interesiĝon pri la temo (kaj, laŭeble, trejnadspertojn);
  • aktive engaĝiĝu dum la projektaj laboroj kaj dum la du partoj de la seminario.

Se vi interesiĝas, ne maltrafu la ŝancon, bone motivante vian kandidatiĝon per letero kaj sinprezento, kiujn vi sendu al a...@tejo.org, kopie al t...@gmail.com maksimume ĝis la 15-a de februaro 2016. Post IJF okazos seminario en Turkio dum la 9-a Mezorienta Kunveno (Ürgüp, Kapadokio, 1a-4a de aprilo 2016).

La programo de la seminario, post fona retrorigardo de la historio de la Esperanto-movado en Turkio, fokusiĝos pri la nuna situacio, la nunaj bezonoj de la turka esperantistaro, kaj specife pri informado (disvastigado de Esperanto kaj ĝia diskonigado al la ekstera publiko, pere de diversaj komunikiloj).

La AMO-agado poste transiros al Ameriko.

Konfirmota estas AMO-seminario dum la Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (Raleigh, Usono, 28-a de junio/7a de julio 2016).

La Tut-Amerika Kongreso (Bogoto, Kolombio, 9-a/14-a de julio 2016) gastigos AMO-seminarion gvidatan de valoraj TEJO-aktivuloj.

Tria AMO-seminario en Ameriko estas nuntempe planata en Novjorko (aŭ en septembro-oktobro 2016 aŭ en 2017). La seminario havas apartan strategian rolon, ĉar ĝi pritraktos la agadkampon de Eksteraj Rilatoj en la urbo kie troviĝas la sidejo de unu el la plej gravaj kaj prestiĝaj instancoj kie UEA estas reprezentata, nome Unuiĝintaj Nacioj.

En alia kontinento, la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto (Bunda, Tanzanio, 2016, datoj anoncotaj), AMO-seminario spertigos aktivulojn pri tio, kiel fondi E-klubon, kiel mastrumi projektojn kaj kiel uzi Esperanton por turismo kaj por komerco.

Ni krome ricevis konfirmotan proponon el Azio pri okazigo de AMO-seminario en Japanio dum la nacia kongreso (Nara, oktobro 2016).

Ne mankas planoj por 2017

Se reveni al Eŭropo, plia AMO-seminario por trejnistoj (SUPER-AMO) okazos en marto 2017 en Munkeno (Germanio), danke al la dujara projekto pri trejnado de plenkreskaj trejnistoj “TTTTrain The Trainer!” (nome “Trejnu la Trejniston!”) subvenciita de Eŭropa Unio. Kunordigata de Bjalistoka Esperanto-Societo, en ĝi partneras Bunta Esperanto-Asocio (Bolonjo, Italio), Verĉela Esperanto-Grupo (Italio), Islanda Esperanto-Asocio, Munkena Esperanto-Klubo (Germanio) kaj Kosmo Strategio ltd. (Edinburgo, Skotlando).

La partopreno de aktivuloj de nepartneraj organizoj povos okazi sub specifaj kondiĉoj, listigitaj en dissendota alvoko. Fine, kunlabore kun Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj, okazos AMO-seminario en Svislando, en majo 2017. Intertempe, alvenis kaj daŭre alvenas pliaj proponoj el ĉiuj mondopartoj.

La laboro multegas, sed ankaŭ vi povas aktive kontribui al la pluevoluigo de la AMO-strategio!

Recenzo

Ĉu vi legas bretone?

Aitor Arana

La ŝtelisto de vento. Roparz Hemon. Trad. Jean-Claude Caraco. Courgenard: La Blanchetière, 2013. 78p. 21cm. ISBN 9782366200140. Prezo: € 6,00

Kiu ŝatas allogajn rakontojn, misterajn kaj scivoligajn rakontojn, ŝatos ĉi tiun rakontaron, kies ĉefa titolo estas La ŝtelisto de vento. Ĝin origine verkis en la bretona lingvo Roparz Hemon (1900-1978), unu el la plej elstaraj literaturistoj kaj batalantoj por la disvolvo de la bretonaj lingvo kaj kulturo.

Antaŭ ol legi tiun ĉi libron, mi konfesas, mi neniam havis la okazon legi kaj ĝui bretonan libron. Tio finfine okazis dank’ al la bona ideo de Jean-Claude Caraco esperantigi la rakontaron de R. Hemon (kiu ankaŭ estis esperantisto). La eldono estas dulingva en la bretona kaj en E-o, do, ĝi sendube estas taŭga por ke la bretonlingvanoj povu koni E-on, kaj por tiuj esperantistoj, kiuj interesiĝas pri la bretona.

Krom La ŝtelisto de vento, la legantoj trovos la rakontojn Cindrulino kaj Letero laŭ nova maniero. La unua estis eldonita en 1943 kaj la dua kaj la tria en 1970.

La ŝtelisto de vento ja estas ŝtelisto de libereco, de la vivo de aliulo (aŭ de si mem, oni povus pensi). Ĝi komenciĝas per frapa okazaĵo, kiel komenciĝas ĉiuj bonaj rakontoj, noveloj kaj romanoj: iu renkontas surstrate amikon kiu hastas, kaj poste li legas ke tiu renkontita amiko mortis antaŭ tri-kvar tagoj. La ritmo de la rakonto estas glata, la okazaĵoj kaj la travivaĵoj de la ĉefa rolulo estas taŭge prezentitaj kaj la leganto estos gvidata de lerta mano ĝis la fino de la rakonto. La klarigoj estas trafaj kaj la leganto ne sentos sin desapontita.

Cindrulino estas mallonga rakonto — nur tripaĝa — prezentita kiel letero. Temas pri letero skribita de la rolulino Radegonda al sia amata frato. Kiu konas la klasikan porinfanan rakonton Cindrulino eble ridetos post la mallonga legado.

Se la unua kaj la dua rakontoj vere estas malsimilaj, la tria estas neatendita surprizo, ĉar ĝi estas scienc-fikcia. Denove en nur tri paĝoj, la rakonto kaptos la atenton de la legantaro. La tempo kaj neatendita mesaĝo estas la kerno de la prezentita afero.

Leginte tiujn tri rakontojn, oni certe konkludos, ke la tradukanto J.-C. Caraco faris bonan elekton. Kaj ankaŭ bonan traduklaboron, ĉar la rezulto estas bonkvalita kaj glata. Nur unu komento: jen kaj jen konsilindas pli simple traduki verbotensojn kiel ekzemple respondis anstataŭ estis respondinta (p. 21) aŭ ŝi fermis ĝin anstataŭ ŝi estis ferminta ĝin (p. 29), kiam tio eblas, por malpezigi la frazojn. Sed povas esti, ke tio rilatas al la bretona lingvo, ĉar ankaŭ ni eŭskoj emas klare distingi kaj tre ofte diri kaj abesten dut (mi kantas) kaj abesten ari naiz (mi estas kantanta), kio poste speguliĝas en nia Esperanto. Mi gratulas la tradukinton kaj kuraĝigas lin traduki kaj eldonigi pli da rakontoj de R. Hemon, se eble.

Jaro de la Simio: Ideoj

Novigoj en la simia jaro

Trezoro Huang Yinbao

La ĉina ideografiaĵo sur la kovrilo tradukiĝas kiel “Simio”. La bildo estas nur simpla simbolo de la Jaro de la Simio, alivorte simbolo de la tradicia ĉina, eĉ azia kulturo pri jara kalkulo. Ĝi tute ne rilatas al astrologio, religioj, zodiako kaj aliaj. La ĉina popolo kutime festas la naskiĝotagon laŭ la tradicia jaro. Nur tre malmultaj junuloj festas dufoje: unue laŭ la moderna kalendaro kaj poste laŭ la tradicio. Ekzemple mia filino laboranta en Londono tiel festis kun siaj ĉinaj kolegoj en Britio. La gepatroj en Ĉinio prifestas nur la tradiciajn naskiĝtagojn de siaj gefiloj.

En la antikva Ĉinio, la ĉinoj laŭvice kalkulas la jarojn kaj monatojn laŭ 12 konataj bestoj, ĉar la bestoj estas facile memoreblaj. Oni kalkulas la jaraĝojn laŭ la 12 bestoj, ekzemple la 1-a jaraĝo estas rata jaraĝo, la 2-a estas la bova jaraĝo... kaj la 12-a jaraĝo estas la porka jaraĝo. Post la 12-a jaraĝo oni ripetas duafoje la laŭvican sinsekvon de la jaroj. La 13-a jaraĝo estas la rata jaro en la 2-a jarsinsekvo post la naskiĝo ktp. Estis vero ke homoj en insulo post la apero de la telefono desegnis kelkajn bestojn sur la klavoj de fiksaj telefonoj por faciligi telefonan vokadon. Se ili volis voki homon kies telefona numero estas 129, ili laŭvice premtuŝis la koncernajn klavojn — Rato, Bovo kaj Simio. Fakte ne nur Ĉinio, ankaŭ Japanio, Koreio, Mongolio, Tajlando, Vjetnamio ktp tradicie kalkulas la jarojn laŭ 12 specioj de bestoj.

La 8-an de februaro 2016 komenciĝos la Jaro de la Simio en Ĉinio. Simio estas tre saĝa. Ĝuste pro tio iuj ĉinoj opinias ke la naskiĝintoj en simia jaro estas pli saĝaj ol tiuj en aliaj jaroj. En la jaro 2016 UEA naskos novajn organizojn kaj novajn homojn, ekzemple novajn Ĝeneralan Direktoron kaj redaktoron de Esperanto, novajn estraron, komitaton, komisionojn kaj eble ankaŭ renovigitan TEJO. Antaŭvideblas la naskoj de novaj kursoj, eventoj, kunvenoj, agadoj kaj projektoj por realigo de la strategia plano de UEA en la jaro. Mi kredas ke UEA certe fariĝos pli nova ol antaŭe pro la multaj novigoj. Mi kaptas la okazon pri la noviga jaro por proponi ankaŭ novigon de la revuo Esperanto.

Mi abonas multajn Esperantajn periodaĵojn, ekzemple Esperanto, Kontakto, Monato, La Ondo de Esperanto, Beletra Almanako, Juna Amiko, Internacia Pedagogia Revuo, La Gazeto. Sed mi tre malofte legas ilin kaj nur hazarde foliumas, ĉar mi kiel senpacienca leganto tuj legas la elektronikajn versiojn antaŭ la alveno de la poŝtaĵoj, el kiuj iuj fakte neniam atingas min pro la malbona servo de la ĉina poŝto. Fakte mi abonis la revuojn unuflanke nur por proprokule vidi kaj fiere prezenti ilin al esperantistaj aŭ neesperantistaj gastoj, aliflanke por subteni la eldonadon. Sed mi ne kuraĝas montri al neesperantistaj vizitantoj la revuon Esperanto pro ĝia maldikeco kaj faldetiĝo pro la longa vojaĝo. En Ĉinio ne ekzistas tiom maldika kaj faldetita revuo same kiel Esperanto. Mi ofte metas la revuojn Monato kaj La Ondo ĉiam en okulfrapan lokon, sed la revuon Esperanto en nefacile videbla loko en la ŝranko de nia Esperanto-Centro Ora Ponto. En la moderna tempo la funkcio de la papera revuo Esperanto jam ne nur estas legigi min, sed honorigi min aŭ ĝuigi miajn okulojn. Mi rigardas ĝin plejparte kiel simbolon de nia lingvo. La abonantoj de Monato por 2016 en Ĉinio duobliĝis, tamen la mempagitaj membroj de UEA malpliiĝis, ĉar Monato fariĝas pli bela, kaj Esperanto daŭre estas maldika kaj faldetriĉa. Kiel peranto de la revuoj, mi preferas prezenti al ĉinaj legantoj la belajn kaj dikajn revuojn Monato kaj La Ondo. En la retejo de UEA oni povas facile elŝuti la elektronikan revuon Esperanto en la PDF-formato. Tio vere faciligas la legadon al homoj vivantaj en la moderna tempo, kiuj deziras rapide legi la plej novajn artikolojn. Tamen la mondo tro rapide ŝanĝiĝas. La PDF-formato taŭgas por legado ĉe komputiloj. Kaj modernaj homoj ne plu ŝatas sidi ĉe komputiloj por legadi la elektronikajn revuojn. Ili ŝatas moviĝi kaj hazarde foliume legi per facilaj saĝaj telefonoj aŭ elektronikaj legiloj. La revuo en PDF-formato ne sufiĉas por ili.

En la noviga Simia Jaro, necesas diversigo de aboneblaj formatoj. Mi esperas, ke la papera revuo Esperanto longe vivos, tamen ĝi eldoniĝu en pli dikaj kaj luksetaj paperoj, same kiel la papera Monato kaj la iama papera El Popola Ĉinio, por ke la abonantoj kuraĝu prezenti ĝin antaŭ la publiko. Ni ne esperu ke ĉiuj abonantoj ricevos la paperan revuon, kaj nur tiuj kiuj deziras fieri pro la revuo ĝin abonos, kvankam ili estas tre malmultaj. Por tiuj kiuj celas nur legi la revuon, la malpli kosta elektronika revuo estas saĝa elekto, tamen ni elektronikigu ĝin ne nur laŭ la PDF-formato, sed ankaŭ laŭ EPUB kaj aliaj formatoj taŭgaj por saĝaj poŝtelefonoj kaj elektronikaj legiloj.

Jaro de la Simio: Modela organizo

Ŝanĝoj en Esperantujo — ankaŭ danke al E@I

Peter Baláž

Nia E-movado foje ŝajnas vivi daŭre en la 20-a jarcento, malgraŭ la fakto, ke la cetera mondo jam delonge funkcias laŭ la 21-a. Certe ne ĉiam kulpas la movado mem aŭ ni kiel esperantistoj, ankaŭ multaj eksteraj obstakloj influas la evoluon (aŭ malevoluon). Tamen indus detale kaj profunde pripensi, “ĉu” kaj, se jes, “kio” estas farinda kaj farenda, por ke nia movado ne nur transvivu la sekvajn jardekojn sed eĉ disfloru kaj kresku.

Eta (aŭ eble maleta?) kontribuo al tia disfloro estas ankaŭ projektoj de E@I — organizo, kiun verŝajne multaj tre bone konas, aŭ el kies projektoj oni certe konas almenaŭ iun.

Ekesto kaj funkciado

En novembro 2015 E@I (www.ikso.net) festis la dekjariĝon ekde sia oficiala fondiĝo en 2005, en Slovakio, kiel neregistara organizo. Tamen la ideo de E@I naskiĝis jam en 1999 kaj kiel neoficiala laborgrupo de TEJO ĝi funkciis ĝis 2005. Sed tiam, post kiam fariĝis klare, ke la projektoj estas tro multaj por neoficiala laborgrupo, sentiĝis bezono iel oficialigi la tuton kaj sendependiĝi. Same kreskis ideoj pri novaj kaj novaj projektoj, kiujn ni iompostiome realigas.

La ĉefa diferenco inter E@I kaj “kutimaj” E-organizoj estas eble la labormaniero, la funkciado de la organizo mem. Ni estas t.n. “projektbazita organizo” — kio signifas, ke ni orientiĝas al unuopaj projektoj, ĉirkaŭ kiuj oni provas starigi memstarajn teamojn, kiuj sekve realigas ilin. La projektoj kaj iliaj grandeco kaj buĝeto tute malsamas — foje temas pri eta afero (ekz. krei afiŝon), foje pri tre granda (ekz. lernu.net). La ĉefa afero estas trovi “mankon” en la merkato kaj plenigi ĝin per taŭga produkto (retejo, libro, aranĝo). Niaj laborprincipoj do malsamas, kompare kun pli ordinaraj organizoj, ni estas pli flekseblaj kaj ankaŭ iasence pli facile kaj rapide povas realigi iun konkretan projekton.

Mi transprenis la gvidadon de la organizo de Hokan Lundberg el Svedio en 2005, kaj ekde tiam mi kunordigas ĝian agadon. Tute ne temas pri facila laboro — des pli, kiam oni iĝas pli granda organizo kun pagataj dungitoj, limdatoj, grandaj projektoj. Kun plia kresko venas ankaŭ pliaj problemoj. Ekzemple, ĝuste nun ni havas seriozajn financajn problemojn — eŭropuniaj projektoj postulas 25%-an kunfinancadon kaj tiun ni simple ne sukcesis akiri. Aliflanke, nia porE-a agado ne estas iel regule pagata, ni dependas de (kutime tre etaj) donacoj de unuopuloj. Apenaŭ do eblas fari ion profesinivelan dum pli longa tempo laŭ tiaj kondiĉoj. Ni tamen ja faras multajn utilajn edukajn projektojn kaj la financa problemo aperas, ĉar ni disponigas ĉiujn niajn retejojn senpage al ĉiuj uzantoj. Nur malmultaj el ili pretas regule donaci monon, kiu helpus al ni pluvivi. Ni planas lanĉi en estonto sistemon de t.n. mikrofinancado, kiu eble povus helpi, sed ankaŭ tie ni dependos de la bonvolo de komprenemaj esperantistoj. Mi mem do scivolemas, kion alportos la proksima estonto!

Agadoj, Revoj, Vizioj

La agado de E@I konsistas el kelkaj partoj, foje forte ligitaj, foje tute sendependaj. La projektojn kaj la agadon eblas dividi jene: organizado de aranĝoj, kreado de edukaj retejoj, eldona agado, ceteraĵoj.

La vizio de E@I estas paca kaj harmonia mondo en kiu ĉiuj civitanoj povas facile kaj rapide komuniki tutmonde. La ĉefaj celoj por atingi tion estas:

  • instigi al interkultura lernado kaj internaciaj kunlaboro kaj komunikado;
  • subteni lernadon kaj uzadon de interretteknikoj kaj lingvoj;
  • helpi validigadon de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj kaj ilian Deklaracion de homaj rajtoj.

Por atingi la celojn E@I iniciatas kaj subtenas projektojn pri internacia kunlaboro de junuloj, organizas klerigajn kaj kulturajn aranĝojn, rilatajn al la celoj, informas pri la graveco kaj utileco de senbara internacia komunikado.

Mia propra vizio estas — efikeco, kvalito, utilo, malfermiteco. Efike labori por kreadi kvalitajn kaj utilajn projektojn kaj fari tion laŭeble malfermite, disponigi ilin senpage al ĉiuj potencialaj uzantoj.

Projektoj — kaj celo kaj vojo

Pluraj niaj projektoj estas samtempe celo kaj vojo al la celo: ekzemple lernu.net, lingvo.info, slovake.eu, SES ktp. Danke al unu projekto ni povas sekve realigi alian, la spertoj transdoniĝas kaj tiel ankaŭ la kvalito de ĉiu posta projekto kreskas. Por detale konatiĝi kun ĉiuj niaj retejoj, aranĝoj kaj eldonaĵoj mi rekomendas viziti: http://www.ikso.net/eo/projektoj/index.php.

Subteno ĝisnuna

Financa subteno estas daŭre unu el la plej grandaj defioj por E@I — ju pli da profesiaj projektoj kaj teamanoj, des pli da financoj estas bezonataj. Malfacilas foje trovi sumojn por ĉiu inda projekto, tial ofte kelkaj planoj devas atendi dum jaroj, por povi realiĝi. Kelkaj atendas ĝis nun...

La du plej grandaj sponsoroj niaj estas ESF kaj EU: la plej granda subtenanto de nia agado poresperanta estas sendube “Esperantic Studies Foundation”, sen kiu multaj el niaj projektoj tute ne ekzistus. Ĉiuj grandaj edukaj retejoj (krom lernu.net) aperis danke al la subteno de Eŭropa Komisiono kaj EU entute. Ekde la jaro 2009 E@I jam regule partoprenas projektojn, subtenatajn de EU, kaj danke al tio ĝi entute povas labori kaj antaŭenigadi siajn celojn. Kompreneble, granda danko apartenas ankaŭ al ĉiuj privataj donacintoj kaj ĉiuj volontuloj, kiuj dum la tuta vivodaŭro de E@I helpas la organizon diversmaniere! Sen tiu heroa laboro de multaj homoj el la tuta mondo E@I jam certe ne ekzistus.

Subtenu E@I ankaŭ vi!

Vi povas subteni E@I plurmaniere! Per viaj konoj de ekzemple programado, organizado, informado, aspektigado. Alia maniero estas per mondonacoj al E@I por plifortigi la organizon aŭ apartan projekton. Pli da detaloj pri E@I vi povas trovi ĉe www.ikso.net, http://blogo.ikso.net kaj h...@I. Fotogalerioj de pluraj aranĝoj videblas ĉe http://picasaweb.google.com/esperanto666.

Jaro de la Simio: Renovigo

La ora sinteno: ŝanĝi kaj renovigi la E-movadon

Fabrício Valle

Omaĝe al la ĉina novjaro (komenco en la 8-a de februaro), Jaro de la Simio el Oro, ni prenas la trajtojn de tiu jaro kiel startigilon por kelkaj pripensumoj. Kiel klarigas Trezoro Huang Yinbao en la unua paĝo de ĉi tiu artikolaro, “ Simio estas tre saĝa...” kaj “...tiuj, kiuj naskiĝos dum tiu jaro, estas pli saĝaj ol tiuj en aliaj jaroj”. Ordinare oni diras, ke la Jaro de la Simio alportos ambicion, inteligentecon, originalecon, praktikecon, sekurecon, entreprenemon kaj aliajn pozitivajn tendencojn.

Nu, Trezoro Huang Yinbao skribas, ke “UEA naskos novajn organizojn kaj novajn homojn, ekzemple novajn Ĝeneralan Direktoron kaj redaktoron de Esperanto, novajn estraron, komitaton, komisionojn kaj eble ankaŭ renovigitan TEJO.”

Aliflanke, Peter Baláž prezentas en la antaŭa paĝo interesajn konstatojn, nome, ke “Nia E-movado foje ŝajnas vivi daŭre en la 20-a jarcento, malgraŭ la fakto, ke la cetera mondo jam delonge funkcias laŭ la 21-a.” Tio estas kruda vero. La movado naskiĝis por subteni la projekton de la bjelostoka kuracisto kaj humanisto, kiu iniciatis internacian lingvon. Tiu lingvo bezonis movadon por igi la lingvoprojekton de Zamenhof vivanta lingvo.

De la nulo, idealistoj el ĉiuj latitudoj, de 1887 ĝis nun, majeste plenumis la mision vivantigi kaj daŭre subteni la internacian lingvon Esperanto. Tion oni faris esence per du tre simplaj paŝoj — diskonigi kaj instrui la lingvon de D-ro Esperanto. Tio okazis en mondo kun multe da baroj, inkluzive de komunikaj baroj. La movado funkciis bone laŭ la piramida skemo, kun centraj tegmentaj asocioj kaj en tiu kadro UEA havis kernan rolon. Rilate la loknivelan agadon, la nura eblo fariĝi aktiva esperantisto estis la aliĝo kaj partopreno en loka grupeto. En tiaj lokaj E-asocioj batis la koro de la movado.

Nu, kio okazis al nia movado, ke lastatempe ĉio funkcianta ene de la tradiciaj premisoj ŝrumpas? Kial la perlo de la tradicia E-movado, UEA, nun baraktas pro la granda malkresko de sia membraro? Kio aŭ kiuj kulpas pri tia aĉa stato?

Laŭ Peter Baláž, “Certe ne ĉiam kulpas la movado mem aŭ ni kiel esperantistoj; ankaŭ multaj eksteraj obstakloj influas la evoluon (aŭ malevoluon). Tamen indus detale kaj profunde pripensi, ”ĉu“ kaj, se jes, ”kio“ estas farinda kaj farenda, por ke nia movado ne nur transvivu sekvajn jardekojn sed eĉ disfloru kaj kresku.” Jes ja, nepregas profunde pripensi kio estas farinda kaj farenda. La organizaĵo mem kiun Peter Baláž gvidas, estas modelo imitinda kaj la esperantistoj devas amase apogi ĝin, por ke ĝi ne forvelku pro manko de apogo. E@I estas “simia” organizaĵo kaj meritas ne nur la apogon de ĉiuj, sed ankaŭ fariĝi pristudinda “sukceso-kazo”.

La ceteraj organizaĵoj kaj iniciatoj de la movado, nome UEA, landaj asocioj, loknivelaj kaj fakaj asocioj, libroservoj, ĉiuspecaj eventoj ktp devas esti profunde analizitaj cele al starigo de novaj gvidolinioj por nia aktivularo. Kompreneble, ne temas pri starigo de unu sola vojo, sed de pluraj. Kiel diras Lu Wunsch-Rolshoven responde al la 2-a demando en Dek Demandoj, “...ni, E-parolantoj, intertempe estas tre sendependaj kaj plurisme iras laŭ multaj vojoj. Tiel eblas pli bone kompreni, kiuj vojoj estas promesplenaj. Se ĉiuj sekvus nur unu vojon, la komunumo ne lernus multon pri la aliaj vojoj. Kaj ekzistas la risko, ke tiu unu vojo ne estus bona kaj ne progresigus Esperantujon.”

Certe la granda defio de la esperantistaro estas kuraĝe liberiĝi de la arkaikaj ideoj, tradicioj, valoroj kaj labormanieroj, konservante nur tion, kio meritas esti konsiderata kiel plu valida ilo por nia agado. Sed vere, ni ne povas naive kredi ke de unu horo al alia ĉio mirinde bone funkcios en Esperantujo. La necesaj ŝanĝoj kaj transformiĝoj ne venos sen konfliktoj de ideoj, sen unuflanke batalado de la tradiciuloj por kontroli la movadajn instancojn, surbaze de grandega timo ke la ŝipo dronos, se oni akceptos renovigon de la ŝipo, aŭ pli draste, anstataŭigon de la delonge uzata velŝipo per moderna jakto, kaj aliflanke la sama batalado de la novaj fortoj de la movado, por pensumi kaj agadi ekster la kesto, malgraŭ la rezistemo de la tradiciuloj.

Gravas rimarkigi, ke ekzistas diversaj niveloj de tiu pensado ekster la kesto. Jam multe da samideanoj kapablas pensi kaj jam agas ekster la kesto (kiel Peter, Trezoro kaj Lu), sed la kesto ankoraŭ daŭre restas sur la tablo en malhela ĉambro. Nuntempe, la E-movado certe bezonas iniciatojn ekster la kesto, kiu delonge estas sur la sama tablo, kiu estas en la sama malhela ĉambro, sed plej urĝas pensado kaj agado ekster la malhela ĉambro. Espereble la Jaro de la Simio el Oro donos al la esperantistoj, ĉefe al tiuj kun gravaj postenoj en nia movado, grandan saĝon por el novaj perspektivoj taksi la agadon de siaj organizaĵoj kaj grandan kuraĝon por fari la necesajn paŝojn direkte al ilia ĝisfunda renovigo.

En la ĉi-numera rubriko Malferme mi klopodas pensumi ekster la malluma ĉambro kaj iel doni mian kontribuon por ĝisfunda ŝanĝo de la strukturo de la E-movado. Feliĉan kaj fruktodonan Jaron de la Simio el Oro al ĉiuj.

Kongreso: Kubo

La Kuba trioblo — vivoplena, fake altnivela kaj esperiga

Sabine Fiedler

Dum mia restado en Kubo de la 16-a ĝis 22-a de novembro mi havis la eblon partopreni en ne malpli ol tri aranĝoj elstare gravaj por Esperanto en Kubo. La ĉefa celo de mia vizito estis simpozio en la Universitato de Havano kun la temo “Esperanto: Lingvistika kaj Socikultura Fenomeno”, kiu havis la taskon doni sciencan bildon pri la planlingvo ĉefe al reprezentantoj de filologiaj fakultatoj, esplorcentroj kaj aliaj institucioj kun rilato al lingvistiko, instruado de fremdaj lingvoj kaj tradukado. La simpozion oni bonege preparis. Interalie la invititoj ricevis ekzempleron de la ĵus aperinta INDECS-volumo “The Phenomenon of Esperanto”, laŭ mi bona uzo de tiu publikigaĵo. La programo konsistis el kvar prelegoj kun diskutoj, kiuj permesis multflankan prilumadon de la temo. Komence Juan R. Rodríguez donis superrigardon pri Esperanto en Kubo (1904-2015). Sekvis tri prelegoj: mi parolis pri interlingvistiko kaj Esperanto (la prelego estis tradukita en la hispanan), Duncan Charters pri lingvistikaj kaj socikulturaj spertoj de Esperanto-instruado kaj Orlando Raola pri Esperanto nuntempe (inkluzive de informoj pri la Akademio de Esperanto kaj spertoj pri literatura tradukado).

La simpozio estis sukceso. Dum la fina diskuto multaj el la invititaj gastoj sincere esprimis, ke ili antaŭe nenion sciis pri la disvastiĝo kaj utilo de Esperanto. Ili dankis pro la eblo sin informi pri tiu studobjekto, kiun ili nun konsideras serioza kaj pretas subteni. Se post tiuj vortoj sekvas faroj, estonte oni povas kalkuli pri lingvaj kursoj en la Universitato de Havano kaj en kelkaj lernejoj. Krome la subtenado de konkreta libroprojekto pri Esperanto.

Al la simpozio sekvis dutaga AMO-seminario kun la titolo “Konsciigo, Kapabligo, Komunumo: paŝoj al plia profesiiĝo”, kiu estis jam la 16-a enkadre de la programo de UEA. En ĝi aktivis Duncan Charters, Orlando Raola, Maritza Gutiérrez González, Julián Hernández Angulo kaj Wilhelm Luttermann, prelegante kaj laborigante la partoprenantojn pri temoj kiel informado, teamolaboro, konfliktsolvado kaj tradukado. Imponaj estis la kompetentaj kaj entuziasmaj kontribuoj de aro da junaj esperantistoj, kiuj donas esperon por la daŭrigado de la sukcesplena laboro de la Esperanto-movado en Kubo. La atingaĵoj de tiu AME-16 bonege radiis al la 6-a Kongreso de Kuba Esperanto-Asocio, al kiu aliĝis 124 personoj el 10 landoj. Speciale menciindas la partoprenado de 12 esperantistoj el Usono, kiun oni povas rigardi kiel signon de la malfermiĝo de Kubo. La programo pritraktis ĉiun faceton de la gvidlinioj de la Strategia plano de UEA: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo. En prelegoj kaj malgrandaj laborgrupoj oni diskutis pri kulturo kaj identeco. Inter la fakaj kontribuoj por mi tiuj estis speciale interesaj, en kiuj oni lernis pri la lando, i.a. la prezentado de la Prezidanto de Kuba Esperanto-Asocio Alberto F. Calienes, pri la evoluo de KEA inter 2010 kaj 2015 kaj la prelego de Orlando Raola pri la Kuba nacia heroo José Marti.

La kongreson akompanis libroservo kaj libroekspozicio de Wilhelm Luttermann kaj kulminaj punktoj krome estis la verdire buntaj kaj vivoplenaj vesperaj aranĝoj, speciale la Arta Vespero kun mirindaj talentoj en la ĝenroj muziko, danco, poezio kaj filmo, dum kiuj ni gastoj el Eŭropo rigardis per larĝe malfermitaj okuloj la vivoĝojon kaj scipovon festi en Kubo.

Iomete ĝenis min, ke la programeroj dum la tri aranĝoj malofte komenciĝis laŭ la anoncita horaro (mi pardonpetas pro la eble tro germana kritiko, sed farendas ja ankoraŭ multe por Esperanto, ne nur en Kubo, kaj tempo valoregas) kaj la akustiko en la salonoj certe ne estis la plej bona. Tamen daŭre laboranta teamo filmis ĉion — bonega afero por lingvistika agado. Parola korpuso de Esperanto estas delonge dezirata kaj en tiu la voĉo de Latinameriko ludu gravan rolon. Se la kubaj esperantistoj daŭrigos sian laboron en la stilo de la tri priskribitaj aranĝoj, mi certas, ke Esperanto en Kubo ankaŭ estonte gravegos.

Esperantismo aŭ kiel konstrui identecon en diverseco?

Maritza Gutiérrez González

La pasintan novembron Kuba Esperanto-Asocio okazigis sian 6-an tutlandan kongreson kaj por la unua fojo ĝi centris sian tutan programon al la kongresa temo “Lingvoj kaj kulturoj: identeco en diverseco.” Tio signifas, ke ĉiuj aranĝoj estis signitaj de la elektita temo. Tiel ni tutintence provas enplekti niajn membrojn en pli aktivajn agadojn kaj trovi manierojn per Esperanto kreski kaj kontribui al eksterasociaj debatoj okazantaj en la kuba socio kaj ankaŭ en aliaj mondopartoj lige al la Celaro por Daŭripova Evoluo de UN ĝis la jaro 2030.

Per tiu ĉi programero ni proksimiĝis al la valoroj kaj graveco de lingvoj kaj kulturoj, kun aparta fokuso al la amerika kontinento, regiono tre vasta, kie ŝajne apenaŭ senteblas baroj rilate al komunikebloj pro la fakto ke kvar tiel nomataj grandaj lingvoj taŭgas por bona intertraktado, nome la hispana, la angla, la franca kaj la portugala.

Ni celis kaj povis kune iom pripensi kelkajn demandojn tre aktualajn rilate kulturon kaj identecon. Kien moviĝas la limoj de la kulturo kaj tiuj de la identeco? Kiel ni, esperantistoj, per nia konscia agado povas kontribui al protektado de la lingva diverseco?

Ankaŭ la lingva rolo en la formado de identeco estis temo de nia kunsido, tial ke laŭlonge de la homa historio oni konstatis ke la lingva adaptiĝo devas esti komprenata kiel parto de la instinkto de supervivado. Estas ja pruvite, ke transvivas ne nepre la plej fortaj, sed tiuj kiuj pli bone adaptiĝas al la transformiĝoj okazantaj en la ĉirkaŭaĵoj. Tio validas ankaŭ por nia movado, kiu devas plikleriĝi kaj esplori tiun ĉi problemaron ne nur dum UK-oj, sed ankaŭ en lokaj eventoj kaj renkontiĝoj diversspecaj.

Ĉi-foje la kubaj esperantistoj aktive partoprenis grupajn debatojn pri tiu ĉi demando lingva; ni ankaŭ povis prezenti ĝin lige al tutmondiĝo, kiu estas ĉiutaga fenomeno tre rilata al la influo de teknologio en la formo de informa socio.

Kiel asertas pluraj fakuloj, ni vivas ne nur en postmoderna, sed ankaŭ en hipermoderna epoko pro la enorma enpenetro de teknologio en la ĉiutagan vivon. En tiuj ĉi cirkonstancoj la centroj de kreado kaj distribuado de la rimedoj kaj kulturaj kodoj transiris al la tiel nomata informa socio, kiu tamen ne garantias la priparolatan kognan socion; kaj ĉio ĉi neprigas moviĝemon kiel manieron evoluigi kaj firmigi la vivoprojekton de la personoj.

Rezulte, ni evoluas al mondo ĉiam pli diversa, kulture, lingve, identece, tio estas “multetna” mondo, kie ĉiu lingvo emas okupi siajn diversajn funkciojn sociajn, eĉ se neeviteble tio efektiviĝas konflikteme.

Kiel la esperantistoj povas prezenti al la mondo siajn proprajn spertojn kaj kontribui al la ĝenerala debato per konkretaj projektoj? Ĝuste tial en nia renkontiĝo alia traktata demando koncernis Esperanton kaj — niaopinie — al la ofte ne konscie perceptata fenomeno ke ni konstruas identecon en diverseco jam dum cento da jaroj, ĉar inter la esperantistoj estiĝis forta sento de identeco kaj aparteno al grupo preter la konscio pri la propra nacieco aŭ etna aparteno.

Ne konklude, sed rezulte de nia grupa laboro pri tiuj ĉi aspektoj prezentitaj en la kongresa temo, la esperantistoj povis kune analizi kaj esprimi siajn spertojn kaj sciojn pri la temo, interŝanĝi opiniojn kaj multe lerni pri ege aktuala demando kiu ebligas al ni pli konscie partopreni la socian kaj kulturan vivon en niaj propraj medio kaj komunumoj. Tiel ni ĉiuj pli aktive povas roli en la socio kaj ĝia problemaro, speciale koncerne la interkulturajn procezojn kaj iliajn pozitivajn influojn por pli bona kaj justa komunika ordo kaj por defendo de la lingva kaj kultura diverseco.

Recenzo

Eŭropo: ĉu patrino aŭ vicpatrino?

Renato Corsetti

Eŭropo, vi baldaŭ mortos. Zlatko Tiŝljar. Maribor: Interkulturo, paĝoj: 63, prezo: € 5,10

Moderna homo kun komputilo ne devas kredi pri grekaj mitoj. Li kredu pri la supera povo de Google. Bone, sed mi tamen pensas ke en la greka mito pri Eŭropo io vera finfine enestas. Ĉi tiu knabino estis tiom bela, ke ankaŭ Jupitero, la reĝo de la dioj, devis eltrovi trukon por konkeri ŝin. Ŝi siavice konkeris plurajn eŭropanojn, kiuj tute enamiĝis al ŝi kaj ne povas ĉesi ami ŝin malgraŭ la pruvoj pri malfideleco, kiujn ŝi donas ĉiutage. Se oni atentigas ilin pri tiuj pruvoj, ili reagas kiel la perfiditaj edzoj, kiuj ŝajnigas ne kredi je la pruvoj kaj insistas pri la fideleco de la edzino. Unu el tiuj blindaj amantoj estas Zlatko Tiŝljar.

Lia libro, ĉi tie recenzata, havas valoran materialon en la dua parto “Lerni el historio”. Ĉiuj eble volas scii, kiuj estis la lingvaj rilatoj en Jugoslavio, fare de “jugoslavo” mem, kiu vivis tiun situacion el la interno. La klarigo pri la kaŭzoj de la disfalo de Jugoslavujo estas iom pli dubindaj, laŭ mi. Jugoslavio ne disfalis pro la internaj identec-problemoj, kiuj ja rolis, sed pro intereso pri tiu falo fare de kelkaj ŝtatoj, unue Usono kaj sekve NATO-landoj. Mi mem povas atesti la grandajn premojn de Germanujo al Slovenujo kaj Kroatujo. Mi mem povas atesti pri la albana liberiga armeo rekrutita en Usono kaj transigita sur la itala teritorio por atingi Kosovo-n.

La centra ideo de Zlatko estas, ke, se Eŭropo akceptus Esperanton kiel eŭropan identecan lingvon por ĉiuj eŭropanoj, tio estus io bona por Eŭropo kaj bonega por Esperanto. Li pravas, se oni ne volas polemiki pri la distordo de Esperanto serve al la amata Eŭropo. Aliflanke li ne povas kompreni, ke tio estas revo. La nuna Eŭropo scias, kiu estas ĝia identeco — vasala ŝtato de Usono — kaj ĝi faras ĉion eblan por uzi la lingvon de Usono, la anglan, ĝuste kiel identecan aŭ subidentecan lingvon.

Ĝi, kiel la mitologia knabino, faris tre belajn promesojn, ekzemple pri multlingveco kaj demokrateco, sed ĝi ne intencas teni tiujn promesojn. En la interna vortaro de la eŭropaj instancoj multlingveco estas “Aro da manovroj por ŝajnigi, ke ni konservos la unuopajn lingvojn, kondiĉe ke oni parolu nur la anglan.” La demokrateco de Eŭropo aperas en la supersekretaj manovroj por vendi la eŭropan merkaton al Usono. Normale oni nomas tion TTIP por ke homoj ne komprenu. Temas pri tiel honta ago, pri kiu Asurbanipalo mem, reĝo de Asirio en la 7-a jarcento antaŭ Kristo, hontus, sed ne la EU-instancoj.

Kiel tiaj homoj povas alpreni Esperanton, restas por mi mistero. Mi tamen ne volas malkuraĝigi Zlatkon kaj liajn samideanojn plu agi por ke Eŭropo estu la modela ŝtato, kiu ĝi promesis esti, zorgante pri la bonfarto de siaj gefiloj. Nur en tiu okazo oni povus paroli kun ĝi pri noblaj aferoj, kiel Esperanto, multlingveco kaj demokrateco.

Scienco: IVU

Duobla Internacia Vintra Universitato

Amri Wandel

La Internacia Vintra Universitato (IVU) estis fondita kaj okazadis dum ok jaroj en la Internacia Festivalo (IF), sub la aŭspicio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). IVU estas fakte la vintra ekvivalento de la Internacia Kongresa Universitato (IKU) okazanta dum la UK en la somero. Simile al la AIS-IKU kursoj, dum IVU okazis pluraj AIS-kursetoj.

Ĉar la pasintjara 31-a IF en Julich estis la lasta, la naŭa sesio de IVU devis serĉi novan gastigantan eventon, kaj efektive troviĝis du: la Novjara Renkontiĝo (NR) kiu okazis ĉi-jare (jam la 14an fojon) en la urbo Saarbrücken kaj la nova kunveno Luminesk organizata de Germana E-Asocio (vidu noton en Kalejdoskopo, p. 33). Por ĉiu el la du renkontiĝoj okazis aparta programo, adaptita al la respektivaj karaktero kaj partoprenantaro, kun entute dek prelegoj. En la NR tradicie partoprenas junaj kaj mezaĝaj esperantistoj, inkluzive de multaj familioj kun infanoj. Ĉi-jare, partoprenis la NR-n 211 personoj, el ili 69 infanoj kaj gejunuloj ĝis 20 jaraĝaj. Por tiu aĝgrupo, la IVU-rektoro A. Wandel ofertis kurson speciale adaptitan ankaŭ por infanoj. Tiu kurso konsistis el du prelegoj pri serĉado de ekstertera vivo, pri vivo jen en nia Sunsistemo, jen sur planedoj en aliaj, foraj sunsistemoj. La kurso estis konstruita laŭ la modelo de populara porinfana televida programo de A. Wandel en Israelo (http://bit.ly/1KKopnK).

Simile al la televida programo, infanoj aktive partoprenis ankaŭ en la IVU-versio, ludante en roloj de diversaj planedoj. La partoprenantoj ricevis kiel freŝan legmaterialon la ĵus aperintan n-ron de la revuo Kontakto (2015:5-6) kies temon kaj ĉefartikolon konsistigis la ekstertera vivo. Aldone okazis 5 IVU-prelegoj en la NR: “Amo kaj amrilatoj”, kiun prezentis la psikologino Danka Leyk, Jesper Jacobsen (IKU-rektoro en Lillo) prelegis pri “Senkarbonaj energifontoj de la estonteco”, kaj Bernard-Régis Larue faris du prelegojn pri “Nanoplanedoj” — la esplorvojaĝoj okazintaj en 2015 al la etaj astroj Cereso kaj Plutono. Aldone A. Wandel prezentis la prelegon “La scienca revolucio de Einstein” de la lasta IKU en Lillo. Tri el la prelegoj havis finekzamenon, kiun partoprenis ĉ. duono de la respektivaj aŭskultantoj; entute 63 ekzameniĝis kaj 60 sukcesis. Ili ricevis siajn AIS-atestojn en publika ceremonio kiu okazis dum la silvestra vespero, kaj estis dediĉita al la memoro de la fondinto de AIS, prof. Helmar Frank. Lia filino, Ines Frank, rakontis personajn anekdotojn pri sia patro komence de la ceremonio. Ankaŭ la infanoj kiuj partoprenis en la prelegoj pri ekstertera vivo ricevis premieton kiu rilatis al ilia rolo — dolĉajo de la marko “Mars”.

Luminesk

La paralela jarfina aranĝo, la 1-a Luminesk organizita de Germana E-Asocio en Nideggen, proksime de Akeno, logis ĉ. 50 partoprenantojn el 6 landoj. En ĝi okazis tri IVU-prelegoj de po unu kaj duono horoj: “Rapid-trajnoj” de Andreas Diemel, “Projektiva Geometrio” de Yashovardhan Singh, kaj “la Teorio de Relativeco — 1915-2015” de A. Wandel. En ĉiuj tri okazis ekzamenoj kiujn partoprenis ĉ. duono de la aŭskultantoj. Entute 18 personoj sukcesis kaj ricevis AIS-atestojn en publika ceremonio dum la antaŭlasta vespero, antaŭ la koncerto de Bertilo kaj Birke. Entute en la naŭa sesio de IVU sukcesis kaj ricevis atestojn 78 personoj, la plej granda nombro en la historio de IVU kaj fakte ankaŭ de AIS.

Plej laste

Gravitaj ondoj

La malfruo de la februara numero de Esperanto permesas enmeti sciigon pri la epokfara malkovro de gravitaj ondoj, kiu estis ĵus anoncita, kaj trairas kiel fulmo la sciencan mondon. Interese, en la pasintjara UK okazis prelego ĝuste pri tiu ĉi temo kadre de IKU.

La 11-an de februaro 2016, cent jarojn post la publikigo de la ĝenerala teorio de relativeco kaj gravitaj ondoj, de Einstein, la giganta LIGO-observejo (https://en.wikipedia.org/wiki/LIGO en Usono, kiu estis fondita en 1992 por serĉadi gravitajn ondojn, anoncis en skua gazetara konferenco la trovon de signalo de du kunfandiĝintaj nigraj truoj. Ĝi jam estas taksata kiel unu el la plej grandaj sciencaj malkovroj de la jarcento kaj sendube gajnos la Nobel-premion, verŝajne jam en 2016.

Estas historia ironio, ke nek la genia teorio de Einstein pri Ĝenerala Relativeco nek ĝia rezulto pri gravitaj ondoj gajnis la Nobel-premion. Kio verŝajne ja ricevos tiun honoron estas la ĵusa eksperimenta pruvo de tiu lasta granda teoria sekvo de la teorio de Relativeco.

Interese, indas mencii ke ĝuste en la pasintjara Internacia Kongresa Universitato en Lillo, ĉirkaŭ du monatojn antaŭ la observo, Amri Wandel prelegis pri Einstein, lia teorio de Relativeco, Nigraj Truoj kaj... gravitaj ondoj.

Jen la bildo de la IKU-prelego, kiu hazarde priskribas la malkovro-scenaron: du kunfandiĝantaj nigraj truoj sendantaj gravito-ondojn tra la spactempo.

Eseo: Libroj: Recenzado

La arto recenzi

Sten Johansson

Librorecenzo estas formo de literatura kritiko. Depende de la spaco disponebla kaj speco de forumo, kie ĝi aperas, ĝi povas esti tre konciza notico, sed precipe en literatura revuo ĝi fojfoje ŝvelas en veran eseon. Ekzistas kelkaj bazaj aferoj, kiuj nepras en ĉiu recenzo. Eble mi tamen komencu menciante tion, kio prefere ne aperu tie.

Unue, recenzo ne estu reklamo. La recenzanto estu sendependa de la aŭtoro kaj eldonisto. En liliputa mondo, kiel la Esperanta, tro facilas forgesi tiun bazan postulon de honesto. Najbaran problemon mi mem spertis: unu sama persono aŭ organizaĵo eldonas la libron kaj la revuon, en kiu aperos la recenzo, do oni ne ŝatas negativan prijuĝon.

Due, recenzo ne estu resumo. “Du gejunuloj amas unu la alian, sed la familioj malamikas, kaj fine la geamantoj mortigas sin” ne estas recenzo sed insulto al la leganto. Trie, recenzo ne estu ripeto de la librodorsa teksto nek de la antaŭparolo. Kredu-nekredu, tio vere okazis!

Nu, kion do la recenzo ja enhavu? Unue necesas prezenti la objekton, la verkon recenzatan. Titolo, aŭtoro, eldonejo, paĝonombro ktp. Se estas verko tradukita, tre utilas mencii ankaŭ la originalan titolon. Oni difinu la ĝenron kaj eble subĝenron, ekz. klasikstila krimromano, lirika poemaro el sonetoj, satira novelaro, klubvespera skeĉo. Jam tie kaŝiĝas grajno da subjektiva prijuĝo. Plue la leganto rajtas ekscii iom pri la enhavo, la temo, la intrigo, se ĝi estas rakonta prozaĵo, la medio kaj epoko, kie kaj kiam okazas la rakonto. Eble ĝi estas ekscita rakonto, bazita sur suspenso. Se temas pri poezio, oni priskribu ĝin laŭ formo, stilo kaj temaro. Citaĵoj ja povas utili. Oni prezentu la protagonistojn, ilian strebadon kaj eventualan evoluon, difinu la bazan konflikton, sed mi ripetas: la plenan intrigon oni ne resumu. Kiu volas ekkoni ĝin, tiu legu la libron.

En iuj verkoj ĉio estas prezentata nete kaj konkrete, dum en aliaj povas esti kaŝita subteksto, io grava sed neesprimita. Bona recenzanto kapablas analizi la tekston kaj kvazaŭ elfosi subgrundajn temojn kaj ideojn.

Kunteksto

Afero grava laŭ mi, sed ofte neglektata, estas la kunteksto. Tiun vorton eblas kompreni en pluraj manieroj. Unue la recenzata verko trovas lokon en kunteksto el aliaj verkoj — de la sama aŭtoro, el la sama ĝenro, kun simila temo ktp. Se la recenzanto jam legis tiujn, ŝi/li povas fari koncizan komparon, se ne, almenaŭ indas mencii ilin. Eblas gugli por pliklerigi sin mem kaj la legantojn. Ekzemple, recenzante Ĉirkaŭ la mondo dum okdek tagoj, indas kompari ĝin kun aliaj verkoj de Jules Verne aŭ kun aliaj similĝenraj kaj samepokaj rakontoj.

Alia speco de kunteksto aŭ kadro estas la eksterliteratura realo. Tiu povas konsisti el historiaj aŭ alisciencaj faktoj el la epoko kaj loko, kie okazas la rakonto, aŭ el la nuna realo, depende de la verko. Recenzo pri Quo vadis? de SienkiewiczMorto de artisto de Anna Löwenstein povus enhavi provon analizi, kiel ili prezentas la verajn okazaĵojn en Romo dum la unua jarcento p.Kr. Sed alia tikla demando povus esti, ĉu ili iel spegulas la tempojn, kiam ili estiĝis, do la jarojn 1890-ajn kaj 2000-ajn.

Ankaŭ tio, kion oni scias pri la vivo de la aŭtoro, povas esti interesa kunteksto. Kelkaj homoj malŝatas tiajn “biografiajn” komparojn, sed ĉe iuj verkoj kaj verkistoj ili pli-malpli altrudas sin. Ŝajnus al mi strange recenzi la romanon Viktimoj de Baghy ne menciante liajn proprajn siberiajn spertojn.

Ĉe rakonta prozaĵo ofte indas skizi ĝian konstruon. En tiun nocion kalkuleblas tiaj aferoj kiel la vidpunkto, la rakonta voĉo, ĉu ni vidas ĉion de ekstere aŭ tra la konscio de unu rolulo, ĉu la aferoj sinsekvas kronologie, per retrospektivoj aŭ alie, ĉu alternas diversaj tempoj, ĉu estas unu aŭ pluraj fadenoj el okazaĵoj. Ekzemple en Odiseado, unu fadeno sekvas Odiseon, alia lian filon, ĝis ili fine interplektiĝas. Ofte la ĉeno de eventoj laŭiras specifan vojon kun intensiĝo, peripetio kaj elnodiĝo.

Iufoje oni povas dedukti el la verko ian mesaĝon, ian opinion, por kiu la aŭtoro kaŝe aŭ malkaŝe argumentas. En beletro ĝi kutime ne estas eksplicita, do temas pri interpreto fare de la recenzanto. Ekzemple en la romanoj de Serĝo Elgo ofte troviĝas iu flanka persono, kiu esprimas ideojn supozeble proksimajn al tiuj de la aŭtoro.

Ĉe pluraj el la punktoj supre menciitaj povas okazi, ke pli-malpli objektivaj konstatoj miksiĝas kun prijuĝo kaj opinio de la recenzanto. Estas bone, se la leganto povas klare vidi, kio estas kio. Ĉiuokaze tre gravas, ke la recenzanto eldiru sian juĝon pri la verko. Sen tio apenaŭ eblas paroli pri recenzo. Tiu prijuĝo devas rilati al tio, kion la aŭtoro videble volis atingi. Do ne tre indas riproĉi distran amromanon, ke ĝi ne sufiĉe seriozas, nek scienc-fikciaĵon, ke ĝi malrealismas, nek membiografion, ke ĝi estas egocentra. La legantoj volas scii, kiel la recenzanto akceptis la verkon kaj ĉu li/ŝi rekomendas ĝin aŭ ne. Sed ĉiu prijuĝo bezonas motivadon. Krome, la prijuĝo ofte estas plurflanka — oni trovas iujn aferojn sukcesaj, aliajn malpli. Tiu parto de la recenzo povas simili diskutadon.

Stilo

Grava parto de la priskribo pri verko temas pri verkotekniko kaj stilo. Ĉu poemaro sekvas klasikan metrikon kun rimoj, aŭ uzas modernismajn esprimrimedojn. Ĉu novelaro estas realisme ĉiutageca, aŭ fantazie fabela. Ĉu en romano la rakonto okazas rapide kaj efike, aŭ sinue kaj komplike. Ĉu ĉio estas esprimita klare, senkaŝe, eble eĉ tro evidente, aŭ ĉu la aŭtoro enkondukis maskojn kaj misterojn. Ĉu la teksto enhavas simbolojn aŭ metaforojn. Ĉu aperas ampleksaj dialogoj, longaj priskriboj, dramaj okazaĵoj, interna pensofluo ktp. Ĉu la lingvaĵo ĝenerale estas moderna aŭ tradicia, simpla aŭ tre ellaborita. Kompreneble la recenzanto povas diri, ke la stilo estas bela aŭ malbela, sed krome oni laŭeble precizigu, se eble kun citaĵoj.

En Esperantaj recenzoj bedaŭrinde ofte necesas trakti la lingvaĵon pli detale, parte pro la ekzisto de lingvaj skoloj, kiuj malkonsentas inter si, sed plej grave pro tio, ke tro multaj verkoj aperas kun lingvaj eraroj aŭ nekutimaj vortformoj. Tamen oni klopodu ne ŝveligi ĉi tiun parton. Se oni donas ekzemplojn, ili estu esencaj kaj ne tro multaj. Ja indas mencii, ĉu iu verko estas malzorge redaktita, sed ne necesas listi ĉiujn preserarojn.

Laŭ PIV recenzo estas “Mallonga kritika artikolo pri aktualaĵo beletra aŭ arta”. Kaj efektive, en naciaj lingvoj librorecenzoj kutime aperas akurate ĉe la eldono de nova verko. En Esperantaj gazetoj kaj retejoj ili povas aperi post du-tri monatoj — aŭ nur post pluraj jaroj. Ŝajnas al mi, ke la Esperanta mondo ne plenplenas je novaĵoj, sed la apero de nova libro ja kutime estas io nova. Eble indus iom klopodi por pliaktualigi la “kritikajn artikolojn” pri beletraĵoj kaj aliaj verkoj.

Konataj recenzantoj

En kelkaj landoj iu recenzisto en pli fruaj epokoj akiris tiel influhavan pozicion, ke li iĝis ege timata de la verkistoj. Eĉ en la Esperanta mondeto tio iam okazis — aŭ tiel oni asertas. Kalocsay en rimportreto ŝercis, ke “K.R.C. Sturmer, la Timata / Poetojn manĝas dekduope”, kaj ankaŭ Lajos Tárkony (alinome Ludoviko Totsche) iam estis konsiderata kiel severa recenza papo. Efektive tiu duopo reprezentas du malsamajn sed altnivelajn specojn de recenzantoj — ĉe Sturmer gravas ĉefe la persona impreso ricevita de la verko, dum Tárkony tre trafe kaj rivele analizas la verkojn. Oni povas ĝui kaj inspiriĝi legante iliajn recenzojn, el kiuj kelkaj aperas en la retejo de OLE — Originala Literaturo Esperanta — ĉe esperanto.net/literaturo.

Ankaŭ en pli malfruaj epokoj oni parolis pri severaj recenzantoj. Du el ili estis Bernard Golden kaj Reinhard Haupenthal. Sed ĉe ili la ĉefa trajto estis pedanta obsedo je detaloj, precipe lingvaj, kaj nekapablo distingi inter mankoj esencaj kaj bagatelaj ĉe la recenzata verko. Por ekzempli tion, mi ŝatus citi la finon de Haupenthala recenzo pri Sen Titolo, la romano de Ivan Ŝirjaev. Post du paĝoj plenaj je plendoj pri eldonaj misoj, sekvas: “La verko mem apenaŭ bezonas pritrakton ĉi-recenze. Ĝi arkaas kaj ne logas legantojn. Eble ĝi vidas la mondon 80 jarojn tro tarde...” (Fonto 200, 1997). Jen recenzostilo frapa sed ne imitinda!

Male, William Auld laŭ mia opinio dum pluraj jardekoj verkis recenzojn bonajn kaj ekvilibrajn kun trafaj literaturaj analizoj. Kvankam li ofte troigis la pozitivajn flankojn kaj neglektis la negativajn, li neniam dronis en detaloj, sed kapablis distingi, kio estas bona kaj kio estas la ĉefa afero en la verko. Jen esenca kapablo de literatura kritikanto.

Lingvaj notoj

Longe mankis lingva rubriko. Dume kolektiĝis kelkaj novaj kreaĵoj, iom dubindaj, kiujn utilas almenaŭ pripensi.

Iuj invitis partoprenintojn al sia kunveno. Tio odoras laŭ ekskluzivismo: nur antaŭaj konatoj estis bonvenaj kaj novaj partoprenontoj restis ekstere.

“Dankon por telefoni” ŝajnas la sama kiel “por via voko”, sed “por” kun infinitivo ne povas indiki kaŭzon: nur celon, do “por ke vi (poste) telefonu”. Entute la tradicia “por” ofte mirigas: kial ni ne uzu “pro” (kun substantivo: via voko)?

Mi sendos al vi la koncepton: tio povas utili por serĉanto de la ĝusta esprimo, ekzemple fakvorto, termino. Tamen oni ne sendos la enhavon, la ideon, sed la vortformon. Kutime oni miselektas la vorton “koncepto” anstataŭ “projekto”, “skizo”, “provizora teksto”, “krudversio”.

Pro la digestopovo necesas limigi la rubrikon. Komentoj bonvenas. Daŭrigota, almenaŭ se plu vekiĝos lingvaj duboj.

Rob Moerbeek
m...@gmail.com

La revuo Esperanto ne povas resti sen vi. Vi ne povas resti sen la revuo Esperanto.

Nenio pli bona por esperantisto ol plu regule ricevi sian ekzempleron de la revuo Esperanto. En 2016, ni volas veni en via domo ĉiumonate: kun diskutoj pri niaj komunaj temoj, ampleksa la bildo pri la E-movado, ideoj kaj raportoj pri diversaj agadoj. Kune, ni estas pli fortaj!

Estas tempo por rekotizi por 2016!

Frua pago certigas la kontinuecon en la ricevado de tiu ĉi revuo. Krome, ĝi helpas la laboron de la Centra Oficejo kaj ŝparas monon al UEA. Atentu, ke tiu ĉi numero estas la lasta, kiun vi ricevas kiel membro en 2015.

Esperantujo: Bardoj

“Plenigu l’ korojn la muzik’...”

Mikaelo Bronŝtejn

Kelkaj respondoj al la demandoj pri la Esperantaj bardoj de Rusio

Kial?

Dum la lastaj jaroj mi prelegis en la programo de kelkaj eŭropaj amasaj esperantistaj kunvenoj pri la rusaj bardoj kaj pri tio, kiel la bardkanta kulturo influis la evoluon de la Esperanto-movado en Rusio/Sovetio. La prelegoj ĉiuloke estis akceptitaj kiel revelacio; evidentiĝis, ke alilanda samideanaro plejparte ne havas eĉ elementan imagon pri ambaŭ temoj. Efektive, eĉ la plej famaj rusaj bardoj — Aleksandr Galiĉ, Bulat Okuĝava, Vladimir Visockij k.a. — kunvenigis centmilojn da aŭskultantoj; tamen ja nur ene de sia hejmlando. Kelkaj tiurilataj esceptoj (ekz. la kanton “Preĝo” de Bulat Okuĝava mi trovis tradukita al dek du lingvoj!) ne faras gravajn ŝanĝojn en la ĝenerala bildo. Bedaŭrinde, same nekonataj ekster la limoj de Rusio restas preskaŭ ĉiuj bardoj, verkantaj en Esperanto por nia diversetna diasporo.

Nepre kaj tuj venos voĉoj de kelkaj trookupataj grumbluloj, kiuj demandos: — Sed por kia diablo ni devas scii pri tiu fenomeno? Ankaŭ sen ĝi la informoj ĉiutagaj inundas nian cerbon!

Al tiuj mi diru, ke, neglektante la temon, ili perdas kaj gravan utilon kaj admirindan ĝuon. La utilon, ĉar la influo de la bardaj kantoj al la Esperanto-movado en Rusio ververe estas konsiderinda, eĉ se oni interesiĝas ekskluzive pri la movadaj aferoj. La ĝuon, ĉar la tekstoj de la bardaj kantoj jam per si mem havas netrotakseblan valoron, kiel fajna poezio.

Ne eblas sur la paĝojn de la revuo meti la ĉarmajn melodiojn, kiuj helpas tiun poezion penetri tuj en la koron de la aŭskultantoj. Mia rakonto celas nur montri al eventualaj interesiĝantoj la padojn, kondukantajn al la admirinda trezorejo de la Esperanta rusa barda kanto.

Kiam?

La esplorantoj opinias, ke la barda, aŭ aŭtora, estas kanto, kies melodio kaj, plej ofte, ankaŭ versoj, apartenas al la aŭtoro, preskaŭ ĉiam ne fakulo pri muziko; la sama aŭtoro estas plenumanto de la kantoj memfaritaj. Ĉe simpleco de la melodioj profundsenca enhavo kaj speciala poezia gusto distingas la versojn, kiujn la melodioj konvene kolorigas. La ruslingva barda kanto atake prezentis sin en la sesdekaj jaroj de la pasinta jarcento. Sendepende de la enhavo — lirika, protesta, ŝerca k.a. — la aŭtoraj kantoj, kiel fenomeno, estis opoziciaj al la oficiale cenzurita kantaro de la sovetia podio. Dekomence la kontrolantoj-cenzuristoj obstine ne rimarkis la fenomenon, sed multnombraj kopioj de nealtkvalitaj registraĵoj de la bardaj koncertoj prezentataj en privataj kuirejoj, studentaj aŭloj, arbarkunvenoj k.s. pli kaj pli popularigis ĝin, cirkulante tra la tuta lando. La kantoj, plenumataj dekomence kun nurnura gitara akompano, estis facile reprodukteblaj kaj reproduktataj ĉie en la junularaj kompanioj kaj sonis eĉ pli ofte ol la malpermesataj sed tre ŝatataj “Beatles”.

En 1963 mi, 13-jarojn aĝa, partoprenis en BET-4 (Baltia Esperanto-Tendaro) en Estonio. Tie la tutan kantoprovizon de la esperantistoj konsistigis “Vivu la stel’”, “Esperanto estas la lingvo por ni”, plus kelkaj tradukitaj kantoj — litovaj, latvaj kaj estonaj. Por mi tiu BET estis la unua E-aranĝo; mi ekŝatis kaj fervore kunkantis la kantojn. Post du jaroj mi denove venis al BET, kie sonis la samaj kantoj, jam ne tro tuŝante mian animon. Sed en la lasta tago subite alkanotis dek kelkaj gejunuloj kun informo pri la fondata junulara organizo SEJM (Sovetia Esperantista Junulara Movado) kaj kun belegaj kantoj, neniam antaŭe aŭditaj de mi. La kantoj estis animskuaj, kaj mi sincere opinias, ke, sen aŭdi ilin mi restus indiferenta rilate al la propono aliĝi al la kreata movado. Decas aserti, miaopinie, ke estis ne nur mi, sed tre multaj gejunuloj, kiuj venis en la movadon, ensorĉitaj de tiuj kantoj. La kantoj plejparte estis tradukoj el la trezorejo de la ruslingvaj bardoj, sed tio estis tute taŭga eko. La unuajn komunajn kantadojn en la unua junulara BET (tuj, en 1967, renomita al SEJT), gvidatajn de la unua postmilita esperantista gitaristo Lonĉjo Borisov, fervore partoprenis ĉiuj tendaranoj — preskaŭ ducent gejunuloj. La kantojn ili poste kunportis tra la tuta lando por bruligi novan fajron de la vivo en dekoj da renaskiĝantaj Esperanto-kluboj... Senkompata kancero forvoris la gitariston Leonid Borisov en 2006; lia kantado restas en ni.

Kie?

Dum jardekoj, fakte ĝis 1990, la pordo eksterlanden estis fermita por sovetiaj esperantistoj, kiuj eĉ por nelonga eliro el Sovetio devis peti elirpermeson de la ŝtato, donatan ne volonte nur por viziti t.n. “socialismajn” landojn, sed eĉ tiuokaze donatan avare kaj elekteme. Do la enlandaj someraj tendaroj restadis la unika podio por la Esperantaj kantistoj en la sepdekaj-okdekaj jaroj. Post la cerbostreĉa taga programo la bardaj koncertoj kaj la noktaj kantadoj estis speciale ĝuindaj. Intertempe maturiĝis la konscio pri la bezono de aparta arta aranĝo, kie ekster la ĝeneralaj movadaj problemoj oni povu ne nur prezenti siajn kantojn, sed ankaŭ pridiskuti la kvaliton de tiuj, aprezi kaj entuziasmigi novajn talentojn, krei komunajn projektojn. Kelkaj tiaj amaskunvenoj estis sukcese organizitaj en Latvio kun la nomo REK (Renkontiĝo por Esperanto kaj Kanto), sekvis brilaj Veluraj Sezonoj en Krimeo. Ambaŭ renkontiĝoj, kiujn mi nomu “fakaj”, spronis la aktivecon de multaj talentaj gejunuloj, kiuj poste iĝis adoratoj de la tuta sovetia Esperantujo.

Ion mi preterlasis en la evoluo, oficante dum jaroj trans la Polusa cirklo, preskaŭ tute ekster la movado kaj reveninte hejmen, kiam Rusio estis jam alia, “sendependiĝinta” lando. Mi trovis ke en la nova, postsovetia landaro esperantistoj organizas dekon da diversaj sendependaj amasaj aranĝoj, ne tro entuziasme vojaĝante al la alilandaj pro la “ora” kurteno, falinta anstataŭ la “fera”, t.e. pro banala monmanko. Sed inter la novaj enlandaj estis unu speciala inventaĵo de la generacio, veninta post la mia: la festivalo EoLA (Esperanto — Lingvo Arta). Okazis kelkaj tiuj festivaloj, ĉiufoje kunvenigantaj ne malpli ol centon da artistoj kaj publiko. La plej amasa estis organizita en 1997 en Ivanovo kun pli ol ducent partoprenantoj. Endas bedaŭri, ke tiaj festivaloj ne plu okazas, tamen endas diri ankaŭ, ke ili kaj la aranĝoj, venintaj poste — Esprimo en Uralo, RA en Siberio, TILE en Soĉi, TEMoj en Tiĥvin, Lingvaj Festivaloj en Moskvo kaj en Ĉeboksari — fone de la apenaŭ funkcianta Rusia Esperantista Unio — estas la sola kontribuo por konservi kaj almenaŭ iom evoluigi la movadon en Rusio.

Kiu kion?

Do Leonid Borisov, la unua gitaristo de nia Esperantujo, en 1966 iĝis membro de la unua esperantista kantgrupo, fondita de la talentega kanttradukisto kaj produktoro, Jefim Zajdman. Du voĉoj viraj kaj du virinaj rezultigis altkvalitan prezenton de rusaj bardaj kantoj, ekvivantaj nun ankaŭ en la Esperanta medio. Per tre aĉkvalitaj teknikaj rimedoj de tiu epoko estis registrita unu sonbendo de la kantgrupo, bedaŭrinde ne plu trovebla. Samjare SEJM lanĉis konkurson pri traduko de la bardaj kantoj, kelkaj el la venkintaj tradukaĵoj vivas ĝis nun. Aparte mi diru, ke la tradukon de “Kanto de mulisto” de la fama rusa bardpoetino Novella Matvejeva, la aŭtorino akceptis kun ravo, dirante, ke ĝi sonas eĉ pli bele ol en la rusa!

Neeviteble en la fluo de la tempo devus aperi ankaŭ originalaj kantaŭtoroj kaj ili efektive aperis. Certe la unuaj verkitaj kantoj estis pri Esperanto kaj pri la amikaj renkontiĝoj. Versimile, la plej unua el tiuj estis aperinta en 1967 “En tendar’” de la litova studentino Inita Gudonytė:

... Ludas dum vespero la gitar’,
venis nur aktiva junular’,
gajan kanton kantas ni:
Tondru, nia kant’, kant’
pri Esperant’, Esperanta kant’!

Ion similan ni vidas en la unuaj kantoj (1969) de alia studentino, Dina Lukjanec el Siberio:

Ne, ne, ne, mi veturas tuj
al la land’ Esperantuj’,
Ĉar kunvenos post longa jar’
en la arbaro amikar’.

Post iom da tempo ambaŭ studentinoj iĝis renomaj poetoj, ŝatataj ne nur de la esperantistoj, sed ankaŭ de sialingvaj adorantoj de la poezio. Kun profundsencaj, originalaj temoj kaj kun filigrane fajna lingvaĵo iliaj poemaroj en Esperanto eldoniĝis antaŭ kelkaj jaroj, do nun alireblas por vasta legantaro.

En la okdekaj-naŭdekaj jaroj de la pasinta jarcento en la sovetian Esperantujon venis aro da brilaj bardoj, i.a. Maria Koĉetkova, Pavel Korotenko, Andrej Obrezkov, Mikaelo Povorin, Vladimir Soroka — ĉiu kun propraj melodioj kaj propraj ĉarmaj poemoj. Ĉu multaj esperantujanoj ekster Rusio konas tiujn nomojn? Apenaŭ. Tamen ja ĉiuj ili metis en la trezorejon de nia kanta kulturo enspezon, indan esti konata, samkiel la trezoro de Ĵomart kaj Nataŝa, aperintaj en la sama tempo, trezoro de la aŭtoro de ĉi-linioj, trudinta siajn kantojn al la mondo dum multaj prelegvojaĝoj...

Kiel ekzemplojn mi prezentu ĉi-sube almenaŭ kelkajn liniojn:

Plumo, inkujo, kudrilo, faden’,
novaj fabeloj kaj olda kamen’,
Amikaj kantoj, freŝakvo en tin’,
kaj ankaŭ mi en fin’. (V. Soroka)

Ni iru promeni laŭ stratoj de via anim’.
Ombrelon kunpreni ordonas vetero... (M. Koĉetkova)

Tempo kuras, tempo pasas, tempo
punas, temp’ kuracas,
Tempo regas la mondon.
Tempo mankas, temp’ abundas, tempo
rampas, tempo kulpas –
Egaligas junan kaj oldan... (A. Obrezkov)

Ĉu vere la suna radi’ min preteros
en tiu ĉi denso ĝangala?
Ĉu vere inspir’ en la mond’ efemeros,
eternos nur spleno banala? (M. Povorin)

Multaj nomoj restas ekster mia artikolo. Certe, ne eblas eĉ kelkvorte rakonti pri ĉiuj rusiaj bardoj, kiuj meritas prezenton ekster Rusio. En tiu ĉi mallonga prezenta artikolo mi ne rakontu ankaŭ pri nova generacio de talentaj Esperantaj bardoj, sed mi diru, ke ili multas kaj ili verkas. Cetere, la junaj havas pli bonajn eblojn mem prezenti sin, ol ni havis, ĉar la modernaj amaskomunikiloj permesas tion. Do al la dezirantoj aŭdi la kantojn mi konsilu serĉi en la reto almenaŭ la nomojn, prezentitajn ĉi tie. Kaj ĝui.

Forpasoj

Jonne Bertozzi De Angeli (1922-2015), fakdelegito pri elementa instruado kaj interlingvistiko, mortis la 12-an de oktobro en Massa (Italio).

Edwin Grobe (1927-2015), iama profesoro de la franca en la Arizona Ŝtata Universitato, mortis la 22-an de januaro en Tempe (Usono). Li publikigis la eseon Spertante la mondon pere de Esperanto (1994) kaj multajn prozaĵojn, ofte pri la la indiana vivo en Arizono, i.a. Dia kolero (1994), La ŝtonadoranto (1994), La F-vorta nepo (1994), Helpa mano (1994), Murdo en la preĝejo (1995), Dancante kun Barbanjo (1997), Indianaj vizaĝoj de hodiaŭa Arizono (2000), Spritaj dialogoj por la konversacikurso (2000) kaj Arizona sonetaro (2006). Krome, li abunde tradukis el anglalingvaj aŭtoroj, i.a. Twain, Faulkner, Poe.

Marta Jackowska (1939-2016) mortis la 19-an de januaro en Szczecin (Pollando). Profesie kuracisto, ŝi estis fakdelegito pri medicino ekde 1981.

Dorothy E. (Kim) Keeble (1925-2015) mortis la 27-an de oktobro en Halifax-Dartmouth (Kanado). Ekde 1989 ŝi estis fakdelegito pri filatelo kaj fotografio. Ŝi aktivis precipe kiel E-instruisto en Nova Skotio kaj pli frue en Brita Kolumbio. En 2001 Kanada E-Asocio nomis ŝin Honora Membro.

Roland Lindblom (1931-2016), forpasis la 17-an de januaro, du tagojn antaŭ sia 85-jariĝo. Lindblom lernis Esperanton 16-jara kaj jam post ses monatoj gvidis kurson de la lingvo. Li fondis aŭ instigis fondon de pluraj E-kluboj, unuafoje en 1949. En 1950 li fariĝis prezidanto de la distrikto de Sveda E-Federacio (SEF) en Okcidenta Svedio. En 1958 li kunfondis Svedan E-istan Junularan Unuiĝon kaj fariĝis ĝia vicprezidanto. Li ekpartoprenis en la gvidado de SEF en 1972 kiel protokolanto. En 1974 li fariĝis vicestrarano, en 1976 estrarano kaj en 1978 prezidanto, kiun taskon li plenumis ĝis 1985. Lindblom membriĝis en UEA en 1953, fariĝis vicdelegito en 1957 kaj delegito en 1970. Komitatano li estis 1978-1986, 1992-2001 kaj 2007-2010, estrarano pri kongresoj 1983-1986 kaj kunordiganto de la Elekta Komisiono 1999-2002. Li prezidis la LKK-ojn de du UK-oj: la 65-a en Stokholmo (1980) kaj la 88-a en Gotenburgo (2003). La Alta Protektanto de la 65-a UK estis la parlamentestro Ingemund Bengtsson, kiun li persone konis kaj kies apogon al E-o li povis ofte utiligi. En 1985 li persvadis Bengtsson ĉeesti la inaŭguron de la kongreso de SEF kaj en la Jubilea Jaro 1987 Bengtsson disponigis la parlamentejon por la sveda kongreso. Lindblom reprezentis UEA en du Unesko-konferencoj en Stokholmo: en 1978 pri informado kaj en 1998 pri kulturo. En 1998 li reprezentis UEA ĉe konferenco de ISO en Stokholmo. En 2013 UEA elektis lin Honora Membro.

Manoel Borges dos Santos (1926-2015), konata kiel Dokito, mortis la 15-an de decembro 2015 en Muritiba (Brazilo). Li eklernis E-on en 1940. Dum multaj jaroj li instruis E-on en Muritiba k.a. urboj kaj al siaj kolegoj en la Brazila Instituto pri Geografio kaj Statistiko. Li membriĝis en UEA en 1951 kaj estis ekde 1954 delegito aŭ vicdelegito kaj krome fakdelegito pri instruado kaj religio. De 1985 ĝis 1988 li estis ĉefdelegito de UEA. En 1984 li diplomiĝis pri beletro en la Katolika Universitato de Salvador. Li verkis poezion en la portugala kaj en E-o. Liaj poemoj aperis en revuoj kaj en la dulingva kolekto Pluraj vibroj / Vibrações plurais (1998). En 1981 li gajnis la premion “Nova Talento” en la Belartaj Konkursoj de UEA.

Armando Zecchin (1924-2016) mortis la 5-an de januaro en Torino (Italio). Li aktivis en la loka E-Centro dum jardekoj. Li kunlaboris kun kulturaj kaj literaturaj E-revuoj per originalaĵoj kaj tradukoj kaj verkis amason da artikoloj por la E-a Vikipedio. En 2012 aperis lia romanforma membiografio La homo kiu ne sukcesis trompi sin mem. Liaj ĉefaj tradukoj estas Kontraŭ majstro Ĉerizo de J. Biffi (teologia komentario pri La aventuroj de Pinokjo; 2002) kaj Letero al la Korintanoj de Klemento el Romo (2003).

Revuo Esperanto 2016 3

Faka E-agado: ĉu tempo por vigla florado? La faka agado en Esperantujo havas tradiciajn organizaĵojn, kiuj multe laboras, sed konforme al la potencialo de aplikado de Esperanto, ĉu jam estas tempo por pli vasta agado kaj pli bone strukturitaj E-NRO-j?

Malferme: José Antonio Vergara prezentas siajn ideojn pri edukado al tutmonda civitaneco

Malferme

Tutmonda civitaneco: ĉiutaga sperto de la esperantulo

José Antonio Vergara

Jen malnovstila invito, per kiu mi ludintence volas enkonduki mian nunan skribaĵon: ĉu vi, afabla leganto, bonvolus ĵeti vian rigardon sur la ĉi-sekvantajn pecojn, ja mallongajn?

Amikiĝi kun alilandanoj

“Kiam mi estis juna, mi ŝatis paroli kun fremdaj homoj. Al nia urbo venis ŝipoj el ĉiuj partoj de la Tero, kaj ĉe la haveno mi renkontis fremdulojn el malproksimaj landoj. Mi alparolis ilin, kaj ni iris kune sur la stratoj, balbutante (...). Ĉe taso da kafo aŭ glaso da biero, ni daŭrigis la babiladon kaj fariĝis bonaj amikoj. Kaj la homoj diris: ‘Li estas frenezulo, li intermiksas sin kun negroj kaj ĉiuspecaj homaĉoj de la haveno. Decaj homoj ne faras tion.’” (el la rakonto Inter samvivanoj, verkita de la svedo Stellan Engholm, International Language (brita E-revuo), junio 1931, p. 115).

Lingvemuloj kiuj helpas alvenintojn

“La celo de tiu ĉi plurlingva vortaro estas prezenti bonveno-signon al ĉiuj fremdaj amikoj kiuj venis ĉi tien el eksterlando kaj ne parolas la italan lingvon. La enmetitaj vortoj kaj frazoj utilas por laboro, aĉetoj, hejmo, sano, lernejoj, publikaj servoj: ili estas tradukitaj en la lingvojn parolatajn de la plej multnombraj fremdaj grupoj, loĝantaj en nia provinco, kaj en Esperanton, la mondan helplingvon” (antaŭparolo al la Dizionario Multietnico [en 11 lingvoj, i.a. araba, albana, panĝaba, rumana] eldonita en 2004 de la Centro por interkultura edukado de la Konsilantaro pri socialaj politikoj, provinco Mantova, Italio, kunlabore kun la tiea E-grupo).

Persona transformiĝo

“Ni fokusiĝos ĉi-jarduone pri Esperanto kiel lingvo de persona transformiĝo kaj tutmondaj, interpersonaj amikeco, servado, kunlaborado kaj solidareco. Ni povas pripensi Esperanton kiel komunan duan lingvon de kaj por ni, la ‘popoleto’ de Unuiĝintaj Nacioj” (mia amiko John Dale, el Portland, Usono, en ĵusa anglalingva anonco per Facebook, pri la daŭrigo de kurso kiun li gvidas tiuurbe).

Tutmonda civitaneco

Nu, mi klarigu ke la ĵus cititaj eroj tuj reaperis en mia memoro antaŭ kelkaj horoj, kiam mi rimarkis tre interesan koncepton en relative aktuala dokumento, eldonita de la Eduka fako de Unesko: “Tutmonda civitaneco (...) aludas al sento de aparteno al pli larĝa komunumo, al komuna homaro. Ĝi akcelas iun ”tutmondan alrigardon“ kiu ligas la lokan al la tutmonda, la landan al la internacia” (Global Citizenship Education. Preparing learners for the challenges of the 21st century. Unesko, 2014, p. 14). Ĉu vi, kara leganto, ne havas la impreson laŭflare rekoni ion koincidan aŭ iel similan al tio kion ni esperantuloj konscie konstruas kaj ĝue spertas jam de pli ol unu kaj kvarona jarcento, tra niaj unuopaj, konkretaj vivoj? Eĉ se esprimite per nuntempa lingvaĵo, temas fakte pri idearo kiun arde defendis, laŭ siaj apartaj konvinkoj kaj emfazoj, homoj tiaj kiaj Zamenhof (homaranismo), Lanti (sennaciismo), Privat (mondfederismo), Enderby (homaj rajtoj kaj civilaj liberoj ĉie, por ĉiuj). Fakte, diversaj esprimoj de kosmopolitismo ĉiam estis kaj plu restas unu el la ĉefaj trajtoj de Esperanto kiel reale ekzistanta komunumo. Verŝajne grava parto el ni, esperantuloj, konsistas el homoj kiuj ial sentas sin civitanoj de la mondo, interesas sin pri aliaj kulturoj kaj ties portantaj/kreantaj homoj, estas vojaĝemaj (jen fizike, jen spirite per flugado de la menso, korespondado, interreto), ktp.

Laŭ diversaj indikoj, la evoluo de la tutmonda socio kondukis al epoko kiam tiuspecaj individuaj kaj kolektivaj praktikoj de malindiferenteco, simpatio, komunikiĝemo kaj amikiĝemo direktitaj al kunhomoj el aliaj mondopartoj, etnoj, kulturfonoj, tiel kernaj al nia fenomeno tra pluraj generacioj, finfine renkontas agnoskon kiel aprezinda, fakte kultivenda sinteno en mondo ĉiam pli interkonektita kaj interdependa, kun senprecedencaj ŝancoj kaj samtempe seriozaj problemoj minacantaj la tutan homaron, alfronteblaj nur kune.

Edukado al Tutmonda Civitaneco estas relative nova paradigmo, kiun Unesko lastatempe elstarigas, i.a. per Forumoj okazintaj en Bangkok (decembre 2013) kaj Parizo (januare 2015). Ĝi emfazas la gravecon de edukado por kompreni kaj prizorgi tiujn tuthomarajn defiojn laŭ iliaj sociaj, politikaj, ekonomiaj kaj naturmediaj aspektoj. Ja gravas kaj urĝas kreskigi ĉe ĉiuj homoj sciojn, lertojn, valorojn kaj sintenojn taŭgajn por sekurigi mondon kiu estu pli justa, paca, tolerema, inkluzivema kaj daŭripova.

Mi do estas entuziasme optimisma ke tiu ĉi naskiĝanta ideokadro donos al ni novajn ŝancojn atentigi aliajn pri la indeco kaj valoro de tiu ĉi realviva, perlingva eksperimento de tutmonda civitaneco, kiun ni nomas Esperanto. Mi kredas ke nia prezidanto Mark Fettes tute pravas pri tio ke “ni havas aliancanojn pli multnombrajn kaj pli diversajn, ol ni tradicie kredas” (RE novembro 2015, p. 229). Tiurilate, mi esperas ke la ĉijara kongrestema diskutado, kies lasta fazo okazos en Nitro, permesos al ni interŝanĝi spertojn kaj ideojn koncerne la rolon de nia movado en tiuj tre bezonataj procezoj de persona kaj kolektiva transformiĝo, cele al socia justeco kaj daŭripova evoluigo.

José Antonio Vergara estas kuracisto kaj estrarano de UEA

Ĉi-numere

Ekzistas diversaj tre diskutindaj temoj hodiaŭ en Esperantujo, kiuj rilatas al la supervivo de la tradiciaj movadaj institucioj kaj unu el ili estas la faka agado. La ĉefa artikolaro en la centraj paĝoj estas deirpunkta aliro al tiu gravega temo. De tiu deirpunkto, la seriozaj movadanoj plu diskutu la tutan aferon, por poste agi.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Dek Demandoj: Floréal Martorell, konata kiel Flo, parolas pri sia agado sur la kampo de muziko. Lia ŝlosila rolo en la E-movado estis ĝis nun absolute fundamenta por la muzika E-kulturo. Li bezonas pli viglan apogon de la esperantistaro

BET en moderna epoko: Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova prezentas la tradician eventon Baltiaj Esperanto-Tagoj en la nuntempo. Post iom da historiaj klarigoj ili montras la modernan BET-on kiel konsternan hibridon de la tradiciaj etosoplenaj sovetiaj E-tendaroj kaj amasaj internaciaj aranĝoj

Pri la Belartaj Konkursoj: La teksto de Humphrey Tonkin estas fakte oficiala raporto pri la Belartaj Konkursoj kaj tre utilas por doni al la legantoj klaran bildon pri pinta literatura konkurso de nia Esperantujo

Dek Demandoj: Floréal Martorell

“Per bonaj spektakloj ni povos tre efike varbi por Esperanto”

Fabrício Valle

Floréal Martorell fuĝis de Francio al Norda Eŭropo en 1976 por ne militservi. En 1980 li revenis post amnestio kaj komencis agadi en la fako muziko. En februaro 1988 li fondis la Esperanto-Rok-Asocion EUROKKA, por muzikaktivi, disvolvi, diskonigi kaj disvastigi la E-muzikon, kaj kadre de ĝi en 1990 li starigis la sendependan muzikeldonejon Vinilkosmo.

1 FV: De 1988 vi batalas kiel treege grava motoro de la Esperanto-muzika komunumo. Ĉu valoris la penon kaj, se vi povus rekomenci, ĉu vi elektus la saman vojon?

FM: Ja valoris la penon ĉar mi povis apliki Esperanton al mia fako tuj post mia eklerno de la lingvo kaj tio rapide progresigis min. Krome, en tiu epoko la muzika E-pejzaĝo estis preskaŭ dezerta, kun nur kelkaj malnovaj kasedoj kaj vinildiskoj. Nu, mi ŝatas labori en virga tereno kaj sentis min tute libera por plena kreemo, do mi decidis alporti novajn muzikojn sur la scenejon kaj instigi novajn junajn artistojn produkti novajn muzikalbumojn en Esperanto en stiloj tute noveskaj en Esperantujo. Mi tute ne bedaŭras tiun elektitan vojon kaj kompreneble mi certe refarus la samon, sed eble kun pli da aŭdaco.

2 FV: Kiuj estis viaj plej grandaj atingoj?

FM: La plej grandaj atingoj estis la starigo de EUROKKA en 1988 kaj de ĝia sendependa eldonejo Vinilkosmo en 1990, varme akceptataj de la artistoj, kiuj volonte kontribuis en diversaj eldonprojektoj.

La eldonejo ekis sen ia groŝo en la kaso, tute senmona. Por realigi nian unuan projekton, kompilo sur vinila disketo de La Rozmariaj Beboj kaj Amplifiki, ni sukcese lanĉis antaŭmendo-kampanjon, kiu ebligis la eldonadon de tiu unua produktaĵo de la eldonejo. Por la duvoluma Vinilkosmo-kompil’ estis financa helpo de Fondaĵo Carson el Kanado, FAME Fondaĵo kaj TEJO, pere de Eŭropa subvencio. Tiam ankaŭ la profito estis sufiĉa por ebligi al ni reinvesti en novaj eldonprojektoj, sed tio ŝanĝiĝis iom post iom ekde la alveno de rapidaj interretaj konektoj inter 2002 kaj 2005.

3 FV: La veno de interreto ordinare efikis pozitive por la muzikindustrio, se konsideri demokratiigon de la kanaloj de muzikdistribuado kaj diversajn aliajn aspektojn. Kio pri tio?

FM: Unue necesas diferencigi sendependan muzikon de muzik-industrio. Vinilkosmo tute ne estas muzik-industria eldonejo sed sendependa eldonejo. Temas pri tre apartaj kaj ege malsimilaj alligitaj faktoroj. Muzikindustrio estas la tiel nomataj “Majors”, kiel Universal, Warner, Sony. Sendependaj eldonejoj faras la laboron kiun la muzik-industriaj eldonejoj ne volas aŭ ne kapablas fari, tio estas malkovri novajn kaj tre diversajn artistojn, akompani ilin kaj preni eldonriskojn pro nekonataj artistoj. Ĝenerale artistoj komencas sian karieron en sendependaj eldonejoj kaj kiam ili famiĝas, tiam iu muzik-industria eldonejo proponas al ili finance pli interesajn kontraktojn.

4 FV: Bone, sed kiajn ŝanĝojn interreto alportis por Vinilkosmo? Ĉu pozitivajn?

FM: Jes kaj ne! Fakto estas, ke diskuti pri tio preterpasas la temon Vinilkosmo kaj estus ankaŭ multege por diri, sed se por la sendependaj eldonejoj interreto unuflanke estis pozitiva (ĉefe por informado, korespondado kaj interŝanĝoj), aliflanke ĝi estis malpozitiva (piratado, difektado de la sono prilaborita en studio, disfalo de la diskovendoj...). Pro tio multaj sendependaj eldonejoj dronis kaj ankoraŭ dronos. La demandoj: ĉu malaperi? Ĉu adaptiĝi? Kompreneble la Vinilkosmo-teamo klopodis kaj daŭre klopodas adaptiĝi, sed ĝis kiam eblos?

5 FV: Bone, sed ĉu estas neniu granda pozitiva flanko por via laboro pro la Teknologio de Informado kaj Komunikado?

FM: Interreto faciligas la kontaktojn en la tuta mondo kaj ebligas efikan kaj preskaŭ senkostan informadon. Ankaŭ pro la iom-post-ioma morto de la fizika disko Vinilkosmo devis ŝanĝi kaj diversigi sian eldonmanieron kaj ankaŭ adaptiĝi al novaj enspezo-fontoj. Tial ni starigis propran elŝutejon ĉe http://www.vinilkosmo-mp3.com, Abonklubo de Vinilkosmo, VK-areo en elsendfluejo 1D tuŝ (http://music.1dtouch.com/labels/183) ktp.

Sed kion gravas kompreni, tio estas, ke pro tiuj ŝanĝoj la ekvilibro rompiĝis kaj la nuntempaj enspezoj de nuraj vendoj de bita muziko tute ne plu kompensas la produktokostojn kaj Vinilkosmo serĉas alternativajn solvojn por daŭrigi sian agadon. Ĉu ĉio tio estas pozitiva? Tio estas demando kiun la legantoj povos mem respondi.

6 FV: Kiujn alternativojn vi testas por ke via entrepreno plu vivu, prosperu kaj kontribuu por la vivantigo de nia muzika kulturo eĉ pli vigle ol ĝis nun ĝi kontribuis?

FM: Fakto estas, ke Vinilkosmo esploris kaj ankoraŭ nun esploras kaj testas diversajn vojojn por sukcesi daŭre produkti E-muzikon. En 2012 ni lanĉis “Promeskampanjon” por produkti plurajn eldonprojektojn inter 2012 kaj 2015, sed tiu kampanjo apenaŭ meze sukcesis ĉar multaj homoj, kiuj promesis mendi albumojn, ne mendis ilin post ilia apero kaj tio estis problema situacio por ni.

Plej laste unu el niaj espereble plej promesplenaj alternativoj estas la starigo de la Abonklubo (http://bit.ly/1poRAmK), kiu laŭ diversaj abonformuloj ebligas aboni E-muzikon el la Vinilkosmo-katalogo. Ni esperas konsciigi la homojn pri la neceso subteni produktadon de E-muziko por ke ĝi ne malaperu.

7 FV: Mi esperas, ke via iniciato pri tiu Abonklubo estos granda sukceso. Kio venos por ĝiaj abonantoj?

FM: Ni esperas ke ĝi funde sukcesos kaj daŭre retrovos ĉiujare siajn abonantojn kaj pliajn novajn. Ĉiukaze, io finfine devos sukcesi ĉar kontraŭe ni ne plu havos rimedojn por produkti kaj eldoni novajn muzikojn.

Kiel anoncite post la “Promeskampanjo” en 2015, ni decidis rezigni pri eldonado de fizikaj KDiskoj, sed nun, dum ni preparas la 4-an E-albumon de JoMo, kiu titoliĝas jOmO okcitanas, ni hezitas kaj ne scias kion decidi.

La albumo temas pri muziko el okcitana tradicia repertuaro, reviziita de JoMo kaj ludata per tre specialaj instrumentoj, nome Bodegoj (okcitanaj ŝalmosakoj).

Pro la fameco de JoMo ni demandas nin, ĉu indas aŭ ne eldoni ĉi tiun albumon ankaŭ laŭ KD-formo.

Post longaj cerbumadoj kaj diskutoj kun JoMo kaj la Vinilkosmo-teamo ni decidis lanĉi antaŭmendo-kampanjon ĉe Ulule (http://fr.ulule.com/jomo-okcitanas/). Se ni atingos pli ol 150 antaŭmendojn, tiam estos eldonita minimuma kvanto kaj laŭ la kvanto de antaŭmendoj ni eble povos eĉ liveri la albumon en pli granda kvanto. Tamen, se ni ne atingos la limon, ni eldonos la albumon nur bitforme. Tio estos tre bona testo kaj donos al ni bonajn indikojn por venontaj eldonprojektoj de nia eldonejo.

8 FV: Parolu al ni pri viaj kriterioj por elekti muzikistojn, por trovi novajn talentojn.

FM: Kompreneble por ni estas esenca fundamento, ke novaj artistoj kaj novaj albumoj aperu kaj venu pliriĉigi la kulturon de la E-movado, kvankam ĝi estas relative konservativa kaj necesas tempo antaŭ ol nova artisto estas plene akceptita. Nia laboro estas ĝuste instigi novajn artistojn kanti en Esperanto kaj alligiĝi al ni, ĉar sen tio ne ekzistus albumoj de artistoj kiuj nun estas tre aprezataj, kiel Jacques Yvart, JoMo, Morice Benin, Patric, Kore kaj multaj aliaj. Nu, la artistoj devas respekti bazajn kriteriojn (lingvajn, artajn, teknikajn, grafismajn kaj enhavajn) kaj ni postulas, ke la enhavo respektu la kopirajtojn, laikecon, ne entenu diskriminaciajn aŭ ksenofobajn ideojn, nek faru apologion de faŝisma ideologio.

Ni plej volonte favoras progresismajn, sociprotestajn, kontraŭmilitismajn, humanismajn, pacismajn, liberpensajn, liberecanajn kaj ekologiajn valorojn, kiujn ni taksas proksimaj al la ideo de Esperanto. Ankaŭ humuraj kaj kritikaj tekstoj rilate al la E-movado povas esti interesaj.

Resume, Vinilkosmo celas kaj strebas proponi en sia katalogo kiel eble plej diversajn, buntajn, (stile kaj enhave) kvalitajn kaj elstarajn verkojn por kontentigi ĉies gustojn kaj por la eklektikigo kaj pliriĉigo de la Esperanta muzik-kulturo.

9 FV: Interese, ke vi parolas pri la konservativemo de nia movado. La esperantistoj estas avangarduloj rilate lingvan politikon, sed en aliaj sferoj ili estas mezume tre konservativaj. Afero por sociologia esploro. Nu, rakontu al ni interesan okazaĵon kun niaj konservativuloj rilate vian laboron, specifan muzikon aŭ artiston.

FM: Nu, ja estas konate, ke la Esperanta publiko ofte aplaŭdas artiston ne por lia arta kvalito sed pri la fakto ke oni kantas en Esperanto, eĉ se tre amatorece kaj sen ajna kvalito.

Ni jam spertis malbonan akcepton de artistoj altkvalitaj kaj profesiaj... pro la simpla fakto ke ili kantas papage. Ekzemple, tio estis la kazo de Morice Benin, kiu pretis dediĉi sin al Esperanto kiam ni eldonis lian albumon Inspir, sed tre malofte esperantistoj invitis lin koncerti en E-aranĝoj, kvankam EUROKKA proponis lin.

Tio estas vere malfacila ĉar vidante kaj spertante tion la artistoj poste ne plu emas progresi kaj vidas la movadon kvazaŭ sekton. Jacques Yvart en la komenco havis tiaspecajn malfacilaĵojn, sed li insistis kaj sukcesis trovi sian lokon, sed ne estis simple. Fine li lernis la lingvon.

Estas komplike instigi artistojn kanti en Esperanto, se poste estas tro komplike koncertigi ilin en E-aranĝoj pro tiu konservatisma barilo.

FV: 10 Plimultigi la E-koncertojn estas esenca punkto por la evoluigado de nia muzika kulturo, sed kiel entrepreni, se estas granda risko malprofiti? Kion diri pri organizado de koncertoj? Ĉu viaj koncertoj ĉiam estas sukcesaj, laŭ la financa vidpunkto? Kio mankas, por ke organizado de koncertoj estu ofta iniciativo de la esperantistaro?

FM: Nu, produktado kaj organizado de koncertoj tute ne estas la fako de Vinilkosmo, sed tiu de EUROKKA.

Verdire organizado de koncertoj en la E-medio estas malfacila kaj relative riska entrepreno ĉar la publiko ne estas sufiĉe granda por elteni la organizajn kostojn.

Plej oportuna loko por organizi spektaklojn estas kadre de E-renkontiĝoj, kongresoj kaj E-festivaloj. EUROKKA ankaŭ organizis relative sukcesajn turneojn de artistoj (Kajto, Jacques Yvart, Ĵomart & Nataŝa, Alejandro Cossavella, Kapriol’!...), sed se tiuj turneoj sukcesis, tio okazis dank’ al la jena strategio: fortaj kaj bone strukturitaj E-asocioj kunorganizis la spektaklojn partnere kun lokaj asocioj, kaj tio venigis kaj Esperantan kaj ne-Esperantan publikon. Sed ne imagu, ke ĉiuj koncertoj estis profitdonaj. La kunorganizantoj celis plej ofte nur kovri la kostojn kaj kiam oni atingas tion, ĉiuj treege kontentiĝas. Kompreneble, kiam oni profitas, ĉiuj sentas sin treege feliĉaj. Mi donos belan ekzemplon: en la jaroj 1990-aj okazis tre sukcesa SAT-Amikara Kongreso en Bordozo kaj per parto de la profito oni starigis la fondusan kason SAFT (SAT-Amikara Fonduso por Turneoj), kiu helpis la organizantojn de pluraj turneoj.

Jen simpla strategio, pri kiu ni ĉiuj devas pripensi: kiam EUROKKA proponis lanĉon de turneo kunlabore kun SAFT, la lokaj organizantoj devis peti helpon de tiu fonduso kaj aliĝi al ĝi. La koncertoj de la turneo sukcesaj donis parton de la profito al la fonduso, kaj male kiam koncerto estis deficita la fonduso kovris la deficiton. La celo estis instigi la lokajn asociojn organizi koncertojn nedeficitajn per bona varbado kaj kun neesperantaj asocioj, por sukcesi per pli efika organizado. Laŭmemore la fonduso funkciis dum 3 aŭ 4 jaroj ĝis elĉerpiĝo de ĝiaj rimedoj. La lasta turneo estis tiu de Jacques Yvart, kaj la fonduso elĉerpiĝis ĉar pro malvigla varbado ne venis sufiĉe da publiko por kovri la kostojn. Kio estas pli bona ol muziko por montri, ke Esperanto havas propran vivantan kulturon? Per bonaj spektakloj ni povos tre efike varbi por Esperanto. Vivanta Esperanto-kulturo estas granda instigilo por interesi homojn pri la lingvo.

Kalejdoskopo

Fake: Pri fakaj asocioj

“La faka agado en Esperantujo havas tradiciajn organizaĵojn, kiuj multe laboras, sed konforme al la potencialo de aplikado de Esperanto, ĉu jam estas tempo por pli vasta faka agado kaj pli bone strukturitaj E-NRO-j?”

Sur la Facebook-paĝo de la revuo Esperanto aperis la ĉi-supra demando kun kelkaj eblaj respondoj. Entute dudek kvin homoj respondis (eblis doni pli ol unu respondon) kaj nur kvar komentis. Jen la rezulto:

Dek ok esperantistoj kredas, ke “Estas eble renovigi nian fakan agadon per nova strategio kaj pli vigla strebado.”

Naŭ kredas, ke “Mankas pli klara strategio kaj pli granda volo fari seriozan laboron.”

Ses elektis la respondon, ke “Mankas mono. Faka agado bezonas monon por progresi.”

Kvar respondis, ke “Ne faka agado estas prioritato, sed la diskonigado kaj instruado de Esperanto.”

Du elektis la respondon, ke “Faka agado estas kerna faktoro por la evoluo de Esperanto, sed la E-movado lamas kaj ne kapablas fari pli ol oni nuntempe faras.”

Nur unu, opiniis, ke “Ankoraŭ ne venis la tempo por funda faka agado.”

Neniu elektis la ceterajn opciojn.

Komentoj

Jen la tri komentoj, kiujn ni elektis el kvar:

  • “Faka agado kovras plurajn malsimilajn terenojn, kiuj ne povas esti same traktitaj. Ĝenerala problemo tamen estas, ke ofte la sorto de FA dependas de tro malmulte da homoj.” — Claude Nourmont
  • “Laŭ mi fakaj asocioj devus esti la plej gravaj en la E-movado. La fakaj asocioj estas pli internaciaj (ol la naciaj) kaj plikreskigas Esperanton (aldono de novaj vortoj, praktika uzado). UEA devus subteni ilin. Unue per praktika helpo (trejnado, gvidplanoj, spertodivido, artikoloj en la revuo, reklamoj en la revuo kaj sur la retejo kaj facebook-paĝo). Lastjare UEA petis etan raporton al siaj fakaj asocioj. Laŭ mi tio estas unua bona paŝo.” — Valère Doumont
  • “Necesas kuraĝigi homojn, kiuj havas ideojn kaj solvojn por realigi ilin, kaj pretas agadi.” — Didier Janot
El la redakcio
UEA: Aĉeto de domo

La Estraro de UEA planas aĉeti loĝejon kun pluraj dormoĉambroj por volontuloj en Roterdamo. Momente ne eblas facile akcepti volontulojn, ĉar dormo-spaco en la Centra Oficejo estas tre limigita kaj hoteloj estus tre multekostaj. Tamen volontulaj laborfortoj sur la diversaj agadkampoj de UEA estas nepre bezonataj kaj homoj pretas labori volontule por UEA en Roterdamo dum kelksemajna aŭ kelkmonata periodo.

“Ni starigis nian Volontulan Servon jam en la 1970-aj jaroj, sed nun la havebleco de eŭropaj subvencioj ebligas ĝian plivastigon”, klarigas Mark Fettes, Prezidanto de UEA.

Nia Estraro vidas en tio multajn avantaĝojn. Volontuloj ne nur helpas en la realigo de plej diversaj laboroj, sed krome post spertiĝo povos pli efike labori por plifortigi la movadon en siaj hejmlokoj.

“Por financi la aĉeton de volontula loĝejo la Estraro lanĉas tutmondan donackampanjon. Ĉiuj kontribuoj, ĉu grandaj, ĉu etaj, estas bonvenaj”, diras Martin Schäffer, Ĝenerala Sekretario de UEA.

Krome eblas pruntedoni monon al UEA je malgranda aŭ nenia interezo por helpi al la realigo de la projekto. En la aprila numero de Esperanto aperos artikolo de Martin Schäffer pri la temo. Dume, oni povas sendi demandojn al d...@co.uea.org. Donacojn eblas fari al la kontoj de UEA. Bonvolu aldoni la priskribon “Konto voldom”.

Gazetara Komuniko de UEA
Libro: Antologio

La 29-an de la pasinta januaro aperis Nova mondo en niaj koroj, antologio de hispana nuntempa soci-kritika poezio, en traduko de la E-poeto Miguel Fernández. Temas ne pri unu plia libro. Unue, pro la enhavo. La kompilinto de la poemoj estas unu el la plej aŭtoritataj specialistoj pri tiu temo: la juna doktoro pri hispana filologio Alberto García-Teresa, kiu ĝis nun havis nenian rilaton kun Esperanto aŭ kun esperantistoj. Li pretigis kaj prologis kolekton el 60 engaĝiĝintaj poemoj verkitaj de dudek el la plej prestiĝaj hispanaj nuntempaj bardoj, al kiuj li aldonis ok poemojn el tri hispanaj poetoj, kiuj, por pripoezii sian socian kritikon, elektis ne la hispanan sed la internacian lingvon: Suso Moinhos, Jorge Camacho kaj Miguel Fernández.

Due, ĉar la libron produktis neesperanta hispana eldonejo, Calúmnia, kiu per ĝi iniciatas kolekton, nomatan Revo lucida, de esperantlingva engaĝiĝinta literaturo je malalta prezo. Danke akceptinte la afablan inviton fare de Calúmnia, SATeH (SAT en Hispanio), kiu entuziasme apogis ĉi projekton, aperas kiel kuneldonanto.

Ni, esperantistoj, pasigas duonon de nia vivo protestante, ke la oficialaj institucioj kaj nacilingvaj amasmedioj tute preteratentas nin. Nu, ĉi-okaze, kiam grava neesperanta intelektulo kaj malavara neesperanta eldonejo turnis al ni sian atenton, ni devus reciproki ilian konduton kaj pruvi, ke Esperanta legantaro vere ekzistas.

SATeH invitas vin ĉiujn traĝui bonan beletraĵon kaj ebligi la eldonadon de Esperanta literaturo ekster Esperantujo.

Pedro Sanz (Libroservo de “Maldekstro kaj Esperanto — SATeH”)
Nepalo: Pri UEA en Nepalo

Foto fine de kelkhora kunsido en la ĉefa salono de la oficejo de la nepala landa asocio, kiu inkluzivis unuhoran demandosesion pri la funkciado de UEA — temoj gamis de kongresoj, libroservo, regiona evoluigo kaj la laboro de la fondaĵo Espero.

Stefan MacGill
Junularo: Junuloj en Nepalo

https://www.youtube.com/watch?v=65lwV07jNpA
https://www.youtube.com/watch?v=XVSM7ZeFLRA
https://www.youtube.com/watch?v=Sk4hBfgAGgg

Mi estas juna kaj novebakita esperantisto de Nepalo. Antaŭ nelonge ni propagandis Esperanton en nia kolegio kaj ni invitas vin spekti la videojn, kiujn ni faris pri la 20-a AMO-seminario kaj nia stando okaze de ekspozicio. Bonvolu kuraĝigi nin per viaj komentoj.

Sandip Lamichhane
s...@gmail.com
Internacia Tago de la Gepatra Lingvo

Unesko en novembro 1999 deklaris la 21-an de februaro Internacia Tago de la Gepatra Lingvo. La elekton de la dato motivis eventoj de la 21-a de februaro 1952 en Dako (tiam orienta Pakistano, nun Bangladeŝo), kie la polico mortigis homojn, kiuj manifestaciis por la Movado por la bengala lingvo. Ĉi-jare oni klopodis pli vigle festi ĝin en Esperantujo. La informa fako de UEA patroprenis la strebadon (http://uea.org/vikio/Internacia﹍Tago﹍de﹍la﹍Gepatra﹍Lingvo). Ni kolektis informojn de du homoj kiuj aktive donis sian kontribuon al la Patrina Tago.

Vikipedio/El la Redakcio
Pakistano: Intensa programo

En Pakistano la Tago de la Patrina Lingvo estis festita plurloke. Saeed Ahmad, verkisto de dudek du libroj en la panĝaba lingvo (plej multe), kelkaj en la angla, Esperanto kaj urduo, partoprenis en ses eventoj, de matene je la 8-a ĝis la 10-a vespere. Li raportas pri la tuta tago dediĉita al la patrina lingvo:

“Unue ni organizis libro-vendejon en Islamabado ĉe la nacia folklorejo, kune kun diversaj librovendejoj de la diversaj pakistanaj lingvoj. Nia vendejo furoris pro la tre malaltaj prezoj. Ni vendis pli ol 450 librojn en la panĝaba, angla kaj urdua lingvoj. E-libroj estis donacitaj.

La dua evento okazis en la granda halo de nacia folklorejo, kies temo estis ‘La valoro de la patrina lingvo kaj literaturo’. Mi prelegis pri la valoro de la patrina lingvo kaj la panĝablingva literaturo. Verkistoj el la tuta lando kaj de diversaj lingvoj ĉeestis kaj aplaŭdis la prelegon.

Poste mi partoprenis marŝon en Islamabado por montri nian amon al la patrina lingvo.”

Saeed Ahmad
Benino: Patrina lingvo en la praktiko

En aprilo estos celebrita, iom malfrue pro internaj landaj faktoroj, la internacia tago de la gepatra lingvo, fare de la NRO Infanoj Ĉirkaŭ Afriko. La aranĝo, kiu okazos en la urbo Klouékanmè, sudokcidente en Benino, arigos esperantistojn kaj neesperantistojn el ĉiuj anguloj de tiu regiono. La programo konsistos el:

  • oficiala lanĉo, sub la gvido de la urbestro de Klouékanmè, de la unua E-lernolibro en la aĝagbea — ABC LE AJAGBE kodo ESPERANTOGBEME / ABC en LA AĜAGBEA kaj ESPERANTO;
  • okazigo de seminarieto pri la alfabeto en aĝagbe kaj fongbe, la ĉefaj tieaj parolataj lingvoj;
  • konkurso pri legado kaj traduko en lokaj lingvoj (aĝagbea kaj fonua) kaj en Esperanto, kun disdono de premioj;
  • prelego pri Esperanto;
  • parola prezentado pri diversaj temoj en lokaj lingvoj kaj en Esperanto fare de E-infanoj.
Latifou Gbadamassi

BET: En moderna epoko

Esperanto — ponto inter Okcidento kaj Oriento

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

La unua BET (Baltiaj Esperanto-Tagoj) okazis en 1959 en USSR. Tiam ĝi nomiĝis Ĉebalta Studenta Esperanto-tendaro (ĈET) kaj poste, ekde la 5-a renkontiĝo, kiu okazis en 1963, ĝi ekhavis la nomon Baltiaj Esperanto-tagoj (BET), kiu estas uzata ĝis nun. Ĝuste el tiu ĉi aranĝo “naskiĝis” la legendaj SEJT-oj (Sovetiaj Esperantistaj Junularaj Tendaroj), kiuj poste okazadis paralele kun BET-oj en diversaj regionoj de Sovetunio. En la 1990-aj jaroj pro certaj kialoj oni ŝanĝis la unuan vorton en la mallongigo de “Sovetiaj” al la “Someraj”. Pro la ĝenerala kaoso kaj pro diversaj kialoj la 33-a OrSEJT en 2001 kaj la 46-a OkSEJT en 2006 iĝis la lastaj. Tamen ilia “pliaĝa frato” BET persistis.

BET tradicie okazas sinsekve ĉiun jaron en unu el tri landoj: Latvio, Estonio, Litovio. Lastatempe la plej amasaj BET-oj okazis en Litovio. Tiel en la 2013-a jaro ĝin gastigis la litova urbo Utena kun 216 partoprenantoj. Por la estonta BET-52, kiu okazos la 2-10-an julio 2016 en la litova Birštonas, jam aliĝis pli ol 200 personoj kaj preskaŭ ĉiutage la statistiko kreskas. La organizantoj de la aranĝo nuntempe preskaŭ ĉiam sukcesas kapti la atenton de la loka registaro. En 2013 la Alta Protektanto de BET estis la urbestro de Utena kaj ĉi-jare la Alta Protektanto estas Algirdas Butkevičius, la ĉefministro de Litovia Respubliko. Indas mencii ankaŭ la aŭspicion de UEA por BET-52. Plejverŝajne tio signifas, ke ankaŭ la plej granda E-asocio de la mondo alte taksas tiun ĉi aranĝon.

La nuntempa moderna BET estas konsterna hibrido de la tradiciaj etosoplenaj sovetiaj E-tendaroj kaj tiaj amasaj internaciaj aranĝoj, kiel ekzemple la Universala Kongreso. BET konsistas el: seriozaj sciencaj, esperantologiaj kaj kulturologiaj prelegoj; diskutoj, E-kursoj; koncertoj, distraĵoj, teatraĵoj; riĉa ekskursa programo kma.

Pri la ekskursa programo eblas rakonti aparte. Ofte dum E-aranĝoj bona ekskursa programo movas “veran” Esperanto-programon al la dua plano kaj faras la aranĝon tro “turisteca”. Okazas ankaŭ alie, kiam la ekskursoj estas tre malbone organizitaj aŭ/kaj senbaze tre multekostaj. Male, BET estas kompromisa varianto: altkvalitaj malmultekostaj ekskursoj, kiuj ne malhelpas la ĝeneralan programon. La samon eblas diri pri la naciaj vesperoj, kiam estas prezentata la kulturo de la lokanoj per bela profesia kantado, muzikumado, dancado — tio nur aldone harmonie plenigas la aranĝon.

Dum ĝi funkcias Libroservo kaj aperas ĉiutaga “kongresa kuriero”, simile kiel tio okazas dum UK-oj. Absolute ĉio okazas esperantlingve. Kial? Ĉar en BET partoprenas reprezentantoj de dekoj da landoj kaj kulturoj — ĝi estas vere internacia aranĝo.

Tre grava trajto de BET-oj estas, ke ili kunigas esperantistojn de la orienta kaj okcidenta partoj de la granda Eŭrazia kontinento. Ĉi tie ĉiuj sin sentas kvazaŭ hejme. Ekzemple por multaj esperantistoj el Rusio, Ukrainio kaj Belorusio BET estas la sola eksterlanda E-evento, kiun ili partoprenas kaj kie ili povas komunikiĝi en amika etoso. Malgraŭ ĉiuj konfliktoj inter la ŝtatoj, dum tiu ĉi aranĝo oni sentas sin vera, granda, verda familio.

Ĉi-jare al BET planas veni senprecedenca kvanto da konataj kaj talentaj esperantistoj: Stano Marček, Ĵomart kaj Nataŝa, JoMo, Osmo Buller, Mikaelo Bronŝtejn, Georgo Handzlik... Tiun ĉi liston oni povas daŭrigi. Ili koncertos, prelegos kaj kreos unikan programon. Kaj E-kantoj kaj amikaj paroladoj, kiel kutime, sonos en la litova urbeto la tutan nokton “...ĝis aŭror’...”. Iom similas al IJK — same mojose. Fakte, ni opinias, ke la E-komunumo kaj kulturo ĝis nun vivas kaj evoluas grandparte pro tiaspeca mojoseco.

Kion ankoraŭ diri? Povas okazi, ke multaj el tiuj, kiuj legas nian artikolon, jam estas niaj amikoj aŭ konatoj. Foje ni skrupule elektas eventojn taŭgajn ĝuste por ni: ĉefe gravas por ni la etoso kaj ĝenerala utilo por evoluo kaj disvastigo de Esperanto. En Esperantujo ekzistas centoj da aranĝoj kaj ni aktive partoprenas multajn el ili. Honeste eblas diri, ke ili estas tute diversaj: bone aŭ malbone organizitaj, enuaj aŭ gajaj, tro malgrandaj aŭ tro grandaj, esperantlingvaj aŭ preskaŭ plene “krokodilaj”, sukcesaj aŭ malsukcesaj, kun bonaj aŭ malbonaj kondiĉoj de la restado. Ni senhipokrite povas diri, ke BET-oj estas unu el la plej bonaj el la aro de E-aranĝoj, kiujn ni iam partoprenis: bone organizita; serioza, sed kun gajaj programeroj; agrabla, hejmeca, esperantista kaj amika etoso; ne grandega, sed kun sufiĉe multaj partoprenantoj; kun bonegaj kaj vere malmultekostaj kondiĉoj por loĝado kaj manĝado.

Eventoj en Perspektivo

Por informiĝi pri ĉiuj E-eventoj tra la jaro, bonvolu viziti la jenajn servojn:

  • Internacia kalendaro de Esperanto-aranĝoj: Kompilita ĉe Esperanto-Centro Eventoj en Budapeŝto http://www.eventoj.hu
  • Kalendaro de Esperanto-aranĝoj: Subtenata de Eldonejo Impeto, Tutmonda Esperanto-adresaro kaj Fabelaj Mondoj http://esperanto.com/esperanto﹍mondo
Landaj eventoj

Ĉi-numere nia rubriko Eventoj en Perspektivo reliefigos kelkajn naciajn E-kongresojn. La japana kongreso, kies temo estos ligita al la Celaro 2030, ricevas specialan atenton.

14-16 aprilo

Israela Kongreso — en Jafo, Israelo. La kongreso okazos en la historia kaj vigle noviĝanta urbo Jafo, en la suda parto de Tel-Avivo. Okazos tritaga Esperanto-festo kun riĉa programo. La artan parton gvidos Kajto kun koncerto kaj muzikaj eroj. Okazos duontagaj ekskursoj al la turismaj perloj de Jafo. Oni kongresos, tranoktos kaj manĝos en la komforta hotelo Ruth Daniel.

  • Esperanto-Ligo en Israelo (ELI)
  • http://esperanto.org.il/dosieroj/IK17unuainfo.pdf
5-8 majo

Franca Kongreso — en Marsejlo, Francio. En tiu kongreso, kiu temas pri Marsejlo, Pordo de Eŭromediteraneo, oni povos partopreni la statutajn kunsidojn de Espéranto-France, kaj de aliaj asocioj kiel GEE (la instruista grupo Groupement des Enseignants Espérantophones) kaj la Federacio Espéranto-ProvenceFKEA (Franca Katolika Esperanta Asocio). La programo enhavos prelegojn pri Esperanto kaj ĝia movado kaj pri multaj aliaj temoj rilataj al nia kongresa temo. Dum la kongreso vi ankaŭ povos trapasi la ekzamenojn de FEI (Franca Esperanto-Instituto).

  • Espéranto-France, Pierre Oliva, Eden Parc 99, 2772 Montée du Vieux Camp; FR-83330 Le Castellet, Francio.
  • http://kongreso2016.esperanto-france.org/
5-8 majo

Sveda E-kongreso — en Gdańsk, Pollando. El la programo: interkona vespero, vizitadoj al zoologia ĝardeno, Eŭropa Centro de Solidareco, Esperanto-kverko, velŝipa ekskurso ktp.

  • Triurba Esperantista Asocio TORENTO
  • http://bit.ly/22pAHtR
13 majo

3-a Irana Esperanto-kongreso — en Tehrano, Irano. La 12-an oni ekskursos al la piedo de Damavad, la plej alta monto de Irano.

http://bit.ly/22pAFSX

13-16 majo

Germana Esperanto-Kongreso — Munkeno, Germanio. 93-a Germana E-Kongreso kaj 125-jara jubileo de la Esperanto-Movado en Munkeno.

  • http://deutscher-esperanto-kongress.de/
10-12 junio

111-a Skota Kongreso — en Glasgovo, Skotlando. Oni kongresos en malnova stacidoma konstruaĵo, 10 minutojn for de la urbocentro. Gastprelegos Cyrille Hurstel.

  • s...@gmail.com
30-4 julio

75-a Hispana Kongreso de Esperanto — en Herrera del Duque, Hispanio. La programo enhavos altkvalitajn prelegojn (Jorge Camacho, Liven Dek, Miguel Fernandez, Mikaelo Bronŝtejn, ...), teatron, koncertojn (Asorti, JoMo, Ĵomart kaj Nataŝa, Acetre), ekskurson al la fama vilaĝo kaj monakejo Guadalupe kaj multajn aliajn agrablajn surprizojn.

  • Javier Romero, C/Luis Chamizo, 15 Herrera del Duque, ES-06670 Hispanio.
  • k...@esperanto.es
Malferma Tago

La stabo de la Centra Oficejo de UEA invitas vizitantojn al la Malferma Tago, kiu okazos jam por la 44-a fojo.

30 aprilo

Tri prelegoj en la 44-a Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA — en Roterdamo, Nederlando. Ĉi-foje al la programo kontribuos tri prelegantoj. Sub la titolo Kion oni lernas planante sekretan lingvon en bazlernejo? Federico Gobbo prezentos dujaran eksperimenton en itala lernejo, dum kiu infanoj lernis principojn kaj praktikojn de (inter)lingvistiko. Anna Löwenstein parolos pri siaj “malantaŭkulisaj” spertoj rilate al la kreado de la Esperanto-retkursoj ĉe Duolingo kaj lernu.net. Renato Corsetti elektis por sia prelego la certe diskutigan temon Samideanoj kun malsamaj ideoj — pensofluoj en la Esperanto-movado.

  • UEANieuwe Binnenweg 176, Roterdamo, Nederlando
  • http://www.uea.org/gk/603a1
Faka Kongreso

Kongresoj pri fakaj temoj aŭ de fakaj grupoj estas ĉiam tre bonvenaj. IFEF estas unu el niaj plej tradiciaj fakaj asocioj.

21-28 majo

Internacia Kongreso de Fervojistoj Esperantistoj — IFEF — en Varna, Bulgario, apud la Nigra Maro. Postkongreso en Veliko Tarnovo.

  • Veselka Kamburova (68-a IFK), z k Obelya-2, bl. 209/A/5, BG-1326 Sofio, Bulgario
  • b...@abv.bg
Landa evento: Celaro 2030
8-10 oktobro

103-a Japana Esperanto-Kongreso — en Oumihaĉiman, apud Lago Biŭa, Japanio

  • Japana Esperanto-Instituto
  • j...@jei.or.jp aŭ e...@jei.or.jp
  • Kongresa temo: “Lago Biŭa, Homo, Harmonio”.
Por la Celaro 2030*, kontribuo el Lago Biŭa
* Revuo Esperanto, novembro 2015 (p.228-230) kaj decembro 2015 (p.248).

Lago Biŭa estas la plej granda lago en Japanio kaj provizas per akvo 14 milionojn da loĝantoj ĉirkaŭ la lago, inkluzive de Kioto kaj Osako.

Akvo estas tre grava kaj necesa por ĉiuj vivuloj inklude nin, homojn; tamen, en la ĉiutaga oportuna kaj facila akirebleco per akvokrano ofte ni forgesas ĝian gravecon kaj dankon al ĝi. Ni do fiksis la supran kongresan temon.

La libro De Dinamika Lago Biŭa al la mondo, en Esperanto, estos nia kongres-memoraĵo. Ĝi nun estas preparata kaj eldoniĝos okaze de la kongreso. La japana plenkolora originalo ampleksas entute 213 paĝojn. Ankaŭ la E-versio estos plenkolora.

La enhavo de la libro, kun pristudoj pri la lago kaj ĝia graveco kiel akva resurso, alarmas nin pri la mondaj akvaj problemoj. Ni kredas, ke la libro certe kontribuos per Esperanto al la Celaro 2030 de UN, kiu rilate akvon tekstas jene:

“Garantii al ĉiuj homoj haveblon kaj daŭripovan mastrumadon de akvo kaj sanitaraj sistemoj.”

En 2025 al duono de la monda loĝantaro eĉ trink-akvo mankos. Kaj plie: uzebla sensala akvo sur la tero estas nur 0,01% el la tuta akvo. Certe tiu ĉi libro estos bona kontribuo por la Celaro 2030. Pri tiu ĉi projekto turnu vin al NISIO Tutomu, Delegito de UEA (n...@ab.em-net.ne.jp).

Faka agado: Sfinksa demando 1

Deĉifru min aŭ mi voros vin

Fabrício Valle

Kiu aspekto de la E-movado en la pioniraj jaroj apenaŭ viglis, dum en nia unua jarcento ĝi floris iom dise kaj sen granda strukturo sed nun, en la erao de tutmondiĝo kaj plena matur-krizo de la E-movado, havas potencialon por ŝanĝi draste la direkton de la historio de Esperanto?

Tiel povas aspekti la demando de moderna sfinkso (https://eo.wikipedia.org/wiki/Sfinkso﹍%28greka﹍mitologio%29) al la esperantistoj. Kaj kiel en la greka mitologio, nia verda sfinkso promesas vori nin, se ni ne donos al ĝi la bonan respondon. Do, mi provos respondi la enigmon kaj invitas la legantojn kunklopodi respondi, ĉar kiu volas esti vorata?

Nu, la krizo de la nuntempa movado havas radikojn en la fakto, ke ĝi baziĝas plenplene sur la fundamentoj de la unuaj 100 jaroj de nia historio, dum ne estis la rimedoj de komunikado kaj agado kiujn ni nun havas, dum tutmondiĝo ne estis tiu verva fenomeno de la aktualaj tempoj kaj dum la esperantistoj batalis ĉefe por instruado kaj diskonigado de Esperanto kiel grandaj celoj de ĉiu organizaĵo — de UEA ĝis la plej simpla kaj malgranda loka E-societo. Escepto estis la fakaj asocioj, kaj nun ni komencas solvi la sfinksan enigmon: la faka agado estas tiu aspekto de la E-movado kiu en la pioniraj tempoj apenaŭ viglis, ĉar la granda misio estis transformi projekton de planita lingvo en vivantan lingvon, kun literaturo, kultura vivo, vibranta komunumo. Do, por konkretigi tiun celon sufiĉis baze diskonigi kaj instrui Esperanton. Faka agado estis nur revo.

Nia mezepoko

Post la pionira fazo de nia lingvo la faka agado multe floris; multe da klarvidaj esperantistoj, fakuloj de ĉiuj kampoj, iniciatis viglan agadon kaj multe da fakaj asocioj estis fonditaj kaj ekzistas ĝis hodiaŭ. Vi povos legi pri du el tiaj asocioj en la sekvaj paĝoj — pri la relative nova SSB (p. 61) kaj la tradicia UMEA (p. 62). Tamen, atentu pri la vortoj de Amri Wandel (p. 61): “Fakaj Asocioj estis vigla parto de la E-Movado dum la dudeka jarcento, sed en la dudek unua ili stagnas kaj ŝrumpas.” Lia artikolo legindas kaj diskutindas kaj kondukas nin al nia mezepoko, kiu venis post periodo de grandaj bataloj por stabiligi la ideon de internacia lingvo kaj de la evoluigo de niaj fakaj asocioj, kiu dum la dudeka jarcento naskiĝis kaj viglis, sed nun, kiel atentigas Amri Wandel, “stagnas kaj ŝrumpas”. Tamen, se tio estas klara signo de krizo, samtempe estas klara signo, ke venis nova tempo, en kiu la faka agado fariĝos la ekzistokialo de la E-movado. Mi prezentos ĉi-sube mian interpreton kaj mian parton de la respondo al la minacanta sfinkso.

Nia Renesanco — nova direkto de nia historio

Tio, kio havas nuntempe potencialon por ŝanĝi draste la direkton de la historio de Esperanto, estas la fakaj asocioj — en ĝeneralaj trajtoj, la evoluigo de la aplikado de Esperanto. Kiam mi parolas pri fakaj asocioj kaj aplikado de Esperanto, mi volas aludi tre ampleksan kuntekston, kie enhaviĝas agado en la universitataj sferoj, ekonomiaj kaj socialaj kampoj kaj eĉ distraj celoj kiel ŝakludo. Kompreneble, ni enlistigu lingvo-instruadon, sciencon, edukadon kaj kulturon.

Nu, unue ĉiuj asocioj devas rezigni pri diskonigado kaj instruado de Esperanto kiel celoj. Tio partoprenu nian E-vivon kiel rimedaj agadoj por atingi la fakajn celojn, misio de E-centro, ĉiu asocio, kiuj devas adopti praktikajn, fakajn celojn (konsultu la ĉi-supran liston kaj aldonu ĉion ajn kio venos en vian kapon — politikon, homajn rajtojn ktp).

Por kreo de renesanca periodo, ni devas kalkuli pri nur du specoj de organizaĵoj: ĉefmotoraj kaj lok-motoraj organizaĵoj. Ambaŭ specoj temas pri internaciaj organizaĵoj. Ni metu en la balaaĵon de la historio la dividon inter lokaj, regionaj, landaj kaj internaciaj organizaĵoj. En tempo de interreto ne povas ekzisti organizaĵo neligita al iu internacia reto aŭ neaganta en internacia kunteksto. Ekzemple, landa asocio kun la celo diskonigi Esperanton en landa nivelo kaj kunordigi la landan E-movadon, estas historia balasto. Se paroli pri la nuna modelo de agado de la landaj asocioj de UEA brazilano povas de sia lando diskonigi Esperanton en Usono eĉ pli bone ol la usona landa asocio. Tio dependas nur de mono, volo, kono de la disponeblaj rimedoj kaj eventuale de iu specifa kialo por tion fari.

Ĉef- kaj lok-motoraj organizaĵoj

Ĉefmotora organizaĵo estas tiu kun bona strukturo, unu, du aŭ plej multe tri interligitaj fakaj celoj. Ĝi agados por liveri al la partneriĝintaj loknivelaj asocioj tra la tuta mondo trejnadon, eventojn, servojn, projektojn kaj eĉ varojn sur sia laborkampo.

Lok-nivelaj organizaĵoj estas organizaĵoj kiuj ne havas la taskon ĉefmotori fakon, sed loknivele agadi surbaze de la laborprogramo de unu, du, tri aŭ pliaj ĉefmotoraj organizaĵoj. En la aprila numero mi prezentos detale tiun “scenejon” kun nur ĉef- kaj lok-motoraj organizaĵoj. Per la konkretigo de tiu scenejo ni senkapigos la sfinkson.

Faka agado: Opinio

Esperanto kaj Fakaj Asocioj hieraŭ kaj morgaŭ

Amri Wandel

Fakaj Asocioj estis vigla parto de la E-Movado dum la dudeka jarcento, sed en la dudek-unua ili stagnas kaj ŝrumpas. Pluraj Fakaj Asocioj el la listo de la Jarlibro de UEA efektive malaperis kaj plu ekzistas nur papere. Travivis kaj plu aktivas ĉefe la plej grandaj kaj tiuj kiuj scipovis transformi sin kaj adaptiĝi al la nova interreta epoko. Tiun procezon mi akompanis kiel estrarano pri Scienca kaj Faka agado en la epoko 1995-2013. La ĉefa kialo por tiu ŝrumpo estas la malnoviĝo de la tradicia modelo de asocio, kun membroj, jarkotizo kaj bulteno, kaj, aliflanke, la populariĝo kaj disvastiĝo de la nova komunik-maniero inter personoj kaj grupoj kun specifaj interesoj kaj komunaj temoj. Simile ŝrumpadas ankaŭ la tradicia membraro de UEA.

Por venki kaj eĉ profiti de tiu procezo necesas adaptiĝi al la nova monda religio: la interreto, laŭ la fama diraĵo “se vi ne povas kontraŭstari, aliĝu”. Necesas do anstataŭigi la tradiciajn membro-kategoriojn kaj paperajn bultenojn per reta membreco kaj retaj bultenoj, retpaĝoj kaj retaj cirkuleroj. UEA kaj pluraj Fakaj Asocioj jam komencis tion fari. UEA kaj la Fakaj Asocioj devas ekuzi en sia informado pri Esperanto kaj pri sia agado novajn, pli taŭgajn argumentojn, konceptojn, metodojn kaj pensmanierojn, diferencajn de la tradiciaj metodoj, uzitaj en la praepoko antaŭ la interreta revolucio. Ekzemple, instigi amasan agadon en sociaj retoj kiel Facebook (kiu nuntempe brakumas jam 20% de la homaro) kaj informi pri Esperanto en diversaj ret-forumoj kaj retlistoj. Estas multe pli facile kaj efike fondi grupon virtuale, ekzemple en la sociaj retoj, teni kontakton kun la membroj per retpoŝto kaj krei retpaĝon kaj eĉ retan bultenon, ol fari tion per realaj renkontiĝoj, kunvenejo, kotizoj, oficejo kaj papera poŝto. Restas tamen kelkaj tradiciaj institucioj kiuj ĝis nun travivis kaj daŭre estas ŝatataj de la esperantistoj — kiel la jaraj renkontiĝoj (UK, IJK kaj jarkunvenoj de grandaj Fakaj Asocioj) kaj certaj paperaj revuoj kiel Esperanto, Juna Amiko (de ILEI), Scienca Revuo (de ISAE) kaj Kontakto (de TEJO). Ni ĝuu ilin dum eblas, sed memoru ke la estonteco kaj la grandaj membro-nombroj troviĝas en la reto. Samkiel per unu mansvingo Lernu! kaj Duolingo renversis niajn konceptojn pri tradiciaj E-kursoj.

Faka Agado: SSB

Scio Sen Bariloj por agi

Mireille Grosjean

Scio Sen Bariloj (SSB) estas svisbenina NRO fondita en 2009. La nomo de tiu neregistara organizo estas klara kaj konkreta. Akiro de scioj estas ĝia celo. Se mankas materialo, se mankas financoj, SSB helpas. Por tio Esperanto estas efika ilo. Vidu la logotipon: evoluo supren, kun la beninaj kaj afrikaj koloroj.

En la artikolo en la revuo Esperanto — Kiaj konkretaj agoj per Esperanto? (januaro 2016, p. 21) — oni malkovras tion, kio jam naskiĝis per Esperanto. Disvastigi la lingvon: bone. Instrui la lingvon: bone. Fari ion pozitivan per la lingvo por popolanoj, por monda paco: jen pli alta celo, pli valora kaj efika paŝo.

Prezento kaj enkonduko pri Esperanto estas grava parto de la agado de SSB. Sed ne nur. La gvidantoj de SSB konstatis, ke indas ligi tion al alia lernado; tio tre sukcesis ekzemple okaze de la seminarioj SEVI en Kotonuo (jan. kaj feb. 2015). SEminario por Virinoj, jen la kadro. Tiu triaspekta kurso ligis enkondukon al Esperanto kun akiro de skribado kaj legado de la fonua lingvo, la loka lingvo en suda Benino, kiun ĉiuj parolas, sed la kutimo estas skribi kaj legi france. La tria branĉo de tiu arbo estis lertigado de virinoj en gvidaj roloj. La partoprenantinoj trovis sian dignecon en tiu kunteksto, sentis respekton al sia kulturo kaj malkovris novajn horizontojn lernante Esperanton. Forta vigla evoluo vidiĝis ĉe ili ĉiuj; kontaktoj daŭras.

En 2016 SSB lanĉis novan programon, nome “Nova Elano”, kun la celo grandigi la parolantaron de Esperanto en Benino por organizado de grava internacia evento en la komerca ĉefurbo Kotonuo. Subteno venas el la okcidento per la konto de SSB ĉe UEA: assb-k. Se vi volas aliĝi al tiu subteno, vi estas bonvenaj.

Pri SSB vidu en wikipedia: https://eo.wikipedia.org/wiki/Scio﹍Sen﹍Bariloj

En Facebook: https://www.facebook.com/Esperanto-Scio-Sen-Bariloj-SSB-197407140595276/

En la blogo mirejo3.blogspot.com: http://mirejo3.blogspot.ch/search?q=savoir+sans+barri%C3%A8res

Faka agado: UMEA

Por la elito de la internacia medicinistaro

Christoph Klawe

Universala Medicina Esperanto-Asocio (UMEA) ekde de sia fondo konstante aktivas.

Por kompreni la vizion de tiu faka asocio necesas unue resumi la aktualan agadon: UMEA estis fondita en la jaro 1908 por disvastigi kaj apliki Esperanton en medicinaj rondoj. Dum sia longa historio la asocio diligente plenumis tiun ĉi celon per perado de daŭra kunlaboro inter la membroj de la asocio, regulaj renkontiĝoj kaj diversaj specialaj projektoj. Tiucele UMEA akceptas kiel membrojn ne nur aktivajn kuracistojn, sed medicinistojn el diversaj laborterenoj kaj eĉ samideanojn el ekster la medicina sfero.

UMEA havas membrojn en 21 landoj, kiuj formas grupojn pri multaj medicinaj fakoj. UMEA volonte peras kontaktojn al la respondeculoj de tiuj fakgrupoj aŭ al E-parolantaj medicinistoj ie en la mondo, se bezonataj. Ĝi eldonas ekde la jaro 1923 la organon Medicina Internacia Revuo (MIR), kiu aperas dufoje jare. Komence ĝi estis revuo nur esperantlingva, sed la redakcianaro iam poste decidis akcepti artikolojn en ajnaj lingvoj kun deviga Esperanta resumo. Per tiu grava paŝo MIR havas la unikan ŝancon doni en medicino internacian voĉon ankaŭ al tiuj, kiuj ne perfekte regas la anglan. Tial ĝi utiligas Esperanton kiel veran pontolingvon. Ekde la jaro 1977 UMEA okazigas ĉiun duan jaron Internacian Medicinistan Esperanto-Konferencon (IMEK). La venonta okazos kiel antaŭevento de la 101-a UK. La temo de la konferenco estos “Medicinistoj kaj tutmondiĝo — kiajn medicinistojn bezonas nia jarcento?”. Ĉiun duan monaton okazas Internacia Medicinista Esperanto-Skajpkunveno (IMES). Ekde la jaro 1974 UMEA honorigas elstarajn aktivulojn per la UMEA-Shinoda-Premio. Ni uzas la tviterokonton @UMEAeo kiel tujmesaĝilon. Por dissendi informojn pri medicinaj demandoj kaj diskuti specialajn temojn ni uzas la retan guglan diskutliston “Medicinistoj-por-Esperanto”. En la jaro 2014 nia organizaĵo renovigis kunlaboran kontrakton kun Internacia Fervojista Esperanto-Federacio (IFEF). UMEA havas propran retejon, kiu prezentas bonan superrigardon pri ĝia agado (http://umea.fontoj.net).

Aktuala projekto estas instigo uzi Esperanton kiel pontolingvon por skipoj, kiuj helpas en la okazo de naturaj katastrofoj: Sukuristoj Reagas Per Esperanto (SUPER). Estas unu el la celoj de SUPER prepari intensan E-Kurson speciale por medicinistoj, kiuj partoprenas internaciajn helpprojektojn okaze de katastrofoj, disponigi la saman kurson aŭ samnivelan trejnadon al respondeculoj surloke por kapabligi ilin al samrajta komunikado, kiam bezonata, kaj prefere science pruvi, ke la metodo kaj ĝia uzado praktike taŭgas. Por realigi la SUPER-projekton, UMEA jam havas du partnerojn, nome Internacian Ligon de Esperanto-Instruistoj (ILEI) kaj Internacian Esperanto-Instituton (IEI) en Hago, Nederlando. UMEA esperas realigi SUPER ekzemple kadre de la novfondita “European Medical Corps”, rezulto de kunlaboro de multaj eŭropaj ŝtatoj por prepari rapidan reagon al epidemioj aŭ aliaj internaciaj sankrizoj.

El la supraj informoj oni facile vidas, ke Esperanto indas havi lokon en la Internacia medicina kunlaboro, kie multaj lingvaj baroj ekzistas kaj speciale medicinistoj, kiuj ne flue regas la anglan, ne havas bonan eblon komuniki siajn, ofte gravajn, observojn kaj esplorojn. Gravas utiligi la plej modernajn manierojn de komunikado, kiel ekzemple interreton, skajpon kaj la sociajn retejojn por kunigi la fortojn de internaciaj medicinistoj, speciale por preventi kaj venki internaciajn defiojn.

Kvankam ekzistas multaj ebloj taŭge utiligi Esperanton por medicino, la plej grava problemo por realigi la originan celon de UMEA estas, ke Esperanto hodiaŭ ekster la Esperanto-movado simple ne plu estas sufiĉe konata. Informate pri la avantaĝoj de Esperanto, multaj medicinistoj fakte ne povas kredi, ke la tiurilataj argumentoj veras. Kvankam rego de la angla estas en medicino same deviga por junaj profesiuloj kiel en aliaj sciencaj aŭ socialaj fakoj, en la ĉiutaga vivo ofte montriĝas, ke ili malgraŭ longaj jaroj, dum kiuj ili studis la anglan, evitas legi sciencajn tekstojn en la angla. Do la unuaranga klopodo por helpi la uzadon de Esperanto en la medicina faka agado devas esti diligente kaj senlace oferti Esperanto-kursojn al studentoj pri medicino kaj junaj kuracistoj.

Ni estu realismaj: ne verŝajnas, ke Esperanto iam estonte iĝos la ununura aŭ ĉefa lingvo de la internacia medicina agado, sed ĝi tute ne devas. Ni vivas en tempo, kiam komputilaj produktoj kiel la tradukbastoneto “Ili” (http://www.iamili.com), de la firmao “Logbar”, komencas teknike transsalti lingvajn barojn. Tiaj teknikaĵoj certe sukcesos post paso de sufiĉa tempo kaj fariĝos uzeblaj en ĉiutagaj situacioj. En tiuj estontaj tempoj pontolingvoj tamen estos bezonataj, kiam teknikaĵoj ne funkcios. Sed eĉ la plej ruzaj teknikaj komunikiloj neniam sukcesos anstataŭigi la “internan ideon” de Esperanto, kiu helpas kompreni nin kiel mondan homan komunumon.

Esence Esperanto jam helpas kaj ĉiam helpos krei la necesan sintenon de la progresema elito de la internacia medicinistaro, ke estas ilia tasko kune solvi sanproblemojn ĉie tra la mondo, ĉar en la erao de tutmondiĝo problemoj en unu parto de nia planedo senpere gravas por ĉiuj; kaj ke estas komuna tasko de la medicinistoj ie ajn en la mondo rompi la katenojn de malsano por liberigi la pacientojn al la eblo forte labori por la progreso de la homaro.

TEJO: Turismo

Pasporta Servo en moderna epoko

Lars Sözüer

Kiam la neesperantistoj demandas, ĉu kaj kiel Esperanto estas utila, ofte ni parolas pri nia Pasporta Servo: reto de gastigantoj, per kiu eblas senpaga tranoktado. Ekde sia fondiĝo en 1974, ĝi utilis al multaj vojaĝantoj, kiuj ne nur povis senpage tranokti, sed ankaŭ ricevis konsilojn kaj helpon de la gastigantoj. Siaflanke la gastigantoj profitas praktikante la lingvon kun fremduloj kaj kunlaborante en la kreado de mondvasta amikeco.

Tiu grava iniciato funkcias sub la respondeco de TEJO, kies aktivuloj antaŭ kelkaj jaroj diskutis ĉu ankaŭ Pasporta Servo eniru la modernan epokon kaj fariĝu reta servo. Iuj proponis igi ĝin parto de unu el la similaj gastigaj retoj ekster Esperantujo, kiuj intertempe aperis kaj multe kreskis. En 2008 la Estraro de TEJO decidis, tamen, ke ĝi restu memstara servo ĉe http://www.pasportaservo.org. Principe tiu retejo sufiĉe bone funkciis, sed iom-post-iom aperis teknikaj problemoj, kiuj eble estintus facile solveblaj, se oni serioze okupiĝus pri ili. Bedaŭrinde tio ne okazis, ĝis la retejo komplete paneis. Bonŝance en 2014 Roy McCoy gvidis teamon kiu sukcesis savi la datumojn, kaj Baptiste Darthenay kreis novan retejon sur alia teknika bazo ĉe la sama adreso, kiu jam alireblas por la publiko.

Nun Pasporta Servo estas savita de pereo kaj la retejo denove funkcias. Bonvolu kunkrei nian komunumon tuj vizitante kaj uzante ĝin, kiel gasto kaj kiel gastiganto.

La laboro daŭras

Por ke aliaj programistoj kontribuu al la evoluigo de la retejo, ĝia fontokodo estas publika kaj kontroleblas ĉe https://github.com/tejo-esperanto. Mankas kelkaj utilaj funkcioj, plej rimarkeble la eblo serĉi gastigantojn surmape. Dum unu jaro la laboroj pri la retejo paŭzis post la demisio de Roy McCoy. La TEJO-estraro ĵus aprobis laborplanon por kompletigo de la funkcioj de la retejo en la venontaj monatoj. Post la kompletigo Baptiste Darthenay ricevos modestan honorarion, kiu jam delonge estas rezervita en la buĝeto de TEJO. La laboroj ampleksas ankaŭ la preparadon de la datumoj por produkti la liston de gastigantoj en la formo de libro kaj donos al la uzantoj la eblon konfirmi siajn datumojn pere de aŭtomata retpoŝtmesaĝo.

La adreslibro

La adreslibro de Pasporta Servo estas jam grava tradicio de Esperanto, sed ne povis aperi dum pluraj jaroj. Kiel nova komisiito pri Pasporta Servo, mi havas la taskon eldoni la libron ankoraŭ en la kuranta jaro. Por tiu celo ĉiuj gastigantoj baldaŭ ricevos inviton konfirmi kaj laŭbezone aktualigi siajn datumojn. Por financi la eldonadon, TEJO proponas mendon de reklamo en la libro. Se interesas vin tiu eblo subteni gravan iniciaton de la E-movado, skribu al p...@tejo.org.

Lingvaj notoj

Rob Moerbeek

Nur por neoriginalema prozo, ĉar la internacia lingvo restu baze unueca.

Ankaŭ ĉi-foje temas pri vortelekto kaj gramatikaĵoj.

Frapis la uzo de “standarda” pri iu tekniko de operacio. En multaj eŭropaj lingvoj “standarda” pli ofte signifas “laŭnorma”, “kutima”. Sed en Esperanto kun malpli da diverssignifaj vortoj ni tuj asocias la vorton kun la fama poemo, per kiu Zamenhof kronis sian unuan kongresparoladon: “Preĝo sub la verda standardo”, kies draman finon la francaj kongresrespondeculoj insiste kaj ampute malkonsilis deklami: “Kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj, ni ĉiuj de Di’ estas filoj”. (Supoze la moŝtoj ne ĝislegis la enigman finlinion “Antaŭen, senfine!”, kies solvon semajnfinaj kursanoj facile trovis.) Do ni evitu “standarda” en la signifo “norma”: ĝi restu “flaga”.

Stranga modo enŝteliĝis lastatempe: limigi la pasivajn participojn al -ita de la perfekta aspekto. “La pordo estas fermita” tamen ne prezentas agon, sed nur staton. Se ni celas, ke oni nun fermas la pordon, ni kuraĝe diru: “Nun la pordo estas fermata” (ni ja mem spertas la agon, vide, aŭde aŭ nur aersente), kaj ankaŭ se temas pri rutina ago: “Je la sesa horo la pordo (ĉiam) estas fermata”. Plej ofte ni rakontas -is-forme, kaj tiam utilas laŭ la zamenhofa ekzemplo indiki, ke la pordo ne restas malfermita: “La pordo estis fermata” igas nin supozi, ke oni estis fermanta la pordon, sed ke lastmomente ide-kolportisto interŝovis sian ŝuon por tra la fendo konverti plian animon. Normale ni do diru: “Tiumomente la pordo estis fermita”. Same en la estonteco: “La pordo estos fermita”, se temas pri unu momento. Kaj kio malhelpas, ke ni uzu “oni” kun la aktiva voĉo: “oni fermis...”? Nur la nederlanda ekvivalento de “oni” sonas plorinde formale. Sed “oni” mem estas deca, ofta vorto en Esperanto.

Ni kuraĝe lernu la signifon kaj la elekton inter la transitiva kaj netransitiva roloj de la verboj. Jen du memorinde netransitivaj: ĉesi kaj daŭri. Ĉiam estas bone por nia internacia interkompreno kiom eble plej multe resti fidelaj al la zamenhofa ekzemplo. “La pluvo ĉesas” aŭ “ĉesas pluvi”. “Ni ĉesu debati” aŭ “Ni ĉesigu nian debaton”. Pri la malĉesa verbo Zamenhof simile limigis la uzon: “La pluvo daŭras”. “Daŭre pluvas” (“Pluvas kaj pluvas kaj pluvas kaj pluvas”: tiel ekas lia plej laŭdata poemo). “Ni daŭrigu debati” aŭ “Ni daŭrigu la debaton” aŭ: “Ni daŭre debatu, debatu plu”. (Parte laŭ “Zamenhofa ekzemplaro” de Rihej NOMURA, 1987). Sed mi maldaŭrigu!

UEA: Konkursoj

Raporto pri la Belartaj Konkursoj 2015

Humphrey Tonkin

Se juĝi laŭ la artikoloj kiuj aperas en niaj revuoj kaj bloge ĉe la reto, ne mankas eseoj taŭgaj por prezento en la Belartaj Konkursoj. Niaj aŭtoroj tenu tiun eblon en la menso kaj intenco, kaj realtigu la nombron de konkursaĵoj.

Kiam la revuo La Ondo de Esperanto aperigis en sia dua numero de la jaro 2015 la kutiman statistikon pri libroproduktado en la antaŭa jaro, la ciferoj estis ŝokaj: entute 107 libroj publikigitaj, kompare kun la 178 libroj, kiuj aperis en la antaŭa jaro, kaj la 153 libroj, kiuj aperis en 2013. En sia komentario la revuo malmulton esprimis pri la kaŭzo de tiu falo, sed iuj pesimistoj inter miaj konatoj tuj kaptis la nocion, ke la ciferoj montras, ke la potenco de Esperanto ŝrumpas.

Tio estis nur unu indiko, ke la esperantistoj nuntempe pripesas sian situacion kaj sin demandas, eble iom pli insiste ol kutime, pri la estonteco de la zamenhofa lingvo. Ĉu la falo markas absolutan falon de intereso aŭ indikas la daŭran transiron de nia komunikado (inkluzive literaturan komunikadon) al la reto? Ĉu, en medio de malgranda statistika bazo, temas pri simpla hazardo, ke kelkaj eldonejoj pro diversaj kialoj produktis malpli da titoloj ol kutime?

Tio ne estas la sola ekzemplo de scivolo pri la estonteco. Mi mem kunredaktis (kun Veronika Poór) specialan numeron pri Esperanto de la kroata revuo INDECS (indecs.eu). La revuo enhavas du artikolojn pri la movado, kiuj venas al poluse malsamaj konkludoj: unu perceptas falon de la perspektivoj de Esperanto; la alia vidas signifan kreskon de interesiĝo. Ĉio dependas de la kriterioj, kiujn oni aplikas, kaj la atestaĵoj, kiujn oni utiligas. Kaj se la nombro de publikigitaj libroj falis, ni notu, ke en la lastaj tagoj (mi verkas tiun ĉi raporton en junio 2015), oni anoncis la lanĉon de nova reta Esperanto-kurso, al kiu tuj aliĝis 20 000 personoj*. Hodiaŭ oni sendis al mi enketilon, en kiu oni demandas, interalie: “Ĉu Esperanto perdis sian viglecon?” Ne malfacilos respondi al tiu demando per emfaza kaj kategoria neo.

* Noto de la redakcio: temas pri Duolingo, al kiu tra la tempo aliĝis pli ol 300 000 lernantoj.

Ni do ne venu al universale validaj konkludoj surbaze de la tre specifaj rezultoj de unu jaro de la Belartaj Konkursoj. Tamen, kelkaj aspektoj estas interesaj. Niaj juĝantoj klare opinias, ke la Esperanto-poezio viglas, aŭ almenaŭ ĝi viglas inter la BK-konkursantoj. Kaj tio estas evidenta en pli vasta kunteksto: la vigleco en la Belartaj Konkursoj estas eble ligita al kelkaj imponaj poeziaj eldonaĵoj en lastaj jaroj, ekzemple la antologio de Miguel Fernández, Poezio: armilo ŝarĝita per futuro (2013), kiu memorigas nin pri la valoro de poezia tradukado en Esperanto, la originala kolekto de Jorge Camacho En la profundo (2013), kaj la impona plena originala poemaro de Edwin de Kock, Testamente, kiun Mondial eldonis ĉi-jare*.

* Ĉi tiu artikolo estis verkita en 2015.

Aliflanke, nin surprizis la manko de kontribuoj al la esea branĉo. Ĉu tie ni vidas precize inversan efikon? Aperis en 2012 kolekto de eseoj premiitaj en la Belartaj Konkursoj sub redakto de Michela Lipari kaj mi, Pri homoj kaj verkoj: Eseoj pri la Esperanto-kulturo; kaj ĵus aperis plia kolekto, ĉi-foje de prilingvaj eseoj, Interlingvo inter lingvoj (tria volumo, de primovadaj eseoj, estas en preparo). Se falis la nombro de konkursaĵoj en la esea branĉo, tamen la kvalito restas alta: eble per tiu ekzemplado ni forpuŝis la malpli talentajn aŭ pretajn eseojn favore al la altkvalitaj?

Sed ni turnu nin al la rezultoj mem:

Branĉo Poezio

Juĝantoj estis Gerrit Berveling (Nederlando), Giulio Cappa (Italio) kaj Anja Karkiainen (Finnlando). Partoprenis 38 verkoj de 19 aŭtoroj el 15 landoj (pasintjare 26 — 10 — 9). La juĝantojn agrable surprizis la alta kvalito kaj la granda nombro de konkursaĵoj. “La meza nivelo estas tre bona: oni preskaŭ ne trovas verkojn de bonvolemaj komencantoj; lastjare tiaj estis la plimulto,” tiel skribis unu juĝanto; kaj dua juĝanto konsentis: “Ĉi-foje la averaĝa nivelo de la konkursaĵoj estis pli bona ol lastjare.” Unu aldonis: “Eble la centa kongreso, antaŭvideble amase partoprenota, instigis plurajn al verkado.” Malgraŭ la alta kvalito, “multaj el la verkoj estus bezonintaj plian poluradon kaj densigon per elsarkado de nenecesaj vortoj,” sed tiu problemo, rimarkita ankaŭ pasintjare, estis evidente signife malpli ofte rakontata de la juĝantoj ĉi-jare ol en la pasinta jaro. Tio igis unu juĝanton atentigi, ke “Tiuj, kiuj utiligas la parnasan metrikon, tion faras korekte kaj lerte. Sed la fiksitaj formoj kiel soneto ne elĉerpas la rimemon de la konkursantoj, kiuj eksperimentas ankaŭ per kvazaŭrimoj kaj asonancoj en komponaĵoj tute liberaj de ritmaj aŭ alispecaj skemoj.” Resume, do, la Esperantlingva poezio, aŭ almenaŭ tiu parto de ĝi kiu trafas la Belartajn Konkursojn, estas en bona kaj bunta ordo.

Branĉo Prozo

Juĝantoj estis Eliza Kehlet (Danlando), Ĵak Le Puil (Francio) kaj Tim Westover (Usono). Partoprenis 22 verkoj de 13 aŭtoroj el 13 landoj, rikolto, kiu restas stabila en lastaj jaroj (pasintjare: 21 — 14 — 10). La juĝantoj ne estis ravitaj de la nivelo de la konkursaĵoj, kaj atingis sian decidon nur post iom longa cerbumado kaj diferencoj de opinioj. “Al miaj konkludoj,” skribis unu juĝanto, “mi ne venis rapide nek facilanime, sed kun pezeta koro pro la sentita devo kritiki.” Alia juĝanto opiniis, ke temis pri “ne tre riĉa rikolto.” Tio, kion ni kritikis pasintjare ĉe la poezia branĉo, nome “lingvaj misoj kaj tajperaroj” kaj similaj elementaj problemoj, ŝajnis ĉi-jare migri al la proza branĉo. “Ĉu temis pri tajperaroj aŭ lingva nescio — evidente mankis provlegado kaj lingvaj konsiloj,” skribis unu juĝanto. Ni povas nur miri, ke homoj, kiuj serioze konkursas en serioza konkurso, ne zorge atentas pri lingvaj demandoj — kaj ne montras siajn verkojn al aliaj personoj kiuj povus ilin kritiki kaj korekti. Indas denove emfazi, ke ekzistas diferenco inter kritiko de aliaj kaj reverko fare de aliaj: ekzistas neniu regulo, kiu diras, ke konkursantoj ne konsultu aliajn pri siaj verkoj, nur ke ili mem aŭtoru ilin. Peti tian kritikon ne estas iel lezi la regulojn — kaj ĝi ja permesas al la juĝantoj juĝi laŭ enhavo anstataŭ lege stumbli inter la nerespektataj dek ses reguloj. Indas aldoni, ke tiu konkludo pri lingva malprecizo estas nete kontraŭa al la opinio de la juĝantoj antaŭ unu jaro, kiam ili laŭdis la plialtiĝintan lingvan nivelon de la konkursaĵoj.

Branĉo Teatraĵo

Juĝantoj estis Wera Blanke (Germanio), Paul Gubbins (Britio) kaj Giuliano Turone (Italio). Partoprenis 4 verkoj de 4 aŭtoroj el 4 landoj (pasintjare 3 — 2 — 2). La kutima problemo, menciita en antaŭaj jaroj, daŭras: la malforta pozicio de la teatra arto en nia diaspora komunumo neeviteble malriĉigas la kvaliton de la dramo-verkado. Kvankam la lingva nivelo de la konkursaĵoj estis pli kontentiga, la juĝantoj malfacile trovis verkojn indajn je premioj. Unu juĝanto aludas al “tri-demanda testo,” kiun kandidato demandu al si mem antaŭ ol prezenti sian verkon al juĝo, nome: “Ĉu la temo sufiĉe originalas por kapti atenton, reteni intereson? Ĉu mi kreis homojn el karno kaj sango, aŭ nur marionetojn elbuŝigantajn ŝablonajn ideojn? Ĉu mi reliefigis emociajn, karakterajn, ideologiajn konfliktojn, aŭ ĉu mi forkuris de la dramo, ĝin priskribante, ne montrante?” Laŭ tiu juĝanto nur unu verko vere atingis tiun nivelon. Sed estontaj konkursantoj tenu tiujn demandojn en memoro kaj apliku ilin al la propraj verkoj!

Branĉo Eseo

Juĝantoj estis Detlev Blanke (Germanio), Gotoo Hitoshi (Japanio) kaj Giridhar Rao (Hinda Unio). Ni jam notis en la pasinta jaro drastan falon en la nombro de konkursaĵoj: 4 en 2014, 8 en 2013, 12 en 2012. Ĉi-jare la nombro denove duoniĝis: nur 2 konkursaĵoj estis ricevitaj, de 2 aŭtoroj el 2 landoj (pasintjare: 4 — 4 — 4). Tamen, kvankam venis nur du eseoj kaj en tiu senco la rikolto estis, laŭ unu juĝanto, “magra”, la kvalito estis, laŭ alia juĝanto “bonega.” Temis pri du tre malsamtrajtaj konkursaĵoj, kiuj, ĉiu laŭ sia maniero, ricevis laŭdojn. Iom surprize, la fina decido estis ne aljuĝi unuan premion, sed duan kaj trian. Verŝajne la juĝantoj estis influataj de la fakto, ke tiel malmultis la konkursaĵoj ke ne eblis bona komparo, kaj ankaŭ pri tio, ke en ambaŭ kazoj la konkursaĵoj montris ne nur bonajn kvalitojn sed ankaŭ mankojn. Se juĝi laŭ la artikoloj kiuj aperas en niaj revuoj kaj bloge ĉe la reto, ne mankas eseoj taŭgaj por prezento en la Belartaj Konkursoj. Niaj aŭtoroj tenu tiun eblon en la menso kaj intenco, kaj realtigu la nombron de konkursaĵoj.

Branĉo Infanlibro de la Jaro

La juĝantoj estis Edmund Grimley Evans (Britio), Kitagawa Hisasi (Japanio) kaj James Rezende Piton (Brazilo). Tiu ĉi branĉo estas iom malsimila al la aliaj ĉar ĝi rilatas al eldonita verko (kondiĉo de aliaj branĉoj estas tio, ke ili ne estu jam eldonitaj) kaj la juĝantoj prenas en konsideron ne nur la tekston sed ankaŭ la prezenton. Venis kvar libroj ĉi-jare, de tri eldonejoj en tri landoj — granda kontrasto kun la pasinta jaro, kiam venis ok libroj, kaj la antaŭlasta, kiam venis nur unu. Tiuj ciferoj verŝajne spegulas la produkton de infanlibroj en difinita jaro: la eldonejoj scias prezenti siajn librojn kiel konkursaĵojn kaj kutime tion faras. Surpriza estas tio ke ne ĉiu libro estas lingve perfekta: oni ja antaŭvidus, ke, eĉ se aŭtoroj en aliaj branĉoj neglektus kontroligi siajn verkojn ĉe aliaj, tio estus normala praktiko fare de eldonejo, kiu celas aperigon... Malgraŭ tiuj tamen etaj makuloj, la juĝantoj estis tre kontentaj pri la ĝenerala kvalito de la kvar libroj. Unu juĝanto eĉ skribis: “Kvankam ne nombre impona, laŭ mi la ĉi-jara rikolto de infanlibroj en la Belartaj Konkursoj estas la plej bona, kiun oni havis en almenaŭ la lastaj kvin jaroj.” Kaj tiu juĝanto aldonas: “Gratulojn al la tri eldonistoj!” — senton, kiun ni reeĥas.

Problemo, kiu ekestis en la nuna jaro kaj foje kaŭzis malfacilaĵojn en antaŭaj jaroj, estas tio, ke aŭtoroj ne ĉiam plene kaŝas sian identecon. La konkursaĵoj estas juĝataj anonime — kio signifas, ke, se aŭtoro aludas al siaj propraj verkoj laŭtitole, aŭ iel mencias personajn spertojn tro facile identigeblajn, tiu aŭtoro riskas malkvalifikon de la konkursaĵo entute. Mi mencias tiun problemon tie ĉi ĉar la publiko eĉ ne konscius pri ĝi sub normalaj cirkonstancoj — ĉar ni ja ne anoncas al konkursanto, ke lia/ŝia kontribuo estis malakceptita pro tiu kialo. Konkursantoj estu avertitaj!

Alia demando, kiu afliktas min persone kaj kiu leviĝis ankaŭ antaŭ unu jaro, estas demando iom fundamenta: Ĉu en difinita jaro la konkursantoj simple konkuras inter si aŭ ĉu iasence ili devas ankaŭ superi tiujn, kiuj gajnis en antaŭaj jaroj? Mi aludas al la ofta praktiko de la juĝantoj en tiu aŭ alia branĉo ne aljuĝi unuan premion ĉar ili opinias, ke neniu verko atingas iun absolutan minimumon de boneco. Ĉu tio justas? Ĉu pli bone simple distribui la premiojn inter la tri plej bonaj konkursaĵoj en la koncerna jaro? Evidente nek unu praktiko nek la alia utilus kiel absoluta kriterio, sed min maltrankviligas la foja emo de niaj juĝantoj juĝi ne sole laŭ la tekstoj kiuj kuŝas antaŭ ili, sed laŭ atendoj formulitaj el rigardo pli larĝa kaj foje pli severa.

Same, la kategorio “Honora Mencio”, prefere uzinda nur kiam du preskaŭ egalaj verkoj konkuras por ricevi trian premion, estas iom tro ofte uzata kiel iuspeca kvara premio. Laŭ mia propra sento, “honora mencio” estu esceptokaze aplikata.

Tamen, tiaj demandoj, kaj multaj aliaj, daŭre karakterizos la korespondadon inter niaj sindediĉaj kaj talentaj juĝantoj. Al ili, kaj ankaŭ al nia laborema kaj saĝa sekretario, Michela Lipari, mi esprimas mian plenan respekton kaj miajn grandajn dankojn pro tasko denove modele plenumita. Kaj ni ne forgesu la konkursintojn! Ankaŭ al ili iru niaj profundaj dankoj!

Forpasoj

Carola Antskog (1941-2015), em. instruistino, forpasis la 31-an de decembro en Kimito (Finnlando). Ŝi estis prezidanto de Skolta E-Ligo 2005-2008, fakdelegito pri skoltismo ekde 1990 kaj longtempa gvidanto de la E-a kanalo de ScoutLink. En 2015 ŝi ankoraŭ kunlaboris por la organizado de E-budo en la 23-a Monda Ĵamboreo en Japanio.

Prodan Prodanov (1925-2016) forpasis la 5-an de januaro en Bruselo. Li naskiĝis en Bulgario kaj estis tenoro en la Sofia operejo. Li kantis en la 67-a UK en Antverpeno (1982) kaj de post tiam vivis en Bruselo. Li verkis en E-o kaj pentris akvarelojn.

Alexander Putze (1925-2014) mortis la 30-an de decembro en Münster (Germanio). Ekde 1985 li estis longe delegito kaj ankaŭ fakdelegito pri instruado por surduloj, sia profesio. Li partoprenis multajn UK-ojn kaj regule membris en Societo Zamenhof.

Viktor Sapoĵnikov (1953-2016) mortis la 4-an de februaro en Jalutorovsk (Rusio). Ekde 1984 li kontribuis per verkoj kaj recenzoj al la samizdata almanako Sezonoj kaj en la 90-aj jaroj al La Ondo de Esperanto. Li aŭtoris Proverboj kaj sentencoj (1990) kaj la satiran novelaron Ljusjka Benc (1992) kaj li kontribuis ankaŭ al la antologieto Samideanoj (2006). En 2000 aperis en lia traduko la fama romano Resurekto de Lev Tolstoj.

UEA-libroservo: Furorlisto

Bona vendojaro: denove super 100 000 eŭroj

Osmo Buller

La jaro 2015 estis tre bona al la Libroservo de UEA, ĉar ĝiaj vendoj kreskis je 53,2% kompare kun 2014. Unuafoje post 2011 la vendoj superis € 100 000 kaj sumiĝis je € 108 696. Al tio precipe kontribuis la kongresa libroservo en Lillo, sume € 47 834, t.e. € 32 381 pli ol en la antaŭa jaro en Bonaero, sed ankaŭ la ceteraj vendoj kreskis per € 5 824.

La unua listo ĉi-sube montras la tutan vendonombron de la unuopaj titoloj. Ĝin ĉefe influas aliaj libroservoj, kiuj mendas samtempe pli ol unu ekzempleron de sama titolo por pluvendi al siaj propraj klientoj, ofte en daŭro de pluraj jaroj. La dua listo konsideras nur la unuekzemplerajn vendojn al klientoj, kiuj rekte mendis aŭ aĉetis surloke ĉe la vendejo en la CO. Same kiel en 2014, ankaŭ ĉi-foje neniu disko sufiĉe vendiĝis por eniri unu el la listoj.

Esperanto: Turismo

Aventuro tra Madagaskaro

Evelyne Rotellini*
* kun la helpo de Fidilalao Henriel

Malfacilas... la ruĝa insulo grandas, la emocioj senlime invadas la korojn... Ĉerpi taŭgajn vortojn por transdoni tian sperton aspektas kiel magiaĵo. Mi provas: imagu la ekscitiĝon de 15 francoj, jarkomence en 2016. Kun la flugbileto en la poŝo, ili rendevuis ĉe la flughaveno por sperti nekutiman vojaĝon. Menciindas ke ĉiuj estas esperantistoj, ĉu komencantoj, mez- aŭ flu-parolantoj.

La ideo konsistis en granda rondvojaĝo tra Madagaskaro kune kun la tieaj samideanoj.

En la franca grupo, temis por kelkaj pri la unua vojaĝo en malproksima kaj afrika lando. Deziro, timeto, scivolo kaj miro legeblis en la okuloj.

Sed post sufiĉe longa flugo, tuj en la unua kontakto, ĉiuj timoj forvaporiĝis. Niaj madagaskaraj geamikoj akceptis nin kiel familianojn, ja pli varme ol simplajn amikojn.

La geedzoj Randriarimanana Dina kaj Randrianasolo Gynet akuratis ĉe la flughaveno: ploroj, ridoj, brakumoj ne finiĝis! Jen la etoso! Tuj ni ekvidis nian diskretan amikon Fidilalao Henriel kun lia edzino.

Ni do pretis por veturi per verda buseto, ĝis la urbo Antsirabe, 170 km sude de Antananarivo, la madagaskara ĉefurbo. Ni romantike promenis ĉirkaŭ grandaj lagoj kaj atente aŭskultis la legendojn rakontatajn de Lala (la patrino de Dina kaj elstara esperantistino en Antananarivo).

Morondava

La marborda urbo Morondava, kiu situas je 640 km okcidente de Antananarivo, staras apud la Kanalo de Mozambiko ĉe la Hinda Oceano. Necesis unu tuttaga vojaĝo por atingi ĝin malfrue vespere. Sed je la vekiĝo, kiom bele! La restadejo Tsaravahiny situas en baobaba arbaro. Gejunuloj afable mastrumas la lokon, proponante diversajn interesajn travivaĵojn: tiel, ni paceme glitis en pirogoj meze de mangrovo; frumatene ni promenis por aŭskulti kaj vidi la multnombrajn buntajn birdojn, observi la floraron; ni lernis plektadon de pajlaj korboj, promenis, dancis, bone manĝis... Koninda loko!

Ambositra, ĉefurbo de la malagasaj manartaĵoj

Ni iris al Ambositra, kiu troviĝas je 258 km de Antananarivo por aĉetumado; ni finfine atingis Ambalavao, ĉarman, ekstempan urbeton, kun la dua plej granda zebua foiro de Madagaskaro.

Vilaĝanoj zorge mastrumis lokan naturrezervejon, kie lemuroj gaje akceptas la vizitantojn.

Tridek kilometrojn for de la urbo loĝas la gepatroj de Gynet, en kampara vilaĝeto, kie ni estis akceptitaj kiel reĝoj. Jen la momento por rikolti la rizon, kaj ĉie la homoj eldraŝis la grajnojn por la venonta sezono, la infanoj ĉirkaŭis nin ridante, la zebuoj trankvile paŝtiĝis.

Tri tagojn por malkovri la naturon, la monton, dividi bongustajn pladojn kun la familio, dormi kune en la gepatra domo, ĉeesti noktajn kantojn fare de la vilaĝanoj. Ni sentis nin hejme! Ĉio ŝajnis rava.

Ekzotika veturado

La venonta celo nomiĝis Fianarantsoa (400 km de Antananarivo), kaj ni gastis en la sidejo de la asocio VOZAMA (tiu mallongigo en la malagasa signifas Savu la Malagasajn Infanojn), kies celo estas subteni studadon de infanoj en malriĉaj vilaĝoj, instali akvoputojn kaj informi pri arboplantado. Tiu centro konsistas en gastigejo sufiĉe komforta kaj de ĝia verando eblas travidi parton de la urbo.

Post vizito de la tieaj agadoj, ni entrajniĝis en la faman trajnon FCE, kiu transportas homojn de la altebenaĵoj al la maro: 12 horojn por 163 km, jen ekzotika veturado!

Fine de la tago, en Manakara, marborda urbo ĉe la sudorienta flanko de la lando, familianoj de Dina kore akceptis kaj regalis nin per abunda manĝaĵo.

La sekvan tagon ni direktiĝis al Mananjary, norde de Manakara, atingebla post kvar horoj da veturado, por komenci nian boatumadon sur la Kanalo de Pengalanes. Tri tagojn por revi, admiri, pripensi, labori, babili, interŝanĝi, tendumi inter la kanalo kaj la Hinda Oceano, malkovri vilaĝetojn.

Alveninte en Mahanoro, marborda urbo je 370 km nordoriente de Antananarivo, ni retrovis nian karan verdan buson, kiu rekte kunportis nin al Toamasina (300 km nordoriente de Antananarivo) por renkonti nian samideanon Tsiambany Cleophane, kiu aĉetis malnovan lernejon antaŭ du jaroj... kaj intencas transformi ĝin en Esperantan lernejon. Jam du klasoj lernas Esperanton!

Ni malkovris la plej gravan ŝiphavenon de la lando kaj gastis en la restadejo Lambahoany.

Reveno

Restis nur kvar tagoj antaŭ nia foriro, kaj multis la farendaĵoj. Invititaj de la paro Henriel kaj Sylviane, ni trovis la koregan akcepton de niaj geamikoj, kiuj malavare nutris nin per delikataj pladoj arte komponitaj de ilia filo.

Lasttage, ni veturis al Akamasoa, fama asocio, vilaĝo, realigaĵo de la pastro Pedro, kiu kun siaj malriĉaj protektatoj mirinde transformis ĉefurban rubaĵ-deponejon en belan kaj vivindan vilaĝon.

Denove, diskrete, kun premita koro, ni enbusiĝis por la flughaveno. La akompanantoj multis kaj ni provis prokrasti la adiaŭojn... Vane, la kruela disiĝo eltiris larmojn, ni senĉese kisis, brakumis... sed ni skribos, sendos fotojn. Promesite!

[FORIGITA!: bildo]

Aĉetante vanilon en foiro (Toamasina)

Recenzo

Esperanta enkonduko al kibernetiko

Federico Gobbo

Ekzistado. Kibernetika klarigo de la mondo. Zlatko Tišljar. Izvori. Zagrebo. 2012. 79 p. Prezo: 9.00 €

Kibernetiko estas stranga fako. Kiam ĝi estis moda, ĝi okupis altrangan pozicion, flanke de fiziko kaj matematiko, en la departementoj de la plej gravaj universitatoj de la mondo. Nun ĝi pluvivas nur en Esperantujo: neniu publikigas faklibrojn pri kibernetiko, krom por klarigi detalon el la historio de informadiko — fako kiun mi instruis dum kelkaj jaroj. Sed la rilatoj inter kibernetiko kaj Esperanto estas pli profundaj ol tio, kion oni povas kompreni unuavide.

La vorton “kibernetiko”, kvankam etimologie greka, inventis en la angla lingvo Norbert Wiener, usona matematikisto kiu naskiĝis en 1894. Eksterordinara infano, li magistriĝis pri matematiko kiam li estis 14-jaraĝa; poste li esplordoktoriĝis en 1913 pri filozofio en la Harvarda Universitato per disertaĵo pri matematika logiko. En la biografio de Norbert Wiener oportunas mencii la rilaton inter la patro kaj Esperanto. Fakte Leo Wiener, kiu en la tempo de la doktoriĝo de sia filo jam estis profesoro pri la slavaj lingvoj ĉe Harvardo, en sia juna aĝo estis samlernejano de Zamenhof kaj unu el la kunkantantoj de la himno en praesperanto — malamikete de las nacjes — en 1878. Post iom da interesiĝo, Leo Wiener malesperiĝis pri Esperanto. Malgraŭ tio, lia filo restis nerekte en kontakto kun la lingvo.

En 1914, la jaron post la esplordoktoriĝo, Norbert Wiener vojaĝis al Eŭropo kaj tie studis ĉe kelkaj el la plej gravaj matematikistoj de sia tempo, interalie David Hilbert kaj Bertrand Russell, sed pro la ekesto de la granda milito li devis reveni al Usono. Tiam Leonardo Torres y Quevedo, hispana sciencisto kaj esperantisto, fondis novan sciencon, la aŭtomatikon, per franclingva broŝuro en 1915, kiu multe interesis kaj influis la junan Norbert. Torres y Quevedo kaj Norbert restis en kontakto pri tiuj temoj: famas foto en kiu ili kune ŝakludas.

Pro la granda milito, li revenis al Usono kaj dum multaj jaroj li okupiĝis, kune kun la rusa matematikisto Andrey Kolmogorov, pri la problemo de precizeco de la pafiloj kiam celaĵoj estas moviĝantaj. Tiu matematika laboro, kune kun la influo de la aŭtomatiko de Quevedo, instigis Norbert krei novan ĝeneralan sciencon kiu priskribu la konduton de ĉiaj sistemoj kaj kiel stiri ilin.

En 1948 li publikigis la unuan libron pri tiu ĉi nova scienco, kibernetiko, kies signifo etimologie greka rilatas al la koncepto de lerta stirado (kybernetikos). Kibernetiko devintus ĝenerale priskribi la konduton de homaj, sociaj kaj robotaj sistemoj laŭ komunaj, universale validaj leĝoj. En la 1950-aj kaj 1960-aj jaroj la promesoj de kibernetiko estis tre altaj, sed la rezultoj ne kongruis kun la aspiroj, kaj pro tio kibernetiko ne kunvivis la evoluon de la teknologioj por informado kaj komunikado en la postaj jardekoj. Kvankam la kibernetika projekto grandioze fiaskis, la spuroj de tiu titana klopodo naskis almenaŭ tri idojn: la teorion de sistemoj aŭ sistemikon, Artefaritan Inteligentecon kaj informadikon. Nuntempe kibernetiko ne plu estas instruata en iu ajn universitato de la mondo, sed multaj konceptoj elpensitaj de Wiener, ekzemple retrokuplado, pluvivas en la kibernetikidoj.

La nura escepto al tio ĵus dirita estas la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) de Sanmarino, kie la aŭtoro de la recenzata libro magistriĝis ĉe Helmar Frank per eksperimento pri la propedeŭtika efiko de Esperanto. Frank estis la ĉefa motoro de AIS kaj la tuta strukturo de la konaro estas ege influita de kibernetiko, kiu rolas kiel ĝenerala konceptokadro por ordigi ĉiuspecan fakon kaj sciencon.

Tiu ĉi tre longa enkonduko celas klarigi la fonon de libro kiu povintus esti skribita en la 1960-aj — temas pri konstato, ne prijuĝo. La libro proponas konceptan ilaron por kompreni la mondon en ĉiu nivelo: persona kaj socia, homa kaj maŝina. Ĝi estas plene kaj entute kibernetika verko. Por komprenigi la kibernetikan pensmanieron al nefakuloj, la aŭtoro taŭge preferis doni ekzemplojn el la homa ĉiutaga vivo. La stilo de la verko estas miksita. Kelkfoje ĝi estas plene faka, kiam ĝi enkondukas terminojn kaj klarigas kiel funkcias sistemoj; alifoje ĝi estas tute persona, kiam la aŭtoro prirakontas sonĝon aŭ filozofiumas pri la senco de la vivo de la homoj, pritraktata kiel celo de la subjektoj de la analizataj sistemoj.

Malgraŭ la amaso da konceptoj prezentataj en malmultaj paĝoj, la libro bone legeblas danke al la klara uzo de Esperanto. La teksto ne estas tre longa kaj akompanas paŝon post paŝo la leganton en la kibernetikan percepton de la mondo kaj povas esti uzata kiel enkonduko al tiu fako. Tajperaroj malmultas: mi trovis nur du, t.e.verutas” anstataŭ “veturas” (p. 7) kaj “egzistas” anstataŭ “ekzistas” (p. 18). La bibliografio enhavas nur naŭ librojn, kaj ili ne estas cititaj en la teksto de la verko, male al la kutimoj de modernaj sciencaj libroj.

Ekzistas tamen risko en tiu ĉi volumo: malkontentigi kaj la fakulojn kaj la nefakulojn. Fakuloj povas prave plendi pri tuta manko de ajna testo aŭ realmonda eksperimento de la tuta koncepta katedralo proponita en la volumo. Nefakuloj povus prave sin demandi kiu estus la avantaĝo en la adopto de tia granda kaj kompleksa koncepta ilaro, kiu estas nuntempe preskaŭ nekonata krom inter esperantistoj kaj historiistoj de informadiko.

UK: Nitro

Kialoj ne mankas por veni al la 101-a UK

Peter Baláž

“Kial entute veni al UK 2016?” — Jen, skize listigitaj ĉi-sube la ĉefaj argumentoj por via partopreno en la 101-a Universala Kongreso de Esperanto.

La 101-a Universala Kongreso en Slovakio havos kelkajn specialaĵojn, pro kiuj indos ĝin partopreni. Mi bone konscias, ke ekzistas diversaj specoj de esperantistoj — kaj same kiel ili malsamas, ankaŭ malsamas iliaj kialoj por decidi partopreni la UK-n. Ofte ja estas kombino de pluraj tiaj kialoj, kiu decidigas, ke la persono fine aliĝas kaj partoprenas la plej grandan ĉiujaran Esperanto-feston. Jen do kelkaj pripensindaj kialoj, dividitaj en grupoj:

Ĝeneralaj

Historie unua UK en Slovakio — Post 100 jaroj, la unua slovaka, kaj la 101-a ĝenerale. Malgraŭ ke unua slovako, Albert Škarvan, partoprenis jam la 3-an kongreson en la jaro 1907 kaj samjare li eldonis la unuan lernolibron en la slovaka, la movado en Slovakio devis atendi 100 jarojn por povi gastigi la UK-n.

Ekologia kongreso — Multaj partoprenantoj de Eŭropo povas atingi ĝin trajne, buse, aŭte, sen bezono de flugoj; ankaŭ ene de la urbo oni eĉ ne bezonos urban trafikon aŭ aŭtojn.

Malmultekosta kongreso — La tranoktado-prezoj ekas jam ĉe 7 EUR/nokto, ankaŭ manĝo-kostoj estas modestaj, ekz. tagmanĝo en restoracio: 3,50 EUR, biero: 1 EUR. Do ne plu eblas plendi pri tro kosta kongreso, averaĝa/meztavola e-isto devus kapabli ĝin senprobleme partopreni.

Pieddistanca kongreso — La kongresejo, hoteloj, studenthejmoj, stacidomo, urbocentro, restoracioj, du grandaj aĉetocentroj, ĉio ene de pieda distanco de 1 km.

Verda kongreso — La kongreso okazos en la agrikultura universitato, kiu ankaŭ havas verdan kiel “sian” koloron. Krome parto de la UK-areo estas ĉarma botanika ĝardeno, kie eblos ripozi aŭ simple promeni tra la verdaĵoj tieaj. Aldone, LKK pensas ankaŭ pri “verda manĝo”, por veganoj/vegetaranoj, kiuj devus ĉi-foje pli facile kontentigi sian apetiton rekte en la kongresa areo.

Subteni — Per nia partopreno en la plej granda Esperanto-aranĝo de nia plej granda Esperanto-organizo ni donas signalon al la mondo, ke ni jes ja ekzistas kaj jes ja pretas subteni la movadon.

Sperti unikan atmosferon de UK — La spiriton de amikeco, lingva egaleco kaj homa interkompreniĝo kaj frateco. Nur ĉi tie renkontiĝas “homoj kun homoj”, en la mondo, daŭre dividita laŭnacie.

Movadaj

Videbla kongreso — Nitro estas relative malgranda urbo kaj danke al tio Esperanto kaj la UK estos tre bone videblaj al la loĝantoj de la urbo. Jen taŭga ŝanco verdigi kaj esperantigi la lokulojn!

Nova jarcento de kongresoj — Ĝi estu impulso por modernigo, novigo de la plej granda Esperanto-festivalo kaj de UEA.

Riĉa kultura programo — Koncertoj, teatraĵoj, filmoj, ekspozicioj, diskotekoj...

Riĉa faka programo — Akompanaj aranĝoj, Scienca kafejo, Kleriga lundo, kreaj metiejoj ktp.

Riĉega junulara programo — Nepre indos ĝin partopreni — eĉ se oni ne plu junas laŭ la aĝo, la programeroj estos tre variaj kaj allogaj!

Malfermiĝo eksteren — Agi ekstermovade kaj malfermi nian movadon al la mondo kaj serĉi aliancanojn por kunlaboro kaj nia plua pli efika agado. La 101-a UK volas por tiu ĉi celo utiligi la fakton, ke la kongreso okazos en la tempo, kiam Slovakio prezidos la Konsilion de EU (julio — decembro 2016). Dum la UK okazos 4 malfermitaj fakaj aranĝoj:

  1. Lingvo-politika konferenco de la Viŝegradaj landoj V4+ “Perspektivoj de lingva komunikado en EU” (la 28-an de julio 2016);
  2. Internacia entreprenista kaj komerca forumo “Investi en la koro de Eŭropo — investi en Slovakio” (la 26-an de julio 2016);
  3. “Inter-religia renkontiĝo” de reprezentantoj de diversaj religioj (la 25-an de julio 2016);
  4. La 20-a Internacia Medicina Esperanta Kongreso (de la 20-a ĝis la 22-a de julio 2016).
Turismaj

Gastamo kaj gastronomio — Indas veni sperti la slovakan gastamon kaj diversajn erojn de la slovaka gastronomio: bongustegaj kaj kvalitaj vinoj kaj bieroj, multaj bonaj kaj favorprezaj manĝoj ktp.

Eblo malkovri Slovakion — landon meze de Eŭropo, kun tre riĉa historio, multaj kasteloj, vidindaĵoj, naturbelaĵoj.

Eblo ekkoni slavan kulturon — Nitro estis la lulilo de la unua slava skribo: glagolico. Dum la UK eĉ eblos lerni skribi per ĝi! Same okazos pluraj prelegoj pri slavaj temoj, la plej multnombra gento de Eŭropo.

Personaj

Renkonti siajn (malnovajn) amikojn — Ŝajne tion ĉi eĉ ne necesas komenti.

Ekkoni novajn amikojn de la tuta mondo — Unu el la spertoj, kiu entute sufiĉas por veni — ekhavi rilatojn kun diversaj homoj de diversaj mondopartoj kaj senti sin “unu granda rondo familia”.

Jen, se vi ĉi tie ne trovis “vian” kialon, bv. sciigi LKK-n pri tio: l...@esperanto.sk. Kaj se vi jam venos al UK pro iu ajn kialo, dankon anticipe kaj ĝis revido julie en Nitro!

Pliaj detaloj pri la 101-a UK troviĝas ĉi tie:
http://www.nitra2016.sk
https://www.facebook.com/uk2016
www.uea.org/kongresoj

Revuo Esperanto 2016 4

Esperanto estas ankaŭ ekonomia fenomeno: Esperantistoj prave fieras pri la granda literatura kaj kultura valoro de Esperanto, sed “jam temp’ está” por kompreni, ke ĝi povas grave roli ankaŭ kiel lingvo de ekonomio

Reto Nova: Pli efika faka agado per Esperanto-movadidoj kun ĉef- kaj lokmotoraj asocioj

Malferme

Ferme

Fabrício Valle

En mia lasta numero de Esperanto kiel redaktoro mi ŝatus diri kelkajn vortojn pri miaj klopodoj, spertoj, frustriĝoj, eraroj, trafoj, problemoj, ĝojoj kaj malĝojoj, krom miajn konkludojn pri tio, kio estis mia laboro en tiu grava posteno de la E-movado.Tamen, ne estas spaco por tio kaj aliflanke estas preferinde prioritatigi la estantecon, kiu fluas, kaj alfronti novajn defiojn. Do, mi rezignas pri longa konfesado kaj malfermo de mia koro. Mi faros nur leĝerajn komentojn pri aspekto, kiun mi opinias interesa: tradicio. Pripensiga deirpunkto estas la vortoj de Henry James (Usono, 1843-1916): “Estas necese multe da historio por forĝi etan tradicion.” Ni devas fieri, ke en nia mallonga historio, ni konstruis multajn belajn tradiciojn kaj sendube la revuo Esperanto estas unu el la plej gravaj tradicioj de nia historio (http://bit.ly/22DuJWl). Tamen, se bonan tradicion ni devas gardi, aliflanke tro firme alkroĉiĝi al ĉiuj tradicioj, afero pri kiu ne mankas grandaj fakuloj en Esperantujo, ne estas sekvinda vojo.

Se paroli do pri tradicio kaj revuo Esperanto, unue, rimarkindas la fakto, ke mi estis la unua redaktoro de la revuo el la Sudo (http://bit.ly/1RMkuYJ). La Estraro gvidata de Mark Fettes ne hezitis elekti kandidaton el la “fora” Brazilo kaj rompis la tradicion de pli ol 100 jaroj. Nu, senkonsidere en kiu grado mia laboro estis bona, taŭga, kompetenta kaj aprobinda, ĉar tion plej bone juĝos la historio, la simpla fakto, ke neeŭropano okupis la postenon de la numero 1276 (januaro 2014) ĝis la numero 1301 (aprilo 2016), estas tre bona precedento, kiu montras, ke UEA estas preta labori por superi la senton, ke ĝi estas eŭro-centrisma organizaĵo. Eŭro-centrismo estas tradicio, natura konsekvenco de la historio, forĝejo de tradicioj: se Esperanto naskiĝis en Eŭropo, floris, disvolviĝis kaj atingis plenan maturecon per la ŝlosila kaj gravega kontribuo de eŭropanoj, kial ĝi ne estu eŭrocentrisma? Sed la enpostenigo de brazila redaktoro, post jarcento de eŭropa hegemonio estis probable tre eta signo, ke la historio de Esperanto turnas sin en aliaj direktoj kaj UEA fariĝas ja afero ne de hegemonio, sed de monda vigla engaĝo.

Nun la revuo revenas al la manoj de eŭropa redaktoro, sed tute certe ne estos necesa paso de pliaj 100 jaroj por la veno de neeŭropa redaktoro. Mi kaptas la okazon por deziri al Attila Kaszás tre fruktodonan laboron en tiu malfacilega tasko, ekde la numero 1302.

Cetere, ĉu la fakto, ke mi forlasas la redaktadon ĝuste en la numero 1301 povas esti interpretata kiel komenco de nova erao por la revuo Esperanto, en la manoj de la nova redaktoro? Mi esperas, ke jes kaj se paroli pri nova erao eble mia plej granda kontribuo al tio estis montri, ke ne estas bona elekto blinde kaj tre konservative defendi ĉiajn tradiciojn, sen doni ŝancon al la novo (mi dankas la Estraron pro la kuraĝo rompi la tradicion rilate la grafikan aspekton).

Se, kiel Ernest Renan (Francio, 1823-1892) multaj esperantistoj, defende de la konservativemo diros, ke “la veraj progresistoj estas tiuj, kiuj adoptas kiel deirpunkton profundan respekton al la pasinteco”, aliaj preferos Woody Allen (Usono, 1935), kiu diris, ke “la tradicio estas iluzio de la permanenteco”. Fakto estas, ke mi konsentas kun ambaŭ sed preferas sekvi la fluon de la vivo kun la ruso Alexandre Blok (1880-1921): “Ankaŭ rompi la tradicion estas tradicio”.

Bonŝance la Estraro de Mark Fettes ŝajnas tute preta rompi kelkajn tradiciojn, eĉ se foje, klopodante profunde respekti la pasintecon, ĝi eventuale fariĝas konservativa.

Fakto estas, ke la nova redaktoro devos, kiel mi devis, lerte mastrumi la konflikton inter la novo, kiu volas naskiĝi, kaj la malnovo, kiu ne volas morti. Tio ne estas teorio! Mi en praktiko povis travivi tian situacion kaj mi donos du ekzemplojn:

  1. Pro la marta numero 2014, mia tria numero, mi ricevis multe da kritikoj, ĉar nek la kovrilo nek la ĉeftitolo sur ĝi estis pozitivaj rilate la temon, nome “Esperanto en la universitatoj”. Ĉi-okaze tradicio ŝajne estas ne tre malferme trakti niajn aferojn per kritika tono.
  2. Kiam mi estis survoje al la finpretigo de la februara numero 2015 forpasis eksprezidanto de UEA, Kep Enderby. La kovrilo tiam estis bakata de nia grafikisto (Cleber Lemos, al kiu mi elkore dankas) kaj mi jam povis antaŭĝui kovrilon faratan per bela foto kun ĉinaj infanoj, ĉiuj lernantoj de Esperanto. Kiam venis la informo, ke la tradicio estas okupi la tutan paĝon per foto de la forpasinta eksprezidanto de UEA, mi simple rezistis, argumentis kaj akiris la rajton rompi la tradicion, almenaŭ parte, ĉar aperis en pli malgranda skalo la foto de tiu brava aŭstraliano, kiun mi treege respektas, sed mi ne povis nome de la tradicio simple rezigni pri la kovrilo kun la ĉinaj infanoj. Inter la pasinteco kaj la morto de unu flanko kaj la estonteco kaj la vivo de la alia flanko, mi kaj la estrarano kiu plede insistis por la tradicio, finfine — kaj feliĉe — sukcesis trovi bonan eliron kaj tio montras la vojon sekvindan. Eble pravas Sokrato, granda greka filozofo: “La sekreto de la ŝanĝo estas la utiligo de via tuta energio ne por batali kontraŭ la malnovo, sed ja por konstrui la novon.”

Mi dankas tiujn, kiuj sendis artikolojn, la oficistojn de la CO, la UEA-Estraron, mian kunlaboranton en TEJO, la volontulajn provlegantojn de la revuo en Roterdamo kaj kelkajn tra la mondo kaj la volontulon de TEJO kiu helpis en la ĝisdatigo de la dosieroj en Guglo. Mi dankas ankaŭ la legantojn. Mi finas per la vortoj de bela brazila kanzono (Kiel niaj gepatroj, de Elis Regina, kun subtekstoj en Esperanto: http://bit.ly/1PxwcAO), kiuj resume prezentas la perspektivojn de mia vivo de nun: “...mi sentas, ke vento alblovas odoron de freŝa sezono”. Ĝis revido!

[FORIGITA!: bildo]

Fabrício Valle estas la redaktoro de la revuo Esperanto

Ĉi-numere

La monero de 25 steloj — http://pt.slideshare.net/Intraespo/stelo — sur la kovrilo anoncas gravan, sed neglektatan diskuton: agado sen profitaj celoj ne signifas, ke oni ne povas havi financan profiton. Vere, oni ne povas distribui la profiton al membroj kaj estraranoj de la asocio. Krome, agadi por kaj per Esperanto ne estas laboro de nur neprofitcelaj organizoj. E-entreprenoj povas funde impulsi la E-movadon, sed mono, profito, esperantista ekonomio estas movadaj tabuoj. Ĉi-numere vi povos legi en Esperanto ĝuste pri tiuj temoj.

Fabrício Valle | https://plus.google.com/u/0/+RevuoEsperantoRedakcio﹍UEA

Malferme: Fabrício Valle en sia lasta numero kiel redaktoro de Esperanto adiaŭas per artikolo pri la temo “tradicio”. Kiel konkludon oni povas preni la frazon de rusa poeto (Alexandre Blok): “Ankaŭ rompi la tradicion estas tradicio”.

Dek Demandoj: La intervjuo kun Francesco Maurelli alportas tre interesajn ideojn pri UEA, la E-movado kaj la esperantista ekonomio. Kiel entreprenisto, li havas avangardajn vidpunktojn kaj klare analizas diversajn aspektojn de tre aktualaj temoj

Nur ĉef- kaj lok-motoraj asocioj: La dua artikolo de la serio “Sfinksa Demando” sufiĉe klare kaj longe pritraktas la strukturon de Reto Nova, kiu konsistas el E-movadidoj kun nur ĉef- kaj lok-motoraj asocioj. La celo estas doni al la faka agado per Esperanto viglan elanon

Afriko: Lingvoj

Afrikaj lingvoj: afero de Esperanto

Latifou Gbadamassi

En Afriko kaj aparte en Benino, publika intereso rilate Esperanton estas tre malalta pro multaj kialoj. Multaj afrikanoj konscias hodiaŭ, ke la kolonia sistemo militis favore ne al la afrikaj sed al eŭropaj lingvoj, ĉefe la angla, la franca, la germana, la hispana kaj la portugala. La kolonia mastruma sistemo rekte aŭ ne-rekte igis la afrikanojn malatenti siajn gepatrajn lingvojn.

Vole, ne-vole, afrikanoj uzas tiujn lingvojn supre menciitajn kiel oficialajn lingvojn en siaj respektivaj landoj. Tamen afrikanoj estas ĉiam deteniĝemaj rilate lernadon de ĉiu alia lingvo, kies kreinto estas blankulo. Zamenhof kun Esperanto, ekzemple.

Mi opinias, ke afrikanoj certe multe pli interesiĝus pri Esperanto-lernado se ĝi okazus lige al ilia propra kulturo aŭ se oni konsideras kaj afrikan kulturon kaj Esperantan kulturon en la sama nivelo.

Lingvo estas kulturo!

Post kelka tempo de pripensado, ĝermis en mia kapo la ideo starigi la projekton “Lerni Esperanton per afrikaj lingvoj kaj afrikajn lingvojn per Esperanto”. Notindas, ke temas pri tipaj afrikaj lingvoj. Ĉi tiu projekto estos impulsata de la Ne-Registara Organizo (NRO) Infanoj Ĉirkaŭ Afriko (IĈA), kies fondinto mi estas. Temas pri nova agado eble senegala en la tuta mondo kaj mi esperas, ke ĝi povos stimuli similajn iniciatojn tra nia tuta Esperantujo. En la retejo http://bit.ly/1pD9To3 (Kopirajto Goethe Verlag GmbH 2014) estas tre interesa enkonduko pri afrikaj lingvoj:

“En Afriko parolatas multegaj malsamaj lingvoj. Neniu alia kontinento havas tiom da malsamaj lingvoj. La diverseco de la afrikaj lingvoj impresas. La nombron de afrikaj lingvoj oni taksas je ĉirkaŭ 2000. Sed ĉiuj tiuj lingvoj ne similas! Tute male, ili ofte estas eĉ plene malsamaj! La lingvoj de Afriko apartenas al kvar malsamaj lingvaj familioj. Iuj afrikaj lingvoj havas tutmonde unikajn karakterizaĵojn.”

Nu, lingvo estas kulturo kaj Esperanto havas gravan rolon en la protektado de la lingva trezoro de la mondo, kun sia bunta kaj diversa kulturo. Per IĈA mi esperas kontribui por la diskonigo de la afrika lingvo-trezoro.

Celaro de IĈA

La projekto de IĈA celas:

  • pli facile varbi novajn esperantistojn, tiel kreskigante la nombron de la Esperanto-uzantoj aŭ Esperanto-parolantoj;
  • instigi ne-esperantistan publikon interesiĝi pri Esperanto;
  • ebligi al interesiĝantaj personoj akiri bazan scion en siaj gepatraj lingvoj (alfabeto, nomo de bestoj, fruktoj kaj manĝoj, numeraloj ktp) kaj samtempe en Esperanto;
  • konigi Esperanton al alfabetigitaj homoj pri lokaj lingvoj kaj doni al ili la okazon lerni la internacian lingvon por povi ĝui ĝin poste;
  • konigi al eksterafrikanoj la afrikan kulturon ĝenerale kaj la beninan aparte (alfabetoj pri lokaj lingvoj kaj ceteraj, tradicio, moroj, ĉiutagaj travivaĵoj ktp) kun la celo instigi ilin lerni iun afrikan lingvon por specifa uzo.
Produktaĵoj de IĈA

Ili rolas kiel disvastigiloj. Temas, interalie, pri T-ĉemizoj (V-formaj kolumoj), poŝtmarkoj kaj prospektoj, ĉiuj kun propagandaj tekstoj en kvar afrikaj lingvoj, nome la fongbea/fonua, kotafongbea/kotafonua, joruba kaj aĝagbea kun, kompreneble, traduko en Esperanto.

Tiuj produktaĵoj vendiĝis tra la pasintjaraj Esperantaj aranĝoj, interalie la ILEI-Konferenco en Belgio kaj la Internacia Junulara Kongreso (IJK) en Germanio.

Okaze de la UK en Lillo, en la libroservo de UEA ĉi tiuj varoj kaptis la atenton de sufiĉe multaj esperantistoj, kiuj senhezite sin provizis per ili aĉete, kial ne vi?

Ili daŭre aĉeteblas ĉe:

  • Reinhard Pflüeger (Germanio) — r...@esperanto.email
  • IĈA — i...@gmail.com
  • Latifou Gbadamassi — l...@yahoo.fr

Pri la kostoj de la ĉemizoj kaj aliaj produktaĵoj demandu la distribuantojn. Eblas aĉeti kaj pagi per mia konto “gbla-eM” ĉe UEA.

ɛsperanto, Exlɔwawa koɖo vov’gbe — Esperanto, lingvo de paco kaj amikeco.

Dek Demandoj: Francesco Maurelli

“Esperanto estas ilo por pli justa mondo, ne celo en si mem”

Fabrício Valle

Francesco Maurelli, eŭropano, estas robotikisto, entreprenisto kaj aktivulo en pluraj organizoj. Li esperantistiĝis en la jaro 2000, lige al la EU-programo Euroscola. Ekde tiam li estas tre aktiva de loka ĝis internacia niveloj. Komitatano de UEA ekde 2011, li respondecis pri Eksteraj Rilatoj en TEJO kaj daŭre estas engaĝita en tiu kampo. Aktiva sciencisto (Teknika Universitato de Munkeno, Internacia Scienca Asocio Esperanta) kaj fervora vegetarano (Eŭropa Vegetarana Unuiĝo, Tutmonda Esperantista Vegetarana Asocio), li estas la fondinto de la entrepreno Kosmo Strategio.

1 FV: Al la demando kial la membraro de la tradiciaj E-organizaĵoj, kiel UEA, ŝrumpas, estas diversaj respondoj. Bonvolu doni vian respondon kaj paroli pri la plej sekvinda solvo al tiu ĉi grava problemo.

FM: Mi pensas ke la demando jam enhavas parton de la respondo. Se ni parolas pri “tradiciaj” organizaĵoj, ili pli-malpli ŝrumpas en nia socio sendepende de la temo, ĉu Esperanto aŭ alia. La mondo ĉirkaŭ tiuj organizaĵoj evoluas kaj se la organizaĵoj ne kapablas evolui kune kun la mondo (por ne paroli pri tio, influi la evoluon de la mondo, kio devus esti nia celo), ili simple plu ŝrumpos.

Estas interesa frazo atribuita al iu direktoro de Nokia lige al la anonco pri la vendo al Microsoft: “ni faris nenion malbonan, sed ni malvenkis”. Kvankam mi dubas pri la efektiva patreco de tiu frazo, sendepende de tio ĝi tre bone resumas tiun situacion, kiu estas facile aplikebla ankaŭ en UEA. Por venki ne sufiĉas ne fari ion ajn malbonan, sed nepras noviĝi kaj novigi. Se ne estas strebado al daŭra pliboniĝo, daŭra adaptiĝo al la ŝanĝiĝanta mondo, daŭra signalado por kreski, nenio vere okazos. Mastrumi la estantecon estas certe ege grava tasko, sed tiu estanteco estingiĝas, se ne estas elano, se ne estas klara vizio kaj konkretaj ŝtupoj por atingi la celojn.

2 FV: Se paroli pri klara vizio kaj adaptiĝo al la teknologio disponebla por informado kaj agado, ne sufiĉas noviĝi kaj novigi. Problemo de UEA kaj ĉiuj E-asocioj konsistas ankaŭ el tio, ke la tradicia misio de la E-movado, nome vivantigi Esperanton, malnuntempiĝis, ĉar nia lingvo jam vivantiĝis. Ni laboras por nur diskonigi kaj instrui Esperanton kaj malmultege faras por transformi la mondon per Esperanto. Tio estas esenca faktoro de stagnado de niaj asocioj, ĉu vi konsentas?

FM: Mi pensas ke la tradicia misio de la E-movado ankoraŭ ne vere malnuntempiĝis. Kvankam veras, ke la lingvo kaj la komunumo estas vivantaj, veras ankaŭ ke multaj homoj ne konscias pri ni aŭ havas misan bildon pri la situacio de Esperanto (al kiu foje bedaŭrinde ni mem kontribuis).

Estas tamen granda kontraŭdiro: se de unu flanko ni celas informadi pri Esperanto kiel justa lingvo, uzinda por ĉiuspecaj komunikoj, de la alia flanko ni ne sufiĉe apogas tiujn, kiuj ja uzas la lingvon. Ni konfuzas la ilon kun la celo: Esperanto estas ilo por pli justa mondo, ne celo en si mem. Ne havas sencon “esperantistigi” homojn, se oni atendas ke la nura afero kiun novaj lernantoj povas fari, estas diskuti pri nia umbiliko kaj siavice esperantigi aliajn homojn. Estas stagnado ĉar tiu perspektivo ne estas vere alloga kaj ne multaj homoj interesiĝas pri tiu sensenca cirklo. Ekzemple, antaŭ jaro kaj duono kreiĝis la unua rotaria elektronika klubo, kiu uzas Esperanton kiel laborlingvon. Tio ekvivalentas al “eta” fina venko, kie Esperanto estas efektive uzata kaj agnoskata lingvo en specifa komunumo. Necesis iom da tempo por kelkaj klubanoj kompreni, ke ne temas pri E-grupo kaj ke la celo ne estas disvastigi Esperanton, sed aranĝi rotariajn agadojn pere de Esperanto. Por superi stagnadon ni devas oferti ion pli ol nur la eblon eniri en fermitan komunumon. Se paroli pri transformo de la mondo, tio estas ankoraŭ pli ambicia plano ol simple uzi la lingvon kaj certe fajro brulas interne de pluraj aktivuloj, kiuj tamen ĝenerale estas malplimulto en Esperantujo. Kiel mi foje provoke prelegas, Zamenhof mem prifajfis Esperanton. Lia celo estis pli justa mondo, kaj mi forte opinias, ke al tio ni devas strebi: Esperanto estu ilo.

3 FV: Jes ja, Esperanto estu ilo. Sur tio kuŝas la ora ŝlosilo por la nova erao de Esperanto, sed estas granda defio, kiel superi la fazon en kiu la esperantistoj kontentiĝas pri nur lingva diskutado, diskonigado kaj instruado de Esperanto kaj lasas ĝian aplikadon kiel malprioritaton. Kiel alfronti tiun ĉi defion?

FM: Se mi rajtas ŝteli la vortojn de la prezidanto de UEA, unue necesas konsciiĝo pri la graveco de faka agado. Multaj esperantistoj daŭre pensas, ke la plej grava agado estas (mis)informi pri la lingvo. Dum taŭga kaj profesia informado certe estas nepra, oni devas kompreni la gravecon uzi la lingvon por ĉiutagaj kaj ĉiaspecaj celoj. El tio fontas la sekva paŝo: kapabligo, prilingva (oni ja mastru la lingvon — ilon — por uzi ĝin) kaj faka. Se ni ofertus ekzemple profesiajn kapabligajn kursojn en Esperanto pri la plej diversaj fakoj, tio montrus praktikan utilon kaj uzon de Esperanto. Fine, komunumo gravegas, tiel ke samfakuloj dise tra la mondo povu vere uzi la lingvon en la specifa fako. Ni devas pluevoluigi la koncepton de Esperanto. De intelekta hobio al mondengaĝa socia fenomeno. Ne plu hobio, ne nur ĝenerala filozofio pri pli bona mondo, sed profesio, aŭ pli ĝenerale, agado. Agado per Esperanto: nia plej taŭga propagandilo.

4 FV: Perfekta argumentado. Tamen, mi opinias, ke la nuna piramida strukturo de la E-movado, kun centra organizo, ne estas taŭga por impulsi la engaĝan sintenon. Ĉu ni ne devus serioze konsideri la ideon pri malfermita kaj horizontala reto, kun nur ĉef- kaj lok-motoraj fakaj asocioj en vigla interkunlaborado?

FM: Certe ni devas labori por havi pli inkluzivan organizon kaj por doni taŭgan spacon kaj respondecon al novaj “alvenintoj”. Ili eble ne estas tiom kleraj pri la moŝtuloj kaj historiaĵoj, sed ĝuste pro tio ili povas rigardi nian karan aferon per okuloj pli objektivaj ol multaj aktivuloj. Aliflanke ne sufiĉas esti novbakita por esti kapabla kaj respondeca. Evidente, ni devas klopodi altiri profesiulojn kiuj povus doni sian kontribuon. Ni pretigu la grundon por ili. Horizontala reto certe estas interesa ideo kaj ĝis-iugrade mi ankaŭ subtenas ĝin. Mi diras “ĝis-iugrade”, ĉar mi daŭre pensas, ke UEA kiel centra organizaĵo ankoraŭ havas sencon pluekzisti. Novigo ne povas esti fakto de detruado de funkcianta agado. La centra organizaĵo stimulu pli funde la kreadon de fortaj lokaj kaj fakaj motoroj.

5 FV: Rilate funkciadon de asocio, ni parolu pri UEA. Ĉu ne jam tempo estas por profunda reformo de ĝiaj celoj kaj strukturo? Kiuj reformoj povus fari el UEA pli efikan kaj dinamikan organizaĵon?

FM: Kvankam ni estas en 2016, la strukturo de UEA ankoraŭ restas tiu de antaŭ kelkaj jar(dek)oj kaj kelkaj reformoj ne nur estas dezirindaj sed nepraj.

Taŭga traktado de tiu demando ne eblas en kelkaj alineoj – ni pensu ekzemple ke pri tio dum jaroj laboris aparta komisiono pri strategiaj demandoj kaj dum tri jaroj oficas estraro kun noviga laborplano, sed la rezultoj minimumas kompare kun la planoj, do certe necesas tempo.

Se simpligi, estas du kategorioj de reformoj: la unua temas pri etaj reformoj, kiuj lasas la strukturon de la organizo pli-malpli kiel ĝi estas, sed simpligas procedurojn, rilatojn, administradon ktp. Al tiu kategorio apartenas la oficiala akcepto de retaj dokumentoj, ĝisdatigo de la informadika infrastrukturo, konstruo de taŭga retejo.

La dua kategorio estas male pli struktura. Persone mi ne pensas, ke la celaro bezonas apartajn ŝanĝojn – ja “plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj” estas sufiĉe ĝenerala esprimo. Oni povus pensi pri aldono de difinitaj ŝlosilvortoj (kun iom da atento tamen pri la ŝanĝiĝemo de tiuj vortoj en la socio), sed ne estus grandega ŝanĝo. La radikala ŝanĝo estus fakte agadi laŭ la celaro kaj efektive labori por tio. Restas do en tiu dua kategorio la pli radikalaj strukturaj ŝanĝoj. Ekzemple, oni povus malfermi oficejojn en diversaj mondopartoj, oni povus plilarĝigi la agadkampon de UEA, oni povus rigardi merkatikon laŭ pli strategia vidpunkto, oni povus aktive subteni la E-ekonomion. Dum la etaj ŝanĝoj povus kaj devus esti entreprenitaj tuj (kaj la listo certe ne elĉerpiĝas per la malmultaj ekzemploj donitaj), por la pli radikalaj estas bezonataj fundaj trastudo kaj analizo.

6 FV: La ĉefa artikolaro de la ĉi-numera Esperanto pritraktas la temon “esperantista ekonomio.” Kion vi opinias pri la ideo, ke disvolvado de nia ekonomio povas kaj devas esti iel stimulata?

FM: Mi plene konsentas. Kiel mi esprimis supre, nur se Esperanto vere estas uzata lingvo, tiam ĝi povas esti vere lingvo internacia. Sed atentu, ke tio ne estas iu nova koncepto. La pioniroj donis multe pli da atento al la E-ekonomio ol ni. “Esperantiaj entreprenoj” estis jam ekde la komenco integra parto de la membraro de UEA. Estas paradokse, ke nuntempe oni pledas por monda uzado de Esperanto kaj kiam homoj ja decidas uzi ĝin, kreante laboron, novigon, longperspektivan efikon, tute senfanfarone, ili estas kritikataj pro nekonvena sinteno antaŭ la “pureco” de la idealo de Esperanto. Mi forte opinias, ke tia sinteno estas granda stultaĵo, kiu multe damaĝas la movadon. Pureco ne estas desupre ĵeti iom da mono (foje perlaborita per metodoj de dubinda pureco) por senti sin bonaj. Pureco ne estas esperantumi por havi interesan kulturan hobion. Male, la plifortigo de la E-ekonomio, kiu estas en nur ĝerma fazo, estas esenca por la efektiva pluevoluigo de Esperanto. Por iri el hobia al ĉiutaga dimensio, devas esti eble perlabori monon per Esperanto aŭ eĉ pli simple, uzi ĝin dum la labortago.

7 FV: La esperantistoj adoptas la moton “Ĉiu popolo kun sia lingvo kaj Esperanto por ĉiuj popoloj”, sed ili ne konscias, ke ju pli nia lingvo disvastiĝos, des pli ĝi fariĝos ankaŭ lingvo de la negocoj. La konservativa sinteno kontraŭ mono ŝajne fontas el la kredo, ke ĝi estas kapitalistaĉa kondamnindaĵo, sed fakto estas, ke per ĝi ni povas konkretigi multajn el niaj revoj. Aliflanke, ne la mono estas kondamninda, sed foje kiel ni rilatas kun ĝi. Se ni kombinos ĝin kun la interna ideo de Esperanto, ni povos krei tute novan mondan ekonomion. Do, bonvolu provi klarigi kial la esperantistoj insistas paroli nur pri lingvaj rajtoj kaj similaĵoj kaj sin prezentas kiel specialan kaston de puruloj? Kial la ekonomia esperantismo ankoraŭ ne estas temo de niaj artikoloj, eseoj kaj universitataj tezoj?

FM: De unu flanko la Esperanta ekonomio ankoraŭ ne atingis grandan dimension, krom kelkaj notindaj esceptoj. De la alia flanko, la fenomeno Esperanto sukcesis interesi – krom kelkaj stranguloj kaj maltaŭguloj, kiuj ja tamen sukcesis atingi gvidajn postenojn – multajn lertajn sciencistojn. Estus maljuste imputi al tiuj la netaŭgan traktadon de temo fremda al ilia kompetenteco.

Tamen, al komprenebla sinteno – kiun eblas ŝanĝi enplektante homojn el variaj fonoj – aldoniĝas la neracia serĉado de iu fasada (hipokrita?) pureco. Tiuj kiuj opinias, ke en Esperantujo mono ne devas roli, ja tamen uzas ĝin por siaj ĉiutagaj bezonoj. De ĉirkaŭ tri jarmiloj mono estas grava rolulo. Aldone, se mono ne alportas feliĉon, ĝi ja ebligas aĉeti panon, kuracilojn, librojn, turismumi... Sufiĉe granda parto de la vivo de ĉiu homo estas dediĉita al laboro. Kial oni volas ekskludi tiun parton el la Esperanta vivo? Ĉi tie ni eniras en problemon duvizaĝan: socian kaj individuan. Socie, pro strangaj kialoj, ni ofte konsideras sukcesa homon kiu perlaboras amason da mono vendante violentajn videoludojn, sed sensukcesa homon, kiu perlaboras centonon el tio laborante por iu bonfara celo. Individue, en multaj kazoj, estas ankaŭ timo plilarĝigi la komunumon kaj akcepti novigajn kaj realajn aplikaĵojn de la lingvo. Estas pli komforte eskapi el la mondo por trovi en Esperantujo idealan insuleton – en kiu eblas grave roli – sed tio longperspektive bremsas la veran uzadon kaj sukceson de la lingvo.

Via referenco al la interna ideo tamen estas ja notinda. Zamenhof ne interesiĝis pri Esperanto kiel lingvo, sed kiel ilo por atingi homan kuniĝon. Ligi tion al komerco kaj entreprenado ja naskas la tre interesan koncepton de ekonomia esperantismo, pritraktata en tiu ĉi numero.

8 FV: Se paroli pri pureco, miaopinie la esperantistoj kreis apartan mondon, kiu ne havas rilaton kun niaj konkretaj problemoj, krom kun la lingvaj problemoj, kiuj paradokse rilatas al absolute ĉiuj konkretaj problemoj en internacia skalo. Ĉu vigle, funde kaj konstante stimuli la esperantistojn agadi sur la kampo de la Celaro 2030 (Esperanto, Nov. 2015, p. 228) ŝanĝos la bildon, kiun la esperantistoj havas pri la rolo de Esperanto en la mondo kaj pri sia propra rolo?

FM: Mi pensas, ke agadi sur la kampo de la Celaro 2030 tre gravas. Unue, ĝi donus realan kadron por agi, kunlabore kun multaj aliaj asocioj, registaroj ktp. Iri el memkonstruita komforta nubo al la reala mondo estas ne nur rekomendinde sed vere nepre. La potencialo kunlabori kun aliaj asocioj sur tiu kampo estas tre granda kaj ja nia celo devas esti pligrandigi la apogon al niaj proponoj en la diversaj sociaj tavoloj. Por la tradiciemuloj, mi substreku ke temas pri UN-afero. Do, krom fanfaroni pri la rilatoj kun UN en ĉiuj komunikaĵoj (kion mi ne vidas en aliaj organizoj kun simila statuso), ni ja agu kunlabore kaj laŭ la rekomendoj de UN.

Agi laŭ tiu celaro povas kaj devas esti rigardate kiel duflanka procezo: de unu flanko estas la mondo kaj la kontribuo de nia movado al la mondo, laŭ la dek sep celoj de la Celaro (Esperanto, Nov. 2015, p. 230). De la alia flanko estas Esperantujo kiel unuo kaj la agado, kiun ni devas entrepreni en nia komunumo laŭ tiu celaro. Lige al la ĉi-numera ĉefa artikolaro, ekzemple, la celo ok temas pri laboro kaj ekonomia kresko. Ni faru nian kontribuon ankaŭ por tio.

9 FV: Vi asertis en via respondo al la 5-a demando, ke “la celaro de UEA ne bezonas apartajn ŝanĝojn”. Sed “plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj” miaopinie ne taŭgas kiel celo ĝuste pro tio, ke ĝi estas tre ĝenerala celo. Aliflanke, libroservo, UK kaj revuo estas bonaj servoj, sed venos ĉiam novaj konkurantoj sur la kampo de librovendado, eventoj internaciaj plimultiĝos samtempe kun la disvastiĝo de Esperanto kaj estonte la oficiala organo estos nur unu revuo inter multegaj aliaj, paperaj kaj retaj. Kio restos? Ĉu nur la ĝeneralaj celoj de la nuna statuto? Ĉu la bonaj sed tre multnombraj celoj de la strategia plano? Ĉu havi nur du aŭ tri tre enfokusitajn celojn, ligitajn al konkretaj kaj klaraj bezonoj de la tuta Esperantujo (ekzemple trejnadon, asistadon pri lobiado ĉe registaroj kaj reprezentadon ĉe Unesko kaj UN), ne helpus al UEA havi pli videblan kaj efikan rolon, kiu helpos ĝin superi la krizon?

FM: Mi ne parolus pri krizo. Kvankam la situacio ne estas tiom kontentiga kiom ĝi povus esti, la movado ne estas rande de danĝero (aŭ, kiel estis bone esprimite de eminentulo dum iu UK, ĝi ne estas pli proksima al danĝero ol ĝi ĉiam estis).

Certe veras, ke la libroservo, UK kaj revuo havos pli limigitan valoron, kaj tio estu puŝo por UEA serioze okupiĝi ankaŭ pri ĉio alia. Sed ĉu vere necesas multe pli detali la statutajn celojn? Ĝeneralaj celoj helpas doni liberon en la agado de la organizo. Se la celoj estas tro strikte difinitaj, ĉio kio ne estas tre rekte ligebla kun la celoj, povas esti malpermesata aŭ diskutata. Plidifino de la celoj povas helpi en difinitaj kuntekstoj, ekzemple kiam oni rilatas kun specifa celgrupo. Aldono de io pri daŭripoveco, ekzemple, povus esti tute taŭga movo, cele al eksteraj rilatoj. La konkretaj kaj klaraj bezonoj de la tuta Esperantujo certe estas traktendaj, sed ne nepre en statuto. Mi konsentas, ke trejnado kaj eksteraj rilatoj estu du ĉefaj kolonoj de la agado de UEA.

10 FV: Jes ja, ĝeneralaj celoj helpas doni liberon en la agado de la organizo, sed se ni sidos por kreo de estontaj scenejoj, ni klare povos vidi, ke estonte estos ja multege da fakaj organizoj uzantaj Esperanton kiel laborlingvon kaj tiuj kun ĝeneralaj celoj agantaj por Esperanto fariĝos marĝenaj. Alivorte, post kelkaj jardekoj elĉerpiĝos definitive la elano de la unua fazo de la historio de Esperanto – agado por Esperanto – kaj hegemonios la elano de la dua fazo, esence agado per Esperanto, ĉar diskonigado de nia lingvo ne plu estos necesa, ĉar Esperanto aperos regule en la gazetaro pro la vasta aplikado.

Krome, E-instruado estos afero de la publikaj lernejoj, privataj lingvo-lernejoj aŭ tre bone strukturitaj NRO-j sur la kampo de lingvo-instruado (Esperanto rolos propedeŭtike). Duolingo estas nur aŭgura signeto de tio, kio venos estonte. Jen la scenejo: ĉiuj estas konvinkitaj pri la valoro de Esperanto, ĉie oni povas lerni Esperanton kaj la agado per Esperanto estas konstanta temo en la gazetaro (imagu: internacia medicina kongreso pri pediatrio en Esperanto, eĉ pli granda ol UK). Tio kompreneble ne estos realaĵo en nur kelkaj jaroj, sed en jardekoj, tamen la procezo survoje al ĉi tiu scenejo jam ekzistas. Dume, la strukturo de la E-movado kaj ĝiaj laborprincipoj estas tiuj de la komenco de la pasinta jarcento. Pro tio ni nun baraktas. Nu, ĉu ni ĉiam agos por ĝisdatigi nian agadon nur reage al evoluo jam okazinta aŭ ĉu ni lernos labori surbaze de tre probabla estonta scenejo, por samtempe evolui kune kun la mondo?

FM: Esperanto estas pionira movado kaj en multaj kampoj ĝi fakte estis antaŭtempa. Ni pensu ekzemple pri la UEA-fako “aerveturado”, kiu ekzistis jam en 1909 kaj pri kiu eblas trovi referencojn dum pluraj fruaj jaroj de la movado. Pasporta Servo estas pionira servo, preskaŭ neimagebla kiam ĝi estis lanĉita, dum en la nuntempo regule uzas la servon couchsurfing.com centmiloj da homoj. Veras, ke multo en UEA daŭre restas ligita al la pasinteco, kio estas giganta kontraŭdiro se ni parolas pri noviga, revolucia ideo kiel internacia lingvo. Se la celo daŭre restas avangarda, noviga kaj sociŝanĝa, la iloj nun uzataj estas ofte eksmodaj. Konsciiĝi pri la ŝanĝoj kaj la novaj alireblaj iloj estas certe entrepreninda paŝo. Nur per vera konsciiĝo pri la reala mondo, per taŭga gvidado kaj taŭgaj paŝoj antaŭen, la scenejo de vi priskribita estos ebla. Ek al la laboro!

UEA: Volontula laboro

UEA-Domo por Volontuloj en Roterdamo

Martin Schäffer

En la Gazetaraj Komunikoj de UEA kaj en Facebook jam aperis la informo, ke la Estraro de UEA planas aĉeti domon por volontuloj. Multaj homoj aplaŭdis kaj pluraj homoj spontane donacas. Tamen, ankaŭ ekestis dubetoj kaj demandoj, kiel ekzemple: Kial ne uzi pli da mono por la informa laboro? Kial entute aĉeti domon, se UEA jam havas domon? Kial ne lui domon por volontuloj? Ĉu domo estas valorstabila kaj ĉu ĝi alportos sufiĉe da rentumo? Kial ne aĉeti domon en malmultekosta lando kiel Nikaragvo aŭ Nepalo? Kial ne ĉe plaĝo de Lazura marbordo (Côte d’Azur)? Kiuj personoj povas volontuli? En ĉi tiu artikolo mi provas respondi kelkajn demandojn. Kompreneble mi ankaŭ pretas respondi novajn demandojn, kiujn vi povas sendi al mi. Unue la demando “kial oni ne povas loĝigi volontulojn en la nuna oficeja domo Centra Oficejo (CO) en Roterdamo.” Tiu respondo estas facila. Temas pri manko de spaco kaj pri leĝoj. La CO estas oficeja domo, do ne eblas facile loĝigi homojn tie. La freŝe elektita Ĝenerala Direktorino de UEA Veronika Poór tamen volas havi volontulojn por realigi gravajn taskojn, kiujn oni ĝis nun ne povis ektrakti. Eŭropa Unio havas diversajn subtenprogramojn. “Volontuloj” ne nur ricevas etan salajron, sed ankaŭ la loĝado estas subtenata.

Tamen gravas, ke la volontuloj laboru ĉe la sidejo de UEA. Ekzistas ankaŭ aliaj kaŭzoj ke oni ne simple povas elekti Nepalon, Nikaragvon aŭ Lazuran Marbordon. Ĉefe gravas la prizorgado de la volontuloj, kion oni ne facile povus realigi de malproksime. Ĉe alia loko oni devus vere ekkonstrui, devus havi materialon, laborlokojn kaj devus ekzisti profesiulo, kiu transprenus la prizorgadon. Tio ŝajnas sufiĉe malreala.

La domon oni aĉetas per donacoj kaj per la kapitalo de UEA. Do ankaŭ sekureco de la kapitalo ludas rolon. Momente la bankoj en Eŭropo ne donas interezojn (preskaŭ ne); mono sub kuseno ankaŭ ne generas fruktojn. Ne funkcias ankaŭ preni monon el la kapitalo kaj uzi ĝin por la informa laboro. Ne estas permesite bruligi la monon, kiun generacioj akumulis. Volontula domo estas valorstabila kaj havas belan krom-efikon: ĝi generas monon per la luigado. Bela rentumo! Multe pli grava ol la rentumo tamen estas la labor-rentumo, do la laboro, kiun povas realigi volontuloj.

Oni menciu nur la ĝeneralan informadon, informlaboron per Facebook, varbadon por kursoj, grafikajn laborojn, merkatumon, gazetaran laboron, sendon de novaĵleteroj, kreon de amikaro de Esperanto, tradukojn, retpaĝojn. Multaj aliaj laboroj atendas laborfortojn. Alia avantaĝo estas, ke la volontuloj povas reiri al sia hejmlando pli spertaj kaj kun novaj konoj. Tio ebligos valoran helpon ankaŭ al la loka movado.

La Estraro de UEA antaŭvidas, ke la Volontula Domo estos hejmo de generacioj de volontuloj. Celataj estas ne nur junuloj (subtenataj per mono de Eŭropa Unio), sed la Estraro pensas ankaŭ pri personoj, kiuj volas paŭzi jaron (sabateca jaro) de la normala laboro, aŭ pensiuloj, kiuj dumtempe volas helpi UEA.

Nun la Estraro esperas ricevi multe da donacoj (ankaŭ etaj monsumoj bonvenaj) aŭ seninterezaj kreditoj (ne forgesu: sub kuseno kaj en banko momente ne haveblas mono). Pliajn informojn kaj respondojn petu de d...@co.uea.org. La kontoinformoj de UEA estas troveblaj en la reto ĉe http://uea.org/alighoj/pagmanieroj (kiel celon menciu la kodon “voldom”).

Kalejdoskopo

Puzloj: Invito al puzloamantoj

Puzloamantoj multegas tra la tuta mondo. La esperantisto Antonia Sobral estas unu el ili. Tamen, krom la amo munti, ŝi ankaŭ kreas unikajn puzlojn, de la pentrado de la bildoj ĝis la kreado de la pecoj. Vizitu ŝian blogon: manfaritapuzlo.blogspot.com.br (en la portugala sed eblas traduki aŭtomate en plurajn lingvojn, inkluzive de Esperanto), kie vi trovos pliajn informojn pri ŝia laboro. Kaj aliĝu al la Esperanta grupo en Facebook: Puzlo-Amantoj el la Esperanta Mondo, ĉe http://bit.ly/1Pyp7A5.

Lingvoj: Ĉu vi interesiĝas pri la hindia lingvo?

Se vi interesiĝas pri la hindia alfabeto, esperantlingva retpoŝta kurso de la hindia lingvo, tute senpaga, estas disponebla en formo de PDF-dosieroj. Ĉi tiu kurso tre detale informas pri la literoj de la hindia lingvo. Se vi volas ricevi la lecionojn de la kurso, bonvolu skribi al Prodip Dotto (p...@gmail.com), kiu informas, ke “La kurso celas diskonigi al la esperantistoj, ke ekzistas hindia lingvo natura, logika kiel Esperanto”.

Renato Corsetti
Indonezio: Rekomendoj el Indonezio

Rekomendoj de la 21-a Seminario pri Aktivula Maturigo okazinta en Bandung, Indonezio inter la 24-a kaj 27-a de marto 2016 (p.87)

  1. Ripetu la plurlandan kongresan modelon en la Sudorientazia regiono;
  2. Landaj Asocioj de UEA aktivu en landaj filioj de UN, Unesko kaj lingvodefendaj asocioj;
  3. Organizu aŭ partoprenu en lingvaj aŭ multkulturaj festivaloj;
  4. Starigu ie en Sudorienta Azio bibliotekon kun regionaj verkoj kaj skaneblo;
  5. Esperantistoj membru kaj aktivu en kulturaj kaj prilingvaj asocioj;
  6. Kreskigu stipendiojn por junaj volontuloj – tiuj ofte havas tempon sed ne monon;
  7. Sekvu la lernejan agadon multlandan laŭ la modelo de Penny Vos kaj Dianne Lukes;
  8. Esperantistoj aĉetu kaj portu T-ĉemizojn kun la vorto “Esperanto”;
  9. En kursoj, eluzu modernajn teknikajn rimedojn por ebligi al lernantoj frue kaj regule konversacii kun studantoj en aliaj landoj kaj kulturoj.
Premio Germain Pirlot: Por la plej bonaj sciencaj verkoj

La Premio Germain Pirlot por la plej bona scienca libro en Esperanto estis kreita en la jaro 1993 de Germain Pirlot kaj organizita de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Lastfoje ĝi estis aljuĝita en la jaro 2001 (por La Kosmo kaj Ni de David Galadi-Enriquez kaj A. Wandel). Ĉi-jare AIS decidis renovigi tiun tradician premion en nova vesto. La premio estos aljuĝita ne nur al scienca libro, sed en kvar branĉoj: libro, artikolo, reta kurso kaj prelego (la lasta devas esti akompanata per skriba teksto). Povas partopreni verkoj originale verkitaj en Esperanto kaj publikigitaj en la periodo 2010-2015. La sumo de la premioj en la kvar branĉoj estos ĉirkaŭ 500 eŭroj, la detalojn de la disdivido kiel ankaŭ la prijuĝadon decidos AIS. Precizaj detaloj aperos en la regularo baldaŭ diskonigota en la AIS-retejo (http://www.ais-sanmarino.org). Proponojn oni sendu al AIS (i...@ais-sanmarino.org) ĝis la 15-a de junio 2016. La gajnintoj ricevos la premiojn en la Scienca Forumo de AIS okaze de la UK en Nitro.

Amri Wandel, Prezidanto de AIS
Tajlando: Esperanto en Tajlanda Universitato

Okazis la unua E-kurso en Tajlando, kiun Warut Bunprasert preparis per la tajlingva E-lernolibro de Stano Marĉek. Raportas Gabor Markus: “Nia Esperanto-kurso en la Srinakharinwirot-Universitato estis sukcesa. Unu el la lernantoj ricevis supermezgradan atestilon kaj per ĝi celas sukcesan profesian karieron per Esperanto. Dua studento ricevis atestilon pri la sukcesa fino de la enkonduka E-kurso, ĉar ŝi bone faris ĉiujn hejmtaskojn. Aliaj studentoj komencis fari la hejmtaskojn tre sukcese kaj ankaŭ ili ricevos la unuan atestilon en la venontaj semajnoj. Mi uzas la libron de Stano Marĉek kaj samtempe ankaŭ miajn librojn (ekzercarojn), kiujn mi jam sukcese uzis en koreaj universitatoj kaj kiuj troveblas ĉe http://esperantofre.com/mondo/mglegu.htm.

“La studentoj en la universitato ne emas studi studobjektojn se ili ne vidas, ke tio estas utila por ili. Ili bezonas diplomojn, aŭ atestilojn.” Tiuj estis rapide kreitaj, en kunlaboro kun UEA. Kun la atestiloj estis aldonita dokumento kun la rezolucio de Unesko el 1954.

Markus denove: “Se tiu projekto estos sukcesa, restos ŝanco, ke mi gvidu similan kurson en Laoso. Estro de anglalingva lernejo en Vientiane jam proponis tion al mi.”

Germain Pirlot
Afriko: E-virinoj

En Demokratia Respubliko Kongo fondiĝis nova E-asocio, nome Virina Esperanto-Asocio.

Tiu grupeto de 17 virinoj decidis studi kaj praktiki Esperanton. Ĝi celas i.a. krei kudrejon. Oni povas helpi per sendo de E-materialo: libroj Assimil (Svahila-Esperanto sans peine); Poŝvortaroj Esperanto-Svahila; Esperanto-flago; Esperantaj T-ĉemizoj por la 17 membrinoj; E-revuoj. Retkontakto eblas per v...@gmail.com.

La materialon oni sendu al la jena poŝtadreso: Virina Esperanto-Asocio, P.O. Box 08 – Bunagana-Kisoru — Ugando

Germain Pirlot
Komunikado: Radio-Televido en Esperanto

La retejo Studio ĉe http://novajhoj.weebly.com/, kiu sin difinas kiel Radio-Televido en Esperanto fakte estas la plej kompleta retejo en Esperanto pri diversaj agadoj tra Esperantujo. En la sekcio “Kiuj ni estas” oni povas legi la jenon: “STUDIO estas grandskala kunlaborado inter multaj esperantistoj tra la mondo, kiuj prezentas al vi radio- kaj televidoelsendojn, longdaŭrajn filmojn, trarigardon de la gazetaro, Esperantan kalendaron kaj ĉiutagajn novaĵojn. STUDIO subtenas kaj reklamas la gravan laboron de niaj radiostacioj kaj multajn aliajn bonajn iniciatojn en Esperanto.”

Roberto Poort, la ĉefa prizorganto de la retejo, lerte kompilas novaĵojn kaj informojn pri radio, televido, arto, muziko kaj literaturo, inter kelkaj aliaj temoj. Temas pri vizitinda retejo kaj subteninda laboro.

Nepalo: La 20-a AMO kaj 2-a Speciala Ekskurso en Nepalo

De la 26-a de februaro ĝis la 8-a de marto 2016 okazis en Nepalo la 2-a Speciala Ekskurso kaj kadre de ĝi la 20-a AMO, kun 35 partoprenantoj, plejparte gejunuloj. La seminarion gvidis veteranaj esperantistoj: Hori Jasuo, Stefan MacGill, Bharat Ghimire kaj Trezoro Huang Jinbao. La temo de la seminario estis “Kultura Klerigado”. Nepala Esperanto-Asocio disdonis atestilojn al la partoprenantoj de la 20-a AMO-seminario kaj honorigis kelkajn gravajn gastojn.

La ekskursoj ĉiam okazis al famaj turismaj lokoj, atingeblaj per buso. La celo de la ekskursoj estis konigi Nepalon kaj nepalajn esperantistojn al la mondo. La ĉi-jara ekskurso estis sukcesa kaj fruktoplena, kvankam la partoprenantaro estis ne multenombra. La 12-a Himalaja Renkontiĝo okazos en februaro-marto 2017. Loko kaj itinero ankoraŭ ne deciditaj, sed ni tre baldaŭ anoncos.

La partoprenintoj de la 20-a Seminario pri Aktivula Maturigo, okazinta inter la 27-a kaj 29-a de februaro 2016, faras la sekvajn rekomendojn:

  1. Investu pli signife en edukado;
  2. Kreskigu eblojn por novuloj frue partopreni internaciajn aranĝojn;
  3. Kuraĝigu al partopreno en la librolega projekto “Sumoo”;
  4. Reklamu pli bone fondusojn por partoprenigi junulojn kaj blindulojn en aranĝoj;
  5. Niaj varbagadoj, kursoj kaj AMO- seminarioj estu interesaj;
  6. Okazigu regule AMO-seminariojn en aziaj landoj.
Pradip Ghimire
e...@hotmail.com

Esperantujo: Lingvo kaj ekonomio

Esperanto kiel lingvo de monda ekonomio

El la redakcio

“La industrioj kaj la servoj en kiuj la portugala lingvo ŝlosile rolas, konsistigas 17% de la Malneta Enlanda Produkto (MEP) (http://bit.ly/1UpYLbE de Portugalio”, laŭ la datenoj de la studo “La ekonomia valoro de la lingvo”, mendita de Instituto Camões en septembro 2007.

Laŭ malnova esploro de Ambient Insight (http://bit.ly/1RqrFSQ) la monda merkato por la reta instruado de la angla lingvo devus atingi la sumon de 1,69 duiliono da dolaroj en 2014.

Se oni esploros sufiĉe funde en interreto, eblos trovi diversajn artikolojn pri la ligo inter lingvo kaj ekonomio. Nu, same devas esti ligo inter Esperanto kaj ekonomio, kvankam tio ne estis ĝis nun sufiĉe priesplorita temo. Ĝenerale oni ne konscias pri tiu rilato, ĉar Esperanto por esperantistoj estas literaturo, kulturo kaj lingvo-instruado surbaze de la agado de senprofitcela movado. Sed fakto estas, ke ankaŭ literaturo, kulturo kaj lingvoinstruado rekte ligiĝas al ekonomio sub diversaj aspektoj. Ververe, lingvo gravas por la tuta ekonomio kaj, se konsideri Esperanton, ni tuj rimarkos, ke ĝi povas roli kiel rekta aŭ nerekta faktoro. Ekzemple, en E-instruado tiu rolo estas kerna. En la internacia komerco la internacia lingvo nerekte rolas kiel komunikilo (neniu bezonas scii Esperanton por aĉeti ĉinan varon eksportitan al Brazilo per esperantlingva ponto). Tiusence lingvo havas pli gravan rolon en la muziko kaj literaturo ol en la internacia komerco. Fakto estas, ke lingvo estas uzata en ĉiuj ekonomiaj aktivaĵoj. Pro tio institucioj kiel Instituto Camões kaj Ambient Insight serioze esploras diversajn aspektojn de la ligo inter lingvo kaj ekonomio.

Dezirindas, ke, samkiel multaj interlingvistoj, literaturistoj kaj historiistoj serioze studu la fenomenon Esperanto, jam venu la tempo, por ke ekonomikistoj komencu priesplori ĝin, sed ni ne atendos ilin kaj tuj prezentos kelkajn ideojn – ja supraĵajn – pri la esperantista ekonomio.

Esperantista Ekonomio

Esperanto estas parolata tra la tuta mondo kaj do ne estas lando kun teritorio en kiu la lingvo povas influi la kreskon aŭ malkreskon de la Malneta Enlanda Produkto. Tamen, esperantista ekonomio estas realaĵo kaj eblas ĝin difini: “Esperantista Ekonomio estas la aro de ĉiuj ekonomiaj aktivaĵoj, en kiuj la internacia lingvo Esperanto ĉu rekte, ĉu malrekte, rolas kiel laborlingvo.”

Laŭ tiu difino, el la statuto de la brazila NRO Intraespo (http://bit.ly/1UQ7y57) la esperantista ekonomio havas vastan amplekson. Tiu sama dokumento (kiu havas version ankaŭ en la portugala kaj rusa lingvoj), enlistigas dudek du merkatobranĉojn de la esperantista ekonomio kaj ili ne estas ĉio.

Ekzemple, oni povas konsideri la instruadon de Esperanto kiel la bazan merkato-branĉon de la esperantista ekonomio. Tre gravas la libroindustrio, la fabrikado de esperantaĵoj, eldonado de periodaĵoj kaj la organizado de eventoj. La Universala Kongreso de UEA ne estas sensignifa ekonomia fenomeno, se konsideri la monon, kiun oni elspezas pro vojaĝo, gastado en hoteloj, manĝoj, aĉetumado tra la kongresa urbo, aliĝoj, libroservo, trinkmono, taksio ktp. Same se oni esploras la bilancojn de UEA, oni povas vidi klare ciferojn tute ne sensignifajn.

Origino de la esperantista ekonomio

Ververe, la esperantista ekonomio naskiĝis kune kun Esperanto, ĉar Zamenhof certe devis pagi por la eldonado de la Unua Libro. Tiu historia okazaĵo estis la unua transakcio de la esperantista ekonomio. Poste la iniciatinto de Esperanto devis pagi por vojaĝoj kaj sendado de leteroj. Li certe estis nia unua mecenato. Se paroli pri pioniroj, eble la plej granda entreprenisto de nia historio estis Teo Jung, la fondinto de la gazeto Heroldo de Esperanto. Neniu sentos sin netuŝita rekte en la koro post la legado de liaj memoraĵoj, nome Ĉiu — ĉiun. Sep jardekojn en la Esperanto-movado. Se iam oni organizos balotadon por elekti la patronon de la esperantista ekonomio, certe la fondinto de Heroldo facile elektiĝos.

Grandaj malfacilaĵoj

Se paroli pri patrono de la esperantista ekonomio, ni bezonas iun kiel Teo Jung por inspiri grandan kuraĝon kaj persistemon al la E-entreprenistoj. La kuraĝo utilas por instigi esperantistojn iniciati E-entreprenon kaj la persistemo estas nepre necesa por superado de grandegaj malfacilaĵoj, ĉar la esperantista ekonomio estas ankoraŭ en sia ĝerma fazo, kaj pro kelkaj unikaj aspektoj estas necesa ja granda persistemo.

Unue, nia ekonomio estas diaspora ekonomio, due, la nombro da esperantistoj, potencialaj klientoj estas tre malalta. Se tio malhelpas kelkajn maturajn merkatobranĉojn, aliaj simple fariĝas preskaŭ neelteneblaj. Alia faktoro estas la tre varia nombro da necesaj agantoj kadre de ĉiu merkato-branĉo. Dum transakcio en internacia komerco bezonas nur du agantojn (eksportisto kaj importisto), turismo bezonas plurajn agantojn uzantajn Esperanton kiel laborlingvon: turismaj oficejoj, hoteloj, taksioj, turismaj gvidantoj kaj restoracioj, inter aliaj. Do, dum E-entreprenado sur la kampo de internacia komerco havas nur la naturajn malfacilaĵojn de tiu branĉo (ne sufiĉas nur scii Esperanton), al turismo aldoniĝas la malfacila tasko arigi plurajn agantojn pretajn ekuzi Esperanton. La branĉoj kiuj uzas ĝin kiel rektan laborlingvon, nome E-instruado, libroeldonado, librovendado kaj eventoj simile havas grandajn malfacilaĵojn pro la diasporeco (pensu pri distribuado de varoj kaj varbado de klientoj tra la tuta mondo). Interreto mildigis kelkajn problemojn, sed la defioj estas ankoraŭ grandegaj.

Niaj plej promesplenaj branĉo-merkatoj

Sub la perspektivo de tuja disvolvado niaj plej promesplenaj laborkampoj en la esperantista ekonomio estas la E-instruado kaj libromerkato, sekvataj de proksime de la internacia komerco.

Esperanto-instruadon ni povas konsideri kiel fundamenton de nia ekonomio, ĉar per ĝi novaj esperantistoj estas bakataj kaj ekonomio sen homoj ne ekzistas (pro tio prefere diri “esperantista” ol “Esperanta” ekonomio). Krome, de E-instruado dependas la eldonado de lernolibroj, libroservoj, revuoj, asocioj (aliĝ-kotizoj ktp) kaj komerco de esperantaĵoj, kiuj estas tradiciaj branĉoj, kun multaj bonaj iniciatoj. Esperantistoj multe fieras pri la Esperantaj literaturo kaj kulturo, sed oni forgesas, ke multe da laboro, klopodado kaj mono estis necesaj por la publikigo de tiom da libroj kaj produktado de E-muziko (vidu la rubrikon Dek Demandoj de la marta numero, kun Floréal Martorell). Ne gravas, ke tradukistoj, eldonantoj kaj libroservistoj laboris sen profitaj celoj. Gravas, ke mono cirkulis, ekzemple pro pago al presejoj. Do, fari el E-instruado grandan lingvo-industrion interesas nin ne nur sub la vidpunkto de ekspansio de nia lingvo sed ankaŭ de la kresko de nia ekonomio.

Internacia komerco sufiĉe viglas kaj pro la bela kaj senlaca agado de IKEF, ĉefmotorita nuntempe de la ĉinaj komercistoj, kaj pro la fakto, ke por komerci ion en Esperanto sufiĉas du flankoj, unu aĉetanto kaj unu vendanto. Ni atentu pri la agado de IKEF, tre efika faka asocio de UEA.

La ceteraj branĉoj estas tre riskaj. E-turismo, ekzemple, povas prosperi nur se la entreprenisto samtempe celas ankaŭ la neesperantistan publikon. Do, jen ora principo: agadi samtempe en la nacilingva merkato. Cetere, se paroli pri varbado, oni uzu nacian lingvon. Amuza kaj regula fenomeno en Facebook estas la diskonigado de afiŝoj en Esperanto, kies celpubliko estas la neesperantistoj. E-entreprenistoj neniam agus tiel, ĉar ili scias, ke se la celo estas, ekzemple, varbi lernantojn, pli utilas afiŝo kiel ekzemple “Learn Esperanto” aŭ “Aprenda Esperanto” ol “Lernu Esperanton”.

Ekonomia esperantismo

Rilate la citaĵon pri la portugala lingvo en la komenco de tiu ĉi artikolo, oni diras, ke ĝia kreskado kaj plivalorigo en la mondo reflektas la nunan reliefan ekonomian kaj politikan situacion de Brazilo.

Kion ni povas dedukti de tio, se paroli pri Esperanto? Mankas al la internacia lingvo forta pozicio sur la kampo kaj de la ekonomio kaj de la politiko. Samkiel Brazilo “estis nur karnavalo, belaj mulatinoj pretaj amori kun ĉiuj kaj futbalo”, Esperanto ĝis nun estas nur “afero de frenezuloj kaj morta lingvo parolata de neniu”. La stereotipoj konstruis la bildon kaj de Brazilo kaj de Esperanto. Nu, same kiel la portugala lingvo nun fariĝis pli aprezata kiel lernobjekto pro iom-post-ioma rompado de la stereotipoj rilate Brazilon, pro ĝia ekonomia kaj politika evoluo, Esperanto bezonas rompi la stereotipojn pri si, ankaŭ per ekonomio kaj politiko.

Se paroli nur pri ekonomio, naskiĝis en Brazilo Esperanto-movadido baptata kiel Ekonomia Esperantismo, kies celo estas kontribui al la disvolvado de la esperantista ekonomio kaj diskonigo de Esperanto kiel fonto de enspezoj, laborpostenoj kaj perilo en internaciaj negocoj. Esperanto-movadido en malmultaj vortoj estas movado kiu naskiĝas kun specifa faka celo el la Esperanto-movado, sub la signo de la principaro de Reto Nova. Unu el la principoj estas, ke faka agado estas afero ne de izolitaj fakaj asocioj, sed de tuta movado konsistanta el ĉef- kaj lokmotoraj asocioj (ĉi-numere, p. 88). Ĉiu ĉefmotora asocio agados esence por unu fako el pli vasta laborkampo, apogate de lok-motoraj asocioj kaj eventuale partneriĝinte kun ĉefmotoraj organizoj de aliaj laborkampoj (principo de horizontala interligiteco) en monda reto de fruktodona interkunlaborado (principo de solidareco) kaj divido de la enorma taskaro (principo de roldistribuado). Ekzemple, ene de la esperantista ekonomio (vasta kampo) povas naskiĝi ĉefmotora asocio pri justa komerco, al kiu aliĝos lok-motoraj asocioj de produktantoj de manfaritaj esperantaĵoj, kies varoj estos distribuataj tutmonde sub la koncepto de justa komerco. Dume, ĉefmotora asocio de lingvo-instruado povos faciligi al la ĉefmotora asocio de justa komerco la distribuadon de tiuj esperantaĵoj per sia reto de lok-motoraj lingvo-lernejoj.

Bezonatas, tamen, tuta movado por impulsi kaj krei favorajn scenejojn por la ĉefmotoraj asocioj ligitaj al la esperantista ekonomio. Tiu movado estas Ekonomia Esperantismo, kies ĉefajn celojn resume ni prezentas:

  • stimuli la kreadon de favoraj scenejoj por la disvolvado de la tuta esperantista ekonomio;
  • subteni la fondadon de ĉefmotoraj asocioj celantaj subteni E-entreprenistojn en ilia agado. IKEF, ekzemple, povas esti konsiderata ĉefmotora asocio de la internacia komerco en Esperanto, sed kio pri turismo, eldonado, organizado de eventoj, lingvo-instruado, solidara ekonomio, justa komerco ktp? Por ĉiu merkato-branĉo necesas unu ĉefmotora asocio.
  • instigi la esperantistojn kaj la E-asociojn adopti favoran sintenon rilate la ideon, ke Esperanto kiel fonto de enspezoj, laborpostenoj kaj bazo por disvolvado de nova monda ekonomio ne estas kontraŭa al sia interna ideo. Tute male, la interna ideo de Esperanto povas alivestiĝi kiel interna ideo de tiu nova ekonomio, nome esperantista ekonomio.

Ĉu utopio? Eble jes, sed multe malpli utopia ol la ideo de internacia neŭtrala lingvo kun nur literaturistoj, lingvistoj, volontuloj, defendantoj de la lingvaj rajtoj, amata-ĉevaluloj, umbilikistoj kaj eternaj komencantoj. Atentu, ke la esperantista ekonomio bezonos esperantistojn kun alta lingva nivelo, se paroli pri eternaj komencantoj.

Vere, mono ne alportos feliĉon al la E-movado, sed estos tre utila por konkretigi plurajn belajn idealismajn projektojn. En la membiografiaj notoj de Hans Jakob, iama oficisto de UEA, kiujn sub la titolo Servisto de l’ ideo redaktis Mark Fettes kaj eldonis Flandra Esperanto-Ligo, legeblas en la antaŭparolo resumo eldirita de Jakob mem pri la praktikaj zorgoj kiujn li devis alfronti kiel profesia oficisto de UEA: “Mono, mono kaj mono”.

La plena agnosko de Esperanto fare de ĉiuspecaj institucioj kaj registaroj kaj la publika kaj plena rekono pri la valoro de nia lingvo pli facile venos, se ni povos samtempe montri kaj la riĉon de nia literaturo kaj la riĉon de niaj E-entreprenoj. Do, ni laboru kune* per Ekonomia Esperantismo por la disvolvado de la esperantista ekonomio.

* p...@retonova.com

Internacia lingvo: Opinio

Ĉu Esperanto estas vera internacia lingvo?

Wang Tianyi (Ĉielismo)

Iufoje mi disputis kun konato mia, kiu opinias, ke Esperanto ne estas vera internacia lingvo. Mi refutis per tio, ke en iuj landoj estas lernantoj kaj parolantoj de Esperanto. Li replikis: se tiel estas, ĉu ankaŭ la tibeta lingvo estas internacia lingvo, pro tio, ke ankaŭ en iuj landoj estas lernantoj kaj parolantoj de la tibeta lingvo, eĉ tibetologoj? Ĉu ankaŭ la bulgara estas internacia lingvo, pro tio, ke en ĉinaj universitatoj estas studentoj kaj profesoroj pri la bulgara lingvo? Mi konfuziĝis kaj petis lian klarigon: “Laŭ vi, kio estas vera internacia lingvo?” Li serioze respondis, ke “vera internacia lingvo estas nur mondskale ekonomia lingvo. Tamen Esperanto ne estas tia lingvo, sed nur lingvo kiel multe da naciaj lingvoj uzataj sporade por kulturaj ideoj tra la mondo”.

Analizante lian opinion mi gapis, ĉu Zamenhof estis tiom naiva, ke li fantaziis, ke la interna ideo de Esperanto povas fari el ĝi internacian lingvon? La homa historio montras, ke iu ajn idealo aŭ religio kutime disvastiĝis ne funde ligita al la lingvaj aspektoj, tute male, ili eĉ perdis sian ligon kun la lingvo de siaj prakreantoj. Ekzemple, ĉinaj religioj ĝenerale venis de aliaj landoj komence per vehikla lingvo, sed nuntempe la ĉinaj religianoj ne plu ĝin parolas. Konkrete, la araba lingvo estas internacie uzata pro komerco, sed ne pro islamo en aliaj landoj, ĉar islamano ne parolas la araban lingvon, sed sian nacian lingvon. Same la latina lingvo fariĝas arkaisma ne pro religiaj kaŭzoj, sed pro la perdo de komerca uzo. Ĉu Esperanto kapablas evolui super la natura regulo? Mi kredas ke ne.

Mi devas konfesi, ke en Esperantujo ekzistas tradicia forto, kiu preferas, ke Esperanto situu sur la supro de granda monto de idealismo, tute ekster la komerca mondo, ĉar la tradicia Esperantujo konsistas el raraj idealistoj kaj lingvoamantoj, kiuj ne apartenas al la majoritato vivanta en mondo regata de ekonomiaj okazaĵoj, fluoj, interŝanĝoj. Eĉ se ekster Esperantujo tia mondo estas parto de ilia vivo, oni volas trovi en Esperantujo ideale konceptitan mondon, sen la longa kaj malfacila batalado, kiu nin hardas.

Kvankam ni multe strebadas por persvadi la mondon lerni Esperanton, la mondo tamen ne volas perdi sian tempon por Esperanto sen ekonomia valoro. Ĝis nun Esperanto povas interesi nur rarajn idealistojn kaj lingvoamantojn kaj miasperte la kongresoj de Esperanto iom post iom fariĝas malpli grandaj kaj neallogaj al la celpubliko.

Kion fari?

Ni ne povas senkonscie flegadi nur la karajn idealismajn celojn, kiuj regas la koron de la esperantistaro, ĉar tiu sinteno ekvivalentas al se ne okupiĝo pri la eŭtanazio de nia lingvo, certe kondamno de E-movado al mizera stato. Ni devas salti trans la tradician limigon katenantan la pluan evoluadon de Esperanto.

Mi mem estas denaska idealisto kaj longjara movada gvidanto kaj pro Esperanto mi fariĝis profesia komercisto internacia kaj de pli ol 20 jaroj mi perlaboras monon ĝin uzante kiel laborlingvon.

Se mi malamus la kulturon, oni tuj kulpigus min kiel sovaĝulon. Ĉu mi vere estus sovaĝulo? Pro tio, nia esperantistaro ne devas aŭtomate prisuspekti la komercon kiel nigran aŭ grizan aktivadon. Fakto estas, ke ĉiuj aferoj en la mondo havas nigran kaj grizan flankojn. Esperanto havas eĉ fantazian kaj fanfaronan flankojn. Pro tio antaŭ serioza refuto ni estas malfortaj!

Jam estas klare ke, Esperanto ankoraŭ ne estas vera internacia lingvo. Kion fari? Ni ŝanĝu la tradician strukturon de Esperantujo kaj fondu aplikan sistemon de Esperanto. Kongrue al tiu celo Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo (IKEF) jam faras sian parton de pli ol 30 jaroj kaj nun jam havas landajn filiojn en Aŭstralio, Ĉinio, Koreio, Kongo-DR, Sudafriko, Nepalo kaj Senegalo. La ĉina IKEF-filio jam okazigis naŭ jarkunvenojn en diversaj urboj, ĝia retgrupo havas pli ol 450 membrojn, kiuj regule ricevas informojn kaj ofertojn el komercantoj de la monda Esperantujo. Ni kune laboru por ke Esperanto fariĝu vera internacia lingvo! Tio estas nia historia misio, io kion Zamenhof ne povis plenumi.

Internacia komerco.
Nun sur neŭtrala lingva fundamento.
www.ikef.org

UEA: Trejnado

En Indonezio AMO plene maturiĝis

Stefan MacGill

“En iuj kulturoj, atingo de 21 signalas la komencon de plena matureco. Sekve nia programo de Aktivula Maturigo (AMO) ene de du jaroj atingis tiun mejloŝtonon”. Per tiuj vortoj mi bonvenigis la 18 plurlandajn partoprenantojn de la seminaria malfermo en ĵaŭdo la 24-a de marto. Mi skizis la celojn de la AMO-programo kaj listigis la okazintajn kaj okazontajn seminariojn.

Kiel la unua gvidanto, s-ro Lee Jungkee, estrarano de UEA, prezentis bilde du temojn. La unua temis pri la historio, principoj kaj funkciado de la Seula Esperanto-Centro (SEC), kiu troviĝas en la urbocentro, en la sesa etaĝo sen lifto kaj havas spacon por ĉirkaŭ 15 kursanoj, kun lukosto de € 150 monate. Kursojn oni okazigas kontinue, kun kvarmonata daŭro. Post dudekkvinjara historio, baldaŭ oni festos la tricentan kurson. Kursanoj tuj ekuzas skajpon por diri siajn unue lernitajn frazojn al lernantoj en aliaj landoj – en la daŭro de la kurso ekas la vera interkomunikado. Dum la diskutoj leviĝis la ideo ligi tiun centron kun tiu en Sidneo, Aŭstralio, kaj kontaktoj estis faritaj. SEC ja havas kunlaborajn rilatojn kun pluraj E-Centroj tra la mondo — komparado de spertoj kaj pli forta kunlaboro certe estas reciproke utila. La dua prezentaĵo temis pri la progreso de la korea movado en universitataj rondoj.

Vendrede Sandor Horvath el Aŭstralio gvidis sesion pri varbado kaj ĝin startigis per la provoka demando: ĉiu diru en 5 minutoj pri fuŝaj aŭ misaj varbagadoj. Ideoj: tro formalismaj kunvenoj; per Esperanto vi povos enspezi multan monon; aserti, ke la nura uzo de Esperanto garantias mondan pacon; Esperanto facile lerneblas (por iuj jes, por aliaj ne). Sekvis 4-minuta satira filmo el Youtube pri ekstreme misaj varbstrategioj – verdaj steloj, flagoj, V-ĉemizoj ktp. Sekva demando respondenda etgrupe: Kiel vi konvinkiĝis pri Esperanto? Respondoj: per libroj; fervoro pri geografio aŭ lingvoj; pro personaj rekomendoj; por vojaĝebloj; unu eĉ pro amo (ne la seminaria speco!). Iuj trovis, perdis kaj retrovis la lingvon, eĉ plurfoje. Aliaj aŭdis pri la lingvo, sed nur post la emeritiĝo havis tempon aktiviĝi. Konstatite, ke en retepoko la manieroj ekscii pri la lingvo signife ŝanĝiĝas.

Stefan MacGill prezentis la temon: “Kiel efike instrui Esperanton al azianoj?” La devo lerni fremdan vortostokon ja pezigas la taskon, sed per dekomenca aŭskultigo de variaj parolmodeloj kaj frua paroligo de studentoj oni mildigas la obstaklojn. La ĉefa parto de la prezento temis pri diskutado de kvin demandoj, po unu por kvin grupoj. La unuaj tri demandoj rilatis al lingvaj kaj pedagogiaj faktoroj, la lastaj du al ligitaj temoj. Jen la demandoj kaj sintezo de la respondoj:

1) Kiuj estas la plej malfacilaj punktoj de Esperanto por vialandanoj?

Azianoj: Alia pensmaniero, fremda vortstoko. Aŭstralianoj: akuzativo, transitiveco de verboj, uzo de -ig kaj -iĝ.

2) Kiuj estas la pli facilaj partoj?

La reguleco, la vort-funkcioj en frazoj, demandoj per “Ĉu”. Por eŭropanoj: multaj vortoj tuj kompreneblaj. La flekseblo de la lingvo.

3) Kiel kuraĝigi al frua ekparolo de la lingvo?

Stimuli uzon de retbabilejoj, skajpo, por eĉ transkultura parolado. Lernantoj akompanu eksterlandajn gastojn – eko timiga, fino bona. Gastigi eksterlandanojn.

4) Kiel logi homojn al eklerno de Esperanto?

Montri la utilecon de la lingvo. Kie estas ŝato al atestiloj, aranĝu tion por la kurso. Aperigi anoncojn en telefonlibroj. Inviti gastprelegantojn al informkunsidoj. Partopreni la vivon de aliaj grupoj: skoltoj, verduloj ktp

5) Kiel aktivigi finintojn de la baza kurso, por ke ili enkomunumiĝu kaj plu studu?

Dependas de la aĝo de la kursanoj. Ne estu financaj baroj al plua studado, konigu frue la plustudajn eblojn. Informu pri poŝtelefonaj kaj komputilaj ebloj viziti indajn retejojn. Spronu al legado de bonaj libroj.

Fermis la matenon Márkus Gábor, kiu lastatempe gvidis sukcesajn kursojn en Tajlando kaj ofte kursgvidas en Koreio. Li frue paroligas lernantojn per simplaj, kompreneblaj frazoj. Por komuniki pli malfacilajn nociojn, li laŭeble evitas la enlandan lingvon, por ne krei tradukisman modelon.

En Tajlando kaj multlande oni tre aprezas atestilojn, do tiujn li kreis. Kurskomence lernantoj devas aĉeti kursmaterialon, sed kiu finos la kurson, rericevos la koston de la libro. Li rakontis pri diligenta taja studentino, kiu post mallonga kurso regule sendas dekojn da paĝoj de hejmtaskoj por kontrolado. Gravas montri la utilecon de Esperanto. Liakaze en Hungario, lingvaj diplomoj ĉe ŝtataj instancoj donas salajran bonuson (7% por unu kaj 15% por du). Tra la jaroj li enspezis signifajn sumojn pro posedo de rekonata diplomo pri kono de Esperanto. Li rakontis kiel li uzis E-kontaktojn eĉ por fari oficajn vizitojn al foraj landoj, kiujn liaj neesperantistaj kolegoj ne kapablis.

La seminario atingis sian lastan tagon en dimanĉo la 27-a de marto, kun diskuto pri la stato kaj bezonoj de la indonezia movado, sekvata de forumo por kiu la kvin gvidantoj formis panelon por respondi demandojn aŭ reagi al komentoj. Per tio finiĝis la 21-a AMO – trafa momento por la transdono de la torĉo al pli junaj AMO-gvidanto kaj teamo. Jam ekis en Italio AMO 22, kaj AMO 23 en Turkio tuj sekvos. La organizado de tiuj seminarioj jam estas en la manoj de la nova teamo.

Faka Agado: Sfinksa demando 2

Nur ĉef- kaj lok-motoraj organizaĵoj

Fabrício Valle

En la pasinta numero mi prezentis la ideon pri nova strukturo por nia movado: nur ĉef- kaj lok-motoraj organizaĵoj. Do, temas pri forlaso de la nunaj strukturo kaj agadmaniero. Unuavide, tio estos granda malavantaĝo por UEA, ĉar ĝi devos rezigni pri la ideo, ke ĝi devas roli kiel centra organizaĵo. Kial rezigni pri rolo tradicia, kiun ĝi plenumis tra la tuta ĝisnuna historio de nia movado? Ĉar la mondo, en kiu UEA estis kreita kaj evoluis al nia plej granda kaj grava NRO, ne plu ekzistas. La nuntempa mondo, kun ĉiuj siaj teknologiaj ebloj en pli kaj pli tutmondiĝanta mondo, ne bezonas centran asocion, ĉar ĉiu aganta forto, ĉu esperantisto de sia hejmo, ĉu organizaĵo en la interlanda regiono de Barato, Argentino, Usono aŭ Norvegio ktp povas fariĝi eta centro de iu ajn agado en internacia skalo. Vane UEA aŭ iu ajn alia organizaĵo klopodos regi la fluon de la iniciatoj, de ĉiuj agantaj fortoj. La piramidaj strukturoj estas afero de la pasinto kaj alkroĉiĝi al tia strukturo estas granda mispaŝo.

Aliflanke, se paroli pri faka agado kiel ekzistokialo de la E-movado, ni havas antaŭ ni gigantan defion, ĉar fakaj laborkampoj estas senfinaj. Nur sur la kampo de UMEA, ekzemple, estas pluraj frontoj, kaj eble estonte diversaj fakaj asocioj (pediatrio, oftamologio ktp) naskiĝos el ĝia sino. Pensu nun pri tio kiom da kampoj de agado atendas nin. Bonvolu enlistigi ĉiujn eblajn kampojn por aplikado de Esperanto kiel laborlingvo. Kalkuleblas per la fakoj la nombro de la rilataj eblaj fakaj asocioj. La tuto gamos de hobioj ĝis sciencaj fakoj, de sociala diverskampa asistado ĝis defendo de ĉiuspecaj rajtoj. De neprofitcelaj organizaĵoj ĝis la profitcelaj kampoj de la esperantista ekonomio (legu pri tio ĉi-numere, p. 84-86). Ne estas limoj.

Sed kial paroli pri faka agado kiel ekzistokialo de la E-movado, se Esperanto ankoraŭ ne estas vaste konata lingvo kaj ofte konsiderata kiel morta lingvo? Ĉu ni ne devus insisti, ke diskonigado kaj instruado de Esperanto plu estu niaj grandaj celoj?

Tiu strategio adoptita ĝis nun nepris kiel ekzistokialo de la ĝisnuna E-movado, dum nia infana lingvo bezonis vartadon por ne forvelkiĝi, sed Esperanto fariĝis adoleskanta lingvo kaj venis la tempo por ke ĝi fariĝu vaste aplikata lingvo. En la nova historia fazo de Esperanto estas necese, ke ĝi fariĝu vera internacia lingvo, ne nur el la vidpunkto de neŭtraleco, lingvaj rajtoj, sennacieco, aspektoj al kiuj Esperanto estas ligita denaske, sed el la vidpunkto de utilo por mondo kie regas malsato, militoj, konfliktoj ĉiuspecaj, suferado kaj granda manko de internacia lingvo. La mondo bezonegas lingvon kiel Esperanto, sed ne scias, ke ĝi ekzistas kaj la plej bona maniero diskonigi ĝin kaj igi ĝin vaste lernata, estas per disvolvado de ĝia aplikado en konkretaj kuntekstoj, ne nur en rondo familia de kelkaj idealistoj, kiuj tre ŝatas diskuti pri la propedeŭtika valoro de Esperanto sed kondamnas la ideon, ke E-asocio devus instrui la anglan kaj aliajn fremdajn lingvojn, ekzemple.

Diskonigado kaj instruado de Esperanto ne kiel celoj

Nu, ne temas pri forlaso de la diskonigado kaj instruado de Esperanto, sed pri preno de tiuj du aktivaĵoj nur kiel fono, kiel rimedo por iu praktika, faka celo. La realigo de praktikaj celoj, la faka agado vekos multe pri grandan ekinteresiĝon pri Esperanto ol la senfina ripetado de la sama historio de la genia knabeto de Bjalistoko kiu iniciatis lingvon, aŭ prezento de tre bonaj kaj inteligentaj argumentoj por la ideo de neŭtrala internacia lingvo. Pri tiuj argumentoj kaj pri nia historio, ekde Zamenhof ĝis la akcepto de Esperanto kiel nemateria posedaĵo de Pollando, ni ne rezignu, sed ili havu nur fonajn rolojn. Plej gravas la utilo. Kaj se temas pri vasta aplikado de Esperanto, ne taŭgas la nuna strukturo, kun unu centra internacia organizo, landaj asocioj kiuj kapablas kunordigi nenion, lokaj asocioj dediĉitaj al organizado de festaj monataj (foje semajnaj) kunvenetoj, kun kuko kaj teo, por babilado aŭ plej ofte krokodilado kaj la ĉiamaj E-kursetoj, ĉar instrui estas misio. Ni do venas nun al la neta prezento de la nova strukturo, kun ĉef- kaj lok-motoraj fakaj asocioj. La sfinkso ektremas.

Malfermita, horizontala kaj roldistribua reto

Antaŭ ol paroli pri ĉef- kaj lok-motoraj asocioj, nepras paroli pri la kunteksto en kiu ili agados. Nu, forlasendas la kadukiĝinta piramida sistemo nuntempe reganta en Esperantujo, kiu ripetiĝas en la internacia, landa kaj regiona niveloj kaj rolas esence kiel fermitaj strukturoj. Paroli pri fermita strukturo signifas, ekzemple, ke landa asocio de la lando A ne rilatas kun lokaj asocioj de ĉiuj ceteraj landoj. La ideo estas, ke al UEA ligiĝas la landaj asocioj (kaj malmultaj fakaj asocioj, plej multe feblaj), la regionaj asocioj al la landaj asocioj (en landoj kiuj dividiĝas en provincoj/kantonoj/subŝtatoj ktp) kaj la lokaj asocioj ligiĝas al la regionaj asocioj. Tiu skemo havis valoron en la praepoko de nia lingvo, kiam ne ekzistis transformportaj fenomenoj kiel tutmondiĝo kaj interreto, sed nuntempe la komunikado okazas de punkto al punkto tra la tuta mondo kaj vilaĝano en Peruo sentas sin monda civitano, almenaŭ se paroli pri la ebloj pri senlima komunikado kaj partoprenado en internaciaj komunumoj.

Atenta observado kondukos nin al modelo de strukturo kiu estas plene kongrua kun tia mondo: malfermita, horizontala kaj roldistribua reto.

  • Malfermita ĉar ĉiuj povas ĝin partopreni senpere. Tio estas unu el la eblaj kaŭzoj de la ŝrumpado de la E-movado. Neniu bezonas ĉeesti lokan asocion por babili en Esperanto, neniu bezonas atendi la venon de la revuo Esperanto por informiĝi pri la okazaĵoj tra Esperantujo. Eblas partopreni interesajn diskutojn kun ĉiuspecaj homoj ĉiumomente.
  • Horizontala ĉar eblas interrilatiĝi kun homoj kaj partopreni grupojn en ĉiuj direktoj. Se vi loĝas en urbeto, vi ne nepre bezonas aliĝi al via loka klubo, kiu estas aliĝinta al la regiona asocio, kiu estas aliĝinta al la landa asocio, kiu estas aliĝinta al UEA. Vi povas aliĝi al lokaj, regionaj, landaj internaciaj kaj fakaj grupoj tra la tuta mondo. Do, ne piramida vertikaleco, sed reta horizontaleco.
  • Roldistribua reto ĉar per tiu sistemo, per kiu eblas facilaj kontaktoj de ĉiu kun ĉiuj kaj Esperantujo fariĝis vera internacia komunumo, la esperantistoj povos grupiĝi sen granda peno laŭ specifaj interesoj, fakoj, profesioj, konoj, sociala engaĝiĝemo ktp. La rolojn por la faka agado per Esperanto oni povos distribui kun ekvilibro al la tuta esperantistaro. Kiu esperantisto ne interesiĝas pri iu agado aŭ fako, ne havas profesion aŭ konojn kaj ne sentas sin allogata kunlabori por iu sociala celo (la Celaro 2030 atendas nin)?
La projekto Reto Nova

Reto Nova* estas propono de malfermita, horizontala kaj roldistribua reto. Ne estas formala aliĝo al ĝi (do oni ne pagas aliĝkotizojn) nek estraro, nek komitato, nek ĝenerala asembleo. Por aliĝi al Reto Nova sufiĉas la memdeklaro, ke “Esperanto estas por mi laborlingvo”. Neniu kontrolos, ĉu vi diras la veron aŭ mensogas. Sed do por kio taŭgas Reto Nova? Temas pri la unua paŝo cele al efektivigo de la ideoj en ĉi tiu artikolo: disvolvi la aplikadon de Esperanto en monda skalo, per la laboro de homoj, neregistaraj organizaĵoj kaj E-entreprenoj. Siaflanke la retonovistaj NRO-j fondiĝos laŭ la specoj “ĉef- kaj lok-motoraj asocioj”. Eblos fondi asocion de nulo, adapti jam ekzistantan E-asocion al tiu strategio aŭ persvadi neesperantistan NRO adopti Esperanton kiel laborlingvon.

* Por pliaj informoj skribu al p...@retonova.com

La moto de Reto Nova estas “Oni lasu fari” (kiel en la franca lingvo “laissez faire, laissez aller, laissez passer”, nome “oni lasu fari, lasu iri, lasu trapasi” — https://fr.wikipedia.org/wiki/Laissez-faire). Tio estas granda avantaĝo, ĉar neniu bremsos vin, se vi kaj kelkaj aliaj samideanoj decidos labori por iu faka celo, per ĉef- aŭ lok-motora asocio. Se via loka klubeto aŭ landa asocio decidos fariĝi ĉefmotora asocio pri sociala turismo, justa komerco, pedagogio, lingvaj rajtoj ktp, oni lasos vin fari. Ĉu la iniciato bone evoluos, tio dependos de via kompetento, lerto. Se vi kredas, ke fariĝi ĉefmotora asocio estas tro por via grupo, restas la opcio fariĝi lok-motora asocio. Sed pri tio temas ĉi-specaj asocioj, diable! La sfinkso jam gvatas nin.

Finfine, ni povos senkapigi la sfinkson

Ĉefmotora asocio estas esence faka asocio, bone strukturita, kun inteligenta agadoplano, kies celo estas trenadi lok-motorajn asociojn ligitajn al ĝi. Tion oni faras per trejnado/kursoj sur sia laborkampo, eldonado de libroj kaj periodaĵoj, organizado de eventoj (kongresoj, seminarioj, konferencoj ktp), propono de internaciaj projektoj kaj servoj ĉiuspecaj, laŭ la bezonoj.

Lokmotora asocio estas loka asocio kiu ligiĝas al unu, du, tri, kvar aŭ pli da ĉefmotoraj asocioj, por labori surloke por la efektivigo de la tuta aŭ parto de la laborplano de la alligita(j) ĉefmotora(j) asocio(j). Ekzemple, lok-motora asocio en via urbo povas ligiĝi samtempe al la ĉefmotoraj asocioj sur la kampo de justa komerco (breto por vendi varojn sub la signo de justa komerco), sociala turismo (se via asocio situas en turisma urbo), strategiaj ludoj kiel ŝako kaj goo (distraĵoj ĉiam bonvenas) kaj E-instruado per x-metodo (Hu ha!), ĉar instrui Esperanton estas utile. Tamen, atentu: la celoj de tiu ĉi lokmotora asocio estas kombinaĵo de justa komerco, sociala turismo kaj strategiaj ludoj. Instruado de Esperanto enroliĝas ĉar la tuta afero okazas en internacia kunteksto. Ekzemple, venos E-turistoj el la tuta mondo al via urbo, inkluzive de ŝakludistoj aliĝintaj al internacia ŝakturniro (organizita de la ĉefmotora ŝakasocio)... kaj ili kaptos la okazon por aĉeti varojn sub la signo de justa komerco, inkluzive de esperantaĵoj fabrikitaj en pluraj landoj, kie estas lokmotoraj asocioj de manlaboristoj, aliĝintaj al la ĉefmotora asocio de justa komerco. Ĉu malfacilas?

Kio pri UEA en tiu projekto? Kio pri via loka asocio, via landa asocio, via faka asocio? Oni lasu fari. La sfinkso estas senkapigita.

TEJO: Opinio

Ĉu la junularo maljuniĝas?

Fernando Maia Jr.

Inter pluraj proponoj renovigi la membropolitikon de UEA kaj TEJO unu rilatas al nova aĝlimo por konsideri homon junulo, tiel ke homoj aĝaj ĝis 35 jarojn nun povus esti kalkulataj kiel TEJO-membroj. Tiu ŝanĝo ne estas nepolemika: ĝi ja tuŝas aspektojn, kiuj meritas zorgajn analizojn, nome (i) ĉu ja homo ĉirkaŭ-35-jaraĝa estas junulo, (ii) ĉu tia nova aĝlimo ne igus TEJO-n stranga inter aliaj junularaj movadoj aŭ ene de sia junulara aŭ esperantista grupo mem, (iii) ĉu per tio UEA ne perdus membrojn aŭ monon? Finfine kial la nuntempaj aktivuloj de TEJO enkondukas tiun proponon?

Kvankam en la lastaj tri jardekoj pluraj grupoj provas sisteme labori pri la afero junularo, la difino pri tio, kio estas junulo, multe varias tra la mondo. Organizoj, landoj, internaciaj instancoj, ĉiuj havas sian komprenon, kiu ofte evoluas laŭ la generaciaj ŝanĝoj kaj ankaŭ laŭ la celoj de tiuj difinoj, ĉu statistikaj, politikorientaj, leĝaj aŭ simple pro la neceso organizi laŭ aĝo la internan funkciadon de instituciaj strukturoj. En 1981, t.e. koincide antaŭ 35 jaroj, la Ĝenerala Sekretariejo de UN difinis, sed por statistikaj celoj, ke junularo estas la homgrupo kies aĝo varias de 15 ĝis 24 jaroj. Ĝi tenis tiun difinon kaj ĝian celon en pluraj raportoj aŭ rezolucioj, tamen, samtempe en ĉiuj okazoj ĝi substreke agnoskis, ke sen iu ajn konflikto landoj kaj institucioj laboras laŭ aliaj difinoj.

Fakte, interne de UN mem pluraj instrumentoj havas malsimilajn difinojn rilate la aĝlimojn. Aldone al tiuj de la Sekretariejo, uzataj ankaŭ de Unesko, ekzistas i.a. tiuj de la programo UN Habitat, kiu zorgas pri la Junulara Fonduso, por agadoj kaj subvencioj al junuloj de 15-32 jaroj; tiuj de la Afrika Junulara Ĉarto (15-35 jaroj); kaj eĉ tiuj de UNICEF kaj UNFPA, kiuj laboras laŭ la plej variaj aĝlimoj: 0-18, 10-19, 10-24 kaj 15-24. Se oni rigardas al difinoj de landoj aŭ aliaj organizoj, kiuj statute aŭ nur praktike laboras pri junularo, oni trovos diversajn aĝlimojn.

Ĉiel ajn oni povas aserti, ke nuntempe la plej larĝa aĝoskalo por junularo en UN-nivelo, se konsideri la ekstremajn aĝlimojn, estas inter 0 kaj 35 jaroj, kaj la plej centra estas 15-24. Ekster la UN-niveloj, kiel en kelkaj landoj kaj organizoj, la diferenco povas esti eĉ pli larĝa. Sed ĝuste pro tio, ke tiu centra intervalo trovas sian lokon en pluraj difinoj, la UN-Sekretariejo ĝin preferas por statistike studi la junularon kaj el tiu studo doni la necesajn gvidliniojn por la junulara disvolviĝo.

Ĉu tio do signifus, ke TEJO povus labori laŭ tiaj pli reduktitaj aĝlimoj anstataŭ la novaj proponataj? Nepre ne. El tiuj aĝlimoj UN statistike analizas grupon de pli ol miliardo da homoj kaj el tiu analizo ĝi ekhavas ĝeneralan reprezentkadron. Redukto de la TEJO-aĝo laŭ tiu sistemo ne estus dezirinda pro du tujaj kialoj: historie en la aĝintervalo 25-29 TEJO-membroj ekhavas sufiĉe da sperto por gvidi la organizon (1) kaj ĝia socia kadro estas multe malpli nombra kompare kun la monda loĝantaro (2). Tiel ke ĝi ne bezonas labori per reprezentcela intervalo por ĝenerala kono pri sia membraro, sed povas tion fari per kono multe pli ekzakta.

Ĉu tamen ne estas jam sufiĉa por tio la kuranta aĝlimo de la organizo, laŭ kiu junulo estas tiu homo kun malpli ol 30 jaroj? Fakte en la antaŭaj generacioj, precipe rilate al la okcidenta mondo, la socio ne atendis, ke homoj malpli junaj ol 24-25 jarojn povus plu esti studentoj aŭ esti ankoraŭ komencontaj sian laborvivon, kaj envere ne malofte junaj homoj plene influis tiuepoke en grupoj kaj organizoj, kiujn nuntempe oni nomus “plenkreskulaj” (interna ekzemplo estas tiu pri Hector Hodler, kiu 21-jaraĝe kunfondis UEA-on). Tial labori laŭ maksimuma aĝlimo kiel 29-30 jaroj jam estas rimarkinda afero. Sed en la nuna epoko pli kaj pli junuloj fokuse laboras pri sia generacio kaj restas en ĝi, kio tamen ne malpermesas, ke tiuj junaj homoj povu samtempe kontribui al sia nova alproksimiĝanta pli vasta plenkreskula rondo. De tiu percepto, studata de pluraj grupoj (inkluzive de la sciencaj), instancoj kiel la Forumo Junulara Eŭropa (FoJE), la Organizo de la Afrika Junularo (OAJuno) kaj la Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO) jam akceptas la aĝlimon 35, ankaŭ komunan al la junulara politiko de kelkaj landoj kiel Niĝerio kaj Vjetnamio.

Per la nova aĝlima propono TEJO-aktivuloj provas meti la organizon en la saman laborsituacion kiel tiuj menciitaj grupoj, cetere tre gravaj por la junularmovada internacia scenejo. Kaj mi ne dubas pri la ĉefa kialo de tiu ŝanĝo: la temo junularo rolas kiel ponto inter pluraj movadoj, ne nepre samtipaj kaj ne klare samcelaj, pro kio junularo estas gravega elemento al Esperanto por ĝia ekstera agado kaj por la necesa diskonigo de la lingvo, ĉi-okaze inter junaj homoj. Tio kredeble respondas kontentige la demandon, ĉu 35-jarulo povus iel roli kiel junulo, kaj ankaŭ tiun, ĉu per tia nova aĝlimo TEJO ne fariĝus stranga al aliaj junularaj movadoj. Sed ni devas ankoraŭ analizi, ĉu la aĝdistanco inter la plej kaj malplej junaj membroj ne fremdigus unujn al la aliaj. La respondo estus: ne nepre – kio signifas, ke principe ne, sed riskoj estas.

Kiel membro de tiu aĝgrupo (30-35), mi povas paroli pri mia sperto. Fakte la inkluzivo de tiu nova aĝgrupo en TEJO, krom grava por eksteraj rilatoj, ankaŭ signifas laborfortan gajnon al la organizo, kio ne signifas konsekvencan laborfortan perdon al ekz-e UEA. Tiuj foje nomataj randjunuloj ja ne ĉiam tuje trovas sian lokon en la plenkreskula movado kaj plu laboras por TEJO sen esti ĝia membro. Tiu inkluzivo oficialigus tiun laboron, sed, se mi rajtas rekomendi, tiuj randjunuloj ne devus klopodi okupi la ĉefajn postenojn de TEJO, ĉar estas ilia natura devo instigi la protagonismon de la pli junaj membroj (malpli-ol-30-jaruloj). Tio povus okazi per kunlaboro en la kurantaj helpkomisionoj kaj per plua transdono de historia kono pri la organizo. Tia partnereco, kiu naskas internan kreskon de fidindeco inter aktivuloj, certe ne fremdigus junulojn, male ĝi jam funkcias kiel ligo inter membroj el tre malsimilaj aĝoj kaj estus laŭ mi sekvinda vojo.

Tamen restas fine bezono ekscii, ĉu per tia ŝanĝo UEA ne perdus forton, ĉu membra, ĉu mona. Envere kuŝas io sensenca en tia demando: ĉar ĉiu TEJO-membro estas UEA-membro, la aĝlima ŝanĝo alportus nenian membroperdon al UEA, malgraŭ tio, ke statistike kaj politike ĝi signifas membrogajnon al TEJO, kaj povus eĉ okazi, ke per tia ŝanĝo TEJO reallogus membrojn, kiuj ne plu estus membrantaj en UEA. Ĉu tamen mona perdo? Apenaŭ jes, se oni konsideros, ke TEJO ricevos nur 10% de la MA-kotizoj kaj 25% de la MJ- kaj MG-kotizoj. Ĉi tie povus refoje okazi, ke, se TEJO allogas novan aŭ pluan membradon de randjunuloj (30-35), tiu ŝanĝo male povus porti pli da mono en la UEA-sistemon, tiel ke do ne estas simple – kaj fakte ne estas taŭge – aserti pri monperdo tiuokaze.

Nu, ion mi lernis de la agado en la junulara movado: ke plenkreskuloj klopodu ne plenaŭtoritate paroli pri la sentoj kaj bezonoj de junularo kaj prefere demandu la junulojn mem. Tial do mi fine proponas amikan provokon: ĉu TEJO-aktivuloj enketis ĉe randjunuloj ĉu ja ili volas resti iomete pli en TEJO anstataŭ plene labori en UEA? Ĉu same faris UEA, okaze de tio, ke eble kelkaj veteranoj kontraŭus tiun proponatan ŝanĝon? Tio estus interesa demando, al kiu mi riskus intuicii, ke respondoj povus iom varii, malgraŭ la neeviteble sentoskuaj ligoj de ĉiuj al siaj pli junaj jaroj... Sed ĉu vere estus reala problemo se tiuj homoj povus tamen ludi duoblan rolon en ambaŭ grupoj?

Laŭ mi, ne. Kaj resume tio eblus do per la jena sekvebla vojo: a) la interna sistemo de UEA-TEJO, kiu ajn ĝi estu post tiu ĉi nuntempa revizia fazo, povos aŭtomate enkalkuli ĉiujn homojn malpli aĝajn ol 35 jarojn kiel TEJO-membrojn, donante al ĝi la necesan politikan forton por agadi samnivele kiel aliaj internaciaj junularaj organizoj, sen ia ajn malhelpo al la politika forto de UEA; b) male, pro tiu ŝanĝo TEJO prenos kiel sian kromtaskon la varbadon inter homoj 30-35-jaraĝaj, potenciale plifortigante la politikan forton de UEA kaj, ĉar la mono alportita de membrokotizoj estas laŭ favora frakcio retenata de UEA mem, tio ankaŭ povos signifi ĉiuflankan financan plifortigon; c) al tiuj pli aĝaj TEJO-membroj povos resti la tasko flegi la protagonismon de la pli juna generacio kaj samgrave roli kiel ponto inter tiu generacio kaj la veteranaj generacioj de UEA, alportante la necesan ekvilibron pri sentoj inter la pluraj grupoj; kaj d) neniel al tiuj membroj estos malpermesate duoble aŭ plene labori por UEA.

Finfine, gravas el tiu diskutado ke regu en nia komunumo la konscio, ke ni ĉiuj estas envere individuoj de unusola grupo, neniel apartigataj de kia ajn limo, sed ligataj laŭ la spaco, kiel ankaŭ laŭ la tempo, per tiu sama instrumento, kiu nutras nian ĉiutagan aktivismon: Esperanto – kaj ĝia multaspekta plureca kulturo.

Reto Nova: Esperanto-movadidoj

Faka agado sub novaj principoj

Fabrício Valle

Kiel komplemento al la duartikola serio “Sfinksa Demando” (Esperanto, marto kaj aprilo 2016) ni prezentos al la esperantistaro ekzemplojn de la tiel nomataj Esperanto-movadidoj.

Temas pri movadoj kiuj naskiĝas el la E-movado kun la specifa tasko evoluigi fakajn kampojn de agado, per ĉef- kaj lokmotoraj organizaĵoj. Atentu, ke plurajn ĉef-motorajn organizojn oni povos krei ene de nur unu E-movadido pro tio, ke la koncepto “E-movadido” estas tre ampleksa. Ni vidu la ekzemplojn:

  • Ekonomia Esperantismo — ĉi tiu E-Movadido jam estis sufiĉe priskribita (p. 85, ĉi-numere). En ĝi oni povas krei diversajn ĉef-motorajn asociojn por evoluigo de la: internacia komerco (jam ekzistas: IKEF); ĝenerala subteno al la disvolvado de la esperantista ekonomio (jam ekzistas: Intraespo); turismo, libromerkato, tradukado, organizado de eventoj, internacia interŝanĝo, programado ktp.
  • Novbabelismo — temas pri E-movadido kies celoj estos la disvolvado de nova industrio de lingvo-instruado surbaze de la propedeŭtika valoro de Esperanto. Alivorte, en la novbabelaj lingvolernejoj unue oni instruos Esperanton kaj poste oni ofertos kursojn de aliaj lingvoj, sen la nuna troa alkroĉiĝemo al la angla lingvo. Do estos loko por instruado de la plej diversaj lingvoj, per la laboro de denaskuloj de tiuj lingvoj, kiuj ankaŭ devos flue paroli Esperanton. Ĉi-movadide eblas krei plurajn ĉefmotorajn asociojn, unu por ĉiu lingvo. Eblas ankaŭ ĝeneralcela organizo, kiun cetere oni planas fondi en Goiânia (Brazilo).
  • E-landologio — temas pri kolektiva klopodo ebligi fundan konon pri ĉiuj landoj per Esperanto: eldonado de libroj kaj revuoj, organizado de seminarioj, kongresoj kaj prelegoj, kursoj ktp. La marasmon kiu regas en kelkaj landaj asocioj de UEA, oni povus superi per adopto de sialanda esperantologio (ekzemple, Brazilologio) kiel celo en ĉiuj landaj asocioj. Unu ĉefmotora asocio por ĉiu lando.
  • Sociala E-entreprenismo — unu el la plej vastaj E-movadidoj: sociala-asistado, homaj kaj lingvaj rajtoj, universitataj aferoj, edukado, kulturo, estigo de laborpostenoj por senpovuloj ktp. Nenombreblaj ĉefmotoraj asocioj.

Nu, estas multe da aliaj potencialaj E-movadidoj, sed ni lasu tion al la konkreta agado de la esperantistoj, sub la devizo “Oni lasu fari”. Gravas reliefigi, ke multe pli nombraj ol la ĉefmotoraj asocioj estos la lokmotoraj asocioj, tio estas, pli malgrandaj organizaĵoj, kiuj povas partneriĝi al pli ol unu ĉefmotora asocio, kun la celo disvolvi surloke fakajn projektojn de la ĉefmotoraj organizoj.

Kiel asertite, ne estas centra kunordigado, sed la aŭtoro de ĉi tiu artikolo pretas respondi demandojn kaj klarigi pli funde la principaron de Reto Nova. Skribu al p...@retonova.com.

Recenzo: Elstara verkisto sed ne elstara rakontisto

João José Santos

José Matias. Eça de Queirós. Tradukis J.D. Pinto. Associação Paulista de Esperanto. São Paulo. 2013. 98 paĝoj. Prezo: 9,00 €

En la muelejo. Eça de Queirós. Tradukis J.D. Pinto. Associação Paulista de Esperanto. São Paulo. 2013. 56 paĝoj. Prezo: 8,10 €

Unuaj impresoj — La aŭtoro — La ĝenro rakonto

Unuavide ambaŭ libroj estas tre agrablaj, pro la belaj inaj figuroj sur la kovrilo, pro la agrablaj helgrizaj filigranoj stampitaj sube de ĉiu paĝo. Bedaŭrinde, kelkfoje la tekstaranĝo tiom proksimigis la vortojn unu de la alia, ke la tuta linio fariĝis preskaŭ unusola vorto.

En la unuaj paĝoj ili prezentas etan biografion de Eça de Queirós, la portugala princo de la realisma skolo. Tie ne mankas zorge elektita listo de kelkaj el liaj plej bonaj romanoj. Efektive, Eça brilis kiel elstara realisma verkisto kaj komparo kun grandaj alinaciaj nomoj de ĉi tiu skolo tute ne ennebuligas la portugalan aŭtoron.

Tamen, la aserto, ke “li estis elstara ankaŭ kiel rakontisto” ridetigas la legantojn de ĉi tiu literatura ĝenro. Ja la rakontoj de Eça ne povas esti komparataj al tiuj vere elstaraj de la brazilano Machado de Assis, de la ruso Anton Ĉeĥov aŭ de la usonano Edgar Allan Poe. En Portugalio mem, aliaj rakontistoj pli brilis ol Eça en ĉi tiu ĝenro. Inter aliaj, oni legu la rakontojn de Miguel Torga, tiujn de José Rodrigues Miguéis kaj tiujn de Sophia de Mello Breyner. Efektive, kelkajn rakontojn de Eça de Queirós oni legas kun plezuro, ĉar ja li estis brila romanisto. Tamen, malofte li sukcesis rezisti la impeton priskribi scenojn kun troa detaleco. Tio estas aprezinda eco de realisma romano, sed grandega difekto de rakonto, precipe de tiu nomata kurtrakonto. Lia plej sukcesinta kurt-rakonto estas “A aia”, jam tradukita de Eduardo Novembro kun la nomo “La infanistino” (aperinta en La Karavelo* n-ro 7). Rilate al grandaj rakontoj, kiuj en grando kaj intrigo jam proksimiĝas al novelo, ne eblas legi sen granda plezuro inter aliaj la verkojn “O tesouro” (La trezoro) kaj “O defunto” (La mortinto). Elstara romanisto certe li estis, kaj ankaŭ bona rakontisto, tamen tute ne elstara en ĉi tiu ĝenro.

La intrigoj de la rakontoj

La rakonto En la muelejo alvenigas al la leganto la draman vivon de virino katenita de la devoj flegi enlitan kriplan edzon kaj nesanajn gefilojn. Iam vizitis ilin kuzo, kiu estas verkisto kaj dando. Ĉu la pia kaj bela junsinjorino sukcesis rezisti la ĉarmon de la urbana bokuzo? Kio okazis post lia foriro el la urbeto?

En José Matias, la rakontanto ĉeestas la funebro-marŝon por la enterigo de la amiko José Matias. Dume li sciigas alian amikon de la mortinto pri ĉi ties vivo, precipe koncerne al amrilato, kiu lin pereigis.

Ne tro pri la intrigoj mi rakontas ĉi tie, por ke oni ne perdu la entuziasmon legi la rakontojn, kiuj, kvankam ili suferas de multaj tradukproblemoj, tamen, eĉ tiel, certe ĝuigas la legantojn.

Ĉi tiuj rakontoj eĉ ne estas la plej interesaj el tiuj verkitaj de la brila portugala realisto. Per ili la aŭtoro batalas kontraŭ romantikismo, tamen laŭ naiva kaj fia maniero, samtempe, mem uzante romantikismajn rakont-procezojn. Ja kelkfoje la roluloj estas karakterizitaj de adjektivoj, laŭ romantikisma kutimo. Oni esperus, ke la rakontaj roluloj videbliĝu el siaj agoj, kiel majstre faras Eça de Queirós en la romanoj. Pri la malĝusteco de troa emo detali ĉe la ĝenro rakonto mi jam skribis supre. La aŭtoro atribuas al la romantikismaj verkoj la povon devojigi la legantojn de iliaj devoj ĝis la ruinigo, kio okazas en En la muelejo. Ankaŭ en José Matias la ĉefa rolulo, kiu donas sian nomon al la titolo, trovis rapidan dekadencon en sia vivo, ĝis la morto, pro platona amo. Do, en ĉi tiuj rakontoj Eça atribuas la moralfalon kaj la dekadencon de ambaŭ ĉefaj roluloj al ilia romantikisma konduto. Kiel estas kutime ĉe Eça de Queirós, liaj preferataj viktimoj de la troanalizema morala skurĝilo estas la virinoj.

La portugallingva parto

Dulingvaj eldonoj interesas la amantojn de tradukoj kaj la studemulojn, jen komencantajn jen tiujn kiuj jam plene posedas la koncernajn lingvojn. Ili donas la eblon kompari la originalon kun la traduko, de la unua ĝis la lasta paĝo. Tiaj eldonoj servas samtempe la legantojn de ambaŭ lingvoj kaj do tiaj libroj povas aperi en ambaŭ merkatoj. Dulingvaj eldonoj eĉ povas iĝi taŭgaj propagandiloj por Esperanto.

Tamen, oni atentu pri la elekto de la originala teksto. Oni ne eku el la principo, ke la legantoj estas tiom distriĝemaj, ke ili ne komprenas, kiam oni misinformas ilin. En la kolofono de ambaŭ libretoj oni sciigas, ke la referenca eldono estas tiu de www.gutenberg.net, kies originalo estis eldonita de la portugala eldonejo Lello & Irmão, en Porto, 1913. Sed facile la leganto komprenas, ke la portugallingva teksto, prezentita sur la paraj paĝoj, devenis el brazila teksto. Tiel la prezentita portugallingva teksto estas versio adaptita al la brazila ortografio. Tamen, Eça de Queirós estis portugala verkisto kaj ne verkis en la brazil-portugala.

Antaŭ la komenco de ambaŭ rakontoj, en la portugallingva titolpaĝo, oni skribas la titolon en la originala lingvo, kaj sube legiĝas “versio en la portugala”. Nu... kiam oni eraras dufoje, kelkfoje oni maleraras. Bedaŭrinde la portugallingvaj tekstoj de ĉi tiuj libroj ne estas originaloj, sed ja versioj. Ĉu la aŭtoro tradukis el ĉi tiu brazila versio, ĉu el la portugala originalo, nur li povas informi. Ja la portugallingva teksto ne estas la originala kaj tio certe estas malagrabla al serioza leganto. Tamen, per si mem ĝi ne damaĝis la Esperantan tradukon. Tiu estis damaĝita alimaniere, kiel oni tuj komprenos.

La esperantlingva parto

Neniam troas emfazi, ke nur literaturisto povas kompetente traduki literaturan verkon. Ne sufiĉas, ke oni regu la Internacian Lingvon kaj la portugalan por fari bonan tradukon. Tradukisto nepre devas klare scii kaj konscii, kiuj estas la verkelementoj tradukendaj, kaj kiujn oni devas ne tuŝi. Ĉe la esperantlingva legado de ĉi tiuj rakontoj, la neportugallingva leganto komprenos la tekston kaj do li ĝuos la rakontojn, tamen ĉiam sentante ke la frazoj estas tro grandaj kaj pezaj. Tio okazas, ĉar oni ne donis al la leganto la vervon de Eça de Queirós, sed portugaleskan paŭsitan tekston.

Oni devas agnoski la lertecon en la gramatika traduko de ĉi tiuj verketoj kaj en la regado de la vortprovizo en ambaŭ lingvoj, sed kun misoj kaj eraroj semitaj tra la paĝoj. Tamen ne en tiuj eraroj estas la plej grandaj pekoj de ĉi tiuj eldonoj.

Ĉi tiuj libroj restigas la grandon kaj la komplikon de la portugalaj frazoj, oftege paŭsante la portugallingvan sintakson de la deknaŭa jarcento. Eĉ la interpunkcio estis sklave kopiita. Kiam Eça de Queirós anafore ripetas la vorton “kaj” (en la komenco de propozicioj), la Esperanta teksto genuflekse imitas lin, kio ne nur estas gramatike nekorekta, sed ankaŭ stile aĉa. Tiun anaforon oni devus restigi en la Esperanta teksto ne damaĝante la ĝeneralan gramatikon kaj stilon de ĉi tiu lingvo. Kelkfoje ĝi povus esti tradukita per “jen/jen”, alifoje per “ja/ja”, alifoje per alia vorto aŭ vortgrupeto kaj foje eĉ oni povus ĝin ne traduki, se la tropa ideo jam estas en la spirito de la leganto. Tio, kio gravas, estas ke la valoro anafora plu vivu en Esperanto, sed sen tia alkroĉiĝo al la origina lingvo. Bedaŭrinde multegaj tradukistoj tion ne komprenas.

Nu, mi donu pli vivecan ekzemplon de tia tuta preterrigardo al la tropoj. En la verko En la muelejo, oni legas portugallingve: “(...) e aquele pobre marido pregado numa cama, todo dependente dela, tendo-a só a ela, parecia-lhe ter mais direito ao seu fervor que o outro, pregado numa cruz, tendo para amar toda uma humanidade pronta.

La rakontanto priskribas la psikon de la ĉefa rolulo de la rakonto, kiu estas virino. Li rakontas kvazaŭ li estus ŝi, laŭ tia rakontmaniero meza inter rekta kaj nerekta parolo. Ŝia edzo estas grave malsana kaj kriple vivas enlite. En ĉi tiu elteksto, ŝi montras, ke la servo al la edzo estas pli pia ol la adoro al Jesuo Kristo. Por tion fari, la brila Eça de Queirós kreas imagon (aro da metaforoj), en kiu ŝia edzo estas najlita sur la lito, simile al Jesuo najlita sur la kruco. Jen mia traduko de tiu elteksto:

“Tiu povra edzo, najlita sur lito, tute dependa de ŝi, sen alia helpo, laŭ ŝi pli rajtis ŝian fervoron ol la alia, najlita sur kruco, amata de ĉiam servema homaro.”

Sed en la analizata traduko aperas:

“(...) kaj tiu povra edzo sternita en la lito, plene dependa de ŝi, havante nur ŝin, ŝajnis al ŝi havi pli da rajto je ŝia fervoro ol tiu alia, alnajlita al kruco, kun la tuta homaro preta animi lin.”

Ne tradukinte la tropojn, kaj sklave imitante la portugalan sintakson, la tradukisto baris al la Esperanta leganto la eblon ĝui la artan valoron de la rakontoj. Kio restis do? Teksto gramatike peza, stile plumba, kiu montras interesan rakonton... sen arto rakonti.

* https://eo.wikipedia.org/wiki/La﹍Karavelo

Reto Nova: Opinio

UEA en la disvolvado de la faka agado

Fabrício Valle

En la dua artikolo de la serio “Sfinksa demando” (ĉi-numere, p. 88) mi skribis, ke unuavide estos granda malavantaĝo por UEA, rezigni pri la ideo, ke ĝi devas roli kiel centra organizaĵo. Sed vere, en malferma, horizontala kaj roldistribua reto kiel Reto Nova, UEA povas preni unu el la plej gravaj roloj.

Kiel granda, tradicia kaj bone strukturita internacia NRO, ĝi povas fundamente roli por la evoluigo de la tuta koncepto kaj profiti kiel granda rolulo en la novaj strukturo kaj labormaniero.

Kompreneble, estas facila decido nek por la gvidaj organoj nek por la membraro. Pluraj faktoroj povas malhelpi, ke UEA paŝu laŭ tiu vojo. Unu el tiuj faktoroj estas la granda tradicio de UEA kaj pri tradicio mi parolis en la ĉi-numera rubriko Malferme.

Pietro Ubaldi, itala pensulo, klarigas bone, ke la homaro estas novofobia, alivorte, la homoj timas novajn ideojn, novajn labormanierojn, novajn procedojn ktp. Ne senkaŭze Esperanto estigas grandan rezistemon, ĉar temas pri tute nova ideo, rilate lingvojn. Sed tre interese estas, ke en Esperantujo estas multaj insuloj de novofobio kaj kruda konservativemo. Ni estas avangarduloj rilate la esencon kaj estontecon de la ideo de internacia lingvo, sed interne de Esperantujo multe da novaj ideoj estas tuj forpelataj de la samideanaro.

La novofobio tre ofte estas bazita sur funda nekono de la esenco de la nova ideo aŭ propono. Se konsideri la principaron de Reto Nova, ĝi kontraŭas la strukturon kaj la agadmanieron de nia movado ekde 1887. Do, ne facile la esperantistoj akceptos agadi sub tiu principaro, sed gravas diri, ke “nenio estas pli pova ol ideo, kies tempo estas alveninta” (Victor Hugo, franca verkisto).

Revuo Esperanto 2016 5

Kim J: henriksen — legendulo de la Esperanta roko

Edukado: Khan-Akademio — ĉu la plej moderna metodo?

Muzeo Mundolingua — pariza muzeo pri lingvoj

Kroko, la krokodilo — bildstria konkurso

Malferme

Attila Kaszás

Antaŭ 111 jaroj aperis la unua revuo Esperanto. Oni legas ĝin en 120 landoj. Inter la legantoj estas akademianinoj kaj dommastroj, pensiuloj kaj studentoj, lingvistoj kaj fervojistoj, estraranoj kaj bibliotekistoj. Oni uzas la revuon por informi pri la movado, pri eventoj, pri libroj, pri lernado, pri aliaj kulturoj, pri interesaj personoj, por trovi bonajn tekstojn instrucele, por montri al la ekstera mondo, ke la Esperanto-movado estas viva, vigla, bunta kaj interesa. Ĉiuj tiuj faktoj, tradicioj, roloj, atendoj signifas grandan taskon, respondecon kaj intelektan defion por la redaktoro. Kiam nova redaktoro transprenas la laboron pri la revuo, la atendoj estas eĉ pli grandaj, oni atendas samtempe, ke ĝi konservu la tradiciojn kaj adaptiĝu al la nova epoko, lernu el la laŭdoj kaj kritikoj de la antaŭuloj, gardu ĉiujn malnovajn rubrikojn, kaj enkonduku novajn, havu pli longajn kaj malpli longajn artikolojn, kun pli multe kaj malpli multe da teksto, grafikaĵoj kaj fotoj, ke la revuo estu serioza kaj distra, aprezinda kaj ŝatebla. Fine evidentiĝas, ke la dudek kvar paĝoj fakte estas dek sep krom la devigaj elementoj, ke la bele kompletan intervjuon oni devas draste mallongigi, ke ne taŭgas ĉiuj ricevitaj fotoj, ke perdiĝis mesaĝoj, ke malbonvola viruso formanĝis ĉiujn dosierojn de la komputilo, sed tamen la revuo devas esti preta, ĉar oni atendas ĝin.

Mi ŝatus danki al la Estraro de UEA ke ĝi konfidis al mi la taskon de la redaktado, al la oficistoj kaj volontuloj de la Centra Oficejo pro la multflanka helpo, al Fabrício Valle, la antaŭa redaktoro, pro la helpema asisto ĉe la transdono de la taskoj, la aŭtorojn, recenzistojn, intervjuitojn, korektiston, enpaĝigistojn, desegniston pro iliaj kontribuaĵoj kaj laboroj. La revuo, kiun vi havas enmane aŭ surekrane, estas la frukto de kunlaboro de pli ol tridek engaĝitaj homoj.

Esperantio havas du ĉefajn karakterizojn, kiuj kompletigas unu la alian, tamen estas diversaj, kaj la revuo devas speguli tion en ĝusta ekvilibro. Unu estas la movada, organizaĵa vizaĝo, kun landaj kaj fakaj asocioj, estraroj, komitatoj, kunsidoj, kongresoj, taskoj, financoj, limdatoj, eksteraj rilatoj kaj aktivulaj trejnadoj. La alia estas la lingva komunumo, kun historio, identeco, kulturo, literaturo, gramatiko, akuzativo, muziko, teatro, instruado, universitataj fakoj, lernejaj kursoj, amikaj renkontiĝoj, koncertoj, radioelsendoj, Esperantaj familioj, vortaroj, libroj, gazetoj, jutubaj kanaloj, retaj kursoj.

Se ni imagus Esperantion kiel tutmondan urbon de (ni diru) cent mil loĝantoj, kun urbestraro, urba teatro, lernejoj, kulturdomoj, lokaj festoj, monumentoj, flago, blazono, partneraj urboj, librovendejoj, lokaj popolkantoj kaj legendoj, historioj, famuloj, naskejo kaj tombejo — tiam nia revuo devas esti ĝia loka gazeto. La tasko tiam estas informi pri la gravaj aferoj, kiuj okazas en la komunumo, kaj samtempe eduki kaj distri la loĝantojn per interesaĵoj. Tamen la loka gazeto povas bone funkcii nur tiam, se la loĝantoj kaj legantoj sentas ĝin kiel sian propran, se ili ne nur legas la gazeton, sed ankaŭ kontribuas al kaj komunikas kun ĝi.

Pro tio mi ŝatus alvoki vin, Kara Leganto, se vi jam pacience legis ĝis ĉi tie, ke vi partoprenu en la kreado de la plej legata Esperanta gazeto. Iĝu la “Leganto de la monato”, sendu viajn respondojn al la demandoj, kiujn ni starigis al Boris Kolker. Sendu informojn pri ontaj eventoj, kaj raportojn pri intaj. Verku recenzojn pri Esperantaj libroj, kiujn vi legis, kritikojn pri teatraĵoj, filmoj, koncertoj, jutubaj kanaloj, kiujn vi spektis, pri muzikaĵoj, kiujn vi aŭskultis. Partoprenu la konkurson pri bildstrioj, vidu la alvokon sur la paĝo 117. Sendu al ni novaĵojn pri Esperantaj geedziĝoj, naskiĝoj, pri la sukcese finitaj kursoj. Se vi estas ekstereŭropano, partoprenu en la konkurso kadre KIK2 de la Esperanto-Biblioteko en Ŝimonoseki, kies alvokon vi trovas ĉi-apude. Skribu al ni viajn opinion, kritikojn, ideojn, proponojn. Verku por ni krucvortenigmojn, ŝercojn, priskribu vian plej sukcesan kuirrecepton. Ĝis ekfunkcios la planita nova reta paĝaro de UEA, kaj ene de ĝi la retpaĝo de nia revuo, ni ĉefe uzos la fejsbukan paĝon de la revuo por interage komuniki kun la legantoj. En la onta retpaĝo ni havos pli da spaco kaj ebloj por kontribuaĵoj, arĥivoj, diskutoj, interŝanĝo de opinioj, sed ne hezitu jam nun sendi viajn kontribuaĵojn. Mi petas vian pardonon pro la ioma malfruo kaŭzita de la neatenditaj cirkonstancoj, kaj deziras al vi agrablan legadon.

[FORIGITA!: bildo]

Attila Kaszás
Via redaktoro

KIK2: Ĉiu partoprenanto gajnos.

Por instigi kaj multigi verkemulojn ekster Eŭropo, la Esperanto-Biblioteko en Ŝimonoseki lanĉas 2-jaran konkurson “KIK2”. La monsumo de la premio (mon-donaco) estos 1600 eŭroj. Kontraŭ 1 kontribuaĵo oni gajnas 1 poenton kaj oni dividas la sumon de la premio laŭ poentoj. Do, estas eblo gajni eron de la premio por ĉiuj, eĉ por tiu kiu aperigas nur 1 artikolon. Kiel kontribuaĵon oni traktas poemon, novelon, tradukaĵon, recenzon, kaj raporton. Por partopreni nepras registriĝo en la retejo. Ne estas aĝlimo por partopreni.

Registriĝo eblas de la 1-a de majo. http://kik2.org/

Ĉi-numere

En la maja numero vi trovos intervjuon kun la roklegendo Kim J: henriksen. Vi povos legi pri la videa edukado de la Khan-Akademio, kaj pri la pariza muzeo Mundolingua. Kiel surprizo prezentiĝos al vi Kroko, la krokodilo, kaj vi estos alvokita por kontribui kaj partopreni konkurson.

Attila Kaszás | https://www.facebook.com/revuo.esperanto

Malferme — la revuo en la 21-a jarcento: La nova redaktoro dividas siajn pensojn pri la roloj de la revuo en la movado kaj la lingva komunumo, kaj pri la defioj de la 21-a jarcento. La leganto estas alvokata al kunlaboro kaj interaktiva komunikado por la perfektigo de la revuo.

Khan-Akademio: La plej granda privata iniciato en la kampo de edukado en la pasinta jardeko, en kiu pli ol 20 milionoj da lernantoj lernas per instrufilmetoj, parte sen instruistoj.

Legendulo de la Esperanta roko: La verkanto de “Sola”, kantisto de Amplifiki kaj de Esperanto Desperado, la “profesia” etosofaranto de renkontiĝoj, la denaska esperantlingvano Kimo dividas kun la legantoj la detalojn de sia Esperanta kaj muzikista vivo.

Renkontiĝo de duolinganoj kun spertaj esperantistoj en IEI

Jolanta van Holstein

Duolingo mondvaste famas kiel unu el la plej konataj retejoj por lerni lingvojn. Facile alirebla, senpaga, malaltsojla! Kiam en majo 2015 estis lanĉita ankaŭ la versio por lerni Esperanton, neniu eĉ supozis, ke ĝi fariĝos granda sukceso. Intertempe ĉe la Esperanto-kurso de Duolingo registriĝis pli ol 400 000 uzantoj kaj la nombro de kursanoj daŭre kreskas. Kompreneble tia fenomeno ĝojigas, sed ankaŭ scivolemigas. La estraro de Internacia Esperanto-Instituto decidis organizi en sia sidejo en Hago/Nederlando renkontiĝon de lernantoj de Esperanto-per-Duolingo kun spertaj lingvoparolantoj. La ideo estis konatiĝi kun la lernantoj de Esperanto-per-Duolingo, proponi eblon paroli kun progresintaj esperantistoj, kiuj aktivas en diversaj organizaĵoj (TEJO, UEA, Nederlanda E-Junularo, Esperanto Nederland), rakonti pri la movado kaj Esperanto-kulturo. La 3-an de aprilo 2016 okazis la unua renkontiĝo en la sidejo de IEI. Venis al Hago tri lernantoj de Esperanto-per-Duolingo, junaj nederlandanoj. Dum nia renkontiĝo ĉe Internacia Esperanto-Instituto ĉiuj havis okazon prezenti sin al aliaj, rakonti pri siaj profesio kaj ŝatokupoj, kaj pri la kialoj lerni Esperanton. La lingva nivelo de la kursanoj, post kelkmonata studado, montriĝis vere bonega. Kelkaj jam sukcesis antaŭe partopreni aranĝon organizitan de Esperanto-Nederland kaj Nederlanda Esperanto-Junularo. Unu kursano fariĝis jam estrarano de Nederlanda Esperanto-Junularo. Ni finis nian renkontiĝon per amuza “Ludo de la nuda vero”, kiu paroligas kaj helpas pli bone ekkoni unu la alian.

Leganto de la monato — Boris Kolker

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

En januaro 1959 en Odeso, en la hejmo de Tigran Peŝtimalĝan (bulgara esperantisto transloĝiĝinta en Sovet-Union) mi trarigardis kaj parte legis la revuon Esperanto por la jaroj 1956-58. En la jaro 1959 mia franca korespond-amiko Ernest Permanne pagis mian UEA-kotizon. Ekde tiam mi seninterrompe estas membro de UEA — individua, poste dumviva kaj honora, kompreneble kun ricevado kaj legado de la revuo Esperanto.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Mi pleje ŝatas materialojn, kiuj (preskaŭ) ne malaktualiĝas — problemajn kaj priskribajn, ankaŭ librorecenzojn.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Mi enmetis kelkajn elstarajn tekstojn el la revuo Esperanto en mian libron Vojaĝo en Esperanto-lando. Perfektiga kurso de Esperanto kaj Gvidlibro pri la Esperanta kulturo. Tiu libro estas vaste uzata en la tuta mondo por instruado kaj informado.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

Iam mi kontribuis al la revuo sufiĉe multe per recenzoj kaj kelkfoje per intervjuoj kaj raportoj pri Universalaj Kongresoj kaj aliaj aranĝoj. Ankaŭ en la lastaj jaroj mi publikigas recenzojn, tion mi emas daŭrigi.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Mi ŝatus, ke en ĉiu numero aperu artikolo priskribanta la historion kaj staton de Esperanto en iu lando, kun interesaj detaloj kaj fotoj.

Riĉa scienca programo en Nitro

Amri Wandel | IKU-sekretario

En la UK en Nitro okazos nekutime diversa scienca programo. Aldone al naŭ prelegoj de la Internacia Kongresa Universitato (IKU) okazos, jam la duan fojon, la nova programero Scienca Kafejo (kiel pasintjare en Lillo), kiu havos kvin prelegojn en du-hora sesio. Aldoniĝos nova programero — la Scienca Forumo, publika kunsido pri sciencaj aferoj, komuna al IKU, Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) kaj ISAE. Okazos ankaŭ publika prelego pri la nova malkovro de gravitaj ondoj.

El 18 proponoj por la IKU-sesio en Nitro, nur naŭ estis rekomenditaj de la ses membroj de la IKU-juĝkomisiono (Sabine Fiedler, Hans-Michael Maitzen, Humphrey Tonkin, José Antonio Vergara, Amri Wandel kaj Jingen Wen), post pli ol unu monato de kontrolado kaj voĉdonado. En la kompleksa juĝprocedo, la komisiono konsideras ne nur la profesian nivelon de ĉiu propono aparte, sed ankaŭ la variecon kaj taŭgecon de la tuta IKU-sesio, por certigi ke la prezento de temoj estu sufiĉe varia, ke ne estu ripetado, ke estu prelegoj pri la kongresa temo ktp. Kvin pliajn proponojn la komisiono rekomendis por pli mallongaj prelegoj kadre de la Scienca Kafejo. Fine de aprilo la Estraro de UEA akceptis la rekomendon de la IKU-komisiono. La temoj kaj prelegantoj de la elektitaj prelegoj aperas en la ĉi-suba tabelo. Iliaj resumoj videblas en la IKU-retpaĝo http://uea.org/teko/IKU.

La temoj de la prelegoj inkludas lingvajn rajtojn, edukadon, astronomion, kemion, historion, etnologion, medicinon, astrobiologion, filozofion, matematikon kaj Esperantologion. Tri el la IKU-prelegoj (Alcalde kaj Wickström pri lingva justeco kaj Wandel pri astrobiologio) estas samtempe AIS-kursoj kiuj konsistas el po 2-3 prelegoj. Kiel kutime la partoprenantoj en la AIS-kursoj povos ekzameniĝi kaj ricevi AIS-atestojn. Unuafoje la atestoj estos disdonataj publike, dum la nova programero Scienca Forumo, kie okazos ankaŭ la disdonado de Premio Pirlot por la plej bonaj sciencaj verkoj aperintaj en 2010-2015. Proponojn (pri libroj, artikoloj, prelegoj kaj retkursoj), eblas sendi ĝis 15.7 al i...@ais-sanmarino.org. Kiel ĉiujare, ankaŭ aperos la IKU-libro kun la tekstoj de la prelegoj. Ĝi estos aĉetebla en la Libroservo kaj en la IKU-budo dum la Movada Foiro.

Krom la regula scienca programo okazos en Nitro speciala publika prelego de Amri Wandel, ankaŭ por la ĝenerala, ne e-ista publiko, pri la malkovro de gravitaj ondoj. Tiu rezulto de la teorio de Ĝenerala Relativeco, antaŭvidita de Einstein en 1916, estis vane serĉita dum la lastaj 50 jaroj. Ĝia unuafoja observado ĉi-jare (vidu en la februara n-ro de Esperanto, p. 41), estas konsiderata kiel unu el la plej gravaj sciencaj malkovroj en la 21-a jarcento.

INTERNACIA KONGRESA UNIVERSITATO
  • Alcalde, Javier — Lingvo — Lingva justeco en la fakliteraturo
  • Fettes, Mark — Edukado — Edukado al repaciĝo: Kanadaj lernejoj alfronte al la indiĝena realo
  • Maitzen, Hans Michael — Astronomio — Ĉu Zamenhof kaj Esperanto endanĝerigas la Teron? Asteroidoj kaj nia planedo
  • Raola, Orlando — Kemio — Novaj teknikaj evoluoj por bildigi procesojn je atoma kaj subatoma skalo
  • So, Gilsu — Historio — La Diabloj en Silka Vojo — Ĉu rabistoj aŭ savintoj
  • Striganova, Anna — Etnologio — Samaj motivoj en popolaj fabeloj de diversaj landoj
  • Vergara, José Antonio — Medicino — Socia justeco kaj publika sano fronte al kontraŭa sinteno al vakcinoj
  • Wandel, Amri — Astrobiologio — Astrobiologio kaj vivo en nia kaj aliaj sunsistemoj
  • Wickström, Bengt-Arne — Lingvo — Lingva justeco: optimumaj minoritataj rajtoj kaj ilia realigo
SCIENCA KAFEJO
  • Astori, Davide — Lingvo — Pri lingva ekologio
  • Colling, Ivan — Filozofio — Lingvaj perfekteco kaj logikeco en la filozofio de Wittgenstein
  • Lo Jacomo, François — Matematiko — La Internaciaj Olimpiadoj pri Matematiko
  • Ŝevĉenko, Dima — Esperantologio — Esperanto en la socireta epoko, kiel rimedo de la lingva justeco
  • Tuider, Bernhard — Planlingvo — La Kolekto por Planlingvoj kaj la Esperanto-muzeo de la Aŭstria Nacia Biblioteko

45-a Internacia Infana-junula Kongreseto 23-a — 30-a de julio 2016 en la kongresa urbo Nitro-Zobor

La IIK atendas partoprenantojn de ĉiu aĝo kaj lingva nivelo. La gepatroj de junaj infanoj povos dormi kun siaj gefiloj en la IIK-ejo kaj dumtage ĉeesti la UK-on. Junuloj povos ĉeesti kiel helpantoj kaj gvidi programerojn. Lernejaj grupoj povos veni kun sia instruisto.

La IIK-ejo distancas 4 kilometrojn de la UK-ejo, en la gastejo de la Agrikultura Universitato, en la urboparto Zobor de Nitro. Ĝi havas proprajn sportejojn kaj ankaŭ bestojn, pri kiuj la infanoj rajtas zorgi. Ĉiuj dormos en ĉambro kun 2-3 litoj kaj manĝos en granda manĝejo.

Kelkaj elementoj de la programo:

KULTURA-EDUKA

Esperanto-lecionoj, lingvaj ludoj, Cseh-kurso, Mazi-kurso, krucvortenigmo (klasĉambroj); Slovakaj popoldancoj, prezentado kaj instruado (regiona dancgrupeto); vizito, karesado kaj manĝigo de lokaj bestoj (hamstroj, kunikloj, kolomboj, gekokoj, azeno, ŝafoj);

AMUZA-LUDA

Interkonaj ludoj: prezentoj, nom-memorado, seĝodanco, REF-ludoj; ludado de plej junaj infanoj (interna korto kun balanciloj, vartistino serĉata!); manlaboroj kaj desegnado pri la temo “Bestoj”, dekoraciaj gluaĵoj;

MOVA-SPORTA

Banado en lago aŭ urba naĝejo (Nitro) aŭ akvoparko (Senec); piedpilko kaj aliaj eksteraj ludoj (ekstera ludtereno, sportinstruisto serĉata!); rajdado sur ĉevaloj;

VESPERA-SPEKTAKLA

Piĵamorakontoj pri bestoj, laŭtlegado de libro; fajrovespero, bivakfajro kun rostado por vespermanĝo; diskoteko kaj internacia vespero (salono kun scenejo);

PROGRAMO KUN UK KAJ GEPATROJ

Vizito de la infanoj al la UK, laŭeble kun prezento de eta spektaklo; vizito de familianoj kaj aliaj interesatoj al la IIK-ejo kadre de “gepatra posttagmezo”.

Kontaktu rekte la organizantojn ĉe: i...@gmail.com

La retejo de IIK 2016 troveblas ĉe: http://bertosch.free.fr/iik2016

[FORIGITA!: bildo]

La manlaboroj estis popularaj ankaŭ dum la 44-a IIK en Villeneuve-d’Ascq

Edukado: Salman KhanNicholas NegroponteSugata Mitra

Ĉu novaj ebloj en la edukado?

Ottmár Járeb | Tri personoj — tri ideoj

Ĉu ekzistas pluaj ebloj en la edukado aŭ ni jam scias ĉion pri la lernado? Ĉu ni povas utiligi la teknikon por helpi la lernantojn? Pri tiu ĉi temo ni montros en tri numeroj tri homojn kun tri ideoj. Salman Khan donis trejnajn kromlecionojn al sia kuzino en la jaro 2004. Nun pere de la helpo de kelkaj kolegoj li apogas la lernadon de pli ol 20 000 000 da lernantoj interrete kaj tute senkoste. Nicholas Negroponte organizis la perkomputilan kaj seninstruistan lernadon de pli ol 1 000 000 da ege malriĉaj lernantoj. Sugata Mitra esploras la eblecojn de la memorganizanta edukado, ĉu infanoj kapablas lerni novajn lingvojn, sciencon kiel genetiko ktp. sen helpo de plenkreskuloj, uzante nur komputilojn? En la sekvantaj tri artikoloj ni prezentos pli detale tiujn ĉi tri personojn kaj ilian agadon.

Ĉu unusola persono daŭre kapablas instrui dekmilojn da studentoj?

La simpla respondo estas: JES! Pere de la novaj teĥnikaj rimedoj tio eblas. Salman Khan — matematikisto, elektroinĝeniero, laboranta kiel borsa analizisto en Bostono (Usono) — pruvis tion jam antaŭ dek jaroj. Li donis trejnajn kromlecionojn pri matematiko al sia kuzino vivanta je pli ol dumilkilometra distanco. Post kelkaj monatoj la trejnado montriĝis tiel sukcesa, ke aliaj kuzinoj aliĝis. Ne haltigeble disvastiĝis la informo ankaŭ al foraj familianoj: ĉe Sal (karesnomo de Salman Khan) akireblas efika trejnado senpaga. Sed instrui pli ol 15 lernantojn post la ĉiutaga laboro estas jam tre lacige. Post du jaroj, en 2006 iu amiko proponis fari videofilmojn kaj disvastigi ilin pere de la Jutuba kanalo. Sal kontraŭis: “Jutubo estas por katoj pianludantaj. Ne por seriozaj aĵoj kiel matematiko.” Sed li pripensis la aferon, kaj faris kelkajn videofilmojn. Proponis al la kuzinoj spekti la filmojn solaj, kaj poste priparoli la enhavon. Post kelkaj semajnoj li demandis la opinion de la lernantoj pri la filmoj. “Ni preferas vin en Jutubo al persone.” Sal surpriziĝis, sed ekkomprenis, ke lerni estas pli bone, se oni estas solaj, kiam neniu spektas, neniu urĝigas. Li daŭrigis la produktadon de la filmoj. Dum tri jaroj li faris pli ol 2000 libere akireblajn filmojn pri matematiko. Li rimarkis, ke ne nur familianoj spektas la filmojn. Alvenis leteroj enhavantaj simple “Dankon” sed ankaŭ pli detalaj: “La unuan fojon mi ridetis dum derivado” kaj ankaŭ la letero de iu patrino, kiu havas filon aŭtisman. La filo havis problemojn pri matematiko, la parencoj provis ĉion eblan, aĉetis ĉion akireblan, sed helpis nenio, kiam ili ekvidis la filmojn de Sal pri la decimaloj. La filo komprenis. Ili daŭrigis per la filmo pri la frakciaj numeraloj timigaj por la filo. Ankaŭ tiujn li ellernis sukcese. “Estis nekredeble. Nia familio ĉiuvespere preĝas por via familio.” Tio tuŝis Sal korprofunde: “Por mi kiel borsa analizisto estis strange fari ion socie utilan.” Khan volis daŭrigi tiun ĉi laboron ĉefpostene. En la jaro 2009 li decidis fari senpagan tutmondan edukadon, kaj ĉesigis sian pagatan laboron. Li volis serĉi apogantojn, sed dum 9 monatoj ne sukcesis. Li estis jam ĉe la limo al rezigno kiam ĉio abrupte ŝanĝiĝis. Jam dekmiloj da lernantoj uzis liajn filmojn, inter ili konataj kaj influhavaj personoj kaj iliaj infanoj. Dum kelkaj tagoj li ricevis pli ol 100 000 usonajn dolarojn kiel apogon por sia laboro. Lin invitis ankaŭ Bill Gates kaj la firmao Google. Kiam ili ekkomprenis, ke Khan volas fari vere senpagan tutmondan lernejon, kaj li ankaŭ kapablas fari tion, ili komencis apogi lin. Li ricevis milionojn da dolaroj por dungi programistojn kaj inĝenierojn. Post du jaroj Khan-Akademio jam helpis lerni pli ol 1 000 000-on da lernantoj tutmonde. Li estis plena de novaj ideoj, kaj komencis instruadon ne nur virtuale en la interreto, sed ankaŭ reale en iu lernejo de Los Altos. Tie Sal kun la instruistoj tute ŝanĝis la instruadon: La tradicia metodo estas, ke la lernantoj plejparte pasive aŭskultas la novan lernmaterialon de la instruisto, kaj post tio ili faras la taskojn kaj ekzercojn solaj, sen ia helpo. Laŭ la nova, inversa metodo la hejma laboro estas studi la videofilmojn, kaj fari la taskojn kaj ekzercojn lerneje, kie ili povas priparoli la problemojn kun la instruisto. Tiamaniere la instruisto estas liberigita de la kutima, ofte ripetata prezentado, kaj havas la tutan tempon por okupiĝi pri la unuopaj studentoj. Perkomputilaj programoj kaj datumbazoj helpas lin aŭ ŝin sekvi la lernadon de ĉiuj lernantoj. Li aŭ ŝi ĉiam scias kiu lernanto kion jam lernis, kion ĵus eklernis, kaj vidas, se iu bezonas helpon. Tiel la efikeco de la instruado konsiderinde plialtiĝis. Sed Sal ankoraŭ ne estis kontenta. Li volis la senkostan edukadon vere por ĉiuj kaj ĉie.

Kiel organizi edukadon senkostan por la tuta mondo?

Ili serĉis instruistojn kaj volontulojn por disvastigi la novan metodon. Ili komencis la tradukadon al diversaj lingvoj. Khan-Akademio ricevis multajn helpantojn por tiu ĉi giganta laboro. La granda parto de la ĝis nun produktitaj pli ol 9000 videofilmoj jam estas tradukite al pli ol 60 lingvoj, la tuta hejmpaĝo funkcias jam en 23 lingvoj. La lecionojn oni uzis ĝis nun entute ĉirkaŭ 580-milionfoje. La ekzercoj de la lecionoj estas uzataj ĉiutage pli ol 4-milionfoje. Khan-Akademio havas nuntempe pli ol unu milionon da registritaj instruistoj, kiuj uzas la videofilmojn.

Kio povas esti la avantaĝo de tiu ĉi metodo?

Jam estas vaste konata kaj akceptita fakto, ke ĉiuj lernantoj estas unikaj. Ĉiuj preferas aliajn cirkonstancojn por la lernado, ĉiuj lernas diversrapide. La tradiciaj lernejoj ne kapablas priatenti tion. Laŭ la metodo de Khan la lernantoj povas mem elekti la lokon kaj la rapidecon de la lernado.

En la tradiciaj lernejoj ankaŭ la eminentaj lernantoj havas kelkajn mankojn. Malgraŭ tio oni devas pluiri al la sekva leciono. Poste tiu manko povas kaŭzi problemojn. Oni konstruas domon sur neperfekta bazo. Laŭ la metodo de Khan ĉiuj lernantoj lernas la tutan lecionon antaŭ la pluiro.

La avantaĝo de la videofilmoj estas ankaŭ tio, ke la lernanto povas dum la lernado ajnatempe haltigi la filmon, se necesas ripeti aŭ parton aŭ la tuton. La ripetebleco ĉeestas ankaŭ poste. Dum tia lernado la kogna ŝarĝo de la lernantoj estas pli malgranda, tiel la rezulto de la lernado estas pli granda.

En la tradicia edukado la plej grandan parton de la tempo okupas la prelego. Restas nur mallonga tempo por individue kontakti la unusolajn lernantojn. Laŭ la inversa metodo la tuta tempo disponeblas por individua problemsolvo.

La lernantoj estas pli aktivaj kaj entuziasmaj, neniu enuas, ili estas dum la tuta tempo motivitaj. Laŭ la spertoj la lernantoj sentas pli grandan intereson kaj ankaŭ respondecon por la lernado.

Eble unu el la plej gravaj avantaĝoj estas, ke dum tiamaniera lernado ili estas pli senanksiaj.

Ĉu la metodo kaŭzas interfremdiĝon?

Tute ne. Khan neniam volis anstataŭi la lernejon kaj la instruistojn. Tute male. Li volas liberigi la instruistojn de la ofta kaj eble por ili mem jam enuiga ripeto de la lernindaĵoj, kaj doni la eblon okupiĝi pli multe pri la lernantoj kiel individuoj,

helpi ilin persone ĉe la solvo de iliaj unikaj problemoj.

Kaj la rezulto?

Jen nur unu el la multaj dankesprimoj de studento, kiu jam falis du foje en la unua klaso de la mezlernejo, kiam li trovis Khan-Akademion. Uzante ĝin li ekŝatis matematikon, kaj akiris la duan plej bonan rezulton en la klaso. Poste li kapablis viziti altlernejon kaj iĝis komputilisto. Liaj dankvortoj finiĝas jene: “Mi ege dankas al ĉiuj ĉe Khan-Akademio. Bonvolu daŭrigi vian bonegan agadon, ĉar vi vere ŝanĝas vivojn.”

Se vi interesiĝas pri pluaj detaloj, bonvolu viziti la subajn paĝojn (en la angla lingvo):

  • Salman Khan parolas en TED (2011): https://www.youtube.com/watch?v=gM95HHI4gLk
  • Salman Khan parolas en la Universitato Stanford (2014): https://www.youtube.com/watch?v=U761MeKbCjU

Aŭ legu lian libron pri liaj imagoj pri la lernejo de la estonteco (bedaŭrinde ne ekzistantan en Esperanto):

  • Khan, Salman: The One World Schoolhouse: Education Reimagined, Twelve, New York, 2012

[FORIGITA!: bildo]

Khan komencis instrui sian kuzinon en 2003

Mateo-Akademio

La filmetoj de Khan-Akademio inspiris junan kanadan esperantiston, Matthew Orlowski (30), unue Esperante subtitoligi kelkajn lecionojn, poste mem krei originalajn filmetojn en Esperanto. Li mem rakontas pri sia projekto:

“Danke al mia avida scivolemo pri la sciencoj, mi ĉiutage dediĉas tempon al lernado. Mi trovis en Khan-Akademio bonegan fonton de edukaj filmetoj, kiuj simple kaj klare eksplikas sian temon en mia denaska angla lingvo. Tamen estas bedaŭrinda fakto, ke eĉ nun ekzistas malmultaj bonaj rimedoj por malkovri la misterojn de la naturo en Esperanto. Mi pensis, kial ne ŝanĝi tion, almenaŭ iomete?

Mi komencis traduki filmetojn en Khan-Akademio pri medicino en Esperanton, en formo de subtekstoj, tamen mi baldaŭ ekkomprenis, ke nuraj subtekstoj ne vere estas oportuna maniero malfermi tiujn lecionojn al pli lingve diversa spektantaro. Iuj diris, ke estas malfacile spekti la filmeton kaj sekvi la desegnojn, kaj samtempe rapide legi la tradukon sube. Pri tio mi konsentas. Tial mi komencis krei proprajn filmetojn pri la homa koro en simila stilo, sed rekte en Esperanto. Mi trovis en tio tre oportunan manieron kunligi miajn grandajn interesojn, nome sciencon kaj lingvojn!

Mi alŝutas tiujn filmetojn en novan kanalon en Jutubo nomita Mateo Eksplikas. Tiun nomon mi elektis ĉar mi certe ne estas faka aŭtoritato, nur homo kiu ŝatas lerni pri la ĉirkaŭa mondo, kaj volas kunhavigi tion kun aliaj. La filmetoj ankoraŭ estas malmultaj, sed mi deziras iom post iom pligrandigi tion. Mi nun prilaboras la sekvan filmeton pri la koro, kaj eble aldonos al tio aliajn temojn krom medicino, ekz. astronomion. Se mia laboro inspiros en iuj spektantoj senton de miro pri la rimedoj de la naturo, kaj se ili helpos pligrandigi la Esperantan bibliotekon de scienco, mi taksos mian celon atingita.”

Kalejdoskopo

La israelaj esperantistoj kongresis en Jafo
Amri Wandel

La 17-a Israela Kongreso de E-o okazis en la historia urbo Jafo. La artan parton gvidis Ankie kaj Nanne de la konata nederlanda grupo Kajto. Muzikis ankaŭ la sperta paro Enrika kaj Doron, kaj okazis monda premiero de naŭ Israelaj kantoj tradukitaj de Amir Naor kaj kantataj de Ŝoŝia Beeri-Dotan, nun eldonataj kiel KD. Okazis du duontagaj ekskursoj al la turismaj perloj de Jafo. Unuafoje la Israela Kongreso okazis en la regiono de Tel-Avivo, kie loĝas plimulto de la esperantistoj en Israelo, tiel ĝi havis pli ol 50 partoprenantojn, kun sep eksterlandanoj el ses landoj. La eksterlandanoj havis escepte riĉan programon kaj aventurojn: viziton de la moskeoj sur la Templa Monto en Jerusalemo, flosadon en la Morta Maro, subakvumon en la Ruĝa Maro, ĵipoekskurson en la ruĝaj dunoj en Uedo Ram en Jordanio, tranokton beduenstilan en la dezerto kaj viziton de la nabatea mistera ĉefurbo Petra kaj ĝia mondfama palaco gravurita en ruĝa sabloroko, ekskurson al Haifa, Akko, Nazareto kaj Tiberiada Lago, kaj la postkongreson en Jerusalemo, la Morta Maro, Eilat kaj Petra (Jordanio).

Pliaj informoj videblas ĉe: esperanto.org.il/ik.html

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 17-a Israela Kongreso en tradicia grupfoto

La irana E-movado 100-jariĝis
Amir Fekri

La Tria Irana Esperanto-kongreso okazis la 13-an de majo en Teherano, ĉefurbo de Irano. La kongreso samtempis kun la 100-jariĝo de la irana E-movado. Ĉi-jare la kongreso ankaŭ havis islaman teologon kiel gaston, d-ron Mejdani, kiu prelegis pri la historio de Esperanto.

Oni povis viziti libroservon, kaj partopreni en paroliga kurso, 20-demanda konkurso kaj aŭdindaj prelegoj.

S-ro Kousari bonvenigante la 100-jariĝon de la irana E-movado parolis pri “Iranaj pioniroj dum 100 jaroj”. “La angla kaj Esperanto, ne malamikoj” estis titolo de la prelego de d-ro Sufi.

Alia programero estis la prezentado de Tradukejo, virtuala laborbutiko de la tradukado el Esperanto al la persa. Oni inaŭguris du tradukitajn librojn el Esperanto al la persa, kies titoloj estas Renkontoj kun diferenculoj kaj La fiŝisto kaj lia edzino.

“Ĉu la persa lingvo havis influon al la urbnomoj?” estis interesa prelego de d-ro Sajadpur. “Bezonataj: tuttempaj esperantistoj” kaj “Irana ĝardeno kaj floro” estis la titoloj de aliaj prelegoj, kiujn laŭvice faris inĝeniero Mamduhi kaj s-ro Zandi.

S-ro Modaber prelegis pri “Esperanto-fako en Ampleksa Sciencaplika Universitato”. Li anoncis, ke tiu universitato agnoskis Esperanton, kaj lanĉis tradukajn modulojn de Esperanto. Tiuj moduloj laŭ kondiĉoj havas eblecon fariĝi fakaj studoj.

30 jaroj da Internacia Esperanto-Kalendaro

Esperantio ekzistas tie, kie esperantistoj kunvenas, kaj la kalendaroj de Esperanto-eventoj pruvas al ĉiuj, ke ĉiutage estas renkontiĝoj de esperantlingvanoj ie en la mondo. La Internacia Kalendaro de la budapeŝta Esperanto-Centro Eventoj en 1986 komencis kolekti kaj disvastigi la informojn pri la Esperantaj eventoj. Inter 1992 kaj 2002 la informoj de la Internacia Kalendaro aperis ankaŭ en la dusemajna gazeto Eventoj. Nuntempe oni povas konsulti la kalendaron en la reto ĉe http://www.eventoj.hu/kalendaro.htm, kie oni mem povas registri siajn eventojn, kaj ricevi la informojn per la senkosta dissendolisto ret-info.

Lastatempe aperis alia interesa projekto pri la registrado de Esperantaj eventoj de la juna esperantista paro Baptiste Darthenay (Batisteo) kaj Eszter Besenyei (Stela). Esperant.io (http://esperant.io/) estas ankoraŭ nur en sia “Beta-versio”, sed jam tre interese aperigas Esperantajn eventojn sur interaktiva monda mapo.

Unuiĝintaj Nacioj

Lingva simpozio traktis la celojn por daŭripova evoluigo

Humphrey Tonkin

Lingvo kaj la Celoj por Daŭripova Evoluigo (CDE) estis la temo de simpozio okazanta ĉe 777 United Nations Plaza, Novjorko, la 21-an kaj 22-an de aprilo. Pli ol cent universitatanoj, diplomatoj, reprezentantoj de neregistaraj organizaĵoj (NROj), kaj UN-oficistoj ĉeestis la aranĝon, kiu ekzamenis la lingvajn implicojn de la Celoj, starigitaj de la Ĝenerala Asembleo de UN kiel bazo de la laborprogramo de UN pri evoluigo dum la periodo 2015-2030.

Ĉefparolis Suzanne Romaine, eksa profesoro pri la angla lingvo ĉe Oksforda Universitato. Michael Ten-Pow, Speciala Konsilanto al la Kunordiganto de Multlingvismo ĉe UN, priskribis sian agadon por la antaŭenigo kaj konservado de multlingvismo ene de Unuiĝintaj Nacioj mem.

Oni organizis la simpozion por substreki la gravecon de lingvo kiel ilo de komunikado de la Celoj al ĉiuj popoloj de la mondo, kaj kiel elemento en la sukcesa realigo de la Celoj mem. Aludante al la kvara Celo, pri altkvalita edukado, Timothy Reagan, de la Universitato de Majno (Maine), rimarkigis, ke, estas interese noti, ke spite al la kerneco de lingvaj demandoj en tiu ĉi Celo kaj aliaj, la lingvoj ne eksplicite menciiĝas ie ajn inter la Celoj mem, nek en esprimo de la celtabuloj atingendaj por realigi la celojn. Malgraŭ siaj imponaj celpunktoj, aldonis profesoro Romaine el Oksforda Universitato, la CDE tamen ne agnoskas la centran rolon de la lingvo en la tutmonda debato pri malriĉo, daŭripovo kaj justeco.

La simpozio traktis la lingvojn ne nur kiel elementojn en la unuopaj Celoj, sed ankaŭ kiel ilojn por komuniki la Celojn kaj dialogadi kun multlingva mondo. Oni emfazis la gravecon de dudirekta komunikado, kiun ĉiu homo povu plene partopreni.

Edukado estas ŝlosila en sukcesigo de postkoloniaj evoluigaj iniciatoj por elimini ekonomiajn kaj sociajn malegalecojn, deklaris Rosemary Salomone, profesoro pri juro ĉe St. John’s University. Kaj la aliaj CDE estas egale gravaj lingve, aldonis Humphrey Tonkin, de la Universitato de Hartford, prezidanto de la simpozio. Kiel oni povas atingi egalecan traktadon antaŭ la leĝaro, aŭ enloĝeblajn urbojn, aŭ eĉ tutmondan kunordigitan agadon por elradikigi malsanon aŭ liveri puran akvon, se la homoj ne povas kunparoli kaj kunlabori pere de lingvoj kiujn ili ĉiuj komprenas?

La simpozianoj ĝenerale interkonsentis, ke oni devas dediĉi pli da atento al la lingvo en formulado kaj plenumado de la Celoj por Daŭripova Evoluigo. Dum la specialistoj pri evoluigo eble flue parolas la anglan, multaj el la homoj, kiujn ili celas servadi, scipovas neniujn el la ĉefaj mondaj lingvoj.

La simpozio, kunvokita de la Studgrupo pri Lingvoj kaj Unuiĝintaj Nacioj, neformale organizita grupo de universitatanoj kaj praktikantoj, okazis sub aŭspicio de Universala Esperanto-Asocio, organizaĵo en kunlaboraj rilatoj kun la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN kaj ties Fako pri Publika Informado, kaj de la Centro por Aplika Lingvistiko, kune kun la Centro pri Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj kaj ties revuo LPLP.

La Simpozion subvenciis la Esperantic Studies Foundation.

[FORIGITA!: bildo]

Humphrey Tonkin prelegas dum la Simpozio

Freŝaj novaĵoj el Unesko

La afgana prezidanto Ashraf Ghani kaj la Ĝenerala Direktoro de Unesko Irina Bokova lanĉis nacian programon por evoluigi la kulturan kaj kreivan industrion en Afganio per novestablita Plurpartnera Fonduso.

Nova raporto eldonita de Unesko, UNEP (Mediprogramo de Unuiĝintaj Nacioj), kaj UCS (Unio de Koncernataj Sciencistoj) pruvas, ke la klimata ŝanĝo endanĝerigas la mondan kulturan heredaĵon.

Unesko anoncis la nomojn de la du laŭreatoj por la unua fojo de la Unesko-Premio por la Edukado de Knabinoj kaj Virinoj. La du laŭreatoj estas la Direktorejo de Fruaĝa Edukado de la Ministrejo pri Kulturo kaj Edukado de la Respubliko Indonezio, kaj Fondaĵo de Reto de Virinaj Studentoj el Zimbabvo.

Dum la Unua Humaneca Pintkunveno en Istanbulo, Turkio, Unesko fokusiĝis pri la edukado de infanoj kaj gejunuloj en krizaj cirkonstancoj kaj pri la protektado de ĵurnalistoj en krizaj situacioj.

Nova dokumento eldonata de la Tutgloba Edukado-Monitorado (GEM) de Unesko kaj de la Alta Komisaro pri Rifuĝintoj de Unuiĝintaj Nacioj (UNHCR) publikigas novajn datumojn, prezentantajn ke nur 50% de la rifuĝintaj infanoj estas en elementa lernejo kaj nur 25% de la rifuĝintaj adoleskuloj estas en mezlernejo.

Unesko kaj la Forumo por pli Bona Mondo gastigis vespermanĝon dum la Film-festivalo de Cannes por atentigi pri la bezono de kultura diverseco en la filmindustrio.

Aktivula trejnado

Fokuso al la lando de nia plej juna Landa Asocio

Stefan MacGill

La 21-a Seminario de Aktivula Maturigo (AMO) okazis en Bandung, Indonezio, paralele kun la Trilanda Kongreso inter la 24-a kaj 27-a de marto 2016. Post enkonduko kaj klarigo pri la koncepto pri FLAM-analizo, gvidis Ilia Dewi pri la temo “Perspektivoj por Indonezio kaj Sudorienta Azio”. Kune kun la indonezianoj Oki kaj Eko, ŝi donis informojn pri agado en tri urboj:

Ĝakarto kaj apudaĵoj

Malfacilas kunveni, multaj loĝas en antaŭurboj, kun vojaĝtempo de meze 90 minutoj unudirekte. Kutime oni kunsidas en magazeno, je 17.00h. Tiu klubo “Esperiga Suno” ekzistas de ses jaroj kaj havas regulajn monatajn kunvenojn. Raportis Eko: En strataj manifestacioj malfacilas konvinki homojn pri Eo: “Sufiĉas la angla”. Eko okazigas kursojn en komunumo trilingva (Pakta bahasa). Tiuj lingvoamantoj volonte aŭdas pri Eo. Eble milo aŭdis pri Eo en tiu rondo.

Jog-Jakarto

Oki raportis: 4-5 studentoj kunvenas neregule en universitato en Jog-Jakarto, inter ili fluaj parolantoj. Ne estas klubo. Vizitas eksterlandaj esperantistoj reage al informoj en Fejsbuko. Dum kunvenoj oni faras konigajn agojn, ekzemple en kafejo. Ni volas kreskigi la grupon. Hispana e-isto studas ses monatojn en la universitato, sed tio baldaŭ venos al fino. Uzas FB (havas grupon) kaj Whatsapp ks. Ekzistas “amikoj de la grupo”. Diskutoj kiel fari pli grandskalajn varbadojn, surstrate aŭ en la universitato. Historie (en la 60-aj jaroj) funkciis klubo.

Bandung

Plejparte aktivas studentoj de la sunda universitato, kiuj havas bonajn rilatojn kun la muzeo pri Azia-Afrika Kunlaboro, kie ili funkciigas la klubon “Ruĝa Formiko”. Oni okazigas kurson ĉiujare, pere de la muzeo, unuavice por membroj de la societo “Amikoj de la Muzeo”. Kiu finstudis unujaran kurson, devas en la dua jaro jam fariĝi gvidanto. Malfacilas havi interparolojn kun eksterlandanoj. Esperantistoj dum la trilanda kongreso partoprenis en festado “Nokto de la Muzeo” kun muziko kaj distra programo. La muzeo kaj la esperantistoj duone/duone kontribuis finance por realigi la eventon. Esperantistoj pretigis afiŝojn; la muzeo permesis pendigi ilin stratrande. Koncerto de Jonny M. sur muzea balkono altiris bonan publikon, kaj ene de la muzeo kaj en la tujapuda strato.

Indonezianoj tenas kontaktojn kun la mondo pere de grupoj en Fejsbuko, WhatsApp, Instagram.

Dianne Lukes, Aŭstralio

La agado Espero celas aktivajn esperantistojn. Ĝia celo estas penetri bazajn ŝtatajn lernejojn, kie instruistoj jam havas instrurajton kaj kapablon. La ĉefa ilo estas la libro “Esperanto” de la samlanda Penny Vos, kiu prezentas la lingvon al instruistoj. La celo estas interesigi ilin pri Esperanto kaj konvinki ilin ekinstrui ĝin. Kiam ekstera esperantisto gvidas kurson, tio kutime okazas tra 45 minutoj semajne — nesufiĉaj por efika lingvo-instruado. La angla versio celas aŭstraliajn instruistojn, nun ekzistas pure Esperanta versio, kiel bazo por traduko al pliaj lingvoj kaj situacioj. En elektronika formo atingeblas la franca versio. Estas planoj malfermi la projekton tra multaj landoj kaj en landoj kun limigita pagipovo disponigi la materialon senpage en elektronika formo.

Forumo

Bradley MacDonald skizis la agadon en Nov-Zelando, kie malfacilas veki entuziasmon kaj organizi kongresojn enlande. La gvidantoj en tri minutoj resumis siajn sesiojn. Gábor Márkus entuziasmas pri kursfinaj atestiloj kaj citis kazon pri la praktika uzo de atestilo, surbaze de kiu kursano ricevis subvencion de sia universitato. Pluraj emfazis la gravecon uzi Skajpon aŭ similon por parolekzercigo jam frue kaj kontinue en kursoj. Jungkee Lee rakontis pri ĉiusemajnaj interkursanaj retbabiloj, inter Hungario (2 ptm), kaj Koreio (10 ptm); okazas simile inter Koreio-Japanio-Indonezio. Emfazindas en Azio la lernfaciliga efiko, ĉefe por lerni aliajn eŭropajn lingvojn. Eĉ studinte plurjare ekz. la anglan, pere de Esperanto oni pli klare ekkomprenas la anglan gramatikon, strukturon ks. Eblo uzi Eo-kontaktojn por povi lerni alian azian lingvon de denaskula instruisto. Aŭstralia ekzemplo: instrui la anglan al enmigrintoj per Eo; ekkoni lingvolernajn retkursojn. En estontaj kongresoj kaj seminarioj oni proponu praktikajn sesiojn, kiel uzi nekonatajn programojn aŭ pli bone uzi duonkonatajn. Kapabluloj certe pretas montri eblojn al malpli kapablaj dum kongresoj.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la 21-a AMO-Seminario en Bandung

AMO atingas landon centre en la mondaj novaĵoj

Renato Corsetti

Efektive, temas pri azia seminario — la tria en kvin semajnoj, ĉar Urgupo troviĝas firme en la azia parto de Turkio. La kialoj por la nuna elstarigo de tiu lando en la mondaj komunikiloj estas spegulitaj en la sekvaj rekomendoj.

Rezultoj de la 23-a AMO-seminario en Urgupo, Turkio

de la 1-a ĝis la 5-a de aprilo 2016

La dudek kvar partoprenantoj el sep landoj el 3 kontinentoj informiĝis pri la stato de la movado en la regiono Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA) kaj debatis pri la maniero plibonigi ĝin. Fine ili formulis la ĉi-sekvajn rekomendojn:

Rilate al la movado en Turkio

Ili detale informiĝis pri la agadoj nuntempe farataj en kelkaj partoj de Turkio (ĉeestaj kaj retaj kursoj, eldona kaj redakta agado, informado pere de la reto, ktp.), kiuj certe superas tiun de pluraj landoj kun formale ekzistantaj landaj asocioj. La partoprenintoj rekomendas ke tiuj agadoj estu daŭrigataj kaj ke la komisiono MONA de UEA subtenu ilin, se necese, finance kaj alimaniere.

Rilate al la movado en arablingvaj landoj

Oni detale diskutis pri la (malbona) situacio en la unuopaj arablingvaj landoj. Notinte la kelkajn pozitivajn ekevoluetojn en kelkaj el tiuj landoj, la partoprenantoj decidis ke oni multe pli utiligu la reton por informado. Saed Abbasi, iranano parolanta la araban, kunlaboros kun la komisiono MONA por plibeligi la nun ekzistantan arablingvan retpaĝon.

Rilate al informiloj por arablingvanoj

Oni multe diskutis pri la maniero fari pli bonajn informilojn por arablingvanoj kaj pri la ideoj substrekindaj en tiuj informiloj. Oni konkludis, ke prefere Esperanto prezentiĝu ne kiel io eŭropa sed kiel io, kio venas el ekster Eŭropo, prefere el Azio, kiel propono por kunlabori inter malsamaj civilizoj. Aparta propono pri tio, jam redaktita, estos siatempe prezentata al la komitato de UEA.

Rilate al la problemo de rifuĝintoj

La problemo de rifuĝintoj estas tre preme sentata en ĉi tiu mondoparto. La partoprenantoj vaste diskutis pri la iniciatoj farataj aŭ proponataj de esperantistoj tra la mondo. Ili formulis rekomendon al la Estraro de UEA, laŭ kiu UEA gvidu la agadon kaj interkonsentu kun la Agentejo de UN, UNHCR, por kursoj pri Esperanto en la tendaroj kiel propedeŭtika lingvo por tiuj, kiuj ankoraŭ ne havas difinitan cellandon.

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenantoj de la turkia seminario venis el sep landoj kaj vigle diskutis pri la movado

La unuaj semoj plantitaj

La kvarpersona komisiono por la nova projekto de UEA “Ni semas” anoncis la unuan aljuĝon. Ricevos la sumon de €100 la projekto “Lernmaterialoj por mezlernejo por orfoj” en la regiono Rutŝuru, en la nordorienta parto de DR Kongo. La komisiono, konsistanta el kvar konsilianoj, anoncas, ke la sekva konkurso havos limdaton de la 30-a de junio 2016. Informoj pri la projekto kaj elŝutebla petilo ĉe:

http://aktivulo.net.mastertest.ru/ni-semas

Poste tiu retejo fariĝos parto de pli ampleksa retejo pri la aktivadoj ene de UEA.

Muziko

Kim J: henriksen, legendulo de la Esperanta rokmuziko

Attila Kaszás

Esperanto: Kiam, kaj kiel vi lernis Esperanton?

Kimo: Do mi estas denaska Esperanto-parolanto. Mia patro estis dano kaj mia patrino estis polino, kaj ili renkontiĝis dum la IJK en Gdańsk en 1959. Kelkajn monatojn poste ili geedziĝis, kaj en januaro 1960 mia patrino venis al Danio kaj en oktobro mi naskiĝis. Unu-kaj-duonjarojn poste mia fratino naskiĝis. Do ni estis vera Esperanto-familio kiu partoprenis infankongresetojn ktp.

Esperanto: Kiam vi komencis okupiĝi pri muziko, kaj kiel?

Kimo: Fakte jam kiel 4-5-jarulo mi venis al tielnomata “muzika ludejo” — do pere de pedagogiaj ludoj mi lernis, kune kun grupo de infanoj, ludi fluton kaj lernis la notojn. Komencis kun simplaj koloritaj notoj kaj mi nur scias ke kiam mi havis mian unuan lecionon de akordiono du tagojn antaŭ mia sepa naskiĝtago, mi scipovis legi notojn. Samtempe en la “muzika ludejo” ni ne nur lernis la notojn kaj kiel ludi, sed ni dancis kaj havis muzikajn ludojn. Fakte mi uzas kelkajn de tiuj ludoj kiam mi nun kiel ritmikpedagogo instruas infanojn.

Esperanto: Kiel vi renkontiĝis kaj decidis fondi la bandon Amplifiki?

Kimo: Estis historia renkontiĝo dum la IJK en Leuven, ni nur ne sciis tion tiam, kaj ĝi multe influis mian vivon. Ekde 1980 mi estis pli aŭ malpli profesia muzikisto kaj turneis en Danio kaj komencis verki en la dana lingvo. Mi renkontis Micke Englund kaj Bertil Wennergren el Svedio, kiuj volis ludi en la stratoj en Eŭropo kaj komencis sian stratturneon en la IJK, ni tri iom marmeladis (improvize ludis kune) kaj dum la internacia vespero mi kantis kanton en la dana kaj Micke kunludis. Tuj poste Bertilo venis kaj ludis kune kun Micke la kanton “Kafo kaj Te’”, mi restis sur la scenejo kaj prenis du bastonojn kaj ludis sur seĝo kvazaŭ ĝi estus drumo. Tio estas fakte la unua prezento de Amplifiki..., sed tiun nomon ni unue havis unu-kaj-duonjarojn poste. Dum la IS en Niendorf en novjaro inter 1983 kaj 1984, ni faris nian veran unuan koncerton kaj ludis ses kantojn kaj por la unua fojo prezentis nian nomon Amplifiki. Estis sukceso kaj Dario Besseghini invitis nin por la IJF en Italio dum la Pasko 1984 kaj ni poste faris plursemajnan turneon en norda Italio, kie ni ludis ĉefe en Esperantokluboj sed ankaŭ en junulkluboj ktp. Ekde tiam ni multe koncertis dum junul-aranĝoj kaj en 1986 surbendigis la kasedon Tute Ne Gravas. En la bando do nun estis ankaŭ Martin Wiese kaj la du francinoj Isabelle Rome kaj Aline Boulet, kiuj fakte jam kunkoncertis kun Micke kaj mi dum la IJK en Debrecen 1983.

Esperanto: Kiel venis la ideo pri la grupo Esperanto Desperado?

Kimo: Do kiam mi ĉesis ludi plu en Amplifiki kaj Amir Hadziahmetoviĉ venis al Kopenhago en 1992, Helle Eble Cleary kaj mi komencis marmeladi kun li kaj dum kelkaj aranĝoj prezenti kelkajn kantojn. Iom post iom ankaŭ mia fratino komencis ludi perkutadon kun ni. Ni nomis nin Brokantaĵo, ĉar multaj de la kantoj kiujn ni kantis, estis malnovaj Amplifiki-kantaĵoj kaj ja estis amuza vortludo. En tiu tempo ni ja estis pluraj bandoj kun tiaj vortludaj nomoj, kiel Amplifiki kaj Persone. Ni fakte plej ofte ludis por dana publiko, kiu havis grandajn malfacilaĵojn prononci nian nomon. Tial mi proponis la nomon Esperanto Desperado. La nomo estis efika, ĉar oni tuj komprenis pri kio temas. Kiam ni devis ludi nian unuan koncerton kun la nova nomo, oni tuj invitis nin al la dana radio en la plej populara kanalo por kanti kelkajn el niaj kantoj kaj paroli pri Esperanto. En 2000 la bando iĝis vera rokbando kun drumisto kaj basisto kaj en 2001 ni eldonis la albumon Jen Venas kaj en 2004 eldonis la albumon Hotel Desperado, ambaŭ ĉe Vinilkosmo. Specife la unua albumo estas iom miksita ĉar sur ĝi estas kelkaj kantoj, kiujn mi verkis en la tempo de Amplifiki sed neniam registris, do fakte iom malnovaj kantoj, kaj interalie mi ludis ekz. multe Ska-muzikon kaj verkis kelkajn kantojn en tiu stilo, interalie Ska-virino.

Post Esperanto Desperado, aŭ kiel ni nomis ĝin Espo Despo, kiu ĉesis en 2005, ni plu fondis la bandon Hotel Desperado, kie ni estis pli aŭ malpli la samaj muzikistoj kun aldono de David-Emil Wickström sur trumpeto.

Esperanto: Rakontu iom pri KEF, pri la artaĵoj, la etoso, kaj diru, kiam ĝi estos denove?

Kimo: La fondinto de KEF estas Per Aarne Fritzon, kiu kune kun la stokholma junulgrupo La Ranetoj aranĝis la unuajn tri KEF-ojn. Mi petis la permeson aranĝi Kopenhagan KEF-on kaj ni finis fakte farante tri KEF-ojn, do en 1993, 1996 kaj 2009. KEF — Kultura Esperanto-Festivalo — estas grava por la Esperanto-kulturo, do ie en la Raŭma manifesto estas skribite, ke ni devas komenci montri al la mondo ke ni kapablas ankaŭ diri ion kulture originalan kaj internacie valoran, kaj tial KEF prezentas originalan Esperanto-kulturon.

Ni plurfoje prokrastis KEF 10, kaj volis fari ĝin en Esperanto Gården en Svedio, sed pro la fuĝintsituacio oni interalie plenigis Esperanto Gården, kaj ni ne sukcesis trovi alternativon. Tial ni planas KEF 10 por 2017, jam ni estas tri naciaj teamoj el la skandinaviaj landoj.

Esperanto: Ĉu vi sukcesas kunfandi Esperanton kaj vian kroman batalon por pli bona mondo?

Kimo: Mi vidas tiujn du aferojn kiel unu. Ĉefe ĉar mi laboras por havi pli bonan mondon kun liberaj homoj kun rajtoj diri kaj fari kion oni volas en respekto al aliaj homoj — kaj Esperanto estas bona rimedo por la komunikada parto...

Ekzemple kiam mi estis tute juna, mi estis en la movado por havi junuldomon en Kopenhago, post dudek kvin jaroj de ekzisto oni forigis ĝin, kaj post unu jaro da manifestacioj ktp. oni havis novan, kaj estis tiel bona sento, ke unu el la unuaj aferoj, kiujn oni faris tie, estis instrui Esperanton, kaj mi de tempo al tempo helpis instrui kaj estis ĝuo vidi du diversajn partojn de mia vivo unuiĝi. Do mi estas aktiva en diversaj organizoj kaj interalie mi ja fakte estis prezidanto de Dana Esperanto-Asocio dum ok jaroj. Mi pensas ke ne estas bone esti pli longe ol ok jarojn en la sama posteno. Poste mi estis du jarojn prezidanto de la loka klubo en Kopenhago. Nuntempe mi estas prezidanto de Kopenhago-Mondmuzika Festivalo, kiu ĉiam okazas komence de septembro, kaj mi esperas ke baldaŭ ni ankaŭ povos prezenti artistojn kiuj kantas en Esperanto dum la festivalo.

Esperanto: Ĉu Esperanto ankaŭ rolas en via nuna familio?

Kimo: Jes, mi estas patro al mia nun dudekdujara filo, Villads Bugge Bang. Kiam li naskiĝis, estis agrable povi paroli Esperanton kune kun li kaj mia patrino samtempe — tri generacioj, kaj du generacioj de denaskuloj. Lia patrino komprenas iom Esperanton, tamen ni ne estis kune dum multaj jaroj.

En mia parto de la mondo multaj homoj vivas sen kunuloj, kaj multaj eĉ sentas sin liberaj tiel... kaj mi ankaŭ alkutimiĝis al tio, eĉ se mi ja ĉiam vivas kun iuj. Do ekz. kiam mia filo trovis lokon por vivi kune kun amiko kaj translokiĝis, nun irana esperantistino luis lian ĉambron. Mia koramikino vivas en Italio kun sia filino, kaj eĉ la filino nun parolas Esperanton, ĉar ni ofte estas kune dum Esperanto-renkontiĝoj kaj estas plej praktike. Do mi vivas en internacia mondo kie Esperanto estas natura parto.

Esperanto: Kiuj estas viaj plej novaj planoj?

Kimo: Espereble mi koncertos dum la UK kun Hotel Desperado, kaj certe mi koncertos dum JES 16/17. Ni planas novan albumon en la aŭtuno. Kune kun Helle Eble Cleary ni komponas kantojn por infanoj. Vere mankas profesinivelaj ritmaj kantoj, registritaj en profesia studio, nia espero estas ke ĝi estos preta por KEF 10 en 2017. Fine mi multe parolis pri tio, ke mi skribos libron pri Amplifiki kaj la historio de rokmuziko en Esperanto, kaj la laboro komenciĝis kaj espereble ankaŭ ĝi estos preta por KEF 10. Multaj homoj ŝatus havi la unuan albumon kiel k-diskon, estus bone inkluzivigi ĝin en la libron!

El la gazetaro

El la Esperanta gazetaro

Beletra Almanako

BA en sia februara numero aperigas dudekpaĝan novelon de Grigorij Arosjev pri Dolly, la svedrusa knabino en Germanio. En la rubriko de originala poezio legeblas kutimaj kaj ne kutimaj poemoj de Antonio Valén kaj de Gerrit Berveling.

Kontakto

La marta-aprila numero de nia frata magazino Kontakto okupiĝas pri la ŝanĝo de la ĉinia infana politiko kaj legeblas intervjuo kun la usona instruistino Jennifer Bondelid, kiu organizos la 3-an Kino-Teatro-Festivalon dum la Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK).

Babilanto

La aprila-junia numero de la revuo de APETo (Agado por la Progresigo de Esperanto en Togolando) raportas pri la preparoj de la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto, kiu okazos en Tanzanio en decembro ĉi-jare. Tutpaĝa intervjuo kun Fidilalao Henriel prezentas la novan madagaskaran retradion Aminda.

La Revuo Orienta

En la esperantlingva parto de la marta numero de la gazeto, kiun eldonas Japana Esperanto-Instituto, dominika esperantisto raportas pri la movado en sia lando. Legeblas la tria ĉapitro de la novelo Aŭtuno de Akatagaŭa Rjunosuke kaj la kanto Ekfloros floroj, komponita por kuraĝigi la suferintojn de la tertremo de 2011.

Libera Folio

La reta gazeto raportas pri la freŝaj okazaĵoj en Bjalistoko, kie oni decidis malfondi la Zamenhof-Centron, kiel sendependan institucion, kaj kunigi ĝin kun la Bjalistoka Kulturcentro. La Folio ankaŭ informas pri la nova prezidanto de la Akademio de Esperanto, Probal Dasgupta.

El Popola Ĉinio

EPĈ raportas pri tio, ke fakuloj la unuan fojon proponas heredon kaj disvolvadon de nacimalplimultaj lingvoj dum maja Forumo de Literatura Verkado de Gepatraj Lingvoj de Nacimalplimultoj en Gansu. La gazeto informas ankaŭ pri la transloĝigo de dek milionoj da malriĉuloj de regionoj, kie mankas bazaj vivkondiĉoj aŭ la loka eko-medio estas fragila, al pli evoluintaj partoj de la lando, ekzemple ekonomi-disvolvaj zonoj kaj industriaj parkoj.

Monato

En la aprila numero de Monato vi povas legi interalie la opinion de la redaktoro Paul Gubbins pri la problemoj de Eŭropa Unio dum la rifuĝinto-krizo kaj sojle de la brita referendumo. Oni raportas pri la balotoj en Irano, pri la slovakaj paskaj kutimoj kaj pri gaelaj naciaj kostumoj. Legeblas recenzo pri la romano Dio ne havas eklezion de Trevor Steele.

La Ondo de Esperanto

La Ondo publikigas en sia februara-marta numero intervjuon kun Chuck Smith, konata pro sia engaĝiĝo por la esperanta Vikipedio kaj la furore sukcesa Esperanto-kurso ĉe Duolingo. Povilas Jegorovas raportas pri la Esperantaj aktivaĵoj en Litovio, dum Russ Williams dividas kun ni siajn travivaĵojn pri la unua Junulara Esperanto-Semajno (JES) en Hungario.

Le Monde Diplomatique en Esperanto

La esperantlingva versio de la franca gazeto rilate al la nunaj manifestacioj en Parizo skribas pri la liberkomercaj traktatoj, kaj la plilarĝiĝanta koalicio kontraŭ ili. Du artikoloj okupiĝas pri Saharo en Alĝerio, kaj la eblecoj de terkultivado en la dezerto.

Recenzoj

Sur la paŝoj de D-ro Esperanto — La posteuloj

Georgi Mihalkov

La libro de la konata esperantisto Kostas Kiriakos estas unika. En tiu ĉi libro la aŭtoro sukcesis kolekti sennombrajn faktojn kaj informojn pri multaj geesperantistoj, kiuj dum pli ol jarcento diligente fosis la sulkon de la Esperanta movado. Sufiĉas nur trarigardi la albumon por kompreni kiaj neimageblaj laboro, penoj, klopodoj kaj sindediĉo estis dediĉitaj por verki la libron. Dum pluraj jaroj Kostas Kiriakos esploris la riĉan historion de la monda Esperanto-movado. Li kolektis biografiojn de esperantistoj, iliajn portretojn, li konsultis multajn librojn kaj diversajn historiajn fontojn. Mi mem ne povas imagi kiom da leteroj li skribis, kun kiom da esperantistoj li korespondis kaj kontaktis por finpretigi tiun ĉi unikan verkon.

Kostas Kiriakos estas unu el la plej modestaj esperantistoj en la mondo. Li laboris kaj laboras silente, konstante, sed la rezultoj de lia laboro estas eminentaj. La libro estos utila kaj ege necesa por la estontaj Esperantaj generacioj, ĉar el ĝi ili ĉerpos faktojn kaj indikojn pri la historio de la Esperanto-movado. La libro estos manlibro por ĉiuj, kiuj komencas lerni la Internacian Lingvon kaj kiuj decidas ligi sian vivon al la nobla ideo de doktoro Zamenhof. Por mi persone la plej grava fakto estas, ke la aŭtoro sukcesis trovi kaj aperigi la fotojn de ĉiuj esperantistoj, kies biografioj estas en la libro. Tio estas mirinda, ĉar tiamaniere oni povas vidi kiel aspektis kaj aspektas la plej elstaraj personoj en la Esperanto-movado.

Eseoj pri interlingvistiko kaj Esperantologio

Sabine Fiedler

Hermann M. Ölberg (2015): Aufsätze zur Interlinguistik und Esperantologie (Schriften zur Esperantologie und Interlinguistik Heft 46). Eldonita de R. Haupenthal. Edition Iltis, Bad Bellingen, 140 p. 29,70 €

La libro enhavas naŭ germanlingvajn artikolojn pri interlingvistiko/esperantologio el la jaroj 1954–1999. Du el ili estis tradukitaj el Esperanto de la eldonanto. La libro komenciĝas per enkonduko de Manfred Kienpointner, kiu prezentas al ni la aŭtoron kiel universitatan instruiston kaj fakulon pri hindeŭropaj lingvoj, kiu akiris internacian rekonon per siaj publikigaĵoj pri la albana lingvo, lingvistiko pri lingvaj kaj parolaj perturboj kaj onomastiko.

Kvar artikoloj okupiĝas pri la difino, taskoj kaj metodoj de la fako interlingvistiko. Ölberg mem komprenas ĝin kiel branĉon de lingvistiko kun esperantologio kiel interlingvistika subfako, kiu estas dediĉita al la studo de la plej sukcesplena planlingvo, Esperanto. En la lasta artikolo (“Plansprachen — Interlinguistik — Esperanto”) la aŭtoro traktas lingvotipologiajn aspektojn (aposteriorajn/apriorajn trajtojn de planlingvoj) kaj substrekas la avantaĝojn de aŭtonoma (skemisma) sistemo, kiu faras Esperanton taŭga planlingvo por internacia funkciado. La plej interesa por mi estis la traktato “Esperanto und gegenwärtige Linguistik” (Esperanto kaj nuntempa lingvistiko), en kiu Ölberg prilumas la rilaton inter sistemo kaj normo de lingvo kaj sur tiu bazo priskribas la kaŭzon, kial Esperanto estas esprimriĉa lingvo, en kiu plenkreskuloj kapablas atingi nivelon kiel denaskaj parolantoj. La resumo de tiu artikolo estas (p. 90, mia traduko): “... lingvistiko povas nur gajni, se ĝi konscie inkludus la demandon pri planlingvoj en siajn teoriojn.”

Valoraj estas krome la komparoj inter diversaj planlingvoj (ekz. la sufiksaj sistemoj de Esperanto, Interlingue-Occidental kaj Ido sur p. 25-39 kaj tekstaj prezentadoj de Reform Neutral, Occidental, Novial, Interlingua kaj Esperanto sur p. 100-104) kaj mallonga superrigardo pri planlingvaj sistemoj de la 17-a jarcento (p. 45-48).

En artikolo pri Hugo Schuchardt ni travivas la priplanlingvajn debatojn inter tiel elstaraj lingvistoj en la komenciĝo de la 20-a jarcento, kiel Gustav Meyer, Jan Baudouin de Courtenay, la t.n. junaj gramatikistoj (Karl Brugmann kaj August Leskien) kaj la rolo de Schuchardt en tiuj. En alia artikolo Ölberg prezentas al ni la klasikan filologon kaj lingvofilozofon Hermann Ammann. Li prenis la iniciaton estigi la fakon Esperanto en la universitato de Innsbruck, unue en la 1930-aj jaroj vane, sed post la dua mondmilito sukcesplene. Post Leo Blaas, ekde 1952 Hermann Ölberg estis ĝia gvidanto.

Multaj ideoj de Ölberg estas ege modernaj, ĉu temas pri la samrajteco de lingvoj, kiun plidisvastigado de Esperanto ebligus (p. 92), aŭ pri la fakto, ke ĉiu lingvo estas certagrade planita aŭ artefarita (p. 79). Bedaŭrinde ankaŭ kelkaj el la problemoj menciitaj de Ölberg sonas ege aktualaj, kiel la aserto, ke mankas al Esperanto beletro kaj poezio (p. 15), ke artefarita lingvo ne estas esprimriĉa (p. 17), kvankam la malo evidente pruviĝis.

Entute, la libro donas enrigardon en la verkaron de grava germanlingva lingvisto, kiu mem multon atingis por la rekono de interlingvistiko/esperantologio kaj pretigis la vojon por nunaj esploroj. Ĝi estu konata al la generacio de la hodiaŭaj interlingvistoj.

Kulturo

Pariza muzeo pri lingvoj — MUNDOLINGUA

Didier Loison

La novzelandano Mark Oremland fondis en Parizo privatan muzeon pri lingvoj, kaj li nomis ĝin “Mundolingua”. La muzeo, kiu traktas lingvojn kaj lingvistikon, malfermiĝis en oktobro 2013. Ni renkontiĝis kun Mark en impona spaco, plenigita je tuŝekranoj, klarigantaj tabuloj, mapoj kaj diversaj, unikaj objektoj, kiel ekzemple lingvoarboj, sona kapo, sintaksaj brikoj kaj kuboj, skrablo-ludo en kvin lingvoj, diversaj instrumentoj uzataj de terenaj lingvistoj, faksimilo de la Rozeta Ŝtono, ĉifrada maŝino Enigma ktp. Ideale situanta inter la Senato, la preĝejo Saint-Sulpice kaj la Luksemburgaj Ĝardenoj, Mundolingua havas tri etaĝojn kaj cent sepdek kvadratajn metrojn. Mark prezentas la materialojn en modularaj niĉoj kaj uzas multmediajn teĥnologiojn kun naturaj, recikligitaj materialoj. Sen ajna ŝtata subvencio la fondinto ekigis sian projekton por altiri lingvoamantojn kaj lingvistojn, turistojn, instruistojn kaj infanojn. Ekde la preparoj, ĝi kunlaboras kun Espéranto-France (UFE) kaj reciproke.

Mallonga listo de la kunlaboroj laŭdate:

  • aĉeto de libroj (Tinĉjo, La Eta Princo, Gerda Malaperis, lernolibroj ktp) por ornami la niĉon pri inventitaj lingvoj;
  • reciproka ligilo sur ambaŭ retejoj;
  • senpaga gvidado por la regionaj esperantistoj post nia jarkunveno, kontraŭ donaco (la DVD Esperanto de Dominique Gautier, kiu nun konsulteblas publike kaj kostas 40 €);
  • regula provizo de la kalendaretoj de JEFO (ŝatataj de la junaj lernejaj vizitantoj) kontraŭ afiŝoj kaj flugfolioj pri la muzeo en la sidejo de UFE;
  • reklamo pri la muzeo ĉe niaj budoj dum asociforumoj, salono Expolangues kaj Pariza Zamenhoffesto, kontraŭ senpaga bileto por niaj lotumadoj;
  • senpaga traduko al Esperanto de la retejo de la muzeo (www.mundolingua.org), por aldoni tiun lingvon al la 6 oficialaj lingvoj uzataj de la muzeo;
  • duonpaĝa reklamo pri la Muzeo en la kongresa libro de la 100-a UK en Lillo: pluraj kongresanoj postkongresis en Parizo kaj vizitis la muzeon;
  • surloka memorceremonio pri la forpasinta Georges Kersaudy, poligloto kaj ĉefkandidato de EDE en la eŭropaj balotoj en 2004.

Nia helpo por konatigi la muzeon estas pozitiva por la muzeo, kiu estas privata (sensubvencia) kaj volonte akceptas pagantajn esperantistojn. Nia kunlaboro estas pozitiva ankaŭ por Esperanto: lingvemuloj (re)malkovras la ekziston de nia lingvo, surloke aŭ rete. Plie la ĉiumonataj triaĵaŭdaj postprelegaj kuntrinkadoj ofte estas ankaŭ okazoj por paroli pri la internacia lingvo kaj disdoni reklamajn kalendaretojn.

Mi plurfoje renkontis, ĉe budoj, homojn, kiuj estis kontraŭ Esperanto, ĉar ili defendas lingvodiversecon (aŭ la francan lingvon kontraŭ anglalingva invado). Mi tiam povas montri ke ankaŭ esperantistoj ŝatas lingvodiversecon (aŭ luktas kontraŭ ajna lingva superregado). Tiuj homoj foriris kun broŝuro de Mundolingua kaj kun rideto.

INTERVJUO KUN MARK OREMLAND, FONDINTO DE LA MUZEO MUNDOLINGUA:

DL: Saluton, Mark. De kie vi devenas?

MO: Mi venas de Nov-Zelando, sed unu el miaj avinoj estis hungarino. Tiu konservita ŝtataneco helpis min instaliĝi en Eŭropo.

DL: Kion vi faris antaŭ ol fondi tiun mirindan muzeon?

MO: Mi studis komercon kaj lingvojn (francan kaj germanan). Poste mi laboris pri turismo al Nov-Zelando kaj Aŭstralio en landoj kie oni parolas tiujn lingvojn, Svislando kaj Francio. Mi kreis vojaĝagentejon en tiu ĉi konstruaĵo, kun ĝis 30 dungitoj. Mi kreis subagentejojn en Romo kaj Madrido sen granda komerca sukceso, sed tio helpis min por lerni pliajn lingvojn. Mi vendis mian agentejon dek-ok jarojn poste por financi la muzeon.

DL: Kiuj estis viaj motivoj por krei tiun ĉi muzeon?

MO: Mi havis dejunaĝe pasion pri lingvistiko kaj lingvoj. Mi demandis al mi ĉu ekzistas loko por malkovri ilin. Ĉar mi neniun trovis, mi faris ĝin. Jam en la jaro 2000 la mondfama lingvisto Noam Chomsky retmesaĝe konfirmis al mi, ke Parizo estus bona loko.

DL: Kie vi trovis ĉion kion vi ekspozicias?

MO: Mi kolektis ilin dum jaroj. Multajn objektojn mi trovis per Interreto.

DL: Kiom da tempo postulis la preparado?

MO: Ilona Ponavicova (iama kuratoro) laboris dum tri jaroj por prepari la sciencan parton. La konstruado de la niĉoj daŭris naŭ monatojn antaŭ la malfermo kaj eĉ ses monatojn poste.

DL: Kiom da homoj vizitis la muzeon ĝis nun?

MO: Ni ricevis sepmil vizitantojn, tio estas averaĝe po ducent monate ekde la malfermo. La nombro lastatempe malaltiĝis ĉar la lernejoj ne plu rajtas ekskursi kaj la turistoj venas malplimulte al Parizo de post la terorismaj atencoj.

DL: Kial vi kontaktis la esperantistojn?

MO: Por mi estis klare ke la inventitaj lingvoj estos parto de la muzeo. Esperanto estas la plej grava el ili.

DL: La unuaj kontaktoj okazis en nia sidejo kaj en Expolangues, kiucele?

MO: Mi serĉis ĉiajn objektojn ekspozicieblajn kaj ideojn por la muzeo. La enhavo de la ekrane legeblaj tekstoj ekestis dank’al la laboro de Ilona. Mi celis fari ĝin tridimensia.

DL: Kion vi substrekus pri nia kunlaboro?

MO: Mi dankas Espéranto-France pro la traduko de nia retejo kaj la mona subteno de pluraj ĝiaj membroj. Proporcie, la esperantistaj vizitantoj estas multnombraj. Ili regule ĉeestas niajn ĉiumonatajn prelegojn. Inverse okazis hodiaŭ ke sinjorino venis kaj petis informojn pri Esperanto kaj mi kondukis ŝin al la dediĉita ekrano.

DL: Kiel vi konkludus?

MO: Vehikla lingvo estas la solvo por savi malaperontajn lingvojn, por ke unu nura lingvo ne regu la mondon.

Prezentado de la libro Bohemiaj Lumoj en Madrido

La Madrida Esperanto-Liceo organizis en marto tre interesan kulturan eventon en la alternativa kaj moderna teatro Kubik Fabrik. La renoma tradukisto de la moderna hispana literaturo Miguel Fernández, kiu ankaŭ esperantigis Federico García Lorca, prezentis la noveldonitan tradukon de Ramón Ma del Valle-Inclán Bohemiaj Lumoj. Krom la dulingva prezento fare de la tradukisto mem, la membroj de la Esperanto-Liceo ankaŭ aktorante leg-prezentis la dekduan scenon de la verko. La tutan eventon vi povas spekti ĉe: https://youtu.be/fPE7d935pDE. Miguel Fernández diras pri siaj pluaj planoj: “Nun ni pretigas la prezenton de la antologio Nova mondo en niaj koroj, kune kun pluraj el la antologiitaj poetoj, veraj figuroj de la nuntempa hispana engaĝiĝinta poezio, kiuj tiel montras sian apogon al nia lingvo. Ili deklamos ĉiun poemon en la hispana kaj s-ino Ana Manero kaj mi prezentos mian prian E-version. Tio okazos sur madrida placo, sur kiu oni starigos bibliotekon dudek jarojn pribatalatan de la najbararo.”

Tejo

Trilanda Kongreso en Indonezio

Iyan S. TaylorSándor Horváth

Indonezio estas grandega lando, en kiu lasttempe progresas la verda lingvo. Estas kelkaj Esperanto-kluboj, inter kiuj tiu de nia urbo, Bandung. Ĝi nomiĝas “Ruĝa Formiko”. Ni laboras por tutmonda paco kaj agemas same aktive, kiel tiu insekto. Ni pensas, ke la interna ideo de Esperanto estas tre simila al la “Sep Pilastroj de Paco”, la principoj de paca kunekzistado aprobitaj dum la internacia konferenco kiu okazis en nia urbo de la 18-a ĝis la 24-a de aprilo 1955. Tiuokaze la reprezentantoj de aziaj kaj afrikaj landoj renkontiĝis kaj kondamnis koloniismon kaj rasismon. Ni estas unu el la kluboj de la loka Muzeo de la Konferenco de Azio kaj Afriko (MKAA), kiu fakte estas sub la kontrolo de la Ministerio de Eksterlandaj Aferoj de Indonezio.

En marto 2016, de la 23-a ĝis la 28-a, Bandung gastigis la Trilandan Kongreson de Esperanto inter Aŭstralio, Indonezio kaj Nov-Zelando. Venis ankaŭ gastoj el Francio, Germanio, Hispanio, Hungario, Sud-Koreio, Nov-Kaledonio kaj Singapuro. Entute estis cent unu esperantistoj.

Dum la antaŭaj dek tri monatoj, la aranĝon organizis la loka junulara esperantistaro. La prezidanto de LKK estis Qonita Qurrota’ayun, kiu laboris eĉ post kirurgia operacio. La aliaj komitatanoj estis: Novia (sekretario), mi (programero), Tyas (arta vespero), Erlangga (kongresa temo), Iqbal (publikaĵo kaj dokumentaro), Wahid Nur Jayn (bonveniga servo kaj salono), Sri Apiyanti (manĝoservo), Cindy (Bankedoj), Annisa (aranĝo de E-kursoj, publikaĵo kaj ekspozicio), Yani (libroservo), Eko Nur Syah (tradukanto kaj helpanto de E-kursoj) kaj Ilia Sumilfia Dewi (kasisto, eksteraj rilatoj, ekskursa programo kaj kongresejo). Kune kun aliaj kluboj de la muzeo, ni propagandis la kongreson interrete kaj ni ankaŭ pretigis filmon.

La malferma ceremonio okazis je la 8-a en la Muzeo de la Konferenco de Azio kaj Afriko (MKAA) en 2 lingvoj: Bahasa Indonesia kaj kompreneble en Esperanto. La aranĝo komenciĝis oficiale per preĝado kaj per kantado de nia nacia himno, ĉar ni kunlaboris kun ŝtat-institucio. Parolis nome de LKK Qonita, kaj poste Ilia Sumilfia Dewi, prezidanto de Indonezia Esperanto-Asocio, Sándor Horváth, prezidanto de Aŭstralia Esperanto-Asocio, Bradley McDonald, prezidanto de Nov-Zelanda Esperanto-Asocio, kaj laste Thomas A. Sirega, la estro de la Muzeo de la Konferenco Azio-Afriko. Fine ni kantis La Esperon.

La programo estis enhavriĉa. Dum la kongreso oni ne nur vizitis la lokajn vidindaĵojn, sed ankaŭ eksciis pri la historio de nia urbo kaj lando. Oni gvidis ankaŭ kursojn por komencantoj kaj progresintoj. Multis la prelegoj. Okazis AMO-Seminario, kies temo estis “Instrustrategioj konvenaj por Azio kaj Oceanio”. La gvidanto estis Stefan MacGill kun kvar spertuloj: Jung-kee Lee, Gábor Márkus, Sándor Horváth kaj Ilia Sumilfia Dewi, kiuj prezentis la subtemojn. Juna, energiplena repkantisto, Jonny M., fariĝis tre populara inter la kongresanoj.

Kiam ni kun la aŭstralianoj kaj la nov-zelandanoj decidis starigi trilandan kongreson, oni hezitis kaj — kompreneble — timis malsukceson. Sed fine ni povis rikolti kaj ĝui la fruktojn de niaj penoj. Ni povas nun fieri, ĉar la kongreso estis movade grava kaj povus iĝi modelo por la venontaj E-eventoj en la regiono, ĉar pro sia trilandeco la kongreso havis vere internacian etoson, multe pli ol “nur” ununacia kongreso. AEA kaj NZEA subtenis la kongreson finance kaj per aliaj rimedoj. IEA allogis la najbarajn esperantistojn, kiuj ĝis nun ne partoprenis naciajn aranĝojn. Aldone, la granda nombro de junaj, viglaj studentoj, kiuj partoprenis, donas al ni pli da espero por la estonteco de la Esperanto-movado.

En la ferma ceremonio la prezidanto de AEA informis pri la interkonsento atingita kun IEA kaj NZEA por okazigi la 2-an Trilandan Kongreson en Bandung en 2018. Ni kune kun la najbaraj Esperanto-Asocioj kunlaboros por disvastigi Esperanton kaj plifortigi amikecon kaj fratecon.

La aŭstralia esperantisto Evildea alŝutis kvin filmetojn al Jutubo pri la kongreso; vi povas spekti ilin ĉe: https://www.youtube.com/watch?v=LDi8kOwMXHw&list=PLHUvW5ti﹍DJ4v4d-yEJpIwyAe7FTNhKm&index=1

Familio

Estu vi la bildstriisto de Esperanto!

Alvoko por desegnemuloj

Helpu, ke la revuo Esperanto estu pli aminda por la legantoj! Desegnu tri humurajn historietojn en 3-4 skatoletoj kun la samaj roluloj, unu ĉefheroo, kaj ŝiaj/liaj/ĝiaj amikoj aŭ familianoj. Prefere la fonto de la humuraĵo estu la Esperanto-movado, la Esperanta lingva komunumo, la Esperantaj familioj aŭ la interkultura, interlingva komunikado. La ĉefrolulo povas esti homo, besto, eksterterulo, sed li/ŝi/ĝi havu nomon, prefere mallongan, per Esperantaj literoj skribeblan. Ni petis s-ron Sior, profesian desegniston, krei bildstrietojn por la maja kaj junia numeroj por instigi vin. Sendu la tri bildstriojn en .jpg-formato al la adreso r...@revuoesperanto.org ĝis la 16-a de julio. La gajninto havos propran rubrikon en la revuo Esperanto, kaj ricevos ekzempleron de la T-ĉemizoj, kiujn produktigos UEA kun la ĉefrolulo de la bildstrioj. Pri la gajninto decidos kompetenta ĵurio konsistanta el estrarano de UEA, sendependaj grafikaj kaj literaturaj spertuloj kaj la redaktoro. Por la senpartieco kreu retadreson kun la nomo de via ĉefrolulo, kaj sendu vian anoncon de tiu adreso.

Bigoso — tradicia pola recepto

INGREDIENCOJ
  • 1 kg da acida brasiko (aŭ saŭrkraŭto)
  • ½ kg da dolĉa brasiko (ne fermentinta)
  • 1 dl da blanka vino (seka)
  • 10 g da sekigitaj fungoj (trempitaj, hakitaj)
  • 1 supkulero da oleo (aŭ margarino)
  • 200 g da kuirita porka viando aŭ ŝinko (vegetarane sejtano aŭ tofuo)
  • 200 g da porkaj fritkolbasoj (vegetarane tritikokolbaso)
  • 80 g da lardo (vegetarane ajna planta graso)
  • 2-3 supkuleroj da tomatosaŭco (-kaĉo)
  • 1-2 cepoj (hakitaj)
  • 1-2 ajlobulberoj, salo, pipro
  • 1 laŭra folio
PREPARADO
  1. Tranĉu la specojn de brasiko (se vi uzas saŭrkraŭton, tiu laboro forfalas) kaj la fungojn kaj kuiretu en la vino dum 20 minutoj.
  2. Intertempe dishaku la lardon, viandon (sejtanon, tofuon), la kolbasojn kaj la cepojn.
  3. Metu la lardon (plantan grason) en kaserolon kun iom da oleo aŭ margarino, varmigu kaj aldonu la cepojn.
  4. Kiam ili fariĝas orkoloraj, aldonu la viandon (sejtanon, tofuon). Fritu dum kelkaj minutoj kaj poste miksu kun la brasiko, spicu per ajlo, salo, pipro, la laŭra folio, tomatosaŭco (kaĉo) kaj kuiretu ĉe malalta varmeco dum pliaj 10 minutoj se vi uzas jam kuiritan viandon, alikaze min. dum 1½ horoj.
  5. Surtabligu kun pano aŭ kuiritaj terpomoj kaj kun acida laktokremo.

Estas rekomendinde aldoni ĝis 100 g da kruda saŭrkraŭto post la kuirado aŭ surtabligu kiel antaŭmanĝan salaton. La gusto de la plado pliboniĝas, kiam vi revarmigas ĝin la sekvan tagon. Do, ne timu prepari la tutan kvanton. En tiu okazo tamen ne estas konsilinde enmeti fungojn, ĉar fakuloj avertas pri la revarmigo de fungohavaj manĝaĵoj.

Forpasoj

Michel Duc Goninaz (1933–2016)

La 26-an de marto 2016 forpasis Michel Joseph Louis Duc Goninaz, franca lingvisto, instruisto kaj esperantologo, membro de la Akademio de Esperanto ekde 1976, kaj de la Franca Esperanto Instituto (ties prezidanto en 2004-2007). Li studis en École Normale Supérieure de Saint-Cloud, en Sorbono kaj en la Ŝtata Moskva Universitato. Li instruis en la Provenca Universitato (en Aikso Provenca) la rusan lingvon kaj Esperanton.

Li aktivis en la kabaredo La Tri Koboldoj kaj gvidis plurfoje kursojn pri Esperanto kaj lingvoscienco en universitatoj de Budapeŝto, San-Francisko, Poznano.

Li kungvidis la reviziadon por la novaj eldonoj de la Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (2002, 2005). Duc Goninaz aŭtoris lernilojn de la rusa lingvo kaj Esperanto, artikolojn kaj recenzojn (68 artikoloj estas listigitaj en Vikipedio), tradukis plurajn francajn kanzonojn. Inter liaj prozaj tradukoj estas La fremdulo de Camus, Sonĝonovelo de Schnitzler kaj Kun diablo en la korpo de Radiguet. Lia reverko de La ŝtona gasto de Puŝkin estis surscenigita de la trupo TESPA. Lia franca-Esperanta vortaro estis eldonita dufoje. Premiito en Belartaj Konkursoj de UEA (2-a premio en 1963, laŭda mencio en 1965); laŭreato de Liro-2002 (traduka poezio el la rusa). Kolumnisto de La KancerKliniko (“El la taglibro de nekuracebla optimisto”). Kompilis kaj redaktis la gravan kolekton Studoj pri la internacia lingvo (1987). Direktoro de la akademia sekcio Gramatiko (1983-92). En 2002 Michel Duc Goninaz ricevis la honoran titolon “La Esperantisto de la Jaro”.

Tereza Kapista (1930–2016)

La 27-an de aprilo forpasis en Serbio la hungardevena serbia emerita juristino Tereza Kapista. Ŝi estis reprezentanto de Serbia Esperanto-Ligo en la komitato de UEA, kaj membro de la Internacia Rajtigita Ekzamenantaro de ILEI. Tibor Sekelj instigis ŝin lerni Esperanton. Ŝi tradukis al Esperanto Temuĝin, la filo de la stepo de li, krome ŝi verkis la librojn Esperanto, lingvo de paco en Burundo–Afriko, Esperanto, lingvo de paco en Irano kaj Ie pri io. Ŝi gvidis pli ol 130 Esperanto-kursojn en kvindeko da landoj de 5 kontinentoj. Ŝi estis la ĉefa organizanto de la 79-a SAT-Kongreso en 2006 en Beogrado.

Stanko Rukelj (1944–2016)

La 25-an de januaro 2016 forpasis la kroata esperantisto Stanko Rukelj. Li vivis en Majerje apud Varaždin kaj okupiĝis sukcese pri agrikulturo kaj bestbredado. Li intense korespondadis kun multaj esperantistoj en diversaj landoj. Dum multaj jaroj estis membro kaj delegito de UEA. Li tradukis kroatajn literaturajn klasikaĵojn en Esperanton. La plej ampleksa verko tradukita estis Surprizitaj nuptantoj de Eugen Kumičić, kiu ankoraŭ atendas sian presan version, sed estas legebla en TTT-formato. Li pretigis la retpaĝon de la Esperanto-societo Varaždin.

Dinko Matković (1925–2016)

La 24-an de februaro mortis en Kroatio la emerita instruisto kaj spertulo pri aforismoj Dinko Matković. Li estis membro de Esperanto-kluboj en Zemun, Zagrebo, Dubrovnik kaj Split. En Dubrovnik li estis prezidanto de la loka societo. Li instruis Esperanton en elementaj lernejoj de Dubrovnik kaj Jelsa, kaj partoprenis en internacia lerneja projekto “Grajnoj en vento”. Li estis delegito de UEA kaj membro de SAT. Li artikolis nacilingve pri Esperanto en la enlanda gazetaro, verkis aforismojn, kiuj aperis en Esperanto en Cerbaj impulsoj. Liajn aforismojn publikigis ankaŭ Esperantaj kaj kroatlingvaj gazetoj. Ankaŭ la libro Verdeskaj Pensoj entenas kelkajn aforismojn de li.

Elfriede Kruse (1914–2016)

Nur kvin tagojn post sia 102-a naskiĝdatreveno forpasis s-ino Kruse en la flegejo Martha-Maria-Centro en Nurenbergo. Ŝi iĝis membro de la Esperanto-Societo Frankfurto en la jaro 1953 kaj estis ankaŭ aktiva membro de GEFA (fervojista) kaj de UEA. En la jaro 1987 ŝi ricevis la Meritmedalon de GEA. Ŝi organizis renkontiĝojn de esperantistoj en Offenbach dum pluraj jaroj. En Bona Espero ŝi pasigis plurfoje plurajn monatojn. Ŝi tradukis en Esperanton la libron Mozela vojaĝo pro amoaflikto de Rudolf G. Binding.

Michael Cwik (1940–2016)

La 29-an de februaro 2016 forpasis germana esperantisto Michael Dieter Cwik, de pluraj jardekoj vivanta en Belgio. Li fervore engaĝiĝis de frue en diversaj aspektoj de la strebado al eŭropa unueco (Eŭropa Movado, Federalistoj), kaj same el tiu vidpunkto aliris Esperanton. Ankaŭ profesie li estis oficisto de la Eŭropa Komisiono en Bruselo.

En 1983 li sukcese organizis lingvo- kaj komunikad-eksperimenton, pruvante, ke oni vere povas akiri bazan komunikad-eblecon en planlingvo kiel Esperanto ene de dusemajna feriado. En tiu epoko li fondis kune kun kolegoj en la eŭropaj institucioj lingvan rondon nomitan france Amis de la langue internationale Esperanto. Krome li engaĝiĝis en la laboro de IKEF kaj de Eŭropa Esperanto-Unio kaj plurfoje (kun)organizis aranĝojn en la Eŭropa Parlamento. Li ankaŭ ofte prelegis en kluboj, seminarioj kaj kongresoj pri la Eŭropa Komunumo, federalismo, la Ekonomia kaj Mona Unio kaj lingvaj aspektoj de la Eŭropa projekto kaj verkis multajn artikolojn tiutemajn.

Revuo Esperanto 2016 6

Malferme

Attila Kaszás

La junia numero de la revuo Esperanto tradicie estas speciala, ĝi enhavas la Estraran Raporton, el kiu ĉiuj membroj povas informiĝi, kio okazis en la pasinta jaro en UEA. La jaro 2015 estis tre sukcesa por la asocio, kun rekorda UK kaj multaj rezultoj en diversaj kampoj de la Strategia Laborplano. La raporto estas du paĝojn pli longa, ol pasintjare, tiel ni devis iom ŝpari pri la artikoloj en tiu ĉi numero. Mankas kelkaj rubrikoj, kiel ekzemple librorecenzoj, intervjuoj, raportoj pri eventoj, recepto, sed vi baldaŭ povos legi ilin en la julia-aŭgusta numero. Juna aŭtoro komencas serion pri jutubaj kanaloj, kaj estraranino informas pri la situacio ĉirkaŭ la bjalistoka Zamenhof-Kulturcentro. Vi denove estos alvokita, nun por partopreni en filmkonkurso kaj por ricevi subtenon por Esperanto-biblioteko.

Rekte el Rio-de-Ĵanejro vi ricevos raporton pri la Olimpikaj Ludoj, kaj pri la lokaj esperantistaj preparoj. Literaturisto kaj juristo traktas la lingvan flankon de la nuna rifuĝintokrizo, kaj en tiu kongresa temo ankaŭ UEA sendis mesaĝon al UN. La monda komunumo de poliglotoj (la multlingvanoj) kunvenis en Berlino danke al junaj esperantistoj. 30 TEJO-anoj partoprenis la Eŭropan Junularan Eventon de la Konsilio de Eŭropo kun esperigaj rezultoj, pri kiuj junulo rakontas al vi.

En junio 2016 Esperanto-gazeto devas almenaŭ mencii la diskuton pri Breliro, la eksiĝo de Britio el la Eŭropa Unio. Multaj esperantistoj ekoptimismis, ke venis la fino de la anglalingva hegemonio en EU, ĉar ĝin forlasas la sola lando, pro kiu la angla estis inter la oficialaj lingvoj de la Unio (Irlando kaj Malto oficialigis la irlandan kaj la maltan), kaj venas ŝanco por Esperanto. Aliaj verkis pesimismajn artikolojn dirante, ke nenio ŝanĝiĝos, ĉar la angla havas tiom fortajn poziciojn en Eŭropo. Tamen, se esperantistoj kaj aliaj subtenantoj de lingvaj rajtoj bone eluzas la momenton, oni povas ekigi nun tuteŭropan diskuton pri multlingveco, lingvaj rajtoj, veraj sociaj, ekonomiaj kaj kulturaj kostoj de la superuzado de nacia lingvo, kaj la diskuto povus porti rezultojn.

Letero de leganto

Mi ĵus ricevis la majan numeron de la revuo Esperanto kaj, laŭ mia opinio, mi rimarkis notindan plibonigon de tiu periodaĵo je ĝenerala senco. Pli allogaj artikoloj alportas al ni bonajn specifajn informojn pri la movado, kaj aliaj interesaj novaj raporttitoloj, ekzemple “El la gazetaro”, “Familio” kaj “Gastronomia recepto” ĝuigas nin. Do, mi volas gratuli la novan redaktoron kaj deziri al li plenan sukceson pri sia laboro. Mi esperas, ke, pli kaj pli, ni havos progreson tiel pri la movado, kiel ankaŭ pri ĝiaj presinformiloj.

Amike kaj samideane, Marcos Campos, Natal, Brazilo

Leganto de la monato — Ilia Dewi

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Revuo Esperanto estas la unua legaĵo kiun mi legis post, kiam mi aliĝis kiel membro de UEA en 2010 pere de subteno de Fondaĵo Canuto. Tiam mia Esperant-kapablo ankoraŭ estis malalta kaj mi bezonis tempon por kompreni la artikolojn aŭ skribaĵon de la revuo. Tamen la revuo riĉigis mian vortprovizon, kaj samtempe sciigis al mi la aktualajn novaĵojn de la movado.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Unue mi ŝatas la kovrilon, ĉar ĉiam interesas min scii, kion aŭ kiun oni elektas por esti taŭga bildo de la revuo. Aliaj materialoj, kiuj rilatas al la temoj pri landa movado, kulturoj kaj la recenzoj de libroj.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Kompreneble. La revuo estas unu el miaj rimedoj por informi al niaj aktivuloj la novaĵojn de Esperantujo. Ekzemple en la renkontiĝo de nia klubo en Ĝakarto, mi ĉiam kunportas la revuon Esperanto kaj invitas la klubanojn por legi kaj lerni de ĝi. Ankaŭ kiam venas novuloj, mi montras al ili la revuon inter aliaj legaĵoj, kiel propagandilon.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

Jes, iam mi verkis artikolojn, sed nur malmulte. Eble venontfoje mi ŝatus verki pli pri la indonezia movado kaj pri alia interesa temo, se tiu taŭgas por la revuo.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Mi ŝatus ke aperu pli da artikoloj pri kulturo, pri kulturŝoko, unikaĵo de iu kulturo, kaj, se eblus, speciala rubriko pri landaj asocioj kaj ilia agado.

Ĉi-numere

La junian numeron tradicie parte okupas la Estrara raporto 2015, ĉi-foje eĉ pli longe, ol pasintjare pro la multaj raportindaj agadoj de UEA. Pluraj rubrikoj elfalas nun, sed la atendantaj artikoloj aperos en la julia-aŭgusta numero. Vi trovos tamen artikolojn pri TEJO-anoj en Strasburgo, pri kunveno de poliglotoj en Berlino, kaj pri la preparoj por la Olimpikaj Ludoj en Rio.

Attila Kaszás | https://www.facebook.com/revuo.esperanto

Senemocie pri Esperanto en Bjalistoko: Estraranino de UEA intervjuis la lokajn kompetenculojn pri la aktualaĵoj ĉirkaŭ la Zamenhof-Kulturcentro, kies sorto interesas la esperantlingvan komunumon

Olimpikaj ludoj en la Urbo “Mirinda”: Nia brazila korespondanto raportas pri la preparoj, sekvoj kaj esperantistaj projektoj de la plej granda internacia evento de 2016, la Olimpikaj Ludoj en Rio-de-Ĵanejro.

TEJO-anoj en Strasburgo: La Konsilio de Eŭropo organizis Eŭropan Junularan Eventon en Strasburgo en majo, kie grandnombra grupo de TEJO-aktivuloj reprezentis la junajn esperantistojn sukcese.

Senemocie pri Esperanto en Bjalistoko

Barbara Pietrzak

Lime de aprilo kaj majo en la reto kaj en diversaj portaloj trakuris korskua informo — Esperanto malaperos en Bjalistoko, estos likvidita la tiea Zamenhof-Centro. Malpli vaste eĥiĝis la verkonformigo, ke ne okazos tiel.

La Bjalistoka Urbokonsilio dum sia aprilfina kunsido decidis, ke la Zamenhof-Centro, kreita kiel frukto de la 94-a Universala Kongreso en Bjalistoko, revenos strukture ekde la 1-a de januaro 2017 al la Bjalistoka Kulturcentro. En ĝi estis dum siaj unuaj jaroj komunuma kulturinstitucio, kaj nun el ambaŭ institucioj estos kreita nova, kiun paŝon motivas i.a. necesaj buĝetaj ŝparoj de la urbo. Multaj esperantistoj erare asertas, ke la funkcianta Zamenhof-Centro estas identa kun la en 1987 planita esperantista institucio, por kiu siatempe okazis kvestado en la E-komunumo. Tiel ne estas. Zamenhof-Centro estas urba institucio, kies misio kaj celo deriviĝas tamen el la ideoj de Ludoviko Zamenhof, premisintaj, ke la ĉefa kaŭzo de disputoj kaj miskomprenoj inter homoj estas malfaciloj en la komunikado. La ambicio de la kreiĝinta Zamenhof-Centro estis fariĝi loko de renkontiĝoj kaj dialogo por ĉiuj loĝantoj de la multkultura kaj multnacia regiono de la nord-orienta Pollando, kies ĉefa urbo estas Bjalistoko. Kaj tiun ĉi rolon ĝi realigis ekde la komenco sendepende de sia organiza situo en aŭ ekster la Bjalistoka Kulturcentro. Samtempe, kiel informis nin la direktoro Jerzy Szerszunowicz, la Zamenhof-Centro konstante kunlaboras kun lokaj esperantistoj. Przemysław Wierzbowski, la prezidanto de la Bjalistoka E-Societo, estas la tradukanto de la interreta paĝo de la Centro, li tradukis la bildstrion “Doktoro Esperanto”, gvidis en la Centro E-kursojn, kaj laste kadre de la Eŭropa Nokto de Muzeoj gvidis laborrenkontojn “E-kurso dum horkvarono”.

Konklude, la Zamenhof-Centro ne malaperos, sed sian lokon havos en novkonceptita kultura strukturo de Bjalistoko. Sed el Bjalistoko venis samtempe malĝojigaj informoj, ke dum la sesio de la urbokonsilio, dum kiu estis alprenita la menciita decido, aŭdiĝis ksenofobaj kaj naciame kolorigitaj deklaroj de unu el la novaj urbokonsilianoj kontraŭ Esperanto kaj Zamenhof, kiel figuro promocianta Bjalistokon. Ilin tuj kontestis aliaj urbooficistoj kaj unuavice la urbestro de Bjalistoko, d-ro Tadeusz Truskolaski, membro de la Honora Komitato de la Universala Kongreso de Esperanto en 2009. Lian opinion pri tiu bedaŭrinda evento tuj publikigis la tutlanda taggazeto “Gazeta Wyborcza”. Sian distanciĝon disde tiu ĉi bedaŭrinda kaj hontinda eldiro d-ro Tadeusz Truskolaski konfirmis ankaŭ dum mia interparolo kun li, certigante, ke Bjalistoko neniel distanciĝas de la ideoj kaj mesaĝoj de Zamenhof kaj Esperanto. Kontraŭe la kunlaboro kun esperantistoj daŭre estos proksima. Liainiciate dum unu el la plej proksimaj kunsidoj de la Urbokonsilantaro estos traktita lia propono pri 2017 kiel Jaro de Zamenhof en Bjalistoko.

Pri tiu ĉi decido kaj aliaj aferoj en Bjalistoko eblos ekscii pli baldaŭ dum la Nitra Kongreso, kiun celas partopreni du reprezentantoj de la urbo, ĝia vicurbestro kaj la prezidanto de la Urba Konsilio. Sendube pri iliaj partopreno kaj interparoloj kun la kongresanoj ĝisdate informos la Kongresa Kuriero.

Jutubaj kanaloj en Esperanto

Aleks André

Multaj nun konas la junulon “Evildea” (la novzelandanon Robert Delamore), esperantiston kiu preskaŭ ĉiutage alŝutas videon en la retejon Jutubo, uzante Esperanton en kutimaj aferoj: renkontiĝoj kun amikoj, videoludado, kaj ajnaj demandoj pri lia vivo. Danke al li registris videon ĉirkaŭ 150 homoj la 15an de decembro 2015 por festi la Zamenhof-tagon kaj prezenti Esperanton.

Tiu ekzemplo de ofta video-alŝuto nomiĝas Jutub-kanalo, kaj ekzistas pli kaj pli da ili esperantlingve. Per ili eblas informiĝi pri alia parto de la mondo, reklami pri venontaj okazaĵoj aŭ ĝui pasintajn eventojn. Gravas ankaŭ, ke por junuloj kiuj lernis la lingvon pere de reta kurso kiel Duolingo, Jutub-kanaloj estas la unua fenestro al Esperantujo kaj ligilo inter tiaj junuloj kaj la tradicia movado: https://www.youtube.com/channel/UCmkhn3JfgRGeLfRMVa9yUvQ

Franca junulo “Vanege” entreprenis arigi ampleksan liston de ĉiuj Jutub-kanaloj, enhavantan almenaŭ du videojn en Esperanto, kaj malpli ol du trionojn en alia lingvo, kun sufiĉe da spektintoj. La tuton vi trovos baldaŭ en la nova retejo de UEA kaj de la revuo. Jen etaj priskriboj de du aparte notindaj kanaloj:

  • Birthe Lapenna alŝutis ok prelegojn de Ivo Lapenna, la tiama prezidanto de UEA. Jen okazo aŭskulti lian artan elokventon pri temoj kelkfoje ankoraŭ nuntempaj: https://www.youtube.com/channel/UCvPiONpmjJEyvC5tWBKg1hA
  • La kanalon “Parolu” iniciatis juna kazaĥo James Harland, proponante retlokon por ke iu ajn homo povu interŝanĝi pri kutimoj aŭ vizitindaĵoj sialande: https://www.youtube.com/channel/UCNimRXTl﹍CJ1q8OsHW7oMpQ

En venontaj numeroj eblos priskribi detale du-tri kanalojn kadre de la rubriko. Krome, se leganto ŝatus konigi ĉu sian propran kanalon, ĉu spektindan alian, ne hezitu kontakti la redakcion.

Kalejdoskopo

Balota kongreso de SKEF

La 24-an de aprilo ĉi-jara okazis en Nitro (tuj post la kunsido de LKK por la 101-a UK) la kongreso de Slovakia Esperanta Federacio. La okazo de la kongreso en Slovakio kiel aktuala UK-lando estis nepre necesa. Nome, SKEF restis post neatendita rezigno de Stanislav Marček sen sia prezidanto, sen respondeca redaktoro de Esperantisto Slovaka kaj eĉ sen unu ano de LKK. Por forigi tiun ĉi neakcepteblan staton okazis kadre de la kongreso kiel ĝia grava parto la balotoj por la nova estraro de SKEF. La balotrajtigitaj partoprenantoj decidis, ke kiel prezidanto de SKEF estas elektita Peter (Petro) Baláž, la vicprezidanto de SKEF fariĝis Michal Matúšov (KuboF), kaj estrarano iĝis Stanislav Košecký, Zuzana Pichnarčíková kasistino. La kontrolistino estas Magdaléna Feifičová (Feifi). La kongreso krome konfirmis laŭstatute Stanislav Košecký kiel respondecan redaktoron de ES kiel gazeto de SKEF.

La nova estraro kaj la tuta SKEF havas grandajn taskojn kaj defiojn antaŭ si — krom la okazigo de la unua UK en Slovakio, la novajn alirojn al la E-aktivadoj estonte, kie devus domini precipe sobraj argumentado kaj propagado eksteren, kion akcentis en sia parolado la novelektita prezidanto de SKEF.

stk -

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenintoj de TEK (Tutslovakia Esperanto-Kongreso) en Nitro, antaŭ la ĉefa UK-ejo

Biblioteka Apogo Bachrich atendas subvencipetojn

UEA disdonos por la tria fojo subvenciojn el la Biblioteka Apogo Maria kaj Johano Bachrich por helpi pliriĉigi kolektojn de Esperanto-bibliotekoj. La komenca kapitalo (USD 20 000) de tiu speciala fondaĵo estis donacita de la gefiloj de ges-roj Bachrich en la jaro 2014. La venezuela esperantisto Johano Bachrich (1921-2005) estis Honora Membro de UEA kaj longtempa motoro de Venezuela Esperanto-Asocio. Ankaŭ lia edzino Maria (1936-2011) estis esperantisto.

Biblioteka Apogo Bachrich povas subteni Esperanto-bibliotekojn, kiuj ne estas financataj de ŝtata, urba aŭ alia ne-movada instanco. La subvencioj estas uzeblaj por akiri librojn aŭ aliajn varojn, kiuj estas aĉeteblaj ĉe la Libroservo de UEA. En 2015 la fondaĵo subtenis ok bibliotekojn por la suma valoro de 1500 eŭroj.

Por peti subvencion, oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj aŭ aliaj varoj, ordigitaj laŭ prefero. La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 30-a de aŭgusto 2016 paperpoŝte (Nieuwe Binnenweg 176, NL 3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ retpoŝte (d...@co.uea.org).

[FORIGITA!: bildo]

Parto de la Beveridge-kolektaĵo de la St. Andrews Universitato

Dua filmkonkurso “Teo kaj Amo”

Sub aŭspicio de UEA, komenciĝis la dua konkurso de mallongaj filmoj, titolita “Teo kaj Amo”, kiun funkciigas Ĉina Radio Internacia kaj la hangzhou-a registaro, kaj daŭras kolektado de konkursaĵoj ĝis la fino de novembro 2016.

Naskiĝos 10 fakaj premioj: Plej bonaj filmo, scenaristo, reĝisoro, desegnofilmo, originala muziko, ĉefaktoro, ĉefaktorino, kameraisto, muntisto kaj speciala(j) premio(j). La premio por A ĝis J estos SENPAGA VOJAĜO AL ĈINIO kaj partopreno en filmfestivalo Teo kaj Amo en aprilo 2017.

Pli detalaj informoj estas videblaj ĉe http://esperanto.cri.cn/teokajamo2016e/ Demandoj devas esti sendataj al la retadreso: f...@163.com / p...@163.com

Grupo “Teo kaj Amo” troviĝas ĉe FB https://www.facebook.com/groups/817633741655742/; Twitter https://twitter.com/Teo﹍kaj﹍Amo; VK https://vk.com/teo﹍kaj﹍amo Wehat teafilm Jutubo https://www.youtube.com/channel/UCAv49qgR311eI5SY6pY7azA/videos Podcast https://itunes.apple.com/cn/podcast/teo-kajamo/id956714804?mt=2

Olimpikaj Ludoj en la Urbo “Mirinda”

Fernando Pita (Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro)

Ne estas novaĵo diri, ke Rio-de-Ĵanejro estas la plej mondfame konata urbo de Brazilo, kaj ke tiu estas la “lando de futbalo”. Tamen, ekde kelkaj jaroj, la urbo, tiama ĉefurbo de la tuta lando, prepariĝas por fariĝi konata ankaŭ pro sindediĉo al aliaj sportoj. Tiel Rio estis, en 2007 sidejo de la Tutamerikaj Ludoj; en 2011 de la Mondaj Militistaj Ludoj; en 2014 de Futbala Mondpokalo; do, jam de kelkaj jaroj Rio akiras sperton pri tiuj mondskalaj eventoj, kaj nun la Mirinda Urbo alfrontos la finan ekzamenon: ĉar en aŭgusto komenciĝos la 27-aj Olimpikaj Ludoj de la Moderna Erao.

Kaj tiu ĉi serio de la Ludoj ja estos, laŭ diversaj vidpunktoj, specialaj. Unue ĉar ĝi estos la dua okazonta en la suda hemisfero — la unua estis en Sidnejo (2000) kaj la unua en urbo de tielnomata “triamonda” lando. La fakto mem ke la Ludoj realiĝas en triamonda lando estas tre favora al ĝia sukceso kiel internacia evento, ĉar, pro kurzo tre favora al turistoj, ne nur la urbo, sed la tuta lando estos facile alirebla al tiuj kiuj volas ekkoni Brazilon.

Malgraŭ la antaŭaj spertoj, la urbo neniam antaŭe sidejis tiom grandan eventon, multon oni konstruas por bone prepari la feston: krom la olimpika vilaĝo destinota al sportistoj kaj alitipaj partoprenantoj de la Ludoj, diversaj novaj stadionoj, obeantaj al la rigoraj postuladoj de la Internacia Olimpika Komitato, estas en finaj fazoj de konstruado kaj testoj (Rimarkendas ke oni konstruas lokojn por sportoj kiuj eĉ ne havas praktikantojn en nia lando). Do vi povas esti certa pri tio, ke vi trovos tute novajn, ĵus starigitajn konstruaĵojn por komforte kaj agrable rigardi la sukceson de la plej bonaj atletoj de la sporta mondo.

Kompreneble, la urba registaro multe parolas pri tio, ke la Ludoj ja estos kaŭzo por pli rapida disvolviĝa febro ĉe ni. Tamen, por kariokoj — la naskiĝintoj aŭ loĝantoj de Rio, samtempa konstruado de tiom da novaj lokoj tra la tuta urbo devigis la registaron preni multajn kontraŭpopolajn decidojn, ekzemple reorganizi la tutan aŭtobusan sistemon, kio ne multe plaĉis al la loĝantaro, kiu vidis en ĝi ja kaŝitan socialan apartigon: ĉar estas nun multe pli malfacile aliri al la plaĝoj en miliardulaj kvartaloj kiel Kopakabana kaj Ipanema. Ja la urbestro diras ke estas “portempaj transformoj”, kiuj tamen “naskigos novan, pli homan kaj ĝuindan urbon”. Tio ja povas esti vera, sed nur por tiuj kiuj jam vivas en la plej riĉaj kvartaloj, ĉar la malriĉuloj ne tiamaniere sentas la aferon: kion oni travivas, tio estas fulma altigo de ĉiuj prezoj por loĝado kaj nutrado en la tuta urbo: nun en Rio oni vendas apartamentojn pli multekoste ol kelkaj kasteloj kostas en suda Francio. Tamen, ĉar estas ĉiam la plej malriĉaj kiuj plej suferas, estis ankaŭ detruado de kelkaj mizeraj domaĉaroj proksimaj al la novaj stadionoj, kun forigo de iliaj loĝantoj, kiuj neniel estos kompensitaj pro la perdo sia hejmoj ĉar, laŭ la registaro “ili invadis terenojn kiuj apartenis al neniu”.

Pro tiuj kialoj, kaj la aldona helpo de ekonomia kaj politika krizoj, kiuj vipas Brazilon ekde la jaro 2014, la karioka popolo fakte ne sentas sin invitita al la festo, do ni ne estis, almenaŭ ĝis nun, infektitaj de la “olimpika spirito”. Tamen mi konas miajn samurbanojn: tiu infektiĝo okazos laŭ la alproksimiĝo de la olimpika torĉo, kaj, en la lasta momento, ĉiuj ni ĉeestos kaj partoprenos la feston, la nuran en kiu la tuta homa raso partoprenas.

Kaj kiel agas esperantistoj? Kion ni preparas por la Olimpikaj Ludoj? Ni faris la hejmlaboraĵon, ĉar ankaŭ ni akiris sperton de tiuj supremenciitaj, kaj de aliaj, antaŭaj internaciaj eventoj okazintaj en Rio: ni ja organizas nin por viziti la trejnadojn, la Olimpikan Vilaĝon, alparoli la atletojn, turistojn kaj ĵurnalistojn pri nia lingvo. Por tio, ni jam elektas, inter la karioka esperantistaro, tiujn kiuj ja konas fremdajn lingvojn, por ke oni povu rekte kaj senpere komuniki kun eksterlandanoj.

Oni ankaŭ preparis kvinlingvan (portugala, hispana, Esperanta, angla kaj franca) faldfolion, por bone informi la homojn pri ni, nia lingvo kaj idealoj. Por ke ĉiu el ni sciu bone respondi al ĉiuspecaj demandoj, oni ja uzos la ideojn kaj proponojn de la AMO-Seminarioj jam okazintaj ĉe ni.

Do, se vi sekvos la disputojn pertelevide, bonvolu ne miri, se hazarde vi vidos Esperantan flagon inter tiuj de partoprenantaj landoj. Kaj, se vi planas ĉeesti la Ludojn, kontaktu nin, ĉies kunlaboro estos bonvena!

[FORIGITA!: bildo]

Informilo pri Esperanto por la Olimpikaj Ludoj

Kongresa temo

Lingva traktado de rifuĝintoj

Giuliano Turone

La prezidanto de UEA Mark Fettes, en sia enkonduko al la ĉi-jara kongresa temo “Socia justeco — lingva justeco”, asertas ke venis ja tempo por la ĝisdatigo de la jam 20-jaraĝa Manifesto de Prago, kaj ankaŭ rimarkas, ekzemple, ke nuntempe “disvastiĝas debatoj pri la traktado de rifuĝintoj”.

Nu, tiuj asertoj ŝajnas al mi tre oportunaj, ĉar la diskutoj pri tia temo, dum la 101a UK en Nitro, ne povos ne konsideri, ke la aktuala enorma elmigrado de rifuĝintoj estas hodiaŭ la dominanta kaj plej alarmanta internacia problemo, en kiu gravaj demandoj de socia justeco kaj de lingva justeco terure interplektiĝas.

Artikolo de itala reta magazino priskribis la krizan situacion en la Kampo de Idomeni, ĉe la landlimo inter Grekio kaj Makedonio, kie la rifuĝintoj el Sirio kaj Irako grave suferis. La teksto ankaŭ substrekis la lingvajn aspektojn de tia sufero. Jen kelkaj fragmentoj elĉerpitaj el tiu artikolo:

Fronte al la pavilono kie oni ofertas varman supon, aŭ tie kie oni distribuas medikamentojn, densiĝas la povruloj, kiuj ne plu havas lingvon nek koloron. Ili estas nedistingeble afganoj, grekoj, irakanoj, bengaloj, sirianoj...

La vico malantaŭ kamioneto kun germana ŝildo estas treege longa kaj lanta: tie oni distribuas ŝuojn, sed tre svaga estas la eblo rapide interkompreniĝi pri la dimensio en la konfuza miksaĵo de araba, persa, angla, kurda.

Syrup! Syrup!”. Estas verŝajne sepdekjaraĝa la virino kurba kaj malgranda, kiu haltas antaŭ la pordo. Ĝuste tie staras ege malnova signalo dulingva greka-angla, kiu indikas — tragike profeta — direkte al la kampo: “Stacio de bestkuraca kontrolo Idomeni”. Per sobraj kaj diskretaj gestoj, seninsiste, la virino montras siajn manojn cikatroplenajn, la piedojn ĉirkaŭvolvitajn en disrompitaj ŝuoj, kaj komunikas, en silenta esperanto, ke ŝi bezonas medikamentojn. Kiam Dimitris sciigas al ŝi per signogesto, ke la kuracisto akceptas en tendo tie fore, je la alia flanko de l’ kampo, ŝia bedaŭro evidentas en ŝiaj okuloj. Tamen ŝi turniĝas kaj, dignoplena, treege malrapidpaŝe, rekomencas sian marŝadon de espero. *

* Filippomaria Pontani, Storie da Idomeni, Europa. La kompleta teksto itallingva estas elŝutebla el la jena retejo: http://www.ilpost.it/2016/03/21/storie-da-idomeni-in-europa/

“Socia Justeco — Lingva Justeco”. Kiuj estas la lingvaj aspektoj de la krizo de rifuĝintoj?

La respondo estas sufiĉe evidenta. Tiuj lingvaj aspektoj postulas la jenajn celojn:

  1. ebligi la komunikadon kun la rifuĝintoj en lingvoj, kiujn ili komprenas;
  2. ebligi la klerigon de ŝtataj funkciuloj pri tiuj lingvoj;
  3. krei specifajn servojn por aŭskulti la voĉojn de la rifuĝintoj pere de iliaj lingvoj;
  4. edukaj servoj en taŭgaj lingvoj estu disponigataj al rifuĝintaj infanoj, kies lernado estis interrompita kaj kies estonteco estas sekve endanĝerigata.

Fakte, ĝuste tiuj estas la rimedoj de “lingva justeco”, strikte ligitaj al la pli ĝeneralaj rimedoj de “socia justeco”, koncernaj al kaj neprigataj de la nuntempa terura krizo de amasa migrado de rifuĝintoj. El tiu vidpunkto ŝajnas al mi tre emblema la situacio de la Kampo Idomeni menciita supre.

Mi kredas, ke la diversaj aspektoj de lingva justeco jam estas sufiĉe konataj al la esperantistaro, kaj estas jam profundigitaj en pasintaj kongresoj (ekzemple Rejkjaviko 2013 kaj Bonaero 2014). La vera novaĵo de la ĉi-jara temo estas la nedisigebla kunligo inter lingva justeco kaj socia justeco, des pli en la okazo de la hodiaŭa dominanta kaj universala problemo de amasa migrado de ege diverslingvaj rifuĝintoj. Do, en tia situacio, oni neniam povos atingi la celojn de lingva justeco se ni ne asertas tre klare kaj laŭtvoĉe, ke fronte de la amasa migrado de rifuĝintoj la justa kaj ĝusta rimedo estas antaŭ ĉio ilia protekto: nepre ne konstruado de baroj kaj muroj, sed racia kaj inteligenta alfronto de la situacio fare de la internaciaj institucioj, pere de daŭripovaj interkonsentoj kaj kun plena respekto de la homaj rajtoj. Nur tiamaniere la detruo de lingvaj baroj fariĝos ankaŭ realigebla.

Ĉu ideo por la Nitra kongreso rilate al ĝia kongresa temo? Mi aŭdacas hipotezon. Utilus la lanĉo de naciaj kaj lokaj iniciatoj por volontulaj servoj de asistado kaj informado favore de rifuĝintoj, ĉie ajn kie troviĝas grupoj da ili bezonaj je tiuspeca helpo. Sed atentu. La celo ne estas diskonigi Esperanton inter la rifuĝintoj. La celo estas simple helpi ilin. Kaj — speciale — ebligi la komunikadon kun ili kaj aŭskulti ilian voĉon en lingvoj, kiujn ili komprenas.

[FORIGITA!: bildo]

Komunikad-tabulo por rifuĝintoj

UEA-agado

Estrara raporto 2015

2015 estis bona jaro por UEA. La membraro kreskis; okazis sukcesa jubilea UK; librovendoj prosperis; iniciatoj ĉe UN kaj Unesko portis fruktojn; plu disvolviĝis seminiarioj por aktivuloj; kaj tiel plu.

Pozitivaj atingoj ne malhelpu nin rigardi defiojn — ekzemple, kiel faciligi la enmovadiĝon de novaj lernantoj el la reta kurso Duolingo? Plia defio: kiel trovi pliajn financajn rimedojn por antaŭenigi la movadon aŭ por subteni novajn iniciatojn, en skalo neniel financebla per kotizoj kaj donacoj?

Ni nomas la pasintan jaron “sojla jaro” — nia strategio celu ne simple refari similajn sukcesojn, sed strebi restrukturi la Asocion kaj reorienti ĝiajn agadojn kaj rimedojn.

KONSCIIGO
Informado

Estrarano Keller kunligis dekunupersonan internacian teamon per la retlisto “Zorgantoj pri informado” (ZPI), kontaktis landajn asociojn por krei reton de inform-aktivuloj. Pliaj informoj: http://uea.org/vikio/Kategorio:Informado.

La LKK de la 100a Universala Kongreso en Lillo, Francio, aranĝis bonan informan agadon tra la urbo kaj lando; Emilio Cid (ZPI) kunordigis gazetaran kampanjon ĉirkaŭ la UK. Okazis kampanjo Esperanto-Tago por la 26-a de julio, kaj alia ĉirkaŭ la Zamenhof-tago. Pretiĝis laŭokazaj, diverslingvaj informiloj en rilato kun la laboro de UEA ĉe UN kaj Unesko.

En Lillo kreiĝis komitata komisiono pri la membro- kaj kotiz-sistemo, inkluzive de nova kategorio de senpagaj subtenantoj, la Amikoj de Esperanto.

Eksteraj rilatoj

Komisiitoj aktivas en UN-oficejoj de Ĝenevo, Novjorko, Vieno kaj ĉe Unesko en Parizo. Por kuraĝigi landajn asociojn kontaktiĝi kun lokaj UN/Unesko-societoj, S. Keller kreis liston: www.linguistic-rights.org/uea/mondaevoluo.html, kun indikoj pri ekzistantaj kunlaboroj. La Novjorka Oficejo de UEA aperigas sesfoje jare informilon pri evoluoj ĉe UN, sendatan en la angla al kunlaborantoj de UN, aktivuloj en NRO-j, kaj en Esperanto al interesataj esperantistoj. Pri aktivadoj en Ĝenevo raportas: www.linguistic-rights.org/eventoj/

En Vieno, d-ro Maitzen estas estrarano de la NRO-Packomitato, kun 25 NRO-oj, kies kunsidoj okazis regule. Nova agado de la komitato estas kunlaboro kun la UN-oficejo por malarmado (UNODA). Esperantistoj kunlaboris en la solenado de la 70a datreveno de la Hiroŝima atombombado, la 6an de aŭgusto.

En Ĝenevo, la plej signifa evento ĉe UN estis la 8a sesio de la Forumo pri Minoritatoj, en kiu S. Keller, UEA-ĉefreprezentanto, alparolis, okazis spertinterŝanĝoj, diskutoj pri kunlaborebloj kun similcelaj organizaĵoj. En Novjorko, la teamo partoprenis en kunsidoj de NRO-j kunvokitaj de la Fako de UN pri Publika Informado (UN DPI), i.a. pri la realigo de la Celoj por Daŭripova Evoluigo, akceptitaj en oktobro. En aprilo, la teamo gastigis s-inojn Taeko Osioka kaj Michiko Yamaoka el Japanio, kiuj kontribuis al aranĝo pri la postefikoj de la eksplodigo de la atombombo super Hiroŝimo. En majo, gastigita de la UEA-oficejo, okazis Simpozio pri “Lingvo kaj Ekskludo” kun ĉ. 70 partoprenantoj: universitataj fakuloj, UN-stabanoj, reprezentantoj de NRO-j, kaj esperantistoj aŭskultis fakulojn el ok landoj. La ĉefparolanto estis d-ro Fernand de Varennes, specialisto pri lingvaj rajtoj. La Novjorka Oficejo publikigis en kaj ekster UN-rondoj la politikan pozicion de UEA koncerne la 17 Celojn por Daŭripova Evoluigo, menciante la mankon de atento al la lingva dimensio. Jarfine, d-ro Tonkin estis invitita membriĝi en la NRO-komitato pri edukado.

En Parizo, la UEA-reprezentantoj ĉeestis kunsidojn pri i.a. dumviva edukado kaj la 70-a jubileo de Unesko. R. Triolle transdonis al la Ĝenerala Direktoro libron (Odo al Samarkando), kies Esperanta originalo estis la fonto de tradukoj en sepdeko da lingvoj, kaj F. Lo Jacomo renkontis kaj salutis nome de UEA Amadou Mahtar M’bow, Ĝeneralan Direktoron de 1974-87, alparolintan la UK-n en Rejkjaviko (1977). UEA prizorgis budon dum la Ĝenerala Konferenco de Unesko kun prezenta prelego kaj informiloj.

Monda Eduka Forumo (Unesko, Incheon, Koreio, majo 2015): UEA sendis tri reprezentantojn al ĉi tiu pintkonferenco. Estrarano LEE Jungkee kunlabore kun KEA pretigis tri mil trilingvajn flugfoliojn por disdoni en la forumo. UEA estis unu el nur naŭ NROj kun oficiala budo en la forumo, sub la slogano “Edukado por Mondo de Najbaroj”. Proksimume du mil konferencanoj plus klasgrupoj kun instruistoj vizitis la budon.

5a Internacia Forumo de NRO-j (Unesko, Pekino, julio 2015): TEJO kaj UEA kunlaboris por reprezentiĝi pri: “Alproksimiĝo de kulturoj — Unu homaro malantaŭ la diverseco.” Estrarano Keller el la 100a UK subtenis niajn delegitojn intervenantajn Esperante. La interpretistoj ricevis la tekston en franca, angla kaj ĉina versioj. La publiko estis forte impresita pri la uzo de tiu neatendita lingvo.

Esploro kaj dokumentado

La Centro por Esploro kaj Dokumentado de Mondaj Lingvo-Problemoj (CED) plu laboris sub la gvido de 9-persona estraro. La revuo Lingvaj problemoj kaj lingvoplanado atingis sian 39-an jarkolekton, kaj la duan sub redakto de T. Reagan (Universitato Nazarbajev, Kazaĥio). Aperis en la unua numero de 2015 artikolo pri la kreskanta intereso pri planlingvoj en lingvistika kaj lingvopolitika literaturo, de Sabine Fiedler. La tria numero estis speciala pri la Simpozio pri Lingvo kaj Egaleco, organizita en kunlaboro kun CED en Novjorko en 2014.

Informilo por Interlingvistoj (IpI), kiu donas aktualajn informojn pri novaj eldonaĵoj, konferencoj, referaĵoj kaj similaj fakaj novaĵoj, aperis sub la redakto de d-ro Detlev Blanke. GIL (Gesellschaft für Interlinguistik) aperigas similan germanlingvan version.

La CED-fonduso donas modestajn subvenciojn por helpi pri aperigo de studoj, vizitoj al bibliotekoj kaj konferencoj, organizado de seminarioj, kaj similaj projektoj. Ĝin gvidis en 2015 tripersona komisiono: D. Blanke, C. Kiselman kaj N. Rašić, aljuĝante sume US$6762. La fonduso funkcias dank’ al financa subteno de ESF.

Pri la interlingvistika/planlingva sekcio de la Bibliografio de MLA (la usona asocio pri modernaj lingvoj) plu okupiĝis W. Jansen, kaj ĝi estas la plej kompleta tia Esperanto-bibliografio de la pasinta kvardeko da jaroj. (CED-estrarano F. Gobbo kun laboras kun la Linguistic Bibliography de la Konstanta Internacia Komitato de Lingvistoj.)

Aperis speciala numero de la anglalingva revuo INDECS: Interdisciplinary Description of Complex Systems sub redakto de H. Tonkin kaj V. Poór. Ĝi kunigis artikolojn de dekduo da fakuloj sub la temo “La Fenomeno de Esperanto.”

Inter la temoj de tiuj artikoloj estis fakliteratura superrigardo (D. Blanke), komplekseco en rilato al planlingvoj (I. Koutny), la kultura historio de Esperanto en Japanio (S. Konishi) kaj Esperanto el la vidpunkto de gramatiko (W. Jansen), frazeologio (S. Fiedler), edukado (D. Charters) kaj maŝintradukado (F. Gobbo) plus artikoloj de H. Tonkin, W. Blanke, A. Wandel kaj K. Puškar. La numero estas aĉetebla ĉe la libroservo de UEA aŭ rete konsultebla (indecs.eu).

CED aŭspiciis la novjorkan simpozion pri “Lingvo kaj Ekskludo”, organizitan de la Studgrupo pri Lingvo ĉe UN, majo 2015. En julio, la 38a Esperantologia Konferenco okazis dum la UK en Lillo sub la gvido de Orlando Raola. Unuafoje sekvis sukcesa afiŝa prezento. Aperis raporto en la septembra revuo Esperanto kaj la aktoj de la 36-a konferenco (Rejkjaviko 2013).

Pri la Biblioteko Hodler okupiĝis Ralph Schmeits, Rob Moerbeek kaj Wim Baris.

KAPABLIGO

La jaro vidis la rimarkindajn sukcesojn de Duolingo, rekorda konferenco de ILEI, la Tria Tutmonda Kolokvo pri la stato de E-instruado en la mondo, la kreskado de edukado.net kaj Aktivula Maturigo. UEA kaj ILEI pretigis planojn por la Jaro de la Lernanto okazonta inter UK Nitro kaj UK Seulo. M. Grosjean estis la observanto de ILEI ĉe la Estraro de UEA; S. MacGill la estrarano ĉe ILEI. Li kaj LEE Jungkee partoprenis en la ILEI-konferenco antaŭ la 100a UK. Grosjean kontribuadis artikolojn al la revuo Esperanto.

Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj

Jarkomence ILEI havis piedon en 64 landoj — 39 sekciojn, 12 reprezentantojn kaj 13 kontaktpersonojn. Jarfine tio kreskis ĝis 70. ILEI nomumis honoran membron: Zsófia Kóródy (HU/DE). Elektiĝis estraro kun 7 personoj el 4 kontinentoj, kiu raportas ĉiun trian monaton. La organo Internacia Pedagogia Revuo (IPR) kvarfoje aperis kun plenkoloraj paĝoj. De 20 jaroj ĝia redaktoro estas J. Németh el Hungario. Ĝi traktas temojn pri pedagogio, kursojn, sekciajn agadojn; atingojn de elstaruloj. Juna Amiko aperis kvarfoje jare kaj plenkolore, kun dekpersona skipo kaj redaktoro S. Marĉek. Administras la membraron S. Cyprych (Pollando). La Koleghelpa Kaso permesas al kolegoj en evolulandoj membriĝi en ILEI; laŭ gvido de la sekretario Emile Malanda Nianga. ILEI havas tri paĝojn Facebook: i.a.ILEI labortable”, kaj “Duolingo Eo Learners” (2800 personoj aliĝis al ĉi-lasta).

La 48-a Konferenco de ILEI, subtenita de la urbestraro de Ostendo en Belgio, altiris 138 partoprenantojn el 30 landoj de ĉiuj kontinentoj. La programo enhavis instrutrejnan seminarion, E-kurson por komencantoj, simpozion pri Lingva justeco kaj paco — kiuj defioj por la nuna mondo?, lingvan festivalon, dudekon da fakaj prelegoj pri E-pedagogiaj kaj E-kulturaj temoj kaj distrajn programerojn. La konferencon ekstere diskonigis la belga sekcio de Asocio Eŭropa de la Instruistoj (AEDE).

En majo, organizita de ILEI kun subteno de UEA, okazis en Svislando la Tria Tutmonda Kolokvo pri Instruado de Esperanto (TTK), kun la celo arigi oficiale informojn pri la stato de la Eo-instruado tra la mondo. Reage al la vaste dissenditaj invitoj, partoprenis nur unu diplomato. TTK proponis elstarajn prelegantojn; tiu tritaga laboro alportis informojn kaj stimulojn kaj spronis la intereson pri Eo en la regiono de Neuchâtel kaj La Chaux-de-Fonds. Estas kolektitaj la prelegoj por aperigo. La aranĝo estis filmita kaj sonregistrita. En Lillo ILEI zorgis pri la Tago de Lernado; La Premio Mauro la Torre, pro edu k rilata esplorlaboro, estis transdonita al d-ro D. Astori el Italio.

Edukado.net

Partnero por UEA kaj ILEI estas la instruista retejo edukado.net, kiu fine de 2015 havis 4138 membrojn el 128 landoj (354 novuloj aliĝis tra la jaro). Ĝi gastigas la oficialan registrejon de kursoj ĉiunivelaj, KURSEJO. Ĝis jarfine registriĝis pli ol 100 novaj kursoj, por pli fidebla statistiko pri la monda situacio de la instruado de Esperanto.

La kreado de kursmaterialo de la projekto uTalk okazas, kunlabore kun la brita entrepreno EuroTalk. Per ĝi Esperanto lerneblas per modernaj elektronikaj aplikaĵoj elire el 128 lingvoj. La teamo finis partoprenon en trijara Grundtvig-projekto, kadre de kiu aperis 4 kulturkursoj en la reteja Klerigejo. Per subvencio la fondaĵo kontribuis al la eldono de muzikdisko de la frisa Esperanto-muzikgrupo Kapriol’.

Dum la UK K. Kováts kaj S. Lelarge la dekduan fojon gvidis paroligajn kursojn en du niveloj, sume en 16 lecionoj, tage por po 160 personoj. Lingvokurso pri la franca lingvo allogis meze 40 personojn tage. Septembre la retejo lanĉis kampanjon por la Eŭropa Tago de Lingvoj, tiel ke sur la hejmpaĝo de la Instituto de Modernaj Lingvoj en Graz (Aŭstrio), filio de la Konsilio de Eŭropo, aperis esperantlingva afiŝo, kaj dudeko da E-prelegoj kaj programoj estis registritaj sur ilia paĝaro. Edukado.net organizis skajpan lingvofestivalon kun lecionoj pri la itala, franca, ĉina, vjetnama, islanda, grizonromanĉa kaj okcitana lingvoj.

Popularas plu la RISKO-ludo; kelkaj ludis en pli ol mil tagoj sinsekve. La retejo okazigis ĉeestajn kursojn kaj trejnadojn, prizorgas la KER-ekzamenojn, organizis financan subtenon por iuj studentoj de la Interlingvistikaj Studoj en Poznano kaj per disponigo de loko en la KLERIGEJO. En la reta trejnkurso RITE estas registritaj 45 kursanoj. La unuaj kursanoj finos siajn studojn en 2016. Edukado.net ĝuas la subtenon de ESF aldone al donacoj. Ĝi kunlaboradis kun UEA kaj ILEI, kaj aliaj por edukcelaj programoj kaj ekzamenoj.

Universitatoj

La Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en Poznano (PL) funkcias de 18 jaroj sub la gvido de prof. d-ino Ilona Koutny. La internaciaj 3-jaraj kompleksaj postdiplomaj studoj estas uni kaj, valorante 120 eŭropajn studpoentojn. En 2015 studis 19 gestudentoj el 9 landoj (6 el Brazilo). ESF certigas studstipendion al kelkaj. Materialoj de la 3a Interlingvistika Simpozio (2014) aperis en la universitata lingvistika revuo Lingvo, Komunikado, Informado, angle kaj Esperante kun artikoloj de I. Colling, I. Stria, I. Koutny, N. Dols Salas, K. Puŝkar, J. Derks, J. Moinhos Pardavila, S. Fiedler, S. Malych, B. Tuider, F. Gobbo, A. Staes, M. Bavant kaj D. Charters.

F. Gobbo deĵoris kiel profesoro de la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo (NL), kiun finance subtenas UEA kaj Esperanto-Nederland. Ok studentoj partoprenis lian kurson pri Esperanto; 29 sekvis la kurson pri interlingvistiko — rekordo por la katedro. Gobbo aŭtoris kvin studojn tra la jaro kaj partoprenis en la gvidado de kelkaj postdiplomaj studentoj. Lia oficiala “inaŭgura” prelego, en marto, temis pri “Interlingvistiko, fako por multlingveco”, kaj altiris atenton pro sia multlingveco.

En Federacia Universitato de Paranao en Kuritibo (BR), ILEI-estrarano Ivan Colling kunordigis projekton “Esperanto: lingvo kaj kulturo”, ligitan al programo de Centro de Lingvoj kaj Interkulturo (CELIN). Colling gvidis kvar 30-horajn kursojn: “Esperanto — Progresiga Kurso 1 kaj 2” kaj “Trejnado de E-Instruistoj 1 kaj 2,” kaj prelegis dufoje en kurso por interpretistoj.

Aliaj klerigaj agadoj

Novaĵo estis la lanĉo de Esperanto-kurso por anglalingvanoj per la populara reta aplikaĵo Duolingo. Malfermita en majo, la kurso allogis lernantojn, atingante 200 000 en duona jaro. Proksimume 40% loĝas en Usono; multaj loĝas alilande kaj parolas alian lingvon ol la angla denaske. La kurson finas ĉ. 30 homoj tage. Kursfinintoj aperis en E-renkontiĝoj kaj eĉ akceptis movadajn rolojn. La retejo lernu.net havas pli ol 200 000 registritajn uzantojn en pli ol 200 landoj. Meze 5 000 homoj vizitas la retejon ĉiutage.

Eksteraj rilatoj

De pluraj jaroj nur UEA havas oficialajn rilatojn kun Unesko. ILEI en Ostendo decidis rekandidatiĝi por memstara agnosko. Ĝis la jarfino pretiĝis ampleksa dokumentaro tiucele. Pro la KER-ekzamenoj gravas la rilatoj de UEA kun ALTE, la Asocio de Lingvo-Testistoj en Eŭropo, do UEA estis reprezentita en la ALTE-konferenco en novembro en Perugia, Italio, de konsiliano Zsófia Kóródy. En tiu kampo disvastiĝas la ekuzo de tuteŭrope unuecigitaj kategori-tabeloj por gekolegoj laŭ lingvo-instruista kvalifiko, sperto, laborjaroj ktp.; tio povus funkcii ankaŭ en niaj rondoj. S-ro Marc Cuffez, prezidanto de la belga sekcio de ILEI, partoprenis kunvenon de Unuiĝo de Internaciaj Asocioj en Bruselo.

Ekzamenoj

UEA kunlaboras kun edukado.net pri sistemo bazita sur la Komuna Eŭropa Referenckadro pri Lingvoj, kaj do estas ŝtate agnoskata. La KER-ekzamenoj estas vaste reklamataj pro la energia agado de K. Kováts. Informoj ĉe http://edukado.net/ekzamenoj/ker/. Okazis kvar memstaraj ekzamensesioj kaj unu tutmonda sesio kun 13 ekzamenlokoj. Tra la jaro en 17 urboj de 9 landoj estis eblo trapasi KER-ekzamenojn; ekzameniĝis 177 personoj. Fine de 2015 okazis entute 1678 sukcesaj ekzameniĝoj el 66 landoj. Ok-panela prezentaĵo pri la historio kaj rezultoj de la ekzamenoj videblis en la UK en Lillo.

Ne okazis sesio de la ekzamenoj UEA/ILEI en 2015. La Rajtigita Ekzamenantaro konsistas el 135 anoj. Nova Ekzamena Komisiono sub la prezidado de Karine Arakelian (Armenio) estis akceptita de la komitatoj de UEA kaj ILEI kun trijara mandato. Sesio planita por Togolando estis nuligita pro maleblo akiri alilandan ekzamenanton. Sesio por blinduloj estis proponita dum la UK sed ne altiris kandidatojn.

Aktivula trejnado

Konceptita fine de 2013, kiel konkretigo de prioritato en la Strategia Laborplano, la programo por Aktivula Maturigo (AMO) kreskegis tra 2014 kaj en 2015 komencis atingi maturecon. Signo de tio estis la transdono de respondeco de la estrarano MacGill al la komisiito Sara Spanó, ekigita en oktobro. Post enmeto de bazaj informoj en la UEA-vikio komenciĝis laboroj pri nova, pli multflanka retejo por aktivuloj, celita por lanĉo en 2016. Okazis kontaktoj kaj kunlaboroj kun TEJO, kies tradicioj de aktivula trejnado plivastiĝis per la helpo de eŭropaj subvencioj.

En 2015 estis organizitaj naŭ seminarioj, kompare kun ok en 2014. Tiuj okazis en Brazilo, Svedio, Usono, DR Kongo, Germanio, Francio, Kubo kaj Hungario — 3 en Ameriko, 1 en Afriko kaj 5 en Eŭropo. Tiu planita por Azio devis prokrastiĝi al 2016 pro la nepala tertremo. Kvin el la naŭ AMO-seminarioj okazis en novaj landoj. La sveda seminario estis la unua, kiu traktis ekskluzive informadon. Du traktis foto- kaj film-faradon — tiuj en Usono (NASK) kaj Germanio (IJK). Rimarkinda estis tiu en Brusono (Italio), gvidata de profesia eŭropa trejnisto de trejnantoj, kiu speciale lernis Esperanton ene de du monatoj kaj konvinke uzis ĝin. Por la lasta seminario de la jaro, UEA proponis stipendiojn por venigi junulojn el najbaraj landoj. Tabelo resuma pri la seminarioj de 2015 aperis en la januara numero el 2016 de Esperanto.

KOMUNUMO
Servoj

Aperis 11 numeroj de la revuo Esperanto kun 262 internaj paĝoj — la dua jarkolekto redaktita de F. Valle. Populara estis la ĉiunumera intervjuo kun aktivuloj; inter ili la verkisto Trevor Steele, afrika gvidanto Adjé Adjévi, junulara aktivulo Veronika Poór kaj ret-entreprenisto Chuck Smith. Averaĝe oni elŝutis ĉiun numeron milfoje, aldone al la presaj abonoj. Aperis 5 numeroj de la revuo Kontakto kun entute 96 paĝoj kun aktualaj temoj de la politika kaj socia vivo. La jarkolekton redaktis R. Pavinski.

La jaro estis bona por la Libroservo de UEA; vendoj kreskis je 53% kompare kun 2014. Al tio precipe kontribuis la kongresa libroservo en Lillo, sume € 47 834. Beletra Almanako pintis inter la vendoj, ankaŭ la verko de Kalle Kniivilä (eld. Mondial) Krimeo estas nia. Pri la Libroservo okupiĝis I. Oneț.

Aperis du pliaj volumoj el la esea branĉo de la Belartaj Konkursoj: Interlingvo inter lingvoj: Prilingvaj eseoj, (16 eseoj kun 272p) kaj Tamen ĝi moviĝas! Eseoj pri la Esperanto-movado (12 kaj 152p). Ambaŭ volumoj estas redaktitaj de H. Tonkin kaj M. Lipari, la prezidanto kaj sekretario de la Konkursoj.

En la Serio Oriento-Okcidento aperis la poemaro Mi inventas la mondon de la nobelpremiita pola poetino Wisłava Szymborska (1923-2012). La poemojn elektis kaj enkondukis W. Ligęza; eldonis Bjalistoka Esperanto-Societo kaj Podlaĥia Libraro Łukasz Górnicki. Aperis ankaŭ la parolado de Szymborska ĉe la transdono de la Nobel-premio (1996).

La Jarlibro 2015 aperis en julio, kun 1435 delegitoj en 101 landoj: 53 ĈD, 804 D, 88 VD, 21 JD kaj 1103 FD. Redaktis F. Veuthey, antaŭparolis B. Pietrzak.

Kongresoj

La 100-a Universala Kongreso de Esperanto okazis en la nordfrancia urbo Lillo kun 2698 kongresanoj el 80 landoj. Ĝi estis la plej granda UK post Berlino en 1999, kaj en la 14a loko inter la cent jam okazintaj. La kongresa temo estis “Lingvoj, artoj kaj valoroj en la dialogo inter kulturoj”. La kongresa rezolucio konstatis, “ke la interkultura dialogo estas same urĝe necesa hodiaŭ, kiel ĝi estis antaŭ 110 jaroj, kiam okazis la unua Kongreso de Esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro”. La Jaro Montevideo 60, omaĝanta la 60-jariĝon de la unua Unesko-rezolucio pri Esperanto, apogeis en Lillo — i.a. per unika podia diskuto de la ĉefaj aktivuloj de UEA ĉe Unesko dum la lastaj kvardek jaroj. La kongreso elstaris per la elano de sia kultura programo, kun spektakloj, koncertoj, ekspozicioj por i.a. la ekstera publiko, riĉaj klerigaj programeroj kaj bunta ekskursaro. Disvolviĝis aparta programo en la unua kongresurbo de Esperanto, Bulonjo-ĉe-Maro, kie oni laŭtlegis la faman paroladon de Zamenhof en tiu sama urba teatro, kie la kongresanoj sidis antaŭ 110 jaroj. Sur la urba belfrido flirtis la E-flago, kaj la urbestro akompanis la ĉeestantojn en bunta marŝo tra la stratoj ĝis akcepto en la urbodomo.

La 70-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) de TEJO okazis post la UK en Wiesbaden, Germanio, kun 300 homoj.

Faka kaj scienca agado

UEA havis rilatojn kun 39 fakaj asocioj (FA): 6 aliĝintaj kaj du fakaj sekcioj de TEJO. Krome, UEA prezentis informojn kaj kontaktindikojn en sia Jarlibro pri aliaj 22 FA. Do ekzistas 61 fakaj grupiĝoj, el kiuj estas 17 religiaj aŭ mondbildaj, 12 por profesiaj kampoj, 13 ŝatokupaj aŭ sportaj, 8 politikaj kaj 8 vivstilaj.

Enketo iniciatita de la vicprezidanto de UEA montris, ke kelkaj posedas propran retpaĝaron, okazigas apartan jarkonferencon (en 2015 aparte notindis la 67a kongreso de IFEF en Kunming, Ĉinio, kaj la 21a Ekumena Kongreso de IKUE/KELI en Strasburgo, Francio. Internacia Scienca Asocio Esperanta (ISAE) realigis unutagan sciencan forumon tuj antaŭ la UK en Lillo, en la konstruaĵo de la Fondaĵo de Lille. Dumkongrese, apud sukcesa IKU-sesio (10 prelegoj, tri AIS-kursoj), disvolviĝis Scienca Kafejo.

Notinda estas la revigliĝo de Universala Medicina Esperanto-Asocio (UMEA) sub la prezidado de d-ro C. Klawe. Ĝi starigis projekton kunlabore kun ILEI kaj IEI (Hago) por instrui Esperanton al medicinistoj helpontaj en krizosituacioj, renovigis sian retejon, plialtigas la kvaliton de sia organo.

Kulturo

La kampanjo Jaro Montevideo 60 havis du ĉefajn celojn: unue, konsciigi la esperantistojn pri la atingoj de la E-komunumo sur la kampoj de edukado, scienco kaj kulturo tra la lastaj 60 jaroj; due, stimuli eksteran informadon pri tiuj atingoj.

La estrarano Pietrzak cirkuleradis al la LA-oj kaj FA-oj pri kontribuoj al la Jaro; raportoj aperadis en la revuo Esperanto (n-roj 1, 2, 3, 5, 6, 11) kaj en la aprila Malferma Tago en Roterdamo. Raportis pri M60 la Pola RetRadio (www.pola-retradio.org). La Jaro fariĝis la ĉeftemo de la enkonduko al la Jarlibro 2015.

Diversloke oni kunlaboris kun lokaj Unesko-instancoj, ekzemple en Koreio, Hispanio, Japanio, Pollando, Ukrainio, Vjetnamio kaj Italio. Iniciate de Pollando, Germanio kaj Slovakio la solenado de la 100-a mortodatreveno de Zamenhof en 2017 eniros la liston de la 53 datrevenoj aprobitaj de Unesko en ĝia 38-a Ĝenerala Konferenco.

Belartaj Konkursoj

En 2015 partoprenis 38 aŭtoroj per 65 verkoj. Konkurencis 4 libroj por Infanlibro de la Jaro. La kvalito en la poezia branĉo estis alta (la unuan premion ricevis la konata ĉina poeto Mao Zifu). Aliaj branĉoj malpli prosperas; en neniu el ili oni aljuĝis la unuan premion.

Estis eldonita en kun laboro inter Mondial (Novjorko) kaj UEA (Roterdamo) Belarta Rikolto 2015. kun tekstoj de Davide Astori, Jorge Camacho, Ewa Grochowska, Jesper Jacobsen, Mao Zifu, Amin Naor, Nicola Ruggiero kaj Paulo Sergio Viana, krome la “Raporto de la Prezidanto” de la Belartaj Konkursoj (Humphrey Tonkin) kaj eseo de Sten Johansson titolita “Dialogo kaj scenigado en prozo”.

Kulturaj eventoj

Buntis eventoj: E-budo en la Internacia Libro-Foiro de Jerusalemo, Israelo, 22-a Korusa Semajno ĉe Pireneo, Francio, E-maskerada kompanio en Karnavala Parado en Rijeka, Kroatio (ĉiuj en feb.), Literatura Tago ĉe IEI, Nederlando, Interkant kaj La Kompanoj en Baugé, Francio (ĉiuj en mar.), Eŭropa Festivalo de E-kantoj en Vroclavo, Pollando, Internacia Muzika Festivalo en Herzberg am Harz, Germanio (ambaŭ en majo), Roskilde-Festivalo en Danio, Kino-Teatro-Festivalo en Nord-Karolinio, Usono (ambaŭ fine de junio), la 17-a Librofoiro de Rio-de-Ĵanejro, Brazilo, Renkontiĝo de verkistoj kaj tradukistoj en Hrašćina, Kroatio, la 31-aj ARtaj KONfrontoj en ESperanto “ARKONES” en Poznań, Pollando, kaj Inaŭguro de la nova ekspozicio en Svitavy, Ĉeĥio, (ĉiuj en sept.).

Specialan mencion meritas la Konkursoj de Mallongaj Filmoj “Teo kaj Amo”, kiun organizis la E-fako de Ĉina Radio Internacia kun subteno de UEA. Alvenis kvindeko da konkursaĵoj el 20 landoj sur kvar kontinentoj. La premioj estis aljuĝitaj de internacia ĵurio, kiu inkluzivis la Prezidanton de UEA, kaj transdonitaj aprile en filmfestivalo en Hangzhou, Ĉinio.

Diplomojn pri Elstara Arta Agado ricevis Rogener PAVINSKI (Brazilo) pro kontribuado al la muzika E-kulturo, kaj WANG Chongfang (Ĉinio) pro esperantigado de ĉina literaturo kaj vortara laboro. La premion “Kanto de la Jaro” en Kontakto gajnis “La Princino” de Martin Wiese kaj La Talpoj.

Internaciaj projektoj

La estraro renomumis s-anon Wu Guojiang komisiito pri la projekto Ĝemelaj Urboj. Raportis 4 numeroj de Informilo de Ĝemelaj Urboj de li redaktitaj. http://www.esperanto.fi/ghemelurboj/

Dank’ al R. kaj J. Coquisart, okazis fotoekspozicio “Ĝemelaj Urboj de la Kongresurbo” dum la UK. Dum la akcepto de la urboaŭtoritatoj de Lillo, E-reprezentanto de ĝia pola ĝemelurbo Vroclavo transdonis al ili gratulleteron kaj memordonacon. Novembre en Wrocław okazis internacia simpozio pri “Pliaĝuloj en diversaj kulturoj”. La simpozion organizis la centro de interkultura edukado en Vroclavo, kunlabore kun instituto por pliaĝuloj kaj brazilaj esperantistoj; ĝin aŭspiciis UEA kaj polaj edukaj instancoj.

Diplomon pro Elstara Agado en 2015 ricevis: Richard Delamore (Aŭstralio) pro la reta Esperanto-Televido; DOI Chieko (Japanio) pro “Esperanto en Azio”; Ilona Koutny (Pollando) pro la gvidado de la Interlingvistikaj Studoj en Poznano; Birthe Lapenna (Danio) pro konservo de la materialoj pri la Montevidea rezolucio k.a. dokumentoj de Ivo Lapenna ĉe la Dana Ŝtata Arkivo; Ĵak Le Puil (Francio) pro la revuo “La KancerKliniko” ekde 1976; Ana Manero (Hispanio) pro la Bitoteko de Hispana E-Federacio; Chuck Smith (Germanio) pro la realigo de la Esperanto-kurso en Duolingo; László Szilvási (Hungario) pro informa E-agado; Francisco L. Veuthey (Nederlando) pro 75 filmoj en la Reta Kinejo de UEA.

Solidareco kaj evoluigo

La plej signifa solidarecpostula evento estis la aprila tertremo en Nepalo, kiu elvokis grandan subtenemon. Responde al alvoko de la Estraro de UEA, kolektiĝis pli ol € 6 000 en Konto Espero de 34 donacintoj, celitaj por helpo al la nepalaj esperantistoj trafitaj de la katastrofo. Nur en marto 2016, tamen, povis okazi surloka esplorado de la vicprezidanto MacGill.

Okazis diskutoj en la Estraro kaj la komitata komisiono pri la membro- kaj kotiz-sistemo, pri la utiligo de Fondaĵo Canuto kaj similaj rimedoj por kompensi ekonomian maljustecon, ekz. la Triamonda Kongresa Fondaĵo.

Fondaĵoj

UEA disdonis subvenciojn de la Biblioteka Apogo Bachrich, por helpi al pliriĉigo de kolektoj de E-bibliotekoj per livero de libroj kaj aliaĵoj de la Libroservo de UEA. Subvenciojn ricevis: Biblioteko Carlos Domingues en Brazilo, Bulgara Esperanto-Asocio, Esperanto-biblioteko en Rumonge (Burundo), Biblioteko de Ĉeĥa Esperanto-Asocio en Svitavy, Filipina Esperanto-Junularo, Dokumenta Esperanto-Centro, Esperanto Nicaragua kaj Biblioteko de La Ondo de Esperanto.

En 2015 Fondaĵo Canuto membrigis en UEA 708 esperantistojn (744 en 2014). Ili dividiĝis: Afriko 150 (115), Ameriko 120 (149), Azio 255 (311) kaj Eŭropo 183 (169). La Fondaĵo pagis por la aligitaj membroj de 3 landaj asocioj. La suma kosto estis € 18 344,65 — la plej granda elspezo inter la diversaj fondaĵoj.

Alia aktiva fondaĵo estis Fondaĵo Azia; se oni subtrahas la subvencion al Canuto kaj la koston de administrado, restas iom pli ol € 5000 rekte uzitaj por subteni agadon en Azio. Afriko elspezis € 3000, la Triamonda Kongresa Fondaĵo € 4000, Ameriko malpli ol € 700. Oni konstatas malmultiĝon de donacoj al la fondaĵoj, kvankam, kiel montras la kazo Nepalo, tio povas ŝuldiĝi parte al neefika donacvarbado.

KUNORDIGO
Strategia perspektivo

Gravis la trovo de posteulo por la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller antaŭ lia emeritiĝo en 2016. La jubilea UK fariĝis okazo por festa kaj danka adiaŭo de Buller kaj anonco, ke lin sekvos Veronika Poór. Ĝis jarfino, Poór restis kelkajn semajnojn en Roterdamo por ekorientiĝi; ŝi eklaboris plentempe en la komenco de januaro 2016. Dua evoluo estis diskutoj de la Estraro kaj Komitato pri la jura memstariĝo de TEJO. Sume, 2015 estis sojla jaro, konduke al pluraj renovigaj paŝoj.

Estraro

Temas pri la dua plena jaro por la Estraro, konsistanta el Mark Fettes (Prezidanto); Stefan MacGill (Vicprezidanto); Martin Schäffer (Ĝenerala Sekretario); José Antonio Vergara; Stefano Keller, Barbara Pietrzak kaj Lee Jungkee. La Estraro kunsidis per Skajpo ĉiun duan sabaton, kaj kunvenis aprile en Roterdamo, kaj en Lillo. La aprila kunveno inkluzivis ĉeeston en la 42-a Malferma Tago de la Centra Oficejo.

La Mastruma teamo de Fettes-Schäffer-MacGill regule kaj efike traktis administrajn temojn. Grava ŝanĝo: la transpreno de Afriko fare de Lee, aldone al Azio, ĉar la aliaj taskoj de MacGill ne permesis al li okupiĝi sufiĉe bone. Fettes kaj Pietrzak kunlaboris pri kongresoj kaj pri la Jaro Montevideo 60, kaj Fettes kaj Keller pri eksteraj rilatoj. MacGill faris eksterordinaran laboron pri interna komunikado, verkante kaj dissendante pli ol 50 Estrarajn Komunikojn tra la jaro.

Komitato

Post la akcepto de la Regularo por Interreta Voĉdonado en Bonaero (2014), la sistemo estis provita en oktobro por aprobi la protokolon de la komitataj kunsidoj en Lillo. La procezo naskis diskuton; konstateblis la limigita taŭgeco de tiu retlisto por trakti kompleksajn temojn. Tial Fettes kunlaboris kun S. Lindblom (Svedio) por pretigi retan diskutejon kiu funkcias per forumoj, kaj kie eblus pli facile trakti multajn temojn samtempe.

Komisionoj; Konsilio

La Konsilio, kreita por helpi la Estraron efektivigi la Strategian Laborplanon, kunsidis rete en februaro kaj septembro. Unuopaj Konsilianoj helpis sur difinitaj kampoj.

Komisiono pri Membrosistemo kaj Kotizoj estis elektita en la komitatkunsido de Lillo, kun la konsisto M.B. Mandirola, D. Keefe, D. Weidmann, B. Ghimire; kunlaboris estraranoj MacGill, Schäffer kaj Fettes. Ĝi ricevis jenan taskon: fari esploron pri alternativaj kotiz- kaj membro-sistemoj por UEA, surbaze de sistemoj uzataj en aliaj neregistaraj organizoj. Inter la aspektoj esplorindaj: pli justa distribuo de aliĝkostoj laŭlande; kategorioj de membreco laŭ servoj kaj rilato kun la Asocio; kategorioj laŭ aĝo kaj enspezo. La komisiono kompilu raporton, eventuale kun rekomendoj, por pritrakto en la komitata kunveno en Nitro.

Regiona kaj landa agado

Afrika Komisiono de UEA (AK) per la Fondaĵo Afriko laboris laŭ la strategiaj prioritatoj de UEA. Estis kontakto por kunligi Landajn Asociojn, klubojn kaj subteno al kreado de Landaj Asocioj en Kenjo kaj Tanzanio. AK instigis grupojn kaj landajn asociojn formi virinajn, TEJO- kaj ILEI-sekciojn, disdonis jaran subvencion al Benino, Burundo, DR Kongo, Togolando kaj Niĝero. Kun la helpo de la estrarano Lee, la komisiono varbis monon por Afrika Fondaĵo kaj por la 6a Afrika Kongreso (AKE-6) per vendado de la libro “Afrikaj Proverboj”. Funkciis afrikaj budo kaj informkunveno dum la UK en Lillo. La Afrika Komisiono iĝis kvin-persona kun dek helpkomisionanoj el ĉiu regiono de la kontinento. La taskaro de Afrika Oficejo plie plenumiĝis efike, danke al firmigo de la rilatoj ene de la internacia reto de kunlaborantoj.

La komisiono produktis informajn materialojn por la reto kaj ĉeestaj aranĝoj, ekz. dum universitata foiro en Togolando. Ĝi kreis retpaĝaron por la kongolanda Esperanto-asocio DEKA kaj unuafoje reklamis la lingvon en Suda Sudano. La bulteno Esperanto en Afriko aperis rete kaj papere en du numeroj redaktitaj de J. Codjo; kvar numeroj de la retrevuo Babilanto aperis. Kreiĝis retlistoj kaj fejsbukaj diskutejoj por la komisionanoj kaj aliaj; tiuj kunligis jarfine pli ol 100 afrikanojn.

Kursoj okazis ĉe la universitato de Kinŝaso (DR Kongo) kaj en kluboj tra Burundo, Madagaskaro kaj pliaj landoj. De la Afrika Oficejo en Benino disiris lernomaterialoj al petantoj en Tanzanio, Niĝero, Kenjo ktp. La komisiono helpis pri la dua seminario pri Aktivula Maturigo en DR Kongo. Batangu Mpesa aperigis la lernolibron Esperanto mu Kikongo [Esperanto el Kikongo]. Estis decidite transloki la 6-an AKE al Tanzanio.

Ameriko: En Esperanto junie aperis artikolo pri la agado de la Amerika Komisiono. Gravas la aktualigo de la retpaĝo ameriko.org; helpo en la flegado de retejoj de malfortaj asocioj; organizo de instru- kaj inform-vojaĝoj al landoj kun malforta movado, speciale al karibaj insuloj; disvastigo de informoj pri retaj kursoj en universitatoj kaj klerigejoj; kreo de informiloj kaj afiŝoj, organizado de staĝoj, kursoj kaj AMO-seminarioj.

Januare la brazila Landa Asocio okazigis sian 50-an kongreson en Rio-de-Ĵanejro. Ĉeestis pli ol 250 brazilanoj plus vizitantoj el deko da landoj. Brila arta vespero, riĉa kultura programo, ekspresaj kursoj kaj ekzamenoj, interesaj prelegoj kaj diskutoj — jen indikoj de movado ankoraŭ floranta. Junuloj el Brazilo kaj aliaj amerikaj landoj impresis la kongresanaron pro siaj bonaj lingva nivelo kaj movada koncepto.

La 6an kongreson de la LA en Kubo partoprenis 134 geesperantistoj el 10 landoj. Lingvistika Simpozio okazis tuj antaŭ tiu novembra kongreso kunaŭspiciita de la Instituto de Literaturo kaj Lingvistiko de Kubo, la Instituto pri Aplikata Lingvistiko kaj KEA. Ligita kun la kongreso okazis A MO 16 pri la temo “Konsciigo, kapabligo, komunumo; paŝoj al plia profesiiĝo”. La seminarion partoprenis 25 personoj.

Salvadoro gastigis en julio 2015 la 5-an Internacian Kongreson de Amerikologoj (ICA) sub la temo “Konflikto, paco kaj identeco-konstruo en Ameriko”, kie ariĝis pli ol 2000 specialistoj el pli ol 20 landoj. M. Gutiérrez González el Kubo kontribuis prelegon al ena simpozio. Dum pli frua vizito al Nikaragvo, Schäffer renkontiĝis kun la kunlaboranto Uriel Guardián por pritrakti ideojn pri la partopreno de UEA en la 55a ICA kaj lia alveno al la UK, cele al la kunsido de la komisiono dum la UK.

Komisiono pri la Azia E-Movado (KAEM) konsistis el 11 Landaj Asocioj en Azio. Dum la 100a UK aldoniĝis la indonezia. KAEM per la Fondaĵo Azio finance subtenis diversajn landajn movadojn, kaj membrigis 87 aziajn aktivulojn al UEA. KAEM parte subvenciis partoprenon en la 100a UK por la prezidantoj de la pakistana kaj indonezia asocioj. Informoj pri la agado aperis en la bulteno Esperanto en Azio, eldonita kvarfoje.

Strategia Forumo de UEA pri la Orientazia Movado okazis en aprilo en la ĉina urbo Hangzhou, sub la gvido de prezidanto Fettes kaj estrarano Lee. Tio montriĝis trafa konatiĝo inter la korea, japana, mongola kaj ĉina movadoj. La forumanoj diskutis la nunan evoluon de la azia movado, prezentis la (mal)fortojn de siaj landaj movadoj, kaj elstarigis ideojn por inkluzivo en la nova Strategia Laborplano de UEA. Partoprenis ĉinaj estraranoj de ILEI (instruistoj) kaj IKEF (komercistoj), kiuj alportis valorajn sciojn kaj perspektivojn sur siaj kampoj. En julio KAEM organizis kunsidon pri azia Agado dum la jubilea UK; ĉeestis 89 kongresanoj. Kadre de la IJK en Wiesbaden la postan semajnon, okazis kunsido de Azia Junularo kun dek junuloj el 7 aziaj landoj.

Okazis landaj kongresoj en Israelo, Japanio, Koreio, Ĉinio, Irano kaj Vjetnamio. La 3a Sud-Azia Seminario okazis novembre en Srilanko kun subteno de KAEM. La 34a Komuna Seminario inter gejunuloj en Orienta Azio okazis decembre en la korea urbo Busan kun apogo de TEJO kaj KAEM. S-ino T. Loskutova vizitis Bankokon, Tajlando, aŭguste kaj okazigis prelegon kaj 8-tagan universitatan kurson, kie dek kursanoj sukcese ekzameniĝis. La laboro de H. Goes en Orienta Timoro daŭre portas fruktojn; du timoranoj ĉeestis en la UK. Movadaj ĝermoj kreskas en Kamboĝo, Singapuro, Malajzio kaj Mjanmao.

Eŭropa Komisiono kunlaboris kun Eŭropa E-Unio pri iniciatoj. Okazis nur progreseto pri ĝia ĉefa tasko, subteni la movadan evoluon en malpli riĉaj kaj fortaj landoj. Vicprezidanto MacGill vizitis Ukrainion kaj Rumanion trifoje por esplori pri la stato kaj bezonoj de la landaj asocioj. Evidentas, ke pli kunordigita, perspektiva kaj finance apogita strategio necesas por rekreskigi movadojn en la sudorienta parto de Eŭropo.

Kun subteno de UEA kaj ESF, en la 25-a Ekonomia Forumo en la pola urbo Krynica refoje funkciis E-stando, apud kiu pasadis dum la 3 tagoj pli ol 2000 partoprenantaj forumanoj, inter kiuj ŝtatestroj, gravaj politikistoj, ekonomikistoj, bankistoj kaj pli ol 400 ĵurnalistoj. Kvankam ne okazis paneldiskuto pri lingvopolitiko, la polaj helpantoj denove organizis sukcesan kulturan aranĝon.

Pri Mezoriento kaj Norda Afriko (MONA) grava agado okazis en Tunizio en marto. Tie esperantistoj partoprenis la duan fojon Mondan Socian Forumon en Tuniso; la estrarano MacGill kune kun E. Schwarzer, A. Grente kaj F. Lo Jacomo deĵoris ĉe stando kaj disdonis informilojn; okazis rapidkurso kun bonaj rezultoj. Helpon liveris la tunizia grupo gvidata de D. Parzyszek. Tuj poste okazis la 8-a Mezorienta Kunveno (MK) en Hammamet, Tunizio. kun ĉ. 45 partoprenantoj, inter ili junaj tuniziaj, turkaj, marokaj kaj alĝeriaj esperantistoj, kiuj ĉeestis kursojn kaj prelegojn. Ĝi estis la plej granda kaj multnacia MK ĝis nun. Regulaj kursoj okazis en Turkio, kie la movado maturiĝas. Interesa estas la spontana apero de Fejsbuk-paĝoj en Libano kaj Jordanio. La komisiono laboris por diskonigi E-on en Sudano kaj aliaj arabaj landoj per retpaĝo.

Centra Oficejo

En la CO laboris O. Buller (Ĝenerala Direktoro), C. Magalhães kaj T. Kaźmierski (UK), K. Marciniak (sekretariado), I. Oneţ (Libroservo), R. Schmeits (kontado, biblioteko), S. Starčević (kontado), P. Zapelli (administrado) kaj L. Silva Miranda (purigado). Eksteroficeje laboris la oficisto de TEJO M. Ronco. Kunlaboris volontule R. Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), F. L. Veuthey (Reta Kinejo), A. van Zeist (sekretariado), W. Baris (biblioteko) kaj eksteroficeje A. Grigorjevskij (retejoj). Volontuloj de TEJO estis Q. Weber-Seban kaj R. Huurman. La Malfermaj Tagoj de la CO okazis en majo kaj novembro.

Retejoj, retlistoj, komunikoj

La renovigita retejo de UEA ĝenerale bone funkciis. Sub la gvido de Fettes kaj MacGill, la UEA-vikio estis rearanĝita kaj prilaborita. Post la UK en Lillo, la Estraro komisiis du retajn specialistojn, M. Belisle (Svislando) kaj D. Ŝevĉenko (Rusio), pri la pretigo de analizoj pri la retbezonoj de UEA. La celo estas prepari la vojon al la ampleksa reteja renovigo delonge promesita, kiu eble inkluzivos renovigon de la administraj sistemoj de la CO. La raportoj devus esti pretaj frue en 2016. La nombro de ŝatantoj de la paĝo de UEA en la socia retejo Facebook superis 5000 en decembro post kreo en novembro 2009.

Financo, membraro

En 2015 UEA havis 5501 individuajn membrojn (IM), 474 pli ol en 2014. La kreskon (+9,4%) kaŭzis la granda UK, precipe en Francio (+320) kaj akcelis la membriĝojn ankaŭ en Pollando (+69), Japanio (+60), Belgio kaj Ĉeĥio (po +29), kaj Germanio (+28). Notinda falo estis en Brazilo (-69), Kubo (-45), Meksiko (-41), Korea Resp. (-22) kaj Argentino (-21). Plej multe da IM liveris Francio (749), Germanio (490), Japanio (386), Brazilo (385), Usono (254) kaj Nederlando (206). La nombro de aligitaj membroj (AM) malkreskis al 9215 (-574). Sekve la tuta UEA-membraro (AM + IM) estis 14716 (-100).

El ĉiuj IM de UEA, 431 estis IM de ĝia junulara sekcio (-18). El ili 121 estis membrigitaj de Fondaĵo Canuto, kiu pasintjare povis pagi la kotizojn de entute 712 (-107) membroj de UEA. La nombro de junaj AM estis 1473 (-4), tiel ke la tuta sumo de junaj membroj estis 1904 (-22). La revuo Esperanto havis 2709 pagitajn abonojn (-189) kaj Kontakto 710 (+20).

KONKLUDO

Pozitiva jaro, en kiu multa laboro okazis kulise sen tujaj rezultoj, sed kiuj preparas la vojon por signifaj modernigoj ene de la Asocio.

Poliglota evento en Berlino

Ne-Esperanta evento de esperantistoj al ne-nur esperantistoj

Attila Kaszás

La tre kreiva kaj aktiva juna paro Judith Meyer kaj Chuck Smith krom siaj multnombraj aliaj projektoj, kiel Vikipedio, Duolingo, verkitaj libroj, maŝinaj traduksistemoj, podkastoj kaj blogoj pri lingvolernado gvidas ankaŭ entuziasman junan teamon kaj organizas jaran eventon por la monda komunumo de poliglotoj, la multlingvanoj. Poliglotoj ĝenerale estas solaj, kiujn oni ofte konsideras strangaj individuoj, kiuj anstataŭ kontenti pri la komunikado en unu, maksimume du lingvoj, neniun lingvon konsideras “fremda”, kaj pasie lernas, preskaŭ voras novajn lingvojn. Ili fakte nur uzas la malnovan, cerban, biologian, kulturan kapablon de la homaro, lerni kaj uzi plurajn lingvojn kaj komuniki kun alilingvanoj.

Pli ol 350 partoprenantoj kunvenis el 50 landoj en majo en Berlino por la “Poliglota Kunveno”, el inter kiuj ĉ. 100 parolis Esperanton. Ĉe la registriĝo oni tuj povis glui flagetojn reprezentantajn lingvojn sur sian nomŝildon. Kelkaj havis 3-4, kelkaj eĉ 30 flagetojn, la averaĝo estis ĉ. 10. La partoprenantoj scivoleme rigardis la nomŝildojn de la aliaj, kaj ĝoje ekbabilis svahile, ĉine aŭ pole, se ili malkovris samlingvanojn. Estis bona sento vidi la abundecon de la verdstela flageto, evidentiĝis, ke estas multaj esperantlingvanoj, kiuj pro scivolemo ellernis la Internacian Lingvon, kaj la unuan fojon ekparolis ĝin dum la Poliglota Kunveno. La Esperantan etoson tre bone kompletigis la ĉiuvesperaj Gufujoj, la etosohavaj teejoj konataj de junularaj aranĝoj, la ludo Kukumio kaj la energiplena multlingva koncerto de JoMo, la reĝo de la Esperanta etna-revolucia rokenrolo. En la Aligatorejo la poliglotoj kunvenis por praktiki siajn lingvojn kun aliaj, ili nur la anglan kaj siajn gepatrajn lingvojn ne rajtis uzi.

La programo de la evento estis tre enhavoriĉa, oni povis elekti, ĉu partopreni unu el la 27 prelegoj pri lingvoj, aŭ unu el la 22 prelegoj pri lernado, aŭ eble tamen unu el la 9 pri poliglota vivo. La temoj de la prelegoj tre variis, ekzemple: “Minoritataj eŭropaj lingvoj en Suda Brazilo”; “Kiel komputiloj reprezentas lingvojn”; “Bestosonoj en ĝermanaj, latinidaj kaj slavaj lingvoj”; “Kompari facilajn lingvojn: la sveda, indonezia kaj Esperanto” aŭ “Kiel muzikistaj teĥnikoj povas plibonigi la lingvolernadon”. La prelegojn akompanis 13 kursoj, ĉefe pri lingvoj, ekzemple pri parolata latina, indonezia, manksa aŭ kimra.

La varbado per la disdonado de la revuo Esperanto estis tre sukcesa, la poliglotoj ĝojis, ke ili komprenas la lingvon kaj pluraj decidis eklerni ĝin. Vi povas spekti ĉe jutubo pri la evento: https://www.youtube.com/watch?v=qeWA5zsQJ1c aŭ viziti ilian fejsbukan grupon: https://www.facebook.com/groups/polyglotgathering/?ref=ts&fref=ts&qsefr=1

[FORIGITA!: bildo]

Nomŝildoj helpis la partoprenantojn trovi samlingvanojn

[FORIGITA!: bildo]

Ankaŭ ĉe librostando poliglotis la partoprenantoj

Ni demandis partoprenantojn pri la evento, kaj Moritz Matern (26) el Bonn, Germanio, diris: “Mi rimarkis, ke ekzistas multaj aliaj homoj, kiuj estas same entuziasmaj pri lingvolernado, kiel mi mem. La Kunveno montris ankaŭ, kiom fantasta la poliglota komunumo estas, ĉiuj estas tre toleremaj kaj malfermitaj. Oni povis kontaktiĝi kun aliaj lingvolernantoj kaj ricevi konsilojn de la pli spertaj.”

Fabien Snauwaert (34) el Budapeŝto asertis: “Ĝi estas unika eblo por renkonti lingvoamantojn. La evento estas brila maniero por babili kun same pensantaj individuoj, kaj samtempe renkonti homojn de diversaj fonoj. La Renkontiĝo ebligas pasigi iom malpli da tempo enrete, kaj iom pli da tempo vizaĝ-al-vizaĝe — eble tion bezonas la mondo.”

Joop Kiefte (27), konata nederlanda esperantisto, estis unu el la organizantoj, kaj li pritaksis la eventon jene: “Ĝi ne nur estas taŭga, sed ankaŭ nepra kaj treege interesa, ĉar neofte poliglotoj renkontas similulojn. Multaj poliglotoj opiniis Esperanton nenecesa, sensenca kaj/aŭ morta ĝis la evento, kaj nun en IJK ankaŭ ĉeestas amiko kiu esperantistiĝis pro la kunveno. Mi vidis ja homojn plorantaj pro ĝojo tie, mia samĉambrano el Usono, kiu jam studis en Germanio kaj ankaŭ estis en Brazilo, estis eŭforiega pri la evento telefone al la patrino.”

Tejo

Tejo-anoj en Strasburgo

Alberto Vitale

La 20an kaj 21an de majo en la franca urbo Strasburgo okazis granda renkontiĝo de junaj aktivuloj el la tuta Eŭropo en la kunteksto de la Eŭropa Parlamento.

La celo de Eŭropa Junulara Okazaĵo (European Youth Event) estas pliaktivigi homojn kiuj jam estas sufiĉe engaĝitaj en siaj organizoj, kunigante ilin kaj aŭskultante la proponojn kaj la problemojn de la aliaj junuloj.

Kiel lastfoje, antaŭ du jaroj, la Eŭropa Parlamento la renkontiĝon vere bone aranĝis, pensante pri ĉiuj problemoj kiuj povus okazi, kaj atentigante, ekzemple, ke la kontroloj por eniri en la Parlamenton estos bone plenumitaj kaj ke oni bezonos tempon.

Tie la esperantistoj havis la okazon varbi samaĝajn junulojn pri Esperanto kaj pridiskuti la lingvodiskriminaciajn problemojn. Bonŝance TEJO elektis gvidanton spertan kaj seriozan kiel Costanza Schönfeld. Ŝi mastrumis ĉirkaŭ tridek-homan delegacion, kunordigis la agadojn en nia budo, kie Esperanto havis gravan rolon kaj videblecon.

Gravis ankaŭ la laboro de Bruno, loka esperantisto, kiu ne nur gastigis homojn (helpante solvi etan fuŝon de TEJO), sed ankaŭ donis konsilojn al ĉiuj en la grupo, por ke oni povu pli facile ĝui la eventon.

Pri la evento mem, rilate al niaj temoj, oni havis la ĉiaman impreson ke ekzistas du diversaj grupoj da eŭropanoj: la parolantoj de la angla, germana aŭ franca, kaj la ceteraj kiuj estas malpli gravaj kaj ne povas havi la samajn rimedojn.

Oni, kiel kutime, perceptis ke la problemo eĉ ne venas al la menso de la partoprenantoj kiuj pensas ke uzi la anglan estas tute natura solvo al la lingva interkomunikada problemo, kaj ĝuste tial agado kiel tiu ĉi, kun granda kvanto da esperantistoj kaj eĉ budo, utilas al nia movado.

La rezulton de la evento oni vidos jam post kelkaj monatoj: ĉar multaj homoj eksciis pri Esperanto aŭ ŝanĝis sian ideon, konstatante ke Esperanto mem daŭre vivas. Multaj el ni starigis rilatojn kun membroj de la aliaj organizoj kaj espereble sukcesos porti niajn temojn en la enajn diskutojn de la aliaj organizaĵoj.

Alia grava rezulto atingita dum EYE estas ke almenaŭ kvarono de la partoprenantoj de la esperantista grupo estis novuloj kaj tiel ili povis sperti bone organizitan eventon en internacia renkontiĝo, kaj estonte ili scios ke Esperanto donas rimedojn por ĝui tiajn eventojn kaj, plej verŝajne, eklaboros por la disvastigo de la lingvo ĉar ili vere povis sperti la maljustecon de la nuna lingva situacio en Eŭropa Unio.

Oni esperas ke dum la venonta EYE, TEJO povos partopreni en la evento kun pli da forto kaj almenaŭ same bone organizita.

[FORIGITA!: bildo]

Ĉe la TEJO-budo la gejunuloj povis partopreni Lingvan kvizon

El la gazetaro

El la Esperanta gazetaro

Gazetaraj komunikoj de UEA
  • Internacia Esperanto-Instituto (IEI) lanĉis novan rektmetodan kurson de Esperanto senpage elŝuteblan.
  • Sen balotoj elektiĝis la ses kandidatoj por la ses lokoj de komitatanoj B de UEA. En la jaroj 2016-2019 reprezentos la individuajn membrojn Emilio Carlos Vaz Cid, Mark Fettes, Maritza Gutiérrez González, Stefan MacGill, Barbara Pietrzak kaj José Antonio Vergara.
  • UEA sendis mesaĝon al UN je la Monda Tago de Rifuĝintoj, petante la mondan organizon certigi, ke ĝi faciligu la lingvan komunikadon de rifuĝintoj (vidu p. 128)
La Ondo de Esperanto

La Ondo en sia marta numero aperigas studaĵon de Sergio Pokrovskij pri la Bitlibra revolucio, rimarkojn de Michel Duc Goninaz “pri la t.n. akuzativo”, blogaĵon de Jouko Lindstedt pri eraroj en Esperantaj tekstoj kaj la lastan babiladon de VikS pri hungara romano. En la aprila-maja numero Bert Schumann prezentas la kastelon Greziljono, Aleksandr Mitin la rusan urbon Niĵni-Novgorodo kaj Humphrey Tonkin skribas pri Zamenhof kaj Shakespeare.

Beletra Almanako

En la junia numero de BA Mikaelo Bronŝtejn brile vivrakontas, kiel malnova aŭtomobilo Lada, Espopore (Evgenij Georgiev) en du noveloj uzas Latinidish kaj Popido, Klára Ertl rakontas kortuŝan historion fervojstacian, Ludmila Novikova renkontas la sorton de sia avo en Germanio, Xu Daorong (Ikso) majstras per humuraj fabloj kaj Paulo Nascentes “per versoj persvadas” la legantojn.

Libera Folio

Dum la redakcio de la Folio opinias, ke Breliro (la eliro de Britio de EU) “ne helpos Esperanton”, profesoro Federico Gobbo “esperas ke pli da homoj ekinteresiĝos pri E-o”. Amri Wandel raportas pri “nova printempo inter UEA kaj AIS” kaj Robin van der Vliet estas intervjuita pri la mesaĝilo Telegram, kiu furoras inter Duolinganoj.

Monato

En la maja numero de Monato Paul Peeraerts skribas pri la terorismaj atakoj en Belgio, kaj kiel la belga socio ne lasas sin timigi de teroristoj. Legeblas artikolo pri viena konferenco pri la rifuĝinto-krizo, pri la trafikproblemoj en Indonezio, pri la protektado de orgenoj en Transilvanio kaj pri la homa vivo en la 22a jarcento.

Ateismo

La bulteno de la Ateista Tutmonda Esperanto-Organizo (ATEO) en sia maja numero aperigas artikolon de Gèrard Sénécal pri la parizaj teroratakoj, verkon de Ali Al-Mufaddal pri la islamigo de jud-kristanaj konceptoj, informojn pri mortpuno pro ateismo en 13 landoj kaj analizon de Nyegosh Dube pri senreligieco kreskanta kaj malkreskanta en la mondo.

Juna Amiko

La maja numero de la ILEI-revuo enhavas grandan kuirejan reordigan rakonton por ekzamenotoj, la 13-jara Samuel priskribas ringofokojn en sia naturrubriko “EKSTERE”, Malgosia Komarnicka raportas pri la Kvara Eŭropa Festivalo de Esperantaj Kantoj, Alejandro Cossavella prezentas Argentinon pere de ĝiaj legendoj.

Familio

Lingva Rubriko

Rob Moerbeek

Venis kelkaj reagoj al la antaŭa numero, interalie ke “la participan problemon” mi lasu. Tamen ankaŭ lastatempe ankoraŭ legiĝis la kombino, ne pravigebla por iu ajn starpunkto, de “estas” kun “-ita” por esprimi nuntempan aŭ aktualan agon. “La kurso estas partoprenita” ne povas signifi “ni nun partoprenas la kurson”: la partoprenado jam ĉesis, kaj la organizantoj kalkulas siajn nunajn meritojn kaj profitojn. Se ni volas pasivigi la aktualan partoprenon, ni uzu: “La kurso estas partoprenata”, kia ajn estas nia interpreto de la nacilingva uzo de kompareblaj participoj. Mirigis ankaŭ la promeso ke iu kunveno ĉi-aŭtune “estos organizota”. Mi ne aliĝus al okazaĵo, kies programado okazos post la komencdato. Oficiale ni diru: estos organizita. Sed Geraldo Mattos forte pledis uzi “estos organizata”: tio eble spegulas modernan, “likvan demokration”, laŭ kiu ĉiumomente eblas adapti la strukturojn laŭ la cirkonstancoj. Iom da elasteco ja utilas. Grandaj lingvoj havas “absolutan participon” kaj la uzantoj kopias ĝin ankaŭ en Esperanton, kie ĝi fremdas. “Regas varma sento, parolante kun veraj samideanoj” poezie personigas la senton, kiu ja figursence “parolas”, sed ĉu ankaŭ dialoge kun samideanoj? Minacas “katakrezo” (mis-metaforo), kiun eblas eviti per alia vortigo: “dum ni parolas”, “interparole”, “dum konversacio” kun samideanoj. Participo ofte tute ne estas bezonata.

Alia bremso por flua legado estas nekonvena vortordo. Kiel ajn libera ĝin deklaras propagandaj tekstoj, tamen kristaliĝis certaj kutimoj, respektindaj. “Tradukitaj libroj de Famulo al sia lingvo” laŭ la kunteksto devas signifi: “libroj tradukitaj de Famulo en sian lingvon”. (Fariĝis modo emfazi ke traduko neniel perfektas, do ĝi nur direktiĝas al la cellingvo. Tamen la prepozicio “al” estas konkerema kiel ajn.)

Kaj ĉu vi scias, kial ni skribas unuvorte “interalie”, kiel ĉi-supre? “Alie” ne estas korelativo (fakte “inter aliloke” ne donus la serĉatan signifon), sed simpla “alimaniere”, la signifo adverbo kun “aliokaze”. Eble helpas konsideri kiel ni reagus al “Pensu kaj agu inter nacie!”

Utilus eldoni apoge al ekzistantaj sinonimaroj pli dikan ekzemplaron pri la uzo de pluraj sinonim-nestoj (grupoj de vortoj kun simila signifo). Tio jam validas ĉe prepozicioj:

Eblas studi ĉe profesoro, sed ĉu ankaŭ ĉe universitato? Mi imagas iun kabanon apud la ĉefkonstruaĵo: por la parioj aŭ la “gajuloj” inter la studentoj. Ni almenaŭ konsciu, ke dirante “ĉe la universitato” ofte oni celas “en la universitato”. Enestu jena paro: Oni provas konvinki juĝistaron pri siaj pravo, honesteco kaj alibio; sed ni persvadu politikistojn al decido malkonstruigi la armilajn industrion kaj komercon. Multaj lingvoj ne distingas peti (pupeton de la patrino; peti, ke oni helpu) kaj demandi (iun pri la konata vojo).

Multaj deziras novigi la rutinajn esprimojn. Tiu tento meritas atenton. Tamen foje la rezulto estas bizara. “Li ekestiĝis generalo” ne nur duobligas la komencan fazon de la stato (per “ek-” kaj “-iĝ”: “pleonasmo”), sed ankaŭ montras la neklarecon de la vortara difino. (Fakte, kiu do serĉus la verbon “esti”, ja tro konatan?) Ŝajnas tamen, ke ni uzu “ekesti” kaj “estiĝi” nur en la senco “ekekzisti”, do kiel memstarajn verbojn. La koncerna militisto do naskiĝis, kiel Palas Atena en la mondon venis: en plena armilaro el la kapo de Zeŭso. Sed eble la evoluo de la lingva uzo malobeos la racion.

Volonte mi invitas vin serĉi ekzemplojn de la troa uzo de -ig: ni ne bezonas enŝovi ĝin en “(trans)lok-i”, “terur-a”, “orient-ado”, “ŝancel-a”, “rim-ado”, “turn-i” radon; sed ja necesas transitivigi ekz. “rotacii”, “simbol-i” kaj precipe “ĉes-i” (ni ĉesigu la debaton!). Ĉu vi rimarkis, ke temas ĉi-okaze pri persona subjekto? Ju pli kohera kaj unueca restos nia lingvouzo, des pli faciliĝas la lernado.

m...@gmail.com

Naskiĝoj — Ekzamenitoj — Forpasoj

ALVOKO! Nova rubriko: Naskiĝoj — Geedziĝoj — Kursfinintoj — Ekzamenitoj — Forpasoj

Nia intenco estas raporti pri ĉiuj demografiaj dinamikoj en la renoviĝanta rubriko, pri naskiĝoj, geedziĝoj kaj forpasoj same. La esperantlingva komunumo estas speciala, ĉar ĝi kreskas ĉefe danke al lingvokursoj. Pro tio ni alvokas ĉiujn kursgvidantojn, ke ili raportu, kiam iu kurso finiĝas, indikante kiam, kie ĝi okazis, kaj kiom da lernantoj sukcese finis ĝin, aŭ kiuj faris sukcese ekzamenojn. La alvoko iras ankaŭ al Esperantaj familioj, se naskiĝas nova bebo, ili dividu kun la legantaro, kiam ĝi naskiĝis kaj kiel ĝi nomiĝas. Kiam geedziĝas, aŭ solene gepartneriĝas Esperanta paro, ni ŝatus raporti pri la evento, menciante, kiuj geedziĝis, kiam kaj kie. Pri la forpasoj ni daŭre petas familianojn, samklubanojn, ke ili informu nin pri la nomo, aĝo kaj Esperanta aktiveco de la forpasinta samideano.

EKZAMENITOJ: UEA-KER ekzamenitoj 2008-2015

Post plurjara kunlaboro kun edukado.net en decembro 2008 UEA lanĉis novan internacian ekzamensistemon de Esperanto, kiu konformas al la postuloj de la Konsilio de Eŭropo. La novaj ekzamenoj de UEA laŭ la Komuna Eŭropa Referenckadro (KER) nun estas ellaboritaj en la niveloj B1, B2 kaj C1. La akreditigo kaj funkciigo de la sistemo okazis kunlabore kun la Ŝtata Lingvoekzamena Centro (ITK) en Budapeŝto. Plurmil kandidatoj estas testataj ĉiujare tie en la t.n. dulingvaj (hungara-Esperanta) ekzamenoj. Ĝis la fino de 2015 sukcese ekzameniĝis entute 1687 kandidatoj el 66 landoj. La plej multaj venis el Francio (452), Brazilo (211), Rusio (124), Meksiko (94) kaj Germanio (65), sed estis kandidatoj el landoj kiel Nov-Kaledonio, Orienta Timoro, Domingo kaj Burundo.

fonto: http://www.edukado.net/ekzamenoj/ker
NASKIĜOJ Daniel Alejandro González Montero

La 15-an de aprilo 2016 naskiĝis Daniel Alejandro González Montero en Recifo, Pernambuko, Brazilo. Liaj gepatroj estas Dayana Montero Rodriguez kaj Daniel Gonzáles Rodriguez, ambaŭ el Kubo, kiuj doktoriĝas en Brazilo. La avo de Daniel Alejandro estas Juan Carlos Montero, fama kuba esperantisto. Ni deziras al la tuta familio sanon kaj feliĉon!

FORPASOJ

Viktor Sergejeviĉ Sapoĵnikov

La 19-an de februaro 2016 mortis en Jalutorovsk la multflanka rusa esperantisto Viktor Sergejeviĉ Sapoĵnikov (1953-2016), kiujn multaj konis laŭ lia karesnomo VikS. Li provis multajn profesiojn, interalie li estis lignohakisto, ĉevalbredisto, filmoprojekciisto, noktogardisto, eldonisto kaj kunlaboranto de reklamgazeto; inter liaj hobioj estis ŝako, legado, motorciklado kaj filozofio. Li esperantistiĝis en 1980, kaj baldaŭ iĝis konata kiel sprita rakontisto kaj varmkora gastiganto en sia memkonstruita domo. En 1984 li kunfondis kaj kunredaktis la samizdatan almanakon Sezonoj, kaj liaj humuraj kaj satiraj verkoj kaj recenzoj aperis en la 90-aj jaroj en La Ondo de Esperanto. En 1990 li mem eldonis siajn aforismojn sub la titolo Proverboj kaj sentencoj, kaj en 1992 aperis lia satira novelaro Ljusjka Benc. Sapoĵnikov tradukis la Tolstoj-romanon Resurekto, kiu aperis ĉe Sezonoj en 2000, kaj kontribuis al la antologieto Samideanoj.

Manuel Halvelik (Kamiel Vanhulle)

La 29-an de junio 2016 forpasis en Antverpeno la flandra astronomo, lingvisto kaj verkisto Manuel Halvelik (1925-2016). Lia vera nomo estis Kamiel Vanhulle, sed en Esperantio li famiĝis sub sia pseŭdonimo Manuel Halvelik. Li estis multjara dungito de Grafika Centro Antverpeno de Flandra Esperanto-Ligo kaj kunlaboranto de la magazino Monato. Li interalie ellaboris tri fikciajn variantojn de Esperanto, dialekteskan (Popido), krimulslangan (Gavaro) kaj arkaikeskan (Arcaicam Esperantom), kiujn aliaj verkistoj uzas en siaj verkoj. Li ĉefe verkis en Esperanto, sed ankaŭ nederlande, france kaj angle aperis verkoj de li. Lia Esperanta verkaro inkluzivas tri astronomiajn librojn kaj la sekvajn lingvistajn: Normlingva Esperanto; Universala skribo; Arcaicam Esperantom; Popido; Normigo de helenlatinaj terminoj en Esperanto; Lingvonormiga reformo de Esperanto; Nova Nomsistemo por Lingviko; La internacia terminologia ŝlosilo por sciencoj kaj teknikoj; Gavaro.

Revuo Esperanto 2016 7-8

Malferme

JARO DE LA LERNANTO — MALKOVRI NOVAJN VOJOJN

Mireille Grosjean

Laŭ la propono de UEA tiu projekto iom post iom naskiĝas kaj trovas siajn konturojn. Pro la elektita temo kunlaboro kun ILEI jam survojas. Tiu projekto evidente spronas la Ligon vigle, ĉiuj okuloj de la tutmonda movado rigardos al ĝi. Subteno, puŝo, aktivigo, evoluo, kresko, jen la nova helpo por la Ligo. Paralele la apero de novaj lerniloj kiel Utalk, Duolingo kaj Esperanto per Rekta Metodo, apud la jam ekzistanta lernu.net, ĉiuj tiuj iloj estas uzeblaj per saĝaj telefonoj. El tio oni komprenas, ke la rolo mem de la instruisto devas evolui. Granda defio por la Ligo kaj por ĉiuj instruistoj.

La diversaj aktivaĵoj starigitaj de la Ligo iras al tiu evoluo. La temo de la 49-a Konferenco 2016 “Novaj vojoj de lernado”, la temo de la Tago de la Lernado okaze de la UK en Nitro “De gvidanto al konsilanto”, la enhavo de la organo de ILEIInternacia Pedagogia Revuo”, kontribuoj de la sekcioj, vojaĝoj kaj vizitoj de estraranoj de ILEI al diversaj mondopartoj, konkursoj, eldonoj, tiu listo estas nun en la manoj de portempa laborgrupo, kiu zorgas kaj zorgos pri tiu tutjara evento.

Defioj por ILEI kaj la tuta movado: kreskigi la Ligon al 1000 membroj! Fortikigi la dormantajn sekciojn, krei novajn sekciojn. Kiel bebo la Jaro de la Lernanto devas kreski kaj fariĝi forta arbo donanta fruktojn; la Ligo devas produkti geinstruistojn kaj lertigi la jamajn instruantojn, ĉar ili daŭre estas bezonataj ĉiam pli tra la mondo.

La projekto “Interkulturo” revigliĝos kaj unu el la konkursoj lanĉataj de ILEI pro la Jaro koncernas tiun gravan temon. Lerni la lingvon estas la unua paŝo, harmonie rilati en respekto kun aliaj personoj tra la mondo estas la dua paŝo. Ankaŭ tio estas en la taskaro de la instruistoj.

La “trezoro” de ILEI, la porlernanta revuo Juna Amiko, atingos komence de 2017 sian numeron 150! Speciala numero aperos, kadre de la “Jaro”.

AMO LIMA estas la nomo de AMO-seminario de UEA, kiu trovos lokon en la Jaro de la Lernanto; ĝi okazos en ĉelima vilaĝo Les Brenets, la loĝloko de la prezidantino. En tiu AMO-seminario la aktivuloj estos geinstruistoj.

Okaze de sia 50-a Kongreso ILEI dediĉos grandan atenton al la Jaro kaj starigos bilancon de tiu agado; tio okazos en julio 2017 en Busano, Koreio, tuj antaŭ la Universala Kongreso, kie venos la fino de la Jaro.

Leganto de la monato — D-ino Denice Maldonado Valverde, Meksiko

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Mi komencis lerni Esperanton en la jaro 2008 per reto, sed la unua legaĵo, kiun mi havis pri Esperanto estis la revuo Esperanto en la jaro 2009. Poste mi aliĝis al UEA, kaj la unuan dokumenton legatan mi fine prenis inter miaj manoj. Kompreneble multajn vortojn mi ne kapablis rekoni, do mi iom post iom povis traduki kelkajn artikolojn.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Mia plej ŝatata parto estas la intervjuoj, ĉar tiel mi ekkonis gravajn samideanojn, kiuj same kiel mi amas Esperanton, kaj poste mi povis konatiĝi kun ili persone en kongresoj. Mi ege ŝatas vidi la fotojn, kie mi trovas geamikojn. Precipe mi ŝatas ekscii pri tio, kio okazas en aliaj partoj de la mondo.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Jes, mi uzis la revuon por montri al geamikoj ke Esperanto estas viva lingvo, ke scipovi Esperanton havas multajn avantaĝojn, precipe por tiuj, kiuj ŝatas vojaĝi tra la mondo kaj lerni aliajn lingvojn. Mi uzis ĝin ankaŭ por legi kaj montri kiel oni prononcas la lingvon. Por mi estas tre amuze vidi kiel ili malfermas la okulojn, kiam ili ekscias pri la ekzisto de Esperanto.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

Bone mi ŝatus kontribui al la revuo pri la temoj, pri kiuj mi kompetencas, pri medicino, aŭ pri la kulturo kaj situacio de mia lando. Mi bezonas spertiĝi pli en la verkado en Esperanto.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Granda parto de la legantoj de la revuo estas virinoj, do eble oni povus paroli pri virinaj aferoj en la mondo, kaj same aperigi receptojn de kuirarto. Oni povus skribi kelkfoje pri trikado, mi konas amikinojn, kiuj bone trikas en la mondo de Esperanto.

Estas ĝojo por mi observi la novan formon de la revuo Esperanto, oni rimarkas la kapablon, intereson kaj entuziasmon informi pri diversaj temoj en la revuo.

Ĉi-numere

En la julia-aŭgusta numero vi denove trovos viajn kutimajn rubrikojn, ni daŭrigas la seriojn pri moderna edukado kaj pri jutubaj kanaloj, vi povas legi pri kvargeneracia Esperanta familio, kaj tri tekstoj enkondukos la Jaron de la Lernanto. Ni daŭre esperas je viaj kontribuoj, artikoloj, raportoj, recenzoj, novaĵoj, ĉar la revuo estas la via, kaj nur vi povas teni ĝin viva kaj multflanka.

Attila Kaszás | https://www.facebook.com/revuo.esperanto

Jaro de la Lernanto: La novan teman jaron de UEA enkondukas festparolo de la prezidanto de UEA kaj detala dokumento de la vicprezidanto.

AMO-Seminarioj: La novelektita estraranino pri aktivula trejnado raportas pri la lastaj AMO-Seminarioj en Danio, Usono, Hispanio kaj Pollando, kaj prezentas la planojn por 2016-2017.

Kvargeneracia Esperanta familio: Esperantina Grażyna Mirska En la familio de Esperantina la virinoj dum pluraj generacioj postulis de la edzo-kandidatoj, ke ili lernu Esperanton, eĉ ekzameniĝu pri la lingvo antaŭ la geedziĝo.

Eŭropa Volontula Servo (EVS) en UEA

Veronika Poór

UEA ekde nun akceptas EVS-volontulojn, same kiel kelkaj aliaj Esperanto-organizoj jam faras ekde pluraj jaroj, kiel ekzemple la Bjalistoka E-Centro, E@ITEJO, kiuj akceptas EVS-volontulojn.

La ĉefaj avantaĝoj de EVS estas, ke per ĝi venas konsiderinda financa subteno kaj elprovita kadro de volontulado. La signifo de EVS estas konata ankaŭ al la labordonantoj, sekve la volontulado havas pli altan aldonan valoron, ol se ĝi okazus ekster tiu kadro. La ĉefa malavantaĝo de nia vidpunkto estas, ke la subteno estas utiligebla nur por volontuloj en certa aĝkategorio (18 ĝis 30 jaroj kaze de UEA), de certaj landoj kaj ke estas pli da administraj laboroj farendaj.

Kaj la aĝa limigo, kaj la limigo al la devenlandoj estas diskriminacia, do kial ni akceptas tion? La kialo estas simpla. UEA ekde la 70-aj jaroj havas propran volontulan sistemon, financatan el enmovadaj monfontoj. Volontuloj venis kaj venas el la tuta mondo, de ĉiuj aĝgrupoj, sekve ankaŭ de tiu grupo, kiun subvencias la programo. Indas mencii, ke la subvencio ne dependas de la elspezoj de la Asocio, ĝi dependas nur de tio, kiom da tagoj la volontulo restas en Nederlando, kaj de kiu loko la volontulo vojaĝas al Roterdamo.

Malgraŭ ke rekte eblas nur subteni tre limigitan grupon de volontuloj, ĉiuj profitos de la programo, ne nur ĉar tiel restos pli da monrimedoj por la aliaj volontuloj, sed ankaŭ ĉar partopreni en la programo ebligas al UEA kunhavigi siajn spertojn, lerni de aliaj organizoj, kiuj gastigas volontulojn, kaj montri Esperanton al la ekstera mondo.

Nuntempe la plej granda limigo de volontulado en la Centra Oficejo estas mona, estas multe pli da homoj, kiuj ŝatus tion fari, ol la ebloj, kaj pri tio — kvankam nur parte — helpas EVS. Por helpi al aliaj, via apogo kaj donaco estas tre bonvena al la Volontula Fondaĵo UEA (volfon). Koran dankon al ĉiuj subtenantoj kaj subtenintoj, kiuj ebligis la jam pli ol 40-jaran volontulan servon en UEA!

Jutubaj kanaloj en Esperanto

Aleks André

En la lasta numero de la revuo Esperanto aperis prezento de kelkaj Jutubo-kanaloj, t.e. listoj de videoj kreitaj de homoj en la retejo Jutubo, tiel ke spektantoj povu aboni la kanalon kaj poste scii pri la novaj aperontaj videoj, aŭ tie trovi denove spektindajn videojn. La franca Jutubisto (kanalestro) “Vanege” kompilis liston de kanaloj, kaj li eĉ fine de majo kreis videon por prezenti la 10 plej famajn kanalojn, laŭ la kvanto de abonantoj: https://www.youtube.com/watch?v=gy4vDm62dH0

Lia kanalo estas aparte interesa, ĉar ene de ĝi li alloge prezentas Esperanton al junuloj en ĉiutaga video-ludado. Ja troviĝas pli ol dudek videoj pri la Esperanto-servilo de Minecraft, ŝatata kreemo-stimula ludo inter infanoj kaj plenkreskuloj. Tiuj videoj emfazas la fakton, ke la videoludo proponas tute tradukitan Esperantan interfacon. La aliaj videoj en la kanalo prezentas ludojn kiel PokeMMO, Kirby’s Dream Land k.a. https://www.youtube.com/channel/UC9066vQdSPlAgsbFkBi0GoA

En tiu ĉi numero de la revuo ni prezentas ankaŭ alian kanalon, “Viajante Independente”, ĉefe portugala-lingvan, sed en kiu Fábio Monteiro registris kvin 15-minutajn intervjuojn en Esperanto, “Globeto intervjuas...”. Tiuj videoj prezentas aktivajn esperantistojn: Neil Blonstein, Julián Hernández, Orlando Raola kaj la UEA-estraranojn Martin Schäffer kaj José Antonio Vergara. Jen okazo scii, kion tiuj konataj homoj pensas pri Esperanto kaj ĝenerale pri la movado. https://www.youtube.com/playlist?list=PLwhLIRNAesJAYC8la8n﹍em8MCT-OIqZC2

UEA

Jaro de la Lernanto — celoj, strategioj, kunlaboro

Stefan MacGill

La Strategia Plano de UEA akceptita en 2013 antaŭvidis tri nomitajn jarojn, kiujn la Asocio festu. En la 101a UK estos inaŭgurita la Jaro de la Lernanto kaj venos al fino en la UK en Seulo kun trakto en la 50a Kongreso de ILEI.

Celoj de la jaro

Jen kelkaj ŝlosilaj celoj akceptitaj de la laborgrupo:

  • Esplori la demandon, kiel loki pli centre en la eduka procezo la bezonojn kaj dezirojn de la lernanto.
  • Daŭrigi kaj fortigi strategiojn, kiel evoluigi la eblojn de perreta lernado.
  • Proponi al retaj kursfinintoj la E-vivon por kuraĝigi ilin vere ekuzi la lingvon kaj eniri la E-komunumon.
  • Levi en la movado konscion pri la graveco bonkvalite kaj moderne prezenti la lingvon.
  • Persvadi la movadon investi pli adekvate en la trejnado de instruistoj kaj mentoroj por retlernantoj.
Strategioj

UEA kaj ILEI kune laboras por realigi la projekton de la Jaro. Signifa agado pri precipe la faka parto de la programo okazos ĉe ILEI. La ligo nomumis laborgrupon por la Jaro (alfabete): Ivan Colling (estrarano de ILEI, Brazilo), Mirejo Grosjean (Svislando), Zsófia Kóródy (Germanio), Stefan MacGill (reprezentanto de UEA, Hungario), Elena Nadikova (estrarano de ILEI, Rusio), Nepo Nguyen (Vjetnamio) kaj Germain Pirlot (Belgio). Inter la fruaj taskoj de tiu komisiono estos verki kaj konsenti pri baza dokumento kiu formale difinos la celojn kaj agadojn de la jaro. Tio okazis fine de la ĵusa 49a Konferenco de ILEI.

Jen listo de pliaj proponataj eroj por la programo de la Jaro (preskaŭ ĉiuj komune akceptitaj):

  • Okazigi tutmonde serion da renkontiĝoj, kiuj gamas de unuopaj sesioj ĝis plenaj kolokvoj aŭ seminarioj por esplori la temojn de la Jaro.
  • Starigi meĥanismojn por adekvate arigi la rezultojn de tiuj sesioj cele al la kreo de jarfina resuma raporto, kune kun rekomendoj kaj planoj por utila pluiro.
  • Konsenti pri la pretigo de retejo por la komunikado pri la Jaro kaj por kolekti rezultojn. Tio okazos unuavice en la nune starigata retejo de UEA “Aktivulo.net”.
  • Aperigi en revuo Esperanto kaj Internacia Pedagogia Revuo regule artikolojn pri la eventoj intaj kaj ontaj kaj pri la diskutataj temoj.
  • Pretigi kaj dissendi regule gazetarajn komunikojn pri la Jaro en Esperanto kaj tiom da naciaj lingvoj, kiom eblaj, kiuj celas neesperantistan publikon.
  • Starigo de pliaj gvidiloj pri edukrilataj temoj aldone al la ekzistanta gvidilo donacita de ILEI al UEA kaj la komunumo en 2012.
Mesaĝoj de la emblemo de ILEI

Unue, ni aperigas la vaste uzatan kaj popularan emblemo de ILEI, enkondukita en 1991. Ĝi portas klaran senvortan mesaĝon, sed tio por la nuna epoko jam ne plu tre konvenas. Ĝi bildigas instruiston, kiu lekcias ĉe podio, dum diligenta lernanto obeeme skribas la diritajn saĝaĵojn. Rimarku, ke la instruisto pli altas ol la lernanto. Pozitivas tamen, la mesaĝo, ke lernado povas esti ĝuinda.

Ĉi-supre nur skiza ideo de la aŭtoro kaj Karina MacGill, kiu transformas la nunan emblemon al la nune bezonata mesaĝo. En la nova skizo okazas la interago inter du egaluloj — ĉu instruisto-lernanto, ĉu inter du lernantoj, pere de komputilaj ebloj.

Historio

Ni ne naive imagu, ke ĉi tiu ideo koncepti instruiston kiel lernfaciliganton estas iel ajn nova. La koncepto de “malkovro-lernado” furoris eĉ en novzelandaj elementaj kaj mezaj lernejoj en la sesdekaj jaroj de la antaŭa jarcento. Mi mem multe profitis el tio kaj dankegas al la lando pro tiom bonkvalita kaj progresema edukado. Ĝi figuris en la sepdekoj ankaŭ en instruistaj trejnejoj. Kompreneble, tiam la malkovrado ne povis okazi pere de komputiloj, sed abundis aliaj ebloj. Bedaŭrinde, tiu pozitiva filozofio ne multe etendiĝis al altlernejoj kaj universitatoj, kie la jugo de vivesence gravaj ekzamenoj malfavoris esploradon kaj kreivon.

Unue, ni aperigas la vaste uzatan kaj popularan emblemon de ILEI, enkondukitan en 1991. Ĝi portas klaran senvortan mesaĝon, sed tio por la nuna epoko jam ne plu tre konvenas. Ĝi bildigas instruiston, de sur podio, dum diligenta lernanto obeeme skribas la diritajn saĝaĵojn. Rimarku, ke la instruisto pli altas ol la lernanto. Pozitivas tamen la mesaĝo, ke lernado povas esti ĝuinda.

Kion faru lokaj grupoj, landaj kaj fakaj asocioj?

La ebloj por grupoj kaj asocioj kaj Esperanto-centroj estas multaj. Elektu el inter:

  • Anoncu vin al la komisiono, tiel ke ili kompilu reton da landaj kaj lokaj aktivuloj.
  • Prenu publikcelajn gazetarajn komunikojn de UEA/ILEI, laŭbezone traduku ilin kaj laŭeble aldonu iun lokan informon kaj sendu ilin al ĵurnaloj kaj radio-stacioj.
  • Evoluigu rilatojn kun ĵurnalistoj por altigi la verŝajnon de akcepto de komunikoj.
  • Okazigu en Esperanto urban aŭ landan eventojn pri la temaro — kun prezentaĵoj, forumoj ks.
  • Kunlaboru kun edukaj instancoj por okazigi forumojn kaj debatojn pri nuntempaj edukaj tendencoj, en kiuj Eo iel vidigu sin, eĉ se nur malrekte.
  • Kontribuu al la internacia arigo de referaĵoj kaj rezultoj el la Jaro.
  • Kreo de nacilingvaj materialoj kun valoro por edukistoj kaj lernantoj enlande.
  • Eblo proponi kaj kunlabori kun Duolingvo (aŭ similaj retejoj) pri la starigo de pliaj kursoj por eklerni Esperanton el aliaj lingvoj (modelo estas la pretigata kurso inter la hispana kaj Esperanto).
Eventoj ligeblaj kun la Jaro

Temas pri eventoj, kie ILEI kaj aŭ UEA povos ludi rektan rolon en la JdLO-markado. Evidente, ni invitos al pliaj aranĝoj kaj landoj mem organizi festadon. Evento-tabelo ĉi-dekstre:

Pliaj proponoj por tiu internacia listo de eventoj estas bonvenaj. La celo de la du artikoloj en ĉi tiu numero de revuo Esperanto estas malfermi la debaton kaj arigi kiel eble plej vastan kunlaboron kaj partoprenon.

Salutmesaĝo de la Prezidanto de UEA al la 49-a ILEI-konferenco

D-ro Mark Fettes
Prezidanto
Universala Esperanto-Asocio

Karaj partoprenantoj,

estante mem edukisto, mi ĉiam havas aparte fratan senton, kiam venas la momento por saluti vin. Edukado estas kampo, kiu troviĝas kerne de la esperantista afero — ne nur rilate al lernado al la lingvo, sed ankaŭ en tio, kion Humphrey Tonkin nomas “edukado al tutmonda konscio”. Tio ne estas nur formala lernado en klasĉambro, kompreneble, aŭ per libroj kaj retaj kursoj, sed ankaŭ lernado pere de spertoj, konversacioj, amikiĝoj kaj kunlaboro.

Elektante la temon “Novaj vojoj al lernado,” vi prave enfokusigis la fakton, ke multaj homoj nun trovas alian vojon al Esperanto, ol antaŭ dudek aŭ kvindek jaroj. La grandaj sukcesoj de la retaj kursoj lernu.net kaj Duolingo montras, ke hodiaŭ oni povas relative facile akiri bazan konon de la lingvo. Kio restas senresponda, tio estas la demando, kiel daŭrigi sur tiu vojo? Kiel atingi, ke tiuj novlernantoj fariĝu esperantistoj en plena senco, ne nur laŭ sia lingvorego, sed laŭ sia mondrigardo?

Tiu demando kuŝas malantaŭ la decido, nomi la venontan jaron en la Esperanto-movado “Jaro de la Lernanto”. Lernantoj estas la oksigeno de nia movado, la fontoj de nova energio kaj novaj ideoj. Sed tiu oksigeno povas forvaporiĝi, se ni ne trovas manierojn “enspiri” ĝin — aŭ, pli ĝuste dirite, INspiri ĝin! Lernantoj devas trovi sian lokon en la esperantista socio, devas senti sin bonvenaj kaj aprezataj — kaj devas malkovri la ĝojojn de plulernado, ne nur de la lingvo, sed de tiu tutmonda konscio, kiu eble estas maniero rekoncepti la internan ideon de Zamenhof por nia nuntempo.

Vi portas do gravan respondecon! Portu ĝin tamen malpeze kaj gaje, ĉar edukado finfine devus esti io vivproksima, vivodona, same kiel la lingvo, kiu kunligas nin. Mi deziras al vi interesan, ĝojplenan kaj inspiran semajnon.

Edukado: Nicholas Negroponte — Komputilon Por Ĉiu Infano

Ĉu novaj ebloj en la edukado?

Ottmár Járeb | Tri personoj — tri ideoj

En la unua parto de la triopa serio pri la edukado vi povis legi pri Salman Khan. Li estas 39-jara usonano, filo de gepatroj el Bangladeŝo kaj Barato. Li komencis instrui sola. Unue li instruis nur sian kuzinon, sed post kelkaj jaroj pere de la interreto jam milionojn da lernantoj tiumaniere, ke tiutempe li ricevis nenian financan apogon de aliaj personoj aŭ institucioj. Lia tielnomata instrukcia instrumetodo estas kritikata inter aliaj fare de Nicholas Negroponte, kiu estas la ĉefrolanto de la dua parto de nia serio. La 72-jara Negroponte estas same usonano, sed laŭ sia propra eldiro — malgraŭ sia itala nomo — centprocenta greko. Li vizitis la bazan lernejon en Novjorko, poste li lernis en Svislando kaj fine li studis arĥitekturon kaj perkomputilan fasonadon en la fama Masaĉuseca Instituto de Teknologio (MIT) en Kembriĝo, kie li poste eklaboris. Li interesiĝis pri komput iko kaj lernado, kaj esploris kun Seymour Papert la metodojn de la konstruiva lernado. En 1985 li fondis kaj longe gvidis MIT Media Lab (interdisciplinan laboratorion), kie li iniciatis multajn gravajn esplorprojektojn, kiuj grave influis la evoluon de la komputiltekniko. Ekzemple tie naskiĝis la elektronika inko uzata en la e-legilo Kindle, la Aspen Movie Map kiel unua formo de la konata kaj ŝatata Google Earth, ili eksperimentis per tuŝekranoj nuntempe vaste uzataj kaj per sociaj retservoj nun konataj kiel Fejsbuko kaj Twitter. Post tia sukcesa scienca agado Negroponte lanĉis la projekton Komputilo Por Ĉiu Infano (la originala angla nomo estas One Laptop Pro Child, OLPC), por kiu li kolektis kaj elspezis pli ol 1 miliardon da dolaroj.

Ĉu indas pensadi pri la pensado?

En la 70-aj jaroj Negroponte kun Papert — kiu estis matematikisto kaj disĉiplo de la svisa psikologo Jean Piaget — studis la pensadon, ili pensadis pri la pensado. Laŭ ilia opinio ni devus instrui ne lernobjektojn, sed la pensadon kaj la lernadon mem. Por tiu ĉi celo estas unuaranga rimedo la komputilo kun la programadlingvo LOGO. Pere de tiu ĉi lingvo la lernantoj povas facile fari simplajn komputilajn programojn. La programoj normale funkcias neperfekte je la unua fojo. Oni devas serĉi la erarojn, kaj plurfoje plibonigi la programon. La procezo laŭ Negroponte kaj Papert tre similas al la natura lernado kaj al la problemsolvado de la cerbo, kaj tre konvenas por evoluigi la penskapablon de la lernantoj.

Ĉu indas lerni ion pri la lernado?

Por ekscii pli multon pri la lernado ili komencis eksperimenti en la lernejoj de malriĉaj distriktoj de Novjorko kaj aliaj urboj. Ili konvinkiĝis, ke la lernado estas pli efika, se la lernantoj estas ne pasivaj sed aktivaj partoprenantoj de la edukado. En la 80-aj jaroj ili plivastigis la laboron al Afriko, Azio kaj Sud-Ameriko. Tio estis la komenco de la sur konstruiva lernmetodo bazita projekto Komputilo Por Ĉiu Infano. Dum kelkaj jardekoj ili disdonis al 6-12-jaraj lernantoj pli ol 1 milionon da klapkomputiloj en la landoj Libio, Niĝerio, Ruando, Kamboĝo, Tajlando, Pakistano, Argentino, Brazilo, Urugvajo kaj Peruo.

Kia estu la klapkomputilo por infanoj?

Ili diris, ke ĝi kostu malpli ol 100 dolarojn, estu nefrakasebla, ĉar la infanoj eble lasas ĝin fali, eble tretas ĝin kaj tiel plu. Laŭ la funkcioj ĝi apogu la kolektivan laboron, povu komuniki kun alia pere de Wi-Fi. Tio signifis, ke laŭ la uzado ĝi devas simili pli al milita ol al hejma komputilo. Sed laŭ la aspekto ĝi devas esti bela, por ke ĝi plaĉu al la posedanto kaj estu ŝatebla. Kiel poste evidentiĝis pli ol la duono de la lernantoj tiel amas la komputilon ke ili eĉ dormas kun ĝi. Kaj rimarkindas, ke unu ekzemplero de tiuj ĉi verdaj klapkomputiloj estas jam parto de la permanenta ekspozicio de la “Muzeo de Moderna Arto” en Novjorko.

Ĉu la programo funkcias?

Kiam oni demandas Negroponte pri la sukceso de la projekto, li emfazas, ke unu el la plej konvinkaj pruvoj estas la ĉeso de la evitado kaj forlaso de la lernejo. Plurloke oni havis eĉ 30%-an forlason, kio post la ricevo de la komputiloj tute nuliĝis. Ili pensadis pri la kaŭzoj de la evitado kaj forlaso, kaj konkludis, ke la ĉefa kaŭzo estas ne la malriĉeco, ne la neceso de la hejma laboro, sed la enuiga instruado. Kaj pere de la klapkomputiloj tio tute ŝanĝiĝis. Alia sekvo estis — kiel la instruistoj mem rakontis — ke la disciplinproblemoj en la klasoj malaperis kaj la energinivelo en la klaso ege altiĝis. La lernantoj iĝis pli aktivaj, interesiĝantaj, atentemaj, memfidaj, kaj ankaŭ la instruistoj iĝis pli entuziasmaj. Ili ĉiuj havis pli da pasio en la lernejo. Krome la kontakto de la gepatroj al la lernejo pliboniĝis, pliprofundiĝis, la vivo en la vilaĝoj profunde ŝanĝiĝis kaj la infanoj iĝis agentoj de la ŝanĝo. Eble la ununura malavantaĝo por la instruistoj estis, ke ili ricevis multajn retleterojn. La lernantoj havis eblon demandi ne nur en la lernejo, sed povis formuli kaj sendi siajn problemojn ankaŭ dehejme. Interesa sperto estis, ke en Peruo la duono de la lernantoj komencis instrui hejme la legadon kaj la skribadon al la gepatroj. En Urugvajo — kie ĉiu lernanto ricevis klapkomputilon, kio signifis pli ol 400 000 maŝinojn — laŭ la anekdoto, iu instruistino, kiu instruis jam dum 30 jaroj, eksciante la novan planon iris al la pensiada oficejo petante antaŭtempan pensiadon. La oficisto petis ŝin reveni post 3 semajnoj. Intertempe alvenis la komputiloj, la infanoj konatiĝis kun la maŝinoj, komencis uzi ilin. Post du tagoj la instruistino reiris al la oficisto kaj petis, ke ŝi rajtu labori ankaŭ post la pensia aĝlimo. Nur post du tagoj!

Ĉu legi surpapere aŭ komputile?

Estis grava kritiko kontraŭ la projekto, ke la lernantoj devus legi librojn, surpaperajn librojn, kaj ne ludi per la komputilo. Negroponte klarigis, ke ili liveris entute 1 600 000 librojn ene de la klapkomputiloj. Kiel? Ĉiu komputilo enhavis 100 librojn. Se ili liveris al iu vilaĝo ekzemple 100 komputilojn, kiuj enhavis 100 diversajn librojn, en la vilaĝo aperis abrupte 10 000 libroj. Kaj ili havis aliron ankaŭ al la aliaj centmiloj da libroj. En tiu ĉi kazo la komputilo estis la ilo por ricevi librojn. Plua avantaĝo estas, ke tiuj tekstoj estas ĉiam simple prilaboreblaj, aktualigeblaj, neniam elĉerpiĝas kaj ne bezonas paperon, tiel oni protektas ankaŭ la medion. Kompreneble la infanoj uzas la komputilojn ankaŭ por aŭskulti muzikon, por spekti filmojn kaj por ludi. Laŭ Negroponte tio devas esti tiel. Ili postulis, ke la lernantoj rajtu porti hejmen la komputilon, por ke ĝi estu parto de la normala vivo de la infanoj.

Kiel pluiri?

Sed Negroponte ne estis kontenta pri tiuj rezultoj. Li volis fari eĉ pli multon. Kelkaj mokis pri li: “Vi ne povas simple doni komputilon al iu infano kaj tuj foriri.” “Kial ne?” — pensis Negroponte. Li certas, ke ni subtaksas la kapablojn de la infanoj. La situacio estas tiel, ke en la mondo vivas 50-100 milionoj da infanoj kiuj ne havas eblon viziti lernejon, ĉar en la 10-15-kilometra najbareco ekzistas nenia lernejo kaj nenia trafikeblo.

Kion fari sen lernejoj?

Multaj opinias — inter ili la fakuloj de Unuiĝintaj Nacioj kaj ankaŭ Bill Gates — ke ni devus konstrui lernejojn kaj klerigi instruistojn. Negroponte havis alian ideon. Kio okazas se en iu vilaĝo — kie estas nek elektro nek radio nek televidilo nek telefono — ni simple “elĵetas” klapkomputilojn sen instrukcioj, sen kompetenta homo? Ĉu iu povas uzi ilin? La respondo estas: JES! Laŭ la eksperimento farita en du etiopiaj vilaĝoj la infanoj kapablas uzi ilin. Post 2,5 minutoj (!) la unua komputilo jam estis elpakita, malfermita kaj enŝaltita. Post kvin tagoj la infanoj jam uzis 50 programojn ĉiutage, kaj post du semajnoj ili jam kantis la abc-kanton. En la sesa monato ili jam divenis kaj ŝanĝis la kodon de la operacia sistemo Androjdo. Tio estas konata, ĉar la komputiloj registris ĉiun agadon. Eble devas esti menciite, ke la funkciadon de la komputiloj ebligis centra sunĉela stacio, kie oni povis ŝargi la akumulatoron de la maŝinoj, kaj la uzado estis montrita al iu plenkreskulo en la vilaĝo.

Ĉu eblas lerni legi per komputilo?

Tiuj ĉi infanoj ne povis legi kaj skribi, ili neniam vidis literojn. Nek sur la ĉemizoj. Ĉu ili kapablas lerni legadon pere de la komputilo? Se jes, tiam oni jam povos legante lerni multon alian. Kaj vere, ene de du jaroj la infanoj jam kapablis legi, eĉ pere de tielnomata profunda legado. Negroponte komparante mencias, ke en Novjorko 30%-oj de la lernantoj ne kapablas profunde legi eĉ post ses jaroj! Pripensinde.

Memkompreneble multaj kritikas ankaŭ la agadon de Negroponte. Sed la nombro de similaj eksperimentoj altiĝas. Unu el ili estos prezentata en la postsekva numero.

Se vi interesiĝas pri pluaj detaloj, bonvolu viziti la subajn paĝojn (en la angla lingvo):

  • Big Think Interview With Nicholas Negroponte (2012): https://www.youtube.com/watch?v=2-8w6j3W9jU
  • Nicholas Negroponte: A 30-year history of the future (2014): https://www.youtube.com/watch?v=5b5BDoddOLA

[FORIGITA!: bildo]

Lernantoj uzas la specialan komputilon en la lernejo

12-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado

Choe Taesok

En la Internacia Mensa Trejnejo Jonggŭang de Koreio okazis la 12-a Internacia Esperanto-Renkontiĝo de Meditado (IERM) de la 5-a ĝis la 8-a de majo 2016. Ĝin organizis la Esperantista Asocio de Ŭonbulismo (EAŬ) sub la aŭspicioj de la Internacia Fako de Ŭonbulismo, koredevena religio. Ĉeestis 40 esperantistoj el Ĉinio, Hispanio, Hungario, Koreio, Litovio, Rusio kaj Tajvano.

La renkontiĝejo troviĝis en la sankta loko, kie naskiĝis, kreskis, iluminiĝis kaj instruis Sotesano, la fondinto de ŭonbulismo. Krome, tre komforta estis la ejo, ĉi-aprile inaŭgurita kaj moderne ekipita, kaj situanta en belpejzaĝa montaro kaj ĉe la okcidenta marbordo, izolite de la cetera mondo. La ĉeestantoj ĝuis amikan, sanktan kaj spiritan etoson dum la kvar tagoj.

La renkontiĝo okazis tuj post la Centjara Jubileo de Ŭonbulismo, kiun festis pli ol kvindek mil homoj el diversaj mondpartoj en la piedpilka stadiono Sangam en Seulo. En la jubileo Esperanto estis prezentita kiel unu el la dek lingvoj, en kiuj la sanktaj libroj de ŭonbulismo estas tradukitaj. La plejparto de la IERM-anoj ĉeestis ankaŭ la jubileon kaj daŭrigis sian amikecan kunestadon. Estas menciinde, ke Tokihiko ASADA, la ĉefdirektoro de la Centra Oficejo de Oomoto, akompanate de Kacuja KIMURA, ĉeestis en la jubileo kiel oficiala gasto kaj renkontiĝis ne nur kun ŭonbulanaj ekleziaj funkciuloj, sed ankaŭ kun koreaj esperantistoj. Lian viziton realigis multjara esperantista kunlaboro inter la du religioj, kiuj favore subtenas la Esperanto-movadon.

Al la IERM sian mesaĝon sendis la estrino de la Internacia Fako de Ŭonbulismo, kaj ŝia anstataŭanto kaj samfakano LEE Kundo ĉeestis kaj gratulante esprimis sian deziron eklerni Esperanton. Ankaŭ José Antonio Vergara, UEA-estrarano pri faka agado, sendis sian mesaĝon kaj memorigis ridetantajn ŭonbulanajn esperantistojn en la UK. NAMGUNG Seong, la direktoro de la Internacia Mensa Trejnejo Jonggŭang, salutis kaj bondeziris, ke esperantistoj strebu ne nur por rompi lingvajn barojn inter popoloj, sed ankaŭ por rompi mensajn barojn inter homoj.

Oni faris ĉiufrumatene sidmediton kaj fizikan ekzercadon kaj ĉiuvespere 108-fojan riverencon kun pento, preĝo, danko kaj bondeziro. En la renkontiĝo prelegis CHO Chaoming (Miaj konoj kaj spertoj pri ŭonbulismo), HONG Sungcho (Atento kaj senatento en mia ĉiutaga vivo), JUNG Bongwon (Spirmanieroj por sano), CHOE Taesok (Traduki estas mediti), KO Kyung Ja (Tamburado, “samulnori” tamburmuziko), GIM Inhong (La feliĉa vivo), Márkus Gábor (Indramang-metoda lingvoinstruado) kaj O Gisuk (Miaj vojaĝo kaj meditado kun Esperanto). Estas notinde, ke CHO Chaoming, kiu fariĝis ŭonbulano pere de Esperanto, amplekse rakontis sian konatiĝon kun ŭonbulismo kaj komparis ĝin kun diversaj religioj. En la korea kultura programo, kiun gvidis KO Kyung Ja, oni gaje dancis ludante la muzikilon nomatan sogo kaj proponis, ke la korea ludo estu enprogramigita por la interkona vespero de la Seula UK en la sekva jaro.

Oni ne nur meditis kaj prelegis, sed ankaŭ ekskursis, unue al la sankta loko Jongsan, kie troviĝas la unua templo de ŭonbulismo, la iluminiĝejo de Sotesano, la naskiĝdomo de Sotesano kaj aliaj historiaĵoj, kaj poste al la marborda promenejo kaj la enkondukejo de budhismo al Koreio. Oni ĝuis lotusfloran teon kaj lokan vespermanĝon. En la lasta mateno oni montgrimpis ĉe sunleviĝo kaj preĝis sur la plata roko, kie Sotesano preĝadis kvin sinsekvajn jarojn por renkonti montodion. La hispana esperantisto Rafael Mateos Gonzalez tre vigle gvidis Esperanto-lecionojn al komencantoj.

En la fermo la ĉeestantoj esprimis siajn impresojn pri la bonkvalita ejo, bela ĉirkaŭo, inspira medito, amika etoso, varia prelegaro, agrabla vetero, bongusta manĝo... Kortuŝajn aplaŭdojn estigis unu ĉeestanto per surgenua riverenco, dirante: “Al vi, sanktaj homoj, mi faras la 109-an riverencon.” La organizantoj decidis okazigi la 13-an IERM de la 29-a de julio ĝis la unua de aŭgusto tuj post la Seula Universala Kongreso en 2017, kadre de la evento “Bonvenon al Ŭonbulismo”.

[FORIGITA!: bildo]

Koreoj instruas eŭropanon uzi tradician tamburon

AMO-Seminarioj

Sara Spanò

La programon de UEA pri Aktivula Maturigo (AMO) mi kunordigas, kiel estrarano de UEA pri Aktivula Trejnado, portante plu la stafeton de Stefan MacGill, lanĉinto de la AMO-programo en 2013 kaj ĝia nelacigebla konkretiganto.

Ni komencu, antaŭ ol transiri al la planoj por la dua duono de 2016 kaj 2017, per “resumo de la pasintaj epizodoj”. Nome, ni rekomencu de 24.

AMO-24 (Odense, Danio, 16-17 aprilo 2017) estis seminario kiu konsistis el tri partoj: “FLAM/FLOM-analizo” pri la dana (kaj parte pri la skandinava) movado; “Kiel marki jubileojn”, dum kiu estiĝis valoraj ideoj por celebri la Zamenhof-Jaron 2017; “Danlando kaj la mondo”, por priesplori kaj identigi la ĉefajn engaĝeblojn de la dana LA je internacia nivelo, en la perspektivo pliinternaciigi la tiean movadon.

Informado aperis tre ofte en la pasintaj seminarioj, kaj seminarioj kiuj fokusiĝos pri tiu ĉi temo estos aparte allogigitaj, ĉefe en la perspektivo de la Zamenhof-Jaro 2017 agnoskita de Unesko, dum kiu la informaj agadoj atendeble multobliĝos je pluraj niveloj por konsciigi la eksteran publikon pri la figuro kaj la aktualeco de la idearo de Zamenhof okaze de la centjara datreveno de lia forpaso.

La valorigo kaj la diskonigo de altkvalitaj kaj signifaj kulturaj produktoj povas esti unu el la plej efikaj vojoj por konsciigi la eksteran publikon pri Esperanto, ĝia komunumo, ĝia idearo.

La du paralelaj seminarioj AMO-25, Usono (28-a de junio — 7-a de julio 2016), lige al Kino-Teatro-Festivalo, kaj AMO-26 (Herrera del Duque, Hispanio, 29-a de junio — 1-a de julio 2016) alfrontis ankaŭ la ligon inter kulturaj kaj informaj agadoj. Tiu seminario estis rekorde bone raportita per filmado de multaj eroj.

La laboro de AMO evoluas je du niveloj: ne nur nepras kapabligi aktivulojn, sed ankaŭ kapabligi la kapabligontojn, nome trejni la trejnistojn.

AMO-27 okazis kadre de la 72-a Internacia Junulara Kongreso (Vroclavo, Pollando, 16-23 julio 2016). Ĝi estis la dua parto de la unua AMO-seminario por trejnistoj kun junulara celgrupo (SUPER-AMO 1), danke al la projekto, subvenciita de Eŭropa Unio, “ETEY-Empower Trainers, Empower Youth!” (nome “Povigu Trejnistojn, Povigu Junularon!”), kunordigita de TEJO. Dum la seminario, la 17 novbakitaj trejnistoj engaĝitaj en la projekton havis la ŝancon ekpraktiki la akiritajn konojn. Unu el la plej pozitivaj konkretaj efikoj de SUPER-AMO 1 estis trejnsesioj pri strategia planado gvidataj dum la Kleriga Lundo kadre de la 101-a Universala Kongreso de du el la novaj TEJO-trejnistoj, Michael Boris Mandirola kaj Enric Baltasar.

Lige al la Jaro de la Lernanto, kunlabore kun ILEI, difinatas planoj pri AMO-seminario kadre de la 5-a ILEI-Seminario en Orienta Azio (Quangzhou, Ĉinio, 2-3 novembro 2016), antaŭ la 8-a Azia Kongreso de Esperanto (3-6 novembro 2016).

La trejna agado en Afriko antaŭeniros, kunlabore kun TEJO, kunordiganto de ampleksa kapablo-konstrua kunlabora projekto inter Eŭropo kaj Afriko, kies unua renkontiĝo baldaŭ okazos en Benino kaj Togolando, la lando kie venontjare okazos la 73-a IJK.

Laŭ la antaŭaj planoj, AMO-seminario okazos kadre de la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto (Bunda, Tanzanio, 24-31 decembro 2016).

La planoj por 2017 konkretiĝos per alia iniciato pri trejnado de trejnistoj, sed kun fokuso al plenkreska celgrupo.

SUPER-AMO 2 (Munkeno, marto 2017) estos plia AMO-seminario por trejnistoj (SUPER-AMO) danke al la dujara projekto pri trejnado de trejnistoj kun plenkreska celgrupo “TTTTrain The Trainer!” (nome “Trejnu la Trejniston!”) subvenciita de Eŭropa Unio kaj kunordigata de la Bjalistoka Esperanto-Societo.

Kunlabore kun la Komisiono de UEA pri Meza Oriento kaj Norda Afriko, post la sukcesa sperto en Turkio kun AMO-23 kaj lige al la Jaro de la Lernanto, AMO reaperos kadre de la 10-a Mezorienta Esperanto-Kunveno kaj 1-a Kaŭkaza Esperanto-Kunveno (Tbiliso, Kartvelio — Erevano, Armenio, 31-a de marto — 3-a de aprilo 2017).

Pli kaj pli firmiĝas la planoj pri AMO-seminario fokusita pri eksteraj rilatoj en 2017, okazonta en Novjorko, urbo kie situas unu el la sidejoj de Unuiĝintaj Nacioj, kie UEA estas reprezentata.

Substrekindas ke pli kaj pli sperta kaj kompetenta reprezentantaro estas nemalhavebla je ĉiuj niveloj de potenciala kontakto kun la instancoj (loke, lande, internacie); sekve, prioritatigo de tiu ĉi temo nepras, ĉefe okaze de la Zamenhof-Jaro 2017, dum kiu antaŭvideblas ke la kontaktoj kun diversnivelaj instancoj kaj kun la Unesko-komisionoj pliintensiĝos, kadre de la konsciiga agado ligita al la venontjara datreveno agnoskita de Unesko.

AMO-LIMA (Les Brenets, Svislando, 23-28 majo 2017) okazos kunlabore kun ILEI, kadre de la Jaro de la Lernanto. Instiga kaj entuziasmiga instruisto ja kernas por la maturigo de niaj aktivuloj; tial, la seminario havos kiel celgrupon gvidantojn de instrua/lerna agado, kaj pritraktos instrustrategiojn, instrutaktikojn, uzadon de taŭgaj teknikiloj por instruado, motivadon kaj aktivigon de lernantoj.

Lige al la Jaro de la Lernanto, okazos seminario kadre de la 52-a Brazila Kongreso de Esperanto kaj de la samtempa 37-a Brazila Esperanto-Junulara Kongreso (Sorriso, Brazilo, 15-18 junio 2017). Jam valoraj proponoj pri la temo estis faritaj de la organizantoj.

Se resti en Ameriko, estas jam planoj reokazigi AMO-NASK en junio 2017; AMO dum NASK estas unu el la plej stabilaj karakterizoj de la ĝisnuna historio de la programo.

Lastatempe alvenintaj kaj plurpritraktotaj proponoj rilatas al la okazigo de AMO-seminario dum la venontjara Japana Esperanto-Kongreso (novembro 2017) kaj pri okazigo de AMO en Greziljono, lige al unu el la eventoj planataj kadre de la riĉa kalendaro de la tiea Kulturdomo.

Historio de kvargeneracia Esperanta familio

Esperantina Grażyna Mirska

La unua esperantistino en nia familio estis mia praavino Antonina Ładosz. Ŝia patro, do mia prapraavo, estis hungaro kaj nomiĝis verŝajne Lados (en la pollingva formo Ładosz). La praavino Antonina naskiĝis ĉirkaŭ 1860 kaj mortis en 1916. Ŝi parolis ankaŭ hungare kaj instruis la hungaran lingvon al ĉiuj siaj infanoj. Ŝia unua edzo nomiĝis Łuszczki. Ili havis nur unu filon, Jan Łuszczki, kiu grandan parton de sia vivo pasigis en Hungario, ĉar li estis oficiro en la aŭstra-hungara armeo. Post la morto de la unua edzo, la praavino edziniĝis duan fojon. La dua edzo estis tatardevena kaj nomiĝis Murdza. Kun la dua edzo ŝi havis kvar infanojn: filon Władysław, kiu poste estis pastro en Lvovo, kaj tri filinojn — Maria, Anna kaj Stefania. Ĉiuj kvar infanoj parolis hungare kaj lernis iom Esperanton. Stefania (mia avino) estis la plej juna kaj ŝi plej bone ekde la infanaĝo parolis esperante.

Mia avino Stefania Murdza (1900–1951) edziniĝis al Jan Gołojuch (1900–1954). Sed antaŭ ol ŝi edziniĝis, ŝi postulis de sia fianĉo, ke li lernu Esperanton. En 1926 naskiĝis al ili filino, do mia patrino, kiu parolas Esperanton denaske. Tuj post la fino de la dua mondmilito mia patrino komencis studi geografion en Jagiellona Universitato en Krakovo, kie la tuta familio loĝis. En la sama tempo studis tie mia estonta patro Stanisław Mirski (li naskiĝis en 1928). Ili konatiĝis kaj... mia patrino postulis de sia fianĉo, ke li lernu Esperanton. Ĉar la patro tre amis mian patrinon, do li lernis fervore. Sed antaŭ la geedziĝo li devis trapasi ekzamenon pri Esperanto kaj la estro de la ekzamenkomisiono estis ... kompreneble la estonta bopatrino (mia avino Stefania Gołojuch). Miaj gepatroj geedziĝis en 1950. En 1955 naskiĝis al ili filino (mi), kiu ricevis la oficialan antaŭnomon Grażyna kaj kromnomon Esperantina, per kiu oni nomas min dum mia tuta vivo. Unue la gepatroj instruis al mi nur Esperanton kaj proksimume ekde la kvara jaraĝo ili enkondukis ankaŭ la polan lingvon. Fakte, mi multe pli rapide kaj pli flue parolas Esperante ol pole. En la unuaj jaroj de mia vivo mi kreskis en Esperanta medio. Post la milito, ĉiu studento, finante studojn, kune kun la diplomo ricevis ordonon pri la laborloko (sen eblo elekti). Por multaj homoj tio estis vera tragedio. Do la gepatroj, kiuj loĝis kaj studis en Krakovo, devis laŭ ordono forlasi Krakovon kaj ekloĝi en malgrandeta vilaĝo en la centra Pollando kaj labori kiel instruistoj. Ili loĝis en aĉa disfalanta kabano, sen akvo, sen elektra energio. Al la plej proksima malgranda urbeto ili devis iri perpiede 11 kilometrojn tra arbaro. La loka, malklera, duonanalfabeta loĝantaro tute ne komprenis la gepatrojn kaj malamike alfrontis la “strangajn fremdulojn”. Mia patrino en tiuj teruraj kondiĉoj komencis malsani. Ŝia vertebraro estis tiom grave damaĝita, ke poste, dum la tuta vivo, ŝi ne plu povis labori.

En simila situacio estis multaj junaj geedzparoj, kiuj finis studojn, do ili strebis havi proksimajn kontaktojn kaj helpi sin reciproke. Ili fondis amikan grupon kaj nur tiamaniere ili povis travivi la tiaman teruran tempon kaj ekstreme malfacilajn vivkondiĉojn. En la grupo ili havis komunajn hobiojn. Iu el ili fotografis, iu instruis kudri vestaĵojn por la naskiĝantaj infanoj, kaj mia patrino instruis Esperanton al lernemuloj. Do dum kelkaj jaroj ekzistis malgranda grupo, en kiu ĉiuj komencis paroli Esperante kaj instruis siajn infanojn. Ĉiuj strebis plibonigi la vivkondiĉojn, do la grupo post kelkaj jaroj disfalis, la homoj strebis reveni al siaj devenurboj, la ordono pri la laboro ĉesis validi. Ĉar la sanstato de la patrino estis treege malbona, laboris nur la patro; ni vivis treege modeste kaj la gepatroj ne sukcesis reveni al Krakovo. Ni loĝis dum pluraj jaroj en malgranda urbeto kaj ni provis fari kiel eble plej multe por disvastigi Esperanton. Kiam mi estis en baza kaj poste en meza lernejo, mi aranĝis diversajn kursojn, programojn en kaj pri Esperanto, mi instruis la lingvon al miaj geamikoj ktp. Kaj antaŭ ĉio mi tiam multege korespondis. Mia unua korespondamiko (kiam mi estis 8-jara) estis Paolo Cerrettini el Pisa en Italio. Mi renkontis lin persone 30 jarojn poste, dum la kongreso en Vieno en 1992.

La gepatroj ne sukcesis reveni al la amegata Krakovo, sed mi parte sukcesis. Post la abiturienta ekzameno mi komencis studi klasikan filologion en universitato en Łódź, kie dum la unua studjaro mi ege multe aktivis en la studenta E-movado. Tuj en la dua studjaro mi transloĝiĝis al Krakovo, kie mi komencis ekstreme intense aktivi en la tutpollanda E-movado. Mi kunorganizis aŭ partoprenis en ciuj eblaj aranĝoj (SIS, Esperantaj Tagoj de Krakovo, Arkones, TEJO-aranĝoj, diversaj kunvenoj, prelegoj, prezentadoj, kursoj ktp.). Post la fino de la studenta tempo mi ne povis trovi laboron dum pluraj jaroj. Mi devis reveni al la malgranda urbeto kie loĝis la gepatroj kaj kune kun ili mi vivis malriĉege, de tago al tago, sen espero je pli bona sorto.

Dum pluraj jaroj la gepatroj ŝparis ĉiun moneron, por povi ŝanĝi la loĝejon por pli granda. Kaj pro la UK en Varsovio en 1987 ili decidis elspezi la tutan ŝparitan monon ne por la pli granda loĝejo, sed... por eldoni serion da libretoj kun porinfanaj poemoj, kiujn verkis mia patrino. Esperanto estis por ili la plej grava! Mi prenis sakon da libretoj kaj kune kun la patrino, per prunteprenita mono por pagi vojaĝbileton, ni veturis al la varsovia kongreso. Kvankam la prezo estis nekredeble malalta, ni sukcesis forvendi nur 12 ekzemplerojn el la porinfana Gemo-serio. Senesperiĝintaj ni revenis hejmen. La centoj da libretoj ne trovis lokon en la loĝejo, malgranda kiel musa truo, kaj ni devis meti ilin en la kelon, kune kun centoj da paĝoj de manuskriptoj. Mia patrino dum la tuta vivo verkis, verkis, verkis. Krom centoj da porinfanaj poemoj, ŝi verkis centojn da aliaj poemoj pri diversaj temoj. Ŝi verkis multajn gajajn rakontojn kaj du grandajn, ĉirkaŭ 300-paĝajn romanojn. Sed ŝi verkis por la kelo, ĉar estis neniuj ebloj eldoni ŝiajn verkojn. La patrino estas neimageble optimisma, ĉarma homo. Ŝi ĉiam estis kaj estas esperplena, malgraŭ multegaj sortobatoj. La manuskriptoj kuŝis en humida kelo dum pluraj jaroj kaj finfine formanĝis ilin ratoj, la resto putris. Mi volis almenaŭ parton savi sed jam ne plu eblis.

Mi pensas, ke mia patrino havas vere grandan talenton. La gekonatoj, kiuj legis manuskriptojn de ŝiaj verkoj, estis de ili ravegitaj. Laŭ iliaj opinioj, multaj verkoj de la patrino estis veraj perloj de Esperantaj poezio kaj prozo. Sed ili ne plu ekzistas, eble nur en la memoro de kelkaj ankoraŭ vivantaj homoj de ŝia generacio. Ŝi simple naskiĝis en malbona tempo kaj sendube en malbona loko!

Post la varsovia kongreso, kiam mi restis sen mono, sen laboro, sen espero pri pli bona estonteco, nur kelkaj paŝoj dividis min de suicido. Subite venis helpo el Hungario. En aŭgusto 1989 Péter Rados telefonis al mi kaj proponis laboron de E-instruistino en la lernejo de la Fondaĵo Talento.

Tiam estis terura tempo en Pollando kaj mi ege feliĉis, ke mi povas forlasi tiun landon, esperante, ke mi neniam devos al ĝi reveni. Ĝis la fino de mia vivo mi memoros la vojaĝon al Budapeŝto, la 19-an de aŭgusto 1989. Por la vojaĝo la patrino donis al mi du sekajn bulketojn. Mi estis tre malsata dum la plurhora vojaĝo. Kaj mi memoros por ĉiam la bongustan, freŝan, varman tagmanĝon, per kiu regalis min András Lukács, tuj kiam mi venis al Budaörs.

Mi pasigis la dek plej feliĉajn jarojn de mia vivo, en la tiom kara por mi Budapeŝto, en vera paradizo, inter neimageble ĉarmaj homoj.

Unue mi laboris dum du jaroj en la lernejo de Fondaĵo Talento, poste du jarojn en juda gimnazio. Plue mi instruis Esperanton dum kvar jaroj en la mezlernejo “Szent László” kaj mi instruis private la lingvon al la famaj ŝaktalentoj, la Polgár-fratinoj, loĝante en ilia familio. Intertempe mi finis la Esperanto-fakon en la universitato ELTE.

Sed la plej grava por mi estis Esperejo! Ĝi estis absoluta fenomeno, kiu eble neniam ripetiĝos en la mondo. Tiu klubejo estis mia hejmo, mia familio, mia plej granda feliĉo kaj senco de mia vivo. Dum pluraj jaroj mi estis en Esperejo preskaŭ ĉiutage. El la perspektivo de la tempo, mi povas diri, ke mi vivis nur dek jarojn. Tio estis dek paradizaj jaroj pasigitaj en Budapeŝto kaj Esperejo. Mi partoprenis en ĝia solena malfermo kaj mi estis fakte la lasta, kiu forlasis Esperejon. Ĝis hodiaŭ mi tenas kiel plej grandan talismanon la ŝlosilon de la amegata Esperejo. Ĉiam, kiam mi prenas ĝin en la manon, tuj abundege fluas larmoj tra mia vizaĝo. Mia animo mortis kune kun Esperejo.

Post forlaso de Hungario mi pasigis plurajn jarojn en Vieno.

La tempo forpasas tre rapide, la gepatroj maljuniĝis kaj mi, kiel ilia ununura infano, devis reveni, por esti kun ili. Nun la patrino estas 91-jara. Pasintjare dum malsukcesa operacio ŝi perdis la vidkapablon en unu okulo. Sed ŝi estas vigla, relative sana kaj neimageble esperoplena. La 89-jara patro, post akcidento antaŭ tri jaroj, kuŝas en la stato preskaŭ de duonplanto kaj ni flegas lin. Pro abundego da hejmaj devoj mi ne havas tempon por okupiĝi pri Esperanto. Mi nur parolas ĉiutage en Esperanto kun la patrino, kiel dum la tuta ĝisnuna vivo. Mi ne havas tempon por korespondi, havi kontaktojn. Mi ne havas ankaŭ monon por veturi ien ajn kaj partopreni en E-aranĝoj.

Same kiel mia patrino (kaj sub ŝia influo), mi strebas konservi almenaŭ etajn erojn de optimismo, malgraŭ la ekstreme malfacila kaj malfavora situacio en kiu ni nun troviĝas. Mi nenion bedaŭras en mia vivo (ĉar fakte ne multe estas por bedaŭri), krom dek feliĉegaj jaroj pasigitaj en Budapeŝto kaj Esperejo. Simpla vivo de simplaj homoj, kiuj vivante en malbona tempo kaj malbona loko, fakte ne havis eblojn agi sufiĉe fruktodone por Esperanto, kvankam tio estis la ĉefa senco kaj celo de ilia vivo.

Nur diligento ebligas atingon kaj superon

Mao Zifu

Kiu ĉi mi?
Aŭtoro: Gerrit Berveling
Prezo: € 19,50
Eldonloko, jaro: Rijswijk, 2013
Eldoninto: VoKo.
Formato: 199 paĝoj, 20 cm

Legante aŭtobiografion, oni ofte volas tiri el ĝi sukcesajn spertojn kaj malsukces-lecionojn de la aŭtoro. Por ĉiu homo, la sukceso kaj malsukceso dependas de kaŭzoj destina kaj homkreita. Estas rimarkinde, ke preskaŭ ĉiuj sukcesaj granduloj havas siajn specialaĵojn: sintenado al la vivo, metodoj solvantaj problemojn, mensostato en malfavoraj cirkonstancoj... Ili tamen posedas komunan karakterizon — tio estas diligenteco. Imiteblas iliaj specialaĵoj kaj karaktero, sed ne kopieblas iliaj spertoj, ĉar neniam ripetiĝas la socia medio, la epoka fono, la familia kondiĉo, la rilatoj inter homoj ktp. Oni admiras elstarulojn kiuj riĉas aŭ en la spirito aŭ en la materio. La du riĉecoj estas spronaj; la forto de ekzemploj estas senlima. Kiel ajn, inter la admirato kaj admiranto troviĝas diferenco. Neniu povus fariĝi Bill Gates kaj neniam aperus Zamenhofo la sama. Lernante, iuj posteuloj povas superi ilin sed la plejparto de la ordinaraj imitantoj neniam kapablas atingi ilian altecon.

Por mallongigo de la distanco inter ni ordinaraj esperantistoj kaj la eminentaj majstroj de la lingvo, necesas lernado, lernado kaj lernado. Tion mi profunde sentas, leginte la aŭtobiografion de Gerrit Berveling “Kiu ĉi mi?” kaj tiun de lia edzino Madzy van der Kooij “Kaj jen mi!”. Nur senĉesa lernado ebligas al negenioj komplete ellerni Esperanton, kio aŭdiĝas kontraŭtradicia. En Esperantujo de la komenco movadistoj ĉiam sloganas ke Esperanto estas facile lernebla. Iuj kredantoj konvinkas aŭ konvinkigas, ke ĝin oni povas ellerni en kelkaj tagoj aŭ eĉ en kelkaj horoj. Ĉu vere? Zlatko TIŠLJAR montris la jenan esencan fakton en la artikolo “Listo de bazaj morfemoj” (Internacia Pedagogia Revuo, 16/1):

En tempo 1:10 Esperanton eblas lerni dekoble pli ol aliajn lingvojn. Ju pli longa la lerntempo, E-scio daŭre estas pli alta ol tiu de aliaj lingvoj, sed la diferenco ĉiam estas malpli granda. En la nivelo flua, oni scias ne dekoble sed nur kvaroble pli da Esperanto, en la nivelo literatura, la tempo sama donas nur duoblan avantaĝon al E-o, dum la nivelo PERFEKTA egalas: kaj E-on kaj aliajn lingvojn komplete kaj perfekte ne eblas lerni, ambaŭ estas same senfine malfacilaj.

Pri la statistiko ne ĉiuj konsentas sendube. Sed min teorie konvinkas Zlatko TIŠLJAR pri la aserto: “dum la nivelo PERFEKTA egalas: kaj E-on kaj aliajn lingvojn komplete kaj perfekte ne eblas lerni, ambaŭ estas same senfine malfacilaj.”

La supran konkludon Gerrit Berveling praktike pruvis. En lia aŭtobiografio la suba procezo estas klara:

Li, poligloto, nederlandano jam 28-jara, eklernis Esperanton kune kun sia edzino spektante televidan elsendon pri Esperanto, en la fruaj monatoj de 1972 kaj intertempe li unuafoje vizitis la Centran Oficejon de UEA en Rotterdam, ankoraŭ ne kiel esperantisto, sed nur kiel kliento, aĉetis ekzempleron de l’ dulingva eldono de la Dia Komedio de Dante. Tuj poste la geedzoj ekkonis s-ron Jan van Keulen kaj lian familion. Jan fariĝis ilia vera instruisto pri la lingvo. Humurplene li ekzercigis ilin pri la diversaj gramatikaĵoj. Lia edzino Mien entuziasme kunagadis. Sekve de tio, la bopatrino de Berveling, esperantistino kompreneble, proponis, ke kvarope — ŝi, ŝia filo, Madzy kaj Gerrit — ili iru al la Esperanto-kastelo Grésillon en Francio “por iom praktiki la lingvon”. Dum ilia tiea restado Berveling iom eksciis pri la Esperanto-literaturo: el la biblioteko li prunteprenis kelkajn librojn kaj en la vendejo kelkajn aliajn li aĉetis. La unua estis La ĝoja podio, la dua Kiel akvo de l’ rivero, ambaŭ de la aŭtoro Raymond Schwartz. Ilin li legis helpe de vortaro... En junio de 1973 la geedzoj samtempe trapasis la elementan ekzamenon pri Esperanto, kaj en decembro de la sama jaro ili trapasis ankaŭ la mezan ekzamenon...

Ĉe la geedzoj, evidente, atingi la nivelojn elementan kaj mezan estas facile. Kaj pli poste, kion ili faris por progresi en la flua nivelo? Kiom da libroj ili legis? Kiom da grupoj, kluboj, kunvenoj, kongresoj ili partoprenis? Kiujn kaj kiajn homojn ili kontaktis? Speciale, por instrui Esperanton kaj konkeri la nivelon literaturan, Berveling penis same multe kiel, eĉ pli ol por mastri la klasikajn lingvojn (la latinan kaj la helenan), la italan, la anglan, la francan, la germanan. Ekde 1992 li estas redaktoro de la rubriko Spirita Vivo en la revuo Monato kaj dum 1993-2006 estis redaktoro de la literatura revuo Fonto. En 1989 elektita li estis membro de la Akademio de Esperanto. En sia aŭtobiografio Berveling ne listis kiom da libroj li verkis originale en Esperanto kaj tradukis al Esperanto el diversaj lingvoj. Pri lia fekundeco estas pli bone viziti la paĝon https://eo.wikipedia.org/wiki/Gerrit﹍Berveling.

Efektive, ne ĉiuj lernas Esperanton por verki aŭ traduki. Por multaj homoj la flua nivelo sufiĉas. Fakte la plejparto de la esperantistoj ne povas sin vivteni per Esperanto. Kiel amatoraj esperantistoj, kiuj ne estas profesiuloj pri Esperanto kiel tiuj en ĈRIEPĈ, oni devas labori por vivteni sin kaj la familion antaŭ ĉio ekster Esperantujo. Berveling kaj lia edzino Madzy van der Kooij klopodis por laborado senĉese ĝis sia emeritiĝo. Relative stabilaj estis la laboroj de Berveling kiel instruisto kaj pastoro, sed tamen tiuj de Madzy van der Kooij ne estis tiaj. De lando al lando ŝi lernis kaj studis komputilajn teknikojn por lukrado. Nu, ŝi foriris la 14-an de januaro 2005 al Orlando, por kurso de Avatar, kiam ŝi preskaŭ estis 55-jara!

En la vivmaniero la geedzoj donis tre bonajn ekzemplojn por ni esperantistoj. Inter lernado, laborado kaj vojaĝado ili starigas konvenan proporcion dum la vivoj familia kaj socia, profesia kaj esperanta. Ĉe ili Esperanto ludas rolojn spican kaj lubrikan; danke al ĝi la vivoj familia kaj socia havas pli da koloroj. Tian racian rolon de Esperanto neglektas multaj neprofesiaj esperantistoj. Bedaŭrinde! Nemalmultaj esperantistoj misprenas Esperanton por rimedo vivtena, ektuŝante la lingvon. Ili rigardas la bazan facilecon kiel la tuton sed neniam praktikas la fluan nivelon, por ne paroli pri la literatura nek pri la perfekta. Tial kaj tiel ili ambicias profesie propagandi kaj lernigi Esperanton. Certe la rezulto estas malesperiga. Se tiuj ambiciuloj legus la du aŭtobiografiojn, eble ili povus konscii, ke Esperanto restas nur amuzaĵo aŭ hobio por ordinaraj homoj. Videblas ke eĉ por Berveling, kiu publikigis tiom da verkoj originalaj kaj tradukoj, ne facilas vivi nur de Esperanto. Imagu, se ni neprofesiuloj pri Esperanto havas nenian laboron ekster Esperantujo, kiel vojaĝi per la lingvo tra la mondo, partopreni en IJK, UK ktp? Kie kaj kiam sin trovus Esperanto-komercejo, -organizaĵo aŭ -lernejo, kiu entenas milojn kaj dekmilojn da esperantisto-laboristoj?

La aŭtobiografioj de la geedzoj Berveling neniel sentigas foran distancon inter legantoj kaj la aŭtoroj. Neniam ili pretendas esti perfektaj granduloj. Verŝajne ni povas ĉasi iliajn spurojn, karakterizitajn de progresema sintenado al la vivo, interkonsiliĝaj metodoj solvantaj problemojn kaj sobra mensostato en malfavoraj cirkonstancoj. Lernante de ili, ankaŭ ni povas ĝui harmonian geedzecon, mastri Esperanton kaj ĝin uzi en la familio, la societo kaj la internacia interŝanĝado. Multaj el ni havas familian kaj socian mediojn similajn al la ilia aŭ pli bonajn ol ili, do ili estas supereblaj (almenaŭ en Esperantujo) de posteuloj, aparte nunaj gejunuloj kun plenaj energio kaj kapablo de lernado kaj laborado — se nur kaj nepre plus diligento! La evoluado de Esperanto pli firme dependas de homoj, kiaj estas la geedzoj Berveling kaj aliaj strebantoj, ol de desuprismo. Kaj la superado fare de la nova generacio estas evoluiga.

Berveling kaj lia edzino ne estas nesupereblaj genioj. Nek sanktuloj. Al iliaj aŭtobiografioj ne mankas tajperaroj probable pro tio ke ili verkis kaj reviziis tro rapide. Tiuj mankoj ne influas la kontinuajn legadon kaj komprenon. Kuraĝiga estas Ilia sincera prezentado de la vivo — de la infaneco al la maljuneco, pri lernado, studado, amo, geedzeco, translokiĝado, feriado, familio, edukado de infanoj, socio, laborado, ŝatokupoj, Esperanto, religioj... Kompare kun la aperintaj poperiodaj biografioj de Berveling La unuaj 25 jaroj en mia memoro (1994), De duopo al kvaropo (1995), Streĉitaj koroj (1995) kaj Mia pado: tekstoj el 25 jaroj (1997), la du novaj Kiu ĉi mi? kaj Kaj jen mi! aspektas pli koncize, kiel Madzyvan der Kooij rimarkigis ĉe la fino de sia libro:

“Dum la verkado Gerrit kelkfoje demandis min, ĉu mi vere devas priskribi ĉion. Li verkis sian libron kun malpli da detaloj. Nun preskaŭ fininte, mi konstatas, ke mi certe ne priskribis ĉion.”

Vere, ili rakontis ne ĉion sed nur pri gravaj okazintaĵoj. Menciindas, ke religioj okupas gravan pozicion dum la vivo de la geedzoj, sed en la du aŭtobiografioj troviĝas nenia longeteda priskribo de religioj. Iliaj pensoj kaj kondutoj montras, ke religioj por ili estas nur puraj kulturoj aŭ tradicioj for de superstiĉo kaj ekstremaj dogmoj.

La lingva stilo de la du libroj estas simpla kiel la vivo mem de la geedzoj: sen aventuro kaj kuriozeco. Resume la du aŭtobiografioj radias varman pozitivan energion kaj sugestas al gejunuloj la neceson fari racian kaj solidan laboron kaj progresi kun la piedoj sur la tero.

Kaj jen mi!
Aŭtoro: Madzy van der Kooij
Prezo: € 19,50
Eldonloko, jaro: Rijswijk, 2014
Eldoninto: VoKo
Formato: 241 paĝoj, 20 cm

Lingva rubriko — Evitenda

Rob Moerbeek

Ĉi tiu lakona aldono al vortklarigoj en nia Plena Ilustrita Vortaro iom ofte pensigas: kial ni evitu la vorton? Tamen PIV estas nia ĉefa komuna vortprovizo, kaj utilas ke ni unuece praktiku la lingvon.

La kvanto da avertoj ne estas enorma, tamen mankas superrigardo kaj ni atentu la lernokapablon de aktivuloj, kiuj ĝenerale ne havas tempon nek energion por elekti, kion ili povas akcepti. Do limigo al la plej bezonataj elementoj konvenas. Jen unua provo pri nura trideko.

Ĉi-foje pri: absorbi, akademio (-a, -ano), alie, ambaŭ kaj..., Ameriko (a-a, -ano), anstataŭi, arbedo, arbetaĵ(ar)o, argano, daŭrigi -i, (heredita) de, demandi (konsilon), diĝita, disciplino, ebl: neebligi, eksperta, formato, hard- kaj softvaro, hejmo, idealismo, inciti, instituto, iono, kancerogena, kontroli, korespondi, arbar-kulturo, (ekzerco) kun laĉo, radiofono redakcio, reserĉi, selekti.

Kaj eblus aldoni la ARK=arkaikaĵojn kaj multajn naciismojn.

Interesaĵo absorbas nian menson, spongo sorbas likvon.

Akademio estas aparta scienca/arta instanco, cetere ni uzu universitato, scienc(ist)o.

Alie etas nur: alimaniere aŭ aliokaze, ne korelativo. Tiusence taŭgas aliloke.

Ambaŭ la kaprino kaj la brasiko odoras anglisme. Sufiĉu “kaj... kaj...” aŭ: kiel la kaprino, tiel (ankaŭ) ...

Ameriko estas tuta kontinento. Cetere nacilingve ĝi plej ofte signifas Usono (sinekdoko).

Anstataŭi estas roli anstataŭ: mi anstataŭas nian kasiston (ne pensu malice, nek aldonu “ol” sub la influo de “antaŭ ol”), sed oni anstataŭigas la kasiston per roboto.

Arbedo arkaiĝis kaj splitiĝis en tuf- aŭ trunk-arbusto.

La zamenhofaj arbetaĵo kaj arbetaĵaro fariĝis arbusto (vepro), respektive veprejo (makiso).

Argano subtenas borputon, sed en havenoj ni vidas gruojn.

Jam la antaŭan fojon ni renkontis “daŭrigi”, do kun akuzativo: la (ŝparan) evoluigon.

Ĝenerale la plej freŝdata PIV evitas dusencecon: do heredita el de bonkora praonjo aŭ fare de dankaj gepranevoj.

Se (o)ni demandas, (o)ni petas konsilon, kaj antaŭ ol peti (o)ni demandas ĉu (o)ni ne ĝenas.

Kvankam pluraj misuzas la venenan digitalon por indiki elektronikan retuzon, PIV malakceptas nur diĝita, proponante (bonŝance ne ofertante) cifereca. Tamen modernuloj preferas “bita”.

Ĉiam eblas nei, do neebla estu foje malebla.

Ek-sperto povas esti senintenca ambiguaĵo (du-sencaĵo). Por certeco utilas fakulo. Disciplino ofte estu fako.

Formato ne plaĉas al PIV en la senco tekst- aŭ daten-aranĝo. Ĉu por eviti for-mato aŭ io form-ata?

Por hard- kaj soft-varo: aparataro kaj programaro.

Fremduloj reiru — ĉu laŭ gastamuloj? — hejmlanden (hejmo ofte jam nulas).

Idealismo ne identas kun ideismo, malgraŭ foja misuzo.

Inciti abelojn estas malproduktive; oni ekscitas, vekas la scivolon, apetiton kaj stimulas al agado.

Instituto ne taŭgas kiel edukejo, malgraŭ naciaj nomoj (institucio).

Iono tro pensigas pri pragreka gentopraulo aŭ ano, sed naturscience ni uzu jono.

Kancerogena povus rilati nian heredan ekipon, do danĝeraĵo nomiĝu kanceriga.

Kontroli la ondojn estas iom tempraba ludo. Prefere regemuloj uzu... regi, gvidi.

Korespondado postulas leterskribadon, kio ne nepras kiam rezulto respondas al investo.

Arbarkulturo memorigas pri nia “simiado”, pli moderne ni okupiĝas pri arbarkultivo.

Se ni faras ekzercojn kun laĉoj, ni rekonas aŭ timas la iniciatemon de tiuj kunludantoj. Pli saĝe ekzerci sin per ili. (Male, kia riĉa fantazio, kiam infano ludas kun pilko aŭ pupo!)

Radiofono sonas kiel fona muziko (mia avino eĉ babiladis kun la “vireto en la radio”): radioricevilo ja estas plenbuŝo da silaboj: sekvu mian avinon!

La finfina redakcio de vortaro montras la elĉerpan laboron de multaj sinsekvaj staboj. Foje oni celas “versio”.

Eblas imagi ke reserĉo de la saĝula ŝtono postulas historian serĉadon. Scienculoj pri novaĵoj esploras.

Se oni selektas teamon, daŭros generaciojn ĝis ni havos idealan — gene optimuman — futbaldekunuon. Laŭ PIV oni nur elektas. Ĉu aldoni “zorge”?

Nun mi volus aldoni miajn “marotojn” (amatajn ĉevaletojn). Sed “nenio-tro”-u.

Rob Moerbeek, la rubrikestro korektas nian revuon dum la UK en Nitro

El la gazetaro

El la Esperanta gazetaro

La Ondo de Esperanto

La 25-jara Ondo (kolegajn gratulojn por la jariĝo!) en sia junia numero raportas pri Esperantaj eventoj el pli ol deko da landoj. Ili priskribas la Esperantajn varbaĵojn en la kongresurbo Nitro antaŭ la kongreso. Daŭriĝas la studaĵo de Sergio Pokrovskij pri la Bitlibra revolucio, dum ke Komitatano Z tre kritike analizas la agadon de UEA, nomante nian redakcion “kuirejo”. Przemysław Wierzbowski asertas, ke “Esperanto ne malaperos en Bjalistoko”, kaj oni anoncas la novan Estraron de la Akademio.

Eŭropa Bulteno

La bulteno de la Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) en sia junia numero publikigas detalojn de la korespondado de sia sekretario Zlatko Tišljar kaj la prezidantino de la kroata verda partio Mirela Holy pri la lingva situacio en EU post Briteliro. La periodaĵo raportas pri la deklaro de Dnuta Hübner, estrino de la Komitato pri Konstituciaj Aferoj de la Eŭropa Parlamento, asertanta, ke “La angla ne estos oficiala EU-lingvo post Briteliro”. Manuel Ortega prezentas la novan projekton “Eŭropano”, retejon kiu samtempe informos pri eŭropaj okazantaĵoj kaj ofertos forumon por diskutoj pri eŭropaj temoj en Esperanto.

Libera Folio

La Folio prezentas anglalingvan libron de Roberto Garvia “Esperanto kaj ĝiaj rivaloj, la lukto por internacia lingvo”, libron, kiu priskribas “Kial Esperanto gajnis la batalon kontraŭ aliaj internaciaj lingvoj kaj perdis la militon kontraŭ la angla?”. Ili ankaŭ raportas pri moderna Esperanto-evento nomita “Paralela Universo”, en kiu 210 homoj kunvenis en 25 diversaj lokoj en Norda Ameriko samtempe.

Monato

En la junia numero de Monato Paul Gubbins klarigas sian opinion pri Briteliro antaŭ la referendumo, asertante, ke “Neniu insulo estas insulo”. Probal Dasgupta detale priskribas la situacion de dalitaj studentoj en barataj universitatoj, kaj iliajn movadojn por plibonigo. En la julia numero Gubbins tre humure raportas pri la 84 milionoj da ŝtrumpetoj perdiĝantaj monate en britaj lavmaŝinoj. Evgeni Georgiev skribas pri la politikaj solvoprovoj por la siria konflikto. Garbhan Mac Aoidh tre interese informas pri la lingva situacio sur la insulo Ĵerzejo, pri la uzo de la loka normanda dialekto, kiel minoritata lingvo.

Kontakto

La ĉi-jara tria numero de nia pli juna frat/in/o ĉefteme traktas religiojn. Emmanuel Wald en la artikolo “Kien iras la religioj?” asertas ke ili neniam malaperos, ĉar ili estas parto de la homeco. Marcos Cramer per “Orlando, samseksemo kaj religio” klarigas kial oni ne povas kulpigi religion ĝenerale pri neracieco aŭ pri malamo kontraŭ iu malplimulto, kaj Christian Rivière memorigas ke religiaj medioj sisteme bremsis la sciencon kaj ofte subpremis la intelektulojn. En intervjuo JoMo rakontas pri la nova muzika albumo pri okcitana kulturo, pri sia verkado kaj koncertado sen instrumentoj.

El Popola Ĉinio

EPĈ en pluraj artikoloj okupiĝas pri la Pintkunveno de Grupo-20, kiu okazos en septembro en la urbo Hangzhou, kie Ĉinio proponos sian planon por kreskigi la mondan ekonomion.

Landa agado

Naciaj kongresoj de Esperanto

Dum la printempo okazis kvin gravaj naciaj kongresoj de Esperanto, pri kiuj la revuo ankoraŭ ne havis okazon raporti. Sekvas mallongaj raportoj ankaŭ por kuraĝigi aliajn Landajn Asociojn de UEA organizi nacinivelajn kongresojn por proponi enlande al la esperantistoj eblon renkontiĝi, sperti la etoson de Esperantio. Samtempe la redakcio alvokas landajn asociojn, ke ili sendu raportojn pri siaj eventoj al la revuo, ĉar ekzemple la ĉi-subajn raportojn ni sukcesis kompili per reta serĉado, kaj ne rezulte de rekta informado.

97-a Brita Kongreso de Esperanto
18-20 marto, Liverpolo

La 61 partoprenantoj el 10 landoj ĝuis riĉan programon, en kiu aparte rolis la gastpreleganto Kalle Kniivilä kun du prelegoj pri siaj libroj. Sed estis ankaŭ pliaj programeroj pri plej diversaj temoj: de la loka dialekto “skaŭsa” (“Scouse”) ĝis la lando kaj E-movado de Brazilo; de la fruaj britaj pioniroj Edith Alleyne Sinnott kaj Harold Bolingbroke Mudie ĝis la nun prilaborata nova retejo de Esperanto-Asocio de Britio. Lige al tiu ĉi kongreso okazis samurbe ankaŭ la 2-a “John Buchanan Majstroklaso” en la Universitato de Liverpolo pri Esperanta lingvo, kulturo, gramatiko kaj literaturo.

57-a Argentina Kongreso de Esperanto
24-27 marto, Las Grutas, provinco Río Negro — temo: “Konsento konstruas, malpaco detruas”

La kongresaj prelegtemoj variis, kiel futbalo, argentina kaj brazila movadoj, literaturo kaj daŭripova evoluo. Inter aliaj programeroj okazis ankaŭ maratono, teatro, ordinara kaj eksterordinara jarasembleoj de AEL, renkonto de Esperanto-instruistoj, ekskurso kaj la kafopaŭzoj.

Sveda Esperanto-Kongreso
5-8 majo, Gdansko

Nekutima sed tre internacia solvo estis por la Sveda Esperanto-Federacio kongresi en la transmare najbara Pollando. Pli ol 40 esperantistoj partoprenis el 6 landoj. La programo estis plena je ekskursoj kaj kulturaj programeroj, interalie koncerto de Kimo kun lia filo. Dum la kongreso okazis la jarkunveno de SEF kaj vizito al la Esperanto-arbo en Sopoto.

Eŭromediteranea Kongreso de Esperanto
5-8 majo, Marsejlo — temo: “Marsejlo, Pordo de Eŭromediteraneo”

La 111 partoprenantoj povis ĉeesti la statutajn kunsidojn de Espéranto-France, kaj aliaj asocioj kiel GEE (Grupiĝo de Esperantlingvaj Instruistoj), la Federacio Esperanto-ProvenceFKEA (Franca Katolika Esperanta Asocio). La programo estis eksterordinare riĉa, de ekzamenoj de la Franca Esperanto-Instituto tra laborgrupo pri junularo ĝis koncertoj, prelegoj kaj ekskursoj.

93-a Germana Kongreso de Esperanto
13-16 majo, Munkeno

La kongreso festis la 125-jariĝon de la Esperanto-Klubo de Munkeno, la dua loka klubo en Germanio post Nurenbergo. Pli ol 200 partoprenantoj venis el pli ol 20 landoj. Pli ol kvindek prelegoj kaj turistaj ekskursoj tra Munkeno okazis. La tri libroservoj, el Germanio, Ĉeĥio kaj Slovakio, estis unika elemento. En la kultura programo elstaris la koncerto de Kajto, la kanto- kaj dancoprezentado de Attila Schimmer kaj lia grupo, kaj esperantlingva magiada spektaklo.

ILEI

Ferma parolado de la prezidanto

9-a Konferenco de ILEI, Nyíregyháza, Hungario, 9-an de aŭgusto 2016

Mireille Grosjean

En la septembra numero ni detale raportos pri la konferenco de ILEI. Ĉi-numere ni publikigas grandan parton de la ferma parolado de la prezidanto, ĉar en ĝi ŝi tre bone resumis la okazintaĵojn dum la evento.

La konferenca loko, Universitato de Nyíregyháza, estis ideala loko. Facile atingebla el la urbocentro per buso, kun bela parko kun benkoj por babilado, diversaj ĉambroj, kunvenejoj, en promena distanco. Belaj agrablaj salonoj, komfortaj ĉambroj por nia restado.

Aliĝis 136 personoj. Partoprenis 120 personoj. Tio estas granda sukceso. Nia Konferenco, kiu baldaŭ akiros la nomon de Kongreso, altiras ĉiam pli da personoj. Pozitiva fakto. Laŭ la sugesto de unu el niaj membroj, Rob Moerbeek, ILEI lanĉis konkurson por financa subteno por partopreni la Konferencon. 20 personoj uzis tiun eblon. Do tia subtenpolitiko montriĝis fruktodona.

La programo estis riĉa kaj bunta. Okazis kurso pri la hungara, okazis Eo-kurso por komencantoj (partoprenis meznombre 20 personoj, ricevos atestilon 11), kun diversaj instruistoj, ĉar mi devis organizi tiun instruadon antaŭ la Konferenco kaj mi neglektis tiun taskon. Mi pardonpetas. Mi tre dankas al Bharat Ghimire, al Ron Glossop, al Csilla Berényi, kiuj instruis al tiu grupo. Okazis IT, Instruista Trejnado, kun ĝis 48 personoj, el kiuj 25 baldaŭ ricevos atestilon pri partopreno. 5 partoprenantoj povis fari mallongan provlecionon kaj aŭdi la komentojn de kelkaj fakuloj. Tia 12-hora Trejnado ne donas diplomon, la fina dokumento estas simpla atestilo pri partopreno. Okazis simpozio kun diversaj prelegoj en rilato kun instruado kaj lernado; tiu simpozio estis ideala kompletigo de la Instruista Trejnado. Ni danku al D-ino Ilona Koutny, kiu faris 3 prelegojn, al D-ro Duncan Charters, kiu same faris kelkajn prelegojn, same Zsófia Kóródy, kiu sekvis kaj kontrolis la tutan Instruistan Trejnadon.

Okazis prezentoj pri aliaj instrueventoj, kiel tiu de Aranka László kaj aliaj. Okazis prezentoj pri tute aliaj temoj, kio riĉigis la enhavon de nia Konferenco.

La estraro de ILEI nuntempe nombras 7 personojn. Bedaŭrinde Emile Malanda Nianga el Sud-Afriko ne povis alveni. La 6 ceteraj membroj estas ĉi tie, restos por kunsidi dum 3 pliaj tagoj. Aldoniĝas la vicprezidanto de UEA Stefan MacGill kaj la reprezentanto de TEJO Michal Matuŝov.

La Komitato kunsidis trifoje kaj laboris en serena kaj pozitiva etoso. Ni bonvenigis du novajn sekciojn, unu en Tanzanio kaj unu en Barato, ni elektis Doktorinon Ilona Koutny kiel Honoran Membron de la Ligo, ni decidis krei retan abonon al nia juvelo Juna Amiko. La Komitato aprobis la raportojn kaj senŝarĝigis la Estraron. Grava paŝo en nia harmonia kunlaboro. Ni tre danku la du protokolantojn Didier Janot kaj Jérôme Caré. La lanĉo de la JARO DE LA LERNANTO okazis oficiale en Nitra okaze de la Tago de la Lernanto dum la UK. En Nyíregyháza kaj la Komitato de ILEI kaj la partoprenantoj havis la okazon malkovri tiun projekton kaj ekscii pri tiu nova defio por ILEI. Ĉiuj sentu sin engaĝigitaj en tiu grava evento!

La lingva festivalo okazis en tre bela loko en la subĉiela muzeo. Pli ol dudek lingvoj prezentiĝis, inkluzive la signolingvon. Granda sukceso! Kvankam ĝi okazis en publika loko, la publiko ne abundis.

La prezidanto de LKK 2017, Nema, la estro de la korea ILEI-sekcio, povis prezenti la urbon Busano, kie ni kunvenos venontjare. Ĉiuj ricevis memorbastoneton, kiu enhavas diversajn dokumentojn.

Tri temoj konsistigis apartan fokuson en nia Konferenco: universitata agado, Esperanto en lernejojn kaj Esperanto-centroj. Tiuj temoj restos en la centraj pripensoj de ILEI kaj de ĝiaj aktivuloj.

Dancado jam okazis dum la frandvespero, denove okaze de la bankedo inter la diversaj pladoj, kaj ĉirkaŭ Martin Strid per ĉendancoj. Moviĝi kaj amikiĝi kreas bonan etoson. Nia Konferenco estis dancema. Aikido estis prezentita de Mireille Grosjean; ĝi aspektas kiel danco, tamen temas pri japana memdefenda arto.

Duontagaj ekskursoj proponis viziton de la urbocentro, viziton de la ripozloko Sóstó kaj viziton de la fabriko de LEGO-brikoj. Tuttaga ekskurso gvidis grupon per buso al la vinoregiono Tokaj; etapo estis la vizito de la sinagogo en la urbo Mád; alia etapo estis la urbo Abaújszántó, kie vidiĝas statuo kaj memorĉambro pri K. Kalocsay, same kiel lianoma strato; tie la urbestro akceptis la esperantistojn kaj regalis ilin per aperitivo; alia etapo estis la vizito de ĉokoladofabriko en la urbo Szerencs kaj finfine la vizito de la urbo Tarcal kun vinkelo kaj gustumado de vinoj. La prezidantino skribis:

La estraro kunsidas sabate posttagmeze post la fermo, dimanĉe kaj lunde. Ĝiaj membroj vojaĝos al nia hejmo lunde vespere aŭ marde. Kompreneble ĝi jam havas longan tagordon, kie aperas inter aliaj analizo de la nuna Konferenco kaj proponoj por organizi eĉ pli bonan kongreson en la venonta jaro. Ĉar ni ĝis nun havis unu estraranon pri Konferencoj kaj niaj Konferencoj arigis 70-80 partoprenantojn, ĉar nun fariĝas kutimo, ke partoprenas pli ol 100 personoj, ni devas pripensi pri kresko de niaj laborfortoj por niaj estontaj Kongresoj. Tio estos unu punkto inter aliaj dum nia estrarkunsido.

Ĝenerala debato estis la titolo de kunveno vendrede fine de la posttagmezo. Tio estas nova programero. Temo: perspektivoj de ILEI. Enketo ebligis al ĉiuj membroj esprimi sin pri tiu temo. Tia kunveno kaj tia enketo estas premieroj en niaj konferencoj, tre bonvenaj premieroj.

Tejo

TEJO aŭ Mefistofelo

Seŝimo Masaja

La hodiaŭaj problemoj, kiujn la junaj japanoj devas alfronti, rememorigas al ni la historion de d-ro Faŭsto, la rolulo el la drama poemo verkita de Goethe. Ĉar li kaj ni renkontas similajn obstaklojn: aĝiĝo kaj malriĉeco. Juna esperantistaro en la insullando suferas pro superaĝado kaj ekonomiaĉo. Dum li solvis siajn problemojn per kontrakto kun Mefistofelo, la diablo, kiu aplikas magion, nia junula estonto estas jam mallumeta.

Ni, Japana Esperanto-Junularo (“JEJ”) bezonas do strebi kontribui al pli da informado pri Esperanto inter gejunuloj. En jena teksto ni kolektos statistikajn faktojn kaj prezentos la nunan kaj sekvan socian ĉirkaŭejon de la junaj esperantistoj en la fororienta lando. Post tio ni eksplikos nian aktivecon en la raportataj tielaj situacioj. Poste ni donos sugestojn, kiel TEJO povus agi por helpi nin.

Unue, ni devas mencii, ke la proporcia diferenco inter malaltjaraj esperantistoj kaj maturaĝaj membroj estas ekstrema. La laŭaĝa statistiko de Japana Esperanto-Instituto (JEI) evidentigas, ke nur 31 el la 1116 registritoj havas malpli ol 30 jarojn. Aliflanke en nia organizo estas nur 12 membroj, kiuj estas malpli ol 30-jaraĝaj.

Sed, ni prognozas, ke la venonta kondiĉo ĝenos nin allogi novulojn al Esperanto. Laŭ la oficialaj datumoj de nia registaro, la nombro de gejunuloj en Japanujo estas daŭre deklivema ekde 1975 kaj ĝia proporcio al la tuto iĝis malpli ol 50% unuafoje. Oni antaŭvidas do, ke tiu tendenco ne boniĝos tuj. Nia lando alfrontos “superaĝan sociiĝon” post 50 jaroj: pliol-65-jaraĝuloj okupas 39,9 procentojn de la nacianoj en la lando. Sekve, oni vidas serioze, ke al ambaŭ organizaĵoj malfaciliĝos gvidi novajn pli junajn japanojn al Esperantujo iom post iom.

Krom la senproporciiĝo, estas alia problemo en nia lando. Ni parolas pri la malriĉeco. Kiu havas du aspektojn. La unua estas la tiel-nomata laboranta malriĉularo kaj la dua estas la relativa malriĉeco.

La laboranta malriĉularo estas socia fenomeno, pro kiu la enspezo de laboristoj malaltiĝas sub la kalkulitan malriĉecan nivelon. Tamen, kvankam Japanujo ne decidas oficiale tion, oni supozas, ke 2 000 000 jenoj por unujara enspezaro limas inter la malriĉeco kaj ne.

Laŭ tiu kondiĉo, laboristoj ne povas riĉiĝi kaj dekutimigi ĝin, kvankam ili klopodas plibonigi sian vivmanieron. Laŭ dokumento de la Ministro pri Sano, Laboro, Bonfarto (“MSLB”), meznombra laborenspezo de la 20-29-jaraĝaj en 2014 estas proksimume 2 120 000 jenoj por unu jaro. Pro tio oni komprenas, ke preskaŭ ĉiuj malpli-ol-30-jaraĝaj laboruloj staras sur la rando de relativa malriĉeco, se oni alprenas la onidiran valoron.

Aliflanke, la MSLB kalkulis la statistikojn per la datumoj pri enspezo de la nacianoj en 2009 kaj rezulte de la kalkulado oni komprenis ke 12,7% de la malpliol-17-jaraĝaj kun pli ol du plenaĝuloj vivas kondiĉe ke ili loĝas per malpli 1 250 000 jenoj unujare; ĉ. 104 166 jenoj monate. Laŭ la Japana Buroo de la Censo, la meznombro de manĝelspezo estis 73 868 jenoj, elspezo por gaso kaj akvo estis 26 313 jenoj en 2016. Aliflanke, la nombro de la malriĉaj infanoj, kiuj kunloĝas kun unu plenaĝulo, defalis ĝis 50,8% en 2009 el 54,3% en 2006, tamen la esploro informas, ke la duono de ili ankoraŭ estas suferantoj.

La japana malolda E-agado estas malprogresiga kaj malespera pro malmultiĝo de junuloj kaj ekonomia malbonegiĝo el duobla vidpunkto. En la supre indikitaj embarasaj situacioj, nia organizaĵo projektas fortigon de retstrategio ekde la ĉi-jara aprilo per freŝaj estraranoj. Ĉar la granda parto de la japanaj gejunuloj ŝatas proprigi al si saĝtelefonon kiel Android kaj iPhone kaj ĉirkaŭ ili estas ĉiam konektiloj al Esperanto-mirlando sur reto. Precipe, progresado de retaj enhavaĵoj pri Esperanto estas mirindaj. Onidire, jutubaj laboroj per Esperanto multiĝis dum 2 jaroj kaj ili iĝis multkoloraj kaj diversaj post ekz. aperado de Evildea, la Esperanto-jutubisto, kun filmetoj por esperantolingva TV-ludado kaj enormaj muzikfilmoj en la hodiaŭa tempo. Aliflanke, la insullando havas video-gastigan servon kiel Jutubo, kiu nomiĝas Niconico-Douga kaj ĉi tie ankaŭ Esperanto estas uzata per sciemaj kreantoj. Precipe, ili utiligas la internacian lingvon por kantotekstoj, per kiuj enlegas HACUNE Miku, la homforme-dezajnita kanto-programado. Do, ĉitie Esperanto estas ne nur komunikiga lingvo, sed ankaŭ porrobota lingvo. Konsekvence, ni ne nur enhavas do kaj promocias ilin per pepado sur Tvitujo kaj almeto sur Fejsbukon, sed ankaŭ provos krei originalajn retenhavaĵojn de JEJ mem, por diskonigi Esperanton al pli juna generacio. Sendube, ni ankaŭ povas enkonduki Mikun.

En tiu kazo, ni esperas ke TEJO riĉigos sian retaktivadon. Ekzemple, nia grupo sur Tvitujo pepemas meznombre kvinfoje en unu tago. Tamen, en komparo kun la nia, pepado el la konto “Oficejo de TEJO” sur Tvitujo estas apenaŭ trifoja en unu monato kaj alŝutaro el “TEJO-Tutmonde” estas malpli ol unufoja monate. Krome, “Tejo Oficejo”, la konto sur Fejsbuko, skribis sepfoje en la pasinta marto kaj dekunufoje lastamonate. La kalkulado rezultigis, ke almeto per TEJO estas relative ofta spite de la grandeco de la organizaĵo. Pro tio, ni kredas, ke la organizaĵo povas produkti pli multajn kaj mojosajn retlaborojn per kunlaborado kun 45 landaj sekcioj en la mondo.

Aliflanke, ni petas vin konsideri, ĉu okazigo de IJK povas multiĝi: ĉu eblas okazigi ĝin en geografi-diversaj landoj dufoje jare; unu en Eŭropo kaj unu en alia loko el: Sud-nordamerika kontinento, Mezoriento, Azio, Oceanio kaj Afriko (povus esti en Antarkto). Ĉar ni devas atentigi, ke ekzisto de IJK estas preskaŭ en abismo de forgeso inter gejunuloj en Japanujo, pro tio ke la somera evento neniam okazas ekde 1965. Precipe, iri al Eŭropo estas malfacile kaj iĝos sufoka por junaj senhelpuloj en Japanujo laŭ nia konjekto. IJK estas unu el la gravaj resursoj por divastigi Esperanton kaj oni povas krei retinformadilojn surbaze de sperto de la someraĵo.

Ni, la nuntempa estraro, bedaŭras, ke eksaj estraranoj de JEJ estis nekontakteblaj kaj nekunlaboremaj kun alilandoj; tamen estante novaj estraranoj de aprilo, ni devas malfermi la okulojn por kapti la ĉirkaŭan kondiĉon inter esperantistetoj por alĝustigi nian blovdirekton. Pro tio, endas klarigi, ĉu eblas ke TEJO kontribuu al nia lando, kaj kion ni povas gajni anstataŭ kunlabori por la organizaĵo kaj helpi vin. Post tio, ni devas elekti, kun kiu la fororienta Esperantujo manpremos: TEJO aŭ Mefistofelo.

Familio

Stroganofo el terpomo, kukurbeto kaj ĉampinjono

dankon al la retejo http://veganarto.net/

Stroganofo estas rusa plado de la 19-a jarcento, onidire, ĝin kreis ĉefkuiristo kiu laboris por la rusa militisto duko Pavel Aleksandroviĉ Stroganov. Ĝi ekis kadre de kuirkonkurso en Peterburgo. Kutime ĝi estas manĝata kun spagetoj aŭ rizo, sed oni povas manĝi ĝin kun kio ajn.

La tradicia manĝaĵo enhavis viandopecojn de bovino, cepon, ĉampinjonojn kaj acidkremon. Poste la recepto ricevis plurajn ŝanĝojn en pluraj landoj, sed la baza ideo restis.

Por fari ĝin vi povas uzi haketitan viandon el sojo, sed se vi ne havas ĝin, simple kombino kun legomoj kaj ĉampinjonoj sufiĉas.

INGREDIENCOJ:
  • 1 kukurbeto (se ĝi grandas, la duono sufiĉos)
  • 1 mezgranda terpomo
  • 150 gramoj da ĉampinjonoj
  • 1 cepo
  • 2 ajleroj
  • 4 kuleroj da oleo
  • 4 kuleroj da mustardo
  • Duontaso da tomatsaŭco
  • Spicoj (laŭplaĉe)
  • Salo
Por la kremo:
  • 250 gramoj da avenflokoj kaj la duoblo da akvo.

Lasu ilin ripozi en la miksaparato dum 30 minutoj.

Post tio, kirlu kaj filtru ĝin kaj la kremo estas farita.

PREPARMANIERO:

Senŝeligu la kukurbeton kaj la terpomon kaj faru malgrandetajn pecojn, kun kvadrata formo estus pli bone. Same tranĉu la cepon sed ne kvadrate. Tranĉu ĝin pli longforme kaj fajne. Tranĉu lamene la ĉampinjonojn (eblas ankaŭ aĉeti ilin jam lamenigitaj).

Verŝu iom da oleo en kuirpoton kaj aldonu la cepon. Lasu ĝin fritiĝi kaj poste aldonu la ajlerojn kaj la distranĉitan terpomon. Skuu ĝin kaj post kelkaj sekundoj aldonu la kukurbopecojn, salon kaj spicojn laŭplaĉe kaj sekve aldonu la ĉampinjonojn.

Aldonu nun la avenkremon, kaj la tomatsaŭcon kaj la mustardon kaj bone kirlu ĝin por ke ĝi iĝu sameca.

Aldonu al la kremo tomatsaŭcon kaj mustardon sur tre malalta fajro kaj ade kirlu ĝin de tempo al tempo ĝis kuiriĝo de la terpomoj kaj kukurbetoj.

Surtabligu ĝin prefere kun rizo aŭ spagetoj. Bonan apetiton!

PIVO — LA FAMA VORTARO

Nia alvoko, ke vi “Estu la bildstriisto!” de la Revuo havis ĝis nun unu respondon, Pivo, la fama vortaro sendis al ni konkursaĵon. Jen unu el ĝiaj bildstrioj, ni kuraĝigas desegnemulojn sekvi la ekzemplon, kaj sendi al ni bildstriojn.

PIVO, MI HAVAS PROBLEMON. MI NENIAM KOMPRENIS PROFUNDE LA AKUZATIVON...

MI KONFIDU SEKRETON AL VI. NENIU KOMPRENAS TION!

ĈU VERE? DO KION ONI FARAS?

ONI SIMPLE ALKUTIMIĜAS...

Forpasoj
Detlev Blanke (1941-2016)

D-ro Detlev Blanke, unu el la plej renomaj nuntempaj interlingvistoj, forpasis la 20-an de aŭgusto pro naĝakcidento. Li naskiĝis la 30-an de majo 1941. Blanke lernis Esperanton memstare en 1957. Li doktoriĝis en 1976 per disertacio pri kompara vortfarado de Esperanto kaj la germana (Plansprache und Nationalsprache), kaj akiris docentan diplomon en 1985 per disertacio pri planlingvoj (Internationale Plansprachen). En 1988 li fariĝis docento pri interlingvistiko en la Berlina Humboldt-Universitato, kie li plu prelegis ĝis 2007.

Blanke estis sekretario de Centra Laborrondo Esperanto en la Kulturligo de Germana Demokratia Respubliko 1968-1980 kaj ekde 1981 de Esperanto-Asocio en Kulturligo de GDR, kiu en 1991 unuiĝis kun Germana Esperanto-Asocio. Kiel sekretario li redaktis ankaŭ la revuon der esperantist. De 1974 li estis estrarano de Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), kies bultenon Informilo por Interlingvistoj li redaktis ekde 1992. De 1992 ĝis 2013 li kompilis (kun H. Tonkin) bibliografion pri Esperanto kaj interlingvistiko por la usona Modern Language Association.

Unu el la iniciatoj de Blanke estas la Esperantologiaj Konferencoj, okazantaj en ĉiu UK ekde 1978. Li organizis ĉ. 20 el ili kaj redaktis la aktojn de pluraj. En 1991 Blanke kunfondis Gesellschaft für Interlinguistik (Societo por Internacia Lingvo; GIL). Li estis ĝia prezidanto ĝis 2011 kaj redaktis ĝian bultenon kaj la aktojn de multaj GIL-konferencoj.

Blanke prelegis en multaj Esperanto-renkontiĝoj, lingvistikaj konferencoj k.a. aranĝoj en multaj landoj. Li estis ege fekunda aŭtoro kaj redaktoro: la bibliografio de liaj publikaĵoj ampleksas pli ol 1200 unuojn. Kun sia edzino Wera li laboris i.a. pri terminologio kaj iniciatis la fondon de Terminologia Esperanto-Centro de UEA en 1987. Pro meritoj en la terminologia kampo ambaŭ estis premiitaj de Infoterm per la Eugen-Wüster-Medalo en 2006. Pro sia interlingvistika agado Blanke ricevis ankaŭ la estonan premion Academicus Paul Ariste.

Detlev Blanke estis komitatano de UEA 1978-1998 kaj membro de diversaj komisionoj kaj laborgrupoj, i.a. kiel juĝanto pri eseoj por la Belartaj Konkursoj de UEA ekde 1986. Li estis ankaŭ membro de LKK de la 84-a UK en Berlino en 1999. En 2011 li estis elektita Honora Membro de UEA.

Paul Gubbins (1949-2016)

Paul Gubbins forpasis la 6-an de aŭgusto. Li naskiĝis la 8-an de novembro 1949. Li studis la germanan kaj la francan en la Universitato de Manĉestro kaj doktoriĝis en 1978 en la kanada Queen’s University per disertacio pri la verkisto E.T.A. Hoffman. Li trejniĝis ankaŭ kiel ĵurnalisto sed unue ekinstruis la germanan en la Universitato de Salford. Ekde 2005 li instruis ĵurnalismon en la Universitato de Staffordshire.

Gubbins esperantistiĝis en 1984. Li kontribuis al Monato ekde 1986, redaktis ĝiajn rubrikojn Moderna vivo ekde 1992 kaj Politiko ekde 1993, kaj iĝis ĉefredaktoro en 2011. Ekde 2001 li estis redaktoro de La Brita Esperantisto. Li estis premiita en la Belartaj Konkursoj de UEA 12-foje pro teatraĵoj kaj po 1-foje en la proza kaj vidbenda branĉoj. Ekde 2005 li estis juĝanto pri teatraĵoj. Gubbins aperigis du kolektojn de teatraĵoj: Konto de l’ vivo (1998) kaj La verda ranaro prezentas (2006), kaj la dramojn Heksakloro unu komo tri (2005) kaj Zam- Zam- Zamenhof (2006). Elstare grava estas lia anglalingva antologio de la Esperanta literaturo, Star in a night sky (2012). Dum multaj jaroj li laboris super historio de la Esperanta teatro, komence kunlabore kun Marjorie Boulton, kompletigante la parton ĝis la dua mondmilito.

Pro la lernolibro Kunvojaĝu (1993) Gubbins ricevis la OSIEK-premion en 1996. Li verkis ankaŭ la vidbendan kurson Pasporto al la tuta mondo (1998; la ekzercaron Subtekste DVD 2005), (1998); du aŭdkomprenajn KD-ojn Verdaj voĉoj (2004; 2007), kaj kontribuis per interagaj ekzercoj al Edukado.net.

Dum 15 jaroj ekde 1993 Gubbins respondecis pri la Esperanta somerkursaro kaj poste pri seminarioj en Barlastono. Li instruis Esperanton ankaŭ en la Nord-Amerika Somera Kursaro kaj gvidis staĝojn pri la Esperanta teatro ĉe Kvinpetalo.

De 2013 ĝis 2016 Gubbins estis prezidanto de Esperanto-Asocio de Britio, kiun li reprezentis ankaŭ en la Komitato de UEA. Ekde 2007 li membris en la Akademio de Esperanto, pri kies literatura sekcio li respondecis ekde 2011. En la Akademio Literatura de Esperanto li membris ekde ĝia fondo en 2008.

Revuo Esperanto 2016 9

Malferme

Attila Kaszás

Julio kaj aŭgusto tradicie estas la tempo, kiam la esperantlingvanoj, kiujn kelkaj nomas la Esperanta popolo, renkontiĝas en grandaj eventoj, kiel la Universala Kongreso, la Internacia Junulara Kongreso kaj la konferenco de ILEI. En tiu tempo okazas miloj da interpersonaj kontaktoj, centoj da programoj: kunsidoj kaj kunvenoj, koncertoj kaj konferencoj, kursoj, konkursoj kaj ekskursoj, forumoj kaj foiroj, trejnadoj kaj turniroj, teatraĵoj kaj beletraĵoj, baloj en haloj, solenoj en salonoj, spektakloj sen obstakloj. Esperantio vivas, viglas kaj videblas ĝuste en tiuj someraj monatoj, aperas multaj artikoloj pri ni, elsendiĝas radio- kaj televid-programoj, aperas en la interreto tekstoj, fotoj, podkastoj, videoj, Esperanto aperas en stratoj, sur afiŝoj, flagoj, tabuloj, placoj, scenejoj.

La septembra numero de la revuo Esperanto havas la noblan taskon laŭeble, per siaj modestaj ebloj, raporti pri tiuj gravaj eventoj, transdoni parton de la travivaĵo al tiuj, kiuj ne povis ĉeesti la eventojn. Ĉi-jare UEA, TEJO kaj ILEI vizitis Centran Eŭropon, iasence la lulilon de Esperanto, Slovakion, Pollandon kaj Hungarion. La IJK en Vroclavo estis interesa, la UK en Nitro estis bunta kaj riĉa, la ILEI-konferenco en Nyíregyháza estis rekorda.

Ĉiu tria Universala Kongreso estas la tempo de la elektado de nova estraro de UEA, tiel ĉi-jare en Nitro estis elektita la gvida organo de la organizo por la jaroj 2016-2019. Ankaŭ la novaj Honoraj Membroj de UEA, kaj la gajnintoj de la Beletraj Konkursoj estis anoncitaj dum la UK, vi trovas ĉiujn tiujn nomojn ĉi-numere de la revuo.

La redakcio denove alvokas siajn legantojn, la Landajn Organizojn, la Fakajn Asociojn, la Esperantajn gazetojn, la lokajn klubojn kaj ĉiujn aktorojn de Esperantio sendi siajn anoncojn, raportojn, recenzojn, verkojn, kontribuojn al la revuo, ĉar nur tiel ni povas redoni aŭtentikan kaj aktualan bildon pri la stato de la lingva komunumo. Vi rimarkos unu novan elementon en Esperanto: sekvante la proponon de Humphrey Tonkin ni prezentas ĉiujn aŭtorojn per mallonga priskribo, tiel helpante la legantojn orientiĝi inter la kontribuantoj.

Leganto de la monato — Przemyslaw Wierzbowski

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Antaŭ dek unu jaroj por la unua fojo mi vizitis la Esperanto-klubejon en Bjalistoko. Deĵorantaj tie samideaninoj donis al mi kelkajn gazetojn, inter ili estis la revuo de UEA.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Mi ŝatas recenzojn kaj primovadajn novaĵojn. Valoraj estas intervjuoj. La ideo prezenti kuir-receptojn el diversaj mondopartoj estas tre plaĉa.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Al homoj, kiuj scivolas pri la lingvo, mi ofte prezentas la revuon kiel diversenhavan informilon de la plej granda Esperanto-organizo. Foje mi uzas ĝiajn tekstojn en kursoj mez- kaj altnivelaj, en kiuj estas pritraktataj movadaj aferoj.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

De tempo al tempo mi informas pri okazaĵoj en la naskiĝurbo de LLZ: decembraj Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj kaj eldonaĵoj de nia Esperanto-Societo. Mi ŝatus kontribui iom pli, volonte mi sendus receptojn.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Prilingvaj artikoloj, klarigoj de tiklaj gramatikaĵoj far spertaj esperantistoj. Mankas spritaj ŝercoj ekz. en la formo de bildstrio.

ĈI-NUMERE

En la tradicie kongresa numero de la revuo vi trovos raportojn pri la diversaj rezultoj, programeroj kaj impresoj de la Universala Kongreso, la Internacia Junulara Kongreso kaj la ILEI-Konferenco. En la oktobra numero vi povos revidi ĉiujn kutimajn rubrikojn, el kiuj kelkaj mankos nun.

La 101-a UK en Nitro: bunta, densa kaj videbla. La prezidanto de LKK de la 101-a UK raportas pri la programeroj, ekskursoj, akompanaj programoj kaj la okulfrapa videbleco de la Universala Kongreso en Nitro.

Estraro nova, TEJO memstara, statutŝanĝo lanĉita: La Komitato laboris en Nitro. La ĝenerala direktoro de UEA priskribas la rezultojn de la tri kunsidoj de la komitato, la elektojn de la komitatanoj C, de la nova estraro, de la Honoraj Membroj, de diversaj Komisionoj, la akcepton de statutŝanĝoj ebligantaj la sendependiĝon de TEJO, kaj decidon pri plua diskuto kaj Ĝenerala Voĉdono pri aliaj statutŝanĝoj.

45-a Internacia Infana kaj Junulara Kongreseto. Elefantoj se balanciĝadas... estis la furora kantoludo de la 22 infanoj el 11 landoj, kiuj kunvenis por la IIK en Nitro. La infanoj ludis, kantis, dancis, akvobatalis, eĉ lernis, danke al la sprita kaj engaĝita plenkreskula teamo prizorganta ilin.

La 101-a UK en Nitro: bunta, densa kaj videbla

Peter Baláž (LKK-prezidanto, SKEF-prezidanto)

La 101-a Universala Kongreso estis por slovakaj esperantistoj certe granda defio — historie la unua UK en Slovakio, per kiu oni samtempe ekigas novan jarcenton de la kongresoj. Aldone, post la pompa kaj granda 100-a UK ja malfacilis imagi, kiom da homoj decidos veni al lando ja meze de Eŭropo (oni foje diras “la koro de Eŭropo”), tamen relative malgranda kaj nemulte konata.

BUNTECO

La UK, kun la tre trafa kaj aktuala ĉefa temo “Socia justeco — lingva justeco” ja fine montriĝis tre sukcesa — kun tre bunta, diversspeca programo, samtempe tre densa kun programeroj de la 9-a ĝis ofte la 4-a, 5-a matene. Entute okazis 206 diversaj programeroj — prelegoj, diskutoj, manlaboroj, trejnadoj, koncertoj, teatraĵoj. Aparte riĉa estis la junulara programo, kiu enhavis vere buntan elekton.

Aldonindas diversaj ekskursoj: duontagaj, tuttagaj, unu tute senpaga (montgrimpado), plia junulara malkosta (al la ĉefurbo Bratislava).

Krom organizi la UK-n mem, LKK decidis engaĝiĝi al t.n. akompanaj eventoj, por eĉ pli riĉigi la programon de la semajno: Interreligia forumo (okazinta lunde) prezentis la temojn de la interreligia dialogo kaj Lingvo-politika konferenco (okazinta ĵaŭde kaj vendrede) traktis temojn tre aktualajn por nuna lingvo-instruado kaj lingvo-uzado en EU. En la konferenco eŭropunia komisionano parolis unuafoje en Esperanto.

VIDEBLO

Plie — la kongreso estis ja tre bone videbla por la loka publiko — 80 Esperanto-flagoj sur la apudvojaj lampoj, granda afiŝego (8×10m) sur la ĉefa teatro en la ĉefa placo, pluraj afiŝoj kaj afiŝegoj tra la tuta urbo, du busoj de urba trafiko kun dorsa reklamo pri Esperanto, turisma trajneto, “muralo” (surmura granda pentraĵo)... — la kongreso videblis vere abunde. Tre bona elekto estis ankaŭ la okazigo de pluraj publikaj aranĝoj en la ĉefa placo: la nacia kaj internacia vesperoj kaj vendreda manifestacio.

GAZETARO

La slovaka gazetaro pri la kongreso informis vaste. Aperis entute ĝis nun minimume 87 mencioj en diversaj slovakaj amaskomunikiloj. (Verŝajne aperis pliaj, tio ĉi estas nur tiuj, kiujn oni sukcesis trovi kaj konservi.). Plena listo, kune kun alilingvaj mencioj troveblas rekte en la UK-paĝo: http://www.nitra2016.sk/uk-en-gazetaro/

POR KE LA REMEMOROJ KONSERVIĜU

Dum la UK laboris pluraj profesiaj aŭ duonprofesiaj fotistoj kaj filmistoj — por havi altkvalitan materialon por la arkivo sed ankaŭ por utiligo. Post la kongreso LKK ekis kolekti diversajn materialojn de la UK — fotarojn kaj videojn vi do trovos sub tiu ĉi adreso: http://www.nitra2016.sk/arkivo/

En la jutuba kanalo de la UK (https://www.youtube.com/channel/UCQeDQIffkSvpyCu-nKT5TMg/videos) jam ekaperis preskaŭ ĉiuj programeroj, filmitaj de la LKK-teamo.

Kiel LKK-prezidanto mi certe tre ĝojas pri multaj pozitivaj komentoj de la partoprenintoj kaj dankas al ĉiuj, kiuj partoprenis, pro ilia decido veni kaj fari la 101-an UK-n brila aranĝo!

Mi ankaŭ ŝatus danki al ĉiuj organizoj kaj firmaoj, kiuj kontribuis al la sukcesa kongreso.

Resume: la kongreso allogis ĉ. 1250 homojn por veni al Nitro, kio ne estas multege, tamen ankaŭ ne malmulte. (1250 homoj ŝajnas eble ne multe kompare kun la pasintjara UK, kiu estis duoble pli granda, sed ŝajne ja temas pri “kutima” cifero por nejubileaj kongresoj.)

Nia LKK-teamo tamen provis ĉefe koncentriĝi al la kvalito (de servoj, programo, enhavo) de la kongreso, pri kio — kiel tion jam esprimis pluraj partoprenintoj — ni sukcesis. Nun necesas nur deziri al la korea teamo de la 102-a UK fortajn nervojn, elanon kaj persistan laboron!

Ĝis revido en Esperantujo!

Peter Balaž (36) estas eldonisto de Slovakio, posedanto de la eldonejo Espero, kunordiganto de la organizo E@I, prezidanto de la LKK de la 101-a UK, prezidanto de SKEF kaj Esperantisto de la Jaro 2012.

UEA

Kial (kaj kiel) ŝanĝi nian Statuton?

Mark Fettes
Prezidanto de UEA

Kiam mi unue elektiĝis Prezidanto de UEA, antaŭ tri jaroj, mi antaŭvidis, ke post 3-4 jaroj verŝajne necesos lanĉi procezon de statutŝanĝo. Ja nia nuna Statuto ekvalidis en la jaro 1980, longe antaŭ la epoko de Interreto, kiam internaciaj neregistaraj asocioj funkciis esence per poŝto, per revuoj, kaj per maloftaj fizikaj kunsidoj de siaj plurkontinentaj estraroj. Estus tute normale, se post pli ol triona jarcento, tiu ĉefa konsistiga dokumento de la Asocio bezonus plurflanke ioman aktualigon.

Tamen la neceso de Statuta ŝanĝo evidentiĝis eĉ pli rapide, ol mi supozis. En Lillo, pasintjare, la Komitato amplekse esploris kaj diskutis demandojn rilate al la jura memstariĝo de TEJO, nia junulara sekcio, kaj fine esprimis per grandega plimulto sian subtenon al tiu paŝo. Sekve ni konsultis nederlandan notarion, kiu konsilis ke UEA devus mem ŝanĝi la artikolojn en la Statuto, kiuj priskribas ĝian rilaton kun TEJO, por ke tiu memstariĝo okazu tute laŭorde. Ekde tiu momento estis klare, ke ni ne povos longe prokrasti la statutŝanĝan procezon.

Tiu procezo estas preskribita en la Statuto mem. Unue la Komitato devas kunsidi por priparoli la proponitajn ŝanĝojn; poste, la ŝanĝoj aprobitaj de la Komitato estas submetataj al Ĝenerala Voĉdono de la individuaj membroj kaj aliĝintaj landaj kaj fakaj asocioj. Laŭ la nuna Statuto, la Ĝenerala Voĉdono devas okazi per poŝto — do, necesas fizike sendi paperan balotilon al ĉiu individua membro, kiu siavice devas resendi la balotilon al la Centra Oficejo por alveni ene de 90 tagoj post la dissendo.

Tial, dum sia Roterdama kunsido en aprilo ĉi-jare, la Estraro trarigardis la tutan Statuton, diskutante diversajn punktojn kie aktualigo estas bezonata. Pli-malpli samtempe ni ricevis de la notario liston de ŝanĝoj, kiujn li konsideris nepraj aŭ dezirindaj, por ke la Statuto restu konforma kun la nederlanda juro. Tiujn diversajn ideojn mi transformis en prepardokumenton por la pritrakto de la Komitato en Nitro. Enestis la bezonataj ŝanĝoj pri TEJO, sed ankaŭ aliaj ŝanĝoj por ebligi la uzadon de Interreto (kaj aliaj telekomunikiloj) por fari elektojn kaj aliajn decidojn, kaj kelkaj ŝanĝoj (proponitaj de la notario aŭ de la Estraro) por pliklarigi diversajn aspektojn de la mastrumado de la Asocio. Krome ni proponis kelkajn pli radikalajn ideojn rilate al la membrokategorioj, la priskriboj de la celoj kaj principoj de UEA, la konsistigo de la Komitato, kaj la utiligo de la Ĝenerala Voĉdono.

Jam antaŭ Nitro evidentiĝis du aferoj. Unue, la plej grandan atenton kaptis — atendeble — la ideoj, kiuj pli tuŝis la esencon de UEA, do pri la membraro, la celoj ktp. Kompreneble por tiaj decidoj nepras provizi laŭeble vastan eblon por diskutoj kaj proponoj, kaj sekve tempon, por ke la komitatanoj povu vaste konsulti siajn reprezentatojn antaŭ la voĉdonado. Due, oni volis plu gardi la Ĝeneralan Voĉdonon por la aprobo de statutaj ŝanĝoj. Do, mi komencis pensi pri la divido de la proponoj en du grupojn: unu por tuja pritrakto, la alian por pli longdaŭra kaj vasta diskuto. Tiu penso konkretiĝis post la Komitata Forumo pri Statutaj Ŝanĝoj en Nitro, kie mi venis al plia konstato: ke simple ne estos sufiĉe da tempo en unu kongreso por eĉ priparoli ĉiujn ideojn, des malpli por atingi saĝajn decidojn pri ili.

Tial en la posta kunsido de la Komitato, lundon posttagmeze, mi petis kaj ricevis konsenton prioritate trakti nur tiujn proponojn, kiuj koncernas esence jurajn kaj administrajn aferojn. Komencante per la artikoloj rilate al TEJO, ni sisteme pridiskutis ŝanĝojn en dudeko da artikoloj. Diversaj amendoproponoj plibonigis la tekstojn, kaj en la fino ĉiuj ŝanĝoj akceptiĝis per granda plimulto. Ĝi estis longa laboro, okupanta ankaŭ grandan parton de la tria kunsido en vendredo kaj postulanta atenton al vortumoj, argumentoj kaj proceduro; mi opinias, ke la Komitato vere meritas la gratulojn kaj dankojn de la membroj pro sia diligento. La notario poste konfirmis, ke la nova Statuto estos en bona ordo laŭ jura vidpunkto. Ĝi estos ankaŭ tia, ke UEA povos longe vivi kun ĝi, eĉ se ne aperos vasta konsento pri la aliaj ŝanĝoj kiuj estos diskutataj en la venonta jaro (aŭ venontaj jaroj).

Tiel do, en septembro, la Centra Oficejo dissendos al la individuaj membroj kaj aliĝintaj asocioj balotilon, sur kiu aperos listo de la artikoloj pri kiuj la Komitato akceptis ŝanĝproponon, kune kun la teksto de la Statuto kun klarigoj pri ĉiuj ŝanĝoj. Por ke la ŝanĝoj ekvalidu, necesos subteno de pli ol duono de la eblaj voĉoj, kaj pli ol du trionoj de la donitaj voĉoj. Mi petas ĉiujn legantojn: voĉdonu! Montru vian subtenon al la estraranoj kaj komitatanoj, kiuj oferis siajn kongresajn tagojn al ĉi tiu pena sed necesa laboro! Kompreneble, vi samtempe kaptu la okazon por konatiĝi kun nia Statuto kaj por pripensi la diversajn ŝanĝojn. Mi opinias, ke ili meritas vian poran voĉon. Precipe la jura memstariĝo de TEJO estas urĝe necesa, por la laŭorda mastrumado de ĝiaj eksteraj rilatoj kaj subvencioj. En la sama kunveno, la Komitato aprobis regularon pri TEJO, kiu enhavas ĝian novan Statuton kaj novan regularon pri kunlaboro inter UEA kaj TEJO. Per tiu paŝo ĝi certigis, ke la rilatoj inter UEA kaj TEJO restos same fortaj, kiel ili estis ĝis nun. Restas nur la aprobo de niaj membroj por sigeli tiun aranĝon.

Kaj poste? Kiel dirite, ni havas jam aron da ideoj pri eblaj ŝanĝoj en aliaj partoj de la Statuto. Tiun diskuton ni malfermos post la Ĝenerala Voĉdono, por ne miksi la diversajn ideojn. Ĉar la Voĉdono finiĝos nur en decembro, vi atendu la lanĉon de tiu dua etapo en la januara numero de nia revuo.

D-ro Mark Fettes (55) estas britdevena kanada universitata profesoro de edukado, naskiĝinta en Usono, ekde 2013 la duan fojon prezidanto de Universala Esperanto-Asocio. Li estis LKK-ano de la 69-a UK, redaktoro de la revuo Esperanto (1986-1992) estrarano kaj Ĝenerala Sekretario de UEA, lanĉinto de la Praga Manifesto.

Estraro nova, TEJO memstara, statutŝanĝo lanĉita: La Komitato laboris en Nitro

Veronika Poór

La Komitato havis dum la 101-a UK tri plenkunsidojn: unu plian, ol kutime, pro la elektojaro. La komitatanoj krome laboris en la jam tradiciaj kvar Komitataj Forumoj dediĉitaj al la kvar agadkampoj: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo. Aldone estis organizita Komitata Forumo pri Statutaj Ŝanĝoj, kaj responde al peto de kelkaj komitatanoj, neformala sed enhavoriĉa laborgrupo pri la sama temo estis organizita merkrede, dum la ekskursa tago. Tio signifas, ke la plej diligentaj komitatanoj devis dediĉi ĉ. 25 horojn dum la kongresa semajno al la komunaj diskutoj kaj decidoj.

Komence de la unua kunsido ekoficis la komitatanoj A kaj B, kiuj siavice alelektis komence 6 komitatanojn C: Ans Bakker-ten Hagen (28), Renato Corsetti (31), Huang Yinbao (30), Zsófia Kóródy (35), Lee Jungkee (32), kaj Maria Rosaria Spanò (33). Ne elektiĝis Eran Vodevoz kun 18 voĉoj. Tiun elekton, kaj la postan voĉdonadon pri la Estraro, gvidis la prezidanto de la Elekta Komisiono, Ulrich Lins. La kandidatoj estis jam antaŭanoncitaj per prepara raporto de la Komisiono; ilin ree prezentis la rekandidatiĝanta Prezidanto, Mark Fettes, kiu diris ankaŭ kelkajn dankajn vortojn pri la elirantaj anoj de la antaŭa Estraro. Poste la unuopaj kandidatoj havis la eblon prezenti sin mem, inkluzive de videa prezento de Emilio Cid, kiu ne ĉeestis persone. Estis entute 7 kandidatoj, el kiuj estis elektitaj Emilio Cid (32), Mark Fettes (35), Lee Jungkee (34), Stefan MacGill (37), Martin Schäffer (32) kaj Maria Rosaria Spanò (35). Bharat Kumar Ghimire ne estis elektita kun 12 ricevitaj voĉoj. La Komitato ankaŭ elektis tri novajn Honorajn Membrojn de UEA, Vilmos Benczik, Petr Chrdle kaj So Gilsu.

En la dua kunsido, lundon, oni akceptis la Estraran Raporton pri 2015, kaj elektis novajn komitatajn reviziantojn, Ans Bakker-ten Hagen (39) kaj Flory Witdoeckt (40), kaj la membrojn de la Komisiono pri Statutoj de la Landaj kaj Fakaj Asocioj: Mireille Grosjean (38), Ulrich Lins (38) kaj Brian Moon (41). Okazis ankaŭ balotoj por la Estraraj postenoj kaj Mark Fettes estis reelektita kiel Prezidanto, Stefan MacGill kiel Vicprezidanto kaj Martin Schäffer kiel Ĝenerala Sekretario de UEA. (Por la taskodivido en la nova Estraro, bonvolu vidi la revuan kolofonon aŭ la retpaĝon http://uea.org/asocio/estraro.)

Jam dum la lunda kunsido oni komencis trakti ŝanĝproponojn al la Statuto (pri tio vidu la apartan artikolon de la Prezidanto). Tiu traktado fakte okupis grandan parton de la disponebla tempo tiam kaj en vendredo, ĉar ŝanĝoj estis proponitaj kaj plejparte aprobitaj en dudeko da artikoloj. Prokrastitaj por pli vasta diskutado estis proponoj pri reformulado de la celdeklaro de UEA, la traktado de Amikoj de Esperanto kiel membroj de la Asocio, ŝanĝoj en la konsisto de la Komitato, kaj nova sistemo de membrokategorioj. La diskutoj pri la restantaj ŝanĝoj, ĉefe juraj kaj administraj, estis viglaj, precipe rilate al la jura memstariĝo de TEJO. Post kelkaj plibonigoj en vortumoj, ĉiuj voĉdonoj rezultigis akcepton per granda plimulto.

Aldone, vendrede la Komitato diskutis kaj akceptis la Regularon pri TEJO, kiu konsistas el tri elementoj: Enkonduko, la Statuto de TEJO kaj la Regularo pri kunlaboro inter UEA kaj TEJO. Krom la agnosko de la jura memstareco de TEJO, la nova Regularo enkondukis novan aĝlimon por TEJO-membroj, konforman al la praktiko en multaj internaciaj junularaj asocioj, nome plialtigon de 29 al 35 jaroj.

Dum la sama kunsido la komitatanoj A kaj B alelektis 3 novajn komitatanojn C: Osmo Buller, Nico Huurman kaj Fernando Maia Jr. kaj la Komitato elektis novajn membrojn de la Financa Komisiono: Osmo Buller, Nico Huurman, Fernando Maia Jr. kaj Huang Yinbao. Pro tempomanko ne okazis diskuto kaj decido pri la Buĝeto por 2017, tial la rilatan laboron la Komitato faros interrete. La raportoj kaj rekomendoj el la Komitataj Forumoj estis transdonitaj al la Estraro por plutraktado.

D-ino Veronika Poór (33) estas hungara fizikisto, kiu doktoriĝis pri nanoteĥnologio, kaj ekde 2016 ŝi estas la Ĝenerala Direktoro de UEA. Ŝi gvidis la teamon de la internacia retradio Muzaiko, kaj estis estrarano de TEJO pri aktivula trejnado, scienca kaj faka agado, eksteraj rilatoj kaj homaj fortoj en la jaroj 2013-2015.

Retaj elsendoj el la UK

Aleks André

En julio-aŭgusto renkontis homoj kun homoj dum preskaŭ duoncento da Esperanto-aranĝoj. Por multe da esperantistoj la plej konata kaj plej priparolinda estas la Universala Kongreso de Esperanto. Daŭrigante la iniciaton lanĉitan pasintjare en Lillo, ĉi-jare estis — plej amplekse — rektaj elsendoj el la UK en Nitro. Krom la kutimaj raportoj dumkongresaj el gazetoj, blogoj, podkastoj kiel Pola Retradio kaj retaj bultenoj kiel Libera Folio, ja okazis ĉi-jare ankaŭ elsendoj rekte el la kongresejo.

Unue gastigis Johannes Mueller kaj Eva Fitzelová en siaj tujaj elsendoj KernPunkto kaj Movada-VidPunkto estraranojn, lingvo-spertulojn, prelegintojn de la Internacia Kongresa Universitato, LKK-anojn de la venonta 102-a UK en Seulo, kaj ankaŭ kongresanojn. Tiujn elsendojn povis aŭskulti rekte ĉiu homo tra la mondo kaj samtempe starigi demandojn al la gastoj pere de la tujmesaĝila programo Telegram.

Due estis ankaŭ video-elsendoj kadre de Jutubo-kanaloj:

  • la oficiala Kongresa “Verda Stacio” raportis pri eventoj ĉiutagaj, per intervjuoj kun kongresanoj kaj organizantoj, kaj kompletaj elsendoj de la Solenaj Inaŭguro kaj Fermo de la Kongreso;
  • – la universitato kiu gastigis la Kongreson dum la tuta semajno elsendis rektajn fluojn de programeroj: kunsidoj, koncertoj, prelegoj k.s. Tiujn elsendojn ankoraŭ nun oni povas spekti pere de la Jutubo-kanalo de la LKK;
  • – tiuj videoj kaj aliaj registritaj dum la kongreso danke al la registremo la de partoprenantoj aperas en ludlisto de nia Jutubo-kanalo, “Komunumo: 101-a UK en Nitro”. Tie aperas la videoj laŭ la ordo de la programo dumsemajna.

Bonan spektadon aŭ memorigadon, kaj ne hezitu spekti denove malnovajn videojn pri la pasintaj Kongresoj en nia kanalo UEA Viva.

  1. Listo de aranĝoj troviĝas ĉe Eventoj.hu kaj mapo ĉe Esperant.io
  2. https://kern.punkto.info/arkivo/ kaj https://movada-vid.punkto.info/arkivo/
  3. Ekzistas dekoj da Esperanto-grupoj en la programo, listo ĉe Telegramo.org
  4. Verda Stacio troviĝas en Jutubo ĉe https://www.youtube.com/user/11pably/videos
  5. La Jutubo-kanalo de LKK estas https://www.youtube.com/channel/UCQeDQIffkSvpyCu-nKT5TMg/videos
  6. Ludlisto de UEA ĉe: https://www.youtube.com/playlist?list=PLfebd4xxn3CMiQ9tKKp6HJObYAqB8fk8R
Aleks André (31) estas franca reta Esperanto-aktivulo, aganta en la Esperanta Vikipedio, Jutubo kaj Tvitero. Li gvidas Esperanto-klubon en la mezlernejo kie li instruas matematikon. Li estas komitatano de Espéranto-France, kaj estis volontulo de UEA en la CO.

Internacia Kongresa Universitato

Amri Wandel

La 69-a sesio de IKU estis abunde vizitata, kaj prezentis riĉan proponon. Same riĉa estis la 124-paĝa IKU-libro, kiu havis tute novan aspekton: unuafoje ĝi estis kolore ilustrita, libroforme bindita kaj enhavis aldone al la naŭ IKU-tekstoj ankaŭ la resumojn de la prelegoj prezentitaj en la Scienca Kafejo.

Enhave la IKU-prelegoj estis tre variaj. Du el la tri AIS-IKU-kursoj (komuna sesio inter IKU kaj Akademio Internacia de la Sciencoj) rilatis al la kongresa temo, traktante lingvan justecon: Bengt-Arne Wickström prelegis pri “Optimumaj minoritataj rajtoj kaj ilia realigo” kaj Javier Alcade pri “Naŭ demandoj pri lingva justeco en la fakliteraturo”. La trian kurson, pri “Astrobiologio kaj vivo en nia kaj aliaj sunsistemoj” prezentis Amri Wandel, kiu prelegis dum IKU ankaŭ pri alia astronomia temo (anstataŭ Michael Maitzen, kiu malsaniĝis kaj ne povis veni al Nitra) — “Ĉu Zamenhof kaj Esperanto povas endanĝerigi la Teron?” — temis kompreneble pri la la asteroidoj kun tiuj nomoj. Grandan atenton logis ankaŭ la prelego de So Gilsu, pri “La diabloj sur la Silkvojo — ĉu rabistoj aŭ savinto?” kie traktis la invadan esploradon de centra Azio far eŭropaj sciencistoj-aventuristoj komence de la 20-a jarcento.

José Antonio Vergara, kiu ankaŭ kunredaktis la IKU-libron, prelegis pri kontraŭstara sinteno al vakcinoj, kaj Orlando Raola sukcese frontis la defion “bildigi procezojn je atoma kaj subatoma niveloj”. Mark Fettes momente liberiĝis de la prezido de la komitataj diskutoj por prelegi pri Edukado al repaciĝo en kanadaj lernejoj, alfronte al la indiĝena realo. Fabelan ĉarmon spertis la aŭskultantoj de Anna Striganova, kiu prelegis pri “Samaj motivoj en popolaj fabeloj de diversaj landoj”.

La kvar prelegoj kadre de la Scienca Kafejo estis iom malpli longaj sed same variaj kaj interesaj. Ivan Colling rakontis pri la stel-domo en Kuritibo (Brazilo), kiu havas kvinpintan stelan arkitekturon kaj kompreneble ligiĝas al Esperanto, François Lo Jacomo prezentis la internacian olimpiadon pri matematiko, Dmitrij Ŝevĉenko traktis la temon “Esperanto en la socireta epoko kiel rimedo al lingva justeco” kaj Bernhard Tuider prezentis la kolekton pri planlingvoj kaj Esperanto de la Aŭstria Nacia Biblioteko.

Senprecedence riĉa scienca programo en Nitro

Kvankam la UK de Nitro ne estis inter la plej grandaj, ĝi verŝajne havis pli riĉan kaj varian sciencan programon ol iu antaŭa UK.

Pli ol monaton antaŭ la kongreso jam estis videblaj en la IKU-paĝo (http://uea.org/kongresoj/universitato) la resumoj de la IKU-prelegoj kaj de la Scienca Kafejo. La IKU-prelegoj kaj la aliaj sciencaj programeroj estis anoncitaj ankaŭ per Gazetara Komuniko kaj en la maja n-ro de Esperanto.

La tradicia malfermo de la Internacia Kongresa Universitato okazis tuj post la Inaŭguro. Komencis ĝin la prezidanto de UEA, Mark Fettes, kiu ankaŭ estis IKU-preleganto. Poste la IKU-rektorino, prof. Eva Polakova, prezentis la prelegojn kaj A. Wandel, prezidanto de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), prezentis koncizan historion de la komunaj AIS-IKU sesioj. La plej popularaj IKU-prelegoj estis tiuj pri Astrobiologio (Wandel) kaj Silka Vojo (So) kun ĉ. cent aŭskultantoj. En la Scienca Kafejo okazis kvar prelegoj pri interesaj kaj variaj temoj.

Unuafoje okazis la Scienca Forumo — nova publika kunveno, kiun partoprenis la sciencaj organizaĵoj kaj agantoj cele al estonta kunlaboro. Partoprenis reprezentantoj de kvin sciencaj institucioj kaj organizaĵoj — AIS, UEA/IKU, ISAE/Scienca Revuo, STEB kaj KAEST kaj ĉeestis publiko de preskaŭ cent personoj. Aparte oni diskutis la kunlaboron inter AIS, ISAE kaj UEA (kun kiu AIS jam kunlaboras kadre de la komunaj AIS-IKU sesioj, kiuj okazas regule ekde 1995). Rekomendojn pri la estonta kunlaboro kun UEA kaj kun ISAE kaj aliaj sciencaj E-instancoj oni faris ankaŭ en la AIS-senato, kiu kunsidis en Nitro (unuafoje post 2001 dum la UK).

Fine de la du IKU/AIS-kursoj de Alcalde kaj Wandel okazis AIS-ekzamenoj, en kiuj partoprenis senprecedenca nombro de pli ol 60 personoj. Preskaŭ ĉiuj sukcesis kaj la AIS-atestoj estis disdonitaj publike dum la Scienca Forumo. Ekzamenitoj kiuj ne ricevis sian ateston povas ricevi retan AIS-ateston, petante ĝin de informoais-sanmarino.org.

Ankoraŭ dum la Scienca Forumo estis anoncitaj ankaŭ la gajnintoj de la Premio Pirlot por la plej bona scienca libro de la jaro, kiu lastfoje okazis en 2001. Estis po tri premioj en tri branĉoj: Libro, Artikolo kaj Prelego. La kvara branĉo — reta kurso — ne estis aljuĝita pro manko de konkurenco. Vidu la rezultojn en la AIS-retejo, http://www.ais-sanmarino.org/.

Preskaŭ fine de la kongreso, vendrede posttagmeze, okazis scienca programo, paralele al la aŭkcio — publika popularnivela prelego de Amri Wandel pri la lastatempa malkovro de gravitaj ondoj. Estis invititaj ankaŭ ne-esperantistoj (kadre de la kongresa malferma tago), sed la slovaka tradukanto restis senlabora. Tamen, ĉ. cent kongresanoj esprimis sian kontenton per longa aplaŭdo fine de la prelego.

Amri Wandel (62) estas israela astrofizikisto, universitata profesoro de la Hebrea Universitato. Li estis prezidanto de TEJO, estrarano de UEA, li estas la sekretario de la Internacia Kongresa Universitato, membro de AdE, prezidanto de Akademio Internacia de Sciencoj.

Kongrestema diskutado en la 101-a UK de Esperanto

José Antonio Vergara

1. Dum la 101-a Universala Kongreso de Esperanto (Nitra, Slovakio, 23-30 julio 2016), homoj apartenantaj al plej diversaj kultursferoj, landoj, aĝogrupoj, genroj kaj mondbildoj vigle partoprenis kvar apartajn diskutkunsidojn pri la temo “Socia justeco — lingva justeco”, kiu estis la devizo kaj ĉefa programero de la tuta evento.

La kunsidojn gvidis 4-persona teamo de faciligantoj, kies konsisto spegulas la diversecon de la tutmonda Esperanto-komunumo: Manuela Ronco (Italio), Paulína Kožuchová (Slovakio), A. Giridhar Rao (Barato) kaj José Antonio Vergara (Ĉilio).

Krome, kontribue al la kongresa temo, komence de la semajno okazis du pliaj aranĝoj dum la kleriga lundo. Unu el ili temis pri kontraŭseksisma kaj kontraŭrasisma agado, kiun enkondukis kaj kungvidis Adjé Adjévi (Togolando) kaj Elisabeth Schwarzer (Germanio), dum la alian konsistigis kritika superrigardo de István Ertl (Hungario / Luksemburgo) al la literaturo en Esperanto, laŭ la demando ĉu ĝia akumuliĝinta korpuso fakte montras nesufiĉan aŭ mankantan esprimon de voĉoj ekstereŭropaj, neviraj, neblankulaj, aŭ iel alie minoritataj aŭ subpremataj — temis do pri literatura justeco.

2. Kiel ĝenerala kadro por la diskutoj, en la unua sesio oni enkonduke emfazis la historiajn ligojn inter la Esperanto-movado kaj diversaj esprimoj de la strebado al socia, politika, kultura kaj lingva egaleco, kion montras la Esperanta branĉo de la 20-a-jarcenta laborista movado kaj ĝiaj edukaj retoj, kaj la frua, entuziasma reago de la UEA-medio al la principoj de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj (1948). La iniciatinto mem de Esperanto tute malferme komunikis sian ĉi-rilatan politikan sintenon, en la lasta etapo de sia ideoevoluo: “Mi vidas en ĉiu homo nur homon, kaj mi taksas ĉiun homon nur laŭ lia persona valoro kaj agoj. Ĉian ofendadon aŭ premadon de homo pro tio, ke li apartenas al alia gento, alia lingvo, alia religio aŭ alia socia klaso ol mi, mi rigardas kiel barbarecon” (Deklaracio pri Homaranismo, 1913).

Koncerne al la nocio de socia justeco, oni skize klarigis ke nuntempe per ĝi oni kutime sin referencas al tiaj (vaste neplenumitaj) vivkondiĉoj kiuj efektivigas la fundamentajn homajn rajtojn tiel kiel difinitajn en la internacia juraj instrumentoj (deklaracioj, konvencioj kaj traktatoj), je ĉiu nivelo de la socia vivo kaj por ĉiuj individuoj, familioj kaj tavoloj. Ĉi-koncerne, oni menciis la nuntempan agadon de UEA por atentigi pri la lingvaj implicoj de la 17 Celoj por Daŭripova Evoluigo.

En tiu unua sesio Xavi Alcalde (fakulo pri politikaj kaj sociaj sciencoj) faris fakajn rimarkojn pri la diversaj aliroj al la koncepto de lingva justeco, kaj Giuliano Turone (renoma juristo, ano de la Honora Patrona Komitato de UEA) tuŝis la komplete neglektitan lingvan demandon en la alfronto de la multaspekta suferado de la rifuĝintoj kiuj lastatempe alvenadas en Eŭropon.

3. Laŭ la perspektivo de pluraneca feminismo, la publiko havis la ŝancon priatenti la fakton ke la formoj de socia subpremado povas viktimigi unuopajn homojn kaj grupojn laŭ iliaj diverskategoriaj identecoj (raso, genro, seksa orientiĝo, handikapeco, ktp), kiuj ofte interligiĝas kaj interagas ĉe unuopaj individuoj. Dum la sesio oni vokis al atenton al tio ke nekonscie diskriminaciaj praktikoj kaj sintenoj sufiĉe ofte esprimiĝas en la vivo de Esperantujo mem, ekz. per masklisma teatraĵo kiu estis unu el la eroj de la arta programo de la UK mem. La gvidantoj de la sesio proponis ke la Esperanto-movado ne plu povas okupiĝi nur (aŭ preskaŭ nur) pri lingva justeco, laŭ iom trosimpliga maniero, sed ke ĝi devus konsciiĝi pri tio kiel lingva maljusteco interagas kun aliaj aksoj de maljusteco; alivorte, ni devas alpreni pluranecan perspektivon kaj iĝi movado ne nur lingvojusteca, sed vere socijusteca.

4. En aparta sesio pri Edukado, oni intense debatis pri la demando ĉu kaj kiel la edukaj sistemoj fakte reproduktas ideologiojn kaj praktikojn kiuj pravigas situaciojn de lingva kaj socia maljusteco, malgraŭ siaj proklamitaj principoj. Kiel sciate, en diversaj epokoj kaj regionoj de la mondo la eduksistemo fakte ludis kernan rolon en la plenumado de politiko de lingva subpremado kaj eĉ genocido, ofte laŭ ŝtata sinteno. En multaj landoj la lingvaj rajtoj de la infanoj estas daŭre malrespektataj, ĉar oni instruas la infanojn per lingvo alia ol ilia gepatra, malgraŭ la akumuliĝintaj pruvoj ke la infanoj lernas pli efike per la gepatra lingvo, aparte en la baza lernejo.

5. Ĝenerale, la kongresanoj kiuj partoprenis la kongresteman diskutadon agnoskis ke la strebado al lingva justeco estas aspekto de pli larĝa, plurkampa lukto cele al socia justeco kaj homaj rajtoj por ĉiuj. Inspirite de la profunde homaraneca, eksplicite kontraŭdiskriminacia sinteno de Zamenhof, la publikanoj esprimis la decidon engaĝi sin en la strebado fari niajn respektivajn sociojn kaj nian komunan kvazaŭan landon Esperantujo pli justaj, ĉar ni vidas en ĉiu homo nur homon (kun liaj/ŝiaj libere difinitaj identecoj), subjekton de esencaj digno kaj rajtoj.

José Antonio Vergara (54) estas ĉilia kuracisto pri epidemiologio kaj universitata instruisto. Li estis estrarano de UEA kaj estas prezidanto de ISAE, la Internacia Scienca Asocio Esperanta.

La Akademio Respondas

Herbert A. Welker

Dum ĉiu UK unu el la multaj interesaj programeroj estas “La Akademio respondas”. Evidente la plejmulto de la legantoj de ĉi tiu revuo scias pri la Akademio de Esperanto (AdE), sed povas esti inter ili (inter vi) kelkaj “novbakitaj” esperantistoj. Por ili — por vi, karaj ĵus en Esperantujon alvenintaj legantoj — mi donas kelkajn informojn (kiujn vi ankaŭ povas legi — krom aliaj — en la retejo http://www.akademio-de-esperanto.org, el kiu mi citas.

“La Akademio de Esperanto estis fondita en 1905 en la unua Universala Kongreso de Esperanto, laŭ propono de Zamenhof, sed tiam sub la nomo “Lingva Komitato”. La nomon “Akademio de Esperanto” portis unue supera komisiono de la Lingva Komitato. En 1948 la Lingva Komitato kaj ĝia Akademio kunfandiĝis en unu solan korpon nomatan “Akademio de Esperanto”.

La AdE “estas sendependa lingva institucio, kies tasko estas konservi kaj protekti la fundamentajn principojn de la lingvo Esperanto kaj kontroli ĝian evoluon”.

“La Akademio de Esperanto en 1999 starigis sekcion Lingva Konsultejo (kiu ĝis 2007 nomiĝis komisiono). Ĉiu Esperanto-uzanto povas turni sin al la Lingva Konsultejo kun difinitaj lingvaj demandoj por ricevi konsilon aŭ rekomendon. Demandojn pri vortfarado (novaj nocioj, terminoj) la Lingva Konsultejo povas respondi relative rapide; komplikaj gramatikaj problemoj kutime postulas pli longan tempon. La respondoj ne estas decidoj de la Akademio de Esperanto, sed rekomendoj de la Lingva Konsultejo; tamen la Akademio esperas, ke utilas tiu ĉi rapida servo, pri kies manko oni ofte plendis.” (http://www.akademio-de-esperanto.org/konsultejo/index.html)

Same kiel en la Lingva Konsultejo, en la menciita UK-programero akademianoj respondas demandojn de esperantistoj pri nia lingvo, pli ekzakte pri lingvaj temoj, demandojn faritajn de ĉeestantoj. En la pasinta UK la kunveno okazis jaŭdon, je la 16-a horo kaj daŭris unu horon kaj duonon. 15 akademianoj — el la 42 ekzistantaj — partoprenis kaj, post sinprezento, respondis aŭ opiniis. Mi memoras la jenajn: Detlev Blanke, Federico Gobbo, Katalin Kováts, François Lo Jacomo, Anna Löwenstein, Stano Marĉek, Brian Moon, Barbara Pietrzak, Otto Prytz, Humphrey Tonkin, José Vergara, Amri Wandel.

Pro la tasko de la Akademio evidentas, ke la anoj ne nur estas homoj kiuj esperantistiĝis antaŭ multaj jaroj (20, 30, 40 aŭ pli) — do tre bone konas la lingvon kaj ĝiajn problemojn kaj eblojn — sed ankaŭ estas fakuloj pri lingvaj aferoj. Ĉar la nuna prezidanto de AdE (Probal Dasgupta) ne ĉeestis, gvidis la kunvenon unu el la vicprezidantoj (Brian Moon). Li tuj klarigis, ke la akademianoj ĝenerale pridiskutas demandojn pri Esperanto longe kaj profunde, provante atingi konsenton, kvankam ĉiu membro havas sian propran opinion, tiel ke la opinioj ofte malsamas. Li ankaŭ emfazis, ke la Akademio ne trudas sian opinion al la esperantistaro, sed nur faras rekomendojn pri la uzo de nia lingvo.

Unu el la demandoj faritaj dum la kunveno en Nitro koncernis la vortfaradon kaj la tradukon de fremdlingvaj vortoj kaj nomoj en Esperanton. Ĉi tie mi ne povas detali ĉiujn respondojn; sufiĉu la jena: ĉar la Akademio povas nur rekomendi, ne trudi, novaj E-vortoj (originalaj aŭ tradukitaj) estas kreataj de iuj esperantistoj kaj poste akceptataj aŭ ne de la esperantistaro. Evidente la vortoj devas obei la bazajn regulojn de nia lingvo. Unu el la akademianoj rakontis, ke li uzadis dum pluraj jaroj iun vorton, sed poste akceptis alian (samsignifan), ĉar ĝi estis — kaj estas — pli ĝenerale uzata.

Alia demando koncernis la prononcon, pli ekzakte la opinion de la Akademio pri la fakto, ke estas multaj variaĵoj kaŭze de la malsamaj gepatraj lingvoj de la esperantistoj. Humphrey Tonkin informis, ke la variaĵoj kaj influo de la gepatraj lingvoj estis multe pli grandaj antaŭ 100 jaroj ol nuntempe, kaj laŭ li estas tendenco, ke pro la eblo aŭdi bonan prononcon ekzemple en la interreto la esperantistoj parolos ĉiam pli bone. Li ankaŭ atentigis, ke ekzistas multaj fonetikaj variaĵoj en la naciaj lingvoj. Aliflanke Katalin Kováts, respondeca pri instruado de Esperanto, emfazis, ke gravas, ke oni instruu bonan, ĝustan prononcon.

Bedaŭrinde tiu tre interesa kaj informa kunveno finiĝis post 90 minutoj. Sendube la tempo ne sufiĉis por ke ĉiuj demandoj povus esti farataj. Sed estas konsolo: en Seulo okazos nova programero “La Akademio respondas”.

Herbert Andreas Welker (71) estas germandevena brazila profesoro pri la germana lingvo kaj ori leksikografio, verkisto kaj tradukisto, spertulo pri teozofio kaj kunlaboranto de la Esperanta Retradio.

Lingvo-politika konferenco en Nitro lanĉis diskuton pri lingva komunikado en EU

Jozef Reinvart

Paralele kun la 101-a Universala Kongreso de Esperanto en Nitro okazis inter la 28-a kaj 29-a de julio 2016 malfermita lingvo-politika konferenco de Viŝegradaj landoj (V4) kaj samopiniantaj landoj de EU pri la temo “Perspektivoj de lingva komunikado en EU”.

La konferencon organizis la Fakultato de Mezeŭropaj Studoj de la Universitato de Konstanteno la Filozofo (UKF) en Nitro kaj Slovakia Esperanto-Federacio sub aŭspicio de Miroslav Lajčák, Ministro de Eksterlandaj kaj Eŭropaj Aferoj de Slovakio. La konferenco estis listigita inter la aranĝoj de la Prezidanteco de Slovakio en la Konsilio de EU organizitaj de neregistaraj organizoj en la 2-a duonjaro de 2016.

La konferencon partoprenis kiel ĉeforatoro Vytenis Andriukaitis (LT), Komisionano de EU por Sano kaj Nutraĵsekureco, kiu estas esperantisto. Li prezentis sian paroladon en Esperanto! Li estis la unua EU-komisionano, kiu uzis dum oficiala evento Esperanton. Li akcentis en sia parolado, ke EU estas paca projekto, sed mankas al ĝi komuna paca lingvo. Esperanto estas la plej taŭga lingvo por plenumi tiun ĉi rolon kaj ankaŭ esprimi paneŭropan identecon de civitanoj, respektante ĉiujn iliajn identecojn (vidu la supran artikolon).

Ján Figeľ (SK), eksa Komisionano de EU por Edukado, Kulturo kaj Multlingvismo (2004-2009) kaj aktuala Ambasadoro de EU por Religia Libereco en la mondo, ne povis partopreni en la konferenco, sed sendis al ĝiaj partoprenantoj tre pozitivan mesaĝon. Li menciis, ke la ĝisnunaj instrumetodoj de fremdaj lingvoj ne alportis la atendatajn rezultojn. Pro tio oni devas serĉi novigajn alirojn, kiuj kostos malpli kaj ebligos akiri pli bonajn rezultojn. Li rekomendis utiligi la propedeŭtikan valoron de Esperanto en fremdlingva instruado kaj ĝian internan pacan ideon por plibonigo de interetnaj, interkulturaj kaj interreligiaj rilatoj kaj solvado de problemoj en EU / Eŭropo kaj la mondo.

En la plenkunsido estis prelegoj de prof. Eva Poláková (Universitato Matej Bel, Banská Bystrica) “Aktivaĵoj de la slovaka civitana platformo en la kampo de internacia komunikado”, d-ro Ildikó Vančo (Universitato de Konstanteno la Filozofo) “Eŭropa lingva reĝimo: nacioj, minoritatoj, lingvoj”, Seán Ó Riain (Irlando) “Propedeŭtika aliro al la plibonigo de la lingva instruado”.

La konferenco estis noviga kaj malfermita, ĉar la unuan fojon partoprenis ĝin kune politikistoj, lingvistoj kaj reprezentantoj de civitanaj organizoj (neesperantistoj kune kun esperantistoj) el la Viŝegradaj landoj — Ĉeĥio, Pollando, Hungario, Slovakio, sed ankaŭ el samopiniantaj landoj, kiel — Italio, Francio, Germanio, Irlando, Litovio, Latvio, Estonio, Kroatio, Slovenio, Rumanio kaj aliaj landoj por diskuti pri neglektataj lingvaj komunikaj problemoj en EU.

Partoprenantoj komune diskutis en paneloj kaj rondaj tabloj pri 3 ĉefaj temoj. Dum la fina plenkunsido ili aprobis konkludajn dokumentojn: “Nitran Deklaron” kaj 3 dokumentojn pri la temoj de la konferenco kun rekomendoj por novigaj projektoj, esploroj kun la celo egalrajtigi kaj efikigi la lingvan komunikadon por ĉiuj civitanoj de EU.

En “Nitra Deklaro” oni diras, ke “Briteliro klare montris, ke la nuna krizo de la eŭropa integriĝo estas krizo de identeco. Nuntempe ne ekzistas lingvo kiu esprimus tuteŭropan identecon. La angla, kiel mondlingvo, ne estas taŭga lingvo por esprimi la eŭropan identecon.

Lingva maljusteco kreas diversajn formojn de ekonomia kaj socia diskriminado. Ni vidas klaran bezonon de novaj strategioj por plibonigo de fremdlingva instruado, kaj empiriaj esploroj pri temo, kiu fremda lingvo plej verŝajne povus stimuli plian lernadon de alia lingvo.” La rezultoj de la konferenco formulitaj en konkretaj rekomendoj postulas renkontan starpunkton de EU kiel tuto kaj de la registaroj de la membroŝtatoj por ŝanĝo de la nuna sensistema, maljusta lingvopolitiko en Eŭropo al tiu, baziĝanta sur la kontraŭdiskriminaciaj principoj.

La programo de la konferenco: http://www.polaco.fss.ukf.sk/conference/images/prog/prog﹍sk﹍eo﹍en.pdf

Jozef Reinvart (65) estas slovaka diplomato, estrarano de la Eŭropa Esperanto-Unio kaj de Premio Cigno. Li estis membro le la Loka Kongresa Komitato de la 101-a UK en Nitro.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes transdonas plurlingvan vortaron al Vytenis Andriukaitis

Kongresa Kalejdoskopo

Dum la Universala Kongreso en Nitro ĉiutage aperis nova kongresa kuriero Pribina. La teamo de la lerta ĵurnalisto Jukka Pietiläinen ĉiam freŝe raportis pri la okazintaĵoj de la evento. Ĉi-sube ni elektis por vi kelkajn el la novaĵoj, pri kiuj raportis Pribina. La tagoj indikas la apertagon de la kuriero, ne la daton de la okazaĵo raportita.

SABATO, 23-A DE JULIO

Ni elkore dankas s-inon Clara Bracke (BE) pro la donaco, kiu helpis efektivigi la okazigon de la futbalmatĉo!

Ni elkore dankas Institucion Hodler pro la donaco al la kongreso!

Nia kongresejo: La kongresejo, kie okazas la nuna UK, estas sur la grundo de la Slovaka Agrikultura Universitato. Nuntempe ĝi havas ses fakultatojn kaj proksimume dek mil studentojn. La universitato orientiĝas plejparte al agrikulturo, biologio, ekonomio kaj teknikaj sciencoj. Apud la universitato troviĝas botanika ĝardeno.

DIMANĈO, 24-A DE JULIO

Komitato elektis novan estraron: La unua sesio de komitatkunsido en sabato la 23-a de julio reelektis Mark Fettes (Kanado) kiel prezidanton de UEA, sed la estraro iomete ŝanĝiĝis.

Inaŭguro de ekspozicioj: Vendrede, en la urba sinagogo de Nitro, okazis la inaŭguro de la 2 ekspozicioj: Vivo de Zamenhof kaj Historio de Esperanto en Nitra.

LUNDO, 25-A DE JULIO

Solena inaŭguro: 49 landaj salutoj, tri honoraj membroj kaj slovaka poŝtmarko. La solena inaŭguro de la 101 a Universala kongreso de Esperanto okazis en la urba sporta halo iom malcentre. Ĉeestis multaj honoraj gastoj, inter ili troviĝis ankaŭ la urbestro de Nitra s-ro Jozef Dvonč kaj Ján Figeľ, oficiala reprezentanto de Eŭropa Unio pri religia libereco en la mondo.

Novaj Aŭtoraj Duonhoroj
13.00 — Ulrich Lins — “La danĝera lingvo”
16.00 — Zuzka Stožická kaj Mária Minichová — “Ĝis tien / Až tam
17.00 — Mikaelo Bronŝtejn — “Mi stelojn jungis al revado”.

MARDO, 26-A DE JULIO

Esperantoarbo: Ni invitas vin al la solena plantado de Esperanto arbo, kiu okazos marde je la 12.00 sur herbejo antaŭ la aŭlo de la universitato en Nitro.

Nefumantoj atentis pri danĝeroj de fumado: Tutmonda Asocio de Esperantistaj Nefumantoj havis ne nur standon en la Movada Foiro, dividitan kun LIBE (vidhandikapitoj), sed ankaŭ jam dimanĉe kunvenis en Izák. Ĉeestis membroj el Ĉeĥio, Germanio, Italio kaj Nederlando.

– Raporto pri kunsido de LSG: Dimanĉe okazis kunsido de Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj (LSG). La ĉeestantoj priparolis la nunan situacion en la Ligo, precipe la eldonadon de sia revuo “Forumo”.

MERKREDO, 27-A DE JULIO

Ekskursa tago kun ekskursoj al:

  • Banská Štiavnica — Unesko-Kultura heredaĵo, la urbo de arĝento
  • Bojnice — minejo kaj la plej romantika kastelo, juvelo de Slovakio
  • Bratislavo — la kronada urbo, cefurbo de Slovakio
  • Vina Vojo de Malgrandaj Karpatoj — pitoreskaj kamparaj vinistaj urbetoj
  • Piešťany — baneja insulo, vinmuzeo, renesanca fortikaĵo
  • Esztergom — urbo de la hungara ĉefepiskopo kun la plej alta katedralo
  • Trnava — la “eta slovaka Romo”
  • Trenčín — mitoplena kastelo, gotika fortikaĵo, ripozinvita banurbo
ĴAŬDO, 28-A DE JULIO

Kiel plej efike lerni lingvojn? En sia ripeta prezentado (pro la manko de lokoj en salono dum la unua prezento) Lýdia Machová (Slovakio) prezentis sian metodon lerni lingvojn, per kiu ŝi jam lernis dekon da lingvoj.

De Seulo al Nitro, 23 tagoj de trajnumado Por partopreni en la 101 a UK 10 koreaj esperantistoj ekiris jam en la unua de julio, kaj dum 23 tagoj ili trajnumis tra Ĉinio, Mongolio, Rusio tra Siberio, Belarusio, Pollando, Germanio, Ĉeĥio.

VENDREDO, 29-A DE JULIO

Resume pri la kongreso: Glata organizado, tre konvena kongresejo, bonega tuturba vidigo de Esperanto kaj rekorde ampleksa parto de la kongresa programo malferma al la urba publiko. Jen impresoj pri la 101a Universala Kongreso de Esperanto en Nitro, Slovakio.

Laŭ Estrara komuniko de UEA

La CO respondis: Demandoj kaj komentoj plejparte en konstrua etoso

Jukka Pietiläinen

“La Centra Oficejo respondas” estis en Nitro malpli kritika kaj tamen ne lokita en frua matena horo kiel ofte en pasintaj kongresoj. La nova ĝenerala direktoro Veronika Poór la unuan fojon gvidis la kunvenon, kiu estis eble malpli populara ol dum pasintaj jaroj. Kutime la kunsido temas pri plendoj de membroj. Krome al la demandoj respondis Tobiasz Kaźmierski, Stanka Starčević kaj Clay Magalhães.

Diversaj problemoj ĉirkaŭ la kongreso kaj novaj retaj ebloj estis la ĉefaj demandoj kaj plendoj, ĉe “La Centra Oficejo respondas”. Dum tiu ĉi kongreso plej fuŝis la transporta servo el la Viena flughaveno al la kongresurbo. La servo malgraŭ, ke estis interkonsentite alimaniere, portis kongresanojn al la kongresejo kaj ne al la aŭtobusa stacio, kie eblus havi taksion por plua transporto al hoteloj. La Kongresa Sekretario Clay Magalhães respondis, ke la transporta servo fakte estis malprofita por UEA kaj ke la firmao kondutis en maniero, kiu ne egalis kun la interkonsento.

La malfrua apero de la kongresa programo en la reto (nur en lundo antaŭ la kongreso) kaj manko de programo konsultebla per poŝtelefono ĝenis kelkajn demandantojn. Clay Magalhães respondis, ke por havi aplikaĵon per kiu la kongresa programo aperu en poŝtelefono, necesus aplikaĵo kiu funkcius bone. Krome la programo havis daŭre diversajn ŝanĝojn ĝis la lasta momento kaj frua publikigo povus ĝeni, se iu mendas ekskurson por iu tago laŭ pli frua programo kaj poste necesas ŝanĝi programerojn al alia tago. La junulara programo, preskaŭ nelegebla en la kongresa libro, tamen jam aperis per gugla kalendaro en la reto kaj estis tuj ĝisdatigebla.

Al demandoj pri pagmanieroj, Clay respondis, ke UEA plej facile povas akcepti mendojn kaj aliĝojn se temas pri pago per UEA, sed ĉar multaj ne havas monon en sia uea-konto kaj ne povas favorkoste sendi monon al Roterdamo, UEA akceptas ankaŭ aliajn pagmanierojn. Tamen UEA ne povas uzi multe da mono laŭ maniero de aliaj vojaĝagentejoj, por kreditkartaj pagoservoj, kiuj devus esti sekuraj. Multo el la laboro en UEA estas ankoraŭ farata per papero kaj mano, ĉar mankas favorkostaj ebloj fari tiujn aferojn rete sekure.

Krome aperis sugestoj, ke pli multaj kongresaj programeroj estu spekteblaj rete kaj ke la kongresa libro, aŭ almenaŭ la programa parto aperu en la reto. La aferoj, pri kiuj aperis petoj, estis notitaj kaj raportitaj al la estraro de UEA por pritraktado.

Jukka Pietiläinen (50) estas finnlanda ĵurnalisto, esploristo kaj lekciisto pri ĵurnalistiko kaj laboras nuntempe en la Universitato de Helsinki. Li doktoriĝis pri la evoluo de la rusia gazetaro. Li estis prezidanto de Esperanto-Asocio de Finnlando, estrarano de FEJO, LKK-ano de la 80-a UK.

Eksterordinare alta nombro de eksterlandaj volontuloj dum la UK

Szabolcs Szilva

La 101-a Universala Kongreso okazis inter la 23a kaj 30a de julio. Tamen 18 bravuloj havis tian bonŝancon, ke ili povis partopreni escepte longan UK-n, de la 19a de julio ĝis la 3a de aŭgusto. E@I lanĉis projekton pere de la programo EVS (Eŭropa Volontula Servo), kadre de kiu 18 esperantistoj havis ŝancon senpage partopreni la UK-n kaj krom tio ankoraŭ ricevi poŝmonon. Mi, Szabolcs Szilva, estas unu el tiuj bonŝanculoj. Jes ja, bonŝanculoj. Malgraŭ la laborplena estado mi pensas (kaj verŝajne ĉiuj volontuloj konsentas kun mi), estis inde partopreni en la projekto. Nia tago aspektis tiel, ke kutime ni vekiĝis matene por labori, havis tagmanĝopaŭzon, poste laboris kaj vespere ni partoprenis en la vespera junulara programo por iom amuziĝi. Ni ne multe dormis, sed tio estis nia propra decido: eluzi ĉiun momenton de tia eksterordinara okazaĵo. La multeghoran dormadon ni restigis por post la reveno hejmen. Ni laboris kun tre sperta teamo, la teamo de E@I. Pro tio ĉio por ni estis klara. Ne estis momento, kiam ni dubis kio estas nia tasko. Tion indikis por ni tre klara laborplano, kiun laŭ nia prefero ni ankaŭ rajtis ŝanĝeti. Ĉiu rajtis por si trovi la plej taŭgan taskon, kaj se iu ne sukcesis, nia kara Dorota Rodzianko helpis trovi lian/ŝian vojon en la organizado de la UK. La taskojn de la volontuloj la partoprenantoj bone konas, ja ili povis vidi tiujn laboremulojn ĉie kun la ŝildo “helpanto”, tamen por tiuj, kiuj ne rimarkis aŭ ne partoprenis la UK-n, mi menciu kelkajn taskojn: gardado de pakaĵoj, kontrolo de la nomŝildoj ĉe la enirejoj, deĵoro en la informejo, akceptejo, loĝiga servo, tradukado, ordigado ktp. Por mi kaj verŝajne por multaj el ni la plej grandan surprizon kaŭzis la pretigado de ĉ. mil manĝkuponoj kaj pretigado de ĉ. 1300 kongresaj sakoj. Ĉ. 15 homoj laboris pri ili tuttempe kaj eĉ tiel bezonatis po unu tago. Mi neniam komprenis antaŭe kiom da enorma laboro postulas ilia pretigado. Kompreneble ankaŭ ne mankis amuziĝo. Ni tre ofte post la laboro, refreŝiginte nin post la varmega tago, partoprenis la junularan programon. Ĝi estis escepte tre bunta dum ĉi tiu UK, pro kio mi aparte tre ĝojas. Mi esperas, ke dum la venontaj Eŭropaj UK-oj ankoraŭ estos tia ŝanco por aliaj junuloj.

Szabolcs Szilva (25) estas hungara lingvisto, tradukisto kaj lingvoinstruisto, doktoriĝanta studento de la Universitato de Varsovio. Li studis turismon en Székesfehérvár kaj en Varsovio, lingvoinstruadon kaj interlingvistikon en Poznan kaj finnugristikon en Varsovio.

ELEFANTOJ, SE BALANCIĜADAS...

raporto pri la Internacia Infana kaj Junula Kongreseto en Nitro

Veronika Acsádi

La 45-a IIK okazis inter la 23-a kaj 30-a de julio 2016, en la urboparto Zobor de la kongresurbo Nitro, 4 km-ojn for de la UK-ejo. La kongresetejo estis veterinara lernejo por bestokuracistoj, tre bone ekipita per dormejoj, manĝejo, kurejoj, sportejoj, kaj la infanoj ankaŭ povis nutri la bestojn de la lernejo. Vi povas trovi pliajn detalojn pri IIK ĉe: http://bertosch.free.fr/iik2016/ Al la revuo raportas respondeculino pri la IIK, Veronika Acsádi.

Kunvenis 22 infanoj el 11 landoj, la plej juna estis la 4-jara Tomaso el Pollando, la plej granda estis la 16-jara Suno el Ĉinio.

Kelkaj el ili antaŭ nelonge komencis lerni Esperanton — kelkaj ankaŭ hejme parolas ĝin kun siaj gepatroj. Kelkaj preferis korbopilki dum la tuta tago — aliaj sidis ĉe tabloj en la ludejo, socioludante.

Kelkaj ŝategis paroli — aliajn vere malfacilis paroligi.

Kelkaj ŝatis (ŝatEGis) krokodili — aliaj tute ne emis paroli gepatralingve.

Kelkaj entuziasme partoprenis ĉiujn programerojn — aliaj preferis resti enĉambre solaj.

Malgranduloj ŝategis akvobatali: ili kaptis ĉiujn okazojn, paŭzojn inter du programeroj por preni la akvopafilojn, ricevitajn de la UK-organizantoj (ankaŭ ĉi tie koran dankon por la bonega ideo de ili), por dum nur ĉirkaŭ du minutoj malsekigi unu la aliajn ĝisoste — granduloj dume preferis sidi en la ombro, kompreneble nenionfarante...

Malgraŭ tiuj ĉi multaj diferencoj la tuto bone funkciis kaj la infanoj lernis multon, ekzemple:

  • la ĉefurbo de Suda Koreio estas Seulo — tion ni eksciis de la tre lerta prezento de nia koreo Ĵin-ho (12-j.)
  • Katalunio ne troviĝas en Azio aŭ Aŭstralio, sed en Eŭropo kaj ĝi estas parto de Hispanio (antaŭ la prezento de nia kataluno, Ĵordi (13-j), infanoj estis demanditaj, kie troviĝas la lando Katalunio...)
  • “Li-to-vi-o” — la plej malfacila vorto estis ĝi dum la Interkona Vespero, sed post kiam ni koruse ripetis ĝin centfoje, ĉiuj sukcesis jam eldiri
  • Maaaaaa-riiiiiiiiiiiii-ŝaaaaaa... kisu min!” — kie vokalojn oni devas tiom longe kanti, ĝis elĉerpiĝas aero el la pulmoj. Amuze...
  • la monteto Zobor ne estas monteto, sed ege granda montEGo — ĉefe, se ni grimpas supren, kiam estas ĉ. 40 gradoj ankaŭ en ombro, kaj estas neniu vento, eĉ venteteto...
  • la ĉefurbo de Suda Koreio estas Seulo — ĉiutage ĉe la Vespera Kvizo aperis tiu ĉi demando... (en la Vespera Kvizo estis dek demandoj pri la okazaĵoj de la aktuala tago, kaj kiu ĝuste respondis, ricevis bombonon. Post la dua tago jam la infanoj estis petitaj fari la kvizon.)
  • kiam Ĵordi aperas sursceneje, li ĉiam ricevas klaŭnan ruĝan nazon (kaj ĉe la bonega klaŭna prezentado de la slovako Tomaŝ Plaszky “Teatro en kofro” kaj ĉe la tre amuza pantomima teatro “Teatro Komika” alian vesperon)
  • Kim ĉe infanoj same furoras, kiel ĉe nia generacio: li ĉe bivakfajro freneze dancigis kaj kantigis ĉiujn, ankaŭ la “pasivulojn”.

Bedaŭrinde ne estas sufiĉe da spaco ĉi tie por rakonti ĉiujn okazintaĵojn de la Infana Kongreseto, sed eble vi havas jam la impreson, ke la nova generacio bonege fartis kaj amikiĝis en Nitro.

Mi, persone, pleje ŝatis la momentojn, kiam unu post la alia, infanoj ekis hejmen kaj adiaŭis la aliajn: ili ĉiuj ricevis komunan brakumadon (ĉiuj samtempe, kune brakumis la adiaŭantan amikon) kun, kompreneble, grupa memfoto (selfio)...

Permesu al mi ankaŭ ĉi tie danki la laboron de la nelaciĝinta, entuziasma, internacia organiza teamo: Ana, Annie, Bert kaj Nicky.

Ni finu tiun ĉi raporton per la lasta strofo de la plej ŝatata kanto de infanoj, kiun ni prezentis ankaŭ ĉe la Solena Fermo de la UK:

“Kvin elefantoj balanciĝadas
pere de araneaĵo,
kaj konstatinte,
ke ĝi eltenas,
VOKAS ĈIUJN AL KOREIO!!...”
(... kies ĉefurbo estas Seulo)

Veronika Acsádi (41) patrino de 7,5-jara denaska Eo-parolanto, iama prezidanto de la Hungara Esperanto-Junularo kaj de la LKK de la 64-a IJK en Szombathely, organizinto de la 37-a REF, dankema respondeculo de IIK 2016 en Nitro.

[FORIGITA!: bildo]

La partoprenantaj infanoj ĝuas spektaklon dum la IIK

Fakaj asocioj

20-a Internacia Medicinista Esperanto-Konferenco (IMEK)

Christoph Klawe

IMEK okazis de la 20-a ĝis 22-a de julio en la universitata hospitalo Fakultná nemocnica Nitra, Slovakio.

Sub la titolo “Medicinistoj kaj tutmondiĝo — kiajn medicinistojn bezonas la nuna jarcento?” 33 medicinistoj el Aŭstrio, Belgio, Finnlando, Germanio, Hungario, Kroatio, Pollando, Rumanio, Slovakio, Ukrainio kaj Hinda Unio renkontiĝis kadre de la 20-a, jubilea IMEK en la prelegejo de la Fakultná nemocnica Nitra, Slovakio.

La konferenco estis preparita en perfekta kunlaboro de la kuracistaj kolegoj de la hospitalo en Nitro, reprezentataj de la ĉefkuracisto de la departemento pri onkologio, d-ro Juraj Detvay, Teodoro Rosinsky, Honora Membro de UMEA, la UMEA-estraro kaj Jozef Reinvart, ano de la kongreskomitato de la 101-a Universala Kongreso en Nitro, kies malferma akompana aranĝo la 20-a IMEK estis. Impona por ĉiuj konferencanoj estis la granda gastamo kaj afableco de la slovakaj gastigantoj. La modela agadmaniero, transpasante la Eŭropajn landlimojn por faciligi kaj progresigi la internacian medicinan kunlaboron, estis honorigita per dankdiplomoj de UMEA kaj kuracista asocio de la germana urbo Trier, kie la centra oficejo de UMEA nuntempe situas.

La IMEK estis forte apogita de la memhelporganizo OZ NitraOnko, kiu dum la konferenco informis pri sia agado.

La alta protektanto de la konferenco estis d-ro Vytenis Andriukaitis, EU-komisionano pri sano, mem kirurgo kaj Esperantisto, kiu honorigis la konferencanojn kun salutletero.

Tomáš Drucker, Ministro de Sano de Slovakio, transprenis aŭspicion sur la jubilea IMEK. La ŝtata sekretario de la Ministerio pri Sano de Slovakio, profesoro Stanislav Ŝpanik, persone venis al la solena malfermo por saluti la konferencanojn nome de la ministro.

Venis al la solena malfermo kun trafaj salutvortoj ankaŭ d-ino Darina Sedláková, estrino de la slovakia oficejo de la Monda Organizo pri Sano, alia honoro por la partoprenantoj de la konferenco.

La ĉeestantaj altrangaj salutantoj kaj la kuracistaj gastigantoj ricevis la memormedalojn de UMEA kiel danksignon de la asocio.

Kadre de la ĉefa konferenctemo estis reprezentitaj 19 prelegoj, 14 en Esperanto kaj 5 en la slovaka. Dank’ al la perfekta laboro de Marek Blahuŝ kaj Marteno Miniĥ, kunlaborantoj de la LKK, okazis konstanta altnivela tradukado de Esperanto al la slovaka kaj reciproke.

La medicinista konferenco kaptis la atenton de la amaskomunikilo tiel, ke radio kaj televido intervjuis partoprenantojn kaj raportis pri la IMEK.

Tiamaniere sukcesis ne nur laŭ la kongresa ĉeftemo difini la neprajn taskojn, kiujn moderna medicinisto devas plenumi, sed ankaŭ informi la fakan kaj ĝeneralan publikon ekster la Esperanto-movado pri la funkcianta faka agado de esperantistoj. Sukcesis dum la IMEK plekti novajn kontaktojn kaj kunlaborojn, kiuj ebligos daŭran efikan agadon en la estonto.

Reprezentantoj de UMEA planas renkonti en proksima tempo en Luksemburgo Vytenis Andriukaitis, EU-Komisionanon pri sano, informi lin pri la 20-a IMEK kaj diskuti pri kunlaboro kun li, UMEA kaj Eŭropa Esperanto-Unio, agado por antaŭenigi fakan utiligon de Esperanto kaj kontribui al la solvado de lingvaj komunikaj problemoj en la sansistemo de EU.

d-ro Christoph Klawe (50) estas germana neŭrologo, psikiatro kaj psikoterapisto, estro de centro por la kuracado de multobla sklerozo. Li estas prezidanto de Universala Medicina Esperanto-Asocio, vicĉefredaktoro de la Medicina Internacia revuo kaj estrarano de Internacia Esperanto-Instituto.

El la gazetaro

El la Esperanta gazetaro

La Ondo de Esperanto

En la aŭgusta-septembra numero de la Ondo la redakcio anoncas, ke pro diversaj malavantaĝaj, loĝistikaj kaj financaj kialoj ekde januaro 2017 la magazino aperos nur en reta formato. Sentroige ni povas aserti, ke la ĉefredaktoro, Aleksander Korĵenkov, faris sensacian malkovron en moskva biblioteko, li trovis kajeron de Zamenhof el 1886, kun la kanto “Bella sero ja l’urbetto” en la lingvo “Mondo lingo”. Korĵenkov nomas la lingvon Praesperanto III, kompare kun la du antaŭaj lingvoprojektoj el 1878 kaj 1881. Aparta unikaĵo estas, ke la Mondo Lingo estas skribata per cirilaj literoj. Verŝajne multaj esperantologoj studos ankoraŭ la novan trovitaĵon.

Internacia Pedagogia Revuo

La 44 paĝoj de la tria ĉi-jara numero de IPR enhavas raportojn pri la UK kaj la ILEI-konferenco, alvokon de la prezidantino por la Jaro de la Lernanto, interesan priskribon de internacia infanĝardena kunlaboro per Esperanto de Grażyna Szubryczyńska kaj tre longan kaj detalan resumon de la laboro de la ĉina ILEI-sekcio. Rob Moerbeek skribas pri la stilfiguroj en “Festeno” de Raymond Schwartz, Huang Yinbao (Trezoro) pri la dumviva lernado kaj László Szilvási pri la manko de instruistoj, lernolibroj kaj manaĝistoj por enkonduki Esperanton, kiel finekzamenan lingvon. Maria Grazia Mezzadri interese priskribas la uzon de Sorobano en la instruado.

Libera Folio

La bulteno raportas pri la monkolekta kampanjo de Chuck Smith kaj Richard Delamore (kiu estas el Aŭstralio, kaj ne nomiĝas Robert) por la nova projekto Amikumu, telefona aplikaĵo por trovi esperantistojn en la proksimeco. Ili ankaŭ prezentas la reeldonitan libron de Ulrich Lins, “La danĝera lingvo” pri la persekutado de esperantistoj en diktaturoj.

Monato

En la aŭgusta-septembra numero de Monato Paul Gubbins en sia lasta redaktora artikolo, preskaŭ testamento, klarigas al “Kara Eŭropo” per tre kompreneblaj vortoj, ke la britoj ne voĉdonis kontraŭ Eŭropo, sed kontraŭ si mem. Stefan Maul amike adiaŭas la meritplenan ĉefredaktoron de nia partnera gazeto. Artikoloj pritraktas politikon kaj piedpilkon en Kroatio, problemojn en la limregiono de Albanio kaj Grekio, aborto-malpermeson en Irlando, slovakan poeton, litovan arbopintan vojon kaj la ekonomian teorion pri senkondiĉa baza enspezo.

La KancerKliniko

La juli’-aŭgust’-septembr’-a numero de la politika, kultura, skandalema, ajnista gazeto enhavas sur 32 paĝoj multajn originalajn kaj tradukitajn artikolojn, literaturaĵojn, raportojn, desegnaĵojn. Titolpaĝe Serge Sire karikature asertas, ke EDE kulpas pri Briteliro. Pluraj artikoloj traktas Kurdion, opero-kritiko skribas pri operoj de Rikardo Vagnero kaj Aĥilo-Klaŭdo Debusi. La Kliniko raportas pri la UK kaj la SAT-kongreso, kaj aperigas interesan matematikan artikolon pri sunfloroj.

Eŭropa Bulteno

En julio-aŭgusto la Bulteno longe traktas pri la lingvopolitika konferenco de Nitro, priskribita ankaŭ sur la 180-a paĝo de nia revuo. Sur kvar paĝoj vi povas legi la esperantlingvan malferman parolon de la eŭropa komisionano Vytenis Andriukaitis, kaj la tutan tekston de la Nitra Deklaro. EEU anoncas, ke ilia projekto “Rakontoj de rememoro: rememoroj pri rifuĝintoj el jugoslava milito por kreo de paca kaj tolerema EU” ricevis eŭropunian subvencion kadre le la programo “Eŭropo por civitanoj”. Legeblas raportoj pri la UK, pri esperantista partopreno en la pollanda muzikfestivalo Woodstock, pri la 75-a Hispana Kongreso kaj pri reta kurso laŭ la zagreba metodo.

TEJO

Gravaj decidoj de TEJO

Massimo Ripani

Ni memoros la ĉi-jaran Internacian Junularan Kongreson ne nur pro ĝia plezura etoso, sed ankaŭ pro tri movadnivele sufiĉe gravaj novaĵoj. Mi parolas pri la “sendependiĝo” de Tutmonda Esperantista Junulara Organizo, kiu akiris memstaran juran personecon, la plialtigo de la aĝlimo por la membreco kaj la apero de la unua generacio de esperantlingvaj trejnistoj.

TEJO restos junulara sekcio de Universala Esperanto-Asocio kaj la tuta procezo progresis akorde por trovi la plej bonan ekvilibron por la rilatoj inter la asocioj en ege kunlaborema spirito. La memstariĝo okazis ĉefe por ekstera-rilataj kaj subvencipetaj aferoj: TEJO jam havis juran personecon, tamen tio ne sufiĉis laŭ la nederlandaj leĝoj, pro la fakto ke en la statuto estas parto (“integra parto de UEA”) kiu povus ŝajnigi ke TEJO estas sekcio kaj ne sendependa organizo. La proceso startis antaŭ la IJK per la preparado de la necesaj dokumentoj, kaj kulminis dum la Universala Kongreso, kiam la komitato de UEA fundamente aprobis la decidojn de la komitato de TEJO.

La aĝlimo por la membreco en TEJO estas 35 jaroj. Ni povus longe diskuti pri tio: ĉu la decido taŭgas aŭ ĉu ne. Indas observi, tamen, ke kelkaj landaj sekcioj jam paŝis en tiun direkton. Temas pri Japana Esperanto Junularo kaj pri Itala Esperantista Junularo. En Koreio la aĝlimo eĉ pli altas: 40 jaroj.

Dum la IJK okazis diskutrondo de la Eŭropa Komisiono de TEJO, kie oni prezentis interesajn projektojn, kiel la Mentora Programo por konekti homojn kun pli da sperto kun aliaj kun malpli aŭ neniom, kaj helpi ilin. La unua generacio de TEJO-trejnistoj sukcese prezentis altnivelan trejnadon pri temoj kiel projekta mastrumado kaj strategia planado. Tio estis rezulto de ETEY, EU-projekto kunordigata de TEJO kaj subvenciita kadre de la Erasmus+ program de EU.

Faktoj kaj impresoj pri la IJK

La 74-a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazis en Vroclavo, Pollando, inter la 16-a kaj 23-a de julio en universitata konstruaĵo. La temo de la ĉi-jara evento estis #aktivado, kio signifas “retan aktivadon en neregistaraj organizoj”. 264 gejunuloj el 32 landoj partoprenis la kongreson. En la programo de IJK estis sciencaj prelegoj, vikipedia trejnado, koncertoj, ekskursoj, urboludo, gufujo, ludoj, kinejo kaj paralele okazis trejnado de trejnistoj de TEJO. Ni petis kelkajn partoprenintojn dividi kun ni siajn impresojn pri la evento. Massimo Ripani raportas pri la gravaj rezultoj de la komitatkunsido de TEJO. Vi povas vidi mallongan filmon pri la IJK ĉi tie: https://www.youtube.com/watch?v=vw6Lt﹍3jgbM&feature=youtu.be

Joop Kiefte (27)

Mi ege ŝatis, ke venis bona amiko mia, kiu antaŭe ne parolis Esperanton, kaj per sufiĉe bona Esperanto jam ankaŭ tre ĝuis la kongreson, kaj ekkonis novajn mojosajn homojn. Ni trairis la urbon bicikle en amikaj grupoj, kaj tiuj traurbaj vagadoj estis sufiĉe bonaj.

Mi kontribuis per la rezulto de la trejniĝa programo. Ni estis trejnitaj por iĝi trejnistoj kaj ni kun mia samgrupetano trejnis la partoprenantojn pri prezentaj kapabloj.

Klára Ertl (21)

Mi tre ŝatis la koncerton de la Perdita Generacio dum la lasta vespero de la IJK, kiu estis laŭ mi la plej bonetosa momento de la tuta kongreso — ĉiuj tre ĝojis, kunkantis kaj dancis.

Mi kunorganizis kun Robert Nielsen la ludon “Kukumio”, kiu estas rolludo pri lingvopolitiko, kiun TEJO-KER jam uzis en aliaj eventoj. Mi sola organizis prelegeton kaj kurseton pri la brazila sporto Capoeira.

Estis iomete bedaŭrinde pri la ĉi-jara IJK, ke ne estis tiom multe da interesaj programeroj, dum pluraj tagoj de la kongreso mi havis la impreson ke la tago estas iom malplena. Krome la programo ĉiam ŝanĝiĝis, tiel, ke oni neniam povis scii kio okazos dum la sekvonta tago.

Jérémie Bert (20)

Mi kunorganizis IJK-n kiel TEJO-volontulo, mi kunportis varbmaterialon diversspecan, la kason de membriĝoj kaj la T-ĉemizojn. Mi staris ĉe la TEJO-stando la tutan tagon kaj pro tio ne partoprenis multajn programerojn, sed ĉefe la komitat-kunsidojn de TEJO, respondecante ankaŭ pri la ŝlosiloj de pluraj prelegĉambroj. Mi helpis oficialan vizitanton (kiu estis handikapulo) porti siajn manĝojn, kiuj troviĝis 1-2 km-ojn for, trifoje tage.

Mi travivis ekskurson kun la karavanemula familio de Lars Sözüer al iu mezepoka, taja, vegana restoracio en la urbocentro de Vroclavo, en iu speco de kastela turo, kun ĉarmaj birdetoj, kiuj tre ĝentile kaj sentime venis finpurigi la telerojn de la gastoj.

ILEI

Rekorda konferenco de ILEI

La 49-a Konferenco de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj okazis inter la 30-a de aŭgusto kaj la 6-a de julio en la nordorienta hungara urbo Nyíregyháza. En la pasinta numero de la revuo vi jam povis legi resumon de la prezidanto de ILEI, Mireille Grosjean. La eventon partoprenis 133 instruistoj el 29 landoj kun la konferenca temo: “Novaj vojoj de lernado” en la konstruaĵoj de la Universitato de Nyíregyháza.

Dum la konferenco okazis la komitatkunsido de ILEI kun la grava decido, ke ekde la sekva jaro la ĉefevento de la organizo nomiĝos kongreso, tiel en Busano, Koreio, estos la 50-a Kongreso de ILEI en julio 2017. En la riĉa programo estis lingva festivalo, prelegoj, diskutrondoj, hungara kaj Esperanto-kursoj, ekskursoj, frandvespero kun koncerto de Attila Schimmer, korea vespero, filmvespero kaj interkonsiliĝo de E-centroj. Jen kelkaj ekzemploj de la fakaj prelegoj:

  • Novaj vojoj de lernado — Mireille Grosjean
  • Dulingva ekzamenado pri Esperanto en Hungario — Pálma Salomonné Csiszár
  • Indramang-metoda lingvoinstruado — D-ro Gábor Márkus
  • Fakrondo de Esperanto en la Politeknika Lernejo en SuboticaAranka László
  • Esperanto en infanĝardeno — interkultura edukado — Grażyna Szubryczyńska
  • Profesia orientiĝo, kaj elekto de la kariero — Mariana Berariu

Ni petis kelkajn partoprenintojn, ke ili dividu kun vi siajn impresojn pri la konferenco.

Tamara Kostjuk (46)

Mi estis nur en la solena inaŭguro, en la lingva festivalo, en filmprezento, en la programo de la koreoj, kaj en la tuttaga ekskurso, sed en aliaj momentoj mi tre longe interparolis kun famaj personoj kaj malfruis al aliaj programoj.

Por mi estis tre agrabla, tre bonkora etoso en folklora vilaĝo, kie estis la lingva festivalo. Tre multaj personoj ricevis eblon prezenti siajn proprajn lingvojn, ankaŭ mi prezentis la ukrainan lingvon.

Enikő Zengő Sereghy (61)

Kiel ĉeforganizanto de la ĉi-jara ILEI-konferenco en mia urbo, mi estas fiera, ke ĉi tie partoprenis plej multe da esperantistaj instruistoj la kunvenon. Krome, la etoso de la konferenco estis ankaŭ tre inspira.

Radojica Petrović (67)

Mi plej ŝatis la etoson kaj ĝojradiantajn vizaĝojn de E-pedagogoj ĝuantaj la ILEI-tipan amikumadon dum ILEI-konferencoj (onte kongresoj). Mi tre ŝatis la diskutrondojn “E-instruistaj spertoj” kaj “Esperanton en lernejojn” kun inspiraj prelegoj de surterenaj agantoj, kiel Mariana Berariu, Grażyna Szubryczyńska kaj Aranka László.

József Németh (56)

Escepte de la hungaraj membroj de ILEI, mi konis preskaŭ neniun en nia Ligo persone. Estis tre granda ĝojo por mi persone ekkoni la ĉeestantajn sekciestrojn, komitatanojn, estraranojn kaj la aliajn kolegojn, kiujn ĝis nun mi konis nur pere de kunlaboro por la Internacia Pedagogia Revuo.

De konferenco al kongreso

La Komitato de ILEI jam en sia kunsido en Oostende, 2015, konsideris la proponon de la estrarano pri konferencoj ŝanĝi la nomon de Konferenco al Kongreso de ILEI. En Nyíregyháza, 2016, la Komitato akceptis la proponon.

[FORIGITA!: bildo]

ILEI-prezidanto, revuo-korektisto kaj UEA-ĉefkunordiganto ĉe unu tablo

Literaturo

Relative freŝaj novaĵoj el Neeblujo

Babelo Bardo
  • Jorge Camacho kaj Giorgio Silfer amike bierumis, festis la 30-jariĝon de sia amikeco, kaj priparolis siajn kunlabor-projektojn por la sekvaj dek jaroj.
  • Rob Moerbeek dum 30 minutoj nenion legis, nenion skribis, nenion korektis, nenion organizis, neniun helpis, nur silente, observante la mondon, ĝuis la vivon kaj ripozis.
  • Gbeglo Koffi solene prezentis sian 500-paĝan novan verkon, kies titolo estas: “Kiel UEA agas perfekte, kaj kial mi admiras la laboron de la UEA-estraro”.
  • Mark Fettes dum kvin minutoj ne estis afabla kaj ĝentila, ne ridetis, ne diris optimismajn kaj kuraĝigajn vortojn al aliaj, kaj nestrategie pensis.
  • British Council kaj IATEFL (Internacia Asocio de Instruistoj de la Angla kiel Fremda Lingvo) en sia komuna kunsido decidis enkonduki Esperanton, kiel sian ununuran laborlingvon, kaj ŝanĝis ĉiujn siajn kursojn de la angla al Esperanto.
  • La Komitato de UEA kunsidis, kaj ne ŝanĝis statuton, ne traktis strategion, ne elektis komitatanojn kaj estraranojn, ne voĉdonis pri io ajn, neniu faris proceduran proponon, neniu raportis pri io ajn, kaj oni ne proponis plilongigi la antaŭviditan tempon de la kunsido.
  • La Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj, la Plenuma Konsilio de Unesko, la Eŭropa Parlamento kaj la G8-Pintkunveno en komuna letero modeste kaj humile demandis la Estraron de UEA, kiel ili povus helpi la antaŭenigon de Esperanto, kaj ĉu UEA havas iun ajn deziron, kiun ili povus plenumi, krom la jam farita transĝiro de altegega sumo al la UEA-konto Mondpotencoj por Esperanto.
  • En la diskoteko de la junulara aranĝo IJkK (Internacia June kaj Kune) eĉ ne unu fojon estis ludigata la kanto La Bamba, neniuj dancis en rondo, neniuj interkisetadis kaj neniuj ŝanĝis lokon.
  • La revuo Esperanto aperis unu semajnon antaŭ sia antaŭvidita aperotempo.
Babelo Bardo (XX) estas pseŭdonimo de Esperanta skeĉo-verkisto, reĝisoro kaj aktoro, kiu estis interalie populara per siaj humuraj verkoj “La Harplektanta Perspektivistaro Tutmonda” kaj “Revenu, spirito de la Majstro”.

Rezultoj de la Belartaj Konkursoj de UEA en 2016

BRANĈO POEZIO

Unua premio al Antonio Valén, Hispanio, pro “Paralele”

Dua premio al Benoît Philippe, Germanio, pro “Mathias”

Tria premio al Aleksandro Mitin, Rusio, pro “Agemaj homoj kuras al sukceso”

Honora mencio al Valentin Melnikov, Rusio, pro “Ironiaj hajkoj”

Juĝkomisiono: Anja Karkiainen, Gerrit Berveling, Giulio Cappa

Partoprenis 39 verkoj de 18 aŭtoroj el 15 landoj.

BRANĈO PROZO

Unua premio al Jesper Lykke Jacobsen, Francio, pro “La paradiza turo”

Dua premio al Lenke Szász-Praid, Rumanio, pro “La heliko kaj la lacerto”

Tria premio al Ewa Grochowska, Francio, pro “Malbenitaj skaraboj”

Tria premio al Amir Naor, Israelo, pro “Anĝela”

Honora mencio al Steven D. Brewer, Usono, pro “Krepusko sub fago”

Juĝkomisiono: Ĵak Le Puil, Eliza Kehlet, Tim Westover

Partoprenis 25 verkoj de 18 aŭtoroj el 12 landoj.

BRANĈO TEATRAĴO

Unua premio ne aljuĝita

Dua premio al Amir Naor, Israelo, pro “La situacio”

Tria premio ne aljuĝita

Honora mencio al Raffaele del Re, Italio, pro “Teleskopoj ne funkcias”

Juĝkomisiono: Wera Blanke, Paul Gubbins, Giuliano Turone

Patroprenis 3 verkoj de 3 aŭtoroj el 3 landoj.

BRANĈO ESEO

Unua premio — premio Luigi Minnaja — al Rafael Henrique Zerbetto, Brazilo, pro “La influo de Esperanto en la verkaro de Joao Guimaraes Rosa

Dua premio al Jorge Camacho Cordón, Hispanio, pro “La vartisto de vortoj”

Juĝkomisiono: Detlev Blanke, Gotoo Hitoshi, Giridhar Rao

Partoprenis 7 verkoj de 6 aŭtoroj el 5 landoj.

INFANLIBRO DE LA JARO

Eldonejo Bjelovara E-Societo pro “La trajno en la neĝo”

Juĝkomisiono: Edmund Grimley Evans, Kitagawa Hisasi, James Rezende Piton

Partoprenis 4 verkoj de 4 eldonejoj el 4 landoj.

Sporto

Ĝis la lasta minuto!

Sylvain Lelarge

Miraklo okazis! Mi, kiu, ĵaluze protektante mian sendependecon, neniam ŝatis la teamajn sportojn, mi, ekde nun, amegas la piedpilkon. Pro Esperanto.

El amikeco al Jorge Montanari, la argentina organizinto de la ĉi-kongresa amika matĉo kontraŭ la teamo de slovakaj urbestroj, mi por la unua fojo en mia vivo sidiĝis en la tribunoj de la urba stadiono, ne nur kiel spektanto sed kiel fajra subtenanto de la verda ludantaro! Imagu: jen unuflanke loka skipo de sportemaj kvardekjaruloj, regule trejnitaj, delonge alkutimiĝintaj unu al la aliaj, kaj ludantaj sur sia tereno. Aliflanke, jen tiuokaze ĵus kunmetita grupo el naŭ diversaj landoj (Argentino, Slovakio, Hungario, Ĉeĥio, Svislando, Brazilo, Tajvano, Nepalo kaj Nikaragvo), de aĝoj tre diversaj (la plej junaj estis 13-, 14- kaj 16-jaraĝaj), komprenante unu la aliajn pere de la internacia lingvo, nur unuiĝinte pere de tiu nia lingvo, kaj de sia amo al la piedpilka sporto. Por la honesteco, ni menciu la partoprenon de Zoltán Novata, hungaro el Slovakio, aŭtoro en 1993, dum porjunulara mondnivela sportevento, de bela golo. Zoltán akiris bazan lingvan konon de Esperanto por povi partopreni tiun matĉon, kaj jes ja tre bele ludis.

Do mi sidis en la tribunoj, sed ne porlonge: la entuziasmo kaptis min kaj mi rapide trovis min kliniĝanta sur la barilo, laŭtege kuraĝiganta ĉiun kaj ĉiujn niajn ludantojn, aplaŭdante kiel frenezulo, dum voĉeto interna primokis min, min kiu deĉiame opiniis ridindaj la rid-plorantajn piedpilkajn subtenantojn. Vi devintus vidi min...

Revene al la matĉo mem: vere mi miris pro la eleganteco de tiu daŭra perpilka dancado, pro la lerteco montrata dum la dueloj — unu, du, tri, kvar oponantoj trompitaj sen vere malrapidiĝo de la alcela kurado — kaj valorigis tre la evidentan respektemon kaj zorgon de la ludantoj inter si. Nobla arto malkovriĝis antaŭ miaj okuloj. Gvidate de sia kapitano, la argentina golulo Gonzalo Sirio, kiu kvazaŭ rakedo saltadis por haltigi la al li pafitajn pilkojn, la verda teamo oferis al la publiko neforgeseblan spektaklon!

Ĉar kia emocia streĉo! Ĝis la lasta minuto, la poentoj restis samkvantaj por la du teamoj: 4-4. Nur dum tiuj kelkdekoj da lastaj sekundoj puŝis la sorto la gajnon for de ni: kvina trafo reĝistriĝis por la alia teamo, kiu do venkis, kaj ricevis la trofeon el la manoj de la urbestro. Sed nia malvenko estis absolute glorplena. Kaj la celoj de Jorge kaj de lia teamo plene atingiĝis: favore konatiĝis por tuta publiko la ekzisto de Esperanto, efektiviĝis kunlaboro sukcesa kun la lokaj (sport)organizaĵoj, kaj fortiĝis la amikeco, pliprofundiĝis la rilatoj inter sportemaj esperantistoj. Al Jorge kaj al ĉiuj ludintoj: tutjaran aplaŭdon! Ĝis Seulo!

La teamanoj de la Nitra matĉo:

  1. Gonzalo Sirio (Argentino): kapitano kaj golulo
  2. Wu Ting Wei (Tajvano)
  3. Pradip Ghimire (Nepalo)
  4. Jozef Klimo (Slovakio)
  5. Romain Belisle (Svislando)
  6. Samuel Stano (13-jaraĝa — Slovakio)
  7. Aris Schnelldorfer (16-jaraĝa — Slovakio — 1 golo)
  8. Jaime Montoro (Argentino)
  9. Sebas Pichnarčik (14-jaraĝa — Slovakio)
  10. Novota Zoltán (hungaro el Slovakio)
  11. Paulinho de Freitas (Brazilo — 3 goloj!)
  12. Vit Mišurec (Ĉeĥio)
  13. Tomaš Stano (Slovakio)
  14. Victor Zambrana (Nikaragvo)
Sylvain Lelarge (59) estas franca lingvoinstruisto kaj verkisto vivanta en Nederlando. Li gvidas la programon por la disvastigo de la francaj lingvo kaj kulturo “Lingvoj por talentulo” kaj verkis librojn pri la sama temo.

FORPASOJ

Reinhard Selten (1930-2016)

La 23-an de aŭgusto forpasis prof. d-ro Reinhard Selten, naskiĝinta la 5-an de oktobro 1930. En 1961 li doktoriĝis pri matematiko en la Goethe-Universitato de Frankfurto-ĉe-Majno, kie en 1968 li akiris docentan diplomon. En la studjaro 1967-1968 li estis gastprofesoro en la Universitato de Kalifornio en Berkeley. Li estis profesoro en la Libera Universitato de Berlino 1969-1972, en la Universitato de Bielefeld 1972-1984 kaj ekde 1984 en la Universitato de Bonn. De 2006 ĝis 2014 li gvidis esplorprojekton pri eksperimenta ekonomiko de la Nordrejna-Vestfalia Akademio de Sciencoj kaj Artoj. Dek unu universitatoj asignis al li honoran doktorecon.

En oktobro 1994 Selten fariĝis, kun du usonaj ekonomikistoj, laŭreato de la Nobel-premio pri ekonomiko pro sia elstara kontribuo al la ludoteorio. Krom pri ludoteorio, Selten faris pioniran esploradon pri eksperimenta ekonomiko kaj pri limigita racieco. En lia ampleksa scienca bibliografio, ĉefe en la germana kaj angla, troviĝas ankaŭ la verko Ĉu mi lernu Esperanton? Enkonduko en la teorion de lingvaj ludoj (1982; 2-a eld. 1995), kunaŭtorita kun Jonathan Pool.

Pri sia esperantistiĝo Selten mem rakontis jene: “Mi komencis lerni Esperanton kiel 17-jarulo aŭtodidakte. Fakte, mi vidis kaj legetis Esperanto-libron jam pli frue en Breslau, kie mi vivis ĝis februaro 1945. Mia patro estis esperantisto, sufiĉe aktiva en la blindula Esperanto-movado. Tamen, la lingvon mi eklernis ne sub lia rekta instigo, nur sufiĉe longe post lia morto.” En Frankfurto (ĉ. 1960) Selten ekzameniĝis kiel Esperanto-instruisto kaj estis vicprezidanto de la loka klubo. Li konatiĝis kun sia edzino pere de Esperanto kaj instruis la lingvon ankaŭ al sia pli juna frato. Li membris en la Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino (AIS). En la 84-a UK en Berlino (1999) li estis rektoro de la Internacia Kongresa Universitato.

Sub la redaktora nomo de Selten aperis la diverslingve eldonita studkolekto La kostoj de la eŭropa lingva (ne)komunikado en 1997. Kun Helmar Frank li publikigis la libron Für Zweisprachigkeit in Europa; Por dulingveco en Eŭropo (2005). En la Eŭropa Parlamento Selten pledis por Esperanto kiel invitita parolanto la 9-an de majo 2007, okaze de la 50-jariĝo de la Roma Traktato. En la eŭropaj elektoj en 2009 li estis la ĉefkandidato de la germana sekcio de la partio Eŭropo-Demokratio-Esperanto.

En la 80-a UK en Tampereo en 1995 Reinhard Selten estis elektita kiel membro de la Honora Patrona Komitato de UEA.

Magda Šaturová (1929-2016)

La slovaka esperantistino Magda Šaturová-Seppová forpasis la 10-an de septembro en Bratislavo. Ŝi naskiĝis la 4-an de julio 1929. Studinte la anglan filologion kaj doktoriĝinte en 1953 ŝi laboris kiel eldonredaktoro, unue ĉe belliteratura eldonejo kaj poste ĉe Slovaka Pedagogia Eldonejo (1955-1987). Ŝi sola kaj en kunlaboro verkis la lernolibron Rozprávate po esperantsky: Ĉu vi parolas Esperante? (1965), la poŝlernilon Esperanto do vrecka (1970), Esperanto-kurso por progresintoj, la kurslibron “por ĉiuj” Esperanto pre každého (2004) kaj Slovakan-Esperantan-slovakan turisman vortaron (1989).

Ŝi ankaŭ esperantigis slovakajn literaturaĵojn, kontribuante interalie al Slovaka antologio (1977). Ŝi multe prelegis kaj artikolis pri leksikografiaj kaj didaktikaj problemoj, instruis, verkis poemojn, recenzis kaj gvidis kursojn ĉe la katedro de fremdaj lingvoj en la Universitato de Komenio en Bratislavo. Ŝi estis ankaŭ membro de AIS San Marino. Ekde 1990 ŝi estis landa reprezentanto de IKUE. En UEA ŝi membriĝis en 1947 kaj estis ĝia fakdelegito pri lingvistiko, literaturo kaj katolikismo ekde 1960 ĝis sia forpaso.

Slovakia Esperanto-Asocio distingis Magda Šaturová per arĝenta medalo en 1987. En la 89-a UK en Pekino en 2004 ŝi estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

GEEDZIĜOJ

Walter van den Kienoom (84) kaj Flory Witdoeckt (84) geedziĝis dimanĉon la 28-an de aŭgusto 2016 en la Kapelo de Nia-Sinjorino-Senpeka-Koncipita. La Dekano Antoon Wullepit, la Patro Martin Mvibudulu (CICM), la Sacerdoto Dominique Ballegeer (Migradpastorado diocezo Brugge) kaj la Sacerdoto Prosper Ngulu (diocezo Boma R.D.Kongo) benis la geedziĝon kaj celebris la Multkulturan Eŭkaristion. La Multkultura Koruso Matondo animis la celebradon.

D-ino Sara Spanó (34), estraranino de UEA, kaj d-ro Francesco Maurelli (32), vicprezidanto de la Tutmonda Vegetarana Esperantista Asocio (TEVA), geedziĝis la 17-an de septembro en Castel Gandolfo, Italio, en la ĉeesto de esperantistoj el pluraj landoj.

Revuo Esperanto 2016 10

Malferme

Kial gravas la rolo de Esperanto-centroj?

LEE Jungkee
Estrarano de UEA pri Esperanto-centroj.

Dum la 49-a Konferenco de la internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI) en Nyíregyháza komence de aŭgusto okazis trifojaj kunsidoj rilate al Esperanto-centroj, kio estis unuafoja kunlaboro en tiu ĉi kampo inter UEA kaj ILEI. La programeroj estis planitaj kaj aranĝitaj de du “fenestroj”: LEE Jungkee kaj Elena Nadikova de UEA kaj ILEI respektive. En la kunsidoj Interkultura Centro Herzberg (ICH), Kulturdomo Grésillon, Kulturcentro Kvinpetalo (FR), Seula Esperanto-Kulturcentro, Esperanto-Centro Ora Ponto en Ĉinio kaj Esperanto-Centro en Burundo prezentis siajn agadojn.

La nova kunlaboro fare de UEA kaj ILEI simbole diras, ke la rolo de Esperanto-centroj estas tiel grava kiel aliaj kampoj en Esperantujo. Mi diru ke Esperanto-centro estas iasence la civitana movado de nia socio pro siaj variaj kaj liberaj agadoj memstare sed kunlabore kun aliaj Esperanto-instancoj.

Ĝis nun tra diverskoloraj aktivadoj, kiuj estis faritaj de Esperanto-centroj, la tero de Esperantujo plifekundiĝis kaj pliriĉiĝis.

Sed kio estas la plej serioza problemo en la nuna momento, kiun ni esperantistoj frontas? Tio estas naskiĝo de novaj esperantistoj por daŭrigi la vivecon de Esperanto. Iu proverbo diras, ke “Se vi volus gajni grajnojn, vi havu jaran planon, se vi volus havi arbon, vi havu dekjaran planon, se vi volus kreskigi homon, vi havu dumvivan planon.”

Por daŭrigi nian movadon, tra la mondo de loko al loko devas naskiĝi novaj esperantistoj. Mi firme kredas, ke la fortigo de Esperanto-centroj povas esti unu el la solvoj por tiu frontita tasko. Jen kunlabore kun UEA kaj ILEI ni malfermis novan retpaĝon “www.esperanto.center”, esperante ke ĝi fariĝos inform-centro kaj platformo por interŝanĝi spertojn kaj informojn de Esperanto-centroj.

Mi esperas, ke Esperanto-centroj plenigos la retpaĝon per siaj brilaj agadoj kaj esperantistoj gajnos freŝajn informojn tra ĝi.

Leganto de la monato — CHOE Taesok, Koreio / Litovio

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Mi eklernis Esperanton en 1981. Mi ne memoras, ekzakte kiam mi komencis legi la revuon Esperanto. Tamen mi foliumis ĝin certe en la 1980-aj jaroj kaj konstante legas ĝin de la 1990-aj jaroj, estante membro-abonanto de UEA.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Kiam mi ricevas la revuon, mi kutimas unue rapide foliumi la tuton kaj poste atente tralegi de la unua ĝis la lasta paĝo. Miaj plej ŝatataj partoj estas landa kaj faka agadoj kaj kongresoj, ĉar mi povas konatiĝi kun la aktuala vigleco de la Esperanto-movado. Mi ŝatas ankaŭ lingvajn rubrikojn, kiuj ja helpas min por mia ĉiutaga uzo de Esperanto.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Delonge mi ne okupiĝas pri Esperanto-instruado. Por konigi la lingvon Esperanto kaj ĝian movadon mi montras al neesperantistoj la revuon kiel unu el la plej gravaj vivaj faktoj de Esperanto.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

De tempo al tempo mi jam kontribuis al la revuo, precipe raportante Esperanto-aranĝojn, en kiuj mi ĉeestis, kaj ŝatus kontribui sammaniere ankaŭ en la estonteco.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Mi estas ĝenerale kontenta pri la ĝisnuna revua enhavo. Tamen mi ŝatus, ke la revuo dediĉu pli da spacoj al movadaj novaĵoj diversnivelaj.

ĈI-NUMERE

La oktobra numero de la revuo iom diversas de la antaŭaj, ĉar Stefan MacGill, vicprezidanto de UEA helpis en la kolektado de la artikoloj, kaj pro la multaj aktualaĵoj ĉi-foje elfalis kelkaj rubrikoj, kiel la gazetara trarigardo, la forpasoj aŭ receptoj. Vi trovos tre interesan opinion de Humphrey Tonkin pri la jura sendependiĝo de TEJO kun la respondo de la prezidantoj de UEA kaj TEJO.

Zamenhof-Jaro 2017: Unesko akceptis la proponon de UEA tutmonde rememori la datrevenon de la morto de Zamenhof en 2017. Estraranino Sara Spanó priskribas la detalojn pri la Zamenhof-Jaro.

Frustriĝo — Humphrey Tonkin pri TEJO: La iama prezidanto de TEJO kaj de UEA, Humphrey Tonkin, surbaze de siaj propraj spertoj el la historio de la du asocioj esprimas sian opinion pri la jura sendependiĝo de TEJO. Mark Fettes kaj Michael Boris Mandirola, la nunaj prezidantoj de UEA kaj TEJO en komuna artikolo respondas al la koncernaĵoj.

Interlingvistika sesio en Poznano: La nuntempe plej grava universitata centro de esperantologio, la Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz jam la kvinan fojon organizis sukcesan studsesion en Poznano, eĉ ligite en tempo kaj loko al ARKONES.

Kalejdoskopo

La 6-a Moskva Esperanto-Renkontiĝo

De la 9-a ĝis la 11-a de septembro okazis apud la urbo Puŝkino (Moskva regiono) la 6-a Moskva Esperanto-Renkontiĝo kun trideko da partoprenantoj. Plejparto de ili estis spertaj kaj fluparolantaj esperantistoj. Riĉa programo kaj neformala komunikiĝo okazis kompreneble nur en Esperanto.

Inter la multaj prelegoj estis pri evoluo de la Esperanto-ideologio (Nikolao Gudskov), pri la problemoj de beletra tradukado (du prelegoj — de Valentin Melnikov kaj Ludmila Novikova), pri fabelaj herooj (Anna Striganova), pri la eldonejo “Impeto” kaj evoluo de Esperanto en la Interreto (Dmitrij Ŝevĉenko), pri L. Zamenhof kaj Postnikov (Mikaelo Bronŝtejn). Dum la lasta tago gaste al MER venis Viktor Gusev, filo de la konata Esperanto-poeto Konstantin Gusev, kiu rakontis multajn interesaĵojn pri sia patro.

Dum MER-6 la ĉeestantoj ĝuis kvizon kaj koncertojn de Mikaelo Povorin, Mikaelo Bronŝtejn kaj Sergeo Straŝnenko.

32-a ARKONES en Poznań

208 partoprenantoj el 21 landoj ĝuis la 32-an ARtajn KONfrontojn en ESperanto en Poznań inter la 23-a kaj 25-a de septembro. La programo estis same riĉa, kiel kutime: la Teatro Verda Banano (Georgo Handzlik kaj Saša Filipović) prezentis la komedion “La Kredito”, estis koncertoj de la Esperanto Familio kaj Gosia Sarata, de Martin Strid, de Mikaelo Bronŝtejn, de Tomio Frejarö, de Klezmorim Sennomaj, de Zuzanna Kornicka, de la Duopo Slezák kaj piankoncertis Joachim Kolpanowicz. Prelegis pri la Varsovia Vento Irek Bobrzak, pri sia romano Mikaelo Bronŝtejn, pri Zamenhof-tempa Varsovio Tomasz Chmielik, pri Bliss-a skribado Sebastian Cyprych, pri tradukado Probal Dasgupta, pri gramatiko Johan Derks, pri racio Zbigniew Galor, pri spritaj splitoj kaj pri Beletra Almanako István Ertl, pri lingvolernado Ilona Koutny, pri Ekparolu! Katalin Kováts kaj Sylvain Lelarge, pri abeloj kaj nutraĵoj Elżbieta Malik, pri demokratia Eŭropo Judith Meyer, pri siaj poemaroj Suso Moinhos, pri la paroladoj de Zamenhof Barbara Pietrzak, pri Amikumu Chuck Smith kaj pri romia kuirarto Przemyslaw Wierzbowski.

Amikumu — mono kolektita, lanĉo en marto

La projekto por la plursistema aplikaĵo por saĝtelefonoj “Amikumu”, kiun iniciatis Chuck Smith kaj Evildea, kolektis sufiĉan monon en sia kampanjo por povi efektivigi siajn planojn. La aplikaĵo ebligos al la uzantoj trovi kaj kontakti proksimajn esperantistojn per listo aŭ per mapo. Laŭ la promeso de la aŭtoroj oni povos ekserĉi proksimajn samideanojn per sia saĝtelefono ekde marto 2017.

UEA iĝis oficiala sponsoro de Amikumu.

Rento de fiksdataj deponoj 0,2%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton de fiksdataj mondeponoj de 0,4% al 0,2% ekde la 1-a de januaro 2016.

Veronika Poór, Ĝenerala Direktoro de UEA

UEA kaj Unesko

Zamenhof-Jaro 2017: kial memori datrevenon?

Sara Spanò
nome de la teamo Z-100

Memoro pri datreveno povas ofte esti interpretate kiel teda aŭ eĉ senutila afero, tute nerilata al la nuntempo; retrorigardon oni povas foje difini forfuĝo al pasinta kaj ne plu retrovebla “ora epoko”. Tamen, ĉefe en nia freneze brua kaj rapidritma epoko, halti momenton, rigardi malantaŭ ni kaj dediĉi tempon al rememoro havas gravan signifon; prikonsideri nian historion estas maniero por plifortigi nian komunuman senton, laŭbezone reorienti nian agadon, kaj fine por plenfide rigardi al la estonteco, danke al nova inspiro kaj revigligo de nia agadema elano.

Celebri la Zamenhof-Jaron 2017 estas multe pli ol silenta kolektiĝo ĉirkaŭ monumento; temas pri iniciato kiu tuŝas ĉiujn agadkampojn, kiu havas la grandan potencialon renovigi forton kaj instigon antaŭeniri por antaŭenpuŝi niajn idealojn. Jen trarigardo pri la diversaj agadoj rilataj al la Zamenhof-Jaro 2017, laŭ la kvar ĉefaj agadkampoj de UEA: Kunordigo, Konsciigo, Kapabligo, Komunumo.

Laŭ la kunordiga vidpunkto, la unua ago estis krei gvidan teamon pri la Zamenhof-Jaro: en ĝi ĉiuj agadkampoj estas reprezentataj, ĉar tiom grava kaj ampleksa agado postulas konojn kaj energiojn de pluraj homoj, plurkampe engaĝitaj. La kunrespondecaj estraranoj Emilio Cid (Informado) kaj Sara Spanò (Eksteraj Rilatoj, Aktivula Maturigo, Kulturo), la komisiito pri la Z-Jaro Barbara Pietrzak (eksa estrarano de UEA pri Kulturo, engaĝita en la priaj agadoj en Pollando kaj kolono de la priaj radio agadoj), en daŭra interkonsiliĝo kun la Prezidanto de UEA Mark Fettes kaj la Ĝenerala Direktoro Veronika Poór, antaŭenigas la iniciatojn rilatajn al la grava centjariĝo okazonta en 2017. Aldonindas ke, pro la graveco de la 102-a UK en Seulo kaj la engaĝiĝo de la Esperanto-Centroj en la projekton, nia estrarano Jungkee Lee havos aktivan rolon en nia teamo, balancatan ankaŭ laŭ la landagadaj (kun)respondecoj.

Jam dum la oficiala lanĉo de la Zamenhof-Jaro okazinta dum la 101-a Universala Kongreso en Nitro, kaj poste danke al la aktivigo de komuna retadreso z...@gmail.com kaj al la kreo de rilataj kategorioj en la forumo de UEA alvenis novaĵoj pri pluraj iniciatoj el diversaj mondopartoj. Per tiu ĉi ago en la komunikada kampo ni ne intencas nur informi, sed ankaŭ kaj ĉefe enplekti pli kaj pli da kunlaborantoj en la agadon kaj kuraĝigi al reciproka informfluo inter UEA, Landaj Asocioj, lokaj kluboj, Esperanto-Centroj, pri la celebrado de la Zamenhof-Jaro, cele al konstruado de komuna mapo de eventoj rilataj al la datreveno, laŭ la modelo kutime uzata de Unuiĝintaj Nacioj kaj Unesko okaze de solenata internacia tago aŭ jaro. Regula instiga agado pere de la Gazetaraj Komunikoj de UEA, de la revuo Esperanto kaj de aliaj retaj komunikkanaloj (inter kiuj nepre menciindas la Estraraj Komunikoj prizorgataj de la vicprezidanto de UEA, Stefan MacGill) estas planata ekde nun ĝis la fino de la jaro 2017.

Konsciigi la eksteran publikon kaj la internaciajn instituciojn pri nia idearo kaj pri la iniciatinto de Esperanto estas unu el la ĉefaj celoj de la celebrado de la Zamenhof-Jaro.

La historio mem de la proklamado de la Zamenhof-Jaro reprezentas tre bonan deirpunkton. Menciindas, ke dum la 38-a sesio de la Ĝenerala Konferenco de Unesko okazinta en novembro 2015, estis oficiale akceptita listo de datrevenoj celebrotaj sub la protektado de Unesko en 2017. Inter 53 datrevenoj proponitaj de organizoj en oficialaj rilatoj kun Unesko, enviĉiĝis la 100-a datreveno de la forpaso de L.L. Zamenhof (okazonta la 17-an de aprilo 2017). La propono, prezentita de Pollando, estis subtenita de Germanio kaj Slovakio.

Ĉe la sekcio pri celebrindaj jubileoj en 2017, oni povas legi ke “La Esperanto-movado, kiun li iniciatis, disvastiĝis tra la tuta mondo, dum li kiel ĝia kreinto rezignis pri ĉiuj siaj rajtoj, liberigante Esperanton por ĝia utiligo de ĉiuj homoj. La verko de L. Zamenhof estas konata tutmonde kaj atingis pli ol 120 landojn. La ideo de komuna lingvo jam fascinis multajn homojn, kaj multaj simile provis krei ĝin, sed nur ĉe Zamenhof oni atingis tutmondan sukceson”. Pli da detaloj legeblas ĉe: http://en.unesco.org/celebrations/anniversaries/2017/all?page=1

Unu el la planoj por konsciigi la eksteran publikon pri la graveco de la figuro de Zamenhof kaj lia idearo estas starigi retejon por esperantistoj, kie aperos novaĵoj pri eventoj en la tuta mondo, alvokoj kaj konsiloj por agado, kaj ankaŭ plurlingvan retejon por la ekstera publiko, kun informoj pri la iniciatinto de Esperanto, kaj ankaŭ pri Esperanto ĝenerale, pri utilaj priaj lerniloj, kaj pri temoj kiuj reprezentas komunan agadterenon inter nia Movado kaj aliaj organizoj (ekzemple, lingvaj rajtoj). Nepre vizitadu nian forumon http://forumo.esperanto.net/index.php?board=30.0 por legi novaĵojn pri la temo. Aldone al la retejoj, ni intencas krei plurlingvajn informilojn, emfazante la datrevenon agnoskitan de Unesko, la ĝisnunajn atingojn de UEA ĉe Unesko, kaj — laŭ la celgrupo — la junaĝon de Zamenhof ĉe la fondo de sia projekto pri lingvo internacia. Ni kuraĝigas — laŭ la imitinda ekzemplo jam donita de pluraj Landaj Asocioj dum la lanĉo de la Zamenhof-Jaro en Nitro — kontaktadon kun la naciaj Unesko-komisionoj, kaj la okazigo de eventoj kaj prezentoj dediĉitaj al Zamenhof kunlabore kun la menciitaj institucioj.

UEA estas konstante reprezentata ĉe tri sidejoj de Unuiĝintaj Nacioj (Ĝenevo, Novjorko, Vieno) kaj ĉe la sidejo de Unesko; tial, okaze de la Zamenhof-Jaro, estas planataj simpozioj ĉe ĉiuj menciitaj sidejoj en 2017. Estas krome aparta plano pri gazetara/amaskomunikila kampanjo ligita al samtempa tutmonda memorcelebrado ĉe tombejoj de famaj esperantistoj kaj/aŭ ĉe Zamenhof-Esperanto-Objektoj (laŭeble ĉirkaŭ la 17-a de aprilo 2017, paralele laŭ la diversaj tempozonoj al la ceremonio ĉe la tombejo de Zamenhof) por konsciigi la internan kaj eksteran publikon kaj la amaskomunikilojn pri la aktualeco de la idearo de Zamenhof. La ZEOj ludos gravan rolon, kaj en la konsciiga kaj en la komunuma agadkampo.

La natura kulmino de la konsciiga agado estos la 102-a Universala Kongreso en Seulo, dum kiu estas planata okazigo de solenaj kaj videbligaj momentoj kunlabore kun lokaj instancoj kaj bonvenigo de kulturaj kaj artaj prezentoj ligitaj al Zamenhof malfermaj al la ekstera publiko. La konsciiga agado rimarkinde interplektiĝas kun la kapabliga agado, ĉar informado kaj eksteraj rilatoj estas inter la plej tiklaj kaj prestiĝpostulaj agadkampoj, kaj ili vere koncernas ĉiujn aktivulojn je ĉiuj geografiaj agadniveloj (loke, lande, internacie). Por helpi la aktivulojn kiuj deziras kontakti ekzemple la Unesko-komisionojn kaj la lokajn instancojn kaj bezonas sugestojn pri tio, kiel taŭge moviĝi dum la diversaj ŝtupoj de la kontaktado, estas planata publikigo de sintezaj konsilaroj pri eksteraj rilatoj kaj informado en la revuo Esperanto, sub la formo de “kapabligaj artikoloj”, poste enretigotaj kaj disponeblaj kiel trejnmaterialo.

Strategie aparte grava estos serio da AMO-seminarioj pri eksteraj rilatoj kaj informado en la urboj kie situas la ĉefaj sidejoj de internaciaj instancoj kie UEA estas reprezentata (Unuiĝintaj Nacioj, Unesko) kaj kie ofte okazas ankaŭ informaj agadoj kadre de internaciaj aranĝoj. Paralele, disvolviĝos serio da AMO-seminarioj en diversaj mondopartoj, kun sekva disponigo de konsilaroj kaj trejnmaterialoj pri eksteraj rilatoj kaj informado, ekzemple pri tio, kiel kontaktiĝi/interrilatiĝi kun urbestroj, Unesko-komisionoj, registaraj reprezentantoj; kiel starigi bonan kontakton kun la gazetaro; kiel alparoli homojn surstrate dum surstrata/informbuda informkampanjo. La celo estas disponigi la bezonatajn konojn kaj plifortigi la bezonatajn kapablojn por profesinivele alfronti la kernajn agadkampojn ligitajn al la ĉapitro Konsciigo.

Laste, sed ne malpli grave, elstarigindas la komunuma flanko: la Zamenhof-Jaro havas inter siaj plej gravaj celoj la plifortigon de nia komunuma sento, danke al inspira retrorigardo al la pasinteco. Tiucele, okazos enplektigo de la reta komunumo (Duolingo-lernantoj/lernintoj, grupoj ĉe Facebook kaj Telegram), valoriginda virtuala baseno kie tutmonde agadas kreemaj kaj viglaj aktivuloj.

La kleriga agado estos plurflanka: prezentoj okazigotaj je pluraj niveloj (kuraĝigante al filmado kaj/aŭ sonregistrado, tiel ke ili facile estu diskonigeblaj rete) kaj serio da fakaj artikoloj pri Zamenhof kaj la Z-Jaro en la revuo Esperanto estos du el la ĉefaj vigligindaj agadoj — ekzemple, lige al la celebrado de la alproksimiĝanta Zamenhof-Tago en decembro (menciindas ekzemple la tradicia aranĝo okazigata ĉiujare en Bjalistoko, la naskiĝurbo de Zamenhof).

La radia agado (kunlabore kun la koncerna komisiono) ludos kernan rolon (rilatan ankaŭ al konsciigo, laŭ la informada flanko), pere de prelegoj, intervjuoj, kleriga kaj inspira serio da programeroj pri Zamenhof (intervjuoj de fakuloj, prelegetoj, legado de ĉerpitaĵoj el la verkaro de Z), reklammesaĝoj kaj raportoj rilataj al priaj iniciatoj planataj/okazintaj en ĉiuj mondopartoj.

Gravan komunuman signifon havos la planataj samtempaj ceremonioj ĉe tomboj de famaj esperantistoj aŭ ZEOj samtempe al la ceremonio en Varsovio ĉe la tombo de Zamenhof. La Universala Kongreso en Seulo, kies graveco jam estis citita en la agadkampo Konsciigo, havos gravan rolon ankaŭ en la ĉapitro Komunumo, kiel kerna etapo dum la jaro 2017 por plifortigi la komunuman senton.

Apartan rolon ludos la reto de la Zamenhof-Esperanto-Objektoj, jam cititaj pri la ideo lanĉi gazetaran kampanjon rilatan al tutmonda samtempa memorcelebrado. La ZEOj-reto havas grandan kaj eluzindan potencialon por nia komunumo, kaj ankaŭ gravan konsciigan valoron. La ĉefaj ŝtupoj estos la ampleksigo de la koncerna komisiono, laŭ la bezonataj kapabloj por atingi diversajn celgrupojn; la valorigo de la ZEOj-reto per aktualigo kaj videbligo de la ZEOj-listo; kampanjoj por atingi pliajn celgrupojn (ekzemple, geokaŝado kaj PokémonEk).

La agadoj estas ampleksaj, plurkampaj, kaj certe ne mankas spaco por kunlaborantoj: se vi deziras doni vian aktivan kontribuon, se vi havas pliajn kunhavigindajn ideojn, se vi deziras kunpartigi kun ni tion, kio planatas en via Landa Asocio aŭ loka klubo, bv. kontakti nian teamon ĉe z...@gmail.com.

UEA kaj TEJO

FRUSTRIĜO

Humphrey Tonkin

La lastatempa diskuto pri statutŝanĝoj vekis inter la membroj de UEA, kaj precipe ĝia komitato, interŝanĝojn de opinioj konsterne kaj superflue akrajn. Tio ja ne estas novaĵo: preskaŭ de la komenco de Esperanto la efikeco de la lingvo kiel lanĉilo de fajne skulptitaj insultoj estis firme montrita: pensu nur pri la Ido-skismo. Kiam antaŭ multaj jaroj la franca lingvisto Antoine Meillet deklaris: “Ĉia teoria diskuto estas vana: Esperanto ekfunkciis,” li ne malpravis — sed ne nur pro sia efikeco kiel lingvo de la paco ekfunkciis Esperanto... Kaj se Raymond Schwartz siatempe versis, ke “eĉ l’ eterna statutbatal’ / Finiĝas per la plej harmonia bal’ ”, tamen necesas atentigi, ke ŝajne lastatempe la nombro de bataloj superas la nombron de baloj.

Verŝajne du faktoroj nutras tiun ĉi lastatempan foreston de ceremonieca intertrakto. Unu estas pli ĝenerala degenero de la socia kapablo malsamopinii — degenero trovebla same ekster kiel interne de la Esperanto-movado, kaj tute speciale en la retaj interagoj. Krude malkonsenti, insulte pritrakti, senbride denunci fariĝis normo en la komentaj sekcioj de blogoj kaj aliaj retaj fenomenoj — produktoj unuavice de anonimeco (kvankam la vundoj jam transsangis en neanonimajn kuntekstojn), kaj produktoj ankaŭ de la vaste limigita lingvaĵo tvitera, do la neceso per minimumaj karaktroj maksimume sinpravigi. Tiu kreskanta emo opinii sin prava estas rezulto de la elekta karaktero de la reto, kiu forfiltras novajn eble defiajn opiniojn kaj daŭre liveras al ni opiniojn, kiujn ni ŝatas, fakte eĉ antaŭelektis. Tiel, anstataŭ defii nin, tiuj opinioj simple konfirmas niajn antaŭjuĝojn. Se hazarde ennaĝas nian konscion kontraŭa opinio, ni tuj saltas sur ĝin kun tigra feroco.

En la Esperanto-mondo tiu sinteno ne estas limigita al la komitatanoj de UEA: ili ja ne estas la solaj homoj inter ni kiuj pli favoras interpolemikon ol kunlaboron. La emo pravigi sin per insultado de la kontraŭuloj manifestiĝas ankaŭ en la UEA-listo, kaj eĉ en la kulturo mem de la esperantistoj, kiu eksterordinare favoras anonimecon kaj klaĉadon: estas pli da pseŭdonimoj en ĉiu kvadrata metro de la Esperanto-movado ol troviĝas en la ekstera mondo.

La dua faktoro estas malpli facile difinebla, sed jam de la komenco ĝi enloĝas nian Esperantujon — nome, la sento de malplivaloro.

La ĉiutaga lingvo de Zamenhof dum lia junaĝo estis la jida, la hejma interlingvo de la aŝkenazaj judoj. La jida ĝuis tiel malaltan prestiĝon, ke oni ofte nomis ĝin “la ĵargono”, kvazaŭ ne temus pri vera lingvo. Zamenhof, pli aventurema pri lingvaj demandoj ol la plimulto de liaj samtempuloj, amis la jidan lingvon, eĉ verkis fruan skizon de ĝia gramatiko kaj provis verki en ĝi. Farante internacian lingvon li tamen turnis sin al tute alia bazo — tiu de la latina lingvo — lingvo kun alta prestiĝo kaj, liaespere, lingvo kiu pruntos prestiĝon al Esperanto.

Sed vane. Hodiaŭ Esperanto luktas por atingi rekonon inter la lingvoj de la mondo. Ofte ignorata aŭ malestimata de lingvistoj, “praktikaj” homoj kaj karieristoj, Esperanto pene strebas por ricevi atenton. Mi ne aludas al tio, ke oni emas ne lerni ĝin, sed ke oni emas eĉ ne aljuĝi al ĝi seriozecon, tute sendepende de tio, ĉu ĝi fariĝu la monda interlingvo. Foje oni eĉ povas sin demandi ĉu Zamenhof, kreante Esperanton, atingis ion apenaŭ penseblan: li sukcesis krei lingvon eĉ pli senprestiĝan ol estis la jida parolata en la stratoj de Bjalistoko...

“Kiel vi klarigas al viaj kolegoj vian esperantistecon?” mesaĝis al mi antaŭ kelkaj jaroj juna universitatano kiu kreas al si karieron en la mondo de profesoroj. Mi pripalpe kaj stumble klopodis doni al li respondon. Kvankam en mia kariero mi neniam kaŝis mian esperantistecon, mi plurfoje trovis min en situacio en kiu mi devis pravigi ĝin antaŭ skeptikuloj. Esti fakulo pri apenaŭ konata literatura figuro de la 16-a jarcento — tio estis distinga marko de seriozeco; paroli internacian lingvon kiu kvazaŭ laŭdifine ne povus funkcii — tio estis signo de eventuala manko de mensa ekvilibro. Feliĉe, mia sukcesa laboro en aliaj branĉoj de lingvistiko kaj literaturo sufiĉe kompensis tiun evidente devojiĝan intelektan perturbon — ĝis tiu nivelo en kiu mi povis konvinke defendi min kaj eĉ foje interesi miajn kolegojn pri tiu mia ŝajna obsedo.

La sola okazo kiam esperantisteco fariĝis kvalifikaĵo kariera estis la tempo en la fruaj 1970-aj jaroj, kiam mi rolis kiel reformanto de la studprogramo de mia tiama universitato kaj povis montri, ke mi jam spertis en la Esperanto-movado ĉiujn misentuziasmojn kaj politikajn ekstremismojn kiujn kapablus la meza usona studento. Mi povas tute sentroige diri, ke tiujn jarojn de pasiaj studentaj manifestacioj kaj eksperimentaj studprogramoj mi sukcese travivis pro miaj spertoj en la Esperanto-movado, ĉefe kiel gvidanto de TEJO.

Kial mi konfesas ĉion ĉi? Nu, ĉefe por fingromontri al fundamenta esperantista problemo, nome nia sento de pesimismo, foje eĉ defetismo, fronte al mondo kiu emas ne aŭskulti nin. Tiu sento hantas nin jam de jaroj. Kaj se Esperanto estas tiel bona afero, tiel genia inventaĵo, kial la neesperantistoj ne tuj ĝin transprenas? Eble ĉar ili stultas... Sed la atestaĵoj, malgraŭ la okaza stulteco de niaj politikistoj kaj kuncivitanoj, neniel pravigas tiun konkludon. Mi ja konas multajn inteligentajn homojn kiuj malgraŭ sia inteligento neniel intencas lerni la Internacian Lingvon.

Do, se ne tio, evidente la kulpo estas nia: ni malbone argumentas, malbone nin prezentas, nesufiĉe saĝas en niaj publikaj elpaŝoj. Tamen, ĉar mi bone scias, ke mi ne estas stulta, evidente estas vi la stultulo. Nur vi, kara leganto, staras inter mi kaj la sukceso de Esperanto...

Kaj, se tiel estas, oni ne surpriziĝu, ke nia frustriĝo igas nin rapide perdi paciencon, rapide insulti tiujn esperantistojn kun kiuj ni ne samopinias. Eble indas retropaŝi, duan fojon pensi, antaŭ ol sendi la venontan sinpravigan mesaĝon al viaj ŝajnaj kontraŭuloj. Se Esperanto estas lingvo de la paco, ĉu ne indus trakti ĝin tiel? Kaj se inter esperantistoj maleblas sobra, produktiva diskutado, kial ni proponu nian pacan lingvon al aliaj?

Mi aldonu unu plian esencan konsideron. Konsidere la mankon de prestiĝo de la lingvo, nur la plej obstinaj homoj traboras la monton gramatikan — aŭ, pli precize, supreniras la facilan deksesregulan deklivon — al plena kapablo malgraŭ la malestimo de aliaj. Tiu natura filtrado signifas, ke ni estas movado de obstinuloj — grandega merito en tio, ke tiu obstino tenas la movadon viva, sed malmerito en tio, ke foje la vulpo venkas kie la bovo malsukcesas: ruzo kaj saĝo necesas por plensukcesigi niajn aspirojn: simple interbati niajn kapojn ne sufiĉas. Ni estas homoj kiuj scias kvereli, kiuj cedas eĉ ne unu colon, unu joton. Kaj tiun emon ni plene eluzas en niaj propraj interrilatoj, precipe en bataloj pri statutoj...

Kaj la kaŭzo de tiu ĉi lastatempa lanĉo de komitataj misiloj? Ĉefe la debato pri sendependiĝo de la junula organizaĵo TEJO disde UEA. Tiu debato, per sia naturo, liveras al ambaŭ flankoj eblecojn de stereotipaj reagoj. La junuloj plendas, ke la maljunuloj nur obstaklas tiun sendependiĝon, dum la maljunuloj asertas, ke TEJO ne sekvas la proprajn regulojn — kodigita mesaĝo pri la junulara manko de juĝkapablo kaj sekve nepreteco por sendependiĝo, responde al kodigita mesaĝo de la junuloj, ke la maljunuloj, kiuj eble iam posedis juĝkapablon, intertempe iel perdis kontakton kun ĝi kaj komencis malŝraŭbiĝi.

Kiam en 1958 TEJO fariĝis integra parto de UEA, tio okazis pro la esenca manko de homaj kaj financaj rimedoj de la junulara organizaĵo. Tiu manko parte fontis el ŝanĝo en la karaktero de TEJO. Antaŭe ĝi estis organizaĵo de infanoj kaj iliaj instruistoj kaj gvidantoj; sed en la 1950-aj jaroj ĝi fariĝis junulara organizaĵo sub la gvido de junuloj. La kunfandiĝo kun UEA solvis la tujan organizan kaj rimedan problemon, sed neeviteble kreis streĉitecon — unuavice politikan, ĉar TEJO celis kunlaboron kun aliaj junularaj organizaĵoj kie ekzistis komunaj interesoj, dum la gvidantoj de UEA rezistis tian kunlaboron, precipe se la koncerna organizaĵo estis ligita al politikaj fortoj — kiel neeviteble okazis se temis pri organizaĵoj en orienta Eŭropo. Unuflanke, TEJO celis rompi la izolon de junaj esperantistoj en totalismaj landoj (kie ja ekzistis granda nombro de junaj esperantistoj); aliflanke, tiu engaĝiĝo malfermis la akuzon, ke tiel TEJO kunlaboras kun la aŭtoritataj instancoj en tiuj landoj, eĉ identigas sin kun ili.

Kvankam UEA kaj TEJO trovis (foje, pene) komunan grundon en la 1960-aj kaj fruaj 1970-aj jaroj, la streĉitecoj daŭre bremsis la harmoniajn rilatojn. Pli kaj pli la divido izolo/engaĝo komencis kliniĝi al tiu dua poluso, la engaĝo, parte sub influo de la rapide ŝanĝiĝanta monda politiko de la periodo 1966-1972. Ne surprize, do, ke en la estraraj elektoj de 1974 malsukcesis la izola alo de la Asocio kaj gajnis la engaĝa: engaĝiĝo fariĝis pli akceptebla ankaŭ al aliaj grupiĝoj ol nur la junulara — harmonie kun varmiĝo de rilatoj oriento-okcidento kaj paralela redukto de politika kompromitiĝo ligita al engaĝo.

En 1974, TEJO kaj UEA restis kune ĉar la komunaj valoroj de la du integritaj organizaĵoj fariĝis pli allogaj ol la izolemo de iuj elementoj en UEA. La redaktoro de la revuo Esperanto prave interpretis tiun ŝanĝon kiel ŝanĝon de generacioj — ne kiel konspiron, kiel interpretis ĝin iuj elementoj.

Nun ni frontas malan cirkonstancon, en kiu TEJO, vidante novajn eblojn per elmontro de sia vizaĝo kiel junulara organizaĵo — eblojn ricevi subvenciojn, eblojn moviĝi pli rapide ol kapablas la tamen foje plataj piedoj de la patrina organizaĵo — deziras ree sendependiĝi.

Sed TEJO bezonas aliron al la administra forto de UEA. Sekve necesas unuflanke krei liberecon por mem decidi sian sorton, kaj aliflanke dependigi sin de la organizaj rimedoj de UEA. Tiel la prezidanto de TEJO Michael Boris Mandirola trovas sin en la rolo de esperantista Theresa May. Ĉu eblas TEJeliro harmonia kaj avantaĝa por ambaŭ organizaĵoj — kaj, se jes, ĉu la popolo restos sufiĉe kvieta por akcepti ĝin?

Ĝis nun la aŭguroj ne tre bonas, parte ĉar la sekvoj de difinitaj statutŝanĝoj kaj aliaj adaptiĝoj estas malpli ol klaraj. Se la rilatoj kun TEJO dependas de iu ŝanĝebla interkonsento inter ĝi kaj UEA, ĉu facilos ĝin atingi sen postaj (kaj daŭraj) disputoj inter la du organizaĵoj? Ĉu altigo de la aĝlimo en TEJO (laŭ la dubinda argumento ke tio paralelas la altiĝon de la atendebla vivodaŭro de averaĝaj civitanoj) ne igos eĉ pli malfacila la necesan migron de aĝiĝantaj (maturiĝantaj?) TEJO-aktivuloj al UEA?

Evidente estas, ke la nuna konflikta situacio ne estas longdaŭre eltenebla. Aŭ ni akceptu la nunan evoluon al sendependiĝo aŭ ni risku forpuŝon de ĝuste tiuj junuloj kiujn ni bezonas. La linio inter ĉantaĝo kaj strategio estas fajna, apenaŭ videbla.

Eble ni bezonas ankaŭ sendependan maljunulan organizaĵon kie la murmurantaj maljunuloj povu sakri inter si libere (“sole por si”, kiel diris Kalocsay), sen kaŭzi pli vastan damaĝon. Mi volonte aliĝus al tia TEMO. Mi vetas, ke baldaŭ la batalema TEJO sentus nian mankon...

UEA kaj TEJO ne disiĝas, sed iras kune antaŭen

Mark Fettes, Prezidanto de UEA kaj Michael Boris Manidirola, Prezidanto de TEJO

En sia karakterize sprita kaj ironia stilo, nia estimata antaŭulo Humphrey Tonkin esprimas en sia artikolo kelkajn zorgojn pri la formala memstariĝo de TEJO kiel asocio registrita en Nederlando kun aparta jura personeco. Ni bonvenigas ĉi tiun ŝancon klarigi la fonon kaj celojn de tiu evoluo, kune kun la praktikaj paŝoj ligitaj kun ĝi. Ĉiuj ĉi informoj estis cetere jam prezentitaj kaj diskutitaj en la Komitato de UEA, kiu apogis ĉi tiun evoluon per granda plimulto en siaj voĉdonoj en Lillo kaj Nitro.

Ĉu TEJO disiĝas de UEA?

Ne! TEJO restas la junulara sekcio de UEA, “jure memstara asocio al kiu UEA konfidas la organizadon de siaj junaj membroj, laŭ kondiĉoj difinitaj en la Regularo pri Kunlaboro inter UEA kaj TEJO,” laŭ la proponita vortumo en la reviziita Statuto de UEA, pri kiu nun okazas Ĝenerala Voĉdono. Restas komuna membraro, komuna administrado, komuna oficejo en Roterdamo, kaj proksima kunlaboro sur diversaj agadkampoj. Tiucele, observantoj de la Estraro de UEA estas daŭre inkluzivitaj en la fluo de informoj kaj decidoj ĉe la Estraro de TEJO, kaj inverse.

Kio do ŝanĝiĝas en la rilatoj inter TEJO kaj UEA?

Tre malmulte. La menciita Regularo pri Kunlaboro inter UEA kaj TEJO, jam akceptita de la Komitatoj de UEA kaj TEJO, estas bazita sur la malnova TEJO-regularo, kun kelkaj adaptoj por la nova situacio. Ekzemple, la kapitalo de TEJO nun apartenas al TEJO kaj ne al UEA, la Internacia Junulara Kongreso estas traktata en regularo de TEJO kaj ne de UEA, kaj la Estraro de UEA ne plu rajtas interveni en decidoj de la Estraro de TEJO (nek bezonas, ĉar TEJO fariĝis jure respondeca pri siaj agoj kaj finance respondeca pri siaj ŝuldoj).

Kiel memstara asocio, ĉu TEJO ne povas simple eliri el UEA, se tion decidos ĝia Estraro kaj Komitato?

La rilatoj kun UEA estas difinitaj en la Statuto de TEJO kaj en la Regularo pri Kunlaboro inter UEA kaj TEJO. Tiuj dokumentoj preskribas, ke nek UEA nek TEJO povas unuflanke ŝanĝi tiujn rilatojn; necesas la konsento de ambaŭ Komitatoj. Do, proponante ŝanĝon, ĉiu asocio devas preni en konsideron la perspektivojn kaj interesojn de la alia, minimumigante la riskon de konfliktoj. Krome, la rilatoj kun UEA estas avantaĝaj por TEJO, finance kaj administre. Ĝuste tial la rilatoj ne esence ŝanĝiĝis, ĉar ambaŭ partioj komprenas, ke ili pli bone fartas kune.

Tiukaze, kial entute ŝanĝi la juran statuson de TEJO?

Tiuj ŝanĝoj fakte komenciĝis jam antaŭ naŭ jaroj, kiam TEJO registriĝis ĉe la Komerca Ĉambro de Roterdamo. Tiu paŝo respondis al la tiamaj bezonoj de TEJO rilate al subvencipetado. Intertempe TEJO fariĝis tre sukcesa sur tiu kampo, kaj ĝiaj reprezentantoj akiris pli kaj pli gravajn postenojn en internaciaj junularaj tegmentaj organizoj kiel Forumo Junulara Eŭropa (FoJE) kaj Internacia Kunordig-Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO). Proporcie al tiuj sukcesoj, kreskis la zorgoj inter la TEJO-gvidantoj, ke ĝia efektiva statuso kiel integra parto de nejunulara asocio povus fariĝi motivo por ĝia eksigo. Tial la pledoj por plena jura memstariĝo fariĝis ĉiam pli insistaj.

Kial UEA finfine ekfavoris tiun paŝon?

Temas parte pri rekono, ke en la nuna socia momento junulara aŭtonomio estas ĉiam pli kreskanta valoro. De post la elektoj en Rejkjaviko, UEA havas Estraron kiu agnoskas kaj respektas tiun junularan valoron, kvankam necesas samtempe zorgi pri la interesoj de UEA kiel tuto. Ĉi-rilate aldoniĝis konsideroj kaj praktikaj kaj juraj. Estas nepre necese ne endanĝerigi la atingojn de TEJO en ĝiaj eksteraj rilatoj, inkluzive de ĝia rajto peti kaj administri subvenciojn de diversaj eŭropaj kaj ekstereŭropaj fontoj. Krome, nederlanda notario atentigis, ke la registriĝo de TEJO ĉe la Komerca Ĉambro certagrade jam konfliktas kun la Statuto de UEA, ĉar ĝi ne plene kongruas kun la priskribo de TEJO kiel “integra parto” de la Asocio. Pro ĉi tiuj diversaj kialoj, plena jura memstariĝo ekŝajnis la plej bona vojo antaŭen.

Ĉu tiu vojo tamen ne estas riska?

Kelkaj pensas ke la junularo malstabilas kaj tio povas konduki al krizoj en TEJO, kiujn ĝi ne kapablus mem solvi. Aliaj argumentas, ke memstara TEJO povus agadi kontraŭ la interesoj de UEA. Sed fakte ĉiuj praktike funkciantaj formoj de subteno restas parto de la rilatoj inter UEA kaj TEJO kiel memstaraj asocioj, kaj ĉiuj motivoj daŭrigi kaj profundigi la kunlaboron restas same fortaj kiel antaŭe. La ĝisnuna integreco de TEJO en UEA plisimpligis kelkajn aferojn — ekzemple, necesis nur unu impostdeklaro por ambaŭ — sed apenaŭ kontribuis al la stabileco de TEJO aŭ al difinoj de ĝiaj idearo kaj agadaro, kiuj jam de jardekoj evoluas laŭ la propra vojo.

Kio okazos, se la Ĝenerala Voĉdono ne subtenos la memstariĝon de TEJO?

En tiu kazo estos konflikto inter la Statuto de UEA, kiu deklaras ke TEJO estas integra parto de UEA, kaj la nova Statuto de TEJO aprobita de ambaŭ Komitatoj, kiu diras ke ĝi estas jure memstara. La situacio estos komplika, kaj estos malfacile porti ĝin al harmonia kaj fruktodona solvo. Kompreneble nia celo estas certigi daŭran bonan kunlaboron inter la du asocioj, kaj tio certe eblas sur persona nivelo, sed la nuna propono estas nia plej bona ŝanco krei solidan fundamenton por tio sur la jura nivelo. Pro la kialoj prezentitaj, la ĝisnuna situacio ŝajnas al ni nek daŭripova nek daŭriginda. Por klareco, por stabileco, por konkordaj kaj kunlaboraj rilatoj inter UEA kaj TEJO, la ŝanĝoj aprobitaj de niaj du Komitatoj montras la ĝustan vojon por iri kune antaŭen.

Ekzamenoj de UEA/ILEI proponotaj en la 6-a AKE de UEA

Malofte okazas sesioj de tiuj ekzamenoj, pro la ĝenerala populareco de la KER-ekzamenoj. Sed tiuj tradiciaj ekzamenoj, restarigitaj en 1989, havas kelkajn avantaĝojn, kiuj validas en tre specifaj cirkonstancoj — kiel ekzemple sesioj en Afriko. La kunvenigo pro la kongreso de kandidatoj kaj ekzamenantoj malfermas la vojon al la sekcio, kun propono de ekzamenebloj trinivelaj.

Ricevu informojn pri novaj verkoj en la Libroservo de UEA
  1. Iru al www.uea.org.
  2. Klaku “Katalogo”; elektu la malnovan version de la katalogo por pluiri.
  3. Elektu “Plej novaj varoj”.
  4. Elektu “Abonu retpoŝtajn sciigojn pri novaj varoj en la libroservo”.
  5. Elektu formaton (html — aperos en via krozilo — aŭ teksto — kopiebla al via teksto-redaktilo)
  6. Enigu retadreson, klaku “Abonu”

Edukado

Ĉu novaj ebloj en la edukado?

Tri personoj — tri ideoj: Sugata Mitra kaj la Truo en la Muro
Ottmár Járeb

En la antaŭaj du partoj de la triopa serio vi povis ekkoni du tute diferencajn ideojn pri la edukado kaj la realiĝon de tiuj ĉi diferencaj ideoj. Khan-Akademio — fondita de Salman Khan — instruas pli ol 20 000 000 da lernantoj interrete tre efike kaj tute senpage. En la instrua eksperimento “Komputilon Por Ĉiu Infano” — realigita de Nicolas Negroponte — oni donacis klapkomputilojn al pli ol 1 000 000 da ege malriĉaj infanoj, kiuj ne havis eblon viziti lernejon, kaj la infanoj lernis pere de tiu ĉi helpilo memstare sen instruistoj. Sugata Mitra — kiu estas la ĉefrolanto de la lasta parto — uzis simile al Negroponte la kapablon de la infanoj lerni memstare.

Ĉu infanoj de riĉuloj estas pli talentaj ol infanoj de malriĉuloj?

Mitra instruis programadon en Nov-Delhio. Kelkaj riĉaj parencoj opiniis, ke ili havas talentan filon, aliaj opiniis ke ili havas ege inteligentan filinon. Mitra cerbumis pri la fenomeno. Kiumaniere akiras riĉaj homoj talentajn kaj inteligentajn infanojn? Kion faras la malriĉaj homoj malbone? En la jaro 1999 al Mitra venis stranga ideo. Lia oficejo estis rekte apud unu el la slumoj. Li faris truon en la muro, kaj instalis en ĝi komputilon por vidi kio okazas, se li donas komputilon al infanoj, kiuj normale neniam povus havi komputilon, kiuj ne konas la anglan lingvon, kiuj scias nenion pri la interreto. La scivolemaj infanoj ludantaj tie demandis lin: “Kio estas tio?” “Mi ne scias.” — respondis Mitra. “Kial vi metis ĝin ĉi tien?” “Nur tiel.” “Ĉu ni povas tuŝi ĝin?” “Se vi volas.” Estis la lasta respondo de Mitra, kaj li foriris. Post ĉirkaŭ 8 horoj Mitra mirante vidis la infanojn retumi kaj instrui la retumadon unu al la alia. “Kiel tio eblas?” — li pensadis. Liaj kolegoj diris simplan solvon: “Certe iu el viaj lernantoj montris al la infanoj kiel uzi la muson.” Mitra ripetis la eksperimenton en iu 500 kilometrojn fora vilaĝo, kie la prezento de iu persono kapabla uzi komputilon estis neverŝajna. Li instalis la komputilon kaj foriris. Post kelkaj monatoj, kiam li reiris, li trovis la infanojn ludantaj komputilajn ludojn. Kiam ili ekvidis lin, ili tuj diris al li: “Ni bezonas pli rapidan procezilon kaj pli bonan muson.” “Kiel vi scias ĉion ĉi?” “Vi donis al ni maŝinon, kiu komprenas nur la anglan. Ni devis unue meminstrui la anglan por uzi ĝin.” — riproĉis la infanoj.

Kion eblas lerni meminstrue?

Post tiuj ĉi unuaj spertoj Mitra — kiel sciencisto kaj esploristo de edukado — faris multajn diversajn sciencajn eksperimentojn en diversaj landoj por ekscii kion 6-15-jaraj infanoj povas lerni pere de komputiloj, se ili ricevas nenian helpon. Li konstatis, ke ili povis akiri bonajn komputiluzantajn konojn, bazan anglan lingvoscion kaj eklernis la uzadon de la interreto. Unu el liaj spertoj kaj surprizaj asertoj estas, ke grupo de infanoj — eĉ en foraj, neevoluintaj partoj de Barato, Kamboĝo aŭ Butano — kapablas en naŭ monatoj atingi la nivelon de kontoristo en evoluintaj landoj. Sed tio ne sufiĉis al Mitra. Li estis scivolema, kiajn aliajn kapablojn eblas akiri per tiu ĉi metodo. Li esploris ankaŭ la lernadon de la prononco. En la suda parto de Barato la angla prononco de la homoj estas tre malbona, kio malhelpas ilin trovi bone pagitan laboron. Per parolrekona komputilo ricevita de Mitra la infanoj ege plibonigis sian prononcon. Unu el ili laboras nun en internacia klientoservo en Hajderabado kaj komunikas per perfekta angla prononco kun klientoj en Usono kaj Britio. La plej absurda demando de Mitra estis: “Ĉu tamil-lingvaj infanoj en iu vilaĝo de Sud-Barato povas lerni el anglaj tekstoj la bioteknologion de DNA-reproduktado pere de stratranda komputilo?” Li instalis en la vilaĝo Kallikuppam la “kutiman” “truo en la muro”-komputilon kun diversaj, malfacile kompreneblaj anglaj tekstoj pri DNA. La infanoj scivolemis: “Kio estas tio?” “Io tre aktuala kaj grava.” — respondis Mitra. “Sed kiel ni povas kompreni tiel malfacilan anglan tekston?” Mitra uzis lian jam elprovitan kaj sukcesplenan instrumetodon: “Mi havas tute nenian ideon. Cetere mi devas nun foriri.” Post du monatoj li reiris al Kallikuppam. “Ni komprenas nenion.” — plendis la infanoj. Mitra ne surpriziĝis, sed volis scii la detalojn. “Kion vi faris dum la pasintaj du monatoj?” “Ni ne rezignis. Ni ĉiutage rigardis la ekranon.” “Kial vi rigardis ĝin, se vi komprenis nenion?” Iu knabino respondis parte tamile, parte angle: “Krom la fakto, ke la nekorekta reproduktado de la DNA-molekulo kaŭzas malsanon, ni komprenas nenion.” Mitra testis ilin. La rezulto estis 30 procentoj. En du monatoj, en la tropika varmego, en nekonata lingvo pri tute nova scienco. Nekredeble! Sed ankoraŭ mankis 20 procentoj por la oficiala sukceso. La infanoj ricevis du pluajn monatojn kaj unu “instruistinon”. En la vilaĝo ne estis vera instruisto aŭ instruistino, tiel Mitra petis la 22-jaran amikinon de la infanoj, kiu estis librotenisto helpi ilin. Li “edukis” la amikinon dum kelkaj minutoj: “Uzu la avinan metodon. Staru malantaŭ ili kaj admiru ilin, ĉiam diru, ke ili estas lertaj, demandu, kiel ili faris tion, kio estas sur la sekva paĝo kaj tiel plu. Kiel la avinoj kutimas.” Post du monatoj la infanoj finis la teston kun 50 procenta rezulto! La infanoj atingis la rezulton de la referenca lernejo de Mitra en Nov-Delhio, la rezulton de la riĉa privata lernejo kun kvalifikita instruisto.

Ĉu minaco aŭ plezuro?

Multaj nuntempe uzataj instrumetodoj kaŭzas malagrablajn sentojn en la infanoj. Laŭ Mitra minaco kaj anksio malhelpas la lernadon. Li opinias, ke la lernado estas memorganiza procezo, kiu povas esti plezuro. Ni ne devigu la lernadon, ni lasu ĝin okazi. La instruisto nur startigu la procezon per gravaj demandoj, ekzemple: “Kiam komenciĝis la mondo? Kiel ĝi finiĝos?” aŭ “Kio okazos al la enspirita aero?” aŭ “Ĉu la arboj povas pensi?”, kaj lasu la lernantojn trovi la respondojn. La infanoj trovos la scion mem. Mitra certas pri tio, ĉar li multfoje spertis tion en la tuta mondo dum siaj eksperimentoj.

“Memorganizita lernmedio” kaj “Lernejo en la nubo”

Mitra iniciatis memorganizitajn lernmediojn (SOLESelf Organized Learning Environments), kiuj konsistas el “larĝbenda retaliro, kunlaboro kaj kuraĝigo”, kaj proponis konstrui lernejon en la nubo. Pri la realiĝo de liaj planoj kaj pri la sorto de la 1 miliono da dolaroj ricevitaj de TED (TED Prize 2013) vi povas ekscii multajn interesajn detalojn el liaj prelegoj per la sube troveblaj ligiloj.

Pluaj informoj pri Sugata Mitra:
  • Li estas profesoro de instrutekniko (School of Education, Communication and Language Sciences ĉe Newcastle University, Britio) http://www.ncl.ac.uk/ecls/staff/profile/sugata.mitra
  • TED 2013: Build a School in the Cloud (kun Esperanta subtitolo) https://www.youtube.com/watch?v=y3jYVe1RGaU
  • Li ricevis “TED Prize 2013” = 1 miliono da dolaroj por konstrui sep lernejojn
  • TED 2015: What happened after TED Prize 2013 https://www.youtube.com/watch?v=nLtUl2CP8ak
  • Hole-in-the-Wall Education Project http://www.hole-in-the-wall.com/
  • Slumdog Millionaire Inspiration
  • CNN https://www.youtube.com/watch?v=RzPCYCIM8DU

[FORIGITA!: bildo]

La eksperimento “Truo en la muro”

[FORIGITA!: bildo]

Alia “Truo en la muro” en Barato

[FORIGITA!: bildo]

“Truo en la muro” en Ugando

Internaciaj organizoj

UEA aktiva en UIA

OH Gisuk
Estro de Filio Busan de Korea Esperanto-Asocio

La 4-a regiona konferenco de la Unio de Internaciaj Asocioj (UIA) okazis fine de septembro en Busan, Koreio, kun la nomo Asocia Ronda Tablo Azio-Pacifiko. La evento okazis kunlabore kun la Turisma Organizo de Busan. Tie tri koreaj esperantistoj partoprenis nome de UEA kaj ILEI: PARK Youngsung, korea sekciestro de ILEI: OH Gisuk, filiestro de KEA, kaj membro de la filio, KIM Jinuk.

UIA estas esploro-instituto kaj dokumento-centro lokita en Bruselo, fondita de Henri La Fontaine (Nobel-pacpremiito en 1913) kaj Paul Otlet en 1907. Senprofita, nepolitika, sendependa kaj privata, UIA estas pioniro de esplorado kaj subtenado pri informoj por internaciaj organizoj kaj asocioj. La Ronda Tablo de UIA estas la kerno de eduka projekto de UIA. La partoprenantoj kaj prelegantoj estis ĉiuj administrantoj de societoj aŭ asocioj; ili parolis pri siaj sukcesoj kaj malsukcesoj. Inter la prelegoj la ĉeestantoj diskutis ĉe ronda tablo. La prelego estis valora kaj la diskutado estis tre gaja por mi, ĉar mi gajnis novajn ideojn kaj informojn pri diversaj asocioj, pri kiuj mi antaŭe tute ne sciis. Ni disdonis flugfoliojn kaj interparolis pri nia lingvo, pri la kreinto Zamenhof kaj la Seula UK en 2017.

UIA havas pli ol 37 000 membrojn ene de aktivaj internaciaj organizoj. Ĉi-foje estis invititaj 110 homoj el 12 landoj de ĉi tiaj asocioj: profesiaj, negocaj, servaj, filantropaj, esploraj kaj fondusaj.

Mi rememoras tri imponajn prelegojn. Unue, Cyril Ritchie parolis pri la 17 celoj por Daŭripova Evoluigo, publikigitaj de UN en 2015. Vidu la celojn en tutpaĝa tabelo kun ampleksa artikolo en nia revuo, p. 228-230 novembro 2015. Li alvokis: “Ni, ĉiuj asocioj havas aliajn celojn, tamen ni havas saman bazon pri homa feliĉo. Do ni devas esti unu el la agantoj por efektivigi la 17 celojn. Ni demandu nin: Al kiuj elementoj via asocio speciale rilatas?” Mi diris, ke Esperanto ŝajne rilatas al la celoj 4 (edukado al daŭripovo) kaj 16 (socia reformo). Due, Hemant Batra prelegis: kvankam ni estas senprofitaj asocioj, tamen ni devas klopodi akiri monon por progresigi niajn asociojn per de almenaŭ profesia oficisto kaj ofico. Ni, tri esperantistoj deziris konatiĝi kun kiel eble plej multe da partoprenantoj, ĉar ili ĉeestis reprezentante gravajn asociojn kaj do prezenti nin al ili konsistigas valoran konigan agadon. S-ino Nancy Carfre, kunordiganto de UIA, deziris lerni la vorton “dankon” kaj volonte uzis ĉiam, kiam ŝi renkontis la esperantistojn en la konferenco. Mi renkontis du polojn, kiuj jam bone konis Esperanton kaj fiere kaj alte taksante pri Zamenhof en la Ronda Tablo helpis nian agadon. La plejparto de la reprezentantoj miris pri tio, ke niaj kongresoj okazas seninterpretiste, kvankam kongresas averaĝe 1500-2000 kongresanoj el ĉ. 70 landoj. La direktoro de la korea filio de Internacia Gasteja Asocio (Hostelling International Korea) promesis, ke se esperantistoj membriĝos, li donos maksimumajn eblajn rabatojn. Mi demandis pri la ebleco de ŝtata monsubteno por eldoni informilon pri la urbo Busan en Esperanto. Ŝia respondo estis pozitiva. Ni, tri esperantistoj el Busan, espereble plenumis nian rolon kiel reprezentantoj de UEA kaj ILEI.

[FORIGITA!: bildo]

De dekstre: s-ro Park Youngsung, s-ino Nancy Carfre, s-ino Oh Gisuk (nia aŭtoro), s-ro Kim Jinuk kune kun du reprezentantoj de la Pakistana Laborista Federacio.

Ekvadoro kaj la identeco en interkultura kunteksto

Maritza Gutiérrez

Mi volas rakonti al vi mian sperton okaze de internacia evento, ne esperantista, okazinta en la ĉefurbo de Ekvadoro, la bela urbo Quito, situanta meze de la mondo, kiel oni anoncas kaj kiel eĉ atestas impona monumento en speciala parto de la urbo.

De la 12-a ĝis la 14-a de septembro mi partoprenis la unuan kongreson internacian pri interkulturo, komunikado kaj identeco, kiun kune organizis la ekvadora Centro Internacia de Supera Edukado por Latinameriko (CIESPAL), la universitato La Frontera (Ĉilio) kaj la Societo Latinamerika de Interkulturaj Studoj (SoLEI).

La kongreso sesiis en la sidejo de CIESPAL kaj ĝin partoprenis ĉirkaŭ 500 sciencistoj, universitatanoj, komunikistoj, ĵurnalistoj kaj reprezentantoj de originaj popoloj de la regiono kaj aliaj neregistaraj institucioj el 16 landoj.

Dum la kongreso okazis pli ol 200 prelegoj en atelieroj dividitaj en 9 temaj aksoj, plus 6 magistraj prelegoj, forumo de SoLEI, kiu konsistas el reto de fakuloj kaj studemuloj pri interkulturo en la regiono kaj pri ĝi.

SoLEI alvokis la kongresanojn aliĝi kaj kunlabori pri tiu ĉi agado. Nome de UEA mi raportis pri la asocio kaj esprimis la malfermitecon de UEA al kunlaboro kun SoLEI tial ke ĝiaj celoj kongruas kun nia mondvizio pri lingva kaj kultura diverseco, protektado al minoritataj lingvoj kaj kulturoj.

Nome de UEA kaj kiel kunordiganto de ĝia komisiono por Ameriko, kaj danke al ĝia financa subteno kaj tre speciale de ESF kaj la Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED), mi partoprenis tiun ĉi kongreson kiel preleganto.

Same kiel pasintjare en Salvadoro, kadre de la Amerikanista Kongreso, du meksikaj esperantistoj, profesoroj de la altrenoma universitato de Puebla, partoprenis la kongreson, temis pri Iván Deance (sur la foto) kaj Verónica Vázquez.

Mi prelegis pri “La identeco en interkultura kunteksto: lingva alternativo ekde propedeŭtika vidpunkto”. Ĝin mi prezentis kadre de la tema akso 5 “Komunikaj strategioj de lokaj komunumoj kaj teritoriaj agadoj”.

En tiu ĉi prelego mi prezentis analizon pri la konstruo de kolektiva identeco en komunumo teritorie disa, sed ligita per komuna lingvo, kaj mi same proksimiĝis al la rolo de la lingvo en tiu ĉi procezo.

Fine, kelkaj interesiĝintoj petis informojn pri Esperanto. Sendube, estis ege interesa kaj bona sperto prezenti Esperanton ekster la asociaj rondoj, en internacia scienca evento, kiu esploras la temaron de interkulturo, komunikado kaj identeco.

Pacmarŝo en la pacurbo, Asizo

Renato Corsetti

Almenaŭ italoj ligas la nomon de la urbo, Asizo (Assisi en la itala), al paco, ĉar la loka sanktulo, Sankta Francisko, estis granda pacisto kaj eĉ klopodis iri paroli kun la islama reganto por persvadi lin ne militi sed paci. Ankaŭ tiam, tamen, la problemo ne estis la islama reganto sed la okcidentaj kaj kristanegaj regantoj, kiuj decidis militi en islamaj landoj.

Ĉiuokaze ĉiujare okazas granda pacmarŝo de Peruĝa al Asizo. Ĉi-jare pro la eventoj en Sirio la kunmarŝantoj estis pli ol 200 000. Itala Esperanto-Federacio estis unu el la kunorganizantaj asocioj, kaj esperantistoj estis tie. Ili estis deko, gvidata de Giovanni Conti, la homo, kiu ankaŭ organizis la ĉeeston sur la placo Sankta Petro kun la literoj ESPERANTO dum la papaj salutoj en Kristnasko kaj Pasko.

Ili aranĝis en vojo apud Asizo grandajn afiŝojn de pac-agantoj iel simpatiantaj kun Esperanto kaj disdonis milojn da informiloj kaj buŝe klarigis al la multaj demandantoj pri Esperanto kaj kial ĝi estas lingvo de paco. Fotoj de la evento kun seso da pac-portretoj aperis en Estrara Komuniko (EKO).

Landa agado

La 83-a Itala Kongreso de Esperanto

De jaroj la italaj kongresoj ĝuas internacian reputacion.

Ni proponas al vi du raportojn kontrastajn — unu raporton de multjara, seria eĉ fervora kongresa partoprenanto kaj unu de paro tutnove alveninta al nia komunumo, por kiu la aranĝo estis la unua.

Itala kongreso duan fojon en Fraskato
Liba Gabalda

En la bela urbeto Frascati, kiu situas en la proksimo de la ĉefurbo Romo, tri grandaj banderoloj en diversaj partoj de la urbeto informis pri la 83a Itala Kongreso. Ĝi okazis fine de aŭgusto en bela regiono de la Kasteloj, kiujn oni povis malkovri dum la ĉiutagaj ekskursoj. Ĝi prezentas unu el la ĉefaj turismaj allogaĵoj de Italio por turistoj venantaj ĉi tien el ĉiuj anguloj de la mondo. La historian urbocentron de Frascati dominas la katedralo San Pietro Apostolo. En la subtegmenta vendoplaco estis instalita ekpozicio pri Esperanto por la publiko.

La kongreson partoprenis iom pli ol 200 esperantistoj el 30 landoj, inter kiuj pluraj gejunuloj. Ili pretigis bongustan frandindan vesperon kaj bone amuziĝis. Dum la tuta semajno regis tre bona kaj varma etoso, ne nur pro la sunarda vetero, kiu superis tridek gradojn ĉiutage.

La propono de programeroj variis, same kiel ekskursoj. La ĉeftemo de la kongreso estis “Instruado de lingvoj en eŭropaj lernejoj”. Komence de la evento okazis lingvopolitika kolokvo, kies temo estis “Esperanto kaj minoritataj lingvoj” (vidu apartan raporton). Ĝin partoprenis esperantistaj kaj ne-esperantistaj fakuloj. En la inaŭgura ceremonio festparolis la eksprezidanto de UEA Humphrey Tonkin pri “Esperanto kiel ideo kaj idealo”.

Okazis pluraj debatoj, seminarioj, atelieroj, libroprezentoj kaj vespere kulturaj programeroj. Koncertis Manŭel Rovere, ni spektis orientan kaj baratan dancojn, ĝuis pian-koncerton, pupteatron, ĥoran kantadon. Ĉiumatene okazis tri kursoj: bazan kurson por komencantoj gvidis Anna Löwenstein, konversacian Peter Weide kaj perfektigan Nina Pietuchowska.

Paralele okazis aliaj programeroj. Seminario A pri “La instruado de lingvoj en eŭropaj lernejoj” gvidata de Kristin Tytgat kaj la seminario B pri “Didaktikaj helpiloj por instruado kaj lernado de Esperanto” gvidata de Katalin Kováts. Ambaŭ estis interese prezentataj dum la resuma prelego en la fino de la semajno.

Ĉiutage estis duonhoraj prezentadoj de diversaj libroj, kiujn oni povis aĉeti en la libroservo. Tie ankaŭ granda ekspozicio pri origamio estis instalita. Interesatoj povis sekvi atelieron pri ĝi kaj krei plaĉajn aĵojn por si aŭ por siaj amikoj. Alia interesa ateliero estis pri kalkulado per “sorobano”, gvidata de Kimie Markarian. Muzikan kant-atelieron gvidis Manŭel Rovere.

Inter prelegoj oni povis elekti: “Reĝo de la eŭropaj arbaroj”, “Lernado surbaze de projektoj”, “Zingibro el Hindujo Okcidenten”, “Virtuala vizito al Romo baroka: arto kaj ĉiutaga vivo”, “Origamio en la koro de la universo — universala arto komuniki”, “Instruado de lingvoj: principoj kaj historiaj hazardoj”, “Mia sperto kiel instruistino pri la sveda lingvo”.

Merkrede, dum la turisma tago, eblis elekti inter du tuttagaj ekskursoj. La unua gvidis interesatojn al Romo, kie en Vatikano ili estis akceptitaj de la Papo dum la ĝenerala aŭdienco. La dua tuttaga ekskurso celis pli naturan programon. Unue okazis vizito de la natura parko Circeo, poste vojaĝo laŭ la marbordo al la urbo Terracina kaj laste vizito de sanktejo sur la monto Spaccat en la urbo Gaeta. Dum aliaj ekskursoj oni vizitis urbojn: Palestrina kaj ĝian arkeologian muzeon, Romon, Tuskolon, Tivoli kaj Subiaco, Ostia Antikva, Nemi, Albano, Ariccia, Grottaferrata, Castelgandolfo kaj aliajn vidindaĵojn. Bedaŭrinde en tiu tago okazis en la centra Italio forta tertremo, dum kiu pereis kelkcentoj da homoj.

Fine de la semajno estis projekciata filmo pri la antikva urbo Heraklea, situanta en suda Italio ĉe la Ionia Maro. Tie okazos de la 26-a de aŭgusto ĝis la 2-a de septembro la venontjara Itala kongreso.

La fermo de la kongreso okazis en la urbeto Monte Porzio Catone, kie ni ĝuis dancojn kaj popolkantojn de la folklora ensemblo Aranira. Gaja muziko, viglaj kaj energiaj dancoj kreis unikan etoson, dum kiu ni bone amuziĝis kundancante ĉe la fino.

Dankon al la organizintoj pro la sukcesa kaj bone aranĝita kongreso. Ni ĝuis neforgeseblajn momentojn kaj gajan etoson en la “Rondo familia”. La italaj kongresoj proponas al la ĉeestantoj aron da kulturaj kaj turismaj eventoj.

Do, estos plezuro partopreni venontjare en Heraklea.

Nia unua kongreso
Kjara Franchitti kaj Martina Imbriglia

Por ni estis la unua partopreno en kongreso de Esperanto. Ni venas de la regiono Molizo kaj ambaŭ estas komencantoj. Ni partoprenis en nia urbo Venafro en kurso pri Esperanto fare de prof. Amerigo Iannacone, kiu ekde pluraj jaroj klopodas disvastigi la Internacian Lingvon en nia regiono.

La Itala Kongreso de Fraskato estis por ni nova kaj tre agrabla sperto. Ĉefe surprizis nin la fakto ke partoprenis en la kongreso multaj eksterlandanoj, kaj interese estas rimarki kiel la homoj povas paroli inter si amike kaj sen interpretistoj. Tre interesaj la programeroj, kiuj estis variaj kaj povis kontentigi malsamajn publikojn, junulojn kaj maljunulojn.

Interesaj programeroj estis jam ekde la unua tago — sabato la 20a de aŭgusto — kiam estis celebrata la Sankta Meso, kaj poste, dimanĉon, tre interesa estis la oficiala inaŭguro de la kongreso, kun parolado de la prezidinto de UEA Humphrey Tonkin kaj kun la salutoj de la lokaj aŭtoritatoj kaj de la naciaj kaj fakaj delegitoj.

Estis aranĝitaj koncertoj, ĉu modernaj ĉu klasikaj, prezentadoj de libroj, variaj atelieroj ktp. Krome oni povis partopreni en ekskursoj en la ĉirkaŭaĵoj de Romo, en tiu zono, kiun oni nomas Romaj Kasteloj. Tie oni povis viziti lokojn interesajn historie, sed ankaŭ pro la tipaj manĝaĵoj. Kvankam ni estis novaj partoprenantoj en iu kongreso, ni trovis tie plaĉan medion. Ni renkontis aliajn junulojn kaj, kvankam en unuafoja renkontiĝo, ni ŝajnis kvazaŭ malnovaj geamikoj.

Ni povas diri ke ni pasigis semajnon tre belan kaj simpatian kaj revenis hejmen ankaŭ kulture riĉigitaj. Kaj ni povis persone konstati ke danke al Esperanto oni povas interparoli amike kun diversrangaj personoj. Vortan laŭdon oni devas adresi al la organizantoj, ĉiam ĝentilaj kaj disponeblaj por ĉiuj.

Esperanto kaj minoritataj lingvoj

Scienca kunveno kadre de la Itala Esperanto-Kongreso

Por pliriĉigi la jam buntan programon de la nacia kongreso Itala Esperanto-Federacio decidis proponi al la kongresanaro kaj al la civitanaro — kvazaŭ antaŭmanĝon — en la ĉefsalono de la urbodomo la unuan kongresan sabaton.

La temo estis “Esperanto kaj minoritataj lingvoj”, kaj ĝia celo estis pristudi la karakterizojn, la realaĵojn de la minoritataj lingvoj kaj pli ĝenerale de tiuj malaperontaj, por poste pridiskuti unuflanke ĉu Esperanto estas tia, kaj kiugrade, kaj aliflanke por poluri (ĉerpante inspiron de la plej lastatempaj klopodoj por revivigo aŭ strategioj por pretervivo) la agadojn por plifortigi la Esperantajn lingvon kaj kulturon.

Por tion atingi, en la unua parto oni debatis pri la “status quaestionis” (stato de la esploro), nome pri la ĉefaj distingiloj de la soci-lingvaj minoritatoj, post kio sekvis dua parto pri la konkreta aplikado al Esperanto de la kolektitaj spertoj prezentitaj de la fakuloj en la unua parto de la kunveno.

Partoprenis la germana lingvisto Martin Haase, de la Universitato Bamberg, “difini lingvo-kulturan minoritaton”, prof. Giovanni Poggeschi, de Universitato Salento, “La lingvaj rajtoj” en Italio surbaze de la itala leĝaro, prof. Rino Caputo, Universitato Roma Tor Vergata, “Italio inter nacia lingvo kaj dialektoj”, prof. Nicola Reggiani, Universitato Heidelberg, “Lingvaj minoritatoj en la antikveco”, prof. Giovanni Agresti, Universitato de Teramo, “Por la jura agnosko de la ĝitana lingvo”.

Aparta minoritato, tiu de la surduloj parolantaj per gestolingvo, estis prezentita de Dino Giglioli, interpretisto kaj docento de la Gestolingvo ĉe la Universitato de Parmo, kaj la Skabeno de la Aŭtonoma regiono Trentino Alto-Adiĝo/Suda Tirolo, Giuseppe Detomas, prezentis la temon: “La protekto de la minoritatoj je regiona nivelo”. Laste, sed ne balaste, Renato Corsetti, Universitato La Sapienza Romo, parolis pri la minoritata situacio de la itala je internacia nivelo.

Enkondukis, gvidis kaj fermis la laborojn Davide Astori, lingvisto, Universitato de Parma. La publiko, kiu plenigis la salonon, estis tre interesata kaj oni eĉ devis bridi kaj haltigi la viglan debaton por respekti la tempolimon.

Tria parto de la kunveno okazis en la kongresejo mem, du tagojn poste, dulingve, pri la temo “Ĉu Esperanto estas minoritata lingvo?”, pritraktata dekomence de prof. Humphrey Tonkin, Universitato de Hartford, kaj kun kontribuoj de esperantistoj kaj neesperantistaj fakuloj.

La aktoj estos eldonitaj en la itala kun resumoj en la angla kaj en Esperanto kaj la libro estos sendita senpage al ĉiuj italaj ŝtataj universitatoj kaj al ĉiuj italaj kulturinstitutoj eksterlande, dank’ al malavara subvencio de ESF.

Esperanto en la universitatoj

Rekorda Sesio en UAM, Poznano, Pollando

Ilona Koutny
Gvidanto de la Interlingvistikaj Studoj

La ĉi-septembra interlingvistika sesio estis jam la 5a por la gestudentoj, kiuj antaŭ du jaroj komencis siajn postdiplomajn studojn kadre de la Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Mickiewicz. 17 persistaj partoprenantoj (5 el Brazilo, po 3 el Hispanio kaj Pollando, po 1 el Svedio, Serbio, Ĉeĥio, Rusio, Kroatio kaj Belgio) atingis la trian jaron de siaj studoj, kiam okazas specialiĝoj. En tiu ĉi jaro — pro la granda nombro de studentoj — povis okazi eĉ 4 specialiĝoj, kiuj estas: pri Esperanta lingvistiko, Esperanta literaturo, internacia kaj interkultura komunikado.

La kvara, la specialiĝo pri instruado de Esperanto, donis eblon alorganizi grandan aldonan grupon de instruista trejnado: 18 personoj el 12 landoj decidis perfektiĝi pri instruado de Esperanto, krom la 3 el la interlingvistikaj gestudentoj. La programon gvidis d-ino Katalin Kováts kun grandaj kompetento kaj elano, kontribuis Zsófia Kóródy kaj prof. Ilona Koutny, pri movadhistorio d-ro Ulrich Lins. La partoprenantoj ekkonis i.a. diversajn instrumetodojn, instruilojn kaj internaciajn kunlaboreblojn, spertiĝis pri la pretigo de fonetikaj, gramatikaj, leksikaj kaj komunikaj ekzercoj... Salutis en la nomo de UEA kaj gastprelegis pri la taskoj de la Jaro de la Lernanto Stefan MacGill, vicprezidanto de UEA (vidu la apudan artikolon).

István Ertl prezentis la nuntempan Esperanto-literaturon por ĉiuj partoprenantoj kaj prof. Probal Dasgupta la azian kontribuon al literaturo. István Ertl kaj Tomasz Chmielik enkondukis la partoprenantojn de la literatura specialiĝo en la sekretojn de beletra tradukado, Probal Dasgupta analizis kun ili verkojn de aziaj aŭtoroj. Li gvidis kurson ankaŭ por tiuj kiuj elektis la lingvistikan specialiĝon, krome li prelegis anglalingve por kolegoj el la Nov-filologia Fakultato. Prof. Zbigniew Galor traktis sociologiajn aspektojn de komunikado, interalie ankaŭ esplormetodologion, kaj Ilona Koutny la lingvajn aspektojn. Kontribuis al la programo Barbara Pietrzak per Esperanta radiofonio kaj Roman Dobrzyński pri spertoj en filmfarado kaj ĝia aplikado en instruado.

La sesio pasis en tre bona kaj internacia etoso (spektu la filmraportojn de Katalin Kováts en <edukado.net>: http://edukado.net/novajhoj?id=646).

La komuna vespero ebligis artan prezenton de la partoprenantoj (ekz. Suso Moinhos prezentis sian novan poemaron, Anna Bartek kantis). La semajnon fermis la kultura festivalo Arkones (http://arkones.org), kie la gestudentoj prezentis sin, kun multaj interesaj programeroj, parte kompletigante la temojn de la studoj (kontribuis prelegantoj kaj ankaŭ iuj gestudentoj). Okazis memorkunsido dediĉita al du elstaraj esperantistoj mortintaj en tiu ĉi jaro: Michel Duc Goninaz kaj Detlev Blanke, kiuj kontribuis al la Interlingvistikaj Studoj (http://www.staff.amu.edu.pl/~interl/interlingvistiko/stabo.html).

Nia foto montras de maldekstre la omaĝintojn: Ilona Koutny, Probal Daŝgupto kaj Katalin Kováts.

Dankon al ĉiuj kontribuintoj de la sesio kaj, pro la helpo per stipendioj al Esperantic Studies Foundation kaj la varba kampanjo <Amu Poznanon>: http://www.esperantic.org/eo/edukado/interlingvistikaj-studoj/amupoznanon/ kaj al ILEI, pro varbado kaj porstudenta helpo al Edukado.net.

AMU Poznanon daŭras en 2016-17

Ĵenja Amis

Antaŭ du jaroj ESF lanĉis kampanjon “AMU Poznanon” por trovi aldonan financadon por la Interlingvistikaj Studoj en Poznano ĉe la Universitato Adam Mickiewicz, UAM aŭ kelklingve AMU. ESF jam de jaroj subtenas la studentojn de la trijara postdiploma programo en la prestiĝa kaj dua plej granda universitato de Pollando. La celo de AMU Poznanon estis kolekti, kun la helpo de esperantistoj, aldonajn 5 mil usonajn dolarojn por tiu unika programo. La pasintaj du kampanjoj estis sukcesaj: ili atingis la deziratan celon dank’ al malavaraj kontribuoj de multaj esperantistoj. Ni ĝojas anonci, ke la ESF-estraro decidis daŭrigi AMU Poznanon ankaŭ por la studjaro 2016-2017, kun la sama ambicia celo: kolekti aldonajn 5 mil dolarojn por la programo.

AMU Poznanon funkcias simple: ĉiu donaco al tiu ĉi programo estas duobligata de ESF, ĝis la sumo de 2500 dolaroj, tiel ke la Interlingvistikaj Studoj ricevas entute la sumon de $5000. AMU Poznanon estis lanĉita en bona momento, ĉar la lasta grupo de gestudentoj estis pli granda ol kutime, kio postulas pli grandan subtenon al la studentoj ol en la pasinteco. Multaj studentoj venas el neriĉaj landoj, kelkaj devas veturi grandajn distancojn por veni al Poznano por la du ĉeestaj sesioj kaj la ekzamenoj ĉiusemestre, kaj pro tio la aldona helpo de esperantistoj kaj ESF estas aparte aprezata.

Ĉi-aŭtune, komence de la tria jaro por la studentoj de la grupo 2014-2017, aparte bunta aranĝo pro la okazigo ankaŭ de instruista trejnado ĉe AMU, ESF denove invitas la esperantistojn kontribui ĉu al la programo AMU Poznanon aŭ fari ĝeneralan donacon al ESF por helpi financi la ekzistantajn projektojn, subtenatajn de ESF, kiel Lernu.net kaj Edukado.net, kaj por povi investi en novajn promesplenajn iniciatojn. Se la interlingvistikaj studoj interesas vin, pripensu aliĝi al la sekva grupo: 2017-2020! Koran dankon al la ĝisnunaj subtenantoj de tiu ĉi programo, kaj antaŭdankon al estontaj donacantoj!

Fari donacon al AMU Poznanon:

  • Rete: http://esperantic.org/amu
  • Per UEA: la konto esfo-p, bv. skribi al f...@co.uea.org, kopie al a...@esperantic.org, petante fari la ĝiron, kaj kun la noto “Por AMU Poznanon”.

Fari ĝeneralan donacon al ESF:

  • Rete: http://esperantic.org/donacoj
  • Per UEA: kiel supre, “Por ESF”.

La interesoj de lernantoj defendataj

Stefan MacGill

Nia julio-aŭgusta revuo (p. 150-151) prezentis la malfermon de la Jaro de la Lernanto, kunlabore festata de UEA kaj ILEI. Tiu artikolo prezentis tabelon kun 18 eventoj en 15 landoj en ĉiuj kvin kontinentoj. Jam tiu notinda listigo malkompletas — okazis en Poznano, Pollando, en la 20a de septembro sesio kun 22 partoprenantoj, formitaj el la 3-jaraj studantoj elektintaj la metodikan specialiĝon en la universitato UAM, kune kun la nove varbitaj studentoj por unujara kurso de Instruista Trejnado — do ideala diskutemularo por alfronti la temojn de la jaro — kiel loki pli centre en la eduka procezo la dezirojn kaj bezonojn de la lernanto. Laŭ tiu koncepto, la instruisto iĝas pli lernfaciliganto ol la reganto kaj fokuso de ĉio.

La sesion gvidis la vicprezidanto de UEA — komence li prezentis la celojn, planojn kaj eventojn de la Jaro. La ĉefa parto de la sesio estis dediĉita al grupa diskutado kun zorga — eĉ poste legebla — protokolado kaj reraportado.

La unua grupo debatis manierojn kuraĝigi al plustudado tiujn, kiuj tipe finis nur unu relative bazan kurson. Specifaj demandoj: kiel atingi tiujn kursfinintojn, kiujn profundigajn lerneblojn ni proponu? Kiuj aspektoj de nia komunuma vivo supozeble plaĉos kaj kiel prezenti tiujn eblojn? Kiel proponi pliajn kontaktojn ...virtualajn kaj fizikajn?

La dua grupo debatis kiel aktivigi kursfinintojn kaj entiri ilin en nian komunumon. Demandoj: Kion proponi, kiuj proponu? Kiel bonvenigi novulojn al niaj eventoj, servoj kaj lokaj kluboj? Kiel ekkoni la dezirojn kaj talentojn de kursfinintoj? Kiel malkovri, kio altiris ilin al Esperanto?

Resumo de la rezultoj aperis nur du tagojn poste en la Estrara Komuniko EKO 2016-27, kiu disiris al pli ol mil retadresoj (LA, FA, komitatanoj, ILEI, TEJO, gazetaro kaj pliaj grupoj).

La Jaro de la Lernanto

En estontaj revuoj, atendu raportojn pri markado de tiu Jaro de UEA kaj ILEI en Rumanio, Slovakio, Ĉinio, Nederlando kaj Tanzanio.

Kiel Registri Kursojn?

Iru al <edukado.net> kaj elektu “Kursejo”. Tie eblas vidi la listigon kaj interaktivan mapon kaj mem enskribi kurson aŭ anonci sin kursgvidanto. La retejo disponigas forumon por klasaj kaj instruistaj kontaktoj.

Recenzoj

Hungareske pri otomanoj

Nikola Rašić

Steloj de Eger. Géza Gárdonyi. El la hungara trad. Jozefo Horváth. Budapeŝto: Hungaria Esperanto-Asocio, 2012. 480p. 21cm. ISBN 9789635714766. Prezo: € 10,50

Jen kultata libro hungara, kun kiu kreskis preskaŭ ĉiu infano ĉie, kie la hungara parolatas. Verdire ĝi pli intimas al la generacioj pli aĝaj, la gejunuloj nunaj eble pli interesiĝas pri Usono nun ol pri bataloj kontraŭ turkoj antaŭ kvincent jaroj. Tamen, ĝi restas fundamenta por kompreni la historion kaj la nunon ne nur de la hungaroj sed ankaŭ de aliaj popoloj de la mezorienta Eŭropo. Ĝi fidinde transdonas al ni la ideon pri tiuj tempoj foraj kaj ankaŭ pri tio, kiel oni konceptis la ideon de nacio en Centra Eŭropo eĉ kvarcent jarojn poste, kiam oni verkis la romanon. Ĝis nun ĝi konatis en Esperanto nur per bildstrio el 1979, sed ekde 2012, danke al la kompleta kaj kompetenta traduko de Jozefo Horváth, ni povas ĝui ĝin en ĝia tuteco.

Pri kio temas fakte? Ĝis la 14-a jarcento la otomanaj turkoj jam konkeris praktike la tutan Anatolion kaj grandajn partojn de la meza Azio kaj mezorientaj landoj. Per granda movo kaj orienteska pacienco ili ĉirkaŭiris Konstantinoplon lasante ĝin vegeti sieĝata dum la venonta jarcento (ĝis ĝia falo en 1453). Oni transiris en Eŭropon, okupis Trakion kaj ekiris al Bulgario, Grekio, Makedonio, Serbio. Post tio faladis aliaj eŭropaj landoj, unue la iam forta Bosnio, protektata kaj helpata de hungaraj reĝoj, ĉefe la fama Matiaso Korvino. Post lia morto la hungaroj preferis konflikti inter si ol unuece kontraŭstari la turkojn.

Aliflanke ili estis premataj de la germanoj. La turkoj tiutempe ja estis nevenkeblaj. Ili facile enmarŝis Kroation kaj sudan Hungarion, disbatante la hungaran armeon ĉe Mohács en 1526, kio rezultigis la dispecigon de hungaraj landoj en tri partojn. La mezo estis okupita de turkoj kune kun la ĉefurbo Buda, la oriento restis iel memstara, poste kiel Transilvania Duklando, tamen dependa de Turkio, la nordo kaj okcidento kune kun okcidenta Kroatio iĝis la Hungara Reĝlando kun aŭstra reĝo.

Ĉe la limo de la tiama norda kaj meza Hungario okazos la decida batalo por la fortikaĵo de Eger. La hungaroj devis do batali inter si, kelkaj aliance kun la turkoj, kaj samtempe timtremis ke eventuala germana venko super la turkoj subigus la hungarojn al la germanoj, kiuj restis iom singardemaj kaj preferis ne rekte alfronti la malamikon. La aŭtoro tre bone priskribas la politikan situacion kaj la rilatojn inter la diversaj partoj kaj orientiĝoj de la hungaroj. La libro estas tiusence tre bona lernilo de historio. Krome ĝi estas ankaŭ streĉa aventurromano, ĉefe por (ge)knaboj, mi supozas, sed mi ĝuis ĝin ankaŭ en miaj kvindekaj jaroj. La roluloj estas historiaj figuroj kiel István Dobó, István Mekcsey, Bálint Enyingi Török kaj la ĉefheroo Gergely Bornemissza, kies vivon oni sekvas de frua knabaĝo ĝis lia rolo en la defendo de Eger, kie li elstariĝis per inteligento kaj persisto. Aliaj roluloj estas la turka sultano Solimano kaj Frato Georgo (alinome kardinalo George MartinuzziJuraj Utišinović, la regento de la infana reĝo Johano Sigismundo). Krom tiu kroato, menciatas ankaŭ la nomoj de Rustem-paŝao (bofilo de Solimano, naskiĝis en Skradin, Kroatio, konata laŭ la bela moskeo en Istanbulo kaj kiel la plej korupta turka potenculo) kaj de la serb-devena Mehmed-paŝao Sokoloviĉ, la granda veziro, kiu povis rigarde trapenetri murojn de fortikaĵoj.

Tio nur donas ideon kiel kompleksa la mondo estis jam tiutempe, multkultureco ne estas io moderna, kiel iuj kredas.

Pluraj el niaj herooj ankaŭ flue parolas la turkan. La aŭtoro priskribas la politikajn manovraĉojn per kiuj oni ludis per vivoj de homoj, ĉar la historia vero estas ke Eger poste tamen falis en la manojn de la turkoj en 1596 kaj dum neplena jarcento restis en turkaj manoj. Tamen la nekredebla rezisto kaj venko de 2000 defendantoj kontraŭ ĉ. 150 000 turkaj sieĝantoj, restas legenda. Eger estas kaj restas la hungara Masada.

La priskribo de la batalo estas preskaŭ fizike palpebla, la leganto pasigas multajn horojn inter la sieĝantoj tremante, timante kaj kunbatalante. Tamen la malamiko ne estas priskribita simplece, oni povas bone imagi ankaŭ ĝiajn motivojn kaj vidi homojn kun iliaj propraj valoroj kaj cirkonstancoj. Tamen la aŭtoro, kiom ajn larĝaspirita, restas filo de sia epoko, sklavanta al la tiutempaj stereotipoj pri turkoj kiel malbonuloj kaj kristanoj kiel bonuloj per si mem. La valoro de tiu ĉi libro estas ke ĝi almenaŭ grave nuancas la bildon. La eŭropa kulturo ankoraŭ estas tro malproksime de la celo objektive kaj plurfacete prezenti la turkan “okupacion” de kristanaj landoj, kiu en certaj periodoj estis multe pli liberala kaj respekta por la loĝantaro ol la rego de kristanaj moŝtuloj. Sed tio estas jam tute alia temo, por kiu la libro de Gárdonyi malfermis la enirpordon — kion multaj ne rimarkis.

La lingvaĵo de la traduko estas simpla kaj glata, flua kaj kapta, plejparte en bona kaj ĝusta Esperanto. Ĝi ne celas altan artan stilon sed ĝuste senperan komprenon. Tamen kelkaj frazoj, dissemitaj tra la libro, restas por mi nekompreneblaj; verŝajne temas pri rektaj transdonoj de iuj hungaraj parolturnoj aŭ esprimoj. Sed ili ne estas multaj kaj ne aparte ĝenas la legadon. Por la dua eldono eble oni donu la tekston por provlego al iu kun bona rego de internacie neŭtrala Esperanto-stilo. Tio igus ĝin praktike perfekta sen iel ajn ombri la meritojn de la tradukinto de ĉi dikega libro, preskaŭ kvincentpaĝa. Aparte helpaj estas la pluraj notoj, klariga antaŭparolo kaj utilegaj postnotoj pri la gravaj roluloj kaj la historia fono. Tiuj notoj povus esti eĉ pli bonaj, sed mallonga serĉado tra Vikipedio povas ripari tiun mankon.

Ĉiukaze, tiu ĉi libro estas kolektista nepraĵo por ĉiu kiu interesiĝas pri historio, ŝatas bonan aventuron kaj ĝuas bonan Esperanton. La hungareco de la libro estas nur supraĵa obstaklo kompreni ĝin — ĝiaj mesaĝoj estas multe pli vastaj.

[FORIGITA!: bildo]

Géza Gárdonyi (1863–1922)

Dana spirita esploranto

Mihai Trifoi

Martinus kaj la nova monda moralo. Ole Therkelsen. El la dana trad. J. S. Lassen. Rudkøbing: Scientia Intuitiva, 2016. 294p. Prezo: 24,00 €

La jaro 2016 alportis al ni novan interesan libron: Martinus kaj la nova monda moralo de la dana aŭtoro Ole Therkelsen. Publikigita en 2009 de la eldonejo Borgen, en Danio, kun la titolo Martinus og den ny verdensmoral, ĝi aperis en Esperanto en 2016 ĉe la eldonejo Scientia Intuitiva, en Danio, en traduko el la dana fare de Jens Stengaard Larsen. La libro estas jam eldonita en sep lingvoj: Esperanto, la dana, sveda, angla, germana, hispana, rusa.

La aŭtoro de la libro, Ole Therkelsen, naskiĝis en 1948 kaj estas diplomita kemiisto ĉe la Teknika Universitato de Danio, kaj biologo ĉe la Universitato de Kopenhago. Li “skribas surfone de sia tutviva engaĝiĝo en la Kosmologio de Martinus” kaj prelegis pri ĝi ĝis nun ĉ. 2 000 fojojn en dek kvin landoj en ses lingvoj. Kiu deziras aŭskulti liajn prelegojn, povas fari tion ĉe oletherkelsen.info; kelkaj el ili estas alireblaj rete ĉe www.oletherkelsen.dk kaj en jutubo.

Studante profunde la verkaron de la dana spirita esploranto Martinus (1890–1981) Ole Therkelsen montras en sia libro ke Martinus komencis sian agadon “en monda situacio karakterizata de krizoj politika, ekonomia, media kaj saneca — alivorte, la mondo kia ni hodiaŭ konas ĝin”. Pro tio la instruo de Martinus celis doni “la principojn de nova monda moralo, kiu fundamentas la kreadon de kulturo de amo kaj paco sur la tero”. Lige al tio, el la libro de Ole Therkelsen ni ekscias ke la plej gravaj elementoj en la Kosmologio de Martinus, kiu “estas karakterizebla kiel integra mondbildo en kiu ĉio estas reciproke interligita”, estas: “la evoluigo de nova kulturo de pardonemo kaj pli sana vivmaniero, la kreado de unu justa monda ŝtato, la enkonduko de la monda lingvo Esperanto, vegetarismo, la montrado de pli granda amo al plantoj, bestoj kaj homoj — al ĉio vivanta, tiel en la mikro- kiel ankaŭ en la mezo- kaj makrokosmo”.

Esplorante kaj ekzamenante la vivon de Martinus, la aŭtoro prezentas al la legantoj “tiujn cirkonstancojn, spiritajn tendencojn kaj personojn kiuj havis signifon por Martinus kaj lia instruo”, kaj samtempe “komunikas la rigardon de Martinus pri la aktuala monda krizo kaj kiel la homaro povas atingi pli altan evoluŝtupon”.

Li mencias ankaŭ la fakton ke, laŭ la instruo de Martinus, “ekzistas naturleĝoj pri la evoluo de plantoj, bestoj kaj homoj” kaj “se oni konas tiujn leĝojn, oni povas antaŭvidi la direkton kaj la rezulton de la evoluo”. Li atentigas ke “en sia verkaro: La Kosmologio de Martinus, 10 000 paĝoj, Martinus priskribas la homan evoluon dum la sekvaj 3 000 jaroj”. Ole Therkelsen rimarkas ke, el la biologia vidpunkto la ĉefa temo estas la evoluo de la korpo, dume el la kosmologia vidpunkto la ĉefa temo estas la evoluo de la konscio, la evoluo de la nova monda moralo.

El ĉi lasta vidpunkto, kiu rilatas al la instruo de Martinus pri la evoluo de la konscio, la libro de Ole Therkelsen traktas la evoluon de nova monda moralo en ses kampoj: Monda lingvo Esperanto (ĉap. 7), Monda politiko pri la medio (ĉap. 5), Internacia monda ŝtato /politiko/ (ĉap. 6), Rilato al bestoj /vegetaranismo/ (ĉap. 8), Saneco, rilato al mikroestuloj (ĉap. 9-10), Filozofio, religio, etiko, homaranismo (ĉap. 11-15).

Tiel la libro de Ole Therkelsen servas ne nur kiel enkonduko en la verkaron de Martinus, sed ĝi “montras la konturojn de nova kulturo bazita sur la nova monda moralo kaj turnas sin al ĉiuj kiuj interesiĝas pri politiko, scienco, filozofio, medio, sano kaj paco”.

En la opinio de la aŭtoro (sed kompreneble ankaŭ de Martinus), “la savo de nia planedo estas nova monda moralo, ĉioamo, amo al ĉiuj vivaj estuloj, al ĉeloj, organoj, organismoj, bestoj, homoj, nia terglobo kaj la tuta universo. Scio pri la naturleĝoj de la evoluo ebligas al la tera homo ekregi sian menson kaj laŭ la tempo krei mondregnon de amo sur la Tero. Tiuj naturleĝoj de la evoluo nepre kondukas ĉiujn homojn sur la Tero al la rezulto — la finevoluinta, la perfekta kaj tutama homo. Unu Dio, unu mondo kaj unu lingvo”.

La legantoj de la libro povas malkovri tiujn ideojn en instruaj kaj eĉ amuzaj tekstoj sub titoloj kiel: Martinus ekhavas kosman konscion, Kriŝnamurti kiel mondinstruisto, Profetaĵoj pri la dana mondinstruisto, La sekreto de la piramido, La terglobo — vivanta estulo, La monda ŝtato, Amo al la bestoj, Malsaneco kaj kuraco, La Krista moralo, Kompreni la eternecon, La reveno de Kristo; sed kompreneble por multaj esperantistoj la titolo de la 7-a ĉapitro, kiu enhavas 30 paĝojn pri Esperanto, ŝajnas esti la plej alloga.

Troviĝos ankaŭ legantoj, kiuj opinios ke la libro estas tro religia aŭ filozofia aŭ ke la enhavo estas tro utopia, sed sendepende de ĉiuj opinioj, indas legi ĝin, ĉar ĝi igas la homon pensadi pli profunde pri la mondo en kiu ni vivas nun, provante per logiko penetri en la estonton de la homo kaj de la homaro.

La interesatoj povas legi ankaŭ la verkon Martinus, Darwin kaj inteligenta dezajno de la sama aŭtoro, libron eldonitan en ok lingvoj: la dana, sveda, angla, germana, hispana, franca, kroata kaj rusa. Oni povas trovi ĝin ĉe la retejo www.martinusshop.dk aŭ filme ĉe www.oletherkelsen.info.

Baltiaj Esperanto-Tagoj: miraklo de Esperantujo

Dima Ŝevĉenko

Mi revenis de BET, de renkontiĝo, kie ĉiu tago estas travivata kvazaŭ tute aparta vivo, tiom diversaj kaj buntaj, kaj profundaj samtempe estas tiuj tagoj.

En interretaj diskutoj kelkaj spertaj esperantistoj provis konstati, ke Esperanto-kulturo ne ekzistas aŭ formortas. Post mia partopreno en BET mia respondo al tio estas: “Ha-ha-ha”. Mi sentas grandan honoron aparteni al tiu vere Granda kulturo, kulturo de miloj da homoj, kiuj reprezentas multajn generaciojn tra la tuta mondo.

Kio estis la 52-a BET? BET estis la esenco de Esperanto-kulturo. Kiel ĝi estas... sen troigoj kaj legendoj, sen pritaksoj... la interna animo de Esperanto-kulturo. Punkto fino. Kio ankoraŭ? BET estis sciencaj prelegoj, koncertoj, ekskursoj, amo, amikeco, etoso, vivo. 300 partoprenantoj el 27 landoj — manen-mane, ŝultr-al-ŝultre: Rusio kaj Ukrainio, Pakistano kaj Latvio, Litovio kaj Koreio, Svedio kaj Italio, Belorusio kaj Hispanio, Germanio kaj Francio, Belgio kaj Pollando...

Etoso, jen kio gravas dum Esperanto-renkontiĝoj. Sen etoso ĉio iĝas formala kaj enua. La 52-an BET subtenis la ĉefministro de Litovio, la Estraro de UEA, urbestro de Birŝtonas, kie ĝi okazis, kaj multaj aliaj gravuloj. La malgranda ripozloka kaj mineralakva urbeto Birŝtonas, kun iom pli ol 2500 loĝantoj sincere gastame akceptis nin: kun nia nokta kantado de Esperanto-kantoj, kun niaj internaciaj kompanioj, kiuj 24 horojn diurne plenigis la parkojn, la riverbordo, promenejojn apud ĉiujn urbajn kafejojn kaj multajn domojn. Esperanto sonis ĉie de la sunleviĝo ĝis la sunleviĝo! Ni faris tion kun amo en la koro, dankon Birŝtonas!

Ni ankaŭ laboris, multe laboris. La programo de la BET-52 estis lingvaj sciencoj, unika: filologio, historio, teologio, astronomio, matematiko, informadiko, biologio... jen estas aplikado de Esperanto en ĝia ĝusta formo. Legu pri la programo en la retpaĝaro de BET: http://www.esperanto.lt/board/zboard.php?id=BET52

Turismemuloj dum ekskursoj ĝuis aŭtentikajn litovajn bienojn, kastelojn kaj preĝejojn, vizitis muzeojn, gustumis unikajn lokajn mielajn trinkaĵojn, romantikuloj ĝuis fulmotondron, pluvon, hajlon kaj multajn ĉielarkojn dum la ŝipa ekskurso. Ĉiu havas propran talenton: Georgo Handzlik kaj Saŝa Pilipović aktori, Jomo kaj Asorti kantigi kaj dancigi homojn, Mikaelo Bronŝtejn verki kaj deklami, Anna Striganova rakonti fabelojn, prof. Jerzy Dobrzyński pianludi, Vida Ĉojiene, Nataŝa Bertse kaj Sergeo Straŝnenko kanti, Mikaelo Lineckij ŝerci, Stano Marĉek redakti ĉiutagan gazeton kaj instrui, knabinoj en la akceptejo mastrumi. Tiuj talentoj ekfloris, kiel fruaj printempaj floroj. Povilas Jegorovas kapablas organizi. La vivo daŭras. Esperanto vivas!

Revuo Esperanto 2016 11

Malferme

Attila Kaszás

Laŭ mia vido la jaro 2016 alportis en la mondo plurajn negativajn eventojn, daŭran militon en Sirio, terorismajn atakojn en la Proksima Oriento kaj Eŭropo, Briteliron en Britio, rifuĝinto-krizon, oni elektis populismajn prezidantojn en Filipinoj kaj en Usono. Samtempe estis ankaŭ pozitivaj okazaĵoj, kiel ekzemple la ekefektiviĝo de la klimato-konvencio de Unuiĝintaj Nacioj, la paco en Kolombio, la sukcesaj Olimpikaj Ludoj en Rio-de-Ĵanejro kaj la sukcesa Universala Kongreso en Nitro. La mondo daŭre restas dividita je landoj, nacioj, dum la tutglobaj problemoj bezonas komunajn solvojn pli ol iam ajn. La sveda Fondaĵo de Tutglobaj Defioj identigis kvin grandajn defiojn de la hodiaŭa homaro: klimatoŝanĝo, detruiĝo de la medio, perfortaj konfliktoj, ekstrema malriĉeco kaj rapida kresko de la loĝantaro. La naciaj registaroj donis malmultan kompetentecon, povon kaj monon al la sola tutmonda organizo, Unuiĝintaj Nacioj (UN), kaj ĝiaj fakaj organizoj (inter ili la UEA-partnero Unesko kaj la 70-jara UNICEF, pri kiu ni skribas en tiu ĉi numero): ekzemple la jara buĝeto de UN estas apenaŭ pli ol kvindekono de la buĝeto de Eŭropa Unio (EU). Multaj regionaj interregistaraj organizoj kunordigas la kunlaboron inter la landoj de siaj regionoj kun diversaj prioritatoj. La politika kunlaboro pli gravas en Eŭropa Unio, en Afrika Unio (AU), en la Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj (OAŜ), en la Asocio de Sud-Orient-Aziaj Nacioj (ASOAN) kaj en la Komunumo Sudamerika de Nacioj. La ekonomio ĉefrolas en la Merkato Komuna de Sudameriko (Merkosudo), en la Nordamerika Liberkomerca Interkonsento (NAFTA), en la Azia Kunlaboro-Dialogo, en la Sud-Azia Unuiĝo de Regiona Kunlaboro (SAARC), en la Pacifikinsulara Forumo kaj en la Golfa Koopera Konsilio. Kvar interregistaraj organizoj havas politikajn kaj ekonomiajn aspektojn, sed ankaŭ la komuna lingvo de la iama imperio karakterizas ilin, tia estas la Ligo de Arabaj Ŝtatoj, la Internacia Organizaĵo de Franclingvio, la komunumo de Sendependaj Ŝtatoj kaj la Komunumo de Nacioj (Commonwealth). La sveda fondaĵo proponas mondan registaron por solvi la tutmondajn problemojn. Preteco de la naciaj registaroj ankoraŭ ne videblas por transdoni parton de siaj kompetentecoj al monda registaro, sed ne-imperia Internacia Lingvo jam ekzistas por tutmonde komuniki pri la tutmondaj defioj...

Leganto de la monato — Albert Stalin Garrido (19) Filipinoj

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Mi eklegis la revuon Esperanto en oktobro 2013, kiam mi fariĝis UEA-membro per Fondaĵo Canuto. Mi tiam ĵus establis la filipinan Esperanto-movadon, kaj estante novulo en la movado mi ege volis lerni de aliaj landaj movadoj. Tial, al mi tiam ege utilis (kaj nun daŭre utilas) la revuo Esperanto.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Mi ŝatas la kovrilon, kaj fakte opinias, ke tra la jaroj ĝi pli kaj pli beliĝas. Estas same interesaj al mi raportoj pri la movado (specife se temas pri Azio), kaj ankaŭ artikoloj pri historiaj okazaĵoj en Esperantujo.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Jes, por informado. Per ĝi mi informas niajn filipinajn samideanojn pri tio, kio okazas en Esperantujo. Dum renkontiĝoj mi portas la plej freŝan numeron. Laŭ mi, la revuo Esperanto estas unu el la aĵoj, kiuj sentigas al ni, ke ni ne estas tute izolitaj de la cetero de Esperantujo.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

Jes, mi iam skribis pri la filipina Esperanto-movado, kaj daŭre skribos pri ĝi estontece. Fakte, raportojn pri nia landa movado multaj antaŭĝojas scii, ĉar ja temas pri esperiga movado, ĉu ne? Mi ankaŭ kontribuos verkante vidpunktojn, estontece.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Eble, ia rubriko, kiu informas, ke “En ĉi tiu monato en [jaro] okazis...” por ke ni povu scii pri historiaj okazoj, kiujn havis Esperantujo dum siaj 129 jaroj de ekzisto en la mondo. Cetere, ankaŭ konstanta rubriko pri landa agado en ĉiu kontinento bonus.

ĈI-NUMERE

Vi povas legi en la novembra numero artikolon pri la 70-jara UNICEF, intervjuon kun la 50-jara Jorge Camacho, volontulajn spertojn de volontuloj el la roterdama CO, pri filmfestivalo kaj Pasporta Servo, pri afrika IJK, azia kongreso kaj korea UK. Rob Moerbeek revenis per sia lingva rubriko kaj eĉ du recenzoj raportas pri la originala kaj tradukita literaturo.

UNICEF 70-jara, 1946-2016: La Infan-Fonduso de Unuiĝintaj Nacioj (UNICEF) komencis sian agadon helpante orfajn, rifuĝintajn infanojn post la Dua Mondmilito. Hodiaŭ la organizo laboras, en kampoj kiel nutrado, sano, edukado, infanprotektado, akvo, sanitaro kaj higieno, kaj organizas humanajn agadojn en katastrofoj naturaj kaj militaj.

Intervjuo kun Jorge Camacho: La 50-jara poeto, verkisto, redaktoro kaj eksakademiano dividas kun la legantoj sian opinion pri novaj vortoj kaj faklibroj, klarigas sian rilaton al finnugrinoj kaj nomas Esperanton sia nobla hobio.

Trevor Steele — Kvazaŭ amdeklaro: La fama nederlanda verkisto, poeto, tradukisto kaj redaktoro recenzas eĉ ses romanojn de la tre populara aŭstralia aŭtoro Trevor Steele. Berveling nomas Steele “vera romanisto”, kies romano estas “funde esperantisma” kaj pri kiu “Esperantujo estu fiera”.

UNICEF 70-jara, 1946-2016

Attila Kaszás, membro de la hungara Nacia Komisiono de UNICEF

La Infan-Fonduso de Unuiĝintaj Nacioj (UNICEF) estis fondita post la Dua Mondmilito por helpi la orfajn, rifuĝintajn, perditajn, subnutritajn infanojn de Eŭropo. Ĝia fondinto, Ludwik Rajchman (1881-1963), estis same pola, juda, idealista intelektulo, kiel Zamenhof. Rajchman proponis al la asembleo de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo, kiam UNRRA (Administrado de Unuiĝintaj Nacioj por Helpo kaj Rekonstruo) anoncis la finon de sia militfina helpagado, ke oni kreu fonduson, dediĉitan por la helpo de infanoj tutmonde. Lia iniciato estis akceptita, kaj li iĝis la unua Prezidanto de UNICEF.

UNICEF laboras en 190 landoj kaj teritorioj de la mondo. En la pli riĉaj landoj 34 Naciaj Komisionoj de UNICEF kolektas donacojn por la porinfanaj aktivaĵoj, kaj en la malpli riĉaj landoj la organizo gvidas programojn en la ĉi-sube listigitaj agadkampoj:

NUTRADO

En la 1940-aj jaroj UNICEF komencis sian aktivecon per la provizado de nutraĵoj, ĉefe lakto, por la bezonantaj infanoj en la postmilita Eŭropo. En 2015, UNICEF kun siaj partneroj tutmonde traktis 2,9 milionojn da infanoj kontraŭ severa, akuta subnutriteco.

SANO

En la 1950-aj jaroj, la unuaj imunigaj kampanjoj de UNICEF kontraŭbatalis tuberkulozon kaj frambezion. En 2015, UNICEF havigis 2,8 miliardojn da vakcino-dozoj, helpante protekti 45 procentojn de la monda infanaro kontraŭ mortigaj malsanoj. La organizo ankaŭ partoprenis en la monda partnereco kontraŭ malario, kaj en 2015 disdonis 22,3 milionojn da moskitoretoj en 30 landoj por protekti infanojn kaj iliajn familiojn.

EDUKADO

En 1961 UNICEF plilarĝigis la fokuson de sia agado al la edukado de infanoj. En 2015 ĝi certigis la aliron al baza edukado por 7,5 milionoj da infanoj en la aĝo inter 3 kaj 18 jaroj.

INFANPROTEKTADO

La Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj akceptis en 1989 la Konvencion pri la Rajtoj de la Infano, la plej gravan bazan ĉarton pri infanrajtoj. La Konvencio certigas, ke ĉiu infano devas esti registrita ĉe la naskiĝo, kaj listigas la diversajn rajtojn de la infano. En 2015 pli ol 9,7 milionoj da naskiĝoj estis registritaj perhelpe de UNICEF en 54 landoj.

AKVO, SANITARO KAJ HIGIENO

UNICEF komencis labori por plibonigi la aliron de infanoj kaj iliaj familioj en bezono al akvo, sanitaro kaj higieno en 1953. Inter 1990 kaj 2015 2,6 miliardoj da homoj ricevis aliron al plibonigitaj akvofontoj kaj 2,1 miliardoj al pli bonaj kondiĉoj en sanitaro.

HUMANAJ AGADOJ

UNICEF helpas infanojn trafitajn de homvivaj katastrofoj, naturaj kaj militaj, ekde sia fondiĝo.

En 2015 UNICEF kaj ĝiaj partneroj

  • Vakcinis 11,3 milionojn da infanoj kontraŭ morbilo en landoj trafitaj de la krizo.
  • Certigis al 4 milionoj da infanoj en katastrofaj situacioj la aliron al baza edukado.
  • Havigis psikologian subtenon al 2 milionoj da infanoj trafitaj en konfliktoj aŭ naturaj katastrofoj.

La nuntempan situacion de la infanoj en la mondo priskribas la ĉi-subaj kelkaj faktoj:

535 milionoj da infanoj — proksimume ĉiu kvara infano — vivas en landoj, kiuj estas trafitaj de konflikto aŭ katastrofo, ofte sen aliro al kuracista prizorgo, kvalita edukado, taŭga nutrado kaj protektado.

En Sub-Sahara Afriko loĝas proksimume tri-kvaronoj — 393 milionoj — de la tutgloba infanaro trafita de katastrofoj, sekvate de la Proksima Oriento kaj Norda Afriko per 12 procentoj.

UNICEF estis establita por alporti helpon kaj esperon al la infanoj, kies vivo estas endanĝerigita de konflikto kaj malhavado, kaj tiu enorma cifero — reprezentante la individuajn vivojn de duonmiliardo da infanoj — estas akra rememorigo pri tio, ke nia misio estas pli kaj pli urĝa ĉiutage”, diris la Ĝenerala Direktoro de UNICEF Anthony Lake.

UEA jam komencis establi oficialajn rilatojn kun UNICEF, kaj en la estonteco espereble okazos pli da kunlaboro inter la du organizoj.

UEA

Mia volontula laboro en la CO

Trezoro Huang Yinbao
volontulo en la CO, direktoro de Esperanto-Centro Ora Ponto

Antaŭ mia alveno al la CO la Ĝenerala Direktoro Veronika rete demandis kion mi preferas fari. En Ĉinio ordinaraj laborantoj ne rajtas mem elekti taskojn laŭplaĉe, oni nur atendas ordonon kaj taskan disdonon de ĉefo; se ili deziras resti longe dungitaj, ili bone laboras; male, ili plej eble estos maldungitaj.

Ŝia demando kuraĝigis min pensi kion mi preferas. Tamen mi tute ne bone sciis kion oni faros en la CO, kaj kion mi povos fari. La 2-an de septembro mi atingis la CO-n por komenci la volontulan laboron. Feliĉe mi vere povis mem elekti taskojn, multaj laboroj atendis homfortojn. Mia ĉefa celo estis lerni, praktiki kaj trejniĝi en la CO, kaj kiel komitatano C kaj membro de la financa komisiono profunde studi kaj esplori kiel plibonigi nian aferon. Mi respondis al Veronika ke mi esperas fari diversspecajn laborojn. Mi esperas ke la diverseco donos multajn ŝancojn por multe lerni.

En la CO mi faris diversajn laborojn, ekzemple redaktis Esperantajn kaj ĉinlingvajn vikipediajn paĝarojn pri UEA, pri Esperanto kaj rilataj aferoj, registris diversajn turismajn broŝurojn kaj periodaĵojn, ordigis la bibliotekon, provlegis la revuojn Esperanto kaj Kontakto, foje ankaŭ urĝajn dokumentojn, voĉlegis novajn numerojn de Esperanto, aldonis ĉinajn skribojn al la adresaro de ĉinaj membroj aŭ abonantoj (tio altigas la ŝancojn de sukcesa livero), helpate de la redaktoro plibonigis kaj riĉigis la ĉinlingvan paĝaron de la multlingva retejo de Esperanto, kreis retan UEA-butikon por faciligi la uzon de la ĉina esperantistaro, skribis kaj rete aperigis ĉinlingvajn artikolojn por konsciigi kaj informi la ĉinlingvan publikon pri UEA kaj pri Esperanto, skribis projektojn, varbis individuajn membrojn kaj aliĝontojn de la UK, varbis reklamojn por la revuo Esperanto, revigligis dormantan fakan asocion, tradukinte dissendis al Ĉinio kaj ĉinaj esperantistoj diversajn informojn de UEA kaj de Esperanto por informi kaj konsciigi ilin. Mi kiel konsiliano kaj komitatano post loka observado kaj esplorado faris ankaŭ proponojn al la Estraro, la komitato kaj la Ĝenerala Direktoro por plibonigi niajn procedurojn, rete kontaktis ĉinajn organizojn kaj personojn por plibonigi kunlaboron kaj disvastigon de Esperanto.

En la CO mi loĝis en la ĉambro Kanado komence. La 17-an de oktobro lunde mi fariĝis la plej feliĉa volontulo kiu unua translokiĝis al la Volontula Domo aĉetita en la sama strato kun la CO. En la domo troviĝas dormaj ĉambroj, komunaj kuirejo, duŝejo, necesejoj en ĉiuj etaĝoj. Ĉiuj volontuloj havas propran privatan spacon. La tipa nederlanda ŝtuparo kaj ligna ruĝa planko en la loĝejo ege plaĉis al mi. La domo estas pli komforta ol la ĉambroj en la CO. Ĉirkaŭ la domo estas diversaj vendejoj. Ni povas facile kuiri tipajn naciajn manĝaĵojn laŭ propra plaĉo en la vasta komuna kuirejo. Ni povas facile retumi side aŭ kuŝe surlite kaj libere voĉe babili kun familianoj kaj samlandanoj rete tute senpage. En la antaŭlasta dimanĉo antaŭ mia reveno al Ĉinio mi rimarkis en du grandaj magazenoj tre proksimaj al la Volontula Domo, ke la varoj estas multe malpli kostaj ol tiuj en vendejoj ĉirkaŭ la CO. En Ĉinio mi neniam tuŝis biciklon dum ĉirkaŭ 20 jaroj. En la bicikla lando mi komencis ŝati bicikladon. Mi ĝuis amuzan bicikladan vojaĝon sabate kaj dimanĉe por bone vidi diversajn interesajn aferojn kaj belegajn pejzaĝojn ene de kaj ĉirkaŭ la urbo. Por iri al la CO mi preferis piede iri. Tio estis pli bona maniero por moviĝe ekzerci kaj bone vidi interesajn pejzaĝojn kaj amuzajn aferojn. La distanco de la loĝejo ĝis la CO estas nur kilometro, bicikle 3 minutojn, piede 10-12 minutojn. Dum paŭzaj tempoj ni kuiris aŭ simple preparis manĝaĵojn en la kuirejo de la CO, manĝante babilis kun kolegoj aŭ aŭskultis interesajn rakontojn en la kafejo. Dum kafpaŭzo mi vidis ke ĉiuj homoj venis el tute malsamaj nacioj. Ni vivis kaj laboris en vere internacia kaj Esperanta etoso! En la CO mi havis ŝancojn renkontiĝi kaj amikiĝi kun vizitantoj el Barato, Germanio, Usono, Belgio ktp. En la Biblioteko Hodler mi propraokule vidis multajn valorajn historiajn librojn kaj artikolojn, kaj bonŝance skanis miajn artikolojn aperigitajn antaŭ multaj jaroj en diversaj gazetoj. Mi eĉ invitite faris prelegon en Antverpeno, la invitanto pagis miajn vojaĝon, manĝadon, kaj mi tranoktis en la hejmo de bonkora esperantisto. Mi feliĉe ĉeestis ankaŭ studan kunvenon de la nederlanda sekcio de ILEI.

Plurobla bedaŭro ĉagrenis min en la CO. Mi registris multajn historiajn periodaĵojn, foliumis multajn valorajn librojn, tamen tralegis nenion pro tempomanko. Mi renkontis kaj kunlaboris kun elstaraj kolegoj kaj vizitantoj, tamen ne povis profunde babili pro la okupiteco. Mi rajtis ĝui grandan rabaton favorantan al volontuloj ĉe la libroservo, tamen mi povis aĉeti nur tre malmulte pro la kosto terura laŭ ĉinaj normoj. Mi vere ĝuis la laboradon kaj la vivadon en la koro de Esperantio, tamen mi devis reveni al Ĉinio. Ĝis revido, karaj kolegoj!

[FORIGITA!: bildo]

Volontuloj en la kuirejo de la novaĉetita volontula domo

La Volontula Domo en Roterdamo

Veronika Poór

Helpe de la granda subteno de niaj membroj (se vi, kara leganto, estis ankaŭ inter la subtenantoj, iru granda danko ankaŭ al vi!), UEA povis aĉeti novan domon, por gastigi volontulojn proksime al la Centra Oficejo. La ĵus aĉetita domo komencis akcepti volontulojn en oktobro 2016, kaj jam havas tri daŭrajn loĝantojn. La novaĉetita domo estas utila por nia movado ankaŭ alimaniere, ĉar ĝi aldone provizas per stokspaco, kaj tiel ĝi estas kerna por ebligi aliajn jam de longe planitajn renovigojn en la Centra Oficejo.

Sed nun ni revenu al la temo de volontuloj. Pluraj demandoj povas aperi, ekzemple: kial entute bezonatas pli da spaco?

Ĉeesto de aktivuloj dum difinita periodo estas esenca rimedo por ebligi plian sperto- kaj konointerŝanĝon inter la Centra Oficejo kaj movadanoj kutime agantaj en geografie fora loko. Tiun interŝanĝon ĝis nun multe malhelpis, ke la maksimuma nombro de samtempaj volontuloj estis du, ĉar trovi kaj certigi loĝadon por volontuloj en Roterdamo, kie la lumerkato estas tre plena, estas preskaŭ nerealigebla tasko, krom se oni mem posedas taŭgan spacon. Helpe de la nova volontula domo, la kvanto de samtempaj volontuloj en la Centra Oficejo kreskos al 6 personoj, kiuj povos samtempe lertiĝi, spertiĝi kaj subteni la laboron de UEA kaj TEJO por nia movado.

Ĉu estas homoj kiuj entute interesiĝas pri tia eblo? Elspezi sian tempon por volontule labori kaj helpi en tiom peza taskaro, kiel tiu de la Centra Oficejo de UEA? Jes ja, feliĉe abundas homoj interesiĝantaj pri tia kunlaboro, kaj tio videblas ekzemple de tio, ke al la ĝis nun lanĉitaj du malfermaj alvokoj venis pli ol 25 tre kvalitaj kandidatoj. La nura bedaŭro estis, ke eĉ kun la helpo de la Volontula Domo, UEA ne povis akcepti ĉiujn interesatojn. Tio montras, ke la vojo estas bona, kaj kune kun via helpo, ni daŭrigu ĝin!

Inter la pluraj volontuloj, kiuj jam povis veni dank’ al la diversaj subtenoj (dankon al ĉiuj donacintoj al la Volontula Fondaĵo), ni nun prezentas al vi la impresojn de du el ili.

[FORIGITA!: bildo]

Volontuloj kaj la Ĝenerala Direktoro antaŭ la novaĉetita Volontula Domo

Volontulaj impresoj el la Centra Oficejo

Dima Dotsenko

Volontulado en la Centra Oficejo utilas por mi ĉar tio estas bonega eblo amikiĝi kun esperantistoj, kiuj estas aktivistoj de la monda Esperanta movado. La laboro kaj konversacioj kun ili helpas al mi plibonigi mian Esperanton kaj mian scion kaj komprenon de la monda Esperanta movado, de problemoj kaj ebloj por popularigo de Esperanto. Volontulado estas ankaŭ bona ilo por mi por vojaĝi. Ekzemple, dank’ al mia profesio de angla-rusa parola tradukisto en mia lando Kirgizujo, mi vojaĝis eksterlande nur al Kazaĥio, sed Esperanto jam helpis al mi vojaĝi al Germanio, Turkio kaj Nederlando. Eblas por mi konatiĝi kun Eŭropo ĉar ĝi estas ekzotika por mi kiel loĝanto de la ekssovetia Azio. Mi ankaŭ volas vojaĝi al Kanado, eble Esperanto helpos al mi denove. Volontulante en la centro de la Esperanta movado mi okupiĝas pri tio, kion mi ŝatas — la internacia lingvo kaj ĝia popularigo. Bonaj kontaktoj kun Esperantaj aktivistoj povas krei por mi eblojn fari kion mi ŝatas estonte. Mi volas ankaŭ plibonigi miajn lertojn necesajn por popularigo de Esperanto kaj havi plenvaloran laboron pri la disvastigo de Esperanto estonte. Tia laboro estos tre interesa ĉar mi kunigos lukron kaj hobion.

[FORIGITA!: bildo]

La Centra Oficejo de UEA en Roterdamo

Intervjuo kun Jorge Camacho

En novembro 50-jariĝis la konata Esperanta verkisto, redaktoro, eks-akademiano Jorge Camacho, pro tio ni petis intervjuon de li. En la dua numero de Kontakto en 2012 jam aperis 4-paĝa intervjuo kun li, ĉi-foje ni klopodis iom diversajn demandojn starigi al la multfoje premiita literaturisto de nia lingva komunumo.

Vi mencias en intervjuo, ke vi legis jam junaĝe ankaŭ Esperantan literaturon, kaj via unua Esperantlingva rakonto aperis, kiam vi estis 18-jara. Kiel komenciĝis via rilato kun la Esperanta literaturo, kiel leganto kaj verkisto?

La unua E-beletraĵo kiun mi legis estis La vojaĝoj kaj mirigaj aventuroj de Barono Munchhausen, kaj tre frue mi aŭdacis verki originale, komence nur stil-ekzerce senvalorajn versaĵojn kaj, ĉefe, rakontetojn. Kaj ekde tiam mi legadis abunde kaj atente.

Vi esperantigis vian nomon, uzis “Georgo Kamaĉo” en Esperantio, poste revenis al via hispana nomo. Kiaj identec-sentoj, ŝanĝoj estas malantaŭ tiuj nomouzoj?

Tutsimple, mi deziris uzi la saman nomon en Esperantujo kiel en la “ekstera” aŭ “normala” mondo. Krome, sistema esperantigo de homnomoj stompas la detalojn. Foje mi legis revizi-cele rakonton okazantan en Novjorko, unu el kies roluloj komence nomiĝis Marko; ĉu temis pri anglalingva Mark, latin-amerika Marcos, italdevena Marco, kataluna Marc...? Feliĉe la verkinto konsentis redoni tiun lokan koloron al la homnomoj.

Vi iĝis akademiano 26-jara (eble iam ajn la plej juna), kaj poste demisiis pro “seniluziiĝo pri Esperantujo”. Kiel vi vidas la rolon de tiaj organ(izaĵ)oj por servi la Esperantlingvan komunumon?

Mi ĝojus se estus pli da kunlaboro inter AdE, vortar-eldonistoj kiel SAT kaj eĉ la E-Vikipedio. Nuntempe en ĉiu vortaro oni trovas proprajn proponojn, solvojn kaj variantojn eĉ por plej bazaj konceptoj de la normala vivo, kiel aptelefonoj. Aliflanke, mi konsentas kun Blanke pri la neceso eldoni faklibrojn, sed bedaŭrinde mi mem havas nenian kompetenton por tio.

Vi estis interpretisto interalie de la finna ĉe la Eŭropa Unio. Estante mem finnugro, mi interesiĝas, de kie venis via intereso ĝuste por tiu nehindoeŭropa lingvo?

Mi interesiĝis unue pri la hungara kaj fakte eklernis ĝin fine de la 1980aj jaroj, ĝis fine min kaptis la finna. Kaj pri la motivoj, kiel oni diras, “serĉu la knabino(j)n”.

Kiel eksoficisto de la Eŭropa Unio vi havas pli proksiman sperton pri la lingva situacio tie. Kiel vi vidas la ŝancon de Esperanto por ekhavi pli signifan rolon en EU post la Briteliro?

Mi vidas nenian ŝancon en tio. Por mi Esperanto estas nobla hobio, foje kun (kiel trafe vortludis Ertl) “inerta ideo”. Kiam multaj homoj uzos taŭge Esperanton en la praktiko, eble tiam EU kaj aliaj institucioj ekinteresiĝos pri ĝi. Sed mi funde kontraŭas la ideon ligi Esperanton kun eŭropismo, eŭropa identeco kaj similaj ĥimeroj.

Beletra Almanako iĝis dum la pasintaj jaroj la plej grava Esperantlingva literatura revuo. Kiel vi vidas, kien iras la Esperanta literaturo, kaj kiel ĝi kompareblas kun la alilingvaj literaturaj evoluoj?

Laŭ mia nuna kompreno, ne ekzistas unueca, kunflua Esperanta literaturo, sed fragmenta literaturo verkita en Esperanto de homoj kun plej diversaj fonoj, influoj, talentoj kaj stiloj. Influoj venas de ĉiaj naci-lingvaj literaturoj kaj muzikoj, de filmoj kinaj kaj televidaj, de ĉiaj eventoj ie ajn en la mondo ktp. Do ĉiu E-verkisto iras sian solvojon kiel kometo, kvankam foje ie-tie, por kelkaj jaroj, povas aperi konstelacieto.

Vi okupiĝis pri la kritiko de la Esperanta Civito, vi kunfondis la humuran Esperantan Respublikon, verkis la satiran novelon La Majstro kaj Martinelli. Ĉu vi daŭre vidas iaspecan danĝeron al la Esperantlingva komunumo de tiu flanko?

Temas pri grupeto da deliruloj, same (sen)danĝeraj kiel siatempe ŝulcistoj aŭ nune la anoj de la bonsaja aŭ ŝtona lingvo de Corsetti. Sed estas ja skandale, ekzemple, ke komisiono konsistanta el István Ertl, Ulrich Lins kaj Ŝi Ĉengtai aljuĝis premion Antoni Grabowski al la malprofesie redaktita kaj eldonita kaj, pli grave, malhoneste verkita kaj puf-reklamata mislibro Historio de la esperanta literaturo de Minnaja kaj Silfer, la Blufo de la Jaro 2015, al kiu eĉ la revuo Esperanto de UEA malavare dediĉis tri-paĝan, obscene reklaman kaj groteske sinlaŭdan pseŭdointervjuon (n-ro 1928, Jan. 2016, p. 10-12). Tio diras multon pri la malseriozeco de la movado.

Vi plurfoje premiiĝis en la Belartaj Konkursoj, ricevis la Premion Grabowski, la UEA-Diplomon por Elstara Arta Laboro — kaj samtempe vi iom sindetene rilatas al la “oficiala” Esperantujo, laste vizitis UK-n en 1998. Ĉu simple temas pri diversaj roloj, aŭ pri io alia?

Mi trovas UKojn tro grandaj kaj tro kostaj, persone preferas renkontiĝojn de ne pli ol 300 partoprenantoj, kiel la iamaj KEFoj. Aliflanke Esperanto estas nur unu el la multaj ingredientoj en mia vivo, mi ne nepre bezonas ĝin por ferii ktp, interalie ĉar ne ĉien oni povas iri per ĝi kaj ĉar feliĉe mia edzino ne kundividas kun mi tiun ĉi obsedan ĉevaleton. Kaj mi estas ano de UEA, sed neniam interesiĝis pri la organiza laboro, postenoj ks.

La generacioj ikso-ipsilono uzas fejsbukon, jutubon, poŝtelefonajn aplikaĵojn, tabulkomputilojn, tviteras, podkastas, malpli legas longajn tekstojn, librojn, malpli skribas. Ĉu la moderna literaturo devus adaptiĝi al iliaj kutimoj kaj verki SMS-hajkojn kun bildoj, aŭ simple atendi, ke ili revenu al la libroj?

La materialo, la ilo por verki estas nur vortoj, ne grave ĉu penikitaj sur papiruso aŭ ĉu fingritaj sur aptelefon-ekrano. Ankaŭ la nunaj generacioj plu legas librojn. Ĉu presitajn, ĉu bitlibrojn, tio apenaŭ gravas.

Poetoj en la 19-a jarcento estis profetoj, revoluciuloj, mondoŝanĝistoj, idealistoj, kiel Zamenhof mem. En la 20-a jarcento ili retiriĝis al siaj laborĉambroj. Ĉu la 21-a jarcento kun siaj tutmondaj defioj ne estus denove tempo por plia socia engaĝiĝo de la poetoj?

Miaopinie, bonaj poetoj neniam ĉesis engaĝi sin, okupiĝi aktive kaj kritike pri la mondo. Ne ĉiu povas esti aktivulo samtempe surstrate kaj poete, sed se tiaj homoj venos, same talente sur la du frontoj, ni bonvenigu ilin. Gravas ke poeto verku surbaze de realaj spertoj kaj viveroj, sed ni ne postulu de li esti ankaŭ heroo aŭ guruo. Sed pri ĉio ĉi kaj pri multaj aliaj temoj oni povas legi tre varie en miaj diversaj poemaroj...

Kanto al migranto

Mi vin admiras: vi de diste venis
for de tiran’ aŭ totalisma ŝtato,
eskape de militoj, de malsato,
kaj cel-atinge preterlace penis.

Sed ankaŭ vin, kiun ĉi tien trenis
anstataŭ nigra fat’ — animostato,
fremdaj pejzaĝ’, kulturo aŭ amato,
kies allogon tuje vi komprenis.

Vi same vivas longe for de viaj,
inter lokanoj surdaj aŭ enviaj,
kies neŭronoj pro neuzo pigras.

Dum vin sufokas Babilono, sciu
ke, efektive, el ni ĉiuj, ĉiu
iam de ie migris kaj plu migras.

(Strangaj spikoj, p. 143)

interfazo

hibrida
stadio
krizalida

milkondiĉa
embrio
kristaliĝa.

(el neeldonita, ankoraŭ verkata nova poemaro)

[kurte 31]

trans fenestro
ne kredu ke vento
branĉojn balancas.

trans fenestro
homsimile
arboj dancas.

(Strangaj spikoj, p. 52)

[kurte 58]

inter astroj — vakuo

inter partikloj — vakuo

kaj jen, marĝene,
efemere, sablere,
mi, vi, oni ĉiuj
inter vakuoj.

(Strangaj spikoj, p. 81)

ILEI

Internacia Pedagogia FilmFestivalo

Mireille Grosjean

Charlie Chaplin faris tion. Ni provu labori kiel li: li volis prezenti, ke diktatoro povas aperi en iu ajn lando. Konsekvence li metis Esperanton sur la konstruaĵoj videblaj en sia filmo: “Harlavado” kaj similaj. Tion oni bone vidas en la nove kreita muzeo pri Charlie Chaplin en Corsier-sur-Vevey, Svislando. Svisoj esploris por scii, ĉu li aĉetis lernolibron aŭ frekventis kurson por povi fari tion. La respondo de la fondaĵoj pri la vivo kaj verko de Chaplin estis: ne. Do kiel li sukcesis trovi la vortojn? Mi vidas du eblojn. Aŭ li sola iris al iu biblioteko kaj rigardis en vortaro, aŭ li sidis en iu trinkejo kun lokaj esperantistoj (en Los Angeles, Usono) kaj obtenis de ili la bezonatajn vortojn, sen postlasi skribitajn spurojn.

En la filmkonkurso Internacia Pedagogia FilmFestivalo (IPEFF), lanĉita de ILEI, la filmistoj devas uzi nur Esperanton. Ne-esperantisto rajtas partopreni, sed same kiel la genia Chaplin devos elturniĝi por meti kelkajn Esperantajn vortojn. Se la filmo prezentas la inojn kaj idojn de kelkaj bestoj, la afero estos relative facila.

Prezento de inoj kaj idoj estas ekzemplo por la unua kategorio de tiu konkurso, filmetoj pri iu aspekto de nia lingvo. La dua kategorio estas harmonia kunvivado inter kulturoj. Tiuj filmoj devos esti maksimume tri minutojn longaj. Pri gramatiko la maksimuma daŭro estas unu minuto. Pluraj personoj komentis, ke la daŭroj estas tro limigitaj. Tamen la tri profesiaj filmistoj, kiuj konsentas esti en la ĵurio, unuanime subtenis ambaŭ daŭrojn. Provu filmi kaj kritike spektu vian filmeton: vi tuj vidos, ke bezonatas multaj diversaj bildoj kaj movoj por efike kaj bele plenigi dek sekundojn, dudek...

Nuntempe oni povas filmi per telefono aŭ simpla fotilo. Pro tio ILEI esperas kolekti diversajn atentokaptajn filmetojn pri tiuj du temoj: lingvo kaj interkulturo. “Mi filmis — mi filmas — mi filmos”: jen jam preta temo por filmeto pri gramatiko. Alia povus esti: “Francio estas pli granda ol Svislando, Ĉinio estas pli granda ol Francio, Rusio estas la plej granda lando en la mondo”.

La kompleta regularo de IPEFF troviĝas sur la ĉefpaĝo de la ILEI-retejo: www.ilei.info. Premioj ebligos al la plej lertaj filmistoj partopreni en internaciaj aranĝoj. Filmu! Filmu!

Ĉi tiu Filmfestivalo estas unu el la agadoj de ILEI kadre de la Jaro de la Lernanto.

Premio Onisaburo Deguĉi

Premio Onisaburo Deguĉi estis starigita en la Jubilea Jaro 1987 per kapitalo donacita de Oomoto. Ĝi celas distingi meritajn agantojn, kiuj longtempe laboris per Esperanto por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de D-ro Zamenhof kaj la instruoj de Onisaburo Deguĉi. Ĝi konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj.

Per decido de la Estraro de UEA, Premio Deguĉi de la jaro 2016 estas aljuĝita al Mireille Grosjean.

Mireille Grosjean antaŭenigis la celojn de la Premio en multaj manieroj — eĉ en sia profesio kiel instruisto pri interkultura edukado. Pri interkultura kaj porpaca edukado ŝi prelegis dum kvarona jarcento en UK-oj kaj aliaj internaciaj kaj lokaj aranĝoj. Ŝi estas fakdelegito de UEA pri pacedukado ekde 1990. Dum vojaĝoj precipe en Azio kaj Afriko ŝi diversmaniere helpis la lokajn movadojn. Ŝi estas konsilanto de la Afrika Komisiono de UEA ekde 2008. En 2009 ŝi fondis la organizaĵon “Scio Sen Bariloj”, kiu estis la motoro de la 5-a Afrika Kongreso de Esperanto. Ŝi estas komitatano de UEA ekde 1998, prezidanto de ILEI ekde 2013 kaj prezidanto de la svisa ILEI-sekcio ekde 1998.

TEJO

Pasporta servo

Lars Sözüer

Post kvin jaroj sen papera adreslibro, Pasporta Servo faris gravan paŝon por denove aperigi ĝin. La libro devas enhavi laŭeble plej aktualajn informojn por esti utila. Tial la 16-an de oktobro 1300 gastigantoj, kiuj deziras aperi en la libro, ricevis retpoŝtan mesaĝon, ke ili kontrolu kaj konfirmu siajn datumojn. Se koncernato ne ricevis tian mesaĝon, bonvolu skribi al p...@tejo.org. Jam en la unuaj tagoj plurcent gastigantoj respondis. La teamo invitos ankoraŭ tiujn gastigantojn, kiuj ne indikis deziron aperi en la libro, ke ili konfirmu siajn datumojn kaj eventuale ja mendu aperon en la libro, kaj ankaŭ tiujn registritajn uzantojn, kiuj nun ne gastigas, ke ili fariĝu gastigantoj. La listo estis aktualigita kaj konfirmita ĝis la fino de novembro 2016.

Kompreneble ĝis tiu dato ankaŭ ĉiu alia, kiu deziras gastigi esperantistojn en sia hejmo, povas aliĝi al Pasporta Servo per www.pasportaservo.org por aperi en la libro. Novaĵo en la retejo estas, ke eblas indiki “emas trinkejumi”, t.e. se iu ne petas tranoktadon, tamen eblas renkontiĝi en trinkejo; kaj “emas ĉiĉeroni”, t.e. montri al alia sian urbon, sendepende de tranokto.

Ĉar nun eblas konsulti Pasportan Servon rete, gastigantoj ne plu ricevos la libron aŭtomate senpage. Ĉiu ajn povos mendi ekzempleron laŭ ĝia normala prezo. La gastigantoj rajtos mendi ĝin kun tre granda rabato. Krome, tiuj gastigantoj, kiuj deziras havi la libron, sed ne povas pagi eĉ tiun rabatitan prezon, rajtos mendi ĝin laŭ nur la sendokostoj. Kaj al tiuj gastigantoj, kiuj nepre bezonas la libron, sed bedaŭrinde tute ne povas pagi iom ajn, ni pretas escepte sendi ĝin eĉ tute senpage, dum la buĝeto tion permesas. Ni invitos esperantistojn donaci por tiu specifa uea-konto. La detalajn prezojn ni devas ankoraŭ difini kunlabore kun la koncernaj estraranoj de TEJO. La libro aperos frue en la jaro 2017.

PASPORTA SERVO estas 50-jara gastiga servo de TEJO, unu el la plej gravaj allogaĵoj de Esperanto por multaj junuloj. Ĝi eldonas adresaron de homoj, kiuj proponas al posedantoj de tiu listo (kiuj ankaŭ devas scii Esperanton) gasti en ilia hejmo senpage. En 2016 en Pasporta Servo estis 1300 gastigantoj en 90 landoj, dum en la esperantnoma Servas 14 mil, en la multlingva BeWelcome 80 mil kaj en la anglalingva CouchSurfing 2 milionoj.

La “Programon Pasporto” en 1966 proponis Ruben Feldman-González el Argentino. Pasporta Servo laŭ la nuna sistemo aperis en 1974, kun 40 gastigantoj, sub gvido de Jeanne-Marie Cash el Francio. Ambaŭ pioniroj daŭre estas gastigantoj de Pasporta Servo.

Vi povas trovi filmeton de juna esperantisto naskita danke al Pasporta Servo ĉe: https://www.youtube.com/watch?v=hkQZUI5f﹍ck

GAZETARA KOMUNIKO DE UEA

TEJO ekgvidas kunordigstrukturon pri tutmonda junularo

Lige al UNFCCC COP22 (UN Kunveno pri Klimatŝanĝo) estis organizita en Marakeŝo la jarkunveno de Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO), kiu grupigas la kontinentajn junularajn platformojn, kaj la plej grandajn internaciajn tutmondajn junularajn organizojn.

TEJO estis konfirmita en ties plenumorgano, kaj ekhavas gvidan rolon en ĝi. Aliaj organizoj en la plenumorgano estas YFJ (Forumo Junulara-Eŭropa). YWCA (Asocio de Junaj Kristanaj Virinoj), IFMSA (Internacia Federacio de Asocioj de Medicinaj Studentoj), IFM-SEI (Internacia Falk-Movado — Internacia Socialisma Edukado) kaj IYCS (Internaciaj Junaj Katolikaj Studentoj).

Ni jam laboras por surtabligi en UN gravajn temojn, kiel ekzemple la aktiva engaĝado de junularo en la planado kaj agadoj rilataj la Daŭripovajn Evoluigajn Celojn, komentas Francesco Maurelli. Nome de IKRJO en la venontaj tagoj mi sendos leteron al S-ro Frederick Shava, Prezidanto de EKOSOK, cele al kunlaboro kadre de la januara Junulara Forumo ĉe UN Nov-Jorko.

Mi fieras pri la laboro de TEJO en Eksteraj Rilatoj, aldonas Michael Boris Mandirola, prezidanto de TEJO kaj respondeculo pri KER. Tiu ĉi atingo montras kiom TEJO estas serioze konsiderata tutmonde. Ni plulaboru kunlabore kun la tutmonda junularo por konstrui pli justan mondon.

Se vi volas finance subteni la agadon de TEJO pri eksteraj rilatoj, bv. konsideri donaci tra UEA kun priskribo: “TEJO-KER” (UEA-konto: tejker). Pagmanieroj estas priskribitaj ĉe http://uea.org/alighoj/pag﹍manieroj.html

Muziko

Esperanto en la muzikfestivalo Woodstock

Stano Marček

En la mondfama muzikfestivalo Woodstock en Kostrzyn, Pollando, kun kelkcent mil ĉeestantoj, oni povis informiĝi pri Esperanto — kaj ankaŭ lerni ĝin!

Przystanek Woodstock” (Haltejo Woodstock) estas la nomo de la pola rokmuzika festivalo, fondita en la jaro 1995, inspirita de la legenda samnoma muzika festivalo en Usono. Ĝia fondinto kaj la ĉefa organizanto estas la pola ĵurnalisto kaj aktivulo Jerzy Owsiak.

Ĉi-jare la festivalo okazis jam la 22-an fojon, en la urbo Kostrzyn ĉe Odro, ĉe la germana-pola landlimo. Ĝia moto “Amo, amikeco kaj muziko” vere videblis sur la vizaĝoj de la precipe junaj partoprenantoj, ĉiam bonhumoraj, amikemaj kaj helpemaj. Kiam niaj buso kaj aŭtomobilo, alvenante al la festivalejo tra malsekaj sablaj dunoj, glitante ekhaltis, dudeko da gejunuloj tuj alkuris kaj amike helpis, forte puŝante per siaj brakoj la veturilojn, kaj ebligis al ni pluveturi.

La festivalo okazis de la 14-a ĝis la 16-a de julio. Pri enkonduko de Esperanto en tiun precipe junularan festivalon longe batalis Kazimiro Krzyżak, 88-jara emerita oficiro de la mararmeo, iniciatinto de gravaj enparlamentaj decidoj por la Esperanto-movado kaj aganto de Centro de Interkultura Edukado en Nowy Sącz. Li ok jarojn korespondis kun la ĉefa organizanto Jerzy Owsiak kaj decembre 2015 li ricevis la proponon enkonduki Esperanton en la festivalon. Pro la iniciato de Kazimiro Krzyżak cetere sukcesis ankaŭ enskribo de Esperanto kiel Nemateria Kultura Heredaĵo en Pollando sur la Liston de Naciaj Kulturheredaĵoj.

Kadre de la festivalo ĉi-jare la unuan fojon okazis Multkultura Vilaĝo Esperanto, kiu situis en la plej prestiĝa zono de la festivala tereno: sur la monteto de Akademio de Belegaj Artoj, kie estis sesdeko da institucioj/organizoj el la kampo de edukado, kulturo kaj arto. La “Vilaĝo Esperanto” konsistis el du grandaj kaj kvar malgrandaj tendoj. La “vilaĝanoj” vivis dum la festivalaj tagoj kiel bona familio, ĉar la grupo estis 4-generacia: de 12- ĝis 88-jaraĝa kaj 3-nacia. 18 personoj faris “Grandan Rondon Familian”: ĉiuj laboris de la mateno ĝis nokto, ĉiam pretis informi, inviti, instrui, prelegi, kantigi kun gitaro, disdoni la flugfoliojn kaj broŝurojn aŭ regali per varma teo, kiam alvenis pluva tago.

Tre riĉa estis la informa Esperanto-stando: 10-metrojn longa ŝildo informis pri Multkultura Vilaĝo Esperanto. Antaŭ la tendoj staris rulafiŝoj kun eldonaĵoj de Stano Marĉek, kun ilia ekspozicio apude sur grandaj tabloj. Tre interesis la publikon la fakto, ke la lernolibroj estis eldonitaj en kvardeko da lingvoj, inter ili tre ekzotaj...

La dua informa rulafiŝo invitis al la ĵus komenciĝinta kampanjo pri aplikado de Esperanto en telefonoj kaj platkomputiloj Android, kiun preparis antaŭ la festivalo Piet Buijnsters, programisto de Internacia Esperanto-Instituto en Hago. Legu pli ĉe http://www.iei.nl/ieieo77.htm. La 4-lingva informa afiŝo estis la plej ofte fotografata objekto de la preterpasantoj.

Informado ĉe la informstando okazis plejparte en la pola, sed ankaŭ en la slovaka, germana, itala kaj en la angla. La geedzoj Cecille kaj Duncan Charters el Usono, universitataj profesoroj, decidis alveni kaj labori “por nia afero”.

Rektmetodajn kursojn de Esperanto por interesiĝantoj gvidis dum la festivalo Stano Marček, ofte kantigante la kursanojn kun gitaro.

La Multkultura Vilaĝo Esperanto dum la fama muzika Woodstock-Festivalo en Pollando povis okazi krom la laboro de la 18-membra organiza teamo, brile gvidata de Halina Komar, ankaŭ dank’ al la mon-subtenoj de UEA, Centro de Interkultura Edukado en Nowy Sącz kaj kelkaj anonimaj subtenantoj.

Mezorienta Kunveno atingis sian dekan okazigon

Renato Corsetti

Se vi volas scii pri la situacio de iranaj virinoj, vi devas demandi iranan virinon: 10-a Mezorienta Kunveno en Tbiliso, Kartvelujo

Falis la berlina muro la 9-an de novembro 1989. Multaj aliaj aferoj falis kun ĝi, pri kiuj la festantaj amaskomunikiloj de la okcidenta mondo ne atentis. Ekzemple, falis la Esperanto-movado en la ekssocialismaj landoj, kaj pligraviĝis de tiam la falo de la membro-nombro de UEA. Sed ĉu tio estas io grava kompare kun la avantaĝoj, kiujn la okcidentaj grandaj firmaoj ricevis en tiuj landoj?

Por la socialismaj landoj de Kaŭkazo la afero estis terura. Hodiaŭ postvivas nur la kartvela kaj la armena movadoj, sed ili ne estas la plej brilaj movadoj en la mondo. Pro flegado de la rilatoj kun ili fare de la mezorientaj esperantistoj, ĉefe la turkoj en ĉi tiu okazo, en la lastaj jaroj tiuj movadoj revigliĝetas, dum entute malaperis la movado en Azerbajĝano. En norda Kaŭkazo en la teritorio, kiu estas parto de la teritorioj de Rusujo, io ankoraŭ moviĝas.

En tiu kadro okazos en Tbiliso la 10-a, iusence jubilea, Mezorienta Kunveno de la 31-a de marto ĝis la 3-a de aprilo 2017. Rigardu la detalan programon en http://uea.org/vikio/La﹍deka﹍Mezorienta﹍Kunveno﹍en﹍Kartvelujo.

Ĉi-jare okazos la duan fojon AMO-seminario kun variaj prelegoj, de la situacio de iranaj virinoj ĝis la situacio de Esperanto en Dagestano, kun pluraj aliaj temoj iom fremdaj por homoj ekster tiu regiono. Sed la programo ne limiĝas al Tbiliso. Antaŭ la AMO-seminario eblos ekskursi en Okcidenta Kartvelujo kaj post ĝi la tuta karavano translokiĝos al Erevano, Armenujo, por okazigi tie la Tagon de lernantoj, en kiu oni diskutos pri la lerniloj de Esperanto en la armena.

Aparta kampanjo en Facebook celas krei novajn lernantojn en Azerbajĝano. Ĉu kelkaj el ili estos pretaj por partopreni la kunvenon? Tion esperas la organizantoj, por ke povu ekesti tutkaŭkaza kunlaboro inter esperantistoj.

Se vi volas koni novan mondon, aliĝu kaj partoprenu. La kostoj povas esti malgrandigitaj per loĝado en junulargastejoj. Vidu ĉion en http://uea.org/vikio/La﹍deka﹍Mezorienta﹍Kunveno﹍en﹍Kartvelujo.

UEA invitas prelegi en la IKU-sesio en Seulo

Kadre de la 102-a UK en Seulo okazos la jubilea 70-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato. UEA invitas profesorojn, docentojn kaj personojn kun similaj kvalifikoj sendi proponojn pri prelegoj al la sekretario de IKU rete (a...@huji.ac.il) aŭ paperpoŝte: prof. Amri Wandel, 767 Makabim, IL-7179901 Modiin, Israelo.

La proponoj alvenu plej laste la 1-an de marto 2017.

Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kandidatoj por IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kiu konsistos el unu prelego kadre de IKU kaj el du kromaj prelegoj. Tiukaze bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto — sume ne pli ol unu paĝo. Proponoj kiuj ne estos elektitaj por IKU, povos tamen esti utiligitaj en aliaj kadroj, kiel Scienca Kafejo.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Akceptita IKU-prelego estos rekompencita per honorario de 260 EUR. Duono de la honorario dependas de la ĝustatempa livero de la teksto por la IKU-libro kaj duono — de la efektiva okazigo de la prelego. Pliaj detaloj kaj antaŭaj prelegoj kaj resumoj troviĝas en la retejo de IKU.

Mallonga ligilo por tiu ĉi komuniko: uea.org/gk/650a1

Kalejdoskopo

103-a Japana Kongreso de Esperanto

La Japana Esperanto-Instituto (JEI), la Oumi-Esperanto-Societo kaj la Kansaja Ligo de Esperanto-grupoj (KLEG) organizis la 103-an Japanan Kongreson de Esperanto inter la 8-a kaj la 13-a de oktobro sur la lerneja tereno de Vories Gakuen en la urbo Oumihaĉiman, en la gubernio Ŝiga. La kongresa temo estis: “Lago Biŭa, Homo, Harmonio”. Laŭ la speciala japana tradicio el inter la 418 aliĝintoj 285 fizike partoprenis, la aliaj estis la t.n. moralaj aliĝintoj. El Popola Ĉinio faris mallongan videoprezenton pri la evento, kiun vi povas spekti ĉi tie: https://www.youtube.com/watch?v=ztlyNyMT-f0&feature=youtu.be

20-a Andaluzia Kongreso de Esperanto

Pli ol sesdek esperantistoj partoprenis en la 20-a Andaluzia Kongreso de Esperanto en la urbo Antekero inter la 29-a de oktobro kaj la 1-a de novembro. La oficiala temo de la evento estis “Esperanto kaj Naturo: Ĉielo kaj Tero”. Dum la kongreso okazis prelegoj pri eŭropa lingvopolitiko, pri astronomio, pri dolmenoj, ekskurso al la Natura Parko Torcal, al la Arkeologia Zono “La Dolmenoj”, al Antekero, al Oliv-olea Muzeo. Fátima Jiménez Garcia gvidis atelieron pri mikroliteraturo.

17-a Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST)

Jam la kvaran sinsekvan fojon organizas E@I la tradician eventon de ĉeĥaj kaj slovakaj esperantistoj en la okcidentslovakia urbeto Modra inter la 17-a kaj 20-a de novembro. La temo de la konferenco estis: “Avantaĝoj kaj obstakloj de moderna komunikado”. Tridek kvar prelegantoj faris tridek sep prelegojn pri tre diversaj temoj, kiel meditado, reformacio, mondhistorio, filatelo, galaksia evoluo, kaŝaŭskultado, OSIEK, kosmoinĝenierado, seks-tekstado, “glokalismo”, nukleaj armiloj, veganismo, sociaj retoj, Amikumu, Duolingo, turismo, merkatiko, multlingvismo kaj farmakokinetiko.

Esperanta maratono en la kinejo Kosmo

La Moskva Esperanto-Asocio MASI organizis la 16-an de oktobro nekutiman aranĝon por eksteruloj, seshoran maratonon en la Kinejo Kosmo. La ĉefa intenco de la evento estis konatigi interesiĝantojn kun Esperanto kaj kaŝitajn esperantistojn kun la moskva esperantistaro. En la programo estis konsultadoj por interesiĝantoj, paroligaj ekzercoj por neesperantistoj, prelegetoj, prezentadoj de filmetoj, teatraĵo, libra ekspozicio, stando “Mia Vorto” kaj por neokupitaj esperantistoj — prezentadoj de kelkaj lingvoj fare de invititaj fakuloj: la itala, la franca, la japana kaj la klingona.

TEJO

Ĉu afrikaj gejunuloj finfine povos partopreni en IJK?

Łukasz Żebrowski

Internacia Junulara Kongreso de TEJO estas aranĝo dum kiu, ofte por la unua fojo, renkontiĝas junaj esperantistoj de la tuta mondo. Oni havas eblon konatiĝi, trejniĝi, interŝanĝi spertojn kaj ideojn pri la junulara Esperanto-movado. Dum la IJK oni povas senti bonegan etoson — homoj venas tien por kune ĝui, labori, ekkoni unu la alian. Internacia Junulara Kongreso ne malofte estas tiu evento, kiu difinas, ke ni estos esperantistoj por la tuta vivo.

TEJO, kvankam ĝi estas tutmonda organizo, ne povas plene tutmonde proponi egalajn eblojn al niaj membroj. Afrikanoj apenaŭ ricevas vizojn por partopreni tian eventon kiel IJK. Tio okazis plurfoje, eĉ kiam ni havis por ili financadon kadre de subvenciitaj projektoj. Por ebligi al afrikanoj havi tian sperton, en 2009 TEJO alprenis strategian decidon pri okazigo de sia kongreso en Afriko, ĉar tio estas efektive la sola ebla solvo de la problemo. La laboro pri tio ne estis facila, nek rapida, sed finfine ni pretas por okazigi tian kongreson en 2017. Surbaze de pluraj konsultiĝoj kaj esploroj, la estraro de TEJO decidis, ke la kongreso okazu en Togolando. Estis preparita projekto “aejk — afrika-eŭropa junulara kapabligo” kies buĝeto estas pli ol 140 mil eŭroj. Ĝiakadre interkapabliĝos signifa grupo de aktivuloj el kelkaj afrikaj kaj eŭropaj landoj. La projekto konsistas interalie el 4 renkontiĝoj, sed ĝia kerna punkto estos sufiĉe grandskala evento okazonta dum la IJK en Togolando. Tio evidente donas grandajn eblojn, sed ankaŭ signifas du defiojn.

La unua defio estas propra financado de la projekto. De la Eŭropa Komisiono per la programo Erasmus+, la projekto ricevis subvencion, kiu estas ĉirkaŭ 130 mil eŭroj. Tamen TEJO devas ankaŭ mem kontribui per sumo, kiu estas nebagatela, ĉar temas pri pli ol 13 mil eŭroj.

La dua defio estas certigo de la sama eblo ankaŭ al aktivuloj el aliaj afrikaj landoj, kiuj ne partoprenas en la projekto. Por venigi al la IJK efektive reprezentan grupon de ĉirkaŭ 10 aktivuloj el diversaj afrikaj landoj, necesas ĉirkaŭ 12 mil eŭroj.

Feliĉe, ni ne komencas de nulo. Danke al la malavareco de esperantistoj ni kolektis jam proksimume kvaronon de la celata sumo, kiu estas 25 mil eŭroj. Tamen daŭre mankas rimedoj por plene realigi la planon. Subteni eblas pere de nia kampanjo ĉe generosity.com, kiu estas platformo por reta amasfinancado, sed kompreneble ankaŭ pere de UEA, menciante la celon “TEJO Afriko” (detaloj ĉe tejo.org/subtenu). Plej aktualajn informojn pri la kampanjo eblas trovi en la retpaĝo de TEJO.

Nia ĉefa celo estas, ke la afrika IJK estu afrika ne nur per tio, ke ĝi okazas en ĉi tiu kontinento, sed ĉefe per tio, ke vastskale partoprenu ĝin junaj Esperanto-aktivuloj de la tuta kontinento. Tial ni turnas nin al vi, esperantistoj kaj amikoj de nia ideo, helpi al junaj Esperanto-aktivuloj el Afriko ricevi tiun nemaltrafindan sperton. Subtenu la kampanjon!

El la gazetaro

El la Esperanta gazetaro

Esperantolehti

La organo de la Esperanto-Asocio de Finnlando en sia kvina numero prezentas la novajn gvidantojn de la Belartaj Konkursoj de UEA, Miguel Fernández Martin kaj Miguel Gutiérrez Adúriz. La informilo anoncas la sekvajaran Someran kurson, kiu okazos en la urbo de la redaktoro, kiu donis la nomon al Esperanta tendenco, Rauma. Raita Pyhälä detale raportas pri sia vojaĝo al Malto. Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova kun ilustraĵoj raportas pri sia vojaĝo tra Finnlando kaj pri la fabelaj tagoj en Taivalkoski.

Eŭropa Bulteno

La novembra numero de la eŭropa organo informas pri ĝia kampanjo “Zamenhof kaj la laborlingvoj en EU”. EEU publikigas sian laborplanon por 2017, deciditan en Modra (SK). Ilja Gnusarev detale raportas pri la Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko (KAEST), kiu ankaŭ okazis en Modra. Julian Modest en sia artikolo nomas la Internacian Esperanto-Konferencon de OSIEK en la similnoma kroata urbo Osijek “tre sukcesa ... en belega urbo”. Fetah Zvirac invitas UK-n al Sarajevo per la sprita slogano: “Spite al ĉio — Bosnio”. Bernhard Tuider prezentas la novan retejon de la viena Esperantomuzeo: https://www.onb.ac.at/eo/museen/esperantomuzeo/.

Ateismo

La bulteno de la Ateista Tutmonda Esperanto-Organizo en sia novembra numero tre detale ĉirkaŭiras la temon de sia UK-kunsido: “Ĉu la kresko de la islamanaro estas minaco por sekularismo kaj demokratio? Ĉu la reaga kresko de islamofobio estas minaco por demokratio kaj paca kunvivado?” Nyegosh Dube, Anna Lowenstein, Annarosa Andrei, Renato Corsetti, Ali Al-Mufaddal kaj ankaŭ la forpasinta Paŭlo Gubbins skribas sian opinion pri la temo.

Norvega Esperantisto

La ĉi-jara sesa numero de la revuo de Norvega Esperantista Ligo anoncas la novan grafikon de la hejmpaĝo de NEL, informas pri la Ĝenerala voĉdono de UEA, pri la kotizoj de NEL kaj UEA kaj raportas pri la interesa perskajpa seminario de NEL gvidita de Lu Wunsch-Rolshoven. Pri la apo “Amikumu” temas artikolo de Mario Machlik kaj gazetara komuniko de UEA kaj legeblas detala raporto pri la Esperanto-ekzamenoj en Norvegio.

La Ondo de Esperanto

La lasta surpapera numero de la Internacia Sendependa Magazino, la novembra-decembra, informas pri du elstaraj hungarinoj premiitaj, Katalin Kováts kaj Zsófia Kóródy. La raportaro pri eventoj estas aparte bunta pri Esperantaj renkontiĝoj en Poznano (PL), Galaco (RO), Antequera (ES), Figures (ES), Taguatinga (BR), Anacortes (US), Minden (DE), Rastatt (DE), Hrašćina (HR), Seulo (KR), Pelhřimoz (CZ), Prudká (CZ), Taivalkoski (FI), Isola Santa (IT) kaj Moskvo (RU). Wolfgang Kirchstein klarigas sian opinion pri la literatura Nobel-premio de Bob Dylan.

La KancerKliniko

En la oktobr’-novembr’-decembr’-a numero Laŭrenco Septier sur kvin paĝoj eseas pri la “Reveno de obskurantismo” pri la nova tendenco en la mondo, ke neraciaj instruoj populariĝas. Jean Amouroux bele rememoras pri Paul Ciliga, fervora kaj rigora aktivulo de TEJO kaj UEF, kiu deprimiĝis kaj sinmortigis, post kiam li ne plu estis redaktoro de Franca Esperantisto.

Lingva rubriko

Kio sekvas post la verbo?

Rob Moerbeek

(La steleto, asterisko signas gramatike ne-eblajn elementojn.)

Stranga demando, ĉu ne? Normale post la predikato (as/is/os/u/us-formo) ni aŭtomate-tuj pensas pri la elekto inter prepozicio kaj akuzativo: prepozitivo = prepozicia komplemento: “Ni rigardas al la kato.” aŭ akuzativo: “La kato rigardas nin.” Sed baldaŭ ni memoras la eblon uzi adverbon: Pluvas terure, sed estas varme. (La komo estas rekomendata antaŭ samspira sed-frazo.)

Ke tamen ankaŭ nominativo povas sekvi post la verbo ŝajnas malfacile memoreble. Ni ja senprobleme uzas ĝin post “kopulo”, nome “esti” aŭ similsenca ligoverbo: ni estas homoj, ni estas kontentaj (uloj), tio estas bona (afero: do ne “tio estas *bone”.).

Tamen post “Okazis”, “Mankas”, “Restas” kaj multaj aliaj frazenkondukaj verboformoj — ne nur en nederlandaj kapoj — senpripense aldoniĝas akuzativo, kio lasas la frazon sensubjekta: “Okazis *nenion” simple ne eblas, ĉar ĝi ne respondas al la demando “Kio okazis?” Tio invitas nin uzi la nominativon: “Okazis nenio.” Jen la solvo de la problemo, ni demandu nin: “Kio aŭ kiu mankas?”, post kio ni papagas la ĝustan kazon: “Mankas la kasisto” (eble li trovis privatan celon por la kaso...); kaj “Kio restas?”, kio inspiras al “Restas la Espero!” (en la skatolo de Pandora).

Tute alia estas la konstruo de la sinonima verbo “malhavi”: “Ni malhavas la kasiston.” Simile ĉe “konservi”: “Ni konservas la Esperon.” Se ni ne uzus la akuzativon, aperus malklareco: “*Kiu batis la *najbaro?” Ni ne scius ĉu kulpas la nekonato aŭ la najbaro. Do aŭ “Kiun batis la najbaro?” aŭ “Kiu batis la najbaron?”

Gramatikuloj nomas tiajn verbojn “transitivaj” (kombineblaj kun rekta objekto, do sen prepozicio).

Anekdote mi rakontu pri kursanino kiu sukcese ekzameniĝis sen la akuzativo, ĉiam respondante per “(ne) (mal)multe da aferoj”. Ŝi almenaŭ sciis ke DA estas prepozicio, “do sen akuzativo”.

Se vi scius kiom fanatike mia edzino kun mi analizis longajn frazojn sur la longa vojo inter la stacidomo kaj nia hejmo: nepraĵo por tiuj, kiuj deziras respekti la lingvon.

Malfacilaj estas por multaj ĝuste tiuj kopuloj (esti, ŝajni, resti kaj la serio iĝi kaj ĝiaj kombinoj: fariĝi, nomiĝi, montriĝi/evidentiĝi. Claude Piron aldonus “aperi”. La gramatiko malkonsilas uzi kiel kopulojn “estiĝi” kaj “ekesti”, por kiuj nur memstara rolo estas rezervita: “Kartago ne estiĝis aŭ ekestis en unu tago”. Do kun la signifo “ekekzisti”.).

“Ni estas homoj, restas homoj, foje ŝajnas homoj sed finfine tamen refariĝas kaj montriĝas homoj.” (Nekompleta frazo rajtigas ellasi komon antaŭ “sed”.)

Same: Ni estu homaj, restu homaj, ŝajnu aŭ almenaŭ ŝajnigu nin homaj sed ĉiam refariĝu kaj montriĝu homaj. Pro la eblo uzi la identigan signon = ni uzas la nominativon, tio estas la simplan formon laŭ la principo de sufiĉo: sen la -n. o=o aŭ o=a(o). (Post “tio estas” aŭ “t.e.” Zamenhof regule uzas la akuzativon: ĝi estas nura formulo por enkonduki klarigon, kvazaŭ vortigita dupunkto.)

Ni diras: estas varme, (far)iĝas varme, ni do daŭrigu simile: ŝajnas, restas kaj montriĝas varme.

La gramatiko komplikas la aferon, laŭ konstato de iu inklino ĉe Zamenhof uzi post alia adverbo tamen la -a-finaĵon: “estas terure danĝera karesi tigron”. kaj ankaŭ post “povas”, “devas”: povas esti danĝera karesi. Miaopinie ekzamenaj komisionoj iom milde traktu aliajn opiniojn pri tio.

Lastatempe mia gramatika alarmilo eksonoris ĉe la daŭrigo post “ol”: mi trovis “ol sia”.

Tio eblus en frazoj kiel “S-ro Umo estas pli sia aklamanto ol sia kritikanto.” (Li sin pli aklamas ol kritikas.) Nenia malaprobo estu kontraŭ la uzo de “sia”: ĝi ne estas en la subjekto (“Jen promenas *sia instruanto= mem-instruanto, aŭtodidakto”) kaj ĝi rekte ligiĝas al la subjekto de la sama propozicio, S-ro Umo.

Sed kiam mi legas ke “iu estas pli inteligenta ol ‘sia’ instruisto”, li povas esti nur pli inteligenta ol li mem estas sin instruante profesie. Bela ekzemplo de la stilfiguro “adinato” (“En la triĵaŭda semajno”: neeblaĵo). Sed eble mi forgesis la tempan dimension, ofta eraro de kritikantoj... Ĉu do eblus interpreto: ol kiam li estis sia instruisto = severe studis? Tamen mi uzus “ol lia instruisto”. (Por la uzo de “sia” ankaŭ o-participoj kiel “instruanto” estas simplaj frazpartoj: tiuj o-participoj ne formas novan frazkernon: “Li renkontis sian venkonton” = Li renkontis tiun, kiu lin poste venkis; sed kun a-participo: “Li renkontis lin venkontan atleton”, kie helpus alia vortordo: “Li renkontis atleton lin venkontan”.)

Kontraŭ la persista trouzo de ig ĉe ekzemple detal-, nin helpas la vortaro PIV (Plena Ilustrita Vortaro), kiu ofte ekzemplas la teorion: “Li detalis la historion de 1887 – 1900” (unua parto de Historio de la lingvo Esperanto de Edmond Privat). Se li “detaligus” ĝin, tiu periodo fariĝus detaleto en pli granda epoko, kvazaŭ li bagateligus la komencan parton de nia historio. Tamen li celis prilabori ĝin en detaloj, do “provizi per detaloj”: detali; substantive: detalado, eventuale ĝisdetaligo: traktado ĝis en detaloj. Sed nun sufiĉas la detaloj.

Regiona agado

Azio semas, akvumas kaj rikoltas

Trezoro Huang Yinbao

La 8-a Azia Kongreso de Esperanto sukcese okazis de la 3-a ĝis 6-a de novembro kun la temo “Esperanto por la azia kunlaboro en internacia epoko” en la pitoreska urbo Quanzhou, Ĉinio. Paralele okazis ankaŭ la 5-a ILEI-Seminario en Orienta Azio kun la temo “Lerni Esperanton per moderna metodo” kaj la 10-a jarkunveno de IKEF-Ĉinio. 278 esperantistoj el 20 landoj el kvar kontinentoj partoprenis. Antaŭ la inaŭguro Lee Jungkee prezentis 10 gravajn novaĵojn de UEA pri voĉdono por nova statuto, memstariĝo de TEJO, AMO-seminario, aĉeto de Volontula Domo, Zamenhof-Jaro 2017, IJK 2017 en Afriko, Magistra diplomo de Esperanto, Filmo-Festivalo “Teo kaj Amo”, nova retpaĝo de Esperanto kaj Oceanio kaj pri KAEM. La inaŭguron mesaĝe salutis la prezidanto de UEA Mark Fettes, surpodie salutis la estrarano Lee Jungkee, Ĝenerala Direktorino Veronika Poór, ILEI-prezidantino Mireille Grosjean, KAEM-prezidanto Wang Ruixiang. Vicurbestrino de Quanzhou, Wang Jianping, vicprezidanto de la Internacia Eldona Grupo de Ĉinio, Fang Zhenghui, kaj la prezidanto de ĈEL, Chen Haosu, faris salutan paroladon en la nacia lingvo kun E-traduko.

Dum la kongreso okazis 23 programeroj paralele en 6 ĉambroj, Gábor Márkus prelegis pri la agado de la Eŭrazia Kultura Centro, kaj pri Indramang-metoda lingvoinstruado-spertoj en koreaj kaj tajlandaj universitatoj, So Gilsu pri la azia movado en la komenco (1965-1995), kaj pri la diversaj vojoj al la UK en Seulo, Ilona Koutny pri eŭropaj kaj aziaj trajtoj de Esperanto kaj pri universitata instruado de Esperanto kaj esperantologio, kunlaboreblo inter Eŭropo kaj Azio, Zbigniew Galor pri Esperanto kaj esperantistoj en la spegulo de sociologiaj esploroj, Ragnar Baldursson pri Esperanto kiel interkultura komprenigilo, Hori Jasuo pri la internacia Esperanto-sumoo, pri kaligrafio kaj pri parkera kantado de La Espero kaj pri “horizonto”, Wang Tianyi pri ĉina deveno, Isikawa Tieko pri Esperanto per ekzercaro por japanlingvaj komencantoj, Nema pri landa kongreso, pri tutlanda trejnsistemo por la volontuloj de la UK kaj pri la 50-a ILEI-kongreso en la urbo Busan, Arko (Gong Xiaofeng) pri E-instruado en Ĉinio, Mirejo pri lernado — encerba mirakla procezo, Ju Jianchao pri plezuro en legado, Chen Ji pri lingvolernado en la interreta epoko. Ankaŭ Ĉina Radio Internacia prezentis amuzajn programerojn, ekzemple pri tio, kiel mane skribi ĉinajn ideogramojn “Unu zono kaj unu vojo” ktp. Ĉiuj aziaj landoj prezentis la Esperanto-movadon en sia lando. En la kunsido pri landa agado kaj E-movado en la reta epoko oni varme diskutis pri la movado en Azio. La prelegantoj el Filipinoj, Indonezio kaj Vjetnamio allogis la ĉeestantojn per la junaj vizaĝoj kaj aktivaĵoj. La plej juna preleganto estis 19-jaraĝa studento, Albert Stalin T. Garrido el Filipinoj. Lia prelego pri la movado en Filipinoj ege interesis la ĉeestantojn. Li diris ke mankas ne-junulo por gvidi la movadon en Filipinoj. Gábor Márkus promesis flugi al Filipinoj por semi kaj akvumi. Oni lanĉis plurajn kampanjojn por instigi multajn partoprenantojn al la 102-a UK, la 50-a ILEI-kongreso kaj la 1-a komuna kongreso de IKEF en Koreio 2017. En la kunveno de KAEM-anoj (KAEM: Komisiono pri Azia Esperanto-Movado de UEA) d-ro So Jinsu estis elektita kiel prezidanto, s-ro Inumaru Fumio kiel vicprezidanto kaj s-ro Chimedtseren Enkhee kiel sekretario. La nova estraro de KAEM deklaris ke la 9-a Azia Kongreso de Esperanto okazos en Vjetnamio en 2019. En la lasta duontago 23 partoprenantoj anstataŭ la komuna ekskurso partoprenis KER-ekzamenon. Abundis programeroj distraj kaj instruaj en la nacia kaj la internacia vesperoj, ekskursoj antaŭ, dum kaj post la kongreso.

EPĈ, ĈRI kaj eksteraj ĵurnaloj kaj televidoj faris multajn intervjuojn pri la kongreso. Antaŭ kaj post la kongreso multaj ĉinaj esperantistoj aŭtomate fariĝis ĉiĉeronoj kaj gastigantoj por gvidi aŭ gastigi fremdlandajn esperantistojn en Ĉinio. En restoracio mi aŭdis ke juna japano diras, ke li hontas pro tio, ke ĉinaj amikoj ĉiam pagas lian manĝadon. Por sukcesigi la kongreson LKK fondis E-kurson por 40 studentoj kiel volontuloj, kiuj aktive laboris por la kongreso. Oni bone semis kaj sukcese akvumis en la kongreso. Ni semas kaj semas, akvumas kaj rikoltas! En ferma parolado la nova KAEM-prezidanto d-ro So Jinsu diris, ke li esperas revidi la volontulojn en la venonta kongreso. Tio fakte estas komuna espero de ĉiuj partoprenintoj de la 8-a Azia Kongreso de Esperanto.

Recenzoj

Trevor Steele — Kvazaŭ amdeklaro

Gerrit Berveling

Jam en sia unua romano (SED NUR FRAGMENTO), kiun por FONTO mi recenzis siatempe, nomante ĝin plej funde esperantisma romano, kvankam Esperanto en ĝi ne rolas: temas ja pri serĉado je internacia interkompreno, pri respekto antaŭ plej malsamaj kulturoj, pri humaneco ktp), sed ankaŭ en pluraj postaj verkoj Trevor Steele montris, ke gravas por li ne nur la tuj-palpebla realo. Unufoje li eĉ verkis romanon pri Jesuo. Pri Paŭlo ĝis nun li nur havis la ekimpulson, la ideojn, la planon eble. Scipovante legi la germanan, li foje petis min sendi mian ekzempleron de DIE MYSTIK DES APOSTELS PAULUS (La mistiko de la apostolo Paŭlo) de Albert Schweitzer al li, por ke li pli funde studu tiun figuron en frua Kristanismo. Sed ial tio ne konkretiĝis en romanon. Persone mi tre bedaŭras.

Mi ne absolute ĉion legis, kion Trevor aperigis, sed ja la plimulton. Rerigardante al lia aŭtora itinero ĝis nun, mi ŝatus iom reliefigi kelkajn trajtojn de lia mirinda verkaro. Estas inter ili aro da romanoj, supozeble por lia sinkompreno nepre centra: tiuj pri Aŭstralio kaj ĝia evoluo. Aŭstralio en la konscio de eŭropanoj komenciĝis kiel punkolonio por blankuloj, kiujn en Eŭropo, precipe en Britujo, oni ne plu povis toleri: mortpuno eble estis konsiderata tro grava puno por pluraj kondamnitoj, do oni tiujn ekzilis al la alia flanko de la planedo. Sed Aŭstralio ne estis senhoma, loĝis tie, vivis, amoris kaj kverelis inter si tie aborigenaj triboj. La origine Latina vorto “aborigeno” signife indikas, ke ili tie estis jam “deorigine”, dekomence — do longe antaŭ la alveno de la unua blankulo. Al la pune ekzilitoj el Eŭropo aldoniĝis aliaj, inkluzive de terkulturistoj, ŝafbredistoj, misiistoj, sed same orserĉistoj ktp. La homoj kun Eŭropa deveno, ĉu serioze altedukitaj ĉu preskaŭ senedukaj, preskaŭ nenion sciis nek komprenis pri la aborigenoj. Ili ekposedprenis teritoriojn, kion la aborigenoj komence tute ne komprenis: kiel eblus posedi grundon, do malpermesi al aliaj troviĝi tie? Eŭropanoj kunportis pafilojn, aborigenoj havis pikilojn, lancojn, ponardojn — tre malegala fariĝis la multa batalado.

En FLUGI KUN KAKATUOJ Trevor Steele tiun kolizion inter kulturoj tre elvokive pentras: en la Brita kolonio Okcidenta Aŭstralio la blankaj setlantoj ignoras la rajtojn de la aborigenoj, murdas kaj forĉasas ilin — foje eĉ fariĝas kvazaŭ sporto ĉasi nigrulojn. La mastroj en Londono volas agi kiel ĝentlemanoj, postulas do, ke la aborigenojn oni traktu inde, laŭ homaj rajtoj, humane — sed surloke la farmistoj tion ne komprenas: la “nigoj” rabas la ŝafojn, do necesas gardi sin kontraŭ “tiuj ŝtelistoj”. La atento fokusiĝas al du junuloj: Billy Dixon, naiva deca juna angla enmigrinto, kiu esperas riĉiĝi en la kolonio, kaj Jangabara, multtalenta junulo el la Banubi-tribo, elpelita pro sia ignoro de seksaj tabuoj. Tiuj du soleculoj amikiĝas — sed la rasokonflikto restas baro inter ili. La romano montras nigrulon, kiu lernis agi preskaŭ blankule, sed ja restas si mem: unue perforte, poste neperforte Jangabara sukcesas dum kelkaj jaroj haltigi la blankulan invadon, sed perfido deinterne kaj daŭraj kampanjoj de la polico igas ĉion fariĝi tragedio. PARADIZO ŜTELITA metas en la fokuson de l’ atento la sorton de la loĝantoj de Tasmanio. Ĉu genocido, ĉu missorto aŭ nura hazardo? La kolonia registaro daŭre proklamis kaj avancigis humanan traktadon de aborigenoj. Sed malsanoj, forraboj de aborigeninoj, intertribaj kvereloj rezulte de blankula invado kunefikis ekstermi ilin. Kelkcent homoj sin konfidis al la protekto de amika kaj fidata blankulo, Robinson, kiu kondukos ilin en sendanĝeron kaj sekurecon. Sed lia protektado pri la homoj, kiujn funde li ne komprenis, iel fariĝis perfido — li mortis riĉulo glorata en Britujo.

Ofte tiaj renkontiĝoj inter blankuloj kaj aborigenoj finiĝis terure. Tion Trevor Steele montras; pri similaĵoj inter la rolantoj de tiu ĉi romano kaj historiaj personoj kulpas ne la aŭtoro sed la historio mem, averte li skribas en PARADIZO ŜTELITA; — la samon plurloke li povus meti. Sed ĉu tio signifas, ke li “nur” kopias la historion? Ĉu nenion propran ni ricevas de li? — Male, mi dirus: li verkas kiel vera romanisto: prenas individuon, kiun li montras kiel homon vivantan, tute identigeblan, rekoneblan — kaj tiun li kontrastigas kun kelkaj aliaj palpeblaj personoj, kiujn li igas roli en la tragedio. Legante oni forgesas, ĉu temas pri fikcio ĉu ne. Ja ne gravas: gravas, ke “jen nia mondo!”. La Robinson supre menciita estas persono, kiu klare provas kompreni la aborigenojn, savi ilin el ekstermiĝo, sed li ne sukcesas kapti ilian menson, kaj restas strebanto gravigi sin mem antaŭ siaj kunbritoj hejme — kaj ĝuste tiel agante li kunefikas en la pereon de la Tasmanianoj.

LA FOTOALBUMO — du volumoj — estas grandioze planita portreto pri Aŭstralia familio, en kiu helpe de fotoj imagitaj oni ekkonas la membrojn de la familio, kun iliaj esperoj, atendoj, klopodoj, elreviĝoj ktp — unuflanke tre riĉa pentraĵo, sed aliflanke mi restas kun la impreso, ke iel mankas resuma apoteozo. Sed eble foje sekvos tria volumo ...

DIO NE HAVAS EKLEZION ĝis nun estas la lasta el liaj “Aŭstraliaj romanoj”. Mi legis ĝin kvazaŭ iaspecan amdeklaron al “la aborigeno”. Trevor Steele klare konscias, ke la siatempa mito pri la “senmakula sovaĝulo” en la fruaj jardekoj post la malkovro de Ameriko estis fakte ia miskompreno, sed aliflanke ŝajne tiaj “sovaĝuloj” iel retenas ion el nia ĝenerala homeco, kion ni “nesovaĝuloj” tro ofte forgesas. Vere, nepre leginda atestaĵo! Esperantujo estu fiera pri tia aŭtoro.

Don Quijote” en Esperanto, alirebla en la reto okaze de la Cervantes-Jaro

José Antonio del Barrio

Don Quijote de La Mancha” estas unu el la plej famaj romanoj de la tutmonda literaturo, kaj la apero de ĝia unua parto en 1605 fariĝis praktike la komenco de literatura ĝenro. Dua parto aperis en 1615, unu jaron antaŭ la morto de la aŭtoro, Miguel de Cervantes. Do, en 2016 oni kunmemoras la 400-an datrevenon de la morto de la plej fama hispanlingva verkisto, kaj okaze de tiu cirkonstanco diversaj agadoj estas organizataj en Hispanio kaj aliaj landoj, ĉefe en Ameriko.

Ankaŭ Hispana Esperanto-Federacio kontribuis al tiu kunmemoro. Nia projekto konsistis en la bitigo de la tuta verko, tradukita al Esperanto, kaj ĝia libera disponigo en la reto, por la ĝuo de ĉiu esperantisto en la mondo.

Post longa kaj ampleksa kunlaboro, la bitigo estis kompletigita meze de tiu ĉi jaro, kaj estis prezentita la 1-an de julio, en la kadro de la 75-a Hispana Kongreso de Esperanto, kiu disvolviĝis en la ekstremadura urbo Herrera del Duque.

La aventuroj de tiu “inĝenia hidalgo” estis legeblaj en Esperanto jam de la jaro 1977, kiam Fondumo Esperanto, ligita al HEF kaj kun sidejo en Zaragozo, publikigis la kompletan tradukon, kiun prilaboris la konata Fernando de Diego. La impona verko estas ankoraŭ aĉetebla en la esperantistaj libroservoj, sed nun ni faris pluan paŝon, libere disponigante ĝin en formato epub, la plej uzata por elektronikaj librolegiloj. La tuta dosiero estas elŝutebla en la bita kolektejo de HEF, la Bitoteko, kaj ankaŭ en la Virtuala Biblioteko Miguel de Cervantes, la plej grava reta deponejo de verkoj de la hispana literaturo, kun kiu HEF interkonsentis por tiu publikigo. La ligiloj al ambaŭ lokoj troviĝas en la reta adreso http://esperanto.es/quijote, kie eblas ankaŭ legi pliajn informojn pri la tuta projekto.

HEF produktis ankaŭ kartojn kun konekto USB, enhavantajn la dosieron de la libro. La unuajn ni donacis al la urbestro kaj magistratanoj de la urbo Herrera del Duque, en la publika prezentado dum la menciita Kongreso. La kartoj povas taŭgi kiel donaca materialo, por instituciaj agadoj, sed ankaŭ por donaco al amikoj kaj simpatiantoj, kaj ili estas akireblaj interalie en la Libroservo de Universala Esperanto-Asocio.

Krome, HEF atingis ke la projekto aperu kiel parto de la oficiala programo de la Ŝtata Komisiono kreita por tiu kunmemoro. Tial, ni rajtas utiligi la oficialan emblemon, kiun oni povas vidi sur la kovriloj de la kartoj, en la apudaj bildoj. Oni ĵus konfirmis al nia asocio ke la publika prezento de la projekto antaŭ neesperantista publiko okazos meze de decembro, en la centra sidejo de la Instituto Cervantes, la oficiala institucio zorganta pri la hispana lingvo kaj specife pri la verkoj de la aŭtoro kies nomon ĝi portas.

NASKIĜOJ

La 3-an de decembro 2016 naskiĝis Vicente Yilmaz Montanari en Bonaero, Argentino. La gepatroj estas Jorge Montanari, fondinto de TEFA (Tutmonda “Esperanto” Futbala Asocio), eks-rektoro de IKU, kaj nuna prezidanto de Argentina Esperanto-Ligo, kaj Emma Prieto, partopreninto de pluraj UK-j dum la pasintaj jaroj.

FORPASOJ

Reinhard Haupenthal (1945-2016)

La 29-an de septembro 2016 forpasis Reinhard Haupenthal, elstara germana esperantologo, interlingvisto, tradukisto, eldonisto kaj akademiano. Haupenthal studis lingvojn, teologion, filozofion kaj pedagogion en la Sarlanda Universitato, poste estis instruisto pri la germana lingvo kaj katolika religio en Saarbrücken. Esperantisto ekde 1961, li estis multjara afergvidanto de la Sarlanda Esperanto-Ligo (SEL) kaj instrukomisiito pri esperantologio kaj interlingvistiko ĉe la Sarlanda Universitato. Dum 15 jaroj organizis Kulturajn Semajnfinojn kun elstaraj prelegantoj. Redaktis la revuojn Dialogo (1973-88), Internacia Pedagogia Revuo (1973-74), Volapükabled (1985-90), Iltis-Forumo (1989-95) k.a. Multe okupiĝis pri la vivo kaj verkoj de Zamenhof kaj Schleyer.

La ĉefa agadsfero de Haupenthal estis eldonado. De 1968 ĝis 2010 li eldonis 260 librojn kaj broŝurojn (poste aperis pli ol 30 pliaj libroj), plejparte en Esperanto, sed ankaŭ en la germana kaj aliaj lingvoj pri Esperanto, Volapuko kaj interlingvistiko; inter ĉi tiuj libroj estis ankaŭ liaj propraj verkoj originalaj kaj tradukitaj (plej laste La suferoj de la juna Werther de Goeto, 2015). Lia propra bibliografio, eldonita en 2006, enhavas 854 erojn, kaj la nombro de liaj publikaĵoj dum la posta jardeko certe superis milon.

Tomas Jansson (1951-2016)

Tomas Jansson mortis la 26-an de oktobro 2016, en la aĝo de 65 jaroj. Li naskiĝis en sveda urbeto kaj lernis Esperanton kiel lernejano. Post studoj pri medicino en Uppsala, li eklaboris kiel kuracisto. En 1998 li doktoriĝis kun disertacio pri kancero, kaj laboris kiel kuracisto, antikva-librejestro kaj bibliotekisto. Li estis estrarano de Sveda Esperantista Junulara Unuiĝo, kaj de Sveda Esperanto-Federacio, kaj li kontribuis al la stokholma kongreso en 1980. Dum la lastaj jardekoj li estis estrarano de Esperanto-Gastigejo en Lesjöfors kaj de Eldona Societo Esperanto en Svedio.

Revuo Esperanto 2016 12

Malferme

La domo de la “esperantoj”

Humphrey Tonkin

En sia “prospekto” al la jaro 1893 en la revuo La Esperantisto, Zamenhof emfazis la ideon, ke lia lingvo, kontraste al siaj antaŭuloj, estis konceptita kiel kolektiva lingvo: “Ĝi ne estas arbitre elpensita laŭ la volo de unu persono.” Tiu persono ja kreis la fundamenton de la lingvo; tamen “la perfektigadon de la detaloj la aŭtoro de la lingvo Esperanto lasis al la mondo mem.”

Tio estis revolucia nocio — ke planlingvo povu ekesti per kunlaboro de siaj unuaj uzantoj. En tiu nocio, Zamenhof estis influata de novaj ideoj tiam cirkulantaj inter lingvistoj kaj nun ĝenerale akceptataj, nome ke lingvo ne estas nur aro de “reguloj” (se entute), sed tio, kion uzas aro da homoj por efektivigi sian interkomunikiĝon. Alivorte: lingvo ne troviĝas en lernolibro, sed inter kolektivo de praktikantoj: se ĝi havas regulojn, tiuj reguloj fontas el la kolektiva uzo, ne inverse. Nu, evidente tiu tempa sinsekvo ne eblus ĉe planlingvo, sed Zamenhof volis ĝis maksimumo krei la miton, la ideon, ke (por prunti esprimon de Dasgupta) la uzantoj kune konstruu la lingvan domon kiun ili enloĝas.

Tiel, Zamenhof agis alie ol agis ekzemple Johann Martin Schleyer, la aŭtoro de Volapük, kiu malfacile lasis sian lingvon al la uzantoj kaj volis regi ĉiun aspekton de ĝia evoluo. La nomo “Volapük” signifas “monda lingvo”, sed en realo Volapük restis la Schleyer-a lingvo — almenaŭ ĝis oni preskaŭ perforte rompis la ligon kun Schleyer kaj la lingvo transformiĝis en simple unu plian lingvan projekton inter multaj.

Se temas pri Esperanto, “La lingvo en la komenco havis nenian nomon,” skribis Zamenhof en sia “prospekto”: “Esperanto estis la pseŭdonimo de la aŭtoro de la lingvo ... sed iom post iom la amikoj de la nova lingvo transportis la estintan ... pseŭdonimon de la aŭtoro sur la lingvon mem.” Ĉarma pseŭdonimo, cetere, kiu kaptis fundamentan elementon en la optimisma filozofio malantaŭ la ideo de internacia lingvo — kaj iasence levis tiun ideon super la aŭtorecon de unu homo, ligante ĝin al komuna homa sento.

La fakto, ke en la komenco la “Lingvo Internacia” de Doktoro Esperanto ne havis propran nomon, tute nature igis la publikon nomi ĝin “la lingvo de Esperanto.” Ĝiaj uzantoj estis nomitaj, egale nature, “Esperantistoj” — sekvantoj de Doktoro Esperanto. En la komenco, aludoj al “La lingvo de Esperanto” ŝajnis signifi “La lingvo posedata de Doktoro Esperanto”, sed tute baldaŭ ĝi komencis signifi “La lingvo nomata Esperanto.” Tiel la aŭtora kaŝnomo fariĝis la nomo de la lingvo. Melnikov registris la unuan uzon en tiu senco en la rusa gazeto Niva, en reklamo publikigita de Zamenhof la 5-an de novembro 1888, do nur unu jaron kaj duonon post la Unua Libro.

Kiam kelkajn monatojn poste la revuo La Esperantisto fondiĝis en Nurenbergo sub redakto de Zamenhof (la unua numero aperis en septembro 1889), plej verŝajne ĝia titolo La Esperantisto ankoraŭ havis duoblan eĥon ĉe la unuaj legantoj: ili estis samtempe sekvantoj de Doktoro Esperanto kaj uzantoj de la lingvo Esperanto. Plue, ili mem estis esper-antoj, homoj komune ligitaj per tiu plej fundamenta homa emocio.

La jaroj pasis, la lingvo travivis siajn sukcesojn kaj perturbojn, siajn vastiĝojn kaj siajn obstaklojn; malaperis el la memoro tiu ligo inter la nomo de la lingvo kaj la nomo de la aŭtoro. Jes, ni hodiaŭ parolas pri “la lingvo de doktoro Zamenhof” aŭ “la zamenhofa lingvo”, sed ne plu pri “la lingvo de Doktoro Esperanto.” En plej baza senco, ĝi estas nun “nia” lingvo, ne tiu de la iniciatinto. Multaj vortoj, kiujn mi uzas en tiu ĉi artikoleto baziĝas sur radikoj kreitaj de Zamenhof — sed multaj kreiĝis sendepende de, aŭ post la forpaso de, la aŭtoro. Rapida trarigardo de Plena Ilustrita Vortaro montros multe pli da nezamenhofaj radikoj ol zamenhofaj. Jam antaŭlonge la trenboato, kiu elhavenigis la grandan ŝipon, reiris al sia haveno: la ŝipo propraforte antaŭeniras.

Sed la spirito de Zamenhof neniam forlasas nin, ĉar lia nomo estas nia nomo: ni ĉiuj estas Esperant-istoj, pluportantoj de la torĉo de Doktoro Esperanto. Plaĉas al mi memori, ke ĉiun fojon kiam mi eldiras la vorton “Esperanto”, mi spirite reasertas la ligon inter la komenco kaj la nuntempo — inter la kreinto kaj la hodiaŭaj pluuzantoj. En nia nomo troviĝas nia komenco, nia nuntempo, kaj, pro la nocio de espero, kiu montras futuren, nia estonteco.

Ĉi numere

Ni enkondukas la Zamenhof-Jaron 2017 per ideaj kontribuoj de Humphrey Tonkin kaj Federico Gobbo, kaj per kelkaj bildetoj pri la mondvasta festado de la Zamenhof-tago 2016. Teme kunligita (kaj same datrevena) estas la eseo de prof. Rafaela Urueña pri homaj rajtoj, kiu samtempe anoncas novan eldonaĵon de UEA. Ne mankas materialoj pri aliaj agadoj, interalie pri la multjara odiseado de Gábor Márkus, la reprezentado de UEA ĉe Unesko kaj ALTE, kaj la tre aktuala renovigo de esperanto.net. Abundas okazoj por kunlaboro — ni bonvenigas sinproponojn, laŭ viaj emoj kaj ebloj ĉe a...@co.uea.org!

Malferma tago

Unu tago kreskas al du

Stefan MacGill

La 26-27-an de novembro antaŭenrigardaj temoj superregis en la 45-a Malferma Tago (MT) de la Centra Oficejo de UEA. La sesdeko da partoprenantoj el ok landoj spertis bonkvalitan programon, grandparte ligitan al la Jaro de la Lernanto (JdL), realigata kunlabore de UEA kaj nia instruista ligo ILEI.

Bonvenige malfermis la tagon la Ĝenerala Direktoro de UEA, Veronika Poór; sekvis Ionel Oneţ, kiu prezentis novajn libroservajn verkojn. La vicprezidanto de UEA tra dek minutoj skizis la ĝisnunan kaj planatan festadon de JdL, kiu ampleksos 18 kunsidojn en 14 landoj en ĉiuj kontinentoj. Fake kontribuis pri rilata temo Mirejo Grosjean, la prezidanto de ILEI, laŭ la titolo “ILEI inter puŝoj kaj ŝanĝoj: defiplena krozado”. La matenon fermis Veronika Poór per respondoj al demandoj rilate al la tiam okazanta Ĝenerala Voĉdono pri statutŝanĝoj.

La prezento de Chuck Smith altiris praktike ĉiun komence de la posttagmezo — plenplenis la salono. Lia titolo estis “Evoluo de E-lernado kaj komunumo ekde 2000 en Interreto”. Tiu evoluo estas vere rimarkinda — estis disdonita folio kiu listigas 14 retprojektojn: i.a. Vikipedio, <edukado.net>, Lernu!, Muzaiko, Google Translate por Esperanto, Duolingo, Telegramo, kaj plej aktuale Amikumu. Ne nur ILEI aktivis en la MT, TEJO pere de prezentaĵo de la volontulo Pierre Vittet montris bildojn kaj faktojn pri la projekto AEJK. Ĉion klarigas la iom vortoza titolo: “Afrika-Eŭropa Junulara Kapabligo: por kunhavigi ideojn kaj spertojn de afrikaj kaj eŭropaj esperantistoj”, pri kies unua renkontiĝo raportas la novembra revuo. La tagon fermis Judith Meyer kun la temo “Renovigita retejo: esperanto.net”. La celo de tiu reteja modernigo estas prezenti pli allogan bildon al la ekstera mondo en multaj naciaj lingvoj.

Tradicie la Malferma Tago okazas sabate. Unuafoje la oficejo proponis dimanĉan programon — seminarion pri informado. Eksterlandaj vizitantoj delonge pledis por plia programo por pravigi la alvenon, pluraj el ili figuris en la dudeko da seminarianoj, same kiel aktivuloj el Nederlando kaj Belgio povis kaj emis resti por la dua tago. Gvidis sesiojn Mirejo Grosjean, Chuck Smith kaj Judith Meyer, Veronika Poór gvidis kvingrupan diskuton pri praktikaj demandoj, kun komuna reraportado per grupigendaj gluslipetoj.

La kunvenintoj reagis pozitive al la propono organizi denove samteman seminarion en la dimanĉo post la 46-a MT, kiu okazos en la 29-a de aprilo 2017. La nuna seminario pri informado, kiel la unua en la CO tra multaj jaroj (antaŭa okazis ĉ. 1980), prave koncentriĝis je bazaj prezentaĵoj pri la nunaj novaj informaj ebloj. Konsentite, ke la seminario post kvin monatoj entenu duontagon da prezentaĵoj kaj duontagan interaktivan atelieron, kiu celas, ke seminarianoj kreu ion fakte uzeblan.

Entute, la semajnfino lasis la impreson, ke aferoj progresas.

Nova eldonaĵo

Fundamento de la homaj rajtoj

M. Rafaela Urueña

La 16-an de decembro 2016 UEA aperigis belan poŝformatan libreton, Fundamento de la homaj rajtoj, okaze de la 50-jariĝo de la Internacia Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj kaj la Internacia Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj. La libron enkondukas interesa superrigarda eseo de prof. M. Rafaela Urueña. Ĉi tie ni prezentas malgrandan ĉerpaĵon el ĝi.

Post la dua mondmilito, kadre de streboj humanecigi la internacian juron, aperis aro de normoj dediĉitaj al la internacia protektado de la individuo. Sume tiuj dokumentoj kolektiĝas sub la nomo de la Internacia Juro de Homaj Rajtoj.

La granda novaĵo en tiu evoluo estis la enkonduko de esenca elemento, nome, la konsidero de la homo kaj ties digno kiel efektiva komuna valoro de la internacia socio, kiu pro tio estas protektenda per la Internacia Juro. Tiu nova internacia juro ekestis kaj kreskis kiel la rezulto de evolua procezo, en kiu konstante interrilatas la ŝtataj kompetentecoj kaj suvereneco kaj la interesoj de la internacia socio pri la protektado de la homaj rajtoj. Speciala trajto de tiu procezo estas la kreskanta akcepto, ke iuj normoj estu konsiderataj “ius cogens”, aŭ ordonaj kaj devigaj por ĉiu ŝtato. Ĉiuj ĉi tekstoj agnoskas la personon kiel centron de la jurordo.

Post la Unua Mondmilito, la Ligo de Nacioj starigis la t.n. Mandatojn A, B kaj C, laŭ kiuj la grandaj koloniaj potencoj devus gvidi kaj subteni la loĝantaron de la diversaj kolonioj al evoluo kaj al memdecido. La Ligo ankaŭ pledis favore al la eŭropaj etnaj minoritatoj. Tiuj celoj restis kaj renaskiĝis post la Dua Mondmilito, kiam la aliancaj ŝtatoj kunvokis konferencon por fondi novan interŝtatan organizon sub la nomo “Unuiĝintaj Nacioj.” Tri jarojn post la kreo de UN, oni solene lanĉis la Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj, akceptitan la 10-an de decembro 1948, kiu unuafoje agnoskis la universalecon de difinitaj rajtoj, validaj por la popoloj de la tuta mondo kaj bazitaj sur la neperdebla, nefordonebla homa digno. La Deklaracio rekonas i.a. la rajtojn de vivo, de libero, de persona sekureco, de agnosko kiel persono kaj de egaleco antaŭ la leĝaro, de specifaj garantioj dum punproceso, de libero moviĝi kaj elmigri, de azilo, de nacieco, de posedo, de libero en pensado, konscienco kaj religio, de libero pri asociiĝo, opinio kaj esprimo, de socia sekureco, de laboro en favoraj kondiĉoj kaj sindikata libero, de adekvata vivnivelo kaj de klerigo.

En la momento de la aprobo de la Deklaracio, oni ne pensis difini la koncernajn devojn de la ŝtatoj. En la postaj jaroj, tamen, la Komisiono pri Homaj Rajtoj de UN ekredaktis du devigajn Paktojn por tiu celo. Enkadre de la tiama malvarma milito inter la membroŝtatoj de Oriento kaj Okcidento, evidentiĝis malkonsento pri prioritatoj: la “orientanoj” konsideris pli gravaj la ekonomiajn, sociajn kaj kulturajn rajtojn, kaj “okcidentanoj” la civilajn kaj politikajn rajtojn. La solvo estis ellabori du apartajn traktatojn, kiujn finfine aprobis, la 16-an de decembro 1966, la Ĝenerala Asembleo de UN. Daŭris pli ol naŭ jarojn ĝis ilia ekvalidiĝo: la 3-an de januaro 1976 por la Internacia Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj, kaj la 23-an de marto 1976 por la Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj.

La du Paktoj kune entenas la homajn rajtojn de la Universala Deklaracio. Ili krome montras unuecon per la inkludo en ambaŭ tekstoj de ties artikolo 1, kiu asertas la rajton je memdeterminado de la popoloj kiel homa rajto. Ekster la preamblo kaj la unua artikolo, ĉiu Pakto traktas malsaman kolekton de rajtoj.

La Internacia Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj enhavas la klasikajn rajtojn. En art. 2l-a Pakto fiksas la devojn de la Ŝtatoj Partioj respekti kaj sekurigi al ĉiuj individuoj ene de sia teritorio la rajtojn rekonatajn en la Pakto. Tiuj inkluzivas interalie la rajtojn de vivo (art. 6), de persona sekureco (art. 9), de libero, de libera moviĝo kaj de libereco elekti sian loĝlokon (art. 12), de jura personeco (art. 16), de privateco, familio, hejmo aŭ korespondado (art. 17), de libero de penso (art 18), de libero de opinioj (art. 19), de pacema kunvenado (art. 21), de asociiĝo kun aliaj kaj formi sindikatojn (art. 22), de familio (art. 23), de egala jura protekto (art. 26) ktp.

En parto IV (artikoloj 28 ĝis 45), la Pakto starigas Homrajtan Komitaton, konsistantan el 18 membroj, elektitaj laŭ egaleca geografia distribuo kaj ne pli ol po unu el difinita ŝtato. La Ŝtatoj Partioj sin devontigas prezenti raportojn pri la efektivigo en sia teritorio de la rajtoj agnoskitaj en la Pakto (art. 40). La Komitato havas la taskon pristudi la informojn transdonitajn de la ŝtatoj; siavice, ĝi transsendas tiujn raportojn kaj siajn komentojn al la Ŝtatoj Partioj kaj, se montriĝas oportune, al la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN.

La Pakton sekvis du Protokoloj. La unua difinas proceduron laŭ kiu individuoj povas iniciati denuncon kontraŭ unu el la Ŝtatoj Partioj, kaj la dua temas pri abolo de la mortpuno.

La dua Pakto, la Internacia Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj, same traktas parton de la rajtoj difinitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj. Ekzemple, art. 6 kaj 7 fiksas la rajtojn de laboro kaj de la libera elekto de laborposteno sub favoraj laborkondiĉoj, inkluzive de justa salajro, sekuraj kaj sanaj laborkondiĉoj, egala promocio por ĉiuj, ripozo, libertempo kaj ferioj. Art. 8 garantias la rajton aliĝi al sindikatoj laŭ propra elekto, kaj la rajton striki, konforme al la naciaj leĝoj. Art. 9 agnoskas la rajton al socia sekureco, dum art. 10 estas dediĉita al protektado de la familio kiel natura kaj fundamenta unuo de la socio, kaj helpo al ĉiuj infanoj kaj junuloj. Art. 11 rekonas la rajton je adekvata vivnivelo, inkluzive de libero de malsato, kaj art. 12 asertas rajton de fizika kaj mensa sano. Art. 13 kaj 14 agnoskas ĉies rajton je edukado, kaj art. 15 agnoskas ĉies rajton partopreni la kulturan vivon. Art. 16 fiksas la devon de la Ŝtatoj Partioj raporti al la Ĝenerala Sekretario de UN pri la paŝoj alprenitaj kaj la progresoj faritaj. Malsame ol en la Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj, tiu ĉi Pakto ne starigis Komitaton por kontroli ĝian plenumon, sed tia Komitato estis poste starigita de la Ekonomia kaj Socia Konsilio de UN per Rez. 1985/17, la 28-an de majo 1985. Ĝi konsistas el 18 sendependaj fakuloj, kiuj kunsidas du fojojn jare en Ĝenevo.

La menciitaj Paktoj signifas ion gravan por la plenumado de la homaj rajtoj, ĉar kiel multflankaj interŝtataj traktatoj ili estas devigaj por la Ŝtatoj Partioj. Menciindas, ke dum la Pakto pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj garantias la plenumadon de tiuj rajtoj, la Pakto pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj difinas rajtojn kiujn la ŝtatoj garantias laŭ kondiĉoj kaj cirkonstancoj. Tiu diferenco reliefiĝas en la kontrolrimedoj difinitaj en ambaŭ Paktoj. Malgraŭ tiu malsimileco, ne estas principa hierarkio inter ambaŭ Paktoj; ili kune difinas rajtojn kiuj estas universalaj kaj interdependaj.

Pri la libreto Fundamento de la homaj rajtoj

Esperanta traduko de la Universala Deklaracio ekzistas jam de multaj jardekoj, kaj estas legebla en la UN-retejo. La du Paktoj, tamen, aperas nun unuafoje en Esperanta traduko. La tradukadon faris d-ro Humphrey Tonkin, iama prezidanto de UEA kaj gvidanto de ĝia Novjorka Oficejo, kaj liajn tekstojn kontrolis Brian Moon, profesia tradukisto ĉe la Eŭropa Komisiono. Ĉiuj tri tekstoj estas kunigitaj en la libreto, kiu inkluzivas antaŭparolon de la Prezidanto de UEA, d-ro Mark Fettes, kaj la eseon de prof. Urueña.

La libro estas mendebla ĉe la Libroservo de UEA por 6,90 EUR plus sendokostoj (triona rabato ekde tri ekzempleroj).

Zamenhof-Jaro: Filozofio

Aktualeco de la morala filozofio de Zamenhof

Federico Gobbo

Kiel sciate, 2017 estis proklamita la Zamenhofa Jaro fare de Unesko. Esperantistoj povas sin demandi ĉu, kaj jeskaze, kiomgrade, la mesaĝo de Zamenhof restas aktuala en 2017, unu jarcenton post lia forpaso. Kaj la penso tuj iras al Esperanto. Sed la “lingvo internacia”, kiel Zamenhof ĝin nomis origine, estis nur duono de la projekto: pontolingvon oni devas parigi kun pontoreligio, nomita unue Hilelismo, laŭ la juda saĝulo Hilelo, kaj poste Homaranismo, per pure neŭtrala vorto. La vorto kiun Zamenhof uzis, “religio”, ne estis bonŝanca por la sukceso de la nelingva projekto de la fondinto de Esperanto. Fakte, ĝin relegante en la 21-a jarcento, oni povas konscii, ke vere temas pri morala filozofio pli ol eŭropa aŭ okcidentazia religio. Nur se oni komparas ĝin kun orientaziaj ismoj kiel budhismo aŭ ŝintoismo, oni povas taŭge uzi la vorton “religio”. Kaj la mesaĝo de lia morala filozofio, en nia epoko kie oni vidas malnovajn ŝovinismajn fantomojn kurantaj tramonde, ja estas nekredeble kaj ege trafe aktuala. Eĉ la malplej mondcivitanisma Esperanto-parolanto devas meti sian naciecan identecon malantaŭ la dorson, kiam li aŭ ŝi uzas la lingvon, anstataŭ sin prezenti per sia nacieco kiel antaŭa masko. Pro tio Esperanto ebligas profundan, altkvalitan kaj ofte kortuŝan kontakton kun aliaj homoj, sendepende de la devenlando, pasporto, origino, seksamo, monhavo. Sed tiu ĉi ebligo povas ne okazi, se la parolanto rifuzas, konscie nekonscie, la moralan filozofion de Zamenhof. Laŭ mia sperto, homoj alproksimiĝas al Esperanto pro la plej diversaj motivoj, sed ĉiam ludas gravan rolon la interna ideo se ili restas en Esperantujo. Kaj la interna ideo estas la morala filozofio de Zamenhof nuksoŝele. Bonŝance ankaŭ ekster Esperantujo oni komencas konsideri Zamenhof ne nur la fondinto de Esperanto sed morala filozofo, kaj kunrilatigas la projektojn de pontolingvo kaj pontoreligio. Aparte gravas la interesiĝo fare de la fakuloj pri la jida kaj la judeco de Zamenhof, ĉar tiu vidpunkto povas ĵeti novan lumon al la figuro de la fondinto de Esperanto. Tiel, danke al nova lumo el ekstero, Esperanto kaj esperantologio povas lerni novajn aspektojn de si mem.

Zamenhof-tago

En Kubo, nova busto

La Esperanto-parolanta komunumo mondskale festis la Esperanto-Librotagon aŭ Zamenhof-Tagon okaze de la 157-a datreveno de la naskiĝtago de ĝia iniciatinto, kaj en ĉi tiu jaro la festo koincidas kun la Internacia Zamenhof-Jaro 2016-2017, celebrado aŭspiciata de Unesko.

Kadre de tiu festa celebro, la pasintan 15-an de decembro matene, Kuba Esperanto-Asocio (KEA) senvualigis buston, la unuan fojon starigitan en Kubo, memore al D-ro Ludoviko Lazaro Zamenhof, kreinto de la Internacia Lingvo (IL) Esperanto.

Ĉeestis la ceremonion, kiu okazis en la nacia KEA-sidejo en Havano, s-ro Adrian Chrobot, komisiito pri politikaj kaj ekonomiaj aferoj de la pola ambasado, kaj s-ino Rosa Teresa Rodríguez, direktoro pri internaciaj rilatoj de la kuba Ministerio pri Kulturo, same kiel reprezentantoj de la Kuba Asocio de Lingvistoj, kaj dudeko da geesperantistoj.

La inaŭgura akto elvokis la figuron de la revolucia gvidanto Fidel Castro Ruz, ĵus forpasinta, kiu okaze de la 75-a Universala Kongreso okazanta en Havano en 1990, deklaris: “Mi konsideras min soldato de Esperanto”, kaj estis fervora defendanto kaj antaŭenpuŝanto de nia lingvo en sia lando.

La busto de D-ro L. L. Zamenhof estas bela verko de la skulptistoj José Antonio Hechavarria Rivas kaj Claudia Hechavarria Segura, laŭ la dezajno de Alberto Matamoros Nuñez.

Juan Carlos Montero Medina

[FORIGITA!: bildo]

KEA starigis buston de L.L.Zamenhof

[FORIGITA!: bildo]

La busto de D-ro L. L. Zamenhof

1400 ĉinaj infanoj festas mondan amikecon

La 12-an de decembro 2016, la elementa lernejo Baiyangshujie en la urbo Taiyuan de la provinco Shanxi Ĉinio okazigis la 4-an Esperanto-semajnon kun la temo Kun Granda Animo kaj Amikoj en la Mondo. Pli ol 1400 lernejanoj ĝin partoprenis. En la malferma ceremonio Wei Yubin (Esperanta nomo: Jado), direktoro de la lernejo, diris: “Antikvulo de Ĉinio diris, ke nobeloj havas grandajn amon kaj animon. Mi opinias, ke la lernejanoj de Baiyangshujie ne nur devas esti honestaj, diligentaj kaj progresemaj, sed ankaŭ devas havi pli vastan perspektivon, kompateman koron, animon por la tuta homaro, kaj ideojn de egaleco kaj frateco.”

La lernejo okazigas Esperanto-kurson ekde la jaro 2008 por helpi infanojn lerni la lingvon. Dum la instruado oni rimarkis, ke la interna ideo de Esperanto estas tre utila por la infanoj starigi aktivan vidmanieron al la mondo. Do, ekde la jaro 2013, ĉiujare ĉirkaŭ la Zamenhofa Tago la lernejo okazigas Esperanto-semajnon. En la semajno la nacia kaj Esperanta flagoj alte flirtas super la lerneja sportejo, infanoj partoprenas Esperantajn programerojn, kaj la instruistoj preparas diversajn lecionojn pri Esperanto. La lernantoj kantas, dancas, pentras, verkas, legas kaj festas. La semajno jam fariĝis tre ŝatata festivalo por la infanoj.

Raportas Wei Yubin

[FORIGITA!: bildo]

Wei Yubin (Jado), esperantista direktoro de la lernejo malfermis la E-semajnon

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj kun verdaj flagoj festas

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj salutas al gepatraj spektantoj invititaj

[FORIGITA!: bildo]

La infanoj de la lernejo prezentas programon en Esperanto

Zamenhof-tago

Gravaj demandoj en Albanio

Ideita kaj organizita de profesoro de Wisdom (Universitata Altlernejo ne Publika), s-ro Laurant Bica, la 16-an de novembro okazis prelego pri Esperanto, ĝia historio en la mondo kaj Albanio kaj pri la neceso akcepti ĝin kiel duan lingvon por ĉiu, aparte en Eŭropa Unio.

Same li prezentis la studaĵon de Aron Lukaŝ el la jaro 2005 pri la Kosto de Multlingveco en EU. Ĉeestis ĉirkaŭ 70 gestudentoj kaj profesoroj. Post la 50-minuta prelego sekvis pluraj demandoj. Ĉi-kaze oni dissendis faldfoliojn en la albana pri Esperanto kaj broŝuron, en kiu estis la prelego mem.

Jen kelkaj demandoj faritaj:

Kiu popolo parolas Esperanton? Kiom da esperantistoj estas hodiaŭ en la mondo?

Kiel artefarita lingvo de unu persono, kiajn esprimeblecojn ĝi havas, kiu estas la “popola kulturo” ĝia?

Ĉu Esperanto pruntis ion en gramatiko kaj leksiko el la albana lingvo?

Kial Esperanto ankoraŭ ne akiris oficialan statuson? Kio malhelpas tion?

Kian lingvon lernas la infanoj el du gepatroj esperantistaj kun diversaj naciecoj?

Ĉu Esperanto helpas por eklerni pli rapide la aliajn naciajn lingvojn?

Kiamaniere oni povas studi ĝin?

Raportis Nehat Sokoli

[FORIGITA!: bildo]

La aŭditorio

[FORIGITA!: bildo]

S-ro Laurant Bica kun honorindaj profesoroj

En Tel-Avivo, Esperante kaj hebree

Malgraŭ la pluvo kaj malvarmo, ĉ. 50 personoj partoprenis la Zamenhofan feston en Tel-Avivo. Unuafoje la evento okazis en la nova klubejo, en la maljunulejo WIZO. Responde al nia invito venis pli ol dek gastoj el inter ĝiaj loĝantoj, kaj sekve ni iom klarigis hebree pri Esperanto kaj pri partoj de la programo.

La arta programo, kiel ĉiam organizita de Matilda, inkludis kantadon de Ŝoŝja, el ŝia nova E-KD Nova tago venis, akompanatan per projekciado de la vortoj, Enrika kantis du kantojn pri Hamlet kaj Zamenhof, kaj Tali prezentis du eŭritmiajn dancojn laŭ “Ho mia kor’” kaj soneton pri Zamenhof de Nekrasov.

Okazis du prelegoj — Jehoŝua pri la unua Israela poŝtmarko pri Zamenhof kaj Esperanto, aperinta antaŭ 10 jaroj, kaj Amri pri la temo “Ĉu Zamenhof kaj Esperanto endanĝerigas la Teron” — temis pri la asteroidoj kun tiuj nomoj.

En la movada parto Amri faris la tradician raporton pri la agadoj de ELI dum la jaro, el kiuj li plej elstarigis la transiron al nova klubejo, la 17-an Israelan Kongreson en Jafo kaj la eldonon de la memorlibro pri Josi Ŝemer (la dua eldono estis ĵus presita kaj disdonita al la membroj kiuj ne jam ricevis la unuan eldonon.)

Sekve okazis vigla debato pri la elspezoj, kaj la kasisto Ŝlomo respondis kaj klarigis. Aliaj membroj petis esti pli informataj pri la estrarkunsidoj (kiuj delonge estas malfermaj al ĉiuj membroj). En la balotoj por la estraro estis elektitaj la ok antaŭaj estraranoj kaj aldone nova, naŭa estrarano — Asaf Ĥefec.

Fine ni kantis la himnon, bedaŭrinde sen piana akompano, sed kompensis la interna vervo kaj entuziasmo.

Raportis Amri Wandel, Prezidanto de ELI

Intervjuo kun D-ro Márkus Gábor

Cent mil kilometroj por Esperanto

D-rino Farkas Júlia

D-ro Márkus Gábor estas unika figuro en la internacia esperantista komunumo, ĉar dum sia tuta faka kariero li utile uzis la internacian lingvon kiel strategi-manaĝero de la plej granda hungara industria organizo kaj ankaŭ kiel direktoro de sia parlamenta kontrola kaj aŭditora organizo, kiam li kontrolis sian registaron. Post la emeritiĝo li laboras kiel prezidanto de la Eŭrazia Kultura Centro, kie li efike helpas la instruadon de Esperanto en diversaj aziaj universitatoj kaj sociaj organizoj. Dum la lastaj jaroj li gvidis kursojn en la korea Indramang-Universitato, prelegis en la seula kaj kampusoj de la Kyunghee-Universitato, motivis la studentojn de la korea Wonkwang-Universitato kaj li enkondukis la instruadon de la Esperanta lingvo en la Srinakharinwirot-Universitato en Bangkok, Tajlando.

FJ: Vi estas eŭropano, sed vi agadas tre ofte ankaŭ en Azio kaj Oceanio. Kial vi fondis la Eŭrazian Kulturan Centron?

MG: Fakte ne mi fondis la EKC-n. Estas jam longa tradicio en nia Hungaria Esperanto-Asocio ke oni helpas disvastigi la Esperanto-movadon en diversaj aziaj landoj. Post la unua mondmilito hungaro, kies nomo estis Fedorĉak, instruis la internacian lingvon en multaj ĉinaj kaj japanaj urboj kaj nia iama prezidanto Julio Baghy gvidis kurson kaj fondis Esperanto-klubon eĉ en siberia militkaptitejo. Sekvante tiun tradicion laŭ la propono de Nagy János, la vicprezidanto, nia Hungaria Esperanto-Asocio fondis la EKC-n kaj nomumis min ĝia prezidanto.

FJ: Ĉu estas ankaŭ personaj kialoj, ke vi fariĝis la estro de tiu organizo?

MG: Kompreneble, jes. Kiam mi estis juna, tiam mi ricevis financan subtenon de la japana entrepreno Verda Stelo por studi en la Nanzan-Universitato por ricevi doktorecon en la japana ekonomiko. Tiam mi estis malriĉa orienteŭropa studento en la riĉa Japanio, kie la loka esperantista komunumo helpis min kaj ebligis, ke mi sukcese faru mian studprogramon. Nun mi jam estas maljuna kaj mi pensas, ke nun mi devas helpi la junularon pere de Esperanto. Kaj ankaŭ prof. Nanovfszky György, honora prezidanto de HEA kaj de EKC, havas fortajn rilatojn kun Azio. Li doktoriĝis pri lingvistiko, analizante la arabdevenajn vortojn en la indonezia lingvo. Poste li laboris kiel ambasadoro de Hungario en multaj aziaj landoj kaj kiam li estis en Singapuro, tiam li fondis la lokan Esperanto-Asocion kune kun la frato de la singapura ĉefministro. Kaj ankaŭ d-ro Molnár Lajos, alia estrarano de EKC, efike evoluigas la kulturan kaj sciencan interŝanĝojn inter Eŭropo kaj Orienta Azio invitante aziajn grupojn al la kunvenoj de sia Budapeŝta Medicina Fakgrupo.

FJ: Kiel helpas la EKC disvastigi la Esperantan lingvon en Azio?

MG: Nia organizo regule okazigas Esperanto-kursojn por azianoj kaj en Eŭropo kaj en Azio. Mi persone invitas aziajn studentojn kaj profesorojn al Budapeŝto kaj sendas eŭropajn esperantistojn al Azio. Ni sendas lernolibrojn senpage por aziaj kursoj; se necesas, tiam ni sendas ankaŭ instruistojn kaj finance subtenas la plej diligentajn kursanojn por ke ili partoprenu internaciajn Esperanto-kunvenojn. Laŭ la propono de niaj tajlandaj studentoj EKC donas atestilojn aŭ diplomojn al la studentoj, kiuj sukcese finas nian studprogramon, kaj ni aŭdas kun ĝojo ke niaj studentoj bone povas uzi tiujn dokumentojn por fari sukcesan fakan karieron. Nia Centro ofte gastigas aziajn esperantistojn en Eŭropo, ekzemple antaŭ kaj post la Universalaj Kongresoj en Lillo kaj Nitro pli-malpli dudek alilandaj esperantistoj gastis ĉe ni. Estis grava evento por internacia amikiĝo, ke post la jubilea UK sub la gvido de Lindwurm Edit kaj Oh Soonmo, vicprezidantinoj de HEA kaj KEA, hungara-orientazia komuna karavano vizitis la plej interesajn vidindaĵojn en Francio, inter aliaj la Esperanto-kastelon en Grésillon, la reĝan palacon en Versailles kaj la fortikaĵon en Avignon, kie la papoj estis malliberigitaj. Pri la agado de nia Eŭrazia Kultura Centro oni povas informiĝi pli detale ankaŭ en la interreto, vizitante la hejmpaĝon: http://esperanto.center/2016/11/13/326

FJ: Estas konate, ke vi publikigis pli ol ducent librojn kaj artikolojn en diversaj fakaj kaj sciencaj revuoj, inter aliaj en la organoj de la Ĉefministra Oficejo kaj la Hungara Financministrejo kaj ankaŭ en ili vi popularigis Esperanton.

MG: Jes, sed tio estis nur malrekta popularigo. Dum mia vivo mi partoprenis multegajn sciencajn kaj fakajn kongresojn kaj konferencojn, kie ni traktis diversajn ekonomikajn, komputeknikajn kaj sociosciencajn temojn kaj publik-administradajn metodojn. En tiuj konferencoj krom la angla, la ĉina kaj la rusa lingvoj (la plej ofte uzataj interlingvoj en Orienta Eŭropo kaj Azio) ankaŭ la Esperanta lingvo estis akceptata, kiel laborlingvo. Kaj en tiuj verkaĵoj mi raportis ĉefe pri la sciencaj konkludoj de la renkontiĝoj kaj mi menciis nur parenteze, ke mi uzis la internacian lingvon dum la laborkunsidoj.

FJ: Sed en via libroserio “Esperantlingve ĉirkaŭ la mondo” vi ankaŭ rekte popularigas nian internacian lingvon.

MG: La ideo reeldoni miajn publikaĵojn, kiujn mi verkis dum mia studenta tempo en Japanio, venis de Ferenczi Ildikó kaj Baksa József, estroj de nia esperantista komunumo en la sudhungara urbo Szeged. Tiu libro aperis sub la titolo Ruĝa suno kaj verda stelo kaj oni reeldonis la libron ankaŭ en la japana kaj hungara lingvoj. La libro fariĝis tre sukcesa kaj pro tio poste ni daŭrigis la libroeldonadon sub la titolo “Esperantlingve ĉirkaŭ la mondo”. Partoj de tiu libroserio aperis jam ankaŭ en la ĉina, korea kaj taja lingvoj kaj montras, ke en nia dudekunua jarcento Esperanto jam estas vaste uzata en multaj landoj de ĉiuj kontinentoj. Legante la librojn oni klare vidas, ke jam estas mondskala reto de Esperanto-kluboj, kie ne estas membrokotizo, la membroj devas nur oferi kelkajn semajnojn por ellerni la lingvon. Vidante la sukceson de la libroserio, la kalifornia esperantisto Enrique Ellemberg konstruis la hejmpaĝon http://esperantofre.com/mondo/mglibroj.htm, kie la libroj senpage legeblas.

FJ: Dum unu jaro vi prelegis kaj instruis en diversaj universitatoj kaj Esperanto-renkontiĝoj en Tajlando, Koreio, Indonezio, Slovakio, Ĉinio kaj Japanio. Vi certe vojaĝas cent mil kilometrojn por Esperanto, ĉu ne?

MG: Pli ol cent mil kilometrojn. Ĉar post kelkaj tagoj mi vojaĝos ankaŭ al Tanzanio kaj laŭ la peto de Stefan MacGill kaj Lee Jungkee ni diskutos kun niaj afrikaj gesamideanoj kiel nia EKC povus helpi la disvastigon de Esperanto ankaŭ en Afriko. Nia internacia lingvo riĉigis mian vivon kaj helpis mian profesian karieron kaj mia celo estas, ke nia Eŭrazia Kultura Centro helpu la aziajn kaj afrikajn esperantistojn, por ke ankaŭ ili spertu similajn sukcesojn.

[FORIGITA!: bildo]

EKC kursanoj Bangkoko

[FORIGITA!: bildo]

Koreaj studentoj antaŭ la hungara parlamentejo

[FORIGITA!: bildo]

Márkus Gábor kaj pekina universitata prezidanto (maldekstre)

[FORIGITA!: bildo]

Atestilo por la unua tajlanda studento

Voĉdono

UEA renovigis sian Statuton

Mark Fettes, Prezidanto de UEA

La 15-an de decembro, 2016, la oficistoj de la Centra Oficejo okupiĝis pri nekutima tasko. Dum la antaŭaj tri monatoj en ses grandaj skatoloj kolektiĝis voĉdoniloj de la individuaj membroj kaj aliĝintaj landaj kaj fakaj asocioj de UEA. Temis pri la unua Ĝenerala Voĉdono de UEA en pli ol tridek jaroj — kaj nun venis la horo por la voĉnombrado.

“La nombrado estis longa procezo”, poste resumis Veronika Poór, nia Ĝenerala Direktoro. “Niaj oficistoj, kiujn superrigardis niaj tri voĉdonkontrolantoj elektitaj de la Komitato, pasigis longan tagon malfermante kovertojn kaj kontrolante la voĉojn. Pro tio, ke la ŝanĝoj bezonas pozitivan subtenon de pli ol duono de nia membraro por efektiviĝi, daŭris longe ĝis ni povis esti certaj pri la rezulto.”

La voĉdonkontrolantoj estis Osmo Buller, Joop Kiefte kaj Rob Moerbeek. Sub ilia gvido, la oficistoj nombris la voĉojn sur entute 1340 individuaj voĉdoniloj, 37 voĉdoniloj de la landaj asocioj kaj 5 voĉdoniloj de fakaj asocioj. Laŭ la Statutaj preskriboj, ĉiu landa asocio voĉdonis nome de la aligitaj membroj de UEA en sia lando, laŭ la nombro por kiu ĝi pagis en 2015. La fakaj asocioj ricevis po 100 voĉojn.

La detalajn rezultojn vi povas legi en la apuda raporto. Ĉiuj proponitaj ŝanĝoj ricevis la bezonatan subtenon de nia membraro, per 7751 ĝis 8348 jesaj voĉoj el la 9054 esprimitaj voĉoj. Mi estas feliĉa, ke tiuj diversaj modernigoj, jam diskutitaj kaj aprobitaj de nia Komitato en Nitro, nun ricevis pli vastan kaj definitivan benon. Indas ĉi-okaze denove atentigi pri ilia signifo.

La rilatoj kun TEJO

El la rezultoj estas evidente, ke plej multe da duboj elvokis la transformo de TEJO el “integra parto” de UEA al “jure memstara asocio, al kiu UEA konfidas la organizadon de siaj junaj membroj.” Pri tio la TEJO-prezidanto, Michael Boris Mandirola, kaj mi jam iom klarigis en la oktobra numero de ĉi tiu revuo. Ne temas pri rompo de la rilatoj inter UEA kaj TEJO, sed pri forigo de ambigueco. En la lastaj jaroj TEJO, kun la subteno de UEA, prezentis sin ekstermovade kiel esence sendependa junulara asocio, dum administre ĝi estis plene integrita kun UEA. Kvankam oportuna kelkrilate, tiu situacio estis jure nebula kaj fakte iom riska por ambaŭ asocioj. Nun la respondecoj estas klaraj ambaŭflanke, dum per la Regularo pri Kunlaboro inter UEA kaj TEJO daŭras la bezonata administra kaj financa subteno al nia junulara sekcio.

Mi ja antaŭvidas, ke estonte, kiel en la pasinteco, la sintenoj kaj vidpunktoj de TEJO kaj UEA ne ĉiam koincidos. Tio estas natura aspekto de la rilatoj inter junularo kaj la pli aĝaj generacioj, kaj la vojo al evoluo kaj progreso kondukas tra fojaj kolizioj inter tiuj vidpunktoj. Kio gravas, tio estas la kultivado de reciproka respekto kaj kunlaboro inter niaj aktivuloj de ĉiuj aĝoj, tiel ke ideaj diferencoj ne malhelpu nian komunan strebon por la afero Esperanta. Kaj tio finfine estas simple unu aspekto de nia pli vasta strebo transponti diferencojn — la kerna ekzistokialo de la lingvo mem. Kelkaj jam esprimis la timon, ke la memstariĝo de TEJO subfosos ĝian stabilecon — estas ja UEA kiu disponas pri kapitalo, oficejoj, kaj konstanta profesia stabo, kaj do povis ĝis nun garantii ian bazan kontinuecon, kiam TEJO travivis tempojn de malforta gvidado. Sed tiel estos ankaŭ nun, pro tio, ke la membroj de TEJO estas samtempe membroj de UEA. Administre, finance, politike, niaj du asocioj restas proksime kunligitaj. Nia tasko nun estas disvolvi tiujn rilatojn por nia komuna bono.

Reto kaj demokratio

Por mi mem, la plej esperdonaj ŝanĝoj en la Statuto estas tiuj, kiuj rilatas al la utiligo de aliaj formoj de skriba komunikado, ol per poŝto. Ni jam povis sperti, en la lasta elekto de Komitatanoj B, kiel maloportunaj fariĝis poŝtaj solvoj; almenaŭ du kandidatiĝoj malsukcesis pro kaŭzoj, kiujn oni facile evitus per starigo de reta sistemo. Mi imagas la aferon tiel, ke en sekura retejo alirebla nur por niaj membroj, iu ajn povus anonci sian kandidatiĝon, afiŝi sian movadan biografion kaj celaron kaj kolekti subtenantojn. La elektoj povus poste okazi per tia reta voĉdonsistemo, kian oni uzas nun por multegaj aliaj asocioj lokaj, naciaj kaj internaciaj. Post du jaroj, kiam okazos la sekvaj elektoj por la Komitato, ni elprovos tiajn solvojn.

Kial gravas tiaj teknikaj evoluoj? Ĉar ili povos helpi proksimigi nian Asocion al ĝiaj membroj, kaj tiamaniere veki pli da entuziasmo kaj energio por la komuna laboro. Fakte, kvankam Ĝenerala Voĉdono estas nepra nur okaze de Statutaj ŝanĝoj kaj malfondo de la Asocio, ĝi estus potenciale uzebla pri multe pli da demandoj, se ĝi fariĝus esence senkosta (per poŝto ĝi ja ĉiufoje kostas kelkajn milojn da eŭroj). La unika strukturo de UEA, kun miloj da individuaj membroj tra la tuta mondo kaj aliĝintaj asocioj en pli ol 70 landoj, donas bonan bazon por tiaj eksperimentoj pri rekta demokratio.

Kun la evoluigo de novaj formoj de demokratia partopreno, ni alfrontos demandojn pri la strukturoj kaj respondecoj de niaj gvidorganoj. En la komenco UEA havis tre decentrigitan strukturon, en kiu la delegitoj ludis kernan rolon. Poste, kun la aliĝo de la landaj asocioj, kreiĝis pli tradicia hierarkia strukturo, laŭ kiu kelkpersona Estraro portas la tutan respondecon pri la agado de la Asocio inter la kongresoj. Eble nun alvenas tempo por konsideri novajn eblojn, kiuj kombinas la avantaĝojn de ambaŭ, kaj kiuj malfermas la vojon al multe pli da aktivuloj konkrete kaj kree kontribui sur diversaj agadkampoj.

Ni kuraĝe iru pluen!

La aprobitaj ŝanĝoj ne estas la solaj, kiujn la Estraro proponis por la konsidero de la Komitato en Nitro. En la labordokumentoj troviĝis kelkaj pliaj amendoj, interalie en la kernaj artikoloj 3, 4 kaj 5, kiuj priskribas la celojn kaj gvidajn principojn de UEA. Pri tiuj ŝanĝoj, tamen, la Komitato unuanime favoras pli longan periodon de konsultado de la individuaj kaj aligitaj membroj de UEA.

Tiujn novajn diskutojn ni enkondukos en venontaj numeroj de ĉi tiu revuo. Temos esence pri invito partopreni en la reimagado de UEA por la 21-a jarcento. Kiel konservi niajn multajn atingojn kaj plej valorajn tradiciojn, kaj samtempe adaptiĝi al la postuloj kaj ŝancoj de la nuna epoko? Tiuj demandoj estas strategiaj, jes, sed ankaŭ Statutaj; ni devas pensi pri ili plurnivele. Mi esperas, ke vi, niaj fidelaj membroj kaj aliĝintaj asocioj, kiuj ebligis la ĵusan renovigon de nia Statuto, akceptos plukunpensi kun la Estraro, la Komitato kaj la Oficejo. Ni pruvis, ke modernigoj eblas! Ni kuraĝe iru pluen.

Raporto de la kontrolintoj de la voĉkalkulado pri UEA-Statutŝanĝoj la 15-an de decembro 2016

Osmo Buller, Joop Kiefte kaj Rob Moerbeek ĉeestis la tutan tagon, (minimume) ekde la 9-a matene ĝis noktomezo, la 15-an de decembro 2016 en la Centra Oficejo kaj konstatis ke ĉio orde sekvas la proceduron, kiun la Ĝenerala Direktoro Veronika Poór antaŭe prezentis kaj jam anticipe priparolis kun la oficistoj kaj volontuloj plenumontaj la diversajn taskojn.

Ni ĉeestis la elŝrankigon de 6 fermitaj skatoloj da kovertoj en la ĝenerala-direktora ĉambro. El la kovertoj mem la plimulto estis malfermotaj; apartigitaj estis pluraj jam malfermitaj, ĉar mankis indiko ke enestas voĉdonilo(j). Oni elprenis tiujn landajn kaj fakajn asociojn, kiuj ne estis koverte indikitaj kiel tiaj, kaj aldonis ilin al la jam apartigitaj LA kaj FA. Sekvis longa skanado de la unikaj kodoj helpe de komputila rekonprogramo. Unu voĉdonilo montriĝis neaŭtenta, ĉar fotokopiita. (Ankaŭ la paperkvalito deviis.) Ĝia originalo ja estis agnoskita. Entute sep kovertoj estis eliminitaj manke de kodo aŭ cetera aŭtenteco. Tiun skanadan parton kontroladis Joop Kiefte, foje Rob Moerbeek.

En la ĉambroj Kanado kaj Epstein Osmo Buller kaj Rob Moerbeek ĉeestis la ceteran traktadon de la kovertoj. El la ĉambro Epstein kontrole ĉiam du personoj portis la traktitan porcion (po 25 voĉdoniloj, traktitaj en proks. 15 minutoj) al la ĉambro Kanado, kie la Ĝenerala Direktoro akceptadis (60 porciojn) por statistikado. Unue oni kolektis la senproblemajn: nur-jesajn voĉdonilojn kaj malmultajn nurneajn. Poste la diversrespondajn, ĉiam kun kontrola kalkulado de dua grupo da traktantoj. Ĉe devio okazis tria kontrolo.

Ĉar la laboroj antaŭvideble etendiĝos ĝis preskaŭ la noktomezo, tagmeza paŭzo estis enprogramigita. Tiuhore la kovertoj estis gardataj nealireble.

Datfine nia triopo konstatis do ke ĉio okazis bonorde kaj ni subskribis la raporton kompilitan de Veronika Poór nelonge post la noktomezo kaj publikigotan baldaŭ poste.

Ni aldonas nian aprezon pri la bona sistemo kaj la diligenta serioza laborado en la Zamenhofa tago de la Ĝenerala Direktoro Veronika Poór kaj la oficistoj (Clay Magalhães, Ionel Oneţ, Ralph Schmeits, Stanka Starčević, Tobiasz Kaźmierski) kaj volontuloj de UEA kaj TEJO (Atie van Zeist, Alessandro Bonfanti, Ana Stretcu, Jérémie Bert, Michal Matúšov, Pierre Vittet).

Kongresoj

Partoprenu, subtenu la 46-an Internacian Infanan Kongreseton

La 46-a Internacia Infana Kongreseto (IIK) okazos de la 22-a ĝis 29-a de julio 2017 en Seulo. Bongdo, la IIK-ejo, 10km for de la UK-ejo, estas preta por akcepti la kongresetanojn ĉirkaŭ naturplena loko.

La temo de la Seula IIK estas “Kolora Mondo”. Diverslandaj infanoj kaj adoleskantoj amuziĝos pere de Esperanto kaj uzos la temon por krei ludojn pri koloraj kulturaĵoj, vestoj, manĝaĵoj, landoj... en plenkolora mondo. Ĉirkaŭ deko da gvidantoj el 4 landoj aktive preparas riĉan programon.

Se vi partoprenos en la Seula IIK, vi povos ĝui koreajn tradiciajn kulturaĵojn, ĝui Esperanton per interesaj metodoj, amikiĝi kun multaj aziaj geesperantistoj, renkonti kaj Koreion kaj la tutan mondon.

Malgraŭ la vasteco de la tuta areo, inkluzive de granda ĝardeno kun promenvojoj, la Junulara Gastejo Bongdo povas akcepti NUR ĉirkaŭ 55 personojn. Bonvolu urĝi vin por aliĝi al la Seula IIK. La teamo atendos vin kun varma bonvenigo.

Bv. aliĝi pere de la retejo: bertosch.free.fr/iik2017.

Vi povas kontribui al la estonto de nia movado ankaŭ instigante al partopreno de infanoj/adoleskuloj el nepagipovaj landoj al la IIK, ekzemple per mona donaco al la kongreseto (UEA-konto: Adoptaj Gepatroj) aŭ per aligo de iu konatuleto al la kongreseto.

La respondeculo, Sonĝanta (Shin Eun Sook) salutas vin. Bonvenon en la Seula IIK!

Reprezentante UEA en la ALTE-konferenco en Helsinko

Kiel reprezentanto de UEA ĉe la Asocio de Lingvotestistoj en Eŭropo mi partoprenis la 49-an ALTE-konferencon inter 16-18

novembro 2016 en Helsinki, Finnlando. La ĉeftemo estis: La estonto de cifereca ekzamentaksado. La eventon komune organizis la Universitato de Jyväskylä kaj la Finna Nacia Edukinstanco (NBE) en Helsinki. En la ALTE-konferenco partoprenis 88 delegitoj el la tuta Eŭropo kaj aliaj 70 personoj aliĝis al la publike viziteblaj prelegoj en la lasta konferenca tago.

La ĉefcelo de tiu konferenco estis montri la defion kaj avantaĝojn de uzado de moderna teknologio en la lingvo-instruado kaj testado. Per la disvastiĝo de perkomputila, interreta lingvolernado, per la vasta uzo de elektronikaj aparatoj kaj saĝtelefonoj estas pli kaj pli granda bezono ankaŭ je la uzado de tiuj iloj en la administrado, manaĝado, plenumado kaj prijuĝado de lingvoekzamenoj. La elekto de Finnlando por tiu konferenco ne estis hazarda: en 2016 la unuan fojon ĉi tie parto de la abiturienta ekzameno okazis per komputiloj kaj en septembro Universitato Jyväskylä organizis perkomputilan testadon en la germana lingvo.

Dum la tritaga konferenco okazis pluraj laborkunsidoj. Novaĵo estis la laborgrupo pri teknologio por lingvoekzamenado. Ĝia bezono venis el la postuloj de la nuna tempo por raciigi ekzamenadon kaj laŭeble multkampe, multcele uzi ciferecajn solvojn. En la diskutrondoj mi rakontis pri la uzata sistemo de niaj UEA-KER-ekzamenoj, kiu jam havas elektronikan aliĝilon, grandparte perretan informadon kaj administradon, paralelan tutmondan skriban ekzamenadon en specialaj ekzamentagoj, perkomputilan buŝan ekzamenadon per uzo de Skype, ktp.

Raportis Zsófia Kóródy

[FORIGITA!: bildo]

Inaŭguro de la konferenco

[FORIGITA!: bildo]

Zsófia Kóródy kun gekolegoj dum la festvespero (en la eleganta restoracio en iama prizono)

Unesko

Internacia Konferenco de la NROj ĉe Unesko (Parizo)

Inter la 12-a ĝis la 14-a de decembro 2016, programate ĉiun duan jaron, ĉi tiu Konferenco estas duflanka: administra kun elekto de la Ligkomitato kaj ĝia prezidanto por dujara mandato, kaj diskuta pri temo, ĉi-jare “La defioj de ciferuma revolucio por la Ne-Registaraj Organizoj (NRO-j)” kun intervenoj de la respondeculoj de Unesko kaj diversaj fakuloj.

Tiun pri administra laboro partoprenis pli ol 300 NRO-j, iuj el foraj partoj de la mondo, kio estas la kerna ideo de la nuna kunlaboro kun Unesko, aliaj bone konataj de ni. La debatoj okazis en du lingvoj, la angla kaj franca — nur ĉino parolis ĉine kun tuja tradukado en la anglan. Aprobitaj estis la morala, agada kaj financa raportoj. Ni memorigu, ke la Ligkomitato ricevas nur modestan rektan subvencion de Unesko kaj vivas dank’ al la kotizoj de la NROj (79,3% de la enspezoj). Rekta subvencio de Unesko estis 5300 eŭroj, dum nerekta subvencio estas disponigo de senpagaj salonoj por la Konferenco kaj interpretistoj ks. La Forumoj en Parizo (pri virinoj kaj malriĉeco), en Pekino (pri alproksimiĝo de kulturoj), en Meksiko (pri paco) ne povis plene financiĝi mem, kaj tiu en Pekino formanĝis la duonon de la sumo disponigita por la tri. Al ĉiuj forumoj, UEA sendis reprezentantojn, kaj reprezentantoj de iuj NROj venis por diri, ke ili konatiĝis kun niaj reprezentantoj tie. Rilate al la balotoj, la ĝisnuna prezidantino, Martine Levy, ne plu rajtis kandidatiĝi post du mandatoj, kaj estis kun granda apogo elektita Philippe Beaussant [Filip’ Bosan’]. Rilate la elektojn al la ligkomitato la nuna sistemo rezervas lokojn laŭ geografiaj zonoj, tiel ke aŭtomate estas elektitaj solaj kandidatoj por sia regiono: tiaj estis Latin-Ameriko (Latinamerika Konsilio pri sociaj sciencoj) kaj Afriko (Observatorio de Kulturaj politikoj). Por arabaj landoj, estis du kandidatoj kaj elektita estis la araba instituto pri homaj rajtoj kun 88 voĉoj kontraŭ unu al alia asocio. Pri Azio-Pacifiko, reelektita estis la ĉina asocio pri folkloraj fotoj. Ne estis kandidato por Orienta Eŭropo, dum por Okcidenta Eŭropo-Nord-Ameriko estis 15 kandidatoj por 4 postenoj.

Defioj de ciferuma revolucio:

La respondeculo pri komunikado kaj informado, Franck La Rue, enkondukis la temon laŭ la perspektivoj de agendo 2030 de Unuiĝintaj Nacioj. Tamen aparte brila kaj pensiga estis la interveno de franca filozofo, Eric Sadin, pri la rolo de novaj teknologioj, kiuj deprenas de la homo la decidpovon: spegulo decidas pri kio vi suferas kaj proponas kuracadon; veturilo veturas sen ŝoforo, alvokita estas ĉiu el ni pri aĉetado ĉar la programoj postĉasas nin kaj memorigas niajn serĉojn kaj aĉetojn ĉe la reto. Kaj ĉion ni konsideras progreso. Pri la “Defioj por aliro al ciferuma informado” mi ĉefe eksciis, ke la brita BBC dungis 75 ĵurnalistojn por kontroli la verecon de la informoj, kiuj aperas ĉe la sociaj retoj. Inter la 6000 ekzistantaj lingvoj, nur 400 aperas ĉe la reto. Prognoze 65% de la uzataj lingvoj estos malaperintaj antaŭ la fino de la jarcento. Ni eksciis, ke falsa estas la ideo, ke la reto helpas al demokratiigo: ĝi donas la eblon paroli sed tute ne la povon esti aŭskultata. Ni ankaŭ detale diskutis pri esperoj kaj spertoj kaj pri la eblo pliproksimigi la realon al la esperoj. Fine konkludoj kaj rezolucio estis adoptitaj post detaldiskutoj kaj ili rilatas al la kunlaborado inter la NROj kaj Unesko kadre de la perspektivoj kaj celoj de Unuiĝintaj Nacioj pri daŭripova evoluo ĝis 2030.

Raportas Renée Triolle,reprezentanto de UEA ĉe Unesko

[FORIGITA!: bildo]

reprezentantoj de UEA kaj ILEI en la halo, kie okazas mirinda ekspozicio pri araba kaligrafio

Radio

Esperanto-Radiofonio sojle de la 95-jariĝo

Barbara Pietrzak

Pasis kelka tempo post la lasta felietono pri la E-Radiofonio. Bone do, ke nun sojle de ĝia 95-jariĝo, ni povas denove dediĉi al ĝi atenton.

La mondo kaj monda komunikado ĉiam pli akceliĝas kaj la informa socio reale evoluas sub nia rigardo. Nur meze de la jaro ni eksciis pri telegramo.org, nuba mesaĝilo kun multaj grupoj, unuavice celita al duolinganoj. En ĝi troviĝas i.a. jam la grupo de Pola RetRadio kaj punkto.info.

Tradiciaj kluboj kaj grupoj? Jes, ili daŭre funkcias kaj ekzistas, sed multe pli viglaj estas retaj diskutejoj kaj platformoj, skajpaj renkontiĝoj. Nun al la testoperiodo subiĝas la telefona aplikaĵo “apo” amikumu.com por renkonti kunparolantojn ankaŭ ekster formalaj kluboj kaj renkontiĝejoj.

Tradiciaj periodaĵoj? Jes, evidente, kvankam ĉiam pli ofte ili estas aperantaj kun paralela reta versio aŭ nur interrete.

E-radiofonio? Jes, sed... Eĉ se ĝi ankoraŭ uzas tie tradiciajn ondolongojn, ĉiuj programoj estas jam bitigitaj, t.e. aŭdeblaj, aboneblaj, elŝuteblaj en la Interreto. Sekvante la situacion de la E-elsendoj en la lastaj jaroj oni facile konstatas, ke okazis/as multaj evoluoj. La nunan situacion eblas karakterizi kiel dupolusan realon, en kiu tradiciaj radioprogramoj paralelas kun sondokumentaj podkastoj de unuopaj esperantistoj produktantaj sonartikolojn, registrantajn laŭtprezente ies tekstojn, diskutante antaŭmikrofone pri aferoj ilin interesantaj. Ni proksimigu la plej gravajn.

Al la tradiciaj, la plej malnovaj programoj funkciantaj kun la ŝtata, publika apogo, apartenas Ĉina Radio Internacia kaj la Kubaj E-elsendoj. Iliajn programojn eblas aŭskulti per la ligoj: http://esperanto.cri.cn/2521/more/2622/more2622.htm kaj http://www.radiohc.cu/eo. La principa diferenco inter ambaŭ estas, ke Ĉinio elsendas ĉiutage ĉ. unuhoran programon, dum E-elsendoj el Havano estas ĉ. duonhoraj kaj aŭdiĝas nur unu fojon semajne, dimanĉe. Aldonendas, ke konstanta elemento de ĈRI ankaŭ estas fotoj kaj videaĵoj. Tri programojn semajne en Esperanto elsendas Vatikano: http://eo.radiovaticana.va/. Publikan apogon havas ankaŭ la melburna 3ZZZ, funkcianta kadre de la etna plurlingva elsendoplatformo: http://www.esperanto.com.au/eo/3zzz-esperanto-radio-2/, emisianta unuhoran programon ĉiun lundon.

La profesian karakteron konservas la Pola RetRadio, la daŭriganto de la publika Esperanto-Redakcio, kiu en Pola Radio funkciis ekde 1959 ĝis 2010. Seninterrompe ekde 2010 ĝi proponas du ĉiusemajnajn elsendojn (marde kaj vendrede) ĉe http://pola-retradio.org. En sia paĝo ĝi disponigas ĉiujn elsendojn ekde la komenco. Ekde majo 2013, ĝi ebligas krome eksterelsende konatiĝi kun eroj ĉerpitaj el aktualaj elsendoj, intervjuoj, tekstoj de informoj, felietonoj en la paralelaj sona kaj lega versioj. Tio estas grava helpo por familiariĝi kun la parola lingvo. Laste Pola Retradio siajn elsendojn prezentas ankaŭ en YouTube.

Ĉiutagan kelkhoran E-programon ripete aŭdigatan faras por aŭskultemaj esperantistoj Muzaiko, kreiĝinta kiel kunlaboriga elsendoplatformo, senĉese malferma al novaj kunlaborantoj, en kiu apartan lokon havas la E-muziko: http://muzaiko.info/. Kvankam dominas informoj rilataj al la E-komunumo, kunlaborantoj el diversaj landoj produktas krome variajn eksterkomunumajn informojn.

Al la tradicikarakteraj E-programoj apartenas ankaŭ la Varsovia Vento: http://www.podkasto.net/ kaj Radio Esperanto el Kaliningrado http://sezonoj.podfm.ru/esperanto/, kiuj liveras siajn programojn neregule.

Ĉiutage sonartikolojn produktas Esperanta Retradio de Anton Oberndorfer el Aŭstrio, kun kiu alterne sonartikolojn prezentas diverslandaj esperantistoj: http://esperantaretradio.blogspot.com/. Ĝiaj tekstoj, relative mallongaj, estas paralele aŭdeblaj kaj legeblaj. Antaŭmikrofonajn diskutojn pri tekniko, kulturo, socio prezentas kern.punkto.info, farata de Eva Fitzelová kaj Johannes Mueller, kelkfoje kun invitita gasto. Alian karakteron havas la kanalo de Luis Jorge Santos Morales Esperanto Vivanta Lingvo https://soundcloud.com/, en kiu li propravoĉe legas diversajn E-tekstojn. Tio ne estas ĉio. Multaj pliaj informoj pri E-radioprogramoj kaj podkastoj troviĝas en la paĝo de STUDIO: http://novajhoj.weebly.com/, radio-televido-portalo prizorgata de Robert Poort, prezentanta i.a. la radio- kaj televido-elsendojn. Ĉiukaze la ofero de radioprogramoj kaj sonpodkastoj estas daŭre riĉa kaj tre varia.

Pri la signifo de la radioprogramoj por la lingvoperfektiĝado neniun necesas konvinki. E-elsendoj liveras krome multajn diversspecajn informojn vastigante la sciojn de siaj aŭskultantoj. Multaj elsendoj ankaŭ enmovadigas per la programoj pri la E-movado kaj E-komunumo, per intervjuoj kun elstaraj esperantistoj kaj mezaj movadanoj, E-gvidantoj kaj E-kreantoj, per sonraportoj el la Universalaj Kongresoj, landaj E-eventoj, E-konferencoj k.s. Ĉiu povas elekti por si la programon plej interesan kaj multkaze ankaŭ mem kunlabori kun la redakcioj.

La ĉefa atento ĝis nun en la informado pri la E-Radiofonio estis donita al la raportado pri la ŝanĝiĝanta stato de la E-elsendoj, programoj, podkastoj, precipe en la revuo Esperanto. La Zamenhof-Jaro 2017, solenata sub la protektanteco de Unesko, donas la eblon riĉigi la proponon de la unuopaj programoj almenaŭ per la plej gravaj informoj pri la eventoj de la Jaro. Valorus reveni al la iama praktiko pli ofte informi pri la ekzistantaj radioprogramoj ne nur en la revuo Esperanto, sed ankaŭ en la diversaj asociaj periodaĵoj kaj retejoj.

La 95-jariĝo de la E-Radiofonio estu la okazo por altigi la konscion de la E-komunumo pri la valoro de la programoj produktataj por ĝi.

[FORIGITA!: bildo]

Shanshan la parolistino el ĈRI, intervjuas la estraranon de UEA Lee Jungkee

Recenzoj

Jarcentlonga kulturo de interparolo

István Ertl

Ni tradicie emas ĝoji kiam respektata “eksterulo” publikigas ion favoran pri nia Esperanta mondo, kiel Umberto Eco en 1993* aŭ Roberto Garvía lastjare*. Ju pli prestiĝa persono verkas ju pli laŭde, des pli bone... Pri prestiĝo mankas nenio: ĉi tiu monografio venas de Esther Schor, alte agnoskata usona profesorino ĉe la Universitato Princeton, gajninta nacian libropremion per biografio pri la poetino Emma Lazarus.

* La ricerca della lingua perfetta nella cultura europea, Laterza, Roma-Bari, 1993. La serĉado de la perfekta lingvo en la eŭropa kulturo, Edistudio, Pisa, 1996.
* Esperanto and Its Rivals. The Struggle for an International Language. University of Pennsylvania Press, Philadelphia.

Sed ĉu Schor vere eksteras kaj efektive laŭdas? Feliĉe por ni: nek nek. Aŭ: kaj kaj. Schor sukcesas portreti samverke la historion kaj nunon de Esperant(uj)o kaj, intertekse, la procezon de sia propra malkovra aliĝado al tiu mondo, tra kursoj kaj kongresoj, ekskursoj kaj vojaĝoj, de Vjetnamio tra Turkio al Kubo. Certe, el eksterulo ŝi grade iĝis “unu el ni”, sed dume ŝi ĉiam gardis sian priskriban akravidon empatian. Kaj ŝia portretado de esperantistoj estas laŭda nur tiom kiom ŝi trovas ilin laŭdindaj: ekstreme fajna observanto kaj analizanto, ŝi ĉie renkontas ne laŭdindulojn sed homojn, kun iliaj kompleksecoj jen amindaj jen groteskaj. (Iuj eble trovos tonan similecon al la filmo The Universal Language de Sam Green.)

Kian publikon ŝi celas? Certe la “neverdan” mondon — kaj longa listo de prestiĝaj recenzoj jam montras ke tiun publikon ŝi ektrafadas. La verko do spertis multajn eĥojn, ankaŭ surprizajn*, eble ĉefe pro la ĝusta mikso ke “orient-borda” profesorino juda verkis pri intelekta temo judrilata. Krome, la lastatempa kreditperdo de tutmondismo kaj de multkultureco donas neatenditan aktualon al la verko.

* Internan ideon por tutmondistoj! (Blogo de la verkisto Guy Sorman, liberafolio.org/2016/12/04/internan-ideonpor-tutmondistoj)

Tamen, por ni, “verduloj”, kromas la delico tute individue rekoni, kvazaŭ en ŝlosilromano, “gravulojn”, “strangulojn” kaj simplajn loĝantojn de nia mondeto, foje sub vera nomo foje pseŭdonime, ekde Humphrey Tonkin* ĝis Alejandro Cossavella kaj Spomenka Štimec. En alternaj ĉapitroj retro-saltaj, elvolviĝas la sortoj de Lanti kaj de Lidja Zamenhof. Kronante la libron, Schor portretas gesrojn Grattapaglia kaj la komunumon Bona Espero.

* Ĉe li oni emas ekpensi pri fama komento... “Li volis esti la fianĉo en ĉiu nupto, la kadavro ĉe ĉiu enterigo, kaj la bebo de ĉiu bapto.”

Rapide ni elnombru niajn riproĉetojn: La entuziasmo de Schor pri la eblo kunmete improvizi vortojn impresas iom troigita (“vortoj estas etaj dialogoj inter radikoj kaj ties sufiksoj”, p. 33), sed eble tiel ŝajnas nur al mi, hungaro, kiu povas precize same fari sialingve.

Kvankam multrilate tre aktuala (menciatas Duolingo, kaj la Ĝenerala Direktoro de UEA nomiĝas Veronika Poór), la verko maltrafas, rilate al Ernest Drezen (p. 191), profiti el la samjara romano Mi stelojn jungis al revado de Mikaelo Bronŝtejn, kiu citas (p. 507) la precizajn aresto- kaj mortodatojn de Drezen. Kun Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj UEA subskribis kunlaboran kontrakton ne en Berlino (p. 266), sed en Havano. La Roterdama krizo de 2000-2002 ricevas tro simpligan priskribon, kvazaŭ ligita esence nur al seks-akuzo (p. 267). En verko preskaŭ panegira pri la lingvo Esperanto bedaŭrindas kelkaj lingvaj fuŝetoj, kiel la ripete misa permis’ anstataŭ permes’, la eĉ dulingve erara Croatien/kroatano, aŭ la amuza solena malfermito (p. 113).

Schor pledas por forigi la eksterajn mitojn, kiujn ŝi nomas la mitoj de “apogeo” (Eo jam transpasis sian pintan punkton), de “griza kombineo” (Eo celas monotone maldiversan homaron) kaj de utopieco (finvenkismo) — ke usonanoj preferas kredi ĉi tiujn mitojn rilate Esperanton, servas nur por “urĝ-ripari la fendojn en la mitoj” de Usono mem (p. 320).

Sed forigendas ankaŭ la interna mito de neŭtraleco: Zamenhof ja volis ke diversaj homoj ne nur preterparolu siajn diferencojn, sed ankaŭ priparolu ilin (p. 321): “la Esperanta interparolo, tiu jarcentlonga senorda kulturo de babilo kaj palavro, konstruas ponton inter vi kaj mi, igante mian agadon nia, igante la mion nio” (p. 324).

Komencita per originala interpreto pri la mito de Babelo (p. 16–19), la libro fermiĝas per tute originala interpreto de esperantisteco, samtempe pruvante ĝian aktualon por la nuna mondo. La celo de Esperanto ne estas “igi tradukojn superfluaj” (put us beyond translation, transcend translation, p. 16), sed “tradukadon plenumi” (transact translation). Esperanto estas esence politika, kaj, en la vortoj de Jorge Camacho (p. 323), ĝi “plu donas al mi ion, kion mi ne trovas aliie ajn: neracian senton de senpera aparteno al la mondo”.

[FORIGITA!: bildo]

Esther Schor

Recenzoj

Mirinda Kapitano

Xavi Alcalde

Captain Fantastic estis unu el la plej sukcesaj filmoj de la jaro 2016. Ĝi gajnis plurajn premiojn kaj levis interesajn pedagogiajn debatojn: ĉu ni devas paroli al la infanoj kvazaŭ plenkreskuloj? Ĉu ni devas esti travideblaj en temoj kiel religio, sekso aŭ morto? Ĉu edukado en lernejo ĉiam pli bonas ol edukado en familio? Ĉu eblas havigi alternativan edukadon ene de la kapitalisma mondo en kiu ni vivas? Aldone, la ĉefroluloj parolas Esperanton.

La sceno — jam fama en Esperantaj rondoj — estas la jena: Dum vojaĝo en buso ŝoforata de la patro, du fratinoj interparolas en la internacia lingvo. Esence, ili rakontas, ke la patrino mankas al ili. Tiumomente, la patro avertas ilin, ke ne bonas uzi lingvon, kiun tie ne ĉiuj komprenas. La fratinoj respondas, ke ili ne kulpas, pro tio ke la patro ne kapablas paroli Esperanton. Tiam la patro diras frazon en la germana kaj en la ĉina, tiel montrante sian argumenton.

Poste, kiam la plej aĝa filo diras al la patro, ke li volas iri al universitato, ni ekscias, ke la junulo kapablas paroli ses lingvojn. La filmo neniam klarigos ĉu unu el ili estas Esperanto, kvankam la recenzantoj de la filmo tion komprenis. Sekve, ili atentigis ke “la infanoj parolas ses lingvojn, inkluzive de Esperanto”. Ili ankaŭ notis, ke la fratinoj parolas ĝin flue. Fakte, en pluraj intervjuoj la filmreĝisoro klarigis, ke la du aktorinoj sekvis Esperanto-kurson por prepari sin por tiu sceno.

Miaopinie, ne hazardas, ke la direktoro elektis Esperanton por la sceno de la buso. Aliaj lingvoj, kiel la franca aŭ la itala, povintus taŭgi por ekzempli, ke malĝentilas paroli lingvon ne komprenatan de ĉiuj. Jen malbanala demando: Kial li elektis precize Esperanton? Se li simple volis uzi artan lingvon, kial ne elekti KlingonDothraki, kiuj multe pli mojosas en la ekstera mondo? Kiel respondon, mi proponas tri ideojn.

Unue, la filmregiŝoro eble volis montri, ke Esperanto estas vivanta lingvo, kiu nuntempe servas la celojn de komunikado kiel iu ajn lingvo. Aliflanke, la fakto ke la knabinoj lernis ĝin sen la helpo de la patro, utilas por riveli ke ĝi estas (relative) facile lernebla lingvo. Fine, povas esti, ke la regiŝoro celis memorigi Zamenhofe, ke Esperanto enhavas ideologian elementon; tio estas, ke ĝi rilatas al aktivismo por pli justa mondo. Jen laŭ mi la plej interesa punkto.

En la filmo, Esperanto estas asociita kun alternativa vivmaniero. Temas pri miksaĵo de elementoj, inkluzive de budhismo, marksisma teorio, jogo, luktoartoj, nudismo kaj monto-grimpado, interalie. La rezulto estas homoj intelekte plej potencaj, fizike plej sanaj kaj etike plej koncernataj de la komuna bono. Sume, tiu kapitano estas nova signo, almenaŭ en la angle-parolanta mondo, ke ni ĉeestas ŝanĝon en percepto de Esperanto kiel io ridinda kaj fiaskinta. Mirinde, ĝi ĉiam pli kompreniĝas kiel absolute valida komunikilo, ligita al transformaj sociaj movadoj.

[FORIGITA!: bildo]

Sceno de la filmo Mirinda Kapitano

Esperanto sur la granda ekrano

Gian Carlo Fighiera

En tiuj ĉi tagoj estas projekciata en 675 italaj kinejoj (kaj verŝajne en la tuta mondo) usona filmo sub la titolo Captain Fantastic, en kiu oni aŭdas mallongan interparolon en klara Esperanto.

Ses infanoj en familia aŭtobuso dum veturado laŭte komencas paroli en perfekta Esperanto ĝis, kiel la patro diras: “nun sufiĉas kun fremdaj lingvoj, sufiĉas kun Esperanto”.

La filmo, filozofiema, anarkiema, hipiema, kelkfoje ŝoka, sed tre homeca, pensiga kaj belege fotita, ricevis kvar stelojn el kvin de la juĝkritiko, kaj estas konsiderata unu el la plej elstaraj en la nuna periodo.

Post La granda diktatoro de Chaplin, la duan fojon la internacia lingvo ludas rolon en grandekrana filmo.

Retejo

La renovigo de la retejo esperanto.net estas survoje

Emiljo Cid

Esperanto.net havas nun novan koncepton, ĝi celas esti retejo por informi tiujn homojn, kiuj interesiĝas pri Esperanto, kaj gvidi ilin al la komunumo. Antaŭe, la retejo kun malpli da enhavo estis disponebla en 65 lingvoj — ĉu ni sukcesos atingi tian plurlingvigon ankaŭ ĉi-foje? Tio dependas de ni!

En la nova retejo, oni povas rapide trovi mallongajn informojn pri la lingvo, pri la kulturo de Esperanto, kaj nemalatentinda parto de esperanto.net estas ankaŭ la eblo facile iĝi “Amiko de Esperanto”. Tio helpos por ligiĝi kun homoj, kiuj interesiĝas pri niaj lingvo kaj komunumo, teni kun ili la kontakton, kaj gvidi ilin al nia komunumo. De tempo al tempo ni planas sendi dulingvajn bultenojn al ĉiuj amikoj de Esperanto por informi ilin pri la novaĵoj kiuj okazas en nia movado.

Se vi ŝatus helpi, skribu al e...@co.uea.org, por ricevi pliajn informojn! Vi povas helpi teknike, tradukante, kontrollegante — estas amaso da eblaj laboroj fareblaj.

Historio

Komence de la jarmilo la familio Kehlet interkonsentis kun UEA, ke tiu lasta havu uzorajton pri esperanto.net, sed la posedo de la domajno restis ĉe la heredantoj de Torben Kehlet, kiu aĉetis siatempe la domajnon. Poste okazis evoluigo de la paĝo, kaj en 2002 estis la lasta renovigo de esperanto.net. Plue, en 2016 volontulo de la Centra Oficejo, Pierre Vittet, kreis provan retejon, laŭ nova koncepto evoluigita de la Estraro de UEA post ĝia printempa Estrarkunveno. Bedaŭrinde tiu provo ne estis daŭrigebla, pro la diversaj aliaj novaj okupoj, interalie la engaĝiĝo en la projekto de TEJO, Afrika-Eŭropa Junulara Kapabligo, kaj rilate al la renovigo de la administra sistemo trovebla en la Centra Oficejo. Tial, la 26-an de septembro 2016 UEA lanĉis konkurson por renovigi esperanto.net kun premio de 3000 EUR, por vidi, ĉu estas aliaj vojoj esplorendaj, esploreblaj.

Responde al la alvoko, publikigita en Gazetara Komuniko, alvenis kvar kandidatiĝoj ĝis la limdato. La Estraro havis tre malfacilan taskon elekti inter la altkvalitaj kandidatiĝoj, kaj sekve de intensaj diskutoj kaj studoj la elekto falis sur la provretejon kreitan de Judith Meyer kaj Adam Scott. Judith Meyer estas konata pro sia agado por Esperanto en la reto, ekzemple pro Eklaboru, Amikumu, la furora filmeto Esperanto: like a native, kaj Duolingo. Adam Scott estas komencanto en Esperanto, sed profesia dezajnisto. Post intensa laboro de Judith Meyer kaj Adam Scott, esperanto.net ekhavis novan aspekton.

Por tiuj lingvoj, por kiuj ne jam ekzistas tradukita, adaptita versio de la nova retejo, la ligilo ligas al la malnova retejo de esperanto.net. Helpu ankaŭ vi, por ke la nova retejo laŭeble rapide estu tradukita al via lingvo!

Ĉu vi ŝatus helpi, kaj traduki, adapti, provlegi la tekstojn? Skribu al e...@co.uea.org por ricevi pliajn informojn!

Revuo Esperanto 2017 1

Junuloj — estonto por kresko Afrika: Junuloj ariĝis post kunsidoj por progresigi junularan agadon tra la orientafrika regiono, inkluzive de fondo de junularaj sekcioj de TEJO.

Malferme: Novjara mesaĝo de la Prezidanto de UEA

En la Zamenhof-Jaro ni semu kuraĝon kaj esperon

Mark Fettes

L’espero, l’obstino, kaj la pacienco –
Jen estas la signoj, per kies potenco
Ni paŝo post paŝo, post longa laboro,
Atingos la celon en gloro.

En la nun komenciĝanta jaro, la centa jaro post lia morto, oni multe parolos pri la idea kaj kultura heredaĵo de Zamenhof. Li ja estis homo, kiu profunde pensis pri la celoj de la vivo kaj la bezonoj de la homaro, kaj li postlasis al ni riĉan testamenton de leteroj, artikoloj, eseoj, kaj paroladoj, kiuj povas ankoraŭ klerigi kaj inspiri nin.

Sed Zamenhof postlasis al ni ankaŭ sian vivon kiel inspiron. Ĝi est is bedaŭrinde mallonga vivo (li mortis 57-jara), sed ĝi montras mirindan ekzemplon de tio, kion homo povas atingi, restante fidela al siaj idealoj. Kreskinta en provinca urbo en la periferio de la Rusa Imperio, devena el gento malfidata kaj persekutata, laboranta en unu el la plej malriĉaj kvartaloj de Varsovio, li vivis en malfacilaj cirkonstancoj eĉ post la penplena trovo de kariero. Sed li rifuzis cedi pri sia elektita vivovojo.

Ĉu, en la vortoj de liaj poemoj, ni ne aŭdas lin paroli kuraĝige al si mem?

Kaj nin ne timigas la noktaj fantomoj,
Nek batoj de l’ sorto, nek mokoj de l’ homoj,
Ĉar klara kaj rekta kaj tre difinita
Ĝi estas, la voj’ elektita.

Kompreneble, en nia bildo de tiu vojo, ni inkluzivu lian edzinon Klara. Tiuj longaj vesperoj, kiujn Ludoviko dediĉis al korespondado, verkado kaj tradukado, jaron post jaro, ja devis postuli de ŝi multon, kun kreskanta familio kaj ĉiuj akompanaj zorgoj. Sed ŝi elportis ĉion pacience kaj senŝancele, almenaŭ laŭ ĉiuj indikoj, kiujn ni havas. Ili fidelis ne nur unu al la alia, sed ankaŭ al la ideo, ke ilia familia vivo povas samtempe servi pli vastan, se ne pli altan, celon.

Kiel oni jam ĝenerale konscias, tiu celo ne rilatis nur al lingvo, sed al homa solidareco en monda skalo. Zamenhof revis pri mondo de najbaroj — mondo de fratoj. Kun eksterordinaraj aŭdaco kaj kuraĝo, li rigardis preter la limojn de sia kvartalo, sia gento, sia lando por imagi la tutan homaron kiel familion. Kaj ne nur imagi, sed kultivi. Sciante, ke tio estas laboro de generacioj, eble de jarcentoj, li tamen kuraĝis planti la unuajn semojn de la estonta grandarbaro.

Ni semas kaj semas, neniam laciĝas,
Pri l’ tempoj estontaj pensante.
Cent semoj perdiĝas, mil semoj perdiĝas,
– Ni semas kaj semas konstante.

Cent jarojn post la morto de Zamenhof, ni travivas malfacilan tempon por tiuj, kiuj strebas por internaciaj kompreniĝo kaj kunlaboro. Politikaj evoluoj en la lasta jaro ofte favoris la konstruistojn de muroj, ne pontoj. Klimatŝanĝo akceliĝas pli rapide ol la klopodoj haltigi ĝin. Bomboj, malsato, malsano, malriĉeco

daŭre forrabas multajn vivojn, kvankam nen iam estis tiom da rimedoj por kontraŭbatali tiujn antikvajn malbonojn. Unuiĝintaj Nacioj kaj la aliaj internaciaj institucioj estas bremsataj kaj subfosataj de la samaj mallumaj fortoj, kiuj portis al ni jam du mondmilitojn, pogromojn, la sklavkomercon, kaj ekologian detruon tra la mondo.

En tia tempo, Zamenhof estu por ni modelo. “Ni laboru kaj esperu!” li admonis fine de la Dua Libro, frazo kiun Klara poste fiksis ĉe lia skribmaŝino. Kune, ili efektive laboris kaj esperis; kaj naskis kaj vartis infanojn; kaj kontribuis al la bono de sia kvartalo kaj sia urbo; kaj akuŝis lingvo-komunumon, kiu bezonis ĝuste tiajn akuŝistojn: obstinajn, esperplenajn, paciencajn.

Laborante por Esperanto en la Zamenhof-Jaro, ĝuante la lingvon, kontribuante al ĝia kultura vivo, ni samtempe elmontras nian volon ne cedi. Se Zamenhof jam cedus siatempe al la premoj de la skeptikuloj kaj la realistoj, ĉu entute ekzistus nia lingvo kaj ĝia komunumo? Estas apenaŭ imageble. Same nun necesas daŭre insisti pri nia ekzisto kaj daŭremo, ne nur kiel movado por lingvo neŭtrale homa, sed kiel movado por mondo fratece kunligita. Ĉiu vorto, ĉiu konversacio, ĉiu renkontiĝo okazanta en la lingvo kaj laŭ la spirito de Zamenhof estas plia paŝo sur tiu vojo.

“Ho, ĉesu!” mokante la homoj admonas, –
“Ne ĉesu, ne ĉesu!” en kor’ al ni sonas:
“Obstine antaŭen! La nepoj vin benos,
Se vi pacience eltenos”.

Mi deziras al ĉiuj esperantistoj obstinon, paciencon kaj esperon en la jaro 2017!

[FORIGITA!: bildo]

Ludoviko kaj Klara en Barcelono en 1909. Maldekstre generalo Sebert.

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Ĉi-numere

Afriko kaj Azio kaj la kunlaboro inter tiuj kontinentoj figuras tra ĉi tiu numero. La plej frapa ekzemplo estas la 6a Afrika Kongreso de Esperanto (UEA), kie partoprenis dek unu koreoj kaj du japanoj. Plia ekzemplo estas raporto pri praktika kunlaboro inter Sud-Afriko kaj Ĉinio, kadre de la BRICS-programo. Ĉio ĉi estas kuraĝiga iniciato, pasis la tempo, kiam la centran rolon ludis eŭropanoj, nia komunumo maturiĝas kaj plie tutmondiĝas.

Afrika Kongreso: La kunordiganto de la Afrika Komisiono, Adjévi Adjé, kune kun la vicprezidanto de UEA prezentas raporton pri la 6a Afrika Kongreso de UEA; nia revuo revenos al tiu grava evento en la sekva numero.

AMO-Seminarioj: La prizorganto de la programo de Aktivula Maturigo (AMO) resumas la rimarkindan kreskon de la programo en 2016.

Granda E-muzeo: La prezidantino de ILEI raportas pri la granda E-muzeo en Ĉinio. La respondeculino pri la eksteraj rilatoj de la universitato gvidas ŝin tra tiu impona konservejo de nia kultura heredaĵo.

Kalejdoskopo

La 10-a Mezorienta Kunveno, unuopa kaj triopa
Renato Corsetti

Antaŭ 10 jaroj en Amano, Jordanio, okazis la unua Mezorienta Kunveno kun granda partopreno de israelanoj, jordanianoj kaj eŭropanoj el pluraj landoj. Temis pri relativa sukceso, ĉar ĝi reprenis la tradicion de simila kunveno okazinta inter judaj kaj arabaj esperantistoj en periodo antaŭ la formala ekesto de la ŝtato Israelo, kiam kunlaboro en tiu parto de la mondo ankoraŭ eblis.

Post serio da kunvenoj en la landoj de nia regiono, Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA), nun ni venas al nia jubilea kunveno, kiu okazas en la plej orientega parto de ĝi, en Kartvelio kaj Armenio. Kartvelio kaj Armenio ĉiam troviĝis inter Oriento kaj Okcidento. Kulture ili apartenis al la Okcidento, kiel ilia kristana religio pruvas de jarmiloj, sed geografie ili ĉiam devis kunvivi kun la ĉirkaŭaj potencaj landoj bizancaj kaj poste islamaj.

Nia jubilea kunveno estas triobla, kiel diras la titolo, ĉar ĝi konsistas el tri tre klaraj partoj.

En la komenco estos ekskursoj en la antikvaj urboj Mcheta kaj Gori kaj tranokto en la antikva okcidenta kartvela urbo Kutaisi (Kutaiso). La partoprenantoj renkontos ankaŭ la lokajn esperantistojn. Tio okazos inter la 29-a kaj la 31-a de marto 2017.

Poste estos la vera kunveno kun la AMO-seminario de UEA. En la unuaj tagoj la kunvenejo estos en Kutaiso, el kie poste oni transiros al Tbiliso. Funkcios kurso por komencantoj, ĉi-foje gvidata de Anna Lowenstein paralele al aliaj programeroj. Vendrede posttagmeze, la 31-an de marto, ni ricevos enkondukon al la AMO-seminario kaj prezenton de la situacio de Esperanto en la tuta regiono. Oni antaŭvidas jam nun la jenajn prelegojn:

Abduraĥman Junusov: Esperanto en Dagestano ekde 1908

Nana Ĥizambareli: La Esperanto-movado en Kartvelujo

Irina Gonĉarova: La rusa movado: kio ĝi vere estas

Ruslan Mavljudov: La situacio ĝenerala kaj de la Esperanto-movado en Kazakstano

Zahra Karimi: Virina situacio en Irano

Hans Adriaanse: Rilatoj inter Nederlando kaj Kartvelujo

Said Godarzi: Turismo kaj Esperanto en nia regiono

Reza Azarhoushang: Esperanto kaj la terapio Yumeiho

Vasil Kadifeli: Kolĥido en la Greka Mitologio

Irina Gonĉarova: Moskvaj lingvaj festivaloj kaj popularigo de Esperanto en ili.

Ne mankos vesperaj programoj, inter kiuj aparte interesa estos la Prezento de Santiago de Kubo fare de Boris Aro kun prelego kaj muziko. Post tio oni translokiĝos al Tbiliso simple por kapti vagonaron al Erevano en Armenio, kie okazos la tria parto de la programo, alivorte vizitado de Armenio kaj ĉeestado de la Jaro de la Lernanto. La prelega parto enhavos la jenajn prelegerojn:

Karine Arakeljan, Stato de la lerniloj kaj de la instruado de Esperanto en Armenio kaj la Ekzamensistemo pri Esperanto en Armenio

Araksja Elbakjan, Armenaj ĥaĉkaroj (krucŝtonoj) — kultura heredaĵo de la homaro

Gajane Abrahamjan, La armena alfabeto kaj bibliaj fontoj de la origino de la armena popolo

Debato pri lerniloj en la armena.

Eblas aliĝi ankaŭ nur al unu aŭ du el la tri partoj. Se vi interesiĝas skribu al m...@esperanto.org

Alvoko por la Internacia Virina Tago 2017
Osioka Taeko

En la 8-a de marto 2017 okazos la Internacia Virina Tago de UN. La Hiroŝima Esperanto-Centro kiel unu el 21 organizoj sub la Plenuma Komitato de la Internacia Virina Tago 2017 en Hiroŝima sendas al vi mesaĝon. Ni petas vin doni al ni vian respondan mesaĝon por la Tago, kaj transdoni nian mesaĝon al viaj geamikoj, viaj asocioj. Ni ekspozicios vian mesaĝon ĉe publika ejo de la urbo Hiroŝima. Salutoj havu maksimume kvin liniojn. Bonvolu kunmeti vian portreton kun la sekvaj informoj: nomo, sekso, aĝo se eble, profesio, loĝloko (urbonomo) kaj lando. Ankaŭ viroj rajtas skribi al ni. La limdato estas la 15a de februaro 2017, ĉar ni havos ekspoziciojn de la mesaĝoj ekde la 25a de februaro.

Osioka Taeko el la urbo Hiroŝima, o...@mua.biglobe.ne.jp aŭ Oogonzantyo 7-15, Minami-ku, Hirosima, JP-734-0041.

La Ŝtona Urbo hungare
Marian Vochin

La konata romano de Anna Lowenstein La ŝtona urbo estis tradukita de Lenke Szász el Esperanto en la hungaran lingvon. Ĝin aperigis la eldonejo Világhírnév Kiadó en la urbo Cluj (Rumanio). La 25-an de novembro okazis libroprezento en la urbo Tigru Mures. La ĉeestantoj povis vidi kaj aŭdi la verkistinon per Skype, studentino intervjuis ŝin angle kaj tradukis hungaren por la publiko. Lenke Szász estis invitita paroli pri sia esperantistiĝo. La organizinto de la evento kaj la eldonisto de la libro, s-ro Csaba Szabó, afable donis okazon disvastigi informojn pri la internacia lingvo al la ĉeestantaj ĵurnalistoj de la lokaj gazetoj kaj radio.

Afriko: La 6-a Afrika Kongreso de UEA

Varma akcepto por kongresanoj el 14 landoj

Adjévi Adjé* kaj Stefan MacGill
* Kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA. Foto-galerio kaj plia raportado pri la kongreso aperos en la februara numero.

La 31-an de decembro 2016 finiĝis la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA, kiu komenciĝis la 24-an en la tanzania urbo Bunda kun 74 partoprenantoj el 14 landoj. Krom la afrikaj landoj Burundo, DR Kongo, Kenjo, Ruando, Sud-Afriko, Tanzanio, Togolando, Zambio, estis reprezentitaj ankaŭ Brazilo, Francio, Hungario, Islando, Japanio kaj Koreio.

La unuaj du tagoj estis dediĉitaj al la 29a AMO-seminario kun kvardeko da partoprenantoj. Tiuj ĉi, sub la gvido de Stefan MacGill, lertiĝis pri la rolo de la verboj en nia lingvo, sub Jérémie Sabiyumva pri la stato kaj planoj de la junulara agado en Afriko, sub Adjé Adjévi pri la agadoj kaj komisiono de UEA en Afriko. Estis ankaŭ sesio pri organizado kaj mastrumo de kluboj sub la gvido de ambaŭ lastaj personoj. Ĉiu sesio kunigis en diskutgrupoj la seminarianojn, kiuj verkis kaj realigis simplajn rolludojn, kiuj donis al ili la eblon ekuzi la lingvon en viv-similaj cirkonstancoj, analizi problemojn de regionaj agadoj kaj proponi solvojn.

La solena malfermo okazis unu tagon malpli frue. La honora gasto en la malfermo estis la Distrikta Komisiito de Bunda s-ino Lydia Simeon Bupilipili. Ŝi faris paroladon en la svahila kun traduko al Esperanto. Aliaj paroladoj venis de la kunordiganto de la Afrika Komisiono de UEA, Adjé Adjévi, de la Prezidanto de la KOK, Mramba Simba, de la prezidanto de la Azia Komisiono, prof. So Jinsu, kaj de la vicprezidanto de UEA, Stefan MacGill. Sekvis poste voĉlegado de la salutmesaĝoj adresitaj al la kongreso, salutoj al la kongreso de landaj reprezentantoj kaj vizito al la ekspoziciataj Esperanto-verkaĵoj.

La kongresanoj povis ankaŭ spekti aŭ mem ludi futbalan matĉon, kiu allogis kaj turnis atenton de multaj loĝantoj de Bunda al Esperanto, ĉar pluraj el ili kriis al neafrika alvenanto “Esperanto!” aŭ eĉ “Saluton!”. La Esperanta teamo, en belegaj verd-blankaj uniformoj, ludis kontraŭ la loka teamo, “Bunda-Veteranoj”. La verda teamo, malgraŭ sia impresa ludkomenco, fine malgajnis la matĉon kun 6 kontraŭ 2. Tamen ĉio finiĝis en bona etoso. La publiko daŭre aŭdis la vorton “Esperanto”, ĉar la matĉo estis komentariata en la svahila kaj Esperanto per laŭtparoliloj kaj — same kiel la kongresa malfermo — rekte elsendita de la loka radio-stacio Mazingira FM, kiu kovras ĝis 100 km ronde.

Okazis ankaŭ ekzamenoj de UEA/ILEI. 25 bravuloj prezentis sin por la antaŭtesto, el kiuj 20 rajtis pluiri. En la unua nivelo, ok el la dek du provantoj sukcesis; en la dua nivelo, ĉiuj ok provantoj atingis sukceson, kun iom similaj kaj altaj poentaroj. Entute bonis la lingva nivelo, komentis Stefan MacGill.

Disvolviĝis ankaŭ tra la kongresa semajno multaj aliaj programeroj, i.a. aŭkcio kaj kvizo, per kiuj kolektiĝis 40 usonaj dolaroj por la Afrika Agado de UEA, diversaj prelegoj kaj prezentoj, kursoj de la svahila, ekskursoj al la muzeo de Butima, al la mondfama bestoparko Serengeti. Simple estis sukcese kreita agrabla kadro, en kiu ĉiuj kongresanoj povis havi la eblon partopreni kaj kontribui.

Estis bonegaj impresoj pri Bunda kaj Tanzanio, kreiĝis novaj amikaj ligoj inter la ĉeestantoj de la kongreso. Kelkaj el ili eĉ poste restis por daŭrigi dum kelkaj tagoj la postkongreson, ĉu al la vilaĝo Marembeka (pri kio nia revuo raportos februare), ĉu al la lago Viktorio aŭ por viziti la membrojn de la Bunda E-Rondo, al kiu la Afrika Komisiono transdonis lerno-materialojn nome de Islanda Esperanto-Asocio, de Márkus Gábor kaj de UEA.

La kongresanoj aŭskultis kaj aprobis en la fermo la kongresajn raporton kaj rezolucion, kiujn voĉlegis respektive Gilbert Ndihokubwayo el Burundo kaj la kunordiganto de la Afrika Komisiono.

Laŭ la statistikoj de la ĝisnunaj Afrikaj Kongresoj de Esperanto, la nombro de la partoprenintaj landoj al la sesa kongreso kaj la nombro de la prelegoj kaj aliaj programeroj estis la plej altaj kaj variaj el la plimulto de la afrikaj kongresoj. Klare temis pri granda paŝo antaŭen por Afriko, ĉar ni pruvis nin vere kapablaj organizi nian kontinentan kongreson laŭ la trijara ritmo akceptita en la 5a AKE. La ĉeesto de la Distrikta Komisiito estis atuto por Esperanto, kaj ni forte esperas, ke tio estos utiligita por plifortigi la movadon en Tanzanio.

Certe estos ĝoje por ni denove revidi ĉiujn partoprenintojn de la 6-a AKE kaj havi novajn partoprenantojn post tri jaroj en la 7-a. Sed antaŭe, ni dankas ĉiujn partoprenintojn kaj esprimas grandan dankon al ĉiuj kies klopodoj riĉigis kaj sukcesigis la realigon de tiu kongreso. Ne eblas citi ĉiujn nomojn tie ĉi, sed multan dankon al UEA, TEJO, A.J. Bakker-ten Hagen, Esperanto-kulturo kaj Progreso, UFE, Jeanne-Marie Cash, So Gilsu, Piet Coppens, Tahira Masako, Márkus Gábor, Jérémie Sabiyumva, Arnaldo Rebelato kaj Jon Eliasson. Dankon ankaŭ al ĉiuj afrikaj samideanoj, kiuj venis de diversaj afrikaj landoj.

Nun la Afrika Komisiono laboras por prepari hejmpaĝon, kie estos afiŝeblaj la fotoj, videoj, kongresa kajero, raportoj kaj ankaŭ impresoj de kelkaj partoprenintoj. Ni do revenos al vi kun la ligilo al la paĝo, kiam ĝi finpretiĝos. Jam ni sukcesis kolekti kelkajn materialojn pri la kongreso, ni esperas plu kaj pli ricevi por riĉigi la retpaĝon.

Rezolucio kaj rekomendoj de la 6a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA

De la 24-a ĝis la 31-a de decembro 2016 okazis en Bunda, Tanzanio, la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA), en kiu partoprenis 74 geesperantistoj el 14 landoj (Brazilo, Burundo, Togolando, Sud-Afriko, DR Kongo, Kenjo, Ruando, Zambio, Tanzanio, Islando, Francio, Hungario, Japanio kaj Koreio). Dum la kongresa semajno estis pridiskutitaj paco, evoluo, vojoj kaj rimedoj por pli vigle vivigi Esperanton kaj la movadon en Afriko. La 6-a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA akceptas la sekvan rezolucion:

  1. UEA firmigu la regularon pri kontinentaj kongresoj, ĝi kreu praktikan gvidilon pri organizado de tiuj eventoj kaj engaĝu sin pli forte en iliaj financoj kaj reprezentaj aspektoj.
  2. La 7a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA okazu principe post tri jaroj en lando kaj urbo decidota de la Afrika Komisiono, konsulte kun afrikaj landaj asocioj, la Estraro kaj C.O. de UEA.
  3. Afrika Komisiono studu la eblojn okazigi Afrikan Kongresan Universitaton kadre de la 7a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA.
  4. TEJO, UEA kaj la Afrika Komisiono kunlaboru por ebligi partoprenon de junaj aktivuloj el diversaj afrikaj landoj en la IJK 2017.
  5. Okazu UK en Afriko, kie ĉiam ardas deziro pri tio. La Afrika Komisiono, konsulte kun afrika landa asocio, en kiu regas harmonio, pretigu klaran invitproponon al UEA por la periodo ekde 2020. Por tiu Afrika UK, UEA kaj la Afrika Komisiono klopodu kapabligi afrikanojn per serio da trejnadoj. La Afrika Kongreso de Esperanto de UEA ne estu nur plia kongreso, sed evento por ankaŭ realigi evoluigan projekton en la gastigonta lando.
  6. Afrikaj esperantistoj uzu Esperanton por konservi, savi, disvolvi la kontinentan kulturon, ekzemple per verkado aŭ tradukado de libroj kaj produktado de artaĵoj.
  7. Ni kuraĝigu novajn regionajn organizaĵojn kaj renkontiĝojn en Afriko, por ke ne ĉiuj devu sekvi nur la aktivaĵojn de la Afrika Komisiono.
  8. Lernado estas la bazo de ĉiu disvolviĝo, la lingva nivelo de la Esperanto-parolantoj en Afriko estas altigenda. Okazu regule en la kontinento aktivulaj trejnadoj por flegi la lingvan konon kaj konduton de afrikanoj. La laboro por Esperanto estas laboro pri mondo pli paca. Afrikaj esperantistoj kapablu kompreni, lerni kaj respekti sin reciproke.

Akceptita en Bunda, Tanzanio, de la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA en la 31a de decembro 2016.

AMO: Seminarioj

AMO en 2016 rekorde progresis

Sara Spanò

En 2016 la programo pri Aktivula Maturigo rekorde progresis, danke al la okazigo de 12 seminarioj en Ameriko, Azio, Eŭropo kaj Afriko, kiuj tuŝis diversajn temojn kaj celgrupojn.

AMO-18 (Závažná Poruba, Slovakio, 7a-10a de januaro), kiu okazis dum la 34-a Poludnica omaĝe al Andreo Grzębowski, havis kiel ĉeftemon “Kiel organizi E-vojaĝojn kaj turismajn ekskursojn”. Dum la trejnseminario, la gvidantoj tuŝis diversajn temojn rilatajn al la planado de vojaĝoj kaj turismaj ekskursoj, kun praktika ekzercado de la akiritaj konoj kaj instigado al interŝanĝo de spertoj. Ĉiuj partoprenintoj en la aranĝo ĉeestis la seminarion, kio maksimumigis ties pozitivan efikon, ebligante pliprofundigon kaj plifortigon de la organizaj kapabloj de la partoprenantoj kaj interŝanĝon de ideoj, spertoj kaj konoj pri la temo ankaŭ dum la neformalaj momentoj. La seminario alportis grandan instigon al la pluevoluigo de la praktika kaj faka uzado de Esperanto en la kampo de organizado kaj okazigo de turismaj aranĝoj kaj ekskursoj. Tio formas utilan preparon por la Internacia Jaro de Daŭripova Turismo proklamita de UN por 2017.

AMO-19 (Manaus, Brazilo, 22a-26a de januaro) okazis kadre de la nacia kunkongreso de BEL kaj BEJO. La temo estis: “Esperanto: komunikilo por daŭripova mondo.” La trejnseminario, aparte fokusita pri rilatoj kun internaciaj instancoj, pritraktis la gravan kaj aktualan temon pri enkadrigo de Esperanto en la strategio de Unuiĝintaj Nacioj bazita je la atingo de la 17 Daŭripovaj Evoluaj Celoj (DEC), fiksitaj fine de septembro 2015 (pli da informoj ĉe: http://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/). La partoprenantoj, engaĝitaj en aktiva kuncerbumado pri la temo, laborgrupe prilaboris kaj proponis taŭgajn argumentojn pri eblaj ligoj inter Esperanto kaj la menciitaj DEC, elstarigante la signifan kontribuon kiun Esperanto povas doni por atingi tiujn celojn. La aktiva laboro farita dum la trejnado estis por la partoprenantoj konsciiga kaj kapabliga pri la specifa temo.

AMO-20 (Katmanduo, Nepalo, 26a-29a de februaro) havis kiel ĉeftemon “Kiel instrui al azianoj efike kaj interese”. Dum la trejnseminario estis tuŝitaj kaj vigle pridiskutataj diversaj temoj rilataj ne nur al edukado kaj instruado, sed ankaŭ al identigo de eblaj solvoj por efika varbado kaj aktivigo de novaj fortoj — ekzemple, per kreskigo de ebloj por junaj novuloj frue partopreni internaciajn aranĝojn kaj per pli efika reklamado pri la jam ekzistantaj ebloj. La graveco partoprenigi junulojn en interesaj kaj allogaj aktivaĵoj kaj projektoj (kursoj, seminarioj ktp) por engaĝi ilin estis unu el la konkludoj de la seminario, kaj bazo por plani la postajn agadojn. Aparta atento estis dediĉita al elstarigo kaj kuraĝigo partopreni en la librolega projekto “Internacia Esperanto-Sumoo” (kiu en januaro 2018 festos sian 50-an sesian jubileon), kiel instigo al legado, al disvastigo de Esperanto-kulturo, kaj al konkursemo ne kun aliaj, sed defio kun si mem.

AMO-21 (Bandung, Indonezio, 24a-27a de marto) kies temo estis “Instrustrategioj konvenaj por Azio kaj Oceanio”, lige al la Trilanda Esperanto-Kongreso (okazigita danke al la kunlaboro inter Aŭstralio, Indonezio kaj Nov-Zelando). Dum ĝi la subtemoj pritraktataj instigis diskuton kaj formuladon de konkludoj, inter kiuj aparte gravas la kuraĝigo al organizado de lingvaj kaj multkulturaj festivaloj por valorigi kaj defendi lingvan kaj kulturan diversecon; al tio ligiĝas instigo de pli stabila kontaktado kaj kunlaboro de Landaj Asocioj de UEA kun landaj filioj de UN kaj Unesko kaj lingvodefendaj asocioj, kaj de membriĝo de E-aktivuloj en kulturaj kaj lingvaj asocioj. Pri organizado kaj okazigo de kursoj, estis analizitaj sukcesaj ekzemploj kaj modeloj, kaj la uzado de modernaj teknikaj metodoj, dum instruado estis identigita kiel la plej taŭga maniero por ebligi al la lernantoj regule kontaktiĝi kun lernantoj el aliaj landoj kaj kulturoj. Ankaŭ subteno al la E-kulturo per starigo de bibliotekoj en la Sudorientazia regiono kaj subteno al junaj esperantistoj per stipendioj estis gravaj prikonsideroj registritaj dum la seminario. Kernan rolon ludis en la seminario la plej juna Landa Asocio de UEA, nome Indonezia Esperanto-Asocio.

La laboro de AMO ĉi-jare enkondukis novan direkton, danke al iniciato de TEJO: ne nur nepras kapabligi aktivulojn, sed ankaŭ spertigi la gvidanton. Tial naskiĝis la junulara projekto, subvenciita de Eŭropa Unio, “ETEY-Empower Trainers, Empower Youth!” (nome “Enpovigu Trejnistojn, Enpovigu Junularon!”), kunordigita de TEJO, en kiu partoprenas partneraj organizoj el Pollando, la Kataluna Landaro, Italio, Germanio kaj Danlando.

La unua parto de SUPER-AMO 1 (AMO-seminario por estontaj gvidantoj) prenis la serinumeron AMO-22 (Pesaro, Italio), lige al la ĉi-jara Internacia Junulara Festivalo (23a-29a de marto). La seminario, gvidata de profesiaj trejnistoj por fiksita partoprenantaro, fokusiĝis dum la unua parto pri teamkonstruado, temo dividita en tri subpartojn (kiel homoj lernas; kiel prepari trejnadon; kiel prepari la trejn-materialon). Sekvis reta preparlaboro por la 17 spertiĝantaj junaj trejnistoj; dum tiu fazo ili laboris rete, kaj individue kaj duope, pri diversaj temoj: ili kolektis materialon, legis librojn (po 2), kreis materialon doneblan al aliaj profesiiĝantaj gvidantoj. La duopa laboro, 40-hora, konsistis el kuna preparo de la materialo, resumado, kunmetado de informoj. La dua parto de SUPER-AMO 1 sekvis en julio, okaze de AMO-27.

AMO-23: (Ürgüp, Turkio, 1a–5a de aprilo) okazis en la azia parto de Turkio kaj havis kiel ĉeftemon “Fortigi la movadon en la Meza Oriento kaj Norda Afriko”, kaj en ĝi havis centran rolon la komisiono de UEA respondeca pri landa agado en Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA). Estis tie detale analizitaj la unuopaj situacioj en diversaj landoj de la menciitaj regionoj, kompare kun aliaj najbaraj landoj, kaj estis prilaboritaj proponoj por pluevoluigi la tiean movadon (post la prezentoj, oni laboris en etaj grupoj por fokusiĝi pri apartaj landoj kaj defioj). Rilate al la movado en Turkio, oni informis pri la tieaj subtenindaj sukcesaj agadoj, retaj kaj ĉeestaj (informaj, instruaj, eldonaj kaj redaktaj), kaj oni prilaboris planojn por estontaj agadoj. Rilate al la movado en arablingvaj landoj, post prezento pri la nuna situacio, estis planita pli efika reta informa agado kaj prilaborado de taŭga informmaterialo por arablingvanoj, kiu elstarigu la tutmondan karakteron de Esperanto, faciligantan la kunagadon inter malsamaj civilizacioj. Fine, estis ankaŭ proponoj pri ebla rolo de Esperanto en la problemo de rifuĝintoj. Okazis vasta diskuto pri la iniciatoj de esperantistoj tra la mondo, kaj proponoj pri pli vasta kaj sistema internacia agado kunlabore kun internaciaj instancoj, ekzemple cele al okazigo de kursoj pri Esperanto en la tendaroj kiel propedeŭtika lingvo, por rifuĝintoj kiuj ne havas difinitan cellandon.

AMO-24 (Odense, Danio, 16a-17a de aprilo), unu el la plej mallongaj kaj intensaj seminarioj okazintaj ĝis nun, konsistis el tri partoj: “FLAM-analizo” pri la dana (kaj parte pri la skandinava) movado; “Kiel marki jubileojn”, dum kiu estis proponitaj valoraj ideoj por celebri la Zamenhof-Jaron 2017; “Danlando kaj la mondo” por priesplori la ĉefajn engaĝeblojn de la dana LA je internacia nivelo, cele al pliinternaciiĝo de la tiea movado.

Sekvis du paralelaj seminarioj en du diversaj mondopartoj, Ameriko kaj Eŭropo: AMO-25 (Raleigh, Usono, 28a de junio — 7a de julio), lige kun la Kino-Teatro-Festivalo (KTF) kaj al Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto (NASK), kun la temo “Vigla komunikado kun la publiko” kaj AMO-26 (Herrera del Duque, Hispanio, 29a de junio — 1a de julio), parte ligita al la 75-a Hispana Kongreso de Esperanto, kies temo estis “Aktualaj eblecoj por disvastigi Esperanton”. La du seminarioj estis proksimaj ne nur tempe, sed ankaŭ enhave, ĉar ili ambaŭ elstarigis la ligon inter valorigo de nia kulturo kaj informaj agadoj.

Analizo de elstare sukcesaj agadoj en kiuj informado kaj kulturo harmonie interplektiĝas kaj subtenas unu la alian, montrado de efika uzado de Jutub-kanaloj, praktikaj ekzercoj pri radiofonio kaj prilaborado de informmaterialo, planado kaj mastrumado de agadoj kaj projektoj estis inter la multaj ingrediencoj kiuj ĉeestis la jubilean (25-an) seminarion kaj la postjubilean seminarion. La ĉi-jara kunlaboro, tiom sukcesa, jam malfermis la eblon ripeti la sperton dum la venontaj jaroj.

AMO-27, kadre de la ĉi-jara Internacia Junulara Kongreso (Wrocław, Pollando, 16a-23a de julio) plusekvis la laboron komenciĝintan dum la IJF per AMO-23. Tie okazis la dua parto de la unua AMO-seminario por trejnistoj kun junulara celgrupo (SUPER-AMO 1). Dum la seminario, la novbakitaj trejnistoj engaĝitaj en la projekto havis la ŝancon ekpraktiki la akiritajn konojn, post pliaj trejnsesioj (prezentaj kapabloj; mastrumado de homoj kaj de trejnĉambro). Poste oni preparis la finan trejnadon kaj ĉiu duopo trejniĝis dum 4 horoj pri jenaj temoj: gvidado; projektmastrumado; motivado; persvadado; komunikado; grupdinamiko; strategia planado; prezentokapabloj.

Menciindas, ke inter la plej pozitivaj konkretaj plusekvoj de SUPER-AMO 1 estis trejnsesioj pri strategia planado, gvidataj — dum la Kleriga Lundo kadre de la 101-a Universala Kongreso en Nitro — de du el la novaj TEJO-trejnistoj, Michael Boris Mandirola kaj Enric Baltasar. Krome, du aliaj reprezentantoj de la unua generacio da TEJO-trejnistoj, Natalia Żebrowska kaj Karina Mąkosa, trejnis en Kotonuo (Benino) pri organizado de IJK, kadre de la eka renkontiĝo de la projekto “AEJK — Afrika Eŭropa Junulara Kapabligo” (vidu nian novembran revuon, p. 231), subvenciita de Eŭropa Unio kaj kunordigata de TEJO.

AMO-28 (Modra-Harmónia, Slovakio) okazis lige al KAEST (Konferenco pri Aplikoj de Esperanto en Scienco kaj Tekniko, 17a-20a de novembro); ambaŭ havis kiel ĉeftemon “Avantaĝoj kaj obstakloj de moderna komunikado”. La malferma aranĝo de la seminario estis prezento pri la celoj, planoj, iniciatoj (planataj en 19 lokoj en 14 landoj en ĉiuj kontinentoj) rilataj al la Jaro de la Lernanto, post kiu okazis grupdiskutoj. Interesaj subtemoj estis tuŝitaj: kiel stimuli plustudadon; kiel altiri homojn al la komunumo aparte post reta lernado de la lingvo; kiel efike vidigi Esperanton en la reto; kiel efike uzi kaj antaŭenigi Vikipedion. La adoptita metodologio konsistis ĉefe el grupdiskutoj kaj aktivigaj ekzercoj, kiuj vere engaĝis la partoprenantojn en la diskutado kaj kuncerbumado pri la menciitaj temoj, kaj instigis al identigo de solvoj kaj konkludoj.

AMO-29 (Bunda, Tanzanio) okazis kadre de la ĉi-jara Afrika Kongreso de Esperanto (Bunda, Tanzanio, 24a-31a de decembro). La kongresa temo, en kiu la seminario enkadriĝis, estis “Esperanto, ilo por paco kaj disvolviĝo”. Dum la seminario, pluraj atelieroj, prezento, grupdiskutoj okazis, lige al la Jaro de la Lernanto kaj al instruado de Esperanto; krome, gravan rolon havis la temo de interkontinenta kunagado inter Azio kaj Afriko, danke al la ĉeesto de la novelektita prezidanto de la Komisiono de UEA pri Azia Esperanto-Movado (KAEM), d-ro So Jinsu el Suda Koreio, kaj de pluraj koreaj aktivuloj. La internacieco de la kongreso (102 aliĝintoj) kaj de la kvardeko da partoprenantoj en la AMO-seminario elstarigis la gravecon de Esperanto kiel ilo por interŝanĝo de ideoj kaj spertoj, kaj de komuna, reciproka spertiĝo inter diverskontinentdevenaj aktivuloj, kongrue al la kongresa temo.

[FORIGITA!: bildo]

Sara Spanò estas estrarano de UEA pri Eksteraj Rilatoj, Aktivula Maturigo, Eŭropo, Terminologio, Kulturo kaj Kongresoj.

La mondmozaiko de AMO — rekorda jaro!

(Klarigoj por la tabelaj mallongigoj sur la p. 22)

[FORIGITA!: bildo]

Parado de niaj novaj landoj de AMO. De maldekstre: Nepalo, Indonezio, Turkio kaj Danlando. Pliaj novlandoj: Hispanio kaj Tanzanio.

[FORIGITA!: bildo]

Nia AMO-plena mondo

NRO: Konferenco

UEA en malferma NRO-konferenco

Carlos Hernández, David López

De la 3a ĝis la 4a de novembro en la meksika urbo Querétaro okazis la 6-a Internacia Konferenco de la Ne-Registaraj Organizoj (NRO-j) havantaj oficialajn rilatojn kun Unesko.

La konferenca temo, “De la antaŭenigo al la konstruado de paco pere de la NRO-j”, kerno de la mandato de Unesko, donis la ŝancon al la reprezentantoj de diversaj NRO-j por videbligi siajn proprajn signifoplenajn spertojn pri kaj por la paco. Kiel reprezentantoj de UEA partoprenis tri junuloj, Rafael García, David López kaj Carlos Hernández, kiu en la suba foto arigas subskribojn ĉe la budo.

La unuan tagon de la evento, la enkonduka prelego de Prof. Priyankar Upadhyaya atentigis pri la eblo rekoni niajn malsimilecojn kiel fortojn kaj ne kiel dividilojn inter la homoj. Post ĝi venis tri “rondaj tabloj”, kie oni diskutis la temojn de edukado kiel ilo por konstrui pacon en ĉiuj edukaj niveloj kaj la rilaton inter tiuj ĉi-lastaj kaj daŭripova disvolviĝo. S-ino Nuria Sanz, estro de la Oficejo de Unesko en Meksiko, emfazis la gravan rolon de la NRO-j por kundividi kaj diskonigi siajn sukcesajn spertojn kiel antaŭenigantoj kaj konstruantoj de paco. La unua duono de la organizaj prezentoj okazis vespere.

Dum la manĝopaŭzoj la reprezentantoj interparolis kun aliaj delegitoj pri Esperanto kaj pri la uzo de la lingvo kiel internacia komunikilo, informoj pri kiuj la plimulto montriĝis interesataj, eĉ petante parolan ekzemplon de la lingvo! Inter tiuj troviĝis membroj de la Monda Skolta Organizo kaj la Internacia Komunumo por la Repacigo, venintaj el Paragvajo kaj Italio, respektive.

Per informtabloj en la ĉefa salono vendrede, la reprezentantoj de UEA povis informi pri Esperanto, UEA kaj TEJO. Ni disdonis flugfoliojn, kalendarojn kaj libromarkilojn al la diversaĝaj ĉeestantoj. El deko de ili ni prenis kontaktinformojn kaj al ili ni ankaŭ donis informojn pri tio kiel kaj kie lerni la lingvon, profitante la okazon por paroli pri la ĵus aperinta hispana versio de Duolingo.

Post la du antaŭlastaj rondaj tabloj, Carlos Hernández prelegis dum pli ol du minutoj pri Esperanto, UEA kaj ilia rilato al la antaŭenigo kaj konstruado de paco. Hernández ankaŭ rimarkigis la rolon de la internacia lingvo kiel ilo por forigi ĉiajn diskriminaciojn komencante per la lingva diskriminacio kaj la rilato de tiu ĉi temo kun la kreado de paco per interkultura dialogo. Dum alia manĝopaŭzo ni interparolis kun kelkaj el la volontuloj, universitataj studentoj pri Internaciaj Rilatoj, kun kiuj ni babilis pri la lingvo kaj nia organizo.

Ĉi tiu konferenco lasis grandan impreson en la urbo Querétaro, ĉar temis pri malfermita evento al studentoj, lernantoj, instruistoj, profesoroj kaj la ĝenerala publiko kontraŭe al pasi ntaj eventoj nur disponeblaj por reprezentantoj de NRO-j kaj al la membroj de Unesko. Laŭ s-ro Eric Falt, reprezentanto de Unesko, la nombro de partoprenantoj estis pli granda ol en la antaŭaj konferencoj. Gravas ankaŭ diri ke la partoprenantaro montris geografian diversecon; oni trovis delegitojn el Afriko, Eŭropo, Ameriko kaj Azio. Estis ankaŭ granda nombro da naciaj neregistaraj organizoj kiuj povis aŭskulti kaj informiĝi pri Esperanto kaj nia organizo.

Nia informagado nome de UEA dum ĉi tiu kreskanta forumo efektiviĝis je individua kaj kolektiva niveloj. Espereblas ke la influo estos granda almenaŭ en la meksika regiono, el kie multaj el la organizoj sendis reprezentantojn, kiuj legis aŭ aŭskultis pri Esperanto.

Folio

(9,5×20cm) kun 10 glumarkoj. € 1,50 / folio. Triona rabato ekde tri folioj. Mendu ĉe la Centra Oficejo de UEA (vidu la paĝon 23)

STRATEGIO: Kien plu?

Tria vojo

Humphrey Tonkin

Tiuj, kiuj tro supraĵe pensas, supozas, ke eblas dividi la esperantistojn en du tendarojn: tiujn kiuj kredas, ke iam en la estonteco la homaro saĝiĝos kaj eklernos Esperanton, kaj tiujn kiuj pli-malpli kontentas pri la Esperantujo kiun ili jam havas. La unua tendaro emas konsideri Esperantujon movado; la dua opinias ĝin socio.

Jes, mi scias, ke eblas malsamopinii pri detaloj, sed tiu ĝenerala divido ankoraŭ hantas nin — almenaŭ depost la periodo kiam en 1969 TEJO akceptis sian fifaman Deklaracion de Tyresö, kiu kvazaŭ aligis la Esperanto-junularon al la tutmonda junulara ribelo de la jaroj ĉirkaŭ 1968, kaj kontraŭa partio inter la gejunuloj, per sia egale fifama Manifesto de Raŭmo (1980), respondis “Ne dankon” kaj rifuzis moviĝi eĉ unu colon sur la vojo al ribelado. Eble vi ne estis esperantisto tiam; eble vi ne travivis tiujn tumultajn jarojn. Rigardu foje tiujn du dokumentojn, egale gravajn kiel la Deklaracio de Bulonjo de 1905 se temas pri la estonta direkto de Esperantismo.

La jaroj pasis. La generacio de 1968 lante perdis sian fajron kaj lante anstataŭigis ĝin per artrito. Sed tiu nocio pri dividita movado persistas.

Lastatempa anglalingva libro de Esther Schor, Bridge of Words (2016), remalfermis tiun demandon, almenaŭ por mi persone. En sia libro Schor emfazas, ke Esperanto estis kaj restas atentinda kultura fenomeno. Legantoj de la libro (aŭ, foje, laŭ mia sperto en vespermanĝaj diskutoj ĉe amikoj, legantoj nur de la feliĉe abundaj pensinstigaj recenzoj en la gazetaro...) rekonas la kulturan kaj historian signifon de la Zamenhofa lingvo, sed miras ke en nia nuna mondo ekzistas homoj pretaj lerni novan lingvon kies ŝancoj de sukceso (laŭ tiuj samaj legantoj) estas tiel malaltaj. Kial (ili demandas) homoj lernas Esperanton?

Nu, kvankam mi ludis rolon en la Deklaracio de Tyresö miatempe, mi ne lernis Esperanton por daŭre marŝi kun la Tyresö-anoj sub la standardo de Esperanto-Por-La-Popolo, nek por karesi kun la Raŭm-anoj la paĝojn de La infana raso trinkante teon ĉe la loka klubo. Ĉu Esperanto konkeros la mondon? Mi sincere dubas pri tio, same kiel mi sincere dubas ke la mondo subite vekiĝos kaj komencos plenumi la Universalan Deklaracion de Homaj Rajtoj — sed tiuj konsideroj ne igas min ĉesi labori por tiuj idealoj: mi restas konvinkita, ke Esperanto povus ludi signifan rolon en mondo pli konscia pri justo kaj egaleco, kaj mi restas konvinkita, ke la justo kaj egaleco interne de la ideo de Esperanto povus krei pli bonan socion.

Samtempe, mi scias, ke Esperantujo riĉigis mian vivon, alportis novajn amikecojn, malfermis miajn okulojn pri monda kulturo. Mi restos ĉiam dankema pro tio, kaj daŭre ĝuos tiun socion. Sed ĉu mi kontentas? Absolute ne. Nia Esperantujo restas eta rondo — tiel eta, ke ĝi foje fariĝas eĥoĉambro de niaj malkontentoj, kaj ni turnas niajn frustriĝojn internen al superflua kverelado.

Do, al kiu tendaro mi apartenas?

Mi ja ne scias pri vi, kara leganto, sed por mi Esperanto estas nek memsufiĉa socio nek revolucia ideo, sed ĉefe simbolo de internaciismo, ekzemplo antaŭ la mondo de tio kion oni povus atingi se oni ĉesus diskriminacii surbaze de lingvaj diferencoj. Mi sekvas, do, trian vojon, kiu kondukas nek al la revoluciemo de Tyresö nek al la memkontento de Raumo. Verdire, mia uzo de Esperanto estas kaj simbola kaj praktika: mi revas pri mondo kie la antaŭjuĝoj kaj rezultaj diskriminacioj malaperu — kie rasa kaj seksa diskriminacio fariĝu eksmodaj kaj homoj toleru diferencojn de kredo kaj etno kaj religio.

La plej fundamenta el ĉiuj diskriminacioj estas ĝuste la lingva diskriminacio, ĉar ĝi malhelpas la komunikadon per kiu la aliaj diskriminacioj povus fine fali.

Miaj vespermanĝaj amikoj ofte argumentas, ke, jes, oni foje diskriminacias kontraŭ homoj pro la lingvo kiun ili parolas: la lingvo estas signo de etna diferenco. Tamen, ili asertas, oni ja povas lerni novan lingvon kaj tiel superi tiun obstaklon. Ili ofte ne estas pretaj akcepti, ke la posedantoj de certaj lingvoj povas uzi tiujn lingvojn por manipuli aliajn personojn kiuj ne parolas ilin.

Eĉ ne-denaskaj parolantoj de ekzemple la angla lingvo emas opinii ke ne ekzistas problemo: ili lernis la anglan kaj sekve aliaj povus tion fari. Tiel kreiĝis elito de angleparolantoj kiu samtempe supozas, ke iliaj flekseblo kaj moviĝkapablo rajtigas ilin plani la aferojn de la mondo — kaj aliflanke kreiĝis tuta oceano de malkontento inter tiuj kiuj ne partoprenas tiun lingvan kaj kulturan eliton. Ili levas siajn voĉojn en nekompreno, sed neniu aŭskultas ilin ĉar neniu komprenas ilin.

Se temas pri lingvoj, oni povus aserti, ke Zamenhof havis du mesaĝojn: (1) lernu Esperanton kaj (2) spirite sentu la frustriĝon de tiuj kiuj ne kapablas komuniki siajn pensojn kaj idealojn pro manko de komuna lingvo, kaj solidariĝu kun ili.

Por mi, Esperanto estas simbolo de malfermiteco al la mondo — ne nur tiu elita mondo al kiu mi aludis, sed ankaŭ la mondo de la senavantaĝaj homoj kiuj pene kuntiras al si siajn vivrimedojn. Zamenhof ne tuj liveros al tiuj homoj mondan lingvon (ili havas nek tempon nek rimedojn por lerni Esperanton), sed li ja povus moligi la koron, kaj ĉefe akrigi la cerbon, de tiuj kiuj posedas la kapablon plibonigi la sorton de ĉiuj homoj, tiel ke tiu elito komprenu, ke por aŭskulti la voĉojn de simplaj homoj, necesas eliri el la kokono de lingva supereco.

Mi proponu etan ekzemplon de la difekta pensmaniero de la elito... Du reprezentantoj de UEA lastatempe ĉeestis konferencon de neregistaraj organizaĵoj ligitaj al Unuiĝintaj Nacioj. La konferenco okazis en Korea Respubliko. Impona nombro da gejunuloj ĉeestis — el ĉiu mondoparto. La organizantoj jubilis: tiom da gejunuloj kiuj volas plibonigi la mondon, el tiom da landoj! Temas pri la estontaj gvidantoj de nia mondo!

Sed tiuj junuloj, ambiciaj, entuziasmaj kaj stelokulaj, ŝajne ne emus agnoski, ke eĉ la propraj kamaradoj, kaj certe iliaj ordinaraj samlandanoj, estus mutaj en tiu medio, senvoĉaj en tiu fermita lingva cirklo — ĉar la ĉefa konferenca lingvo, praktike la sola, estis la angla. Kial elspezi monon por multekostaj interpretistoj kiam oni povus uzi tiun monon por aliaj celoj? Se diri alivorte: Kial elspezi monon por vastigi komprenon kiam jam ekzistas sufiĉaj nombroj da komprenantoj por plenigi konferencan halon?

Pro ĉio ĉi, do, mi sekvas trian vojon — tiun de deklaro al la mondo, ke lingva diskriminacio kaj la forfermiteco kiun ĝi produktas, minacas pacon en la mondo: ĝi povigas ne nur la bonajn intencojn sed ankaŭ la senskrupulajn; ĝi izolas la amasojn de la homaro, sen voĉoj kaj sen espero esti aŭskultataj.

Antaŭ unu jaro, la Ĝenerala Asembleo de UN akceptis la 17 Celojn por Daŭripova Evoluigo (vidu en p. 228-230 en RE nov. 2015). La arkitektoj de tiuj Celoj emfazis du aferojn: la bezonon unue aliri la plej vundeblajn elementojn en la socio, do ĉefe la plej malriĉajn; kaj la neceson ne dikti al ili solvojn sed aŭskulti ilin, do malfermi dialogon, en kiu ili partoprenu en la solvado.

Se mi estus vetemulo, mi vetus, ke tiu dialogo neniam plene okazos — ne nur pro la konvinkiteco de la elito, ke ili posedas solvojn kaj nur necesas konvinki la amasojn, sed ankaŭ pro la simpla fakto, ke la lingvoj de tiu plej malriĉa tavolo ne estas tiuj de la planantoj. Kial elspezi monon por interpretado kiam la halo jam plenplenas je feliĉuloj?

Pri la tria vojo el fora pasinteco

Stefan MacGill

La antaŭa artikolo klare metas nian longdaŭran sed ŝajnan strategian dilemon en facile kompreneblan kuntekston, kiu evitas malutilajn insult-etikedojn kiel “finvenkistoj” kaj “memsufiĉistoj”. Evidente valoras evoluigi niajn proprajn E-vivon kaj kulturon kaj interkulturon — ne nur por nia propra ĝuo kaj konsumado, sed ankaŭ por povi pli konvinke demonstri al la mondo, ke Esperanto estas efektive funkcianta lingvo kun parolkomunumo — kun utilo kaj mesaĝoj aktualaj por tiu mondo.

Humphrey Tonkin certe havis delonge la sintenon, kiun li eksponis en sia artikolo, sed li ne estas la sola por proponi trian vojon. Tion faris nia instruista ligo jam en 1991, dek unu jarojn post la Manifesto de Rauma. ILEI organizis antaŭ ĝuste 25 jaroj sian 25-an Konferencon en la norvega urbeto Voss, kie estis akceptita la Proklamo de Voss. Ĝia teksto, pro komputikaj evoluoj perdiĝis en elektronika formo. Ni ŝuldas dankon pro la ĵusa artikolo; tio spronis nin respuri kaj revivigi la tekston, kiun ni aperigas sur p. 14.

La Proklamo ne ĝuis longan vivon, pro la malsufiĉo de rimedoj ene de ILEI kaj la abundo de pli urĝe plenumendaj edukaj taskoj. La teksto estas iel interesa. Unue, ĝi montras, ke nemulto ŝanĝiĝas tra la jardekoj en niaj strategiaj debatoj. Due, la Proklamo antaŭvidas neatenditajn fortojn, kiuj konigos pli vaste nian aferon. Ĉu la novaj lernigaj ebloj pro la reto ne falas en tiun kategorion? Programo, kiu atingas en limigita tempo 600 000 personojn, estis en 1991 neimagebla. Ja tio ne konsistigas “finan venkon”, sed ĝi devigas nin (precipe en ILEI) repripensi niajn prioritatojn kaj strategiojn. Ĝuste la Jaro de la Lernanto faras tion.

Niaj tradiciaj paradigmoj de Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj lokaj kluboj ne kapablus ne nur atingi tiom da homoj, sed igi ilin eklerni la lingvon. La projekto Duolingo kaj similaĵoj ne naskiĝis el nenio. Ĝuste laŭ la asertoj el Voss, ĉio tio fontis en la generacioj de lojalaj esperantistoj, kiuj kontraŭ ĉiaj obstakloj diligente kaj eĉ obstine “fosis siajn sulkojn”.

Proklamo de Voss — 25-jara

Esperanto kiel funkcianta lingvo

En la disvastiga laboro, unuarange gravas emfazi, ke Esperanto estas jam funkcianta lingvo kun la propraj historio, kulturo kaj kulturportaj valoroj, kaj strebi, ke ĝi ĝuu sur plej diversaj kampoj samajn rangon, rajton, rimedojn kaj prestiĝon kiel etna lingvo de simila disvastiĝinteco, kaj krome, ke ĝi estu estimata pro sia unika tutmonda rolo kaj sia potenciala kontribuo al la demokratiigo de la komunikado.

Esperanto kaj strategio

Kerne al la strategia debato estas malharmonio inter desupremaj kaj desubemaj agantoj. Evidentas unuflanke, ke klopodoj devigi la uzon de Esperanto desupre al iu nekonvinkita popolo ne nur fiaskos, sed estas kontraŭ la etika bazo de la lingvo. Klaras aliflanke, ke dum desuba laboro konstante necesas, de si mem ĝi malverŝajne kondukos al signifa kresko de la lingvo aŭ ĝia komunumo. Pli saĝa strategio estas la kombino de ambaŭ vojoj per zorge elektitaj projektoj, tiel ke la desupre akiritaj decidoj kaj permesoj renkontu desube kreitan deziron aŭ bezonon.

La celo al kvalito estas laŭdinda, sed necesas konstati, ke la kvalito plej ofte fontas el kvanto, kaj tiun kvanton povas krei la instruado, kadre de kiu apartan gravecon havas la adekvata kaj laŭeble oficiala trejnado de instruistoj.

Esperanto kaj naciaj lingvoj

Esperanto utilas por protekti la rajtojn de minoritataj lingvoj; la esperantistoj oponu neniun specifan lingvon — naciaj lingvoj estas respektendaj, sendepende de la grandeco. Esperantistoj tamen malkontentu pri la uzo de naciaj lingvoj por transnaciaj celoj, precipe kiam tio diskriminacias kontraŭ neparolantoj de tiuj lingvoj kaj minacas la pluvivon de minoritataj lingvoj kaj kulturoj. Vanas batali rekte kontraŭ difinitaj grandaj lingvoj, sed necesas malkonstrui la mitojn, kiuj subtenas ilian misuzon, zorgante fari tion per pravigeblaj argumentoj kaj ne per niaj propraj mitoj.

Esperanto — ĝia destino

La tradicia termino “fina venko” kun siaj militecaj subsignifoj transformiĝu al konstanta agado por ebligi la uzon de Esperanto inter tiu kreskanta nombro de personoj celantaj transnacian komunikadon. La plukreo de aŭtonoma Esperanta kulturo estas valora, necesa, sed ne sufiĉa antaŭkondiĉo por tiu strebo; sekve konflikto inter kultur-flegemaj kaj finvenkemaj esperantistoj estas transpontebla — ili povas trovi abundajn terenojn, kie utile kunlabori.

Signifa kvanta kaj kvalita salto en la uzo de Esperanto ne okazos:

  • sole per la klopodoj de la nunaj parolantoj, kiuj havas nek la rimedojn nek la potencon realigi tion sola;
  • sen la klopodoj de la nunaj esperantistoj teni la lingvon evoluanta, la komunumon vivanta, vastigante la aplikeblojn, ĝis potencialaj aplikistoj kun siaj lertoj kaj rimedoj malkovros kaj ekspluatos la lingvon.

Kvankam naivaj revoj pri baldaŭa “fina venko” povas nutri frustrojn, certe iel forigendajn, estis tamen grava eraro elimini deziron pri signifa disvastiga sukceso, ĉar tion farante, la komunumo riskus nenion rimarki, se subite kaj neatendite maturiĝus kondiĉoj, kiuj malfermus la vojon al tio.

La nuna tasko estas krei tiujn antaŭkondiĉojn, kies manko aŭ malforto bremsus Esperanton en la koncerna momento ĉe transiro al tiu vastskala uzado.

La 8-an de aŭgusto 1991

Internacia Vintra Universitato: jam la 10an fojon

Amri Wandel

Sukcese finiĝis la 10-a sesio de la Internacia Vintra Universitato, dum la Novjara Renkontiĝo en Saarbrücken, Germanio. Okazis 5 prelegoj, en tri el ili prezentiĝis ankaŭ ekzamenoj de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS): “Historio de la Komputilo” de Christoph Knabe, “Gravitaj Ondoj” kaj “Astrobiologio” de A. Wandel. Ekzameniĝis entute 60 personoj, kiuj ricevis AIS-atestojn en publika ceremonio.

Dum ok jaroj la Internacia Vintra Universitato (IVU) okazis en la Internacia Festivalo (IF). IVU estas fakte la vintra ekvivalento de la Internacia Kongresa Universitato (IKU) kadre de la UK en la somero. Jam la duan fojon IVU okazas dum la Novjara Renkontiĝo. Jen la kvin IVU-prelegoj:

  1. “Kiu inventis la komputilon” de Christoph Knabe, profesoro pri Informadiko en la teknika universitato de Berlino, kiu alloge priskribis la situacion ekde 1936, la kondiĉojn, bezonojn kaj la bazajn teknikajn konceptojn kiuj gvidis al la invento de la komputilo, kaj la arde diskutitan demandon, kiu fakte estas la inventinto;
  2. “La Frisaj insuloj” — naturo kaj observoj pri la tajdo, de Helmuth Kluender, matematikisto kaj fakulo pri komputiloj;
  3. “Perspektivoj de la Eŭropa Unio” de Ulrich Brandenburg, iama ambasadoro de Germanio en Moskvo, NATO, Lisbono k.a.
  4. “Gravitaj Ondoj” de A. Wandel, profesoro pri Astrofiziko en la Universitato de Jerusalemo, kaj prezidanto de AIS, speciala prelego prezentita ankaŭ dum la UK en Nitra, pri la malkovro de la gravitaj ondoj en 2016, antaŭviditaj de Einstein en 1916.
  5. “Astrobiologio: vivo sur strangaj mondoj” de A. Wandel, kiu montris la lastatempan sciencan esploron pri la demando, ĉu eblas vivo sur aliaj planedoj, ĉu en nia sunsistemo, ĉu eksterplanedoj de aliaj foraj sunsistemoj.

[FORIGITA!: bildo]

La prelegintoj Christoph Knabe (Germanio) kaj Amri Wandel (Israelo). Meze akirinto de AIS-diplomo, Aleks Kadar (Francio).

Muzeoj: Zaozhuang

Ni ligu nin al nia plej granda movada muzeo

Mirejo Grosjean, Prezidanto de ILEI, Stefan MacGill

Nia revuo prezentas iom koncizigitan version de tre utila raporto, ricevita de la prezidanto de ILEI pri vizito, kiun ŝi plenumis la 8-an de novembro 2016. La raporta teksto estas aprobita de la muzea reprezentanto. La teksto inter citiloj venas rekte el la raporto.

La urbo Zaozhuang en la provinco Shandong situas 640 km sude de Pekino. Per rapida trajno oni atingas ĝin de tie ene de du horoj kaj duono. La urbo situas en la plej loĝata parto de la lando, en egala distanco al Ŝanhajo, do la centro estas facile atingebla por ĉinoj kaj eksterlandanoj. La urbo havas proks. 4 milionojn da loĝantoj kaj ĝia sola universitato havas proks. 18 mil gestudentojn. Esperanto ennestiĝis en tiu universitato, unuavice en la formo de Esperanta muzeo.

“Oni diris al mi, ke la universitato estas sufiĉe nova, sen granda prestiĝo. Pro tio la gvidantoj de la universitato vidas la eblon akiri prestiĝon tra Esperanto. Iom post iom la universitato eniras en nian movadon; de 2011 okazas ĉiujare nedeviga kurso de Esperanto, kiu okazas ĉiusemestre kaj la gestudentoj povas gajni du poentojn per 32 studo-horoj. Esperanto-Asocio aktivas. Pro la nova linio de rapida trajno oni konstruis novan stacidomon en la urbo en loko, kiu nun estas iom fora de la malnova urbocentro. Pro tio naskiĝas nova urbocentro moderna ĉe la nova stacidomo. En tiu nova centro la universitato ricevis terenon duoble pli grandan ol la nuna surfaco. La muzeo translokiĝos en 2018 al tiu nova loko kaj ankaŭ akiros pli da surfaco.

La muzeo, fondita en 2013, estas fako de la universitato. La ŝtato disdonas monon por muzeoj, la universitato ricevas subvenciojn por la E-muzeo. La gvidantoj tre favoras kaj subtenas la muzeon.

Mi renkontis la gvidantojn jam en Buenos Aires en 2014. Inter ili estis sinjoro SUNSemio”, la motoro de la muzeo. Li diris tiam jam, ke ni antaŭvidu paŝon por firmigi la ekziston de la muzeo per kontrakto kun la universitato, urbo, provinco kaj ŝtato.

La muzeo okupas 680 kvadratajn metrojn; tio signifas, ke tiu E-muzeo estas preskaŭ certe la plej granda en la mondo. La planata muzeo okupos pli ol du mil kvadratajn metrojn. La muzeo havas diversajn salonojn, ĉiu pri preciza temo. Plie la muzeo havas kunvenĉambron kun proks 30 sidlokoj en vicoj kiel en kinejo. Apude estas konservejo kun 10 movŝrankoj. La muroj estas blankaj kaj verdaj; la prezento estas rezulto de la laboro de la gestudentoj en la arta fakultato de la universitato. La decidoj, kion prezenti, kaj la kolektado de la materialo estas rezulto de la laboro de sinjoro SUN, kiu havas laborĉambron apud la muzeo kaj duan en la universitato.

La taskoj de la institucio estas informi, lertigi kaj konservi. La lertigado okazas per surlokaj kursoj kaj seminarioj. Ĝi kolektas librojn novajn, antikvajn aŭ brokantajn, revuojn (centon da titoloj), dokumentojn, artaĵojn, sonbendojn, diskojn, insignojn. Ne estas libroservo. Oni abunde skanas fotojn — la enretigo de la havaĵo estas survoje.”

La personaro el tri landoj konsistas el ok plen- aŭ portempaj postenoj. En la nova muzeo la malfermaj horoj estos tra ĉiuj tagoj de la semajno kaj en la pli granda spaco povos esti ĉambro por ILEI kaj UEA.

“Fine de la vizito okazis solena konkludo kun sinjoro Cao Shengqiang, la rektoro de la universitato, en unu flanko de la tablo kaj Mirejo kaj sinjoro Pak je la alia flanko. Sinjoro Pak estas el Koreio, profesoro en tiu universitato kaj altnivela esperantisto. La direktoro dankis pro la esplorvizito. Mi skizis la strategion de la kontrakto substrekante klare, ke mi portos tiun projekton al la du estraroj (ILEI kaj UEA), kiuj diskutos kaj decidos. La etoso estis tre pozitiva kaj respektoplena.”

Post la vizito de la muzeo Mirejo sugestas al la lokaj prizorgantoj jenajn paŝojn:

  1. Aktualigi daŭre la dokumentojn en la ekspozicio.
  2. Kreskigi la nombron de movŝrankoj de 10 al 40.
  3. Listigi la mankantajn verkojn kaj diskonigi la liston cele al kompletigo de la havaĵo.
  4. Zorgeme noti en la ĉina kaj en Eo ĉiujn verkojn, indikojn k.s. (nuntempe en diversaj lokoj aperas nur la ĉina lingvo)
  5. Uzi Esperanton inter la kunlaborantoj dum la laborhoroj por ebligi pli altan lingvan parolkapablon.

“Se ni pripensas pri kontrakto por firmigi la ekziston de la muzeo, tia dokumento povus esti modelo por aliaj tiaj institucioj, ekz. CDELI en La Chaux-de-Fonds. La subskribontoj devus esti internaciaj (ILEI kaj UEA), ĉinaj (urba klubo, provinca asocio, Landa Asocio), universitataj (direktoro, prezidanto...), la urbo (espereble la urbestro), la provinco (oficisto de la provinca registaro) kaj eble la ŝtato.”

La plena raporto pri la vizito listigas eblajn rolojn por UEA, ILEI, ĉinaj instancoj, la universitato kaj la muzeo mem.

La plena teksto de la raporto legeblas ĉe www.ilei.info, aŭ ĉe: http://mirejo3.blogspot.ch/2016/12/eomuzeo-en-zaozhuang-cinio.html.

“Nun komenciĝas diskuto pri la taŭgeco de tia kontrakto kaj pri ĝia enhavo. Se ni iras tiun vojon, la subskribado devus okazi en la muzeo mem, eventuale lige kun la UK en Seulo. Se ni iros tiun vojon al firmigo per kontrakto, tio bone trovus lokon en la ILEI-programo ‘Ni Savu Niajn Semojn’, en la Jaro de la Lernanto kaj en la Zamenhof-Jaro.”

[FORIGITA!: bildo]

Sinjoro SUNSemio”, la motoro de la muzeo.

Ligoj inter Sud-Afriko kaj Ĉinio — laŭ la programo BRICS

Elisée Eloke

Iniciatite de d-ro Renato Corsetti kaj aliaj, la branĉo de Esperanto-en-BRICS-landoj establiĝis en Durbano post aprobo de Advokato Julian Cloete, prezidanto de la Sud-Afrika Esperanto Asocio. Elisée By’Elongo Ish’Eloke fariĝis la nacia kunordiganto kaj akceptis la taskon, ĉar ĝi akordis kun projekto ĉe la Durbana Universitato de Teknologio (DUT), kie li studas en doktoriĝa programo pri “BRICS kaj ercaj pliriĉigadoj”. Tuj poste, kadre de la sama studprojekto, li kontaktis la registaran direktorejon de BRICS kaj la Konfucean Instituton (KI) ĉe DUT.

UEA disponigis la du ekzemplerojn de la Praga Manifesto (kun traduko en la mandarena), kiujn Elisée donacis al Prof Eddie Chaobo Fu. La docento informis, ke li konas kelkajn esperantistojn inter siaj amikoj en Ĉinio. La plano pri BRICS en Durbano estas kunlabori kun KI kadre de promociado de la lernado de la mandarena per Esperanto kaj reciproke. Tiu ideo fariĝis realeco, ĉar du studentoj interesiĝis pri Esperanto kaj multaj pli pri la mandarena. Aldone al tiu kunlaboro jam okazis grandskala varbado por Esperanto per disdonado de flugfolioj en la provinco. Esperanto-en-BRICS-landoj disponigis monrimedojn por tiu distribuado.

Por la venonta jaro la plano estas viziti Ĉinan Universitaton kaj bankon de BRICS kaj esperantumi tie. Kadre de KI-aranĝoj, studentoj vizitas universitatojn en Ĉinujo kaj rajtas uzi la okazon por prelegi aŭ prezenti pri io ajn. Elisée kaptos tiun okazon por proponi kunekziston de la mandarena-Esperanta projekto eksperimente.

Kolokvo antaŭenigas nian universitatan profilon

La estraro de Esperanta Asocio de Rumanio (EAR) jam ĉe la elektiĝo antaŭ jaro decidis prioritatigi la universitatan laboron. En ĝiaj estraro kaj komitato kun 15 membroj triono estas universitatanoj. La unua internacie signifa konkretigo de tiu prioritatigo okazis en la urbo Timişoara en ĝia Okcidenta Universitato, kie okazis dutaga kaj dulingva kolokvo (nov. 11-12), kiu altiris tridekon da kolokvanoj el Rumanio, Germanio, Hungario, Kroatio, Makedonio kaj Serbio. De nepartoprenintoj kontribuaĵoj alvenis el Italio, Ukrainio kaj Svislando.

La celo de UEA en la aranĝo estis diskutigi proponojn por fortigi la ligojn inter la diversaj universitataj aktivaĵoj (kursaroj, prelegoj aŭ aliaj iniciatoj) kaj serĉi laborfortojn por realigi almenaŭ partojn de tiu agado. Baza tasko estos arigo de informoj pri ĉiuj ekzistantaj retpaĝoj pri universitatoj aŭ lokoj de triagrada edukado, kiu inkluzivas elementojn pri interlingvistiko, interkultura lernado, lingvo-politiko, iel en rilato kun Esperanto.

La seminario aŭdis de la vicprezidanto de UEA mallongan resumon pri la programo de UEA kaj ILEI de la nuntempe okazanta Jaro de la Lernanto. Defora laŭtlegita interveno de la prezidanto de ILEI ampleksigis la temaron de la Jaro. La kolokva programo konsistis el dudeko da dudekminutaj intervenoj plus fine ateliero pri “Interkulturo” gvidita de Radojica Petrović (la foto montras unu el la kvar laborgrupoj, plenumanta praktikan taskon).

Poezio

Poemoj de hispanaj esperantistoj en grava poezia revuo

Miguel Fernández

Caja de resistencia estas prestiĝa hispana ret-revuo pri nuntempa socikritika poezio, kolektive kaj kunside farata kaj administrata, aperanta du fojojn jare (maje kaj oktobre).

La poemoj en ĝi publikigatas nur trapasinte rigoran elektoprocezon fare de poezia juĝkolektivo. Ni esperantistoj povas fieri, ke por la unua numero, lanĉita pasintmaje, la poemon nomatan 2010, de nia lirikisto Suso Moinhos, tiu kolektivo juĝis aperiginda en Caja de resistencia. Sur jena paĝo http://cajaderesistencia.cc/caja-de-imprenta/caja1-numero1/moinhos/ legeblas du versioj (la originala Esperanta kaj ĝia hispanigo fare de la aŭtoro mem) de la poemo 2010, kune kun foto de Suso Moinhos kaj lia biografio, kie oni informas, ĉefe, pri lia laboro kiel E-verkisto.

Fine de oktobro aperis la dua numero de la revuo [http://cajaderesistencia.cc/category/caja-deimprenta/caja1-numero2/]. Ankaŭ ĉi-okaze la juĝkolektivo taksis aperiginda poemon de esperantisto. Ja tio aparte min honoras, ĉar... nu... tiu esperantisto estas mi mem. Sed min ĝojigas super ĉio la bona bildo kaj la respekto, kiujn pere de niaj elektitaj poemoj la E-poezio ricevis en ĉi tiu grava medio ekstera al Esperantujo. Grava, ĉar oni en ĝi elmontras plej interesajn, diferencajn kaj altflugajn poetikojn nuntempe praktikatajn sur la soci-kritika tereno ĉefe en Hispanio, sed ankaŭ en plej diversaj landoj (nehispanlingvaj poemoj aperas dulingve, nome en la lingvoj originala kaj hispana). Mia poemo Apostolo de la Ideo — Apóstol de la Idea (en mia hispanigo) legeblas sur la paĝo http://cajaderesistencia.cc/caja-de-imprenta/caja1-numero2/fernandez/, sur kiu aperas ankaŭ miaj foto kaj biografio abunda je literatura esperantumado.

Sed mian feliĉon levas al la sepa ĉielo du mirindaj cirkonstancoj. Jen la unua: ĉi-numere, fakte, kunlaboras du esperantistoj. Ĉi-okaze, nia Suso Moinhos estis petata realigi la hispanigon de du rumanaj poemoj, unu de Răzvan Țupa: [http://cajaderesistencia.cc/caja-de-imprenta/caja1-numero2/tupa/] kaj la alian de Felix Nicolau [http://cajaderesistencia.cc/caja-de-imprenta/caja1-numero2/nicolau/]. Jen la dua superfeliĉiga cirkonstanco: la oficiala prezento de Caja de resistencia okazis la 15an de novembro en la konata madrida librovendejo La Central (Calle del Postigo de San Martín, 8, apud Plaza de Callao), je la 19a horo. Al ĉi prezento estis invititaj por deklamo de siaj poemoj nur kelkaj gepoetoj, kies kontribuoj aperis, ĉu en unu, ĉu en la alia el la du numeroj ĝis nun publikigitaj. Nu, inter la invititoj troviĝis la du E-poetoj ĝis nun partoprenintaj en la revuo: Suso Moinhos kaj mi mem. Tial, ke ne eblis al li veni Madriden, Suso petis min voĉlegi lian poemon. Plej volonte kaj plezure mi deklamis en Esperanto kaj en la hispana tiel lian poemon kiel la mian.

Esperantistoj de Madrido kaj de pli-malpli proksimaj urboj kaj vilaĝoj est is petataj ĉeesti tiun poezian eventon, kie Esperanto kaj du el niaj poetoj rolis same digne kaj respektinde kiel aliaj lingvoj kaj, respektive, alilingvaj bardoj.

Kaj, ĝenerale, ĉiuj esperantistoj estas fervore invitataj legi kaj ĝui la revuon Caja de resistencia. Super la supra dekstra angulo de la foto de ĉiu poet(in)o, fronte al lia/ŝia poemo, videblas vinjeto de koro. Alklakante ĝin, oni montras sian ŝaton al la responda poemo. Do, se vi tion faros pri la poemoj de Suso kaj de mi, vi pravigos la elekton faritan de la juĝkolektivo kaj la respekton montratan de ĉi medio al la E-poezio.

Lernado: edukado.net

Iniciato por progresigi retajn kursfinintojn

La retejo Edukado.net kun ĝojo informas, ke la 4-an de januaro ekfunkciis ĝia nova projekto EKPAROLU! Post 150 provsesioj kaj seriozaj planado kaj konstruo de facile administrebla kaj uzebla programaro ni ebligas al komencintoj havi 10 senpagajn parolsesiojn. Ni volonte akceptas pliajn GEONKLOJN, kiuj post mallongaj testado kaj trejnado povus paroligi la GENEVOJN. Geonkloj estas spertaj kaj helpemaj esperantistoj, espereble kun iom da sperto pri instruado kaj iom da libera tempo. Ili mentoras la genevojn — tio estas retaj kursfinintoj, kiuj en multaj kazoj neniam parolis la novan lingvon kun vivanta esperantisto. La projekto estas bona okazo spertiĝi pri distanca instruado, kaj esti utila en la enmovadigo de novuloj. Ĝi bele kontribuas al la plenumo de la celoj de la Jaro de la Lernanto proklamita kune de UEA kaj ILEI.

Legu pli ĉe la paĝo: http://edukado.net/novajhoj?id=672. Atendas viajn vizitojn kaj sinproponojn por geonkliĝo la redaktoro de edukado.net Katalin Kováts.

Alvoko pri membriga subteno — aktivuloj bonvenaj!

Solidareco fundamentas en la filozofio de la Asocio. Fondaĵo Canuto estas la plej evidenta konkreta esprimilo de tiu solidareco, ĉar ĝi malfermas la vojon al membreco por centoj da homoj, kiuj alimaniere ne povus prizorgi tion mem. La programo estis starigita en la sesdekaj jaroj, nomata laŭ la itala prezidinto de UEA (1956-1960), Giorgio Canuto (1897-1960). La Estraro de UEA en decembro akceptis laŭ propono de nia Ĝenerala Direktoro pli konvenan priskribon de la celo de la Fondaĵo; jen la nova teksto: “[La Fondaĵo] helpas al limigita nombro de aktivuloj, kiuj mem ne povas pagi plenan kotizon. Kandidatoj estas petataj priskribi sian agadon en la antaŭa jaro kaj siajn planojn por la venonta.”

La kvanto de subtenatoj en 2016 estis ĉ. duono de la kvanto de subtenatoj en 2015. Tion kaŭzis grandparte malpli da rimedoj, sed krome administra ŝanĝo komence de januaro 2016 principe laŭdinda, sed praktike kun drastaj sekvoj. Komence de la jaro la CO kontaktis la subtenitojn petante konfirmon pri la deziro plue ricevi subtenon. Kiu ne reagis, ne plu ricevis subtenon. Tio kontribuis al falo de la nombro de delegitoj de 1435 en 2015 ĝis 1369 en 2016 (por ekzemple Hinda Unio la falo estis de 30 ĝis 7).

Same por 2017 estas plano peti reagojn — ĉu poŝte ĉu rete (planate estas simpla reta respondilo). Ni do vokas al subtenitoj en 2016 nepre peti daŭrigon. Landaj kaj Fakaj Asocioj povos instigi tiujn, kiuj perdis la membrecon en 2016 kaj daŭre agadas utile, ke ili nepre reanoncu sin. Krome TEJO, ILEI kaj Landaj Asocioj ricevis klaran inviton kandidatigi siajn promesplenajn aktivulojn. Dezirinde, ke la kampanjo por 2017 finiĝu jam en februaro, tiel ke la livero de servoj rapide eku aŭ daŭru seninterrompe.

Ege gravas bonvenigi aktivulojn en mondpartoj, kie la movado ne fortas. Ĉiu povas akceli tiun eblon per tre bonvena donaco al la Fondaĵo — eventuale kune kun propono pri inda subtenoto.

[FORIGITA!: bildo]

Canuto alvenanta al la UK en Varsovio; malantaŭe la polo Andrzej Rajski, (la tiama estrarano pri landaj kaj fakaj asocioj). La homo maldekstre estas oficulo de la urbo.

KER kompletigas sian jaron

La 10an de decembro en la meksika urbo Tecámac okazis la lasta KER-ekzameno de la jaro 2016. Partoprenis la sesion 16 kandidatoj, el kiuj sep personoj vojaĝis tien de pli ol 100 kilometra distanco, unu eĉ de 750, alia de 2600 kilometrojn fora loko, simple por trapasi la ekzamenon. Legu ĉe la paĝo: http://edukado.net/novajhoj?id=664

Instruado: ILEI

ILEI kongresos en Busano

Radojica Petrović

Busano, la dua plej granda urbo de la Korea Respubliko, logas per la harmonio de siaj tradicia kaj moderna vizaĝoj. Estante la plej grava havenurbo de la lando, ĝi rolis tra la historio kiel pordo al eksteraj landoj. Hodiaŭ ĝi estas komerca, trafika, industria, kleriga kaj turisma centro amase vizitata de turistoj el la tuta mondo. En la jaro 2017, 15-22 julio, ĝi gastigos la 50-an Kongreson de ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj) en la moderna junulargastejo ARPINA.

Tiu gastejo situas en unu el la turisme plej viglaj distriktoj de Busano, Haeundae, ĉe la ŝatata kaj internacie populara samnoma strando, sur kiu somere ariĝas pli ol miliono da homoj. Multaj turismaj celoj kaj vizitindaĵoj troviĝas promendistance de ĝi, aŭ atingeblaj per mallonga metro-veturo. La moderne ekipitaj konferencaj kaj bankedaj salonoj de ARPINA, ĝiaj restoracio, bufedejoj, komfortaj dormoĉambroj, naĝejo kaj sportaj instalaĵoj provizos per ĉio necesa por la grava evento de ILEI.

La Busana Turisma Organizo (BTO), mastrumanto de ARPINA, kun granda intereso subtenas la eventon esperante E-turistojn el foraj landoj de la tuta mondo. Omaĝe al tiu subteno kaj al la Internacia Jaro de Daŭripova Turismo proklamita de UN, ILEI elektis la temon “Edukado al respektoplena turismo” por la kongresa ĉeftemo. Ĝi spegulas kaj la intereson de la kongresgastiganto kaj la fakton, ke Esperanto-turismo estas unu el la praktike tre gravaj ekzistoformoj de la E-movado, grava faktoro de la pluvivo de la E-komunumo. Ĉiujare miloj da esperantistoj migras tra la mondo por renkontiĝi, praktiki kaj disvastigi sian komunan lingvon kaj per ĝi renkonti novajn lokojn, homojn kaj kulturojn. Ankaŭ la turisma parto de la ILEI-kongresa programo plenumas tiun rolon. La faka, kleriga kaj kultura programfadenoj de la Kongreso en Busano ampleksos laŭtradicie prelegojn kaj atelierojn de kongresanoj, instrutrejnadon, E-kursojn por komencantoj kaj komencintoj, ekspresan kurson de la korea, diskutrondojn kaj laborgrupojn, simpozion pri la kongresa temo, bankedon, vesperan kaj noktan distran programon, lingvan festivalon, E-literaturan kafejon, ĝeneralan debaton kaj multe da amikumado kaj neforgeseblan etoson tipan por la ĉiujara ĉefkunveno de E-pedagogoj. Emfazendas, tamen, ke la kongreso estas malferma al iu ajn, kiu rekonas la gravecon kaj valoron de edukaj agadoj.

La Kongreso finiĝos la saman tagon kiam komenciĝos la UK en Seulo. Estos organizita karavana transiro inter la du eventoj por ĝustatempe atingi la kongresejon de la UK.

Pliajn informojn kaj la aliĝilon en formoj elektronika kaj printebla vi trovos per la kongresa paĝo: http://www.ilei.info/agado/Busan2017.php

Recenzo: Muzika terminaro

Tre subjektiva terminaro

Tobiasz Kubisiowski

Aragón, Alfredo. Muzika terminaro. Associação Paulista de Esperanto. São Paulo. 2013 (2a eld.). 100 paĝoj. Prezo: 8,70 €

En 2013 aperis la dua eldono de “Muzika Terminaro. Alfronto al la tutmonda problemo pri kaoso en muzika skribado”, verkita de la kolombia komponisto Alfredo Aragón. Temas pri tre valora libro, se konsideri la fakton, ke en Esperanto apenaŭ ekzistas similtemaj eldonaĵoj — menciindas tamen du broŝuroj: la 36-paĝa “Muzika terminaro” de M.C. Butler kaj F. Merrick el 1944, kaj la 62-paĝa “Muzika leksikono” de A. Cherpillod, same el 2013. La verko konsistas el du samlongaj partoj: artikolo pri la ĝisnunaj tendencoj en la muzika terminologio en Esperanto kaj en aliaj lingvoj, kaj terminaro, kiun tamen mi prefere nomus eltiraĵo de muzikaj terminoj el PIV kun komentoj, kompletigo kaj eventualaj ŝanĝoj.

La ĉefa problemo, kiun mi volas riproĉi al la aŭtoro, estas baziĝo sur la portugala kaj hispana muzikaj terminologioj. Rezulte de tio li preferas la latinidan sistemon de nomado de sonoj (ut/do, re, mi, fa, sol, la, si) al tiu uzata interalie en la angla- kaj germanlingva mondo (A, B, C, D, E, F, G). La dua ŝajnas al mi multe pli bona ne nur pro tio, ke mi uzas ĝin ĉiutage, sed ankaŭ pro ĝia logiko — estas nur la sep unuaj literoj de la latina alfabeto (mi kredas, ke aldono de “Ĉ” povus kaŭzi plian kaoson), kaj la latinida sistemo baziĝas sur citaĵo el la Evangelio laŭ Sankta Johano. Alia ekzemplo estas la uzo de la vorto pentagramo, kvankam kaj Butler kun Merrick, kaj Cherpillod, kaj PIV unuanime nomas la koncepton (not)liniaro — kio laŭ mi estas pli konvena nomo por la linioj sur kiuj oni skribas notojn.

La dua manko, kiun mi sentis dum analizado de la verko, estas la videbla strebo al nur novaj solvoj kaj terminoj. Kompreneble, ĉiam bonvenas elpensi ion novan, sed ekzemple la sistemo por nomi ritmon eble taŭgas por paroli pri verkoj de avangardaj komponistoj de la 20-a jarcento, tamen montriĝas ĝena, se oni volas priskribi pli fruan muzikon. Krome, la aŭtoro ŝajnas nekonsekvenca, ĉar unue li rifuzas nomi la kvaronnoton kvarona, ĉar laŭ li ĝi estas unuo, sed kelkajn paĝojn poste en sia propra muzika ekzemplo li uzas la signon 3/4, celante takton kiu enhavas tri kvaronojn (aŭ, laŭ lia kompreno, tri unuojn, tamen tio postulus la signon 3/1).

La nekonsekvenco videblas ankaŭ en aliaj proponoj. Unuflanke, la aŭtoro prave montras nomojn kaj terminojn nelogikajn laŭ lingva vidpunkto, interalie proponante la vorton fingri anstataŭ pinĉi kaj neante la sencon de la prefikso kontra- en vortoj kiel kontrabaso, kontralto kaj kontratenoro — ĉar efektive la vortoj estis transprenitaj el aliaj lingvoj kiel tuto kaj la parto kontra- ne ĉiam signifas la samon. Tamen, mi daŭre ne komprenas la uzon de ordaj numeraloj por nomi intervalojn, t.e. distancojn inter du notoj (aŭ pli precize: du tonaltoj), kiam ekzistas vortoj kreitaj per la kvazaŭsufikso -t-: unuto, duto, trito, kvarto ktp. Sekve, la aŭtoro parolas pri la kvina plusa, kiam efektive temas pri plusa (en la senco: ega, pli granda) kvinto. Tia substantiva uzo de A-vorto estas stranga, ĉar ĝi malhelpas tujan komprenon de la frazo kaj necesigas la artikolon, kiu ja ne ĉiam taŭgas en la kunteksto.

Resume, oni devas aprezi la laboron kiun faris la aŭtoro de tiu ĉi libro, ĉar ĝi estas unu el la tre malmultaj pri tiu temo. Tamen, la rezulton mi taksas ne tute kontentiga — la aŭtoro esprimis nur kelkajn kaj tre subjektivajn rimarkojn pri instruado de muziko kaj pri muzika terminologio en kelkaj lingvoj, sed ne prezentis klaran kaj koheran sistemon por alfronti “la tutmondan problemon pri kaoso en muzika skribado”. Sekve, la verko utilas nek por fakuloj, kiuj daŭre preferos la ĝis nun plej vaste uzatajn terminojn, nek por ne tiom spertaj muzikistoj, kiuj apenaŭ komprenos la specifajn rimarkojn. Mi esperas, ke en la estonteco aperos pli profunda kaj pli ampleksa verko pri la muzika terminologio en Esperanto, kiu konsideros ne nur ideojn pri plibonigo de la tuta sistemo, sed ankaŭ baziĝos sur la ĝisnunaj solvoj kaj prezentos ilian praktikan uzon.

Konsiloj por uzi la katalogon de la libroservo

  1. Elektu “katalogo.uea.org”
  2. Entajpu titolon, aŭtornomon aŭ kategorion.
  3. Elektu ĉu vidi ĉion aŭ nur la ĉimomente stokatajn verkojn.
  4. Se bezonate, malfermu la eblon por pli da serĉ-kriterioj.

Atentu: La serĉilo klarigas, kiel enigi E-supersignojn. Tamen, nacilingvaj supersignoj ne estas trakteblaj — rezultos nula trovo. La serĉilo ja akceptas vortpartojn, do kaze de tia supersigno elektu alian vorton el la titolo aŭ aŭtora nomo, aŭ entajpu nur la sen-supersignan vortoparton.

Gvido kiel ricevi informojn pri novaj verkoj en la Libroservo de UEA: Vidu paĝon 203 en la revuo de oktobro 2016.

Ekferme

La kutima rubriko “Malferme” fariĝis la novjara mesaĝo. Anstataŭe, jen revurilata “Ekferme”, ke efemere tiu ja vivos estas klara. Bunta numero, kiu spegulas la intensigatan asocian laboron. Aldone al la jam aluditaj firmigoj de Afrik-Azia kunlaboro (p. 6 kaj 17), la jarfino heroldis du retejajn lanĉojn: esperanto.net por doni pri nia lingvo pli adekvatan bildon por la cetera mondo (vidu RE decembre, p. 260) kaj la interaktiva aktivulo.net pri multaj facetoj de niaj aktivaĵoj, nelaste AMO kaj “Jaro de la Lernanto” (vidu la gazetaran komunikon 663 de la 9a de januaro kaj nian februaran numeron). Ni ne trompu nin; la plena realigo de niaj planoj por reteja renovigo bezonos ankoraŭ centojn da horoj de planistaj, fakulaj, verkistaj kaj tradukistaj fortoj. Sed, okazis salutinda komenco.

Nia numero raportas pri la ĵusa rekorda jaro pri Aktivula Maturigo; la AMO-programo realigis 12 seminariojn; niaj preparlaboroj por 2017 indikas, ke ni denove ĉi-jare atingos aŭ preterpasos tiun nombron. Imagu, en 2014 ni naive celis realigi ses seminariojn jare — niaj homoj nebremseble sopiregas je trejnebloj. Krome en 2016 la programo atingis dekomence sopiratan revon: prizorgi trejnadon de estontaj trejnistoj — ŝlosila elemento por daŭripova evoluo.

Limoj por la februara numero: la 25-a de januaro, kaj la marta: la 10-a de februaro. Ĝis la februara!

Stefan MacGill

Revuo Esperanto 2017 2

Malferme

Kial oni fondis nian asocion?

Emilio Cid, estrarano de UEA pri informado

Laŭ nia statuto, la unua celo de UEA estas: “disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto”. Kaj certe estas deziro de ĉiu esperantisto, ke la homaro malkovru Esperanton kaj komencu uzi ĝin.

Sed ni, esperantistoj, emas forgesi pri tiu unua celo kaj ni emas vivi en nia fermita komunumo.

Tre gravas uzi la lingvon, vivi la lingvon. Sed ĉu tio sufiĉas por antaŭenigi Esperanton? Por la progreso de nia lingvo ni bezonas informadon kaj utiligadon. Kaj informado kaj utiligado estas gravaj. Ĉefe gravas la ekvilibro inter ambaŭ.

Ni ĉiuj estas en la sama boato, sed nur se ni remas per sama forto unudirekte, ni kontentige progresos. Se ni nur disvastigas Esperanton, sed ne uzas ĝin, se ĝi ne havas praktikan uzadon, ĝi ne estos utila, homoj ne volos lerni ĝin kaj la lingvo mortos. Aliflanke se ni nur uzas, sed ne disvastigas ĝin, homoj ne ekscios pri Esperanto. Ne estos novaj lernantoj, nek parolantoj kaj la lingvo same mortos.

Nuntempe estas malekvilibro inter la du agadoj en nia movado, ĉar plejparto de la esperantistoj ne emas agadi por informado kaj tio endanĝerigas nian lingvon. Esperantujo ne plu ekzistos, se Esperanto ne iros ekster la ujon.

Estas parto de la homaro, kiu ne emas al idealismo, nek interesiĝas pri lingva justeco, nek interesiĝus pri Esperanto. Sed estas multaj aliaj homoj, kiuj jam estas esence esperantistoj, ĉar ili pensas kiel ni. Ili estas pretaj adopti Esperanton, se ili nur ekscius pri ĝi.

Certe esperantistoj deziras, ke UEA realigu efikan kampanjon en la tuta mondo, kiel ekzemple faras Greenpeace. Tamen ili havas kvar milionojn da membroj kaj pli facile kompreneblan celon.

UEA provas organizi nian movadon, niajn agadojn kaj reprezenti nin antaŭ registaroj kaj instancoj. Sed nia asocio ne havas homfortojn, nek rimedojn, nek monon por sola antaŭenigi Esperanton. Pro tio la asocio ege bezonas la partoprenon de la membroj en niaj kampanjoj kaj laboroj.

Helpu la asocion disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto. Partoprenu!

Leganto de la monato — Patrick Morando (42), Italio

La rubrikon prizorgis Attila Kaszás

Kiam kaj kial vi komencis legi la revuon Esperanto?

Mi komencis legi la revuon en 2011, por koni la Esperanto-movadon kaj por perfektiĝi pri la lingvo. La revuo ŝajnis al mi la plej bona reklamilo de Esperanto.

Kiuj estas viaj plej ŝatataj partoj de la revuo?

Kutime miaj plej ŝatataj partoj estas “Kalejdoskopo” kaj la paĝoj dediĉitaj al la lernado kaj instruado. Ankaŭ “Laste aperis” tre plaĉas al mi. Mi ofte aĉetas librojn kaj mi scivolas pri la tutfreŝaj eldonaĵoj.

Ĉu vi uzas la revuon por instruado aŭ informado? Se jes, kiel?

Mi ĵus komencis instrui la lingvon kaj sendube mi uzos ĝin kiam miaj lernantoj atingos pli altan nivelon (A2), nun mi uzas nur kelkajn bildojn de ĝi. Mi kunportis ĝin por montri al miaj gelernantoj, ke Esperantaj revuoj ekzistas, kaj ke eblas aliĝi al internacia asocio, nome UEA.

Ĉu vi kontribuus al la revuo? Per kio?

Mi kontribuus eble per recenzo de Esperantaj libroj.

Kio mankas al vi en la revuo, kion vi aldonus?

Mankas al la revuo artikoloj pri kuirado, internaciaj specialaĵoj aŭ temoj rilatantaj al la modo, ĝardenado. Mi ĉefe pensas pri virinaj temoj. Alia aldonindaĵo, kiu povas esti interesa de tempo al tempo, estas rubriko pri bestoj.

Ĉi-numere

Parto de nia februara numero reprenas temojn el la januara — la Afrika Kongreso ricevas reviziton; januare ni resumis la AMO-programon en 2016, urĝas februare jam prezenti la planojn por 2017. Ne mankas antaŭen rigardaj eroj: la festado de la Zamenhofa Jaro en Varsovio aprile kaj la kongresaj proponoj julie en Koreio. Por strategia antaŭrigardo servas artikolo pri ĝemelaj urboj. Fina kaj ĝojiga konstato — nia revuo survojas al rekapto de la eldonritmo. Agrablan legadon!

Korea bonvenigo: Jen kalejdoskopo de la koreaj geografio, historio, kulturo, kuirarto, ekonomio kaj movado. Tio helpu konvinki vin pri la indo plani partoprenon en nia 102-a Universala Kongreso kaj eble en la ligitaj aranĝoj. Kongresa komuniko kompletigas la prezenton.

Ĝemelaj Urboj: Jen tereno potenciale promesplena. Laŭ la principo: “Pensu globe, agu loke” tiu populara ekzemplo de urbskala kaj translima kunlaboro harmonias kun la etoso kaj ideo de esperantismo. Sed ĉu ni havas la organizajn kapablojn engaĝi nin utile?

Nova rubriko: Asocioj franca, itala, kroata Ni elstarigas la agadon de elektitaj Landaj Asocioj — rutinan kaj apartan. La komunumo nun diskutas la rilaton inter la Asocioj kaj la individuaj membroj — sendepende de tio, niaj Asocioj senlace strebas — indas, ke ni pli bone konsciu pri tio.

Kalejdoskopo

Nia rubriko ĉi-foje havas azian fokuson. Nia agado tie tuŝas ĉiam pli da landoj.

La 10-a Mezorienta Kunveno, unuopa kaj triopa

En decembro 1956 kunvenis aktivuloj kaj fondis Vjetnaman Pacdefendan Esperanto-Asocion (VPEA), kiu iĝis VEA. Fine de 2016 VEA kun subteno de la Vjetnama Unio de Amikecaj Organizoj (VUAO) organizis la feston de la 60a datreveno. Okazigate en decembro ĉe la sidejo de VUAO, la jubilea festo bonvenigis vjetnamajn esperantistojn el diversaj partoj de la lando. Partoprenis s-ro Lee Jungkee (UEA), s-ro So Jinsu, prezidanto de KAEM; s-ro Hori Jasuo, eks-prezidanto de KAEM, kaj s-roj Lee Sungwoo (Koreio) kaj Gabriel (Brazilo) kaj la unua sekretario el la Ambasado de Pollando kaj vicprezidanto de VUAO s-ro Mariusz Boguszewski.

Dum la festo estis kortuŝe aŭskulti rakontojn pri la esperantistiĝo de la partoprenantoj. La festo estis rara kaj valora ŝanco por VEA montri siajn atingojn — i.a. la eldonon de la 15-jarojn preparata Granda Vortaro Esperanto-Vjetnama kaj vjetnaman tradukon de la libro Memoroj pri Japana Katastrofo, verkitan de s-ro Hori Jasuo post lia vizito al regionoj trafitaj de cunamo en 2011. Dum la festo la aŭtoro kaj la tradukistino ankaŭ kune faris memorfoton. Kadre de la ceremonio VUAO aljuĝis memormedalojn al esperantistoj, kiuj entuziasme kontribuis lastatempe al la vjetnama Esperanto-movado. Du el la medalricevintoj estas eksterlandanoj: s-ro Yosio Isino (Japanio) kaj s-ro Augusto Casquero (Hispanio).

Post la festo la esperantistoj vizitis la kvar ZEOjn en Vjetnamio, nome la tombon de s-ro Nguyen Van Kinh — la unua honora prezidanto de VEA, la lernejon Nguyen Van To — lulilon de la vjetnama movado, arbojn plantitajn dum la 2-a Azia Kongreso (1999) kaj dum la 97-a UK en Hanojo (2012). La lasta vizito estis al florĝardeno borde de la Ruĝa Rivero en Hanojo.

Plia kurso Bangkoke

Sukcese finiĝis la unua bangkoka kunloĝado en Tajlando, kiun partoprenis esperantistoj el Tajlando, Aŭstralio, Japanio, Vjetnamio, Francio, Germanio, Ĉeĥio kaj Hungario. La eventon vizitis ankaŭ sudamerika esperantisto el Ĉilio.

Nova fenestro pri Esperanto en Ĉinio

Post la malapero de la papera revuo El Popola Ĉinio en 2002, ne plu aperis revuo pri la Esperanto-Movado en Ĉinio, krom la dulingva Informilo de EPĈ. En januaro 2017 la nova sendependa revuo Tra la mondo estis eldonita. Ĝi estas fondita kaj redaktata de Trezoro Huang Yinbao, direktoro de Esperanto-Centro Ora Ponto, helpata de kelkaj aktivuloj. La kvaronjara revuo estas eldonata A4-formate en plenkoloraj papera kaj reta versioj (PDF, EPUB kaj JPEG).

En la kolofono la ĉefredaktoro skribis: “Dum la volontula laborado en la Centra Oficejo de UEA, septembre kaj oktobre 2016, foliumante amason da revuoj en Esperanto el diversaj landoj, mi elkovis ideon krei revuon pri Ĉinio, kies civitanoj atingas sesonon de la tutmonda loĝantaro. Agado pli valoras ol pensado.” La revuo estas senpaga por ĉinoj, por aliaj la papera revuo kostas €26 kaj la reta €8 jare.

La unua numero aperigis 42 artikolojn en ĉirkaŭ dudek rubrikoj, ekzemple: Azia kongreso, Esperanto en Ĉinio, Esperantistoj, Intervjuo, Lernejoj, Ekzamenoj, Kursoj, Libroj, Kunvenoj, Seminario, Pensado, Junuloj, Infanoj, Vojaĝoj, Retejoj, Donacoj ktp. En la revuo oni facile trovas historiajn materialojn pri la Esperanto-Movado en Ĉinio. Troveblas artikoloj pri literaturo, scienco, arto kaj turismo. La ĵus elektita estrarano de ISAE kreis ankaŭ specialan rubrikon Scienco. Por fortigi kaj bonkvalitigi la revueton la redakcio serĉas internaciajn kunlaborantojn por venontaj numeroj. Kontakto: t...@qq.com aŭ a...@126.com.

La 5-a ILEI-Seminario en Orienta Azio (ISOA)
GONG Xiaofeng (Arko)

Frunovembre, kadre de la 8-a Azia Kongreso de Esperanto en la urbo Quanzhou, Fujian-provinco, okazis la 5-a ISOA, organizita de la ĉina sekcio, kunlabore kun la sekcioj de ILEI en Japanio kaj Koreio, sub la aŭspicioj de KAEM. En du duontagoj la kunvenejo kun 60 seĝoj estis plenplena de partoprenantoj. La seminaria temo estis “lerni Esperanton per modernaj metodoj”. En la 4 sesioj kiuj okazis, ni ĉefe diskutis pri la malfacilaĵoj, kiujn multaj aziaj lernantoj ofte renkontas en sia lernado de Esperanto, pri la kapabligo de instruistoj/gvidantoj en E-instruado; ĉi-foje ni turnis nin al la metodoj per kiuj lernantoj efike lernu nian lingvon. Estis 9 prelegoj kaj 2 demonstraj kursoj dum la ISOA. S-ino Mireille Grosjean, la prezidantino de ILEI, prelegis pri tio “kiel ellerni Esperanton”. Estroj de la tri sekcioj raportis pri E-instruado en sia lando. Prof. d-ro Ilona Koutny prelegis pri la temo “Formado de Esperanto-instruistoj en universitato” kaj d-ro Márkus Gábor pri la Indramang-metoda lingvoinstruado, spertoj el lingvoinstruado en koreaj kaj tajlandaj universitatoj. La plej interesaj estis du demonstraj kursoj gvidataj de s-ro Usui Hiroyuki, laboranta ĉe EPĈ, kaj s-ino Xin Qishuang, instruistino el la elementa lernejo de Taiyuan, Shanxi. La antaŭa kurso celis plenkreskulojn, kaj la lasta estis por infanoj. La postaj diskutoj estis aktivaj, ne mankis junuloj, kiuj montris grandan intereson pri E-instruado. La sekva ISOA okazos en Koreio.

Aŭstraliaj Kongreso kaj Somerkursaro
Sandor Horváth

La ĵusaj Brisbanaj Kongreso kaj Somerkursaro estis tre agrabla renkontiĝo de junaj, maljunaj kaj mezaĝaj geesperantistoj. Tio okazis inter la 9-a kaj 15-a de januaro. La etoso estis bonega, kaj tiu diverseco de aĝoj kaj devenlokoj tre interesa.

Trevor Steele prezentis novstilan kurson: “Historio”. Unu parto estis la historio de Esperanto, kaj la partoprenantoj mem prezentis prelegetojn pri elektita temo (ekz. Lanti). La dua parto estis “historio de la mondo”, kaj baze Trevor prezentis prelegojn pri tre diversaj temoj, ekz. la lastaj nomadoj de Aŭstralio, la ekspedicio de Burke kaj Wills, la Nigra Pesto k.a.

La etoso estis internacia, danke al la ĉeesto de Erlangga el Indonezio kaj kvar francinoj, Martine, Thérèse, Michèle kaj Michelle. La ĉeesto, energio kaj bonhumoro de JoMo invitis al ĝojo. Li kantis ankaŭ dum preskaŭ du horoj en la piedira zono en la urbocentro de Brisbano. Multaj homoj haltis, kelkaj demandis, diskutis kaj nun scias pri Esperanto.

Ni preparas la venontan Trilandan Kongreson (Aŭstralio, Nov-Zelando kaj Indonezio) en Bekasi, Indonezio, de la 28-a de marto ĝis la 2-a de aprilo 2018.

Varsovio memoras pri Ludoviko Zamenhof

Alina Mozer

La 38-a Ĝenerala Konferenco de Unesko finiĝis en novembro 2015. Por esperantistoj la plej ĝojiga decido tie estas la envicigo de la 100-a datreveno de la morto de L. L. Zamenhof (14-a de aprilo 2017) inter 53 datrevenojn, kun kiuj Unesko estos “asociita” en la periodo 2016-2017. Propono pri tio estis farita de Pollando, kun subteno de Germanio kaj Slovakio. Temas pri plia rekono de Unesko al Zamenhof, post tiu okaze de la 100-a datreveno de lia naskiĝo, kiam li estis proklamita unu el la grandaj personecoj de la homaro.

Por omaĝi tiun gravan datrevenon Pola Esperanto-Asocio kore invitas al solena konferenco okaze de la 100-a mortodatreveno de Ludoviko Zamenhof. La konferenco okazos 28-30 aprilo 2017 kaj estas organizata kunlabore kun la Instituto pri Nacia Heredaĵo kaj Mazovia Instituto de Kulturo.

La konferenca programo proponas interesajn prelegojn kaj artajn eventojn. Laŭ la programo gastoj vizitos du interesajn kaj modernajn muzeojn, la Muzeon pri la Historio de Polaj Judoj “POLIN” kaj la Muzeon pri la Varsovia Ribelo. Per promenado laŭ la spuroj de la Majstro, ni riĉiĝos per komuna multlingva legado de la libro Zamenhof-strato.

Okazos sankta meso en Esperanto kaj ceremonio en la juda tombejo ĉe la tomboj de L. Zamenhof kaj liaj familianoj. Ni preparis favoran oferton por tranoktoj kaj varmaj manĝoj dum la konferencaj tagoj. Sube ni prezentas la provizoran programon.

Detaloj en la aliĝilo (en pdf-formato): http://esperanto.pl/?q=pl/node/940 kaj en la retpaĝo: http://aligxilo.net/a/zamenhof-konferenco-2017/eo

[FORIGITA!: bildo]

Alina Mozer estas prezidanto de la varsovia filio de PEA.

28. 04. 2017 vendredo
  • 10.00 — Registrado de la partoprenantoj
  • 11.00 — Solena malfermo de la Konferenco, bonvenigo, E-himno, paroladoj
  • 11.40 — Ludoviko Zamenhof — biografiaj trajtoj
  • 12.30 — Prelegoj kaj paroladoj
  • 14.00 — Malfermo de la ekspozicio
  • 16.00 — Distra vespero
29. 04. 2017 sabato
  • 10.00 — Promenado tra la kvartalo Muranow laŭ la spuroj de Ludoviko Zamenhof
  • 11.30 — POLIN, Muzeo pri Historio de Polaj Judoj (ĉ. 3 horoj)
  • 16.00 — Sankta Meso en Esperanto
  • 17.30 — Prelegoj
  • 18.30 — Distra vespero: solistoj, kant-muzika grupo
30. 04. 2017 dimanĉo
  • 9.00 — Solena Ceremonio ĉe la tombo de LLZ — vizitado de la tomboj de Klara, Rozalia, Marko, Feliks, Leon
  • 11.00 — Muzeo de la Varsovia Ribelo 1944
  • 15.00 — Konkludoj/fermo de la Konferenco
  • 16.00 — Promenado tra la Malnova Urbo — adiaŭo de Varsovio

Solenaĵoj okazos ankaŭ en Berlino en la 21a de aprilo kaj en Bjalistoko en la 14a de aprilo.

Parlamenta agado

En decembro 2016 estis reestablita Parlamenta Grupo de la Lingvo Esperanto, sekve de ŝanĝoj en la elektoj de 2015. La grupo momente havas dek tri parlamentanojn. En la refonda kunsido oni akceptis laborplanon por 2017 kaj fiksis februaran kunsidon, kiun partoprenos ĉina esperantisto, profesoro Xie Nong, por kune plani ĉinan-polan kunlaboron. Por honorigi la naskiĝdaton de Zamenhof oni planis organizi ĉe la Pola Parlamento solenan renkontiĝon inter politikistoj kaj esperantistoj: www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=SKLADZESP&Zesp=444

UK: 102-a Universala Kongreso en Koreio

Eksciu pri la lando de matena kvieto

CHOE Taesok

Koreio (Korea Respubliko) kaj ĝia ĉefurbo Seulo eniros en la liston de la landoj kaj urboj, kiuj gastigis pli ol unufoje la Universalan Kongreson de Esperanto. En 1994 la 79-a UK kun 1776 partoprenantoj okazis en Seulo kaj la kongreso estis taksita unu el la plej bone organizitaj kaj sukcesaj Universalaj Kongresoj. En la ĉi-jara julio denove en Seulo okazos la UK — la 102-a. Iuj ankoraŭ cerbumas, ĉu iri al la sola regiono de la mondo, kiu estas ankoraŭ neunuigita, al la lando, kie lastatempe entute pli ol dek milionoj da kandeloj surstrate brulis sen polica perforto kaj homa vundo por elpostenigi la nunan prezidenton, kaj al la lando, kies Esperanto-movado estas laŭdata pro sia vigla aktivado en la interreta epoko.

Geografie Koreio situas en duoninsulo, najbare de Ĉinio, Japanio kaj Rusio. La teritorio kun 100 000 km² da areo estas plejparte montara; la orienta regiono havas altajn montĉenojn kaj malvastajn marbordajn ebenaĵojn, kaj la okcidenta regiono havas malaltajn montojn kaj vastajn marbordajn ebenaĵojn. Estas 20 naciaj parkoj, precipe en montaroj, kaj ĉirkaŭ 3000 insuloj, precipe en la suda kaj la okcidenta regionoj. La tuta lando estas bone konektita per 31 ekspresvojoj (4200 kilometroj) kaj 95 fervojaj linioj (3873 km). La klimato kun klaraj kvar sezonoj estas vintre seka kaj malvarma, somere humida kaj varma. Dum la kongresa periodo la temperaturo povas varii de 23° ĝis 36°. La loĝantaro estas 51 milionoj kaj ili estas 99-procente koreoj laŭetne, sed pli kaj pli kreskas la nombroj de alietnaj loĝantoj.

Historie Koreio havas ĉirkaŭ 5000 jarojn. Estis skribite, ke en 2333 a.K. la unua antikva dinastio Gojoseon estis fondita de Dangun. Sekvis la periodo de la tri regnoj de Goguryeo, Baekje kaj Silla. La lasta venkis la aliajn du kaj parte unuigis la landon en 676 p.K., sed la nordan parton de Goguryeo, inkluzive Manĉurion, okupis la nove fondita regno Balhae. Estas notinde, ke la miljara ĉefurbo de Silla, Gyeongju, kun multaj historiaj trezoroj, estis listigita kiel monda kultura heredaĵo de Unesko. Poste la Korean Duoninsulon regis la dinastioj Goryeo (918-1392) kaj Joseon (1392-1897), kiu en 1897 deklaris sin la Korea Imperio. Japanio okupis Koreion de 1910 ĝis 1945. Post la dua mondmilito la Korea Duoninsulo estis dividita en Norda kaj Suda Koreioj. La popolo suferis interfratan militon dum tri jaroj (1950-1953) kaj tamen sindone penadis por evoluigi sian landon, kreante la esprimon “Miraklo ĉe la rivero Hangang”.

Ekonomie en 2015 Koreio okupis la 15-an lokon de la mondo laŭ la malneta enlanda produkto kaj la pokapa enlanda produkto estis 27 195 usonaj dolaroj. La lando estas internacie konata kiel produktisto de inteligentaj telefonoj, duonkonduktantoj, ŝtalaĵoj, aŭtomobiloj, pintkvalitaj elektronikaĵoj kaj gigantaj ŝipoj. En 2015 Koreio havis la plej rapidan averaĝan interretan konekton en la mondo kaj 85 procentoj de la loĝantaro uzis interreton. Kulture Koreio estas tre riĉa kaj nun havas 12 mondajn kulturajn heredaĵojn kaj 19 nemateriajn kulturajn heredaĵojn de Unesko. Aktivas eleksterlandaj kaj naciaj religioj, interalie kristanismo, budhismo, katolikismo, ŭonbulismo, konfuceismo kaj ĉondoismo.

Kuirarte Koreio estas tre alloga. Ingrediencoj kaj pladoj multe varias laŭ la provincoj. La korea reĝkorta kuirarto konsistis el la unikaj ĉiuregionaj specialaĵoj. Estas restoracioj, kiuj servas per la kortega kuirarto. Korea manĝo estas ĝenerale bazita sur rizo, nudeloj, tofuo, ĝardenaj aŭ sovaĝaj legomoj, fiŝoj, marherboj kaj viando. Legomoj estas pli konsumataj ol viandoj. Tradicie manĝaĵoj surtabliĝas ne pladon post plado, sed samtempe por komuna manĝo. Ĉiu prenas laŭ sia plaĉo. Koreoj manĝas rizon kaj supon per kulero kaj almanĝaĵojn per bastonetoj. Estas notinde, ke kuiritan rizon akompanas multnombraj almanĝaĵoj kune kun supo. La plej konata almanĝaĵo estas kimĉio, kiu estas fermentigita el pekina brasiko, akra papriko, ajlo, rafano kaj aliaj spicoj. Akvo aŭ hordea teo estas senpaga en manĝejoj.

Seulo, la kongresurbo, estas la ĉefurbo de Koreio ekde 1394. De la antikva tempo ĝi rolas kiel la centro de politiko, ekonomio, socio kaj kulturo de la lando. La urbon trakuras la rivero Hangang kaj ĉirkaŭas montoj. Dek milionoj da homoj vivas tie kun alta loĝdenseco. Ĝi gastigis la Aziajn Ludojn en 1986, la Somerajn Olimpikajn Ludojn en 1988, la Piedpilkan Mondpokalon en 2002, la Pintkunvenon de G20 en 2010, la Nuklean Sekurecan Pintkunvenon en 2012 kaj pliajn mondskalajn eventojn. La urbo estis nomita la monda dezajna ĉefurbo por la jaro 2010 kaj estas la naskiĝejo de “korea popmuziko” kaj “korea ondo”. Ĝi havis pli ol dek milionojn da internaciaj turistoj en 2014 kaj fariĝis la naŭa plej vizitata urbo de la mondo.

En kaj ĉirkaŭ Seulo troviĝas kvin mondaj kulturaj heredaĵoj de Unesko. La urbo estas turisme fascina loko, kie tradicio kaj moderno harmonie kontrastas unu kun la alia. Por ke kongresanoj ĝuu kaj la tradicion kaj la modernon de Seulo, la UK aranĝos interesajn ekskursojn al: palacoj de la dinastio Joseon, tradiciaj stratoj de Insadong, la dezajna placo Dongdaemun, la unua ĉiutaga tradicia bazaro Gwangjang, promenvojo laŭ la surmonta urbomuro Hanyang, la unua arbara parko Hongneung, la multkultura areo Itaewon, la rizkuka muzeo, la nacia muzeo kaj la hangula muzeo.

Koreoj ekkonis kaj lernis Esperanton jam de la 1910-aj jaroj, precipe koreaj studentoj en Ĉinio kaj Japanio. Ili poste disvastigis ĝin en sia patrujo sub la japana okupo. Estas konate, ke la plej frua esperantisto estis Hong Myungheui (1888-1986), verkisto kaj poste vicĉefministro de Norda Koreio. En 1920 Verda E. Kim gvidis la unuan publikan lingvokurson en Koreio, post kiu li kaj la finintoj fondis Korean Asocion Esperantistan.

Samjare la japana kolonia registaro proklamis transiron de militista subpremo al kultura politiko kaj permesis aperigon de koreaj ĵurnaloj kaj diversaj gazetoj. Ĉe ili esperantistoj okupis gravajn postenojn, aperigis Esperanto-literaturaĵojn, publikigis multajn artikolojn pri la graveco kaj ideo de Esperanto, prezentis Esperanto-librojn eksterlandajn kaj aranĝis regulajn Esperanto-rubrikojn. Estis la ora tempo de Esperanto en Koreio. De la fino de la 1930-aj jaroj la registaro furioze subpremis la lingvon kaj kulturon de Koreio kaj enkarcerigis plurajn esperantistojn kaj persekutis la Esperanto-movadon.

Dum kaj post la korea milito la urbo Daegu fariĝis la nova centro de la Esperanto-movado. La tiea universitato Cheonggu oficiale enkondukis Esperanton sub la gvido de Hong Hengwi, kun kiu kunlaboris la estonta UEA-prezidanto Lee Chong-Yeong. En 1975 la du organizoj Korea Esperanto-Instituto kaj Korea Esperanto-Societo kunfandiĝis al Korea Esperanto-Asocio, kies sidejo dekomence troviĝas en Seulo. En la 1960-aj kaj 70-aj jaroj Esperanto estis populara inter studentoj. La revuo La Espero el Koreio aperis de 1976 ĝis 1994 kaj la asocia organo La Lanterno Azia atingis sian 338-an numeron en decembro 2016. La asocio kun centoj da aktivaj membroj havas 16 filiojn kaj filietojn tra la tuta lando kaj organizis sian 48-an kongreson en oktobro 2016. Seula Esperanto-Kulturcentro organizis entute 300 lingvokursojn ekde 1991. Namganga Esperanto-lernejo okazigas kursokunvenon en ĉiuj printempo kaj aŭtuno ekde 1998. Esperanto estas instruata nun en du universitatoj kaj 10 lernejoj. Koreaj esperantistoj multe utiligas sociretajn servojn, precipe Kakaotalk, por diskonigi kaj legi novaĵojn, praktiki kaj lerni Esperanton kaj eĉ rekte elsendi el Esperanto-renkontiĝoj.

Krome, antaŭ kaj post la UK okazos aliaj gravaj aranĝoj: la 50a ILEI-Kongreso (15 julio — 22 julio en Busano), la 90a SAT-Kongreso (29 julio — 5 aŭgusto en Seulo), la 13-a Internacia Meditado (29 julio — 1 aŭgusto en Iksano) kaj la 7-a Staĝo de Liberaj Lernejoj por Geknaboj (29 julio — 6 aŭgusto en Goesan).

Do, jam veninte al Koreio, bonvolu ne maltrafi ankaŭ ilin por pli multe ekscii pri “la lando de matena kvieto” kaj amikiĝi kun la homama, pacama kaj gastama popolo.

CHOE Taesok naskiĝis en Koreio, loĝas en Litovio. Magistriĝis pri publika administrado kaj esperantologio. Esperantigis la sep sanktajn librojn de ŭonbulismo.

Ĝemelaj Urboj: Ni pluiru kun ĜU

Potencaj ebloj — kadre de translimaj kontaktoj

Stefan MacGill

Ĝemelaj urboj estas laŭdinda kaj multjara programo, kiu aktive stimulas transkulturajn kontaktojn — celo proksima al la koro de esperantistoj.

UEA kaj lokaj agantoj sporade provis okupiĝi pri la eblecoj de tiu programo. UEA en 2002 nomumis komisiiton pri la temo. Aperis ekde 2002 regula reta bulteno, kiu jam aperigis sesdekon da numeroj, sub la redaktado de la komisiito, s-ro Wu Guojiang el Ĉinio.

Kial esperantistoj okupiĝu pri la temo? La programo donas perfektan eblon al landaj kaj lokaj agantoj demonstri publike al neesperantistoj tiun esencon de esperantismo! Preskaŭ ĉiu ajn ĝemelurba kontakto frontas lingvan baron, kiun oni povas alimaniere solvi nur per la uzo de hegemonia lingvo. La rajto je justa komunikado estas (laŭ la tezo el RE apr 2015 p. 80-81) unu el niaj kernaj argumentoj por la publiko.

La agado estas praktike direktata pere de la asocia vikio: http://uea.org/vikio/%C4%9Cemelaj﹍Urboj

Jen la loko en Vikipedio por informiĝi pri la ĝisnuna agado de la komisiono: https://eo.wikipedia.org/wiki/Ĝemelurbo (ambaŭkaze serĉu “Gxemelaj Urboj”).

Oni povas provi akiri informojn de Landaj Asocioj, Delegitoj kaj Ĉefdelegitoj. Konstateblas, ke multaj el la delegitoj perdis la konscion, ke ili efektive devus aktivi. Kiel prave diris s-ro Wu, malmultaj homoj vere entuziasmos pri Ĝemelaj Urboj. Ni proponu al multaj, kaj ne miru, se modestas la rezulto. Ni ne trompu nin — starigi ĝemelurban ligon postulas grandan klopodon, kaj subtenadi ĝin eĉ pli! Ni vere devus kuraĝigi al tiaj ligoj, kie ni povas trovi laboremajn homojn! Unika kampo, ĉar ĝi devigas engaĝiĝon kaj interne (E-projekto) kaj en eksteraj rilatoj (traktado, proponado ĉe urbaj konsilantaroj ks.).

Ni konsciu, ke ekster E-ujo multaj el la anoncataj ligoj tre eble apenaŭ havas realan laboradon. Ne tiom malfacilus, ke la esperantistoj loku sin inter la plej aktivaj — kiel okazas inter Herzberg (Germanio) kaj Góra (Pollando).

Ekzistas du ebloj en kazoj kiam troveblas E-agemuloj en paro da urboj: konstati, ke jam funkcias ĝemela agado inter instancoj (tipe urba administrado, lernejoj, muzeoj kaj simile) kaj proponi ekaktivigon de esperantistoj kadre de tiu ekzistanta strukturo. Due, kie tio mankas, eblas starigi kunlaboron inter du E-instancoj, serĉi de oficialaj instancoj financan subtenon, kaj proponi la Esperantan agadon kiel modelon por ne-esperantista aktivado. Ne mankos kazoj, kiam malkovreblos, ke la teoria ekstermovada ĝemeliĝo ĉesis funkcii aŭ eĉ neniam konkrete funkciis.

Jen mia recepto por agado ene de unuopa lando:
  1. Listigu ĉiujn ekzistantajn E-ĝemeliĝojn kun enlanda partnero.
  2. Kreu angulon en la retejo de la LA por publikigi tiun informon.
  3. Listigu ĉiun urbon en la lando kun kluba vivo aŭ kapablulo.
  4. Malkovru la ĝemelurbojn de la potenciale kapablaj enlandaj urboj.
  5. Esploru pri la E-vivo en tiuj urboj.
  6. Malkovru potencialajn vivipovajn kunligojn, kontaktigu la ĝustajn homojn.
  7. Sekvu kaj subtenu.
Notoj:
  1. Ekzistantaj E-ĝemeliĝoj — notu, se eble: fondjaron, historion, ĉesjaron se estas.
  2. Urboj kun kluba vivo aŭ kapablulo — plie esploru pri ĜU-emo.
  3. Malkovru la ĝemelurbojn de la potenciale kapablaj enlandaj urboj — el Vikipedio, la reto, aliaj fontoj. Ne indas laboregi por listigi ĉiujn rilatojn, el kiuj 95% ne funkcios por Esperanto. Unue filtru, poste pluesploru.
  4. Esploru pri la E-vivo en tiuj urboj — tra Vikipedio, landaj retejoj, LA, ILEI-sekcioj...
  5. Malkovru potencialajn vivipovajn kunligojn, kontaktigu la ĝustajn homojn — gravas trovi la “motorojn”, kiuj pelos la aferon antaŭen kun sufiĉa prudento kaj organiza kapablo.
  6. Sekvu kaj subtenu — jen la tasko de la landa kaj/aŭ centra kunordigo.
La hungara kazo

Hungario ne nomumis landan reprezentanton, kaj ni ĝis nun ne malkovris informojn pri funkcianta E-aktivado pri ĝemelaj urboj. Ja en la urbo Tata klubo de pentristoj starigis rilatojn kun diversaj urboj (Alkmaar, NL, Troyes, FR, Darmstadt, DE, kaj Brescia, IT) kaj esperantistoj aktivas en tiu klubo kaj en la ligo kun Alkmaar. Ilia lasta agado estis vizito al la slovaka urbo Nitra en junio 2016, kie ili pentris scenojn de la urbo. Dum la UK eblis vidi ekspozicion, kaj la gvidanto, s-ino Elizabeto Ködmön, formale prezentis pentraĵon al la urbestro de Nitra.

Jen kiel ni aplikas aŭ aplikos la ĝeneralan strategion supre prezentitan:

Unue, ni esploris kaj esploros pri ekzistantaj ĝemelurbaj agadoj de hungariaj esperantistoj.

Due, ni kompilis post diskutoj liston de deko da urboj kun E-kluboj aŭ aktivuloj (vidu apude). Restos por esplori, en kiuj el tiuj urboj estas emo starigi ĝemelurban agadon.

Trie, ni provos pere de Hungaria Esperanto-Asocio (HEA) aŭ alimaniere akiri landan kunordiganton por la projekto.

Kvare, por tiuj urboj kun emo, necesas esplori en kiuj el la ĝemelurboj funkcias E-grupo, kaj starigi kun ili rilatojn por konstati ĉu estas reciproka emo.

Kvine, en tiuj malmultaj kazoj, kiam ĉio pozitivas, la du partioj devas koni siajn kondiĉojn kaj konigi ilin al la partnero kaj komune ellabori sian strategion. Kiom ajn utilas ĝeneralaj konsiloj, ĉiu kazo unikas kaj necesas formuli unikajn planojn.

En la realigo ĉiam pensu pri la apliko de SMART-celoj: la planoj estu realigeblaj, fiksu por ĉiu ero respondeculon aŭ ŝlosilan aganton, kompilu buĝeton kaj temposkemon.

En la mondo funkcias miloj (eble dekmiloj) da ĝemelurbaj kontaktoj. Klare, ni ne havas sufiĉajn rimedojn sekvi ĉiujn. Tial gravas nia forta filtrado, por fine trovi la dekon aŭ dekojn da realisme traktindaj kazoj.

Niaj esploroj montris, ke malfacilas eĉ en la granda mondo trovi fideblan liston de ĜU-ligoj. En la hungara kazo la nacia listo foje fundamente diferencas de la urba listigo. Ankaŭ tio kontribuas al la filtrada procezo.

Jen tasko por UEA, ĉu decentre, ĉu pere de la ĝemelurbaj komisionoj:
  • Kompili aŭ malkovri liston de funkciantaj E-ligoj kune kun kazostudoj
  • Pretigi gvidilojn, kiel starigi ligojn kaj kiel flegi ilin, kiuj problemoj povos leviĝi, kiel ekagi.
  • Doni praktikan helpon al nove starigataj ligoj aŭ ligoj en danĝero ne plu funkcii.
  • Regule aperigi informojn pri sukcesoj sur la kampo.

Ene de UEA de monatoj okazas diskutoj pri la aktualigo de la komisiono, kaj rapida solvo ne estas videbla. Nenio malhelpas al agemuloj eklabori intertempe per la simpla sep-paŝa skemo proponata en ĉi-tiu artikolo. Al la projekto nia revuo revenos.

Se landoj unu post la alia pretus apliki mian skemon kaj krei listojn de vivipovaj urboj, ni rapide progresus al la malkovro de novaj ligoj. Esploroj pri funkciantaj ligoj helpos al ni prezenti — eble en ĉi tiu revuo — indan listigon. Tion kompletigu alvokoj por ricevi pliajn informojn pri funkciantaj aŭ potencialaj ligoj. Publikigo de listo de urbaj aŭ antaŭurbaj kluboj, regionaj aŭ landaj asocioj, kun entuziasmo eniri ĝemelurban rilaton, ege spronus la agadon.

“Ni pluiru kun ĜUt.e. Ĝemelaj Urboj”.

La aŭtoro estas la estrarano de UEA kun respondeco pri la programo de Ĝemelaj Urboj.

[FORIGITA!: bildo]

La fotoj montras la partnerurbojn de Győr kun fondjaroj. La mapo de Eŭropo kompletigas la urboliston. Wuhan kaj Nazareth ja ricevas Aziocelajn sagojn. Ambaŭ fotoj faritaj de Vilmos Tóth.

Aktivulo.net: EKO, AMO, Ni semas, FLAM...

Aktivejo por aktivuloj

Stefan MacGill

UEA lanĉis novan retejon, kiu prezentas bazajn informojn pri gamo da aktivaĵoj en la progresiga tagordo de la asocio. Ĝia celo estas ne nur prezenti informojn, sed ebligi komunikadon, blogon kaj aliajn interaktivajn rimedojn, kun la celo tiri pli vastan tavolon de niaj membroj en la aktivadon. Kune kun la ĵus transformita esperanto.net la retejo faras utilan kontribuon al la promesita reteja renovigo ĉe nia Asocio. La retejo estis teknike starigita de Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova, la plimulto de la enhava pretigo estas farita de la nuna verkanto. Jen rapida resumo pri la trovaĵoj de ĉi tiu retejo.

Agadaj Raportoj

Jen la enira paĝo, kiu resumas la kolekton de ĉ. 140 komunikoj EKO, dissenditaj ĝis nun. Unuafoje ili estas videblaj en la ilustritaj versioj. La maldekstra menuo proponas jarojn. Elektu unu, poste elektu el tri jarpartoj: ĝis la kongresoj, dum la kongresoj, post la kongresoj. Temas pri la Universala Kongreso, la IJK kaj la Konferencoj de ILEI. Post tempopunkta elekto videblas detala indekso de la unuopaj komunikoj. Elektu por ĉiu komuniko ĉu legi ĝin ekrane aŭ elŝuti ĝin en formato PDF.

Blogo pri agado

La blogo enireblas en la maldekstra menuo en “Agadaj Raportoj”. Ĝia celo estas, ke estraranoj kaj aliaj aktivuloj povu komuniki siajn projektojn kaj atingojn kaj alvokojn, kun reageblo. Komentoj eblas ene de ekzistanta fadeno aŭ per starigo de nova fadeno. Ĉiu komento bezonos validigon antaŭ ol aperi.

Aktivula Maturigo

Finfine tiu furore kreskanta AMO-programo havas retejon, eĉ se momente nur bazan, sed tio invitas al kompletigo deflanke de partoprenintoj en iuj el la trideko da ĝisnunaj seminarioj (kun naŭ pli, planataj dum la sekvaj kvin monatoj; vidu p. 45). La enira paĝo klarigas la celojn, bezonojn kaj historion de AMO, la ecojn de seminarioj. Uzu la supran falmenuon kaj elektu “Unuopaj seminarioj” kaj poste la jaron. Tio vidigas liston de la seminarioj ene de tiu jaro, kun bazaj informoj, aranĝitaj laŭ unueca skemo: loko, dato, gastiga aranĝo, temo, gvidantoj kun temoj. La butono “Pli da informoj” donas aliron al prezento de la koncerna seminario. Povas temi pri prezentaĵoj — ofte lumbildaro, fotoj, gazetaraj komunikoj, impresoj kaj pliaj rilataj dokumentoj. Tiu parto de la retejo bezonas kunlaboran kontribuadon por atingi vere utilan retejon.

Jaro de la Lernanto

Tio difinas la celojn kaj strategiojn de la jaro. Ĝi prezentas sugestojn por lokaj grupoj — kiel mem kontribui al la realigo de la Jaro, kiu daŭras de julio 2016 ĝis julio 2017. Videblas ĝisdatigata listo de eventoj sub la egido de la realigantoj de la jaro: ILEI kaj UEA (ĝi aperis en nia numero de julio-aŭgusto, p. 151). La lasta prezento estas teknologie moderna mondmapo pri la lokoj de tiuj eventoj.

Pliaj Projektoj

Tio momente havas rubrikojn pri la nun retaksata projekto Ni semas, FLAM, Gvidiloj kaj Kontaktu nin. FLAM-analizoj estas tekniko por pritaksi iun situacion aŭ projektojn, pere de la rubrikoj “Fortoj, Lamaĵoj, Avantaĝoj kaj Minacoj” — la unuaj du regeblaj faktoroj, la lastaj du apenaŭ regeblaj. Okazis ĝis nun kvin FLAM-analizoj, el tiuj la rezultoj de kvar estis protokolitaj. La retpaĝo invitas rezultojn de pliaj analizoj. Niaj Asocio kaj movado urĝe bezonas pli da gvidiloj kaj ne pli da regularoj. La kreo de vasta aro da gvidiloj (kiel jam havas ILEI) ne progresas pro manko de rimedoj. Por nun legeblas aŭ elŝuteblas nur du gvidiloj, anstataŭ la dekduo, kiu estus la minimuma bezono.

La retejo bezonas ankoraŭ prilaboron de la ekzistanta enhavo, kaj pliaj temoj estos aldoneblaj — la listo de deziraĵoj jam longas. Vizitu ĝin kaj vidu tion, kio estis jam realigita. Kaj... aktivigu vin per <aktivulo.net>!

[FORIGITA!: bildo]

Partneraj urboj de Budapeŝto: ĉu eble la programo de Ĝemelaj Urboj iam trovos lokon en la retejo Aktivulo.net?

Afriko: La 6-a Afrika Kongreso de UEA

Impresa malfermo de la 6-a AKE

Stefan MacGill

Kiel promesite, ni daŭrigas la raportadon pri la Afrika Kongreso de Esperanto (UEA), konforme al la nuna asocia politiko levi la rolon kaj engaĝiĝon de UEA en la kontinentaj kongresoj. Jen temo, al kiu nia revuo revenos.

Altpinto en la malferma ceremonio estis la alparolo de la nove nomumita estro de la distrikto, kiu inkluzivas la urbon Bunda. Nesurprize, ŝia tridek-minuta prelego elstarigis la akutajn defiojn de la regiono: pli efikan mastrumadon de la akvo-rimedoj en kaj ĉirkaŭ la apuda Lago Viktoria, la evoluigon de lernejoj kaj lokaj edukaj ebloj kaj bonigojn de infrastrukturo. S-ino Bupilipili vidas perspektivojn, ke la esperantistoj ludu rolon en la solvado de tiuj bezonoj. Tio baziĝis ne nur sur teorio, sed sur vizito en la antaŭaj tagoj al la Esperanto-lernejo en Marambeka (vidu paĝon 16), kiu efektive montras la potencon de esperantistoj tra la mondo.

Pli vaste, ne mankis inter la tanzaniaj kongresanoj optimismaj proponoj pri la kontribuoj de la E-komunumo al pli vastaj celoj, kaj samtempe evoluigo de la E-movado tra la orientafrika regiono. Efektive, la pli aktivaj esperantistoj en Tanzanio troveblas en la akso Mwanza-Bunda, kie oni vidas potencialon por Esperanto-centro, aŭ eĉ instituto — legu la lastan rekomendon de la 29-a AMO-seminario sur la apuda paĝo. La premo al UEA kontribui al tiuj revoj povas nur kreski: intertempe, per formulado de kvin praktikaj projektoj UEA starigas bazajn subtenojn por plenumi simplajn bezonojn; la pli ambiciaj atendu sian vicon. Se fortoj ene de la orientafrika regiono, kune kun la subteno de unuopaj esperantistoj, povos jam akcepti la defion, des pli bone. La bazaj projektoj estas:

  • ORA 1: Reeldono de la svahila lernilo de N. Vessella
  • ORA 2: Pretigo de aliĝpeto de Tanzanio al UEA
  • ORA 3: Pretigo de aliĝpeto de Tanzanio al TEJO
  • ORA 4: Eldono svahila de la nacilingva varbilo de TEJO
  • ORA 5: Svahila versio de la lernilo de Stano Marček
  • ORA 6: Kreo de svahila E-kurso por saĝtelefonoj

Bunda estas eksterordinara urbeto. Kiel pruvas la sperto survoje al la futbala matĉo, la kono pri Esperanto tra la urbanoj estas rimarkinda kun grandaj esperoj. Ekzistas tre modesta Esperanto-Centro; tiu bezonos signifan evoluigon aŭ prirezignon, cede al pli uzebla centro. La urbeto havas bonan aliron el diversaj landoj de la regiono ORA: Ugando, Kenjo, Ruando, Burundo kaj la tre aktiva regiono Kivu de DR Kongo.

[FORIGITA!: bildo]

Gejunuloj dum la 6-a Afrika Kongreso de UEA en Bunda.

Rekomendoj de AMO

Akceptitaj de AMO 29 post diskutoj en du kunsidoj en la 26-a kaj 27-a de decembro 2016.

  1. La Afrika Komisiono kaj UEA (AK) celu realigi unu AMO-seminarion ĉiujare.
  2. Afrikaj landoj kun movado, sed sen konsilanto, nomumu tiun.
  3. UEA esploru la eblojn, ke TEJO kaj la LA en Tanzanio kunlaboru por krei svahillingvan version de la eksterarilata informilo havebla en multaj lingvoj.
  4. UEA esploru la eblon kaj indon eldoni kompletigitan version de la svahillingva lernilo de Nino Vessella aŭ prizorgi la aperigon de nova lernolibro.
  5. Lokaj kaj regionaj grupoj kaj landaj asocioj raportu pli regule pri siaj agadoj kaj atingoj al la Afrika Komisiono kaj E-revuoj tra la mondo.
  6. UEA kaj la organizantoj de KER-ekzamenoj esploru eblojn por ekzamena sesio en Afriko.
  7. ILEI intensigu la okazigon de ekzamenoj UEA/ILEI en Afriko por atesti lingvan kapablon kaj krome iel atesti la instrukapablon de afrikanoj.
  8. En la instruado de Esperanto oni pli forte emfazu la rolon de verboj kaj ĉiam prezentu ilin al lernantoj en adekvataj maniero kaj kunteksto.
  9. UEA kaj la Afrika Komisiono esploru eblojn starigi instituton aŭ similan projekton, kiu permesas al afrikaj esperantistoj praktike uzi la lingvon por plustudi.
AMO pri instruado

Esencan rolon ludis la AMO-programo de UEA en la kongreso. La 29-a seminario realiĝis tra la unuaj du tagoj kun kvardeko da partoprenantoj. Fotoj pri tio aperis en la januara numero (p. 6 kaj 7). Seminarianoj formulis kaj akceptis naŭ rimarkindajn rekomendojn — el ili kvin rilatas al instruado, unu al informado, du al kontinentnivela kunlaboro kaj unu al AMO mem. Tra Afriko ege gravas instruado — praktike ĉiu aktivulo devas iĝi samtempe instruisto aŭ almenaŭ kursgvidanto. UEA aktive engaĝas sin pri kvin el la rekomendoj, en kiuj ili povas ludi rolon. Unuavice temas pri eldonaj projektoj, por akceli la edukan laboron tra unuavice la orientafrika agado. La unua projekto (rekomendo 4) estas nun dokumentita — kun identigo de la bezonataj agantoj, preparpaŝoj, financado kaj temposkemoj. Tiu dokumento (projekto ORA 1) estas petebla de la redakcio de nia revuo.

Lernejo portas esperon

Vojaĝo de 40 kilometroj sur tervojoj for de la kongresurbo Bunda gvidas nin al la vilaĝo Marambeka, unu el kvar vilaĝoj, kune nomataj Ketare, kies elektita estro estas esperantisto. Por kompreni iom la ĉirkaŭaĵon, proksimas la mondfama nacia parko Serengeti kaj la Lago Viktoria, la plej granda en Afriko, kiu randas al tri landoj kaj havas elfluejon al la rivero Nilo.

Esperanto ludis rolon en la elektiĝo kaj renovigo de la mandato de la esperantisto s-ro Mramba Simba. Legu pri li en Vikipedio. Lia komenca elektiĝo okazis parte pro la akirita internacia trimonata sperto en Eŭropo, kiam li partoprenis en la 93-a Universala Kongreso en Roterdamo kaj seminario de ILEI en Kerkrade. Lian reelektiĝon helpis pluraj evoluigaj projektoj, kiel la borado de cento da novaj akvo-putoj kaj altiro de financado por la mezlernejo “Esperanto”. Tiu lernejo havas seson da klasĉambroj — kun kvar pliaj sub konstruo — kaj estas ŝtate prizorgata. La aĝo de la lernantoj gamas inter 14 kaj 18 jaroj. Apuda elementa lernejo nutras ĝin per novaj geknaboj. La lernejo ricevis tra la jaroj rimarkindan subtenon de esperantistoj, i.a. el Gemanio, Francio kaj Belgio. En Nederlando la subteno venas tra fondaĵo starigita de neesperantistoj, sed multaj el ili havas konon pri la lingvo. Legu nederlandlingvan prezenton kun multaj fotoj ĉe: http://www.mazingira.nl/

La projekto havas retejon en Esperanto kun prezento de la evoluo de la lernejo: http://www.kono.be/mazingira/eo.html.

La vicprezidanto de UEA havis okazon viziti la lernejon kaj solene planti arbon.

Nuntempaj projektoj estas la pretigo de instruista salono kaj tranoktejo por knabinoj, por ke ili ne devu promeni plurajn kilometrojn ĉiutage.

SMG

ILEI: La 50a Kongreso de ILEI

ILEI universitate en Busano

Radojica Petrović
Infana universitato

La vorto universitato vekas la ideon de supera klerigado kaj profesia kapabligo en ajnaj fakoj de la sciencoj kaj artoj. Ekzistis aŭ ekzistas ankaŭ t.n. popolaj kaj laboristaj universitatoj por klerigado, kulturkreado kaj profesia lertigado en diversaj kampoj kaj niveloj. En Busano, 15-22 julio 2017, ILEI lanĉos Infanan universitaton por kovri vastan gamon da edukaj, klerigaj, kultur-artaj, sportaj, ludaj kaj vartaj bezonoj de la infanaĝaj kongresanoj kaj iliaj gepatroj kaj instruistoj. Ĝi renovigas la tradicion de ILEI-gimnazio el la naŭdekaj jaroj de la pasinta jarcento, tamen kun novaj amplekso kaj kvalito.

Infana universitato dum la kongreso de ILEI ebligas kaj kunestadon de la gepatroj kun la infanoj, kaj tempodisponon por partopreno en elektitaj neinfanaj programeroj. Ĝi akceptos ankaŭ instruistojn kun grupoj de infanaĝaj E-kursanoj sen aŭ kun la gepatroj aŭ parencoj. La gepatroj kaj instruistoj solidare dividos la taskojn. Dum unuj deĵoros kun la infanoj kaj gvidos ilin tra la kongresa tempospaco, la aliaj ĝuos la kongresan programon, kaj poste alterne ŝanĝiĝos la roloj.

Se vi planas kun viaj infanoj parto preni en la UK kaj IIK en Seulo norde en la kongreslando, konsideru veni semajnon pli frue por ĝui la specife bonetosan ILEI-programon kaj turismajn logaĵojn sude. Jam aliĝis 14-membra grupo de infanoj el Ĉinio kun sia E-instruistino Shi Xueqin (Neĝeta), kiuj prezentos sian programon kaj pentraĵekspozicion por la kongresa publiko. Sur la foto: la plej juna partopreninto en la konferenco de ILEI en Ostendo, 2015. Ĉu iama kandidato por la Infana Universitato?

ILEI-simpozio

Tradicie ILEI organizas simpozion pri la kongresa temo en la lastaj du kongresaj labortagoj, ĉi-jare 20-21 julio, ebligante al universitatanoj kaj aliaj fakuloj esperantistaj kaj neesperantistaj dialogon pri temoj de komuna intereso, en kiu Esperanto, ne trude, demonstras sian praktikan valoron en la universitata medio.

Ĉi-jare la temo estas “Edukado al respektoplena turismo”. Ĝi malfermas la diskutspacon por traktado de aspektoj de esperantista kaj ĝenerala turismo: pedagogiaj valoroj de turismo, turisma ekonomio de la E-komunumo, komunikaj problemoj kaj solvoj en turismo, interkulturaj proksimiĝoj per E-turismo, faka terminaro kaj turisma literaturo en Esperanto kaj aliaj. La riĉa ekskursa programo apud la suda Pacifikborda parto de Koreio donos praktikan apogon al la teoriaj konsideroj.

[FORIGITA!: bildo]

Junuloj en la Renkontiĝo de Esperanto-Familioj (REF) en Hungario. Ĉu troveblos similaj kandidatoj por la Infana Universitato?

Landa Agado: Koncizaj raportoj

Landaj Asocioj loke agas

Claude Nourmont, Michela Lipari, Spomenka Štimec

Jen nova rubriko por nia revuo: ĝi invitas koncizajn raportojn de niaj landaj asocioj pri sia lastatempa agado aŭ alvokojn por planataj eventoj. La komencliteroj de nia titolo omaĝas al la momente furora muzikalo “LA la lando”. La rubriko celas konigon de bonaj projektoj, adapteblaj al aliaj landoj. Bonvenon, do, al nia tutmonda landaro.

Francio — sep malpekoj
  1. La sidejo de Espéranto-France en Parizo prizorgas libroservon, traktas informpetojn, akceptas vizitantojn kaj organizas kunvenojn, kursojn ktp.
  2. La landa kongreso okazos de la 25-a ĝis la 28-a de majo 2017 en la urbeto Mandres-les-Roses apud Parizo. Vidu ĉe <kongreso2017.esperanto-france.org>. Estas organizata dusemajna grupvojaĝo al Seulo.
  3. Nia asocio havas dulingvan retejon kun informoj pri kursoj, renkontiĝoj, artikoloj aperintaj en francaj gazetoj...). Vidu: <http://esperanto-france.org>.
  4. Partopreno en Salon de l’Education (Foiro pri edukado) kaj partopreno en Fête de l’humanité (Festo de la Homaro).
  5. Informiloj: ĉiumonate aperas reta bulteno Espéranto-Aktiv, dissendata al 4000 adresoj. Ĝi aperas ankaŭ sur la retejo. Aperis en novembro 2016 n-ro 596-7 de Le monde de l’espéranto, legebla rete, ricevebla papere. Ĝi estas parte en la franca, parte en Esperanto. Vidu: <http://esperanto-france.org/LME-596>. Temo de la sekva numero, nun preparata: Instruado de Esperanto en elementaj lernejoj.
  6. Prelegvojaĝojn de eksterlandaj esperantistoj plurfoje jare organizas UFE dank’ al Yves Nicolas. La gastigantaj kluboj surprenas ĉiujn elspezojn de la preleganto ene de Francio. Se estas temo interesa por ekstera publiko, la grupoj organizas prezentojn kun interpreto al la franca. Ankaŭ la bretona federacio regule organizas prelegvojaĝojn. Ŝajnas, ke malmultaj landaj asocioj realigas tiun valoran aktivadon.
  7. Por la Zamenhof-jaro estas organizata prelego la 14-an de aprilo en la lingvo-muzeo Mundolingua en Parizo kaj estas planata speciala numero de Le Monde de l’espéranto.
Italio — dekalogo

Jen kion Itala Esperanto-Federacio (http://www.esperanto.it) planis por 2017:

  1. En presejo troviĝas libro kun la kompleta verkaro de la itala poeto Giuseppe Ungaretti, en la traduko de Nicolino Rossi.
  2. Organiziĝas publika kunveno en la 17-a de aprilo en Brescia, por celebri la Zamenhofan centjariĝon.
  3. IEF pretigadas la 84-an italan kongreson en Heraclea-Policoro (detaloj reteje), kiu montriĝos kiel unu el la plej riĉenhavaj kulture, Esperante, turisme pro la forta subteno de lokaj aŭtoritatoj.
  4. Dank’ al Premio Marelli, oni financos la partoprenon de iuj gejunuloj, kursdiplomitoj en la mondaj kongresoj en Koreio aŭ en Togolando. Similaj ofertoj ekzistas por la landa kongreso.
  5. Ĉiusemajne dulingva reta informilo estas sendata al proks. 5000 adresoj pri E-agado.
  6. Premio Trombetta estas destinita al la plej bona E-instruisto, membro de IEF, kiu permesos senpagan partoprenon en la nacia kongreso; limdato por partopreni: la 30a de majo 2017.
  7. Literatura Konkurso pri Tradukado el la itala lingvo al Esperanto en la branĉoj poezio kaj prozo; la ĵurio: Prezidanto Carlo Minnaja, ĵurianoj por poezio estas Giulio Cappa, Mauro Nervi kaj Nicola Ruggiero, por prozo: Gabriela Aquilina, Cristina de’ Giorgi, Nicola Minnaja. La verkoj devas atingi IEF ĝis la 30a de aprilo 2017.
  8. Oni eldonas ĉiun duan monaton la revuon L’esperanto, kun artikoloj itale kaj Esperante, redaktatan de prof. Davide Astori. Ekde la pasinta jaro la revuo estas komplete renovigita kun aparta kultura karaktero, bonaspekta, interesa kaj instiga; oni zorgas ankaŭ pri novaĵletero itallingva, kun informoj kaj profundigo pri lingva komunikado: Disvastigo — Lingue e Cultura (http://disvastigo.esperanto.it/).
  9. Al personoj finintaj la retajn kursojn ni jam disponigas senpagan unujaran membriĝon.
  10. Oni klopodas ekspluati la eblojn por prezento de 10-minuta programo ĉe la Italaj Ŝtata Televido kaj Radio pri Esperanto kaj ĝia movado: tio sukcese okazis jam plurfoje.
Kroatio: sennombraj atingoj

Kroataj esperantistoj filmis TV-elsendon pri la 100a datreveno de la morto de Zamenhof en la ejoj de la Kroata Esperanto-Ligo en januaro 2017.

Tiutempe en populara urba biblioteko okazis prezento de kroatlingva libro de Spomenka Štimec, kiu en havas elektitajn ĉapitrojn el ŝiaj esperantlingvaj verkoj. Pri Esperanto kiel literatura lingvo parolis Judita Rey Hudecek kaj Spomenka Štimec. La libro Dom u Srednjoj Europi (Domo en la koro de Eŭropo) aperis sub la egido de la kroata Komisiono pri Unesko, honore al la menciita datreveno.

Estas planataj omaĝaj programoj en aprilo en Zagrebo, laŭ financaj petoj direktitaj al diversaj instancoj. Proponataj estas aprila koncerto de juna marimbistino kaj literatura programo pri Zamenhof-Strato de Roman Dobrzyński en la zagreba Zamenhof-Strato.

Kadre de la projekto Esperanto-lingvoponto, en Teherano, Irano, aperos en 2017 la persa traduko de la kroata infanlibro Kapreolido Pirgo de la aŭtorino Andjelka Martic, tradukita de Josipa Katunar. El Esperanto la libron persigis la tradukistino Acktar Etemedi. Tio estas la kvara verko tradukita per Esperanto al la persa, el kiu la unua infanlibro pri la lernanto Hlapiĉ estis publikigita en du eldonoj en la persa, sume en 15 000 ekz.

Evidente, bonvenas similaj raportoj en niaj ekstereŭropaj asocioj, ankaŭ de Fakaj Asocioj — ve, tiam nia rubriko povos eknomiĝi: FA LA LA.

Forpaso

Endre Dudich (1934-2016)

La konata hungara esperantisto d-ro Endre Dudich forpasis la 3-an de novembro en Budapeŝto. Li naskiĝis la 27-an de januaro 1934 kaj esperantistiĝis en 1962. D-ro Dudich laboris profesie kiel geologo, i.a. ĉe la Internacia Unio de Geologiaj Sciencoj en Parizo. Li faris esplorvojaĝojn en Irano (1972), Kubo (1973, 1976, 1978), Malio (1977) kaj Kanado (1981), vizitante entute 71 landojn sur 4 kontinentoj. Li estis i.a. membro de la Komisiono de UEA pri Scienca kaj Faka Aplikado de Esperanto kaj vicprezidanto kaj honora prezidanto de Hungaria Esperanto-Asocio. Liaj ĉefaj Esperantaj verkoj estas la geologia lernolibro Ĉu vi konas la teron? kaj la sciencfikcia romano La lumo nutranta, aldone al plurdek Esperantaj artikoloj. Li aktive esperantigis tekstojn kun sume ĉ. 1800 paĝoj, konante mem pli ol 20 lingvojn. Li estis la vicprezidanto de la Hungaria Geologia Societo (MFT) inter 2000 kaj 2006. En la 92-a Universala Kongreso en Jokohamo en 2007 Endre Dudich estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

Recenzo: Mensogoj kaj sekretoj de la historio

Vera plezuro, bela stilo

José Antonio del Barrio

André Cherpillod: Mensogoj kaj sekretoj de la historio. Eldonejo La Blanchetière, Courgenard, 2015. 173 p. Prezo ĉe UEA: € 12,00

Eblas aserti sen timo tro ĝeneraligi, ke homoj ŝatas misterojn kaj fasciniĝas pri sekretoj. Ne nur en la persona ĉiutaga vivo: sufiĉas ankaŭ kontroli kiom triumfas fikcioj, entenantaj tiujn ingrediencojn. Ne mirigas do, ke ankaŭ verkoj pri misteroj kaj sekretoj en la historio aŭ en la socia vivo fariĝis popularaj en la popola kulturo, kaj ke naskiĝis tuta ĝenro de libroj kaj dokumentfilmoj pritraktantaj tiun malluman parton de la realeco.

La ĝenro estas malpli abunda en Esperanto — kie maloftas ĉiaj verkoj nefikciaj, pri scienco aŭ historio. Apenaŭ unu aŭtoro verkis plurajn librojn pri tiu temo, André Cherpillod, kiu nun prezentas kvazaŭ resuman libron, grupigante diversajn kazojn pri misteraj aspektoj de la historio. Ĝia titolo bone priskribas la enhavon kaj la celon.

En 33 ĉapitroj Cherpillod vicigas disajn erojn de la historio, de la estiĝo de la skribado ĝis la hororoj de la 20-a jarcento, kie li trovas, ke la ĝenerale akceptita priskribo de la historio kaŝas sekretojn kaj misterojn, kondukanta lin al interpretoj tre malsamaj, fronte al la oficiala historio. Tiu prezentado de aliaj faktoj aŭ hipotezoj troviĝas en la unuaj 30 ĉapitroj, dum la lastaj tri montras alian aliron, kiun mi komentos poste.

En tiuj unuaj ĉapitroj la aŭtoro pritraktas temojn, kiujn multaj legantoj konas kiel oftajn temojn de disvastigitaj verkoj de tiu mistera ĝenro, kiel Atlantido, la piramidoj, la templanoj, la Torina Mortotuko, la kataroj, la alĥemiistoj, la vera personeco de Shakespeare, la Viro kun la Fermasko aŭ la enigmo de Mayerling, plie eĉ aliajn rilatajn al Jesuo Kristo, Johana de Arko, Molière aŭ Ludoviko de Bavario. Cherpillod en ĉiuj kazoj prezentas la hipotezojn plej misterajn, tiujn reliefigantajn la konservadon de sekretoj kaj — laŭ lia interpreto — mensogoj.

Ĉu liaj interpretoj estas kredindaj? Nu, tio dependas de viaj emo kaj edukiteco. Multajn legantojn fascinos tiu sinsekvo de faktoj kaj hipotezoj. Ili montros la kaŝemon de la ĉefroluloj de la historio, ĉefe de la povuloj, aŭ la misterajn fortojn gvidantajn la homan sinsekvon.

Por tiu ĉi recenzanto tia akumuliĝo de t.n. “misteroj” efikas inverse. Mi mem evidente kredas, ke ja ekzistas misteroj kaj sekretoj, konspiroj de grupoj kaj kaŝado fare de povuloj, kaj mi koncedas ke kelkaj el la prezentitaj misteroj povas enhavi mallumajn flankojn, iujn el ili intence kaŝitajn. Sed ju pli Cherpillod prezentas sekreton post sekreto, mi ne povas eviti vidi sistemecon de la aŭtoro en la interpreto de la faktoj aŭ la prezento de la historioj, kio malpliigas ilian verŝajnecon. Finfine en plej multaj mi emas kredi, ke hipotezoj pli simplaj ol tiuj prezentataj de Cherpillod, eksplikas la misteron.

Nur du ekzemploj. La verko pritraktas la kazon de la Mortotuko de Torino, pri kiu la aŭtoro jam antaŭe verkis tutan libron, La Mortotuko de Torino, la neebla objekto, 162 paĝojn longan. Li forĵetas la rezultojn de la radiodatado per karbono-14, ĉar ili ne konvenas al lia interpreto, kaj do ne hezitas esplori aliajn eksplikojn, ofte memkontraŭdirajn: kiel eblas trovi la sangogrupon de Jesuo kaj samtempe aserti ke neniu organa materialo restas, kaj ke la bildo estas kreita per ia mistera radiado? Kial oni fidas la evangeliojn por priskribi la vundojn, sed ne la bendojn?

Eĉ pli frapa estas la ĉapitro pri la “naskiĝo de Venuso”, kiu resumas la libron verkitan en 1950 de Immanuel Velikovsky. Tiu malnova aŭtoro eksplikis plurajn katastrofajn fenomenojn kolektitajn en la Biblio kaj en multaj aliaj mitoj de la antikveco per kuraĝa hipotezo: ili estis la efiko de la pasado de giganta kometo, kiu proksimiĝis al la Tero kaj poste estis kaptita de la suna gravito kaj fariĝis la planedo Venuso. Kiel eblas kredi tiun rakonton post sesdek jaroj, kiam dekoj da spacosondoj esploris la kosmajn korpojn, inklude de Venuso mem kaj pluraj kometoj, kaj oni bone konas la klaran diferencon inter ĉiuj korpoj? Ke en la kvindekaj jaroj tiu hipotezo estus studinda, tion mi komprenas. Ke en 2015 klera homo povas ankoraŭ kredi la rakonton de Velikovsky, kiam miloj da sciencistoj studis la proprecojn de planedoj kaj aliaj elementoj de la sunsistemo, tio estas por mi apenaŭ kredebla obstino.

Mi menciis du ekzemplojn, kiujn mi iomete konas pro mia studado, sed samajn konsiderojn eblas fari pri la granda plimulto de la kazoj prezentataj. Ĉu vere oni ankoraŭ dubas pri la kreintoj de la egiptaj piramidoj? Ĉu vere necesas ekster(ter)a influo por ĝia konstruado? Ĉu vere la majaoj estis tiom mallertaj, ke ili bezonis influon de egiptoj por mem diveni, ke la geometria korpo, kiu ebligas plejan altecon per akumuliĝo de malmolaj korpoj sen cementado, estas ĝuste la piramido?

Mi ne neas ke iuj el la prezentitaj hipotezoj povas esti pravaj. Inter tridek misteroj estas facile renkonti iujn, en kiuj la sekreto estis pli longe konservita. Pri aliaj la spertuloj mem disputas inter si. Sed la proceduro de Cherpillod, forĵeti la pli simplajn hipotezojn kaj imagi ĉiamajn daŭrajn konspirojn, taŭgas por distra vespero, ne por serioza konkludo.

La lastaj tri ĉapitroj estas malsamaj ol la antaŭaj, ĉar, malgraŭ la klopodoj de la aŭtoro montri kontinuecon, ili fakte temas pri okazaĵoj pli modernaj, en kiuj vere ekzistas nek misteroj nek sekretoj, kaj en kiuj Cherpillod simple prezentas sian vidpunkton pri aktualaĵoj.

La artikolo 31 temas pri Esperanto. Ne serĉu tie ion kaŝitan. Ke eksteruloj ne atentas nian movadon havas nenion misteran. Ekzistas bonaj kialoj, por ke tio okazu. Fakte, je la fino la aŭtoro uzas tiun spacon por pribatali siajn proprajn lingvajn ĉevaletojn kontraŭ la Akademio. Eble li pravas, eble ne, sed la forto de lia argumentado malkreskas en mia takso, ĝuste ĉar li enmetas ilin ene de libro pri tute alia temo, kvazaŭ la esperantigo de geografiaj nomoj havus la saman karakteron aŭ gravecon kiel la konstruado de la piramidoj kaj la vera personeco de Shakespeare kaj Molière.

La lastaj du ĉapitroj estas listigoj de bataloj kaj katastrofoj en la mondo. Mi havas alian perspektivon pri la estonto de la mondo, ĝuste ĉar mi neniam pensis ke la antikveco estis pli milda ol la nuntempo, kaj do ne opinias ke la pasinta jarcento estis tiu “kiu vidis la rekordon de organizitaj masakroj”. Mi suspektas, ke la lastaj tri ĉapitroj estis aldonitaj por ebligi kontinuecon ĝis la nuntempo, ĉar Cherpillod ne trovis sufiĉe gravajn nuntempajn misterojn kaj konspirojn aldonindajn.

Pri la lingvouzo nenio riproĉinda. Cherpillod evidente mastras la lingvon (ne nur Esperanton), kaj lia stilo estas flua kaj agrabla. La de si mem tiel nomataj “bonlingvistoj” ne ŝatos lian senĝenan uzon de fakaj vortoj, komplikaj kiam necese, kaj kelkajn ne tute ortodoksajn aŭ nekutimajn vortojn. Mi tamen konsideras, ke ĝi estas vera plezuro por homoj, kiuj ŝatas legi nefikciaĵojn en bela stilo, kio ne estas tute kutima en nia lingvo. Ĝuste pro tio min ĝenis lia traktaĵo en tiu menciata ĉapitro 30 kontraŭ iuj novaj uzoj: homo kiu senĝene uzas “olim” ne devus esti tiom severa kontraŭ “Barato”.

Male, la (mem)eldono malhavas kvaliton. Temas evidente pri elekto de la aŭtoro, ke li preferas broŝurecan libron, tro facile difekteblan, al pli kvalita kaj sekve multekosta eldono. En nia mondo, en kiu la kosto de transporto kaj distribuado estas pli granda ol la papero mem, kaj kiam por malmultekosta eldonado pli konvenas bitlibroj, tiu maniero eldoni havas miaopinie malgrandan estontecon. Eble nenio pli pruvas la ĝeneralan individuemon de la esperantistoj, ol tiu ĉi maniero tute sola produkti librojn.

Plia pakita jaro por AMO

Nia programo pri Aktivula Maturigo eniras sian trian jaron. Jam okazis 29 seminarioj en 20 landoj. Januare ni raportis pri 2016 (p. 8-10). Nun urĝas komuniki la sekvajn seminariojn — naŭ en kvin monatoj!

AMO 30 Munkeno, Germanio, marto 25 — aprilo 2. Kadre de evento de TEJO. Okazos trejnado de trejnistoj — la tiel nomata SUPER-AMO. Temo: Trejni la trejnistojn! Gvidantoj: Sara Spanò, Charlotte Scherping Larsson kaj Karina Mąkosa.

AMO 31 Kutasi, Kartvelio, aprilo 1-3, kadre de la 10-a Mezorienta Kunveno. Temo: SEZAMO — Seminario pri Esperanto kaj Zamenhof en AMO. Temos unue pri omaĝado, sed plie (laŭ la eminenta slogano de Jolanta van Holstein — “Ne flagoj — sed agoj” pri perspektivoj por regiona evoluigo de tiu heredaĵo. Gvidantoj: Abdurahman Junusov el Dagestano, Ruslan Mavljudov el Kazaĥio, Keyhan Sayadpour el Irano, Irina Gonĉarova el Rusio, Nana Ĥizambareli el Kartvelio, de UEA Stefan MacGill kaj Renato Corsetti, kunordiganto de la Komisiono de UEA pri agado en la Meza Oriento kaj Norda Afriko (MONA).

AMO 32 Castione della Presolana, Italio, kadre de la Internacia Junulara Festivalo (IJF). Denove temas pri SUPER-AMO. Temo: Cele al pli da trejnistoj. Gvidantoj Charlotte Scherping Larsson, Karina Makosa kaj aliaj. En la montaro, 40 km nordoriente de Bergamo (kiu havas flughavenon, uzatan de modestprezaj flugoj).

AMO 33 Greziljono, Francio, aprilo 16-20. Temo: Kiel modernigi la instruadon de Esperanto kun la novaj teknikaĵoj. Gvidantoj: Sara Spanò, Stefan MacGill kaj iuj partoprenontoj.

AMO 34 Vroclavo, Pollando, majo 18-20, kadre de la Interkultura Majrenkontiĝo. Temo: Roloj de denaskaj esperantistoj. Kiel ili spertu la komunumon, kiel konservi ilin aktivaj poste? Gvidantoj: Stefan MacGill kaj espereble pliaj denaskaj esperantistoj aŭ iliaj gepatroj.

AMO 35 Les Brenets, Svislando, majo 25-28. Kun eblo tranokti en Francio en promendistanco al la seminariejo. Temo: Atente al instruado kaj la Jaro de la Lernanto. Gvidantoj: d-ro Katalin Kováts, Mónika Molnár, Mireille Grosjean, Stefan MacGill. Kunlabore kun ILEI.

AMO 36 Soriso, Brazilo, junio 15-18. Kadre de la 52-a kongreso de BEL kaj tiu de BEJK (la junularo). En la provinco Mato Grosso, norde de Braziljo. Konfirmota. Temo kaj gvidontoj anoncotaj.

AMO 37 Raleigh (NC), Usono, julio 5-12. Kadre de la Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK). Konfirmota. Temo kaj gvidontoj anoncotaj.

AMO 38 Busano, Koreio, julio 15-22. Kadre de la 50a Kongreso de ILEI. Temo: Intensigo de Instruista Trejnado. Gvidantoj: Stefan MacGill, Mirejo Grosjean kaj Katalin Kováts. Pri la dua duono de 2017 estas sekvataj interesiĝoj survoje al fikso de la propono. Diskutoj kun Japanio, Afriko (eble Benino) kaj Hinda Unio.

Ho, kia pakaĵo! Ĉu AMO estas enpakebla?

Mecenatoj solidaras per Societo Zamenhof

Ĉiujare ĉ. 100-150 fidelaj apogantoj de UEA membriĝas en ĉi tiu klubo, pagante la duoblon de la MA-kotizo (aldone al sia ordinara membrokotizo). Anoj de la Societo ricevas specialan cirkuleron de la Prezidanto de UEA kaj estas invitataj al aparta akcepto ĉe la Universala Kongreso.

La Societo grupigas mecenatojn, kiuj donas apartan financan subtenon al la Asocio. Persono, kiu faras donacon al la Ĝenerala Kaso, kies valoro egalas al minimume duoblo de la MA-kotizo por la koncerna lando, ĝuas membrecon en Societo Zamenhof, kvazaŭ la donaco estus kotizo. Pri Societo Zamenhof persone zorgas la Prezidanto, de tempo al tempo sendante novaĵleteron al ĝiaj membroj kaj laŭeble renkontante ilin en speciala kunveno okaze de la Universala Kongreso. Membro de Societo Zamenhof ne estas membro de UEA, se li aŭ ŝi ne estas ankaŭ individua membro. Ĉiu membro de Societo Zamenhof ricevas ateston pri sia membreco.

116 esperantistoj subtenis la agadon de UEA en 2016 per aliĝo al Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA kaj inviton al akcepto en Universala Kongreso. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Fondaĵoj de UEA

Per helpo de donacantoj UEA faras multon, kiu ne estus ebla sen tiu ekstra subteno. Ĉi-subaj fondaĵoj kaj specialaj kontoj bonvenigas ankaŭ vian donacon. Se la celo de donaco ne estas indikita, la mono eniras la Ĝeneralan Kason, aŭ, se temas pri pli ol €2400, la Asocian Kapitalon. Donacojn oni povas sendi pere de kotizperanto aŭ rekte al la CO de UEA.

Kiuj interesiĝas testamenti al UEA aŭ unu el la fondaĵoj, bv. peti informojn ĉe la Centra Oficejo.

Afriko — Helpas la laboron por disvastigi Esperanton en Afriko.

Ameriko — Helpas la Sud- kaj Centran Amerikan Esperanto-movadon

Antoni Grabowski — Subtenas Esperanto-kulturon per premioj kaj subvencioj (precipe por beletro) kaj per kuraĝigo de junaj verkistoj.

Azio — Subtenas la disvastigon de Esperanto en Azio.

Belarta Fondaĵo — Subtenas la Belartajn Konkursojn de UEA.

Biblioteka Apogo Bachrich Subtenas la plivastigon de la librokolektoj de Esperanto-bibliotekoj.

Biblioteka Fondaĵo — Akceptas donacojn por ebligi ordigadon kaj katalogadon de Biblioteko Hector Hodler.

Canuto — Helpas al limigita nombro de aktivuloj, kiuj mem ne povas pagi plenan kotizon. Kandidatoj estas petataj priskribi sian agadon en la antaŭa jaro kaj siajn planojn por la venonta en mesaĝo sendita al c...@co.uea.org.

CED — Subtenas la agadon de Centro de Esploro kaj Dokumentado.

Konto Espero — Helpas e-istajn viktimojn de militoj kaj naturaj katastrofoj.

Junularo — Subtenas TEJO, la junularan sekcion de UEA.

Novjorka Oficejo — Donacu 10 USD por iĝi Amiko de la oficejo, 25 USD por Subtenanto aŭ 100 USD por Patrono.

Oficeja Ilaro — Servas por ekipi la CO de UEA per modernaj laborhelpiloj.

Propaganda Konto — Apogas la informan kaj reprezentan laboron de UEA.

Societo Zamenhof — Societo por doni ekstran financan apogon al la Asocio. La kotizo estas 2-oblo de la MA-kotizo.

Fondaĵo Partoprenu UK-on — Helpas partopreni en UK al esperantistoj, invititaj de UEA, kiuj mem ne povus pagi ĉiujn kostojn.

Unesko — Subtenas la agadon de UEA ĉe Unesko.

Volontula Fondaĵo — Subtenas la Volontulan Servon, kadre de kiu esperantistoj laboras kaj spertiĝas en la Centra Oficejo de UEA.

Wüster — Helpas financi la aktivadojn de Terminologia Esperanto-Centro aŭ de similaj aktivadoj iniciatitaj aŭ aprobitaj de TEC.

Amika rememorigo!

Ĉi tio estas la lasta revunumero, kiun vi ricevos sen rekotizado por 2017. Bonvolu rapidi renovigi vian abonon de la revuo, aŭ vian membriĝon en UEA!

Vi povas fari tion per la retejo de UEA, ĉe: http://www.uea.org/alighoj, aŭ per papera mendilo, akirebla de via kotizperanto aŭ kontraŭ peto de la Centra Oficejo. Pagebloj:

  • Se via konto ĉe UEA havas sufiĉan krediton, vi povas peti la financan fakon debetigi tiun konton. Skribu al: f...@co.uea.org omaĝe al William Auld kaj Marjorie Boulton.
  • Debetigo de banko-konto por unufoja aŭ ĉiujara debetigo eblas por loĝanto de la tiel nomataj SEPA-landoj: Tiuj estas: ĉiuj landoj en Eŭropa Unio plus Islando, Liĥtenŝtejno, Monako, Norvegio, Sanmarino kaj Svislando. Por kompreni ĉi tiun novan pagmanieron, bv. legi la klarigan tekston en la menciita retejo.
  • Pagado per kreditaj aŭ bankaj kartoj Visa, American ExpressMastercard post transigo de la informoj pri la karto pere de sekura formularo trovebla en la retejo.
  • Perretaj pagoj pere de PayPal.
  • Interbanka transigo cele al la bankoj AMROING en Nederlando.
  • Interbanka transigo al Postbank en Belgio, Germanio, Svedio kaj Svislando.

Por plenaj informoj, bv. legi la klarigan tekston en la menciita retejo.

Revuo Esperanto 2017 3

Malferme

Stefan MacGill

Malkutime, Malferme fermas ĉapitron. Post tri numeroj, via “aganta redaktoro” transdonas la stafeton al nova redakcio. Per diligenta kunlaboro de ĉiuj flankoj, per la aprila numero ni esperas fermi la dolorigajn revuajn malfruojn. Al la nova redaktora paro mi deziras multan persiston, kuraĝon kaj sukceson!

La redaktado estis ofte malfacila kaj pensiga sperto por mi. Laŭ mia vidpunkto, la Asocio nepre devas pliklarigi la ludregulojn, laŭ kiuj la revuo estu pretigata. Gravegas tri aferoj: la evoluigo de adekvata dokumentado de la revupretiga procezo, kune kun stilgvidilo por kontribuantoj; reformo de la pretigaj kondiĉoj necesaj por ĉiumonata akurata aperigo; kaj pli adekvata difino de la gamo kaj limoj de ĵurnalisma libereco ene de la limoj de oficiala organo de la Asocio. Jam de longeta tempo mi laboras pri la revua dokumentado, kiun mi esperas porti al iu kontentiga fino en la venontaj monatoj. Pri la cetero tre indus debatoj inter la legantoj, aparte la membroj. Ekzistas kaj estas petebla alia mia dokumento kiu analizas ĉi tiujn bezonojn kaj povus esti furaĝo por pluaj diskutoj.

Kun la revuaj devoj malantaŭ mi, mi povos dediĉi pli da atento al mia amata kampo Kapabligo. Du tiutemaj artikoloj devis forfali malfrue en la pretigado de la revuo: unu kadre de la februara seminario en Poznano pri la rolo de la lernanto en la eduka procezo, alia pri subteninda projekto “La Unua Leciono”. Ambaŭ nutras la programon, kiun kune realigas ILEI kaj UEA por la Jaro de la Lernanto, kiu venos al fino en julio 2017. Sen multa fanfaronado, realiĝas rimarkinda dudeko da sesioj tra bunta gamo da landoj. Jam okazis sesioj en Ĉinio, Tanzanio, Rumanio, dufoje okazis en Pollando kaj en Slovakio, tuj okazos en Kartvelio, Armenio kun ankoraŭ seso da eventoj ĝis la koreaj kongresoj. Modela ekzemplo, kiel organizi “Jaron” per negrandiozaj sed praktikaj realigoj proksime al averaĝaj esperantistoj.

[FORIGITA!: bildo]

La 6-a AKE en Tanzanio

Libroj en 2016 — la supera deko!

Jen la dek plej venditaj titoloj en la Libroservo de UEA en 2016. Temas pri ĉiuj vendoj — ne nur unuopaj. Rimarkindas, ke kvar el la unuaj ses listigitaj libroj estas eldonaĵoj de UEA.

  1. 268 Poŝamiko (B. Allée & K. Kováts) € 5,10
  2. 211 La danĝera lingvo (U. Lins) € 18,00
  3. 78 Tamen ĝi moviĝas! € 10,50
  4. 73 IKU 2016 (Red. J.A. Vergara kaj A. André) € 18,00
  5. 72 Detala gramatiko de Esperanto (B. Wennergren) € 13,50
  6. 72 Fundamenta krestomatio de la lingvo Esperanto € 9,00
  7. 69 Beletra Almanako 26 (Red. div.) € 9,90
  8. 68 Historio de la Esperanta literaturo (C. Minnaja, G. Silfer) € 54,00
  9. 66 Idoj de la imperio (K. Kniivilä) € 16,50
  10. 60 Beletra Almanako 25 (Red. div.) € 9,90

La plena listo de po dudek titoloj (unuopaj vendoj, ĉiuj vendoj) troveblas en la nova revua retejo: http://revuoesperanto.org.

Estrara pardonpeto

La Estraro de UEA pardonpetas al tiuj niaj membroj, kiujn ofendis kelkaj vortoj kaj esprimoj uzitaj de nia intervjuito Jorge Camacho en la novembra numero. Kvankam ni ja subtenas la liberan esprimadon de opinioj, kontribuoj al nia revuo estu konstruaj kaj respektemaj, ankaŭ kiam temas pri kritiko. La intervjuo ne spegulas la sintenon de la Asocio, kaj ni sincere bedaŭras la eventualan ĝenon al la koncernatoj, niaj fidelaj membroj kaj kunlaborantoj.

PS: Vidu ankaŭ la deklaron de la juĝkomisiono de la premio “Antoni Grabowski” sur la p. 55.

Ĉi-numere

Ni daŭrigas nian strebon aperigi antaŭenrigardajn artikolojn: unue, lanĉo de debato pri la celaro de UEA, cele al pliaj reformoj de la asocia statuto; due, estonto por nia kongresa politiko proponata en la unua el artikolparo. Muziko refrenas tra la numero — popolmuziko kun Kajto kaj rokmuziko kun Cronómetrobudú — ambaŭ kun informada valoro. Du pliaj plenaj revupaĝoj raportas pri informaj iniciatoj. Kune kun la kutima svarmo de pliaj novaĵoj. Bonan legadon!

Kajto jubilee soras refoje: Intervjuo. Dek demandoj pri la fondo, muzikaj preferoj kaj estonto por la renoma nordnederlanda grupo.

Fama hispana rokensemblo priomaĝas Esperanton: Laŭdinda iniciato konigi nin en alternativ-muzikaj rondoj.

Pri celoj, agadoj kaj principoj: Lanĉo de debato pri la celaro de la Asocio, responde al la kondiĉoj de la nuntempa mondo.

Kalejdoskopo

TEJO en Turkio

Fine de februaro en Istanbulo la prezidanto de TEJO, Michael Boris Mandirola, la instruisto Özdízdar Murat kaj Vasil Kadifeli prezentis Esperanton al grupo de ne-esperantistoj, nomita “Gejunuloj de la klavaro”. Tio okazis en de junaj komputilistoj pri sekureco en la komputila kaj interreta kampo. La organizanto Ziyahan Albeniz iomete lernis Esperanton kaj invitis la triopon montri la lingvon al tiu preskaŭ 50-persona grupo. La prezento daŭris preskaŭ unu horon kaj kelkaj el la partoprenantoj ja interesiĝis. Vasil skizis mallonge la historion (en la mondo kaj Turkio), Murat prezentis la lingvon mem kaj parolis pri siaj travivaĵoj en Esperantujo, kaj Michael Boris Mandirola parolis pri TEJO, IJK kaj kion ili faras en la mondo. Fine ili respondis al la demandoj de la grupo.

Kuba esperantisto atingas kvar milionojn

Guillermo Sanchez Cordero, 31-jara esperantisto el Kubo kaj iama kantisto de la muzikgrupo “Amindaj”, sukcese partoprenis la 4-an de februaro 2017 en la talentokonkurso DSDS de la germana televido. Antaŭ 4 milionoj da spektantoj, li entuziasmigis la ĵurion per la germana furorkanto Ein Stern, der deinen Namen trägt (Stelo, kiu portas vian nomon) kaj atingis la duan etapon de la konkurso, kiu okazos en Dubajo.

Interkultura Majrendevuo

Al tiu aranĝo invitas vin la Eŭropa Centro de Interkultura Edukado kune kun la neesperantista organizaĵo Klubo de Muziko kaj Literaturo, okazonta en Pollando en Vroclavo (pole Wrocław) 8-22 majo 2017. Tiu kelktaga evento konsistas el diversaj laborsesioj: la tria Internacia Simpozio, Seminario AMO 34 kun la temo: Roloj de denaskaj esperantistoj (vidu paĝon 45 en nia februara numero) kaj la kvina Eŭropa Festivalo de Esperantaj Kantoj. La organizantoj antaŭvidas artajn programojn, vizitadon de la urbo Vroclavo kaj la ĉirkaŭaĵo kaj Esperanto-ekspoziciojn. Aliĝu ĉe: i...@gmail.com kaj f...@gmail.com.

Kulturo loka kaj globa — unika kunveno

Ŝlosila evento por la antaŭenigo de la movado en Hinda Unio (Barato) estos la 4-a Sudazia Seminario, okazonta de la 13-a ĝis la 16-a de oktobro 2017 en Bengaluro, Barato. Imageblas plurnacia partopreno. La temo estos: Loka kulturo — Monda civitano. Ni ĉiuj ĝuas niajn lokajn kulturojn: niajn lingvojn, festojn, manĝaĵojn kaj vestaĵojn. Kaj kiel esperantistoj ni estas ankaŭ mondaj civitanoj. Kadre de la jara temo de UN por 2017 pri daŭripova turismo, dum SAS-4, ni kleriĝos pri la lokaj kulturoj de niaj mondaj civitanoj! Ni dividos la spertojn esti samtempe kaj loka noj kaj mondanoj. Okazos pliaj aranĝoj — kantado, lingvokursetoj, labortendaroj kun pliriĉigo dum la venontaj monatoj!

Pri la urbo Bengaluro: Tie okazis la 5-a Azia Kongreso en 2008. Tiam ni verkis paĝon pri la urbo: https://baratejo.wordpress.com/la-kongresurbo-bengaluro/.

Pri la seminarejo: La ejo de SAS-4 estos la urbomeza Indian Social Institute (ISI),la Barata Socia Instituto. La vizio de ISI estas krei egalecan kaj inkluzivan socion. Ĝi estas esplorinstituto por i.a. trejnado de diversaj sociaj aktivuloj, aparte tiuj kiuj laboras kun la plej malriĉaj tavoloj de la socio. Vizitu ilian (anglalingvan) retejon ĉe: Isibangalore.com. Estas planata AMO-seminario kadre de la aranĝo. Detaloj pri la seminario entute: https://baratejo.wordpress.com/sud-azia-seminario/sas4barato/. Interesiĝantoj aliĝu al la grupo SAS-4 Barato per retmesaĝo al s...@googlegroups.com aŭ mesaĝu al s-ro Siva: k...@gmail.com. Serioze pripensu partoprenon, por tie kontribui al la malŝloso de tiu grava mondparto al nia monda subkontinento!

Reta kurso jam multlingva

La reta kurso de Esperanto laŭ la Zagreba metodo, kiu estis lanĉita en Kroatio de Georg Jaehnig antaŭ 10 monatoj, februarfine aldonis sian 17-an lingvon — la hungaran. Tiu aldoniĝas al la pli vaste uzataj lingvoj de la mondo kiel la ĉina, la angla, la hispana... Celatas aparte ĉiuj 24 lingvoj de EU, el kiuj la plimulto jam proponatas. La kurso: http://learn.esperanto.com/. Pliaj tradukoj bonvenaj: anoncu vin ĉe g...@jaehnig.org.

Informado: Kvar iniciatoj

KLEG trovis similideanojn en granda festo en Osaka

Somekawa Takatosi Kansaja Ligo de Esperanto-Grupoj (KLEG) partoprenis en One World Festival (Unumonda Festivalo), kiu okazis en la urbo Osaka frue en februaro 2017.

Tiu evento, laŭ la organizanto, estas “festo de internacia kunlaborado, kiu ligas nin al la mondo.” Por informi pri internacia kunlabora agado ĝi ĉiujare okazas ekde 1993. Ĉi-jare partoprenis pli ol 100 neregistaraj organizoj, registaraj institucioj kaj aliaj, kiuj internacie aktivas en diversaj kampoj. Ili laŭ propra elekto prezentis sian agadon al la 25 000 vizitantoj.

En nia budo ni elmetis panelojn por klarigi Esperanton kaj la agadon. Multaj vizitantoj kun intereso rigardis la panelojn, ricevis reklamilojn kaj interparolis kun niaj membroj pri nia lingvo (Kio estas Esperanto? En kiu lando oni Esperante parolas?...), la agado (Kion vi faras per Esperanto? Kie vi prezentas enkondukan kurson?...) kaj aliaj temoj.

Ni prezentis prelegon nomatan “La amuza mondo de la internacia lingvo Esperanto”. Surbaze de sia sperto, la preleganto Kimoto Yasuhiro parolis pri la ĝojplena vivo en Esperantujo. La aŭskultantoj interesiĝis. Li menciis pri esperantista interrilato, transnacieca amikeco, senbara komunikado ktp.

Ekde 2014 ni daŭre partoprenas en la festivalo. Niaj membroj volonte kunlaboras — partopreni en la evento estas oportuna eblo por informi multajn homojn pri nia agado. Ni esperas plibonigi nian vidigon en la venontjara evento.

TEJO, YO!FEST kaj senpagaj kuketoj

Nika Siebenreich

La 7-an de februaro junuloj el la tuta Eŭropo renkontiĝis en Mastriĥto por memorfesti 25 jarojn depost la subskribo de la Mastriĥta Traktato, kiu estis la bazo por la estigo de Eŭropa Unio. Youth Opinion FESTival, ĉiujara evento de la Forumo Eŭropa Junulara (FoJE), kunigis ĉ. trimil junulojn, kiuj partoprenis en politikaj debatoj, kursoj, metiejoj, prezentoj de diversaj organizoj, ludoj, sportoj kaj aliaj aktivaĵoj, kies celo estis instigi diskuton pri la estonto de Eŭropo. Post la fruktodona tago la partoprenantoj dancante ĝuis vivan muzikon kaj festumadon.

TEJO prezentis sin kiel unu el la organizoj kun plej multe da agadoj. Vasta junulara publiko do ekkonis la organizon: ĝiajn celojn, agadojn kaj reprezentantojn. Ĉar la 14 TEJO-anoj, kiuj inter si havis 13 gepatrajn lingvojn, ĉiuj antaŭe finis enkondukan trejnadon pri eksteraj rilatoj, ni sciis, ke gravas lasi bonan impreson al la publiko. Pri TEJO kaj Esperanto ni atentigis homojn pere de kvin aktivaĵoj.

Muro de la Libera Esprimo: aktivaĵo en kiu homoj sur malplenaj paperaj skatoloj skribis, desegnis aŭ pentris laŭvole en kiu ajn lingvo. Tiel ni konstruis muron, kies celo estis kunigi homojn anstataŭ dividi ilin. La muro iĝis impona; plena je pacaj kaj ŝercaj mesaĝoj, citaĵoj kaj desegnaĵoj.

Senpagaj kuketoj: Dumtage ni disdonis flugfoliojn, demandante la homojn, ĉu ili volas senpagajn kuketojn. En la flugfolio estis en ses malpli konataj lingvoj skribite kie oni povas trovi ilin. Ĉar la plimulto de la homoj komprenis neniun priskribon, ili troviĝis en malkomforta situacio. La informo ne atingis ilin; tio estis la celo de tiu ĉi agado — en leĝera maniero spertigi lingvan diskriminacion. Kelkaj eniris Google Translate, kiu ne helpis. Aliaj provis serĉi homojn, kiuj tamen komprenas unu el la lingvoj. La pli scivolemaj volis scii pli pri Esperanto kaj la agado de TEJO; ĉiuj estis invititaj partopreni E-kurson aŭ alian ludon.

Esperantan kurson ĉeestis ĉ. 15 homoj. La unua parto enkondukis bazajn gramatikajn regulojn kaj trarigardis avantaĝojn de la internacia lingvo. La dua parto konsistis el mallongaj ekzercoj, kiuj helpas evoluigi memfidon paroli en fremda lingvo pere de Esperanto. Ĉiuj partoprenantoj ricevis ankaŭ — tiam jam famajn — senpagajn kuketojn, kiujn ili certe meritis.

Ludo Cucumberia: Jen rolludo pri lingvopolitiko. Cucumberia estas fikcia lando kun komplika lingva situacio. Kvin lingvokomunumoj troviĝas tie kaj ĉiu komunumo volas siajn lingvajn rajtojn. La partoprenantoj dividiĝis en kvin grupojn. Kvar el tiuj reprezentis unu el la lingvaj komunumoj de la lando, kvina grupo reprezentis ĝian registaron. La ludantoj en grupoj diskutis kiel dividi fiksitan kvanton de mono inter ĉiuj lingvokomunumoj por eduka sistemo kaj amaskomunikiloj. Ĉar la kvanto de la mono ne sufiĉis por kontentigi ĉiun, la registaro devis trarigardi kaj pridiskuti la proponojn de ĉiuj komunumoj kaj fini per akceptebla kompromiso — la realigo kreis mojosan etoson.

Lingva kvizo: Plia populara aktivaĵo estis kvizo, en kiu oni povis testi sian konon pri la diverseco ene de Eŭropa Unio. Ĉar fine malmultaj transiris la magian limon por gajni la premion, konsolaj premioj estis nenio alia ol senpagaj kuketoj.

Krome ni konatiĝis kun junuloj el aliaj organizoj, ekkonis iliajn aktivaĵojn kaj eksciis multe pri diversaj junularaj organizoj en Eŭropo. Loka televido intervjuis la prezidanton de TEJO, Michael Boris Mandirola, kaj Sasha Murr prezentis kernajn punktojn pri Eŭrop-Afrika kunlaboro.

Konklude, en tempo kiam en kelkaj landoj oni pli kaj pli laŭte aŭdas kritikojn al la ideo de Eŭropa integriĝo, granda grupo de junuloj esprimis la malan volon kaj substrekis, ke ekzistas ankoraŭ entuziasmo pri ĝi. TEJO dum tiu tago ĉeestis per granda grupo kaj montris, ke necesas bone trakti la demandon de lingva diskriminacio en Eŭropo kaj en la mondo.

Eksteraj rilatoj restas prioritato por TEJO

Michael Boris Mandirola

Atentindas la laboro de Oleksandra Kovyazina (Sasha Murr) en la Konsilio de Eŭropo kontraŭ malamparolo kaj kadre de Eŭrop-Araba kunlaboro je junulara nivelo. Simile salutinda estas la partopreno de TEJO-delegitaro en YoFest!, okazinta en Mastriĥto, Nederlando (vidu la antaŭan artikolon). Alia freŝa februara novaĵo estas la elektiĝo de la nuna aŭtoro kiel prezidanto de CBMA, la konsultorgano de Forumo Junulara Eŭropa (FoJE) pri membrecaj aferoj. Li klarigas: “Tiukadre mi studvizitas organizojn, kiuj volas aliĝi al FoJE, aŭ ŝanĝi sian statuson. Lernante pli pri aliaj junularaj asocioj en Eŭropo, mi helpos difini precedencojn pri aplikado de membreckriterioj, sed mi ankaŭ partoprenos la kernajn eventojn de FoJE ekster la TEJO-delegacio, tiel ke tie estos kroma homo el nia organizo.”

La agado en diversaj ekstermovadaj tavoloj postulas multan engaĝiĝon kaj konstantecon de nia organizo. Aŭdeblas ofta kritiko, ke TEJO tro da rimedoj, financaj kaj homaj, elspezas por eksteraj rilatoj. Reage: “Mi kredas male, ke tio estas investo, el la plej longperspektivaj. Kvankam mi malbedaŭras kiam kiu ajn homo lernas Esperanton, kiam iu feliĉe trovas sian hejmon en nia bunta movado, mi ne volas ke Esperanto estu por la mondo la hobia lingvo de marĝenigitaj stranguloj, ĝi estu politika opcio por lingve justa mondo. En la junularpolitika medio ni havas mirindan ŝancon: kunlabori kun gejunuloj de aliaj junularaj organizoj, kutime multe pli grandaj kaj famaj ol ni; ni renkontas plurajn homojn, kiuj estos parto de la reganta klaso je nacia aŭ internacia nivelo. Lasi al ili pozitivan impreson pri esperantistoj kiel amikaj sed seriozaj kaj kompetentaj homoj, signifas semi en ili pozitivon al Esperanto. Oni komprenu ke esperantistoj ne estas lingva sekto aŭ buntaj naivuloj eksterepokaj, sed homoj, kiuj deziras atingi samajn celojn kiel ili, kiuj povas alporti valorajn vidpunktojn pri temoj de komuna intereso.”

TEJO ja laboras por aferoj kiujn celas aliaj organizoj: inkluzivo, maldiskriminacio, daŭripova evoluo, junularaj rajtoj aŭ kvalita edukado — ja Esperanto estas parto de tio kaj estas necesa ilo por vere atingi tiujn aktualajn celojn. TEJO pacience laboras por komprenigi tion eksteren... sed fakte venas la pripenso: kiom ni esperantistoj mem konscias pri la politika valoro de Esperanto? Veteblas ke maltro...

Kiu volas partopreni tian agadon, skribu al k...@tejo.org; se vi volas tion subteni finance, donacu al TEJO kun indiko pri “KER”aŭ rekte al UEA-konto tejker.

[FORIGITA!: bildo]

Saŝa Murr, fotita de SMG en AMO 14, en la IJK en Wiesbaden en 2015

La Zamenhof-Jaro

Emilio Cid

Por celebri la Zamenhofan Jaron UEA disponigas novan paĝaron www.zamenhof.life, kiun oni tradukos al pluraj lingvoj. Per la paĝaro ni provas diskonigi al la tuta mondo la vivon de Zamenhof kaj lian verkaron. Krom tiu plurlingva paĝaro, estas ankaŭ la blogo http://aktivulo.net/eo/tags/zamenhof-jaro, nur en Esperanto, kie vi povos legi pri la eventoj rilatantaj al la celebroj de ĉi tiu jaro.

Por informi plejeble multajn gazetojn, radiostaciojn, televidstaciojn, retpaĝojn aŭ blogojn pri Zamenhof kaj Esperanto, UEA kreis specialan gazetaran kampanjon okaze de la Zamenhof-Jaro. Supozeble temas pri la plej granda gazetara kampanjo, kiun la Esperanto-movado iam ajn realigis. La celo estas kolekti la kontaktinformojn de pli ol 2000 amaskomunikiloj. Por kolekti la informojn kreiĝis Google-Formularo ĉe www.gazetaro.org/formularo.

En dua paŝo ni tradukos bazan gazetaran komunikon kaj dissendos ĝin pere de kontaktformularoj, Facebook, retpoŝto aŭ fakso. La celo estas, ke la amaskomunikiloj plej vaste informu pri la Zamenhof-Jaro, pri la iniciatinto de la lingvo Esperanto kaj pri Esperanto ĝenerale.

Reage al la intervjuo kun Jorge Camacho

“Por pravigi la krudan opinion de Jorge Camacho (novembra numero, p. 224), minimume necesus, ke estu aperinta historio pri la Esperanta literaturo, pli bona ol tiu de Carlo Minnaja kaj Giorgio Silfer, al kiu nia komisiono atribuis sian premion post matura pripensado.”

Ulrich Lins, István Ertl, Shi Chengtai, por la Juĝkomisiono de Fondaĵo Antoni Grabowski

Redakcia noto: Alvenis similtemaj reagoj — ili transiros al sekvaj numeroj de nia revuo, kun diskutebloj en la nova revua retejo.

Dek Demandoj: La kantogrupo Kajto

Kajto jubilee soras refoje

Kajto (demandoj SMG)

La nuna jaro markas la tridekjaran jubileon de la renoma kantgrupo Kajto, kiu feste de tio rekuniĝas, sed nur nunjare. Nia intervjuo konigas al vi la historion kaj sintenojn de la grupo.

1 RE: Rakontu pri la fondo de via grupo — kiel vi renkontiĝis kaj de kie venas via entuziasmo pri muziko?

KAJTO: Ni kvarope jam estis muzik grupo antaŭ ol komenci la grupon “Kajto” en 1987. Marita kaj Marian transloĝiĝis el la regiono de Amsterdamo al la norda provinco Frislando. Muzikantoj sin flaras! La historio kiel ni nin renkontis estas tro longa — ni nin flaris... kaj iĝis grupo, kvarope. Ni tiam prezentis tradiciajn kaj memkomponitajn kantojn kaj tradiciajn instrumentaĵojn en la nederlanda kaj frisa lingvoj. Tiu grupo nomiĝis Kat yn ’t Seil. Kun tiu grupo ni koncertis en Hungario en 1986. Estis la unua fojo, ke ni koncertis en lando, kie oni ne (bone) parolas la anglan, germanan, francan, kaj eĉ ne la nederlandan kaj la frisan :-) lingvojn!

En la aviadilo hejmen mi (Ankie) memoris, ke dum mia mezgrada lernejoperiodo estis instruisto pri la franca lingvo, Jaap Duijs, kiu dum la paŭzoj instruis... Esperanton! Mi tiam ne havis tempon lerni tion, sed ... la vorto eniris mian kapon! En la aviadilo mi denove devis pensi pri Esperanto. Kial? La hungara lingvo estas malfacila por lerni. Mi diris al mi: “Ĉu mi nun ankoraŭ devas lerni la hungaran lingvon por kapabli komuniki kun la popolo de Hungario?” Mi jam parolas pli-malpli la anglan, la francan kaj la germanan lingvojn! Tiu penso lerni la hungaran lingvon lacigis mian cerbon! Ree en Nederlando mi kontaktis Jaap Duijs, por peti lin helpi min lerni Esperanton. Mi volis scii — el lingvistaj vidpunktoj — ĉu Esperanto vere estas pli facila ol la angla, la franca kaj la germana? En mia profesia vivo — mi instruis la francan kaj la anglan lingvojn ... kaj mi eltrovis: jes, Esperanto estas pli facila ol la aliaj lingvoj, hura!

Por fari longan historion mallonga: Esperanto delogis mian koron: mi tuj enamiĝis! Mi trovis belajn — originale en Esperanto verkitajn — poemojn kaj demandis al Nanne: ĉu vi povas enmuzikigi ĉi tiun tekston? Nanne diris: hmm ... mi devas scii pli pri Esperanto por kapabli fari tion! Kaj ... li enplonĝis en la lingvon. Poste ni demandis al Marita kaj Marian, ĉu ili volas fari muzikon kun ni en ... Esperanto? Kaj ili ... kiel Nanne, tuj ankaŭ enplonĝis! Naskiĝis: KAJTO.

2 RE: Kial vi elektis ĝuste la nomon “Kajto”?

Nanne klarigas: “Mi grandiĝis en Leeuwarden, la ĉefurbo de Frislando. En la kvindekaj jaroj de la antaŭa jarcento, multaj infanoj flugigis siajn memfaritajn kajtojn. Ankaŭ mi faris tion. Mi memoras, ke la ĉielo tute estis kovrita per multkoloraj kajtoj. Sed je certa momento tio ĉesis. Kiel infano mi ne konsciis pri tio kaj nur en la sepdekaj jaroj mi demandis mian patrinon kial la kajtflugado ĉesis. Ŝi klarigis, ke tio tiam estis malpermesita pro la milita flughaveno apud nia urbo. Mi estis fascinita pri la ideo ke niaj memfaritaj, paperaj infanludiloj estus minacaj al tiuj flugantaj milit-maŝinoj, kiuj devus protekti nin kontraŭ tiutempaj malamikaj landoj, kiuj ankaŭ havis tiajn maŝinojn. Do, mi volis verki kanton pri tio, unue fris-lingve sed poste ankaŭ Esperant-lingve. La kajto fariĝis vera pac-simbolo por mi kaj mi proponis al la aliaj akcepti la nomon.”

3 RE: Kiel vi lokus vin inter la diversaj muziko-ĝenroj?

Kutime oni nomas la muzikon de Kajto folkmuziko. La bazo de tiu muziko estas tradicia popolmuziko, sed la folkmuzikistoj uzas pli liberan manieron por ludi kaj kanti tradician popolmuzikon kaj ili verkas ankaŭ memfaritan muzikon en la folkmuzika stilo.

4 RE: En kiuj landoj, urboj kaj eventoj vi koncertis? Ĉu tio iam okazis ekster Eŭropo?

Kie Kajto koncertis kvarope, tio estas longa listo. La plej grandaj eventoj kompreneble estis en la Universalaj Kongresoj kiel en Rotterdam (1988), Brighton (1989), Tampere (1995). Kajto koncertis ekster Eŭropo, nome en Montréal, Kanado (1998), en la 46-a Kongreso de ELNA. Aliaj gravaj eventoj estis naciaj kongresoj kiel en Skotlando (1989), Anglio (1992), Francio (1994) kaj Germanio (1994).

Kajto koncertis ankaŭ ĉe diversaj Kulturaj Esperanto-Festivaloj kiel en Ostrava (1989), Parizo (1989), Homburg/Saar (1990), Kopenhago (1993 kaj 1996) kaj Aalen (1997). Pliaj eventoj estis: Kongresoj de SAT-Amikaro (1991 kaj 1993), Junularaj Festivaloj (Bonn 1991, Fenestrella 1994, Berlin 1995 kaj Güntersberg 1996), Zamenhof-Festoj (Bruselo kaj Brandenburg 1993) kaj diversaj Internaciaj Seminarioj (1988, 1989, 1992 kaj 1997).

En 2004 la “FAME-Kulturpremio” estis aljuĝita al Kajto por ĝia kontribuaĵo al la Esperanta muzik-kulturo. Ekde ĉ. 2007 Kajto pli kaj pli estis dividita en du duojn, kiuj volis esplori novajn vojojn. Marita kaj Marian fondis la novan grupon Kapriol’! kaj turneis en diversaj landoj en Eŭropo, i.a. en Hispanio (Cercle d’Arrels), en Danlando (KEF), en Germanio (FESTO, PSI kaj JES), en Pollando (Arkones) kaj en Francio (IREM kaj la SAT-Kongreso). Nanne kaj Ankie plu uzadis la nomon Kajto por sia Esperanta repertuaro. Duope ili turneis en Eŭropo kaj ankaŭ en Israelo kaj Aŭstralio.

La du grupoj ambaŭ koncertis en 2015 dum la 100-a Universala Kongreso en Lille (Francio). En 2017 la kvar membroj de la antaŭa Kajto denove koncertos pro sia jubileo kaj unu el tiuj koncertoj okazos dum la UK en Seulo!

5 RE: En kiuj lingvoj vi kantas kaj kiom el viaj koncertoj okazas ene de la Esperanto-komunumo? Kiom el via repertuaro estas en Esperanto? Ĉu vi foje prezentas iujn el tiuj eroj ekster E-aranĝoj?

Marita rakontas: La kvar membroj de Kajto kantis ne nur en Esperanto, sed kiel Kat yn ’t Seil ni ankaŭ kantis en la nederlanda kaj frisa lingvoj. Proksimume duono de la koncertoj estis koncertoj de Kajto (do esperantlingve) kaj la alia duono estis koncertoj de Kat yn ’t Seil. De la kompleta repertuaro ankaŭ proksimume duono estis esperantlingva kaj la alia duono estis nederland- kaj frislingva. Kelkfoje Kat yn ’t Seil kantis dum koncertoj en Nederlando kelkajn kantojn en Esperanto. Sed pli ofte Kajto kantis dum koncertoj en la Esperanto-komunumo ankaŭ kelkajn kantojn en la nederlanda kaj frisa lingvoj. Krom tio la grupoj ludis dancmelodiojn kaj instruis al la publiko la kunligitajn dancojn.

Ankie kaj Nanne, nun duope, krom fris- kaj nederland-lingve kantas ankaŭ en la angla, la franca kaj la germana.

6 RE: Rakontu pri la diskoj (KD), kiujn vi pretigis kaj eldonis. Ĉu iuj estis aparte kontentigaj por vi?

Kvarope ni eldonis kvin KD-ojn en Esperanto: Kajto en 1989, kiu estis la unua eldonita Esperanto-KD iam en la mondo, Procesio Multkolora en 1991, Tohuvabohuo en 1993, Masko en 1999 kaj Lokomotivo, rulu nun en 2004.

Estas malfacile diri kiun KD-on ni preferas. Marian preferas Procesio multkolora. Por Marita estas Kajto kaj ankaŭ Procesio multkolora. Por Nanne kaj Ankie ĉiu KD havas sian propran valoron.

Post 2007 Kajto duope eldonis du KD-ojn: Kajto Duope (2011) kaj Kajto Flugas (2015). Kapriol’! eldonis du Esperantlingvajn KD-ojn: Aventur’! (2009) kaj Kavaliriko (2014).

7 RE: Vi devenas el Frislando — regiono kulture kaj lingve unika ene de la nederlanda kulturmedio. Kiel tio influis vin? Ĉu vi sentas simpation por similaj kulturaj malplimultoj tra Eŭropo kaj la mondo?

Nanne kaj Ankie ĉiam loĝis en Frislando kaj parolas la frisan lingvon ĉiutage. Dum la lastaj 40 jaroj ili multe kontribuis al la frisa muzik-kulturo kaj kompreneble la frisa kulturo ankaŭ sufiĉe multe influis ilian muzikon, certe pro la lingvo, ĉar lingvo multe influas la melodion, la ritmon, la etoson ... la animon de muziko. Ili certe havas simpation por ĉiuj minoritataj kultur-esprimoj ĉie en la mondo. Kvankam Marita kaj Marian origine ne devenas el Frislando, ili sentas simpation por ĉiuj minoritataj lingvoj en la mondo. Pro tio ili volonte helpas por subteni tiujn kaj ili tre esperas ke tiuj lingvoj plue ekzistos.

8 RE: Kiel pluiros la grupo post la nuna jubilea jaro — ĉu duope, ĉu foje kvarope?

La ideo estas ke Kajto Kvarope ludas kune nur en la jubilea jaro 2017. Do ni ne planas ludi kvarope en la venontaj jaroj, sed plue duope.

Pri Kajto Duope: Jam de 1980 Ankie kaj Nanne kune muzikas. Komence en la konata frisa grupo Irolt, poste en Kat yn ’t Seil, Kajto kaj Liereliet. Sume, ili registris pli ol kvardek albumojn sur vinildiskoj kaj kompaktdiskoj, kaj regule koncerto-turneis tra multaj landoj, ne nur en Eŭropo, sed ankaŭ en Nord-Ameriko kaj Aŭstralio. Dum la somero de 2016 Nanne kaj Ankie turneis en Usono dum naŭ semajnoj. La kantotekstoj ne konas limojn. En ilia repertuaro maraj kaj historiaj temoj ludas gravan rolon, sed ili prikantas ankaŭ komikajn okazaĵojn el la ĉiutaga vivo. Ili ŝatas enmuzikigi Esperantajn kaj frisajn poemojn. Dum festivaloj, kafo-koncertoj, kulturaj vesperoj aŭ kantlaborgrupoj, ilia programo estas ĉiam humurplena kaj taŭge adaptita al la situacio kie ili troviĝas. La du kajtanoj povas enkonduki siajn kantojn en Esperanto, la nederlanda, la frisa, la franca, la angla kaj la germana. Ili akompanas sin per diversaj instrumentoj kiel gitaro, mandolino, koncertino (sesflanka akordioneto), ŝalmo kaj cistro.

Pri Kapriol’!: Marita kaj Marian ambaŭ studis muzikologion en Amsterdamo. Poste Marita instruis muzikon, sed baldaŭ ŝi decidis nur koncerti. Ekde 1976 ŝi estis membro de la nederlanda muzikgrupo De Perelaar (la pirarbo), kie ŝi renkontis Marian. De Perelaar estis tiutempe konata folk-muzikgrupo, ĉar ĝi disvolvis novan, pli viglan manieron por ludi kaj kanti la tradician nederlandan popolmuzikon. (SMG: Ĝi koncertis en la IJK en 1979 en Austerlitz). Aldone al Kapriol’! Marita kaj Marian ludas duope ankaŭ en la duo Marianta.

Pliaj membroj de Kapriol’! estas Rutger Dijkstra (antaŭa gitarlernanto de Nanne!) kaj Ad Bos. Kune ili prezentas folk-muzikon laŭ la nederlanda kaj frisa tradicioj, sed kelkfoje ankaŭ memfaritan. Ĉar tiuj membroj havas diversajn devenojn, oni aŭdas influojn el pluraj muzikstiloj, kiel mezepoka, skandinava, hispana, kelta, balkana muziko kaj salso kaj ĵazo. Rimarkinda estas la forta plurvoĉa kantado, la variaj aranĝoj kaj la ne-ĉiutagaj muzikiloj, nome diversaj flutoj, ŝalmo, akordiono, vjelo, baso, gitaro, violono, drumkesto, aliaj perkutiloj kaj klavaro.

9 RE: Bonvolu rakonti pri via sinteno al Esperanto.

Ankie: Mi, dum 2-3 jaroj, estas instruistino de la nederlanda lingvo por helpi rifuĝintojn civitaniĝi. Homoj el Sirio, Eritreo, Afganio, Irako, Irano kune kun eŭropanoj: ĉiuj devis aŭ volas lerni la nederlandan lingvon. Mi nomas min mem la “plej frustrata instruistino de la nederlanda lingvo” pro la fakto ke mi parolas Esperanton! Vere, la nederlanda lingvo ne estas tiom facila! Mi rimarkas, ke certaj neniam sukcesos lerni ĝin kaj aliaj neniam vere kapablos ĝin bone paroli. Kial ne meti ĉiun energion en unu lingvon: Esperanton!? Ofte la rifuĝintoj, post kelkaj jaroj, transloĝiĝas al alia lando, diru ... Svedio aŭ Germanio. Kio okazas? Ili devas denove lerni alian lingvon! Do, Esperanto estas brila ideo, laŭ mi! Pli brila ol nia mondo momente kapablas kompreni. Ĝi estas ankoraŭ mondo, en kiu gravas la mono, la armiloj. Tamen gravaj devus esti la komunikado kaj la amo inter la popoloj, malgraŭ la kulturaj diferencoj. Temas pri ... respekto kaj interkompreniĝo. Mi scias, ke iam venos bona tempo kun pli da harmonio! Jam, en nia “mondeto” ni ofte spertas tion!

10 RE: Vi restarigis la kvaropon okaze de via 30-jara jubileo kaj volonte akceptos invitojn koncerti ene de E-aranĝoj. Kiel la organizantoj de eventoj kontaktu vin por sendi inviton aŭ peti pli da informoj?

Ho, facila demando! Sendu retmesaĝon al Ankie: a...@xs4all.nl.

Fake kaj klerige

Radojica Petrović

La ĉiujara ĉefevento de ILEI en la jaro 2017 ricevas novan nomon, Kongreso anstataŭ Konferenco, sed tio ĉi ne estas la sola novaĵo. Novaj programeroj pliriĉigos la programan mozaikon en la lumo de la Jaro de la Lernanto: Pedagogia Foiro, Infana Universitato (priraportita en la februara numero), filmkonkurso, konkurso pri laŭtlegado kaj deklamado, literatura kafejo. Ankaŭ la ILEI-kongresa instrutrejnado ricevos la novan formon de AMO-seminario — por maturigo de instruaktivuloj. Gvidos ĝin la elstaraj E-pedagogoj Katalin Kováts, Stefan MacGill kaj Mireille Grosjean. En la fokuso estos modernaj faciligoj por la lernanto de Esperanto.

Paralele okazos kursoj por komencantoj kaj komencintoj, prizorgataj de Sylvain Lelarge kaj Annie Grente, kie la instrutrejnatoj povos praktiki siajn provlecionojn. ILEI proponas kotiz- kaj loĝ-rabaton al siaj aktivuloj, kiuj organizos kaj gvidos grupojn de komencantoj kaj progresantoj al la dumkongresaj kursoj.

La Pedagogia Foiro estas nova formo de prezentiĝo de Esperanto-centroj kaj aliaj agantoj sur la Esperanto-pedagogia kampo. Tio estas komuna intereso de UEA kaj ILEI, prizorgata kunlabore de Lee Jungkee kaj Elena Nadikova. Krom la foiraj budoj, kiel ĉe la Movada Foiro de la UK, ĝi inkluzivos ankaŭ aliajn formojn de prezentiĝo: ekspozicioj, diskutrondoj, prelegoj, atelieroj.

La filmkonkurso kaj konkurso pri laŭtlegado kaj deklamado, iniciatitaj de Mireille Grosjean, celas instigi produktadon kaj kolektadon de novaj lerniloj: filmetoj pri interkulturaj situacioj kaj E-gramatikaĵoj, kaj prononcmodelaj sonregistraĵoj. La Literatura Kafejo, komuna legado de elektitaj specimenoj el la Esperanta literaturo aŭ Esperantaj tradukoj el naciaj literaturoj, celas flegadon de legokulturo kaj interkulturan proksimiĝon de la kongresanoj. Ne mankos prelegoj de kongresanoj pri diversaj temoj, ĉu fakaj, ĉu ĝenerale klerigaj. Fakaj diskutrondoj kaj laborgrupoj traktos temojn el la vivo kaj interesoj de ILEI.

La aliĝperiodo kun la malplej altaj kotizoj daŭras ĝis la 31-a de marto. La aliĝilo kaj pliaj informoj atingeblas tra http://www.ilei.info/agado/Busan2017.php.

Strategio: Universalaj Kongresoj

Ni kreu pli Universalirajn Kongresojn!

Stefan MacGill

La celo de ĉi tiu artikolo estas proponi strategion, por ke signife pli alta proporcio de niaj esperantistoj havu okazon sperti ion similan al tio proponata de niaj Universalaj Kongresoj (UK) aŭ aliaj internaciaj renkontiĝoj. Post la UK en Bonaero, sepo da partoprenintoj notis skribe siajn opiniojn pri la UK; ĉiu senescepte komentis, ke ĝi estas tre/tro altekosta. Tio konfirmas la fortajn opiniojn de multaj centoj da homoj tra vasta gamo da vizititaj landoj.

Homoj en malriĉaj landoj havas grandegan malcertecon pri sia kapablo partopreni, kaj ne havas la financan lukson meti sin en riskon. La kreskantaj problemoj pri vizakiro altigas tiun riskon. UEA devus montri solidaron al tiaj homoj. Ja ni estas tutmonda organizo. La nuna laŭŝtupa kotizado estas nete diskriminacie favora al homoj en pli pagipovaj landoj, kaj malfavora al homoj en neriĉaj kaj rajtolimigitaj landoj. Nepre la Asocio frontu tiun demandon.

Pli da malfermiĝo de UK

Klare UEA devas evoluigi koheran kaj signifan programon por malfermi la Kongresojn al subtenindaj aktivuloj el la subtenendaj landoj de la regiono. Tiu skemo devas esti lanĉita minimume ses monatojn antaŭ la UK, por ke la elektitaj koncernatoj havu prepartempon kaj senton de sekureco pri la partopreno. Foje tiu programo devos esti grandparte regata de UEA centre, en aliaj kazoj tio povos okazi parte aŭ ĉefe pere de la Kontinenta Komisiono.

Specifa kazo de maltrafita eblo estis la UK en Nitro, kie estis 53 aliĝintoj el Hungario (kio lokis la landon en la sepan rangon), spite la proksimecon kaj tre avantaĝajn kostojn por loĝigo kaj manĝado. Baldaŭ post la UK, mi aŭdis la kredeblan pretendon: “Kio bremsis pli multan partoprenon — la altega kongreskotizo mem. Se tiu taga kotizo estus pli pagebla, facile organizeblus aŭtobuspleno da hungaroj por du/tri-taga partopreno.” Rigardu nur preter Hungarion; kion ni diru pri Albanio 0, Bosnio Hercegovino 1, Bulgario 5, Kroatio 11, Makedonio 1, Moldavio 0, Rumanio 11, Serbio 5, Slovenio 9, Turkio 5 kaj Ukrainio 5. Memoru, ke la veraj partoprenantoj sumas meze 20% malpli ol la aliĝoj. Kredeble UK ne revenos al tiu mondparto tra multaj jaroj — maltrafita okazo doni al la esperantistoj tra la Sudorienta Eŭropo tiun unikan UK-sperton kaj per eluzo de la kongreso por signife kreskigi la movadon tra tiu regiono, kiu klare funkcias sub sia potencialo.

Feliĉe nia Azia Komisiono KAEM pretigis skemon por subteni la partoprenon en la UK en Seulo de 15 indaj aktivuloj el aziaj landoj, kie la movado estas ankoraŭ en frua stadio. Sed 15 el — ni diru — milo (1,5%) estas tamen tre modesta. Klare UEA devas evoluigi pli ambician programon por malfermi la Kongresojn al subtenindaj aktivuloj el la subtenendaj landoj de la regiono. ILEI donas la modelon — ĝi subtenas ĉ. 30 indulojn en kongreso de 150 (20%). UEA celu levi la proporcion de subtenatoj ĝis 3% — do 30 subtenatoj en UK kun mil kongresanoj. Realigo de tio ne nepre devas pezi sur la ŝultroj de la CO, ni enplektu estraranojn, konsilianojn aŭ la koncernan kontinentan komisionon.

Restos certe, ke la UK mem ĉiam havos limigitan kapablon alvenigi homojn laŭ tiu skemo — eĉ se la koncentriĝo estas ĉe apudlandanoj. Do, ni bezonas duan taktikon por atingi nian celon. Jen ĝi:

Levu la profilon de la Kontinentaj kaj Regionaj Kongresoj

Okazas delonge kontinentaj kongresoj. Tiuj unue aperis en Ameriko (TAKE) en 1978; ĝis nun okazis ok en 7 landoj. Sekvis Afriko kun la unua en 1990 kaj okazis ses en 4 landoj. Tria en la vico estas Azio, kun la unua en 1996 kaj entute ok kongresoj en 7 landoj. Azio estas la sola kontinento kiu restas ĉe la teoria modelo de kontinentaj kongresoj laŭ trijara ritmo. Okazis regulaj ĉiujaraj Mezorientaj Kunvenoj, kiuj iel funkcias kiel renkontiĝoj en la regiono MONA — inter tiuj tuj okazos la deka. UEA povas liveri plenan liston de la Kontinentaj Kongresoj en Afriko, Ameriko kaj Azio — kun datoj, lokoj, temoj kaj aliĝoj. Petu ĝin de la aŭtoro.

Ĝis nun la rilatoj inter UEA kaj la kontinentaj kongresoj estis tre malklaraj. Pli-malpli la solaj skribitaj kondiĉoj estis, ke tia kongreso ne okazu ene de unu jaro en la sama kontinento kiel la UK. Eventoj tra la lastaj jaroj montras, ke indas kaj endas fortigi kaj klarigi tiujn rilatojn. Kiam tio okazis, tiuj kongresoj vere povos kontribui al la pledo por universaliro.

Principoj por evoluigo de kontinentaj kongresoj

El la sekvaj principoj la koncernatoj povos naski pli adekvatan regularon por la okazigo de Kontinentaj Kongresoj (KK) de UEA:

  1. Petoj por la organizado de KK devas atingi UEA minimume jaron antaŭ la planata okazigo. Normale tiu peto venas pere de la koncerna Kontinenta Komisiono. La Estraro kaj Centra Oficejo decidas bontempe pri la peto.
  2. La formala nomo de la Kongreso devas enhavi la siglon <UEA>, kiu ne rajtas aperi ĉe neaprobitaj kongresoj.
  3. La Kontinentaj Komisionoj celu trijaran ritmon por la okazigo de tiuj kongresoj. KK konfliktu nek loke, nek tempe kun Universala Kongreso.
  4. Kontraŭ tiu postulo, la kontribuo de UEA al la kongreso devas esti pli signifa, kaj esti konsentita tiom frue kiom eble, por permesi adekvatan preparadon. La ĉiujaraj buĝetoj de UEA pri movada evoluigo enhavu sumon por la Kontinentaj Kongresoj, sub la kondiĉo, ke la kongreso estu adekvate buĝetita kaj finkalkulita. Sube vi legos pri kvar kampoj por la rolo de UEA.
  5. Laŭeble UEA estu reprezentata en ĉiuj KK kaj malfermu la vojon por signifa informado kaj varbado por tiuj kongresoj, por ke KK estu vera multkultura kaj multnacia evento.
Ni ne restu nur ĉe plenaj kontinentoj

Signifa pledo renkontita en diversaj mondpartoj, precipe en Afriko, estas la eblo trakti la mondon pli fajne ol nur laŭ tutaj kontinentoj. Pri tio bv. legi la rilatan artikolon en la aprila numero de la revuo Esperanto. Tio malfermas la vojon por regionaj kongresoj — per tio nia kongresa kalejdoskopo iĝas pli multfaceta. La tabelo montras la eblojn, kune kun la grado de la atendebla enplektiĝo de UEA sur kvar kampoj, traktitaj en la sekvaj kvar alineoj.

Rolo de UEA — organizado

UK postulas de UEA grandajn rimedojn. Ĉiuj alitipaj kongresoj devas grandparte prizorgi sian propran organizadon. UEA havas la moralan devon liveri utilajn gvidilojn pri la aranĝado de la diversnivelaj kongresoj, al kiuj nepre kontribuu homoj, kiuj mem organizis kongresojn.

Rolo de UEA — diskonigo

Jen tereno, kie UEA povas kaj devas ludi grandan rolon pere de siaj rimedoj — la revuo Esperanto, EKO-komunikoj, Gazetaraj Komunikoj, retejoj kaj vizaĝoj en sociaj kontaktejoj. Organizantoj devas pli plene eluzi tiujn eblojn per tre frua livero de informoj en ĵurnalisme konvena formo, kune kun altiraj fotoj en akceptebla kvalito.

Rolo de UEA — partopreno

UEA faru grandajn penojn por ebligi la partoprenon de estrarano en kontinentaj kongresoj kaj eventuale eĉ regionaj. Estraranoj ĉiukaze devus povi aperi kaj agi en la naciaj kongresoj de la propra aŭ najbaraj landoj. La okazigo kadre de kongresoj de asociaj iniciatoj — la evidenta ekzemplo estas AMO-seminario — altigos la verŝajnon de partopreno de estrarano, oficisto aŭ alia merita delegito. Ĉiukaze dezirindas, ke tiu reprezentanto de UEA aktive rolu en la kongreso, kaj ne nur liveru salutmesaĝon en la inaŭguro. Ĝis nun AMO-seminario neniam okazis kadre de UK, verŝajne tio neniam okazos, sed ĉiu alia kongreso povas esti inda gastiganto por seminario. Alia kampo por engaĝiĝo estas festojaroj proklamitaj de UEA.

Rolo de UEA — financado

Klare, la UK postulas grandan financan investon, ĝia skalo, la engaĝiĝo de salajrataj pretigantoj kaj la pretendoj de kongresanoj devigas al pli altaj kotizoj. La praktika rezulto de la lastaj jaroj indikas ke proksimume duono de la UKoj kreas netan profiton, kiun oni dividas tridirekte. La porcio de UEA eniras kongresan rezervon kaj foje parto povas esti dediĉita al membriĝo de indaj personoj pere de Fondaĵo Canuto aŭ similaj celoj. Pri kontinentaj kongresoj, la financado estos pli limigita kaj forte dependos de la koncerna kontinento aŭ regiono. Ĉio nepre kun bona antaŭpretigo kaj postkontrolo; gravas realismaj buĝetoj kun kontrolado de la spezoj dum kaj post la kongreso mem. Financa subteno de UEA por regionaj kongresoj devas esti multe pli limigita.

Preter la Universalaj Kongresoj: TEJO, ILEI, IFEF...

La problemo de nepagipovo ne ekzistas tiagrade ĉe la junularaj kongresoj, ĉar iliaj infrastrukturaj kostoj ne tiom altas, la nombro de partoprenantoj permesas uzon de pli kostefikaj kongresejoj kaj pro la ĝenerala junulara prefero favore al mojoseco pli ol lukso. Ĝi ankaŭ ne ekzistas tiagrade ĉe ILEI, pro similaj kialoj, eĉ la kongresoj de ILEI evoluigis sian pli modestan kaj aĝvarian version de mojoseco. Krome la Ligo jam delonge funkciigas signifan programon de financa subteno por unuavice junaj instruistoj kun financaj malfacilaĵoj. Fervojistaj simile ne havas tiom grandajn problemojn, ĉar ili plejparte (ĉiam malpli) spertas avantaĝojn ĉe la vojaĝkostoj.

Do, la fina rezulto

Konklude, ni transformu nian kongresan panoramon, por ke tio servu malpli emfaze al konstanta elito, sed pli forte kontribuu al la entuziasmo kaj agopreteco de homoj en malpli favorataj mondpartoj. Por ke movado estu tutmonda, ne sufiĉas nomi ĝin tia. Ni ne kapablas vojaĝigi ĉiun al UK, do ni kiel UEA portu la kongresan sperton pli proksime al ili! Ni konsciu, ke sperto de UK aŭ io simila donos enormajn impulsojn al la kreskigo de nia movado en tiuj mondpartoj, kie tio estas urĝe bezonata.

Longe vivu Universalaj Kongresoj.
Ekvivu Universaliraj Kongresoj!

Landa Agado: Landaj Asocioj loke agas

Meksiko ege aktivas ĉe KER-ekzamenoj

Mallely Martínez Mateos, prez. de Meksika Esperanto-Federacio (MEF)

Antaŭ 2012 la plimulto de la KER-ekzameniĝantoj povis tion fari nur en ĉeestaj sesioj, kie persone estis la rajtigitaj ekzamenantoj kaj tio limigis la partoprenon de homoj, kiuj ne povis vojaĝi ĉefe al Eŭropo aŭ kie okazis Universalaj Kongresoj. Tamen ekde la 1-a Tutmonda KER-ekzamentago tio ŝanĝiĝis kaj tiel malfermiĝis la eblo, pere de la iniciato kaj gvido ĉefe de Katalin Kovats kaj kunlaboro de lokaj organizantoj, akirigi KER-atestilojn al homoj de diversaj landoj. Tiel de tiam ĝis nun en Meksiko ni okazigis sep KER-sesiojn en tri urboj de la lando: Monterrey, Tecámac kaj en Tijuana, kie la homoj akiris 95 atestilojn, je diversaj tipoj kaj niveloj, de entute 108, tio estas sukcesproporcio de 88%. Tiu atingo donas plurajn avantaĝojn, kiujn eluzas la landa asocio:

  1. MEF disvastigas Esperanton informante pri la eblo akiri internacie rekonatan atestilon en la lando,
  2. MEF helpas en la prestiĝo kaj rekono de la lingvo lande kaj monde,
  3. MEF kunlaboras kun aliaj internaciaj E-instancoj,
  4. Meksiko en Esperantujo atingis la 4-an lokon monde laŭ la kvanto de sukcesintoj nur post Francio, Brazilo kaj Rusio
  5. MEF enlande montras seriozan kaj fruktodonan laboron al malnovaj kaj novaj parolantoj kaj lernantoj de la lingvo, de tio rezultas emo al kunlaboro kaj plifortigo de la movado.

La sukcesintoj plibonigis siajn lingvajn konojn preparante sin por la ekzameno, akiris pli da certeco kaj memfido pri sia Esperanta nivelo, sentas sin integritaj al la nacia kaj monda movado, povas inkludi sian atestilon en la “vivostudresumon” por laboraj kaj/aŭ studaj celoj, kaj fine ne devis multe elspezi vojaĝante eksterlanden por akiri KER-atestilon.

Niaj rezultoj montras al ni ke la iniciato, planado, agado kaj kunlaboro je diversaj niveloj gravas por la sukceso de nia afero, tial ni invitas ĉu asociojn, ĉu klubojn, ĉu aktivulojn esti parto de la KER-ekzameno; ĉefe ni rekomendas al homoj de landoj kie malfacilas havi normalajn sesiojn, aliĝi al la 6-a Tutmonda Ekzamentago de la ekzamenoj en la 10-a de junio.

[FORIGITA!: bildo]

Sukcesintoj je la nivelo C1

Festoj kaj festivaloj — niaj vidigiloj

Ans Bakker-ten Hagen

Ĉiujare en Nederlando kunlaboras en Landa Lingva Festivalo kompetentaj, spertaj esperantistoj — de diversaj aĝoj — kiuj informas pri la lingvo, pri la kulturo, pri agado. Dum tiuj festivaloj plurfoje okazis publika leciono. Same agas homoj kiuj en sia ĉirkaŭo partoprenas en lokaj festaj bazaroj. Ne gravas ĉu la ĝenerala temo estas pri amuzado. Tiuj kiuj interesiĝas, ofte dum longa tempo restas en la budo, informiĝas, spektas filmojn ktp. Dufoje jare Esperanto Nederland organizas studsemajnfinon, en kiu aperas relative multaj novuloj, foje pro varbado dum informaj kunvenoj sed ankaŭ por praktiki (temas i.a.pri kursanoj de Duolingo kaj aliaj kiuj studas per la reto). Plurfoje oni revidas ilin en lokaj kunvenoj. Reaktiviĝis Nederlanda Esperanto-Junularo (vidu la foton). En Amsterdamo oni profitas la fakton ke Federico Gobbo regule estas tie pro la katedro Interlingvistiko kaj Esperanto.

Pli pri agado en Nederlando: www.esperanto-nederland.nl.

[FORIGITA!: bildo]

Montro de nia literaturo

Muziko: Cronómetrobudú

Fama hispana rok-ensemblo priomaĝas Esperanton

Miguel Fernández

Ili sin turnis al HEF. La knaboj de la rok-ensemblo Cronómetrobudú projektis nomi sian baldaŭan kompaktan diskon — la sesan el ĉiuj KD-oj de ili produktitaj ĝis nun — Esperanto. Ili deziris prikanti la esperon. Ili vidis en nia ideo la plej bonan manieron tion efektivigi. Ie ili informiĝis pri niaj lingvo kaj literaturo. Kaj trovis en la emblema E-poemo Ho, mia kor’ de Zamenhof, aperinta en lia Unua Libro, lirikaĵon plej taŭgan al ilia intenco, aperigindan en deklama formo en unu el la kantoj en la KD. Ili petis HEF-on pri deklamanto.

Mi ricevis la proponon tion realigi. Mi devas konfesi, ke en la unua momento min ne tro entuziasmigis la ideo kunlabori kun dura-rok-uloj en registro de KD. Kiel sciate, muzike, miaj edukado kaj praktiko esence klasikas. Nuntempe mi tenoras ĉe la plektr-orkestro Calle del Barquillo. Sed, kiam mi telefone parolis kun la kantisto de la ensemblo, Javier Castro, ondo da simpatio min invadis. Aliflanke, tiumomente mi ne liberis — mi estis tuj vojaĝonta Andaluzien. Por Javier tio prezentis nenian problemon: “En ordo, telefonu al mi ĉe via reveno, ni prokrastos la registron”, li diris akcepteme.

Mi revenis kaj telefonis al li, kaj ni difinis rendevuon. Sekvatage Javier atendis min ĉe madrida metrostacio. Alta, kalva, kun trapikaĵoj (piercings), juna, kvankam ne tro... li, tamen, en konverso, ŝajnis al mi la antitezo de tio, kion oni atendas de tiuspeca durarok-ulo. Tenero kaj modesto konsistigis liajn plej karakterizajn trajtojn. Survoje al la studio, li rakontis al mi la celon de la kanto Luna [Luno]. Ĝian tekston li mem verkis; la muzikon komponis Óscar, la violonisto de la bando. Por ĉi kanto la grupo pensis adekvata la enkondukon de voĉo en deklamo de la zamenhofa juveleto Ho, mia kor’. Ili volis ĉefe ĉi kanton kaj fakte la tutan KD-on dediĉi al amikino Lourdes (alnomata Lou), kiu venkis en sia batalo kontraŭ kanceron, perdinte la edzon pro ĝuste tiu malsano. Nekredeble! Mia animo vibradis kvazaŭ forprenita el mia korpo.

Ni alvenis al la studio, unu el la madridaj plejsanktejoj de la rokmuzikaj registradoj. Oni tie sonigis al mi la kanton Luna. Ĝi pozitive impresis min, malgraŭ ĉiaj malgraŭoj: intence akrajn sonojn el la drumo kaj el elektraj gitaroj sekvis aliaj mildaj el violono kaj el la voĉo de Javier; aliflanke, la teksto montriĝis bela, jen dolĉa, jen amara, sed ĉiam tre zorgita, bonguste kaj lerte frapa:

Sankta gravito, vi nin haltigas.
Sankta leĝero, vi nin sorigas.

Entuziasmoplena, mi lokiĝis ĉe la registrobudo. Ricevinte la indikon “kiam vi volos”, mi komencis deklami la zamenhofajn versojn penante laŭiĝi al la ritmo — al la spiritkapta ritmo — de tiu kanto sorĉa kaj magia. Mi estis de ĝi tute ravita.

La rezulto kontentigis la teknikiston tiom, ke, liaaserte, ne necesis ripetoj. Li kaj Javier miris, ke por la unua fojo okazas tiaĵo. Mi, tamen, petis duan registron por poluri la prononcon de kelkaj literoj. Nu, tio signis la komencon de bona — kaj mi esperas, ke daŭre fruktodona — amikeco inter mi kaj Javier aŭ, inter Esperantujo kaj Cronómetrobudú.

Nelonge poste, Javier sendis al mi mp3-kopion de la registrita Luna, kun la peto, ke mi ne diskonigu ĝin ĝis la apero de la KD. Mi tion faris, sed jam de tiam mi komencis kolekti el la budú-anoj mem informojn pri la ensemblo por distrumpeti la novaĵon kaj prezenti ilin al la “verda publiko” en la oportuna momento. La KD aperis en la pasinta aŭgusto, jen mi faris la sekvan konigon:

Cronómetrobudú estas Burgos’a folklora metalrok-bando kun pli-ol-15-jara muzika sperto. La originala maniero, kiel iliaj membroj kiel tuto frontas la muzikon, igas ilin bazi la sonoron de la ensemblo sur la energio aplikata al la gitaroj, la klasika muziko, la ĵazo, la flamenko, la muziko de Balkanoj... Ili eĉ kuraĝas kanti kanton tute en la japana”.

Kadre de la metalroko, ili famas ne nur en Hispanio, sed ankaŭ eksterlande, plej rimarkinde en Meksiko. En ilia oficiala retejo http://www.cronometrobudu.com/ abundas informoj pri ili, pri iliaj diskoj, pri iliaj oftaj koncertoj... En jutubo spekteblas multaj el iliaj ludoj. Ĝuste en https://youtu.be/DkVMkTFGSQI aperas la tuta kompakta disko: Esperanto. La sepa el la dekduo da kantoj tie aŭskulteblaj estas Luna, en kies lasta parto aperas mia voĉo en deklamo. Ĉi-reteje legeblas, krom diversaj informoj pri la KD, mia elhispanigo de la originala kantoteksto. Vidu la keston.

Luno (Louno)

Sidiĝu, rakontu al mi tion, lasu la sunon faldiĝi.
La stratoj nun dormadas, kaj neniu estas ĉirkaŭ ni.
Sidiĝu, rakontu al mi tion.
Ni ambaŭ scias, ke ĉi abismo, kiu ŝvebas super vi, ne justas, ne.
Jes, mi scias, ne tre prudentas rideti tenante viajn manojn, temas pri pura timo.
Jes, mi scias, estas senpripense voli haltigi la venton per la manoj,
sed kolero min forprenas.
Sankta gravito, vi nin haltigas.
Sankta leĝero, vi nin sorigas.
Sankta gravito, vi nin haltigas.
Sankta leĝero, vi iras kaj ne komprenas.
Dume la luno sin kombas en sia dormoĉambro, koketa ridadas, sin sentas plej sola.
Kaj sube, surtere, la tristaj mortaloj plendadas pri ĉio, estas povraj kruduloj.
Ĉu vi scias, Luno, ke ili celas nur trompi, sed ne kompreni, vin?
Ĉu vi scias, Luno, ke la plej kuraĝaj ja volas vin havi?
Vin havi, mia Luno, kiu prilumas miajn rozojn, tiel bela, tiel linda, tiel sola.

Ĉi-reteje, en la sekcio de kritikoj, abundas laŭdaj opinioj pri la KD Esperanto. Pluraj el ili estas Esperantaj notoj de Svena Dun, Esperanto Viva, Asociación Cántabra de Esperanto ks, t.e., fakte, de unu sola homo atentema, zorgema, nelacigebla kaj admirinda: Miguel Gutiérrez Adúriz, kiu kutime multobligas sian voĉon i.a. favore al la bildo de ni projekciata ekstermovaden. Javier Castro sentis sin tre feliĉa pro tio, ke “la esperantistoj reagis, cetere, tre pozitive!”. Nu, vi ĉiuj vokatas fari tute certa tiun entuziasman aserton plej simple: aldonante al ĉi sekcio vian gratulon aŭ viajn vortojn de ĝojo pro la fakto, ke oni donis al la kompakta disko kaj al unu el ĝiaj kantoj la nomon Esperanto kaj elektis la poemon Ho, mia kor’ kiel esencan parton de la kanto Luna. Temas ja pri apenaŭa peno, kiu, tamen, povas esti tre utila por firmigi la deziron de la budú-anoj plue kunlabori kun ni.

Same, vi ĉiuj vokatas al aĉeto de la kompakta disko Esperanto. Ĝi aĉeteblas i.a. en la sekcio Tienda (Butiko) de la oficiala retejo de la ensemblo [http://www.cronometrobudu.com/]. Cetere, endas instigi niajn libroservojn akiri ekzemplerojn de ĝi por faciligi ĝian distribuon en Esperantujo. Ni devas atesti pri nia ekzisto, pruvi al neesperantistaj artistoj, ke estas inde kaj interese artumi surbaze de niaj lingvo kaj kulturo, malgraŭ la modesteco de nia “verda mondeto”. Ni ne devas fordormi ĉi-specajn okazojn. Ni esperantistoj pasigas duonon de nia vivo plendante, ke oficialaj instancoj, gravaj kulturhomoj kaj renomaj artistoj preteras nin; sed, kiam iu el ili turnas al ni sian atenton, ni ne malofte turnas al tiu la dorson. Ĉi-okaze ekzistas eblo de plia kunlaboro kun Cronómetrobudú. Javier Castro, la kantisto de la ensemblo, montris al mi simpation al la ideo iam kanti Esperantajn tekstojn. Ni potencigu kaj firmigu tiun ideon.

En septembro 2016 Cronómetrobudú sukcese turneis en Meksiko, prezentante la kompaktan diskon Esperanto. En Hispanio niaj metalrokuloj faros tiuspecan prezenton en du okazoj kaj en du urboj. Oktobre en la rokejo Hangar de la urbo Burgos; novembre en la rokejo Moby Dick de Madrido. Ili invitis min partopreni ambaŭ prezentojn por deklami Ho, mia kor’ kadre de la ludo de la kanto Luna. Estis por mi vera plezuro kaj honoro tion fari. Kelkaj esperantistoj sciigis min pri sia intenco ĉeesti almenaŭ unu el la koncertoj. Bele, se multaj el vi imitos ilin! Bele, se du konsiderindaj “rondoj familiaj” kolektiĝos en Hangar kaj Moby Dick! Kiel ĝoje batos niaj koroj!

Sanon kaj poezion!

ILEI pretigas sin por Unesko oktobre

ILEI refoje partoprenos aktive en la dujara Ĝenerala Kunsido de Unesko en Parizo. Tiucele ĝi aktualigas la allogan informilon uzitan antaŭ du jaroj. Nova celo estas disponi je ĝi en ĉiuj lingvoj de UN. La rezulto?

Jen miraklo de nia lingvo, de nia komunumo kaj de tekniko: Ene de 24 horoj ni sukcesis akiri tekstojn en tri pliaj lingvoj por nova eldono de la dulingvaj varbiloj pri ILEI en Esperanto plus la angla, franca, hispana, araba, rusa kaj ĉina. Ciferoj estas aktualigitaj kaj aldoniĝis la lokoj por la ligaj kongresoj ĝis 2017. Krome la informilo havas tradukojn por la rumana, dana, turka, indonezia, finna, itala kaj portugala. Nun naskiĝas la ideo krei version en la korea, uzeblan en la juliaj kongresoj. Laŭdinda kaj sekvenda ekzemplo de frua (ĝustatempa) pretigo por venontaj eventoj.

UK: 102-a Universala Kongreso en Koreio

Dua Bulteno alirebla

UEA ĝojas informi vin, ke la Dua Bulteno kun proponoj de servoj por la 102-a Universala Kongreso de Esperanto en Seulo jam estas legebla en la UK-retejo: http://uea.org/kongresoj kune kun la reta mendilo: http://uea.org/kongresoj/mendilo.

Kelkaj hoteloj estas malgrandaj kaj la lokoj en ili rapide elĉerpiĝas. Por povi uzi la retan mendilon necesas indiki viajn Kongresan Numeron, UEA-kodon kaj retadreson konatan de la Centra Oficejo de UEA. En la kontrolpaĝo de la reta mendilo estas loko por indiki, se necese, kromajn informojn pri viaj mendoj (ekz. pri iu kunĉambrano kaze de trilita ĉambro). Post la sendo de viaj mendoj (per la klako sur la butono “Plusendu la informojn al la CO”) devas aperi nova paĝo kiu konfirmas ke via mendilo estis plusendita kaj vi devas ricevi aŭtomatan konfirman retmesaĝon. Se vi ne ricevos tiun (rigardu ankaŭ en via spamujo), bv. reeniri la retan mendilon kaj resendi la mendojn. Se daŭre vi ne ricevos tiun retmesaĝon, tiam bv. skribi al m...@co.uea.org. Se vi ne faris mendojn kaj ricevis iun konfirmmesaĝon pri mendoj, bv. same raporti tion.

Ĝis la fermo de la reta mendilo, en la 15-a de majo, vi rajtas reeniri viajn datumojn plurfoje kaj adapti viajn mendojn. Pri nuligo de mendoj validas kondiĉoj: por skribe komunikitaj malmendoj faritaj ĝis la 15-a de aprilo oni rericevos la tutan mendosumon, minus 15 EUR por la administraj kostoj. Ĉe malmendoj antaŭ la 1-a de majo oni rericevos 50% de la mendita sumo. Ekde la 1-a de majo ne eblos repagoj.

La “Anonctabulo” por serĉado de kunĉambrano(j) jam funkcias. La ligilo al ĝi estas trovebla post la ensaluto en la reta mendilo, en la supra maldekstra angulo de la paĝo. Estas dissenditaj la papera konfirmilo de aliĝo kaj la papera Dua Bulteno (krom al tiuj, kiuj informis sian deziron ne ricevi ĝin presita) kun la papera mendilo. Se vi sendas al ni plenigitan paperan mendilon, bv. nepre subskribi ĝin.

Ĉina stafetado

La 1-an de januaro 2017 Ĉielismo Wang Tianyi, Spado Qi Jian, Montego Weishan kaj aliaj aktivaj esperantistoj en la Monaĥejo Ŝipendo, situanta en montaro for de la urbo, kune kun majstro Miaohui, konata Esperanto-parolanta monaĥo en la monaĥejo, okazigis Esperanto-pacan benon por la Novjaro 2017, kaj lanĉis startumon de stafeto por mobilizi ĉinojn aliĝi al la 102-a UK. Laŭ la plano diverslokaj esperantistoj poŝte cirkuligas du larĝajn standardojn kun skribo “Ĉina Stafeto por 102-a Universala Kongreso en Seulo” de urbo al urbo. Akceptinte la standardojn oni surskribas siajn nomojn sur la stafetaĵojn por esprimi subtenon al la UK. Dum la malvarma vintro la stafetaĵoj cirkulis en la suda Ĉinio kaj poste iros al nordokcidenta Ĉinio. Post la cirkulado oni kunportos la subskribitajn stafetaĵojn al la 102-a UK en Seulo. Dum la cirkulado ĉiam kiam la poŝtaĵoj alvenas, lokaj esperantistoj renkontiĝas por akcepti kaj subskribi la verdajn stafetaĵojn.

(Raportis Weishan)

12-a Movada Foiro en Seulo

Ĉi tiu foiro estas grava okazo dum la Universala Kongreso, kiam ĉiuj Landaj kaj Fakaj Asocioj kaj aliaj movadaj instancoj povas prezenti sian agadon al la kongresanaro. Ĉiu asocio ricevos spacon ĉe tablo, kie ĝi rajtos prezenti siajn afiŝojn, informfoliojn, eldonaĵojn, fotojn de sia agado kaj simile. La Foiro okazos sabatvespere en la 22-a de julio. Ni esperas aranĝi la foiron sur la trotuaro antaŭ la kongresejo, por ke ankaŭ la ekstera publiko vidu ĝin. Tamen tio dependos de la vetero — se pluvos aŭ estos tro varmege, ĝi okazos interne de la ĉefa konstruaĵo. Se ĝi okazos ekstere, mankos elektro kaj retaliro. Se ĝi okazos interne, estos ambaŭ.

Partopreno en la Movada Foiro estos senpaga, oni rajtos vendi siajn proprajn revuojn; ricevi kotizojn, donacojn kaj kontribuojn; kaj akcepti mendojn kaj abonojn. Oni ne rajtos mem vendi librojn kaj aliajn eldonaĵojn (krom revuoj); tiuj povos esti vendataj nur de la kongresa Libroservo. Tamen eblos ekspozicii siajn eldonaĵojn kaj direkti interesatojn al la Libroservo. Ni rekomendas al la foiranoj pretigi freŝajn materialojn. Vaste disiris mendiloj por partopreno kun limdato de la fino de majo. Ĉiuj mendoj estos konfirmitaj. Informoj: <a...@esperanto.org>

UEA: Statuto

Pri celoj, agadoj kaj principoj

Statuta reformo de UEA: Artikoloj 3, 4 kaj 5

Mark Fettes

La Ĝenerala Voĉdono de la pasinta jaro konfirmis aron da ŝanĝoj en la Statuto de UEA. Ili estis ĉefe juraj kaj administraj, malfermantaj la vojon al Asocio, kiu funkcias laŭ la sociaj kaj teknikaj kondiĉoj de la 21-a jarcento. Kun la renovigita Statuto, UEA certe kapablas pluiri kaj pluevolui sur siaj ĉefaj agadkampoj.

Sed la akceptitaj ŝanĝoj ne estas la solaj, kiuj meritas konsideron. Ekzemple, Artikoloj 3, 4 kaj 5 de la Statuto difinas la celojn, rimedojn kaj neŭtralecon de UEA. Kun la paso de la tempo kaj la grandaj ŝanĝoj en la mondo, indas demandi nin, ĉu tiuj formuloj ankoraŭ taŭgas, aŭ ĉu indas serĉi novajn? Artikolo 11 difinas la membrojn de la Asocio; ĉu tiuj difinoj estas trafaj aŭ tro limigaj? Artikoloj 13 kaj 14 difinas la kondiĉojn por la aliĝo de landaj kaj fakaj asocioj, kaj artikoloj 22 ĝis 24 preskribas, kiel la individuaj membroj kaj la aliĝintaj asocioj kune konsistigas la Komitaton de UEA: ĉu tiu strukturo por nia ĉefa gvidorgano estas la optimuma? Neniu el tiuj demandoj estis traktita kadre de la ĵusaj ŝanĝoj.

Laŭ mi, la nuna periodo de renovigo en UEA devus igi nin pensi serioze pri tiuj temoj. Efektive, en la prepardokumentoj por la Komitata kunveno en Nitro pasintjare, mi inkluzivigis proponojn pri ĉiuj menciitaj artikoloj. Sed la tempo ne sufiĉis por trakti ilin adekvate, kaj la komitatanoj krome insistis, ke pri tiaj pli signifaj demandoj nia membraro havu ŝancon diskuti kaj sin esprimi. Tio ŝajnis al mi bona vojo, kaj do mi forprenis tiujn ideojn de la tagordo, por relanĉi ilin en posta fazo de Statutaj ŝanĝoj.

Tiun debaton mi volas malfermi nun. Estus tro spacorabe, trakti ĉiujn demandojn en unu numero de la revuo, do en ĉi tiu unua artikolo mi limigos min al Artikoloj 3, 4 kaj 5. Pliaj eroj de tiu ĉi artikolserio aperos inter nun kaj la kongreso en Seulo. Sed viaj reagoj estos kompreneble bonvenaj jam nun, ĉu per letero al la Centra Oficejo, retmesaĝo al s...@co.uea.org, aŭ kontribuoj al la UEA-forumo ĉe http://forumo.esperanto.net/.

La celoj de celdeklaro

Unue ni rigardu la liston de celoj en Artikolo 3. Ĝi tekstas jene:

La celoj de UEA estas:

(a) disvastigi la uzadon de la Internacia Lingvo Esperanto;
(b) agadi por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj faciligi la internacian komunikadon;
(c) plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, malgraŭ diferencoj de nacieco, raso, sekso, religio, politiko aŭ lingvo;
(ĉ) kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili la komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

Tiu listo kaŝas interesan historion. La celoj (c) kaj (ĉ) estas la originaj celoj de UEA el 1908, iom revortumitaj. Celo (a) estis aldonita en 1920, kaj la celo (b) nur en 1980. Kelkaj celoj el pli fruaj statutoj malaperis el la listo: ekzemple, “zorgi pri la kunagado de Esperantistaj organizaĵoj” aŭ “krei internaciajn servojn uzeblajn de ĉiuj homoj”. Tiu historio montras, ke la listo de celoj evoluas kun la socio kaj la movado, kaj ja meritas pripensadon de tempo al tempo.

En la nuna listo de celoj, mi vidas du malfortojn. Unue, ĝi povas funkcii por esperantistoj, kiuj jam iom konas la kuntekston, sed ĝi malpli taŭgas por la ekstera publiko. Se oni nenion aŭ tre malmulton scias pri Esperanto, oni malfacile bildigas al si, surbaze de tiu listo, kia estas tiu asocio UEA. Kaj tio estas malfeliĉiga konstato en epoko, kiam la retejon de UEA povas ektrovi ĉiu mondano kun retkonekto, kaj kiam la estonteco de la Asocio dependas ĝuste de ĝia kapablo trafe kaj alloge aliri tiun mondvastan publikon (pri tio mi skribos pli amplekse poste). En tiaj kondiĉoj, estus tre helpe havi celdeklaron kiu rapide kaj koncize komunikas la esencon de nia celado.

Due, celdeklaro estas la bazo de strategio. Oni malfacile fiksas prioritatojn, se oni ne scias, kien oni volas iri, kaj el tiu vidpunkto la celoj en la listo ne estas tre helpaj. Ja Esperanton oni povas uzi por ĉiuspecaj celoj; la internacian komunikadon oni povas faciligi multmaniere; la rilatojn inter la homoj same. UEA laŭ tiuj celoj estas kvazaŭ asocio el argilo, muldebla al ajna formo. La celoj almenaŭ montras, ke ni interesiĝas pri la uzado de Esperanto, ke ni aktivas je internacia nivelo, ke ni celas kunligi homojn — tiuj trajtoj ja estas gravaj. Sed ili donas nur svagan ideon pri tio, kion ni celas atingi, krom per la priskribo de la lasta celo: mondon karakterizitan de interhomaj kaj interpopolaj solidareco, kompreno kaj estimo.

La nuntempa tendenco en internaciaj organizoj de nia speco estas krei celdeklaron, kiu per nur kelkaj vortoj difinas tion, kion oni foje nomas la misio kaj la vizio de la asocio. Misio priskribas la kernan agaddirekton de organizo; vizio priskribas la longperspektivajn rezultojn de tiu agado. Unu estas praktika, la alia aspira. Oni pli bone komprenas tion per kelkaj ekzemploj, tiritaj el diversaj agadkampoj.

Amnestio Internacia

La vizio de AI estas pri mondo en kiu ĉiu homo ĝuas ĉiujn homajn rajtojn sanktigitajn per la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj aliaj internaciaj homrajtaj aktoj. Por la realigo de tiu vizio, la misio de AI estas entrepreni esplorojn kaj agadojn fokusitajn al la preventado kaj ĉesigo de gravaj malobservoj de tiuj rajtoj.

Greenpeace

Greenpeace estas sendependa kampanjo-organizo, kiu uzas senperfortan, krean konfrontadon por malkaŝi tutmondajn mediproblemojn, kaj devigi al solvoj esencaj por verda kaj paca estonteco. La celo de Greenpeace estas sekurigi la kapablon de la tero varti la vivon en ĝia plena diverseco.

Tutmonda Sanlaborista Alianco

Vizio: Ĉiuj homoj ĉie havos aliron al kapabla, motivita kaj subtenanta sanlaboristo, enkadre de fortika sansistemo.

Misio: Prezenti kaj subteni agadojn mond- kaj landnivelajn por superi la sanlaboristan krizon, konforme al la jarmilaj evoluigaj celoj por sano kaj cele al sano por ĉiuj.

Ni do vidas, ke eblas per nur du frazoj resumi la esencajn trajtojn de internacia organizo. Ne vere gravas, ĉu ni uzu la vortojn “vizio” kaj “misio,” kiuj en Esperanto estas malofte uzataj kaj al kelkaj povas soni religiece. Gravas tio, ke unu frazo priskribas, kion la organizo praktike faras, kaj la alia, kiun idealon ĝi alstrebas.

Ĉu UEA havu tian celdeklaron? Se jes, verŝajne tiu ĉi Artikolo 3 de la Statuto estas la ĝusta loko por ĝi. Eblus plu teni la tradiciajn celojn, sed meti ilin en alian artikolon — por tio mi havas proponon. Sed la ideala celdeklaro estus mallonga kaj tuj komprenebla ankaŭ por neesperantistoj.

La praktika agado de UEA estas kompreneble tre vasta, sed la esenco estas tio, ke ĝi kunigas esperantistojn ĉie por komuna agado. Tiu kunigado servas du celojn — la flegadon de la Esperanta komunumo, kaj la laboron por disvastigi Esperanton. Nia misideklaro devus do ampleksi ambaŭ. Ekzemple:

UEA kunligas, reprezentas kaj subtenas la parolantojn de Esperanto, kaj disvastigas la konon kaj uzadon de Esperanto tutmonde.

Ĉu sufiĉe klara? Ĉu taŭga ankaŭ por ekstermovada publiko? Por taksi tion necesas traduki en aliajn lingvojn kaj elprovi ĉe diversaj homoj.

Por la dua frazo, ni devas difini, kiun idealon ni alstrebas. Kia estus tiu estonta mondo, kie Esperanto estus vaste uzata laŭ siaj meritoj? Nu, pli justa mondo, supozeble. Mondo karakterizita de interhomaj solidareco, kompreno kaj estimo. Mondo en kiu la kultura diverseco estus rigardata kaj spertata kiel riĉaĵo kaj ne kiel fonto de konfliktoj. Tian mondon Unuiĝintaj Nacioj priskribas per la vorto “daŭripova” (kompreneble kun egala atento al ekologiaj kaj ekonomiaj aspektoj), kaj ni povus eventuale uzi tiun vorton en la vizideklaro. Ekzemple:

UEA strebas disvolvi solidarecon, komprenon kaj estimon inter ĉiuj homoj, surbaze de justa kaj egaleca komunikado en daŭripova mondo de multaj kulturoj.

Pro tio, ke homoj facile imagas Esperanton kiel provon sufoki la homan diversecon, estas laŭ mi grave emfazi tiun diversecon iamaniere. Nu, provu traduki tiun frazon en vian lingvon. Ĉu ĝi donas rekoneblan kaj allogan bildon pri nia Asocio? Rimarku, ke anstataŭ paroli pri la solvo de problemoj, ĝi emfazas la kreon de pozitivaj valoroj, kaj ĝi elstarigas “komunikadon” en inkluziva maniero, kun la kompreno ke justa kaj egaleca komunikado gravas ne nur internacie sed ankaŭ inter samlandanoj.

UEA ja povas vivi kun sia nuna listo de celoj. Mi tamen opinias, ke la celoj de celdeklaro estos pli bone plenumitaj, se ni povos interkonsenti pri tia konciza dufraza distilaĵo de nia esenca strebado.

Pri agadoj kaj principoj

La nuna Artikolo 4 de la Statuto resumas la rimedojn de la Asocio, tre koncize:

Por atingi siajn celojn, la Asocio laboras per kunordigo de la diversaj Esperanto-asocioj, studoj kaj esploroj, publikigo de libroj kaj aliaj eldonaĵoj, informa agado, servoj al la parolantoj de Esperanto, okazigo de kongresoj kaj konferencoj, kunlaboro kun aliaj similcelaj asocioj kaj apliko de aliaj jure permesitaj rimedoj, kiuj proksimigas la celojn de la Asocio.

Denove, nenio ĉi tie prezentas veran problemon por nia agado. Tamen, se la celo de ĉi tiu artikolo estas doni klaran bildon pri la konkretaj agadkampoj de UEA, ĝi ŝajnas iom mankohava. La nuna Strategia Laborplano priskribas kvar tiajn agadkampojn, sub la nomoj Konsciigo, Kapabligo, Komunumo kaj Kunordigo, kaj multaj kernaj aspektoj de ili estas apenaŭ videblaj aŭ imageblaj surbaze de la nuna teksto.

Krome, se ni ŝanĝos Artikolon 3 al konciza dufraza celdeklaro, ni eble volos konservi elementojn de la ĝisnuna listo de celoj. Tiaj vortumoj estas gravaj por substreki la kontinuecon en la laboro de UEA, kaj ili krome utile atentigas pri specifaj aspektoj de nia agado. Tial povus esti interese, reformuli Artikolon 4 por prezenti tiujn kvar samajn agadkampojn kun pli konkretaj kaj specifaj celoj, ol en la celdeklaro. Tio sukcesus doni pli klaran ideon pri tio, kion UEA efektive faras, aŭ klopodas fari, de jaro al jaro por la realigo de siaj “misio kaj vizio”. Ekzemple:

4. Agadkampoj.

La Asocio laboras sur kvar ĉefaj agadkampoj, por jenaj celoj:

Konsciigo

i. Diskonigi Esperanton kiel modernan, vivantan lingvon kun unika historio kaj dinamika kulturo;
ii. Kunlabori kun aliaj asocioj kaj movadoj por la solvo de la lingva problemo en internaciaj rilatoj kaj por faciligi la internacian komunikadon; kaj
iii. Kontribui al naciaj kaj internaciaj agadoj por paco, homaj rajtoj, socia justeco, interkultura edukado kaj daŭripova evoluigo.

Kapabligo

iv. Subteni la instruadon kaj lernadon de Esperanto tutmonde;
v. Plialtigi la lingvan kaj kulturan kompetenton de la esperantistoj; kaj
vi. Trejni aktivulojn por efika agado sur la diversaj agadkampoj.

Komunumo

vii. Plifaciligi la ĉiuspecajn spiritajn kaj materiajn rilatojn inter la homoj, i.a. per la uzado de Esperanto por personaj, fakaj kaj kulturaj celoj; kaj
viii. Kreskigi inter siaj membroj fortikan senton de solidareco kaj disvolvi ĉe ili komprenon kaj estimon por aliaj popoloj.

Kunordigo

ix. Disponigi strukturojn, komunikajn kaj financajn rimedojn por fruktodona kunlaboro inter unuopuloj kaj organizoj por la menciitaj celoj; kaj
x. Liveri idean kaj praktikan inspiron kaj gvidadon por tia kunlaboro.

En tiuj dek celoj mi vidas sufiĉe ekvilibran bildon pri la Asocio, kompreneble ankoraŭ ne tre detalan, sed tamen eksplicitan pri diversaj ĝiaj tradicioj kaj prioritatoj. Neniu el ili facile eksdatiĝos; ankoraŭ post kvindek jaroj mi supozas, ke ili restos aktualaj.

Sed tiu listo jam levas interesajn demandojn pri principoj. La neŭtraleco de Esperanto, kaj de UEA, estis la temo de multaj diskutoj en la pasinteco. Laŭ strikta interpreto de la nuna Artikolo 5, ni ne rajtus agi laŭ celo (iii) ĉi-supre, do “por paco, homaj rajtoj, socia justeco, interkultura edukado kaj daŭripova evoluigo”. Jen la koncerna teksto:

5. Neŭtraleco.

UEA estas neŭtrala rilate al nacieco, raso, sekso, religio, kaj sociaj kaj politikaj problemoj, kun escepto de la lingva problemo en internaciaj rilatoj. Tiu neŭtraleco signifas, ke UEA ne prenas starpunkton pri la koncernaj problemoj. Bonaj internaciaj rilatoj kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonataj instrumentoj, estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj.

Atenta leganto eble konkludos, ke la teksto estas jam iomete dubsenca: ĉu UEA rajtas preni starpunkton pri homaj rajtoj, kiuj ne rilatas al la lingva problemo? Estus ja strange, se UEA ne povus helpi realigi la “esencajn kondiĉojn” por sia laboro, aŭ eĉ pledi por ilia realigo. Aliflanke, homaj rajtoj ja tuŝas amason da “sociaj kaj politikaj problemoj”, kiel konfirmos detala tralego de la Universala Deklaracio aŭ la aliaj tekstoj en la ĵus aperinta Fundamento de la Homaj Rajtoj (UEA, 2016). Do, eble UEA en difinitaj kazoj ja devus “preni starpunkton” favore al la homaj rajtoj kaj kontraŭ diversaj provoj neglekti aŭ sufoki ilin; alie oni povus prave akuzi ĝin pri hipokriteco.

Ni povus ankaŭ konsideri la subtenon de UEA al la Manifesto de Prago, dokumento kiu aperis 16 jarojn post ĉi tiu versio de la Statuto. La Manifesto listigas sep principojn, kiuj ligas la agadon por Esperanto al pli vastaj sociaj demandoj, ekzemple demokratio, edukado, lingvaj rajtoj, lingva diverseco kaj homa emancipiĝo. Evidente, se tiuj principoj validas por UEA, la koncepto de “neŭtraleco” bezonas iom pli klaran kaj ĝisdatan difinon.

Baza problemo estas tio, ke “neŭtraleco” estas prezentita en Artikolo 5 esence negative: ĝi signifas ne preni starpunkton. Kio okazus, se ni komencus per difino de kelkaj pozitivaj valoroj, kiuj karakterizas la agadon de UEA? Kiel ni jam vidis, tiaj valoroj estas jam implicitaj en pluraj el ĝiaj tradiciaj celoj kaj agadoj. Inter ili, ni eble povus doni specialan emfazon al justeco, paco kaj respekto al la homaj rajtoj, ĉar tiuj tri valoroj trovas vastan reeĥon ankaŭ en la paroladoj de Zamenhof kaj la argumentado por Esperanto. Aldone, nuntempe, indas konsideri la pli vastan koncepton de daŭripova evoluo, kiu fariĝis gvida kadro por la nuna agado de Unuiĝintaj Nacioj kaj amaso da registaroj kaj neregistaraj organizoj tra la mondo. (Pri tio mi publikigis artikolserion en ĉi tiu revuo en 2014 — feb, mar, apr.)

Post tia deklaro de kelkaj pozitivaj principoj, ni povas pli bone aliri la demandon pri neŭtraleco. La ŝlosilaj ideoj estas eble tri. Unue, UEA kontraŭas diskriminacion. Due, ni estas sendependaj de ĉiuj politikaj kaj religiaj tendencoj. Kaj trie, ni ne prenas starpunktojn pri aferoj, kiuj ne rilatas al niaj celoj. Anstataŭ provi kovri ĉiujn tiujn ideojn per la ŝildo “neŭtraleco” estus pli bone simple listigi ilin. Ekzemple:

5. Etiko kaj neŭtraleco

La agado de UEA apartenas al la strebado por:

(a) justaj kaj pacaj internaciaj rilatoj;
(b) efektivigo de la homaj rajtoj tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonataj instrumentoj;
(c) daŭripova evoluo laŭ ekologiaj, ekonomiaj kaj sociaj aspektoj.

Estante sendependa de ĉiu ajn politika aŭ religia tendenco, UEA ne prenas starpunkton pri aferoj senrilataj al ĝiaj celoj. Ĝi tamen aktive kontraŭas ĉian diskriminacion, ekzemple surbaze de nacieco, etna deveno, sekso/genro, seksa orientiĝo, handikapeco, religio, politiko, socia deveno, socia tavolo kaj denaska lingvo.

Ŝajnas al mi, ke tia deklaro de principoj donas pli bonan bazon por kunlaboro kun aliaj organizoj. Precipe la inkluzivigo de daŭripova evoluo malfermas la pordon al pli energia agado pri interkultura edukado kaj aliaj temoj kiuj estas praktike interligitaj kun laboro por Esperanto. Krome, ĝi agnoskas la simplan fakton, ke eĉ pli “esenca kondiĉo” por la laboro de UEA estas la pluvivo de la tera ekologio, la bazo por ĉiuj homaj socioj inkluzive de iliaj lingvoj. Sed ĉar nek paco kaj justeco, nek la homaj rajtoj, nek daŭripovo estas garantiataj en la nuna mondo, ni prefere deklaru nin strebantaj por ilia realigo, ol postulu, ke aliaj realigu ilin por ni.

La diskuto ĝis Lisbono

Tiuj ĉi formuloj estas proponoj por diskuto. Povas esti, ke el la komuna saĝo de la Esperanta popolo venos pli bonaj ideoj, aŭ atentigoj pri gravaj mankoj en la proponitaj tekstoj. La celoj, agadoj kaj principoj de UEA estas gravaj por ĉiuj aliĝintaj asocioj, kaj do bonvenos reagoj pri la taŭgeco de tiuj proponoj por utiligo en diversaj naciaj kaj fakaj kuntekstoj.

En la ĉi-jara kongreso en Seulo, mi ne antaŭvidas decidojn pri pliaj Statutaj ŝanĝoj. Dum unu jaro disvolviĝu la diskutoj, kaj antaŭ la kongreso en Lisbono ni kolektos la diversajn reagojn kaj proponojn kaj prezentos raporton al la Komitato, eventuale kun rekomendoj pri voĉdonindaj ŝanĝoj. Kompreneble, se la Komitato tiam voĉdonos favore al iuj ŝanĝoj, ni poste submetos ilin al Ĝenerala Voĉdono, same kiel ni faris pri la pli teknikaj ŝanĝoj de la lasta jaro.

Se iu bezonas elektronikan version de ĉi tiu teksto, ĝi estas elŝutebla el la dokumentejo de la Komitato en uea.org, kune kun lumbildaro kiu taŭgas por enkonduki diskuton en kongreso aŭ renkontiĝo. Bonan diskutadon!

[FORIGITA!: bildo]

Mark Fettes estas prezidanto de UEA kaj profesoro pri edukado en Universitato Simon Fraser, Vankuvero, Kanado.

Recenzo: Historio de la Esperanta literaturo

Grava verko kun apartaj trajtoj

Suso Moinhos

Historio de la Esperanta literaturo de Carlo Minnaja kaj Giorgio Silfer, eldonejo Kooperativo de Literatura Foiro, La Chaux-de-Fonds, 2016, represo de la 2a eldono. 748 paĝoj, 25 cm. ISBN 3906595218. Prezo ĉe UEA: € 54,00

Ĉi tio estas resumo de propra recenzo antaŭe aperinta en Beletra Almanako 24. La aŭtoroj de Historio de la esperanta literaturo (de nun: HEL), Giorgio Silfer (Valerio Ari) kaj Carlo Minnaja, malfermaj al aldonoj kaj korektoj, plifaciligis tiun koncizigan taskon, ĉar la dua eldono de la libro ĝisdatiĝis konsiderante plurajn proponojn de legantoj kaj recenzintoj. Pro HEL la du italoj ricevis premion de OSIEK por la plej valora verko en 2015, kaj la unuan premion Antoni Grabowski de UEA en 2016.

Tia libro estis necesa. Al ni mankis vasta, ĝenerala historio de nia literaturo. Ĝis nun la sole komparebla verko estis la anglalingva Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto de Geoffrey Sutton (Mondial, 2008), kvankam ĉi lastan konsistigis ĉefe kompiloj el recenzoj, kiujn la aŭtoro lerte kunĉenis. En HEL Valerio Ari kaj Carlo Minnaja sukcesis prezenti detalan panoramon pri la esperanta beletro, de la kreo de la lingvo ĝis nun, en esea libro, kiun oni facile kalkulas rezulto de longjaraj strebadoj, kaj kiu certe restos nepra fonto por studantoj kaj esploristoj. Kio sekvas estu do komprenata kiel proponoj kaj sugestoj por plibonigo.

Krom kvindek kvar ĉapitroj pri historio, la dika volumo prezentas interesan parton kun klarigaj referencoj, etan glosaron, bibliografion, antologion kaj indeksojn. Kun bedaŭro mi konstatis, ke la ĉefa trajto en ajna antologio, nome la enteno de la ĉefaj aŭtoroj kaj verkoj, ne respektiĝis ĉi-foje: al ekscesa apero de verkistoj kiel Nervi (kaj en prozo kaj en poezio), kaj prezento de minoraj aŭtoroj kiel ekzemple Gimelli kaj Hordijenko-Andrianova, aldonendas la manko de titoloj de esencaj nomoj de nia beletro kiel Auld, Piĉ, SzathmáriSzilágyi. Aliflanke, salutindas la strebo ilustri la libron per bildoj, jen ene de la teksto, jen en apartaj paĝoj.

Sed ni iru al la kerno, la historiaj ĉapitroj. Kiel tradicie, la esperanta literaturo estas dividita en plurajn periodojn, kaj al la kvara proponita de Pietiläinen aldoniĝas la kvina konsiderita de Sutton. La jaroj de tiuj kaj aliaj periodoj ne ĝuste samas ĉe ĉiuj aŭtoroj. Mi preferus se literaturhistoriistoj, pli realisme, turnus sian atenton al pli longaj periodoj, kie diversaj sinsekvoj de cirkonstancoj (prefere rekte rilataj al la evoluo de la literaturo) poiome ŝanĝis la manieron literaturi, traprismi la mondojn internajn kaj ĉirkaŭajn, anstataŭ serĉi konkretan jaron kiel pistolpafon de nova tempo por beletro.

Surpriza estas la dediĉo de tri tutaj ĉapitroj (11, 38 kaj 49) al teatro. La vorto teatro havas du signifojn, nome la literaturan ĝenron kaj la arton, ĉi tie miksitajn. En historio de nia literaturo mi preferus trovi pritraktadon de verkoj de la teatra ĝenro vice kun tiuj de poezio kaj prozo. La teatran arton (kiun interalie konsistigas aktoroj, reĝisoroj, trupoj, surscenigoj) oni lasu por alia, ankaŭ necesa, historio de la esperanta teatro.

Unu el la plibonigindaj trajtoj de HEL estas, ke ĝi donas diversan atenton al verkistoj. Hilda Dresen bezonus pli grandan pritrakton. Mi sentis tiun mankon ankaŭ pri Tárkony (unu el niaj plej grandaj poetoj, ne nura satelito de Kalocsay) kaj pri Barthelmess. En la pluraj paĝoj dediĉitaj al Camacho mankas La liturgio de l’ foiro kaj la satira novelo La Majstro kaj Martinelli, kiuj ja devus aperi, eĉ se unu el la koncernatoj estas Silfer mem — ignori ilin estas manipuli nian literaturan historion, kiu aperu kun ĉiuj siaj internaj konfliktoj kaj kontraŭstaroj.

Alia aspekto de HEL rilatas al kelkaj specifaj vortumoj, pri kiuj mi ne povas konsenti kun la aŭtoroj. Esprimoj kiel “La tiamaj literaturistinoj (ofte maturaj fraŭlinoj aŭ vidvinoj) elektas por si la rolon de lingvaj vestaloj” (p. 5) aŭ “[Marie Hankel] kvazaŭ plenumas la rolon de vestalo de la lingva konservativismo ” (p. 50), “la florluda vestalo” (p. 73), estas nuntempe sentataj kiel masklismaj. Aliflanke, asertoj kiel la jenaj: “tia lingva imamo, kia estas Théophile Cart” (p. 5), “Kiel ĉiuj himnoj, ĝi vekas fortan emocion kiam amaso ekstaras kaj ekkantas, ofte kun larmoj en la okuloj”, “La Espero estas [...] la unua versaĵo kiun patrino parkerigas al denaska esperantlingvano” (p. 12); “transnatura sento penetras ĉiun verson. La oratoro kaj la publiko preĝas antaŭ la altaro de Forto mistera”, “El ĉiuj poeziaĵoj de Zamenhof, la Preĝo estas la plej kuniga” (p. 15, pri la poemo Preĝo sub la Verda Standardo), “ŝi lin sekvos tre baldaŭ pro korokrevo” (p. 53, pri Angèle Fallot), “Humure, estis kritikataj iuj ”nenecese erotikaj paragrafoj“, kiujn legus sen ia ajn eta emocio eĉ plej prudaj virgulinoj en monaĥina kolegio” (pri Kastelo de Prelongo, p. 77) kaj “Sed ne malmultaj sonetoj sin levas al alta literatura pinto, se la leganto sukcesas rigardi la seksajn agojn en la vizio de amo kaj adoro absolute monogamia, tute konforma al (kaj sanktigata de) multaj religioj” (pri Sekretaj sonetoj de Peter Peneter/Kalocsay, p. 119), longe distas de literatura kritiko, kaj laŭ mi ne devus aperi en la libro, ĉar ili malseriozigas ĝian enhavon.

Parolante pri la apero de la unuaj romanoj (p. 77), la aŭtoroj klarigas ĝian malfruon pro la pezeco de la ĝenro; ili forgesas, ke la malfrua apero de romanoj en la esperanta beletro rekte ligiĝas al la lingva matureco, kaj la rego de poezio en la unuaj tempoj eksplikeblas per tio, ke poezio estas antonomazie eksperimenta tereno kie lingvo estas testata, provata. Jen kie komparo kun aliaj literaturoj utilus: kun literaturoj rekultivitaj post jarcentoj de novala stato, kiel multaj en Eŭropo, kun kiuj la esperanta literaturo havas tiom da komunaj ecoj (kataluna, eŭska, estona, malta...), kaj ne kun grandaj literaturoj de seninterrompaj tradicioj kiel tiuj de p. 5.

Esperanton oni parolas en la kvin kontinentoj, kaj el ĉiuj mondopartoj verkistoj kontribuis al la fandujo de nia literaturo. Tial estas nekompreneble, ke en verko kiel HEL, celanta internacian publikon, oni parolas pri “la fora (kaj flava) oriento” (p. 107; fora de kie?) aŭ “Minoraj voĉoj transkurtene” (titolo de la ĉapitro 36 pri orienteŭropaj verkoj, p. 343; trans la fera kurteno... el la vidpunkto de Italio, kompreneble!). Mi preferus alian perspektivon, malpli okcident-eŭrop-centrisman, laŭ kiu oni komprenus la E-literaturon kiel globskalan ensemblon de samrangaj voĉoj, ne strukturitan laŭ foroj, transoj kaj cisoj. Konstanta reven-temo antaŭ la ĉapitro 50 estas la aserto, ke esperantistoj konsistigas popolon. Ĉi tiu recenzo ne estas la ĝusta loko por tion diskuti, nek mi tion deziras. Tamen mi volus pensigi la aŭtorojn (kaj kredu min: mi ja klopodis), ĉu indas insisti pri tiu opinio, certe ne kundividata de ĉiuj esperantistoj. Aplombaj elplumigoj, kiaj “La literaturo konscias pri sia ekzistorajto kiel literaturo de popolo aŭtonoma” (p. 59), ŝajnas al mi neseriozaj. Tamen, ke la esperanta literaturo evoluis al aŭtonoma literatura sistemo, same kiel aliaj tra la mondo, tio ja estus defendebla per objektivaj argumentoj.

Malgraŭ ĉi tiuj detaloj (kiujn cetere la aŭtoroj plenrajte decidis ne modifi), kiel ĝenerala panoramo de nia literaturo, la libro certe havindas kaj meritas lokon sur nia librobreto.

Juna Amiko jubileas!

Juna Amiko, la internacia Esperanto-revuo de ILEI por lernantoj kaj komencantoj, jubileas: en februaro 2017 aperis ĝia 150-a numero!

La revuon fondis en la jaro 1972 ĝia unua redaktoro Géza Kurucz, kiu estis la motoro en la ideo lanĉi tian revuon ene de la tiutempa Hungara Esperanto-Asocio, por plenumi evidentan bezonon por la multaj tiamaj lernantoj de Esperanto.

Li kun kelkaj aliaj instruistoj povis vidi la similspecajn revuojn je dispono por la lernantoj de aliaj lingvoj, kaj komprenis la valoron aperigi ion similan en Esperanto. Li konvinkis la ILEI- kaj HEA-estraranojn pri tio. Li redaktis la revuon regule de 1973 ĝis 1981, kiam li transdonis ĝin al Oldřich Kníchal, slovako vivanta en Hungario.

Kníchal redaktis la revuon ĝis la jaro 1986, kiam li transdonis la stafetan bastonon al alia eksterlandano, vivanta en Hungario, Stefan MacGill el Nov-Zelando. Kiam en 1996 tiu sentis kreskon de aliaj ILEI-taskoj, la revuo denove bezonis redaktoron. Géza precize en tiu jaro emeritiĝis el lernej estra posteno; li denove ĉefredaktis la revuon ĝis 2004 kaj de 2005 la duonon de la revuo, kiu tiam ricevis duoblan amplekson (52 paĝoj).

Komence de 2011 la 75-jara Géza Kurucz anoncis sian deziron retiriĝi. En 2013 Stefan MacGill fariĝis vicprezidanto de UEA kaj forlasis sian postenon de prezidanto de ILEI. Li anoncis sian deziron ĉesigi la redaktadon de Juna Amiko.

Sekvas lin en tiu ofico Stano Marček el Slovakio, membro de la Akademio de Esperanto. Stefan MacGill, same kiel deko da aliaj personoj, estas kunlaboranto de la revuo.

La regulaj kunlabor antoj kaj rubrikestroj estas Mireille Grosjean (prezidanto de ILEI), Judit Felszeghy, Stefan MacGill, Małgosia Komarnicka, Mónika Molnár, Elena Nadikova, Pavel Rak, Luiza Carol, Raita Pyhälä. La lingvaj reviziantoj estas Karine Arakeljan, Trezoro Huang Yinbao kaj Doi Ĉieko, la administranto Sebastian Cyprych.

(Laŭ Vikipedio)

Anoncetoj

SPAMO. Se vi ricevos mesaĝon per “WAYN”, atribuitan al Rob Moerbeek (red.: aŭ ajna alia konata esperantisto), bv forigi senlege: temas pri spamo. Kun bedaŭro pro la ĝeno, RM.

MONEROJ: Mi aĉetas kaj vendas stelo-monerojn kaj spesmilo-monerojn: <e...@chello.at>.

Bildagnoskoj

La kovrila bildo en la februara numero: Kang Hongu.

La foto de la librostako en p. 225 (nov.): Francisco Veuthey.

La titolo “Frustriĝo” p. 200 (okt.): Karina MacGill.

Bongusta kuniĝo

La 5-an de februaro okazis la 10-hora 8-a Moskva Esperanto-renkontiĝo. Laŭ la reeĥoj de la ĉeestantoj ĝi estis ege sukcesa, kun ok programeroj: prelegoj, literatura vespero, komuna kantado, ronda tablo, libroprezentado k.a. Ĝi atingis rekordon pri la kvanto de partoprenantoj. Estis reprezentitaj tri landoj: Rusio, Ukrainio kaj Belgio; ĉeestis 3 denaskaj esperantoparolantoj. Preskaŭ ĉiuj ĉeestantoj estas fluaj Esperanto-parolantoj. Unu el la perloj de la programo estis prezento de nova libro, eldonita de Impeto, pri la konata Esperanto-poeto Konstantin Gusev, kiun verkis lia filo. Dum la aranĝo tradicie okazis abunda manĝado, kiu ĉi-foje transformiĝis al bankedo kun bongustegaj manĝoj, preparitaj de Anna Striganova, inkluzive profesie preparitan torton forme de la Esperanto-flago.

Universitata sukceso

La 7-an de februaro konata esperantistino Kristin Tytgat, kiel reprezentanto de Libera Brusela Universitato (VUB), vizitis la filologian fakultaton de Rusia universitato de amikeco inter la popoloj (RUDN). Kristin estis akceptita de la dekano de la filologia fakultato. Dum la akcepto oni interalie ankaŭ parolis pri Esperanto kaj pri kunlaboro, kadre de la sciencaj esploroj, rilataj al Esperanto kaj distanc-koresponda kurso de internacia lingvo, kiu nun estas preparata en la universitato.

Forpaso

Zbigniew GALOR (1952-2017)

Pola sociologo kaj filozofo, katedrestra profesoro ĉe la Universitato de Szczecin, esploranto de senlaboreco, marĝeniĝo kaj ekskludo, subite forpasis la 27-an de januaro. Preleganto de la Interlingvistikaj Studoj de UAM en Poznano. Profesoro de AIS (Akademio Internacia de la Sciencoj), ĉe kiu li gvidis kursojn. Esperantisto ekde 1968.

Esperanto estis kaj parto de lia familia vivo (kun la edzino Ilona Koutny), kaj objekto de liaj sciencaj esploroj kaj formo de lia socia organiza, kultura agado. Li estis la iniciatinto kaj gvidanto de la unua studenta scienca Esperanto-rondo en UAM, prezidanto de la Pola Kooperativa Esperanto-Organizaĵo, prezidanto de AIS-Pollando, ĉefa iniciatinto de SEG (Sociscienca Esperanto-Grupo, 2007-2010); aŭtoro kaj gvidanto de la esplorprojekto UEA en la konscio de esperantistoj (kiu aperis libroforme en 2015 kunaŭtorita de Jukka Pietiläinen). Regule prelegis pri fakaj demandoj (ofte dum Arkones: Artaj Konfrontoj en Esperanto, Poznano), verkis artikolojn kaj librojn pri sociologiaj temoj.

Por komforte flugi al Seulo, flugu per Asiana

Asiana Airlines, la oficiala flugkompanio de la 102-a UK, estas multfoje elektita kiel unu el la plej bonaj flugkompanioj de la mondo. Ĝi havas 83 aviadilojn kaj rekte flugas al 75 urboj en 24 landoj. Kunlabore kun siaj partneraj flugkompanioj de Star Alliance, ĝi atingas la tutan mondon.

La elstare atentemaj servistoj, kvalito de la manĝoj kaj modernaj aviadiloj faros vian vojaĝon neforgesebla.

Por pliaj informoj kaj por rezervi viajn biletojn, bv. kontakti la plej proksiman oficejon aŭ reprezentanton de Asiana aŭ viziti la retejon: flyasiana.com

Revuo Esperanto 2017 4

Ulrich Lins pri la historio de La danĝera lingvo: Ĵus antaŭ la Nitra UK aperis nova eldono de La danĝera lingvo. Ĉi tiu libro jam havas sian historion, pri kiu tie ĉi skribas ĝia aŭtoro.

Turismo kaj evoluo: karavanaj vojoj al Seulo: Ĉi-jare al la 102-a Universala Kongreso estas planataj kelkaj karavanoj. Intertempe tio ankaŭ kongruas kun la kongresa temo — “Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo”. La redakcio esploris du itinerojn de tiuj planataj vojaĝoj.

Strategia prioritato de la Esperanto-movado: reta esperantista infrastrukturo: Multaj neesperantistaj projektoj kaj organizoj uzas Esperanton por diversaj propraj celoj. Sed ni ne devas forgesi ankaŭ pri nia propra esperantista infrastrukturo, kiu estas strategia prioritato por la kvanta kaj kvalita kresko.

Ĉu mi povas helpi vin? Faka agado gravas. La 1-a Studsesio pri Medicino kaj Sano en Interkultura Centro Herzberg. Pri la aranĝo rakontas Frank Lappe.

Malferme

Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova

Karaj legantoj, vi tenas en la manoj novan numeron de la revuo Esperanto. Tio estas la 1312-a numero, sed nur la unua por ni, kiel redaktoroj. Kompreneble ni sentas ioman eksciton. Multaj el vi subtenis nian kandidatiĝon ĉu en la sociaj retoj, ĉu per retmesaĝoj, ĉu en privataj interparoloj. Dankegon al vi ĉiuj, sen via helpo la tuto ne eblus!

Aparte ni dankas la Estraron de UEA kaj kunlaborantojn de la CO ne nur pro la decido elekti nin kiel redaktorojn, sed ankaŭ pro la multflanka sincera kaj sindona helpo dum la preparo de tiu ĉi numero. Nun ni vere sentas nin parto de la teamo, kiu povas efike labori kune, rapide kaj kvalite solvi eĉ la plej komplikajn taskojn.

Kiel vi povis legi en la Gazetaraj Komunikoj de UEA, okazas la unuan fojon en la historio de la revuo, ke ĝin oficiale redaktos samtempe du redaktoroj. Ni tre ĝojas pri tio, ĉar ni ĉiam ĉion faras kune, ankaŭ en la profesia agado. Niaj personaj kaj profesiaj interesoj multe kongruas. Ekzistas proverbo, ke “unu kapo estas bona, sed du kapoj estas multe pli bonaj”.

Antaŭ ni staras ne facila tasko, kiu komplikiĝas ankaŭ pro la novaj defioj al la Esperanto-movado kaj la moderna mondo ĝenerale. Sed ni ne timas tion. Ni certas pri niaj fortoj kaj sentas grandamasan subtenon.

Malgraŭ opinioj de skeptikuloj, Esperanto havas propran kulturon, kiu estas unika kaj internacia. Ĝi ĉiutage generas amason da informoj: afiŝojn en sociaj retoj, bildojn, fotojn, tekstojn, librojn, kantojn, filmojn kaj multon alian. En tiu ĉi lavango aperas amasego da bonkvalita kaj interesa enhavo. Se vi havas ion por komuniki, sendu vian kontribuon al la redakcio. Via artikolo povus aperi en la revuo aŭ en ĝia retejo. Konstanta informado pri la diversaj eroj de la Esperanto-vivo kaj kulturo estas vere gravaj por nia vivanta lingvo.

Tre gravas integriĝo de la tradiciaj paperaj eldonaĵoj en interretan mondon. Sen tio nun ne eblas: aŭ integriĝi, aŭ stagni kaj poste finfine malaperi. Tio ne signifas, ke necesas detrui tion, kio estis kreata dum la jardekoj. Necesas plibonigi kaj modernigi. Bonaj multjaraj tradicioj kuniĝu kun la nuntempo kaj modernaj teknologioj, kreante ion tute novan.

Ekde nun vi povas ĝui ankaŭ retejon de la revuo. En ĝi vi povas trovi ne nur informojn pri la revuo, sugestojn por la kontribuantoj, sed ankaŭ multajn materialojn, kiuj ne aperis en la papera kaj PDF-forma Esperanto pro la limigoj de la spaco.

Revuoesperanto.org, kune kun paĝoj de la revuo en la sociaj retoj estas la sistemo, kie la legantoj, redakcio kaj aŭtoroj povas komuniki kaj interŝanĝi opiniojn. Ni esperas, ke tio estos bona loko, kiu helpos al ni kunkrei bonegan virtualan kunvenejon por esperantistoj. Eventuale tie eblos ne nur kontakti la redakcion, publike esprimi opiniojn, sed ankaŭ iĝi aŭtoro de la enhavo, anonci kaj raporti pri E-aranĝoj.

Ĉi tiu retejo rapide evoluas kaj ni esperas, ke ĝi fariĝos moderna esperantista amaskomunikilo.

Ni esperas, ke la revuo plaĉos al vi kaj ne estos teda legaĵo. Ni ĉiam estas malfermaj por viaj sugestoj, komentoj kaj kritiko.

[FORIGITA!: bildo]

Nova retejo de la revuo Esperanto http://revuoesperanto.org

Historio

Pri la historio de La danĝera lingvo

Ulrich Lins

Ĵus antaŭ la Nitra UK aperis nova eldono de La danĝera lingvo. Ĉi tiu libro jam havas sian historion, pri kiu tie ĉi skribas ĝia aŭtoro.

Iun tagon, eble en la somero de 1965, mi ekkonsciis, ke baldaŭ pasos tridek jaroj post la nazia malpermeso de la Esperanto-movado en Germanio. Jen la instigo por mi esplori tiun temon: la malesperan kaj fine malsukcesan batalon kontraŭ la malpermeso. La germanaj esperantistoj delonge sciis, ke Hitler en Mein Kampf kondamnis Esperanton. La nazioj prenis potencon komence de 1933, kiam jam daŭris la preparoj por la 25a Universala Kongreso en Kolonjo.

Sub la titolo “Esperanto dum la Tria Regno” aperis longa artikolo mia en Germana Esperanto-Revuo (1966/67). Multaj legantoj reagis pozitive, laŭdante ke finfine iu traktis, dudek jarojn post la pereo de la nazia reĝimo, la sorton de la Esperanto-movado en la Tria Regno. Sed venis ankaŭ reagoj malpli aprobaj. Ilin esprimis esperantistoj, kiuj partoprenis en la klopodoj savi la movadon kaj mildigi la reĝimon per emfazado de sia “patriota fideleco”. Ili min riproĉis, ke mi junulo anstataŭ kompreni la dilemon, en kiu troviĝis la esperantistoj, facilanime kritikis ilin pro ilia sinadapto kaj kelkfoje eĉ laŭdo de la nazia reĝimo.

Tia sindefendo de homoj, kiuj por transvivi faris cedojn parte kompromitajn, estis bone konata fenomeno en la tiama germana socio. Sed mi ne antaŭvidis, ke ankaŭ inter esperantistoj estos rezisto kontraŭ malkaŝa trakto de la propra historio.

En mia studado de historio mi ekkonatiĝis ankaŭ kun aliaj tempoj kaj temoj, ol la germana historio kaj la naziismo. Mi lernis pri la batalo de politikaj ideologioj, pri socialismo, faŝismo ktp. Historiistoj vigle diskutis pri la demando kiel kompari la malamikajn ideologiojn — ĉu eblas konstati komunajn trajtojn inter la faŝismo kaj naziismo unuflanke kaj la sovetia socialismo, do leninismo kaj stalinismo aliflanke. Multaj argumentis, ke, kvankam la ideologioj estis malamikaj, ili pro sia simileco rilate forpuŝon de demokratio, submetiĝon al gvidanto kaj militecan mobilizon de la amasoj povas esti kune karakterizataj per la nocio totalismo. Laŭ tiu difino do la naziismo kaj la stalinismo estas subformoj de totalismo. Hitler kaj Stalin ambaŭ estis diktatoroj tipaj por tiu totalismo; ili respondecis pri subpremo kaj amasmurdo tute senprecedencaj en la historio de la homaro.

Dum daŭris la historiista diskuto, Ivo Lapenna proponis al mi kontribui al la preparata verko Esperanto en perspektivo per ĉapitro pri persekutoj kontraŭ Esperanto. Tio instigis min esplori, kiugrade esperantistoj suferis krom en la Hitlera Germanio ankaŭ sub aliaj reĝimoj, precipe tiu de Stalin en Soveta Unio.

Estis la japano Kurisu Kei, kiu enkondukis min en la komplikan temaron de Esperanto kaj socialismo. Kiel juna komunisto li entuziasme korespondis en Esperanto kun sovetiaj kamaradoj. Mi mem provis starigi kontakton kun maljunaj sovetiaj esperantistoj, sed tute malsukcesis, ĉar ili aŭ ne respondis aŭ limigis sin al banalaĵoj. Verŝajne ili, mem spertinte persekuton, timis havi Esperantan korespondadon kun okcidentano.

En la eldonejo l’omnibuso (Kioto) aperis en 1973 provizora rezulto de miaj esploroj. La modesta libreto havis la titolon La danĝera lingvo: Esperanto en la uragano de persekutoj — la praeldono de la verko, kies historion mi tie ĉi resumas; ĝia enhavo estas esence identa kun la ĉapitro en Esperanto en perspektivo (1974). Ambaŭ, la libreto kaj Esperanto en perspektivo, trovis vojon tra la t.n. Fera Kurteno. Tiamaniere multaj esperantistoj en la socialismaj landoj, precipe en Soveta Unio, unuafoje eksciis la dimension kaj la kialojn de la subpremo de Esperanto en stalinismo.

En 1983 la prilaborita Esperanta versio estis preta. UEA pretis publikigi ĝin. Sed estis obstakloj. Eksciinte, ke estas preparata Esperanto en perspektivo, la orienteŭropaj landaj asocioj en marto 1973 protestis al la estraro de UEA kontraŭ la plano meti en tiun verkon priskribon de la persekutoj de Esperanto en Soveta Unio. Ili asertis, ke tio malutilos al la movado en orienta Eŭropo. La tendenco prisilenti la persekutojn rilatis al la pli vasta demando kiel trakti la heredaĵon de Stalin. La reĝimoj ja distancigis sin de stalinismo, sed preferis ne multe aŭ tute ne malkaŝi detalojn pri la teruraj krimoj, kiuj estis farataj en la nomo de socialismo. Movadaj gvidantoj partoprenis, eĉ se malvolonte, en la tabuado de la temo pri persekutoj.

UEA ne cedis en 1973. Dek jarojn poste la tem-pritrakto vastiĝis de ĉapitro al plena libro. Kion fari? Por ne provoki la orientajn asociojn UEA faris lertan aranĝon: ĝi petis la germanan eldonejon Bleicher, kiu jam konsentis aperigi germanan version de mia libro, ke ĝi alekstere prezentiĝu kiel eldonisto de La danĝera lingvo.

Neniu povis tiutempe antaŭvidi, ke en Soveta Unio en 1985 la potencon akiros la reformemulo Miĥail Gorbaĉov. Gazeto en Odeso en aprilo 1988 malobservis tabuon: ĝi menciis la persekutojn kontraŭ la Esperanto-movado kaj postulis, ke oni redonu honoron al mortigitaj esperantistoj. Kiam mia libro aperis en julio 1988, jam preskaŭ forfalis la konsideroj, pro kiuj UEA decidis kaŝi sin malantaŭ la eldonejo Bleicher.

El Soveta Unio venis novaĵoj, kiuj mirigis la tutan mondon. Ankaŭ la malgrandan esperantistan mondon kaptis surprizoj. En aprilo 1989 la granda fremdlingva eldonejo Progreso en Moskvo decidis publikigi represon de la Bleicher-eldono. Nur du-tri jarojn, post kiam UEA pro timo de moskva kolero hezitis propranome eldoni mian libron, tiu sama libro aperis ĝuste en Moskvo.

En julio 2016 aperis nova, reviziita eldono de La danĝera lingvo, nun tute oficiale eldonita de UEA. Kio estas nova en ĝi, tion mi iom klarigis aliloke: http://www.liberafolio.org/2016/09/26/novaj-detaloj-pri-persekuto-de-esperantistoj-trovitaj.

Post la japana traduko, farita de Kurisu Kei (1975), sekvis tradukoj en aliajn lingvojn: en la germanan, italan, rusan, litovan kaj korean. Kaj surbaze de la ĵusa nova eldono de La danĝera lingvo Humphrey Tonkin faris tradukon en la anglan, kiu ĵus aperis.

(Pli ampleksa versio de tiu ĉi artikolo aperis en La Revuo Orienta, marto kaj aprilo 2017.)

Opinio: Malkontinentigismo

Stefan MacGill

Jen 18-litera titolo por analizi! Ni aŭdis pri la bezono por malkoloniismo, kiu daŭris jarcenton kaj argumenteble eĉ ne venis al fino. Lastaj vojaĝoj konvinkis min, ke inter la sekvaj paŝoj por nia movado estas malkontinentigismo. La tradicia mondo juĝas la nombron da kontinentoj kvin, dum usonanoj kaj kunvojaĝantoj, kun iluzioj pri memgraveco, opinias, ke sep. Sed tiuj juĝoj ne ege helpas al ni. Finfine, tiu kvinkontinenta devigo estis kreita en Eŭropo — tiu pendanta apendico en la okcidenta ekstremo de Eŭrazio. Tiu marĝena Eŭropo arogis al si la rajton dishaki la mondon en kontinentojn, samkiel ili dishakis Afrikon en naciŝtatojn, senkonsidere al surlokaj lingvoj, kulturoj, etnoj kaj sentoj.

La E-komunumo povos alrigardi la mondon pli inteligente por krei pli daŭripovajn kaj pli oportunajn dividojn — esenca demando estas kiugrade UEA sekvos aŭ spronos tiujn reformojn. Jen unu modesta propono por stimuli debaton, ne por trudi antaŭbakitan solvon. Anstataŭ la nunaj kvin kontinentoj, kaj la neidentaj kvin ĝisnunaj grupiĝoj de UEA, proponeblas skemo por dek mondregionoj, kiuj ne nepre devas forigi niajn nunajn organizojn kaj kongresajn strukturojn.

[FORIGITA!: bildo]

Mondo-dividoj repripensataj. La sekvaj bildoj ne celas esti geografie tre precizaj, ĉar ne eblas kaj ne indas rigore devigi la limojn. La celo estas nur montri la nunon kaj unu el pluraj eblaj pli justaj kaj utilaj dividoj. Kontinentoj kvin — nuna skemo: Rimarku, kiel la limoj koncentras sin en la longitudoj de Eŭropo. Regionoj dek — eblo por estonto.

Regiono Centro aŭ fokuso Komuna Lingvo Notoj
Ameriko Norda Usono, Kanado Angla, hispana, franca Memzorgantoj.
Ameriko Centra Meksiko, Nikaragvo, Kubo Hispana Granda potencialo.
Ameriko Suda Urugvajo, Argentino? Hispana Brazilo, Hispanio helpu.
Afriko Okcidenta Benino, Togolando... Franca kaj div. Plej longa historio.
Afriko Orienta Tanzanio, Kenjo... Svahila, angla, div. Nun kreskanta.
Afriko Suda Sud-Afriko aŭ ... ? Diversaj Ne nur Sud-Afriko!
Azio Norda Ĉinio, Koreio, Japanio Diversaj Plej longa historio.
Azio Suda Nepalo, Barato, Indonezio... Diversaj Kun Oceanio.
Eŭropo Bruselo, Strasburgo... Teorie 25 + Rilatoj kun EEU?
Mezoriento-Nordafriko Pluraj kandidatoj Araba kaj diversaj Komisiono MONA jam ekzistas.

Pri Ameriko, en Norda Ameriko maturas la movado, kaj kie la du koncernaj landoj delonge kunlaboras. La kulturaj kaj ekonomiaj kondiĉoj inter nordo kaj sudo ege malsamas. Tiom grandas la regiono, ke indas doni atenton al la Centra Ameriko, disde la cetero de hispanlingvio. La propono ne detruas la eblon de la Kongresoj TAKE, sed fortigas la eblon por ekzemple Centramerikaj kongresoj. Tio portos la kongresan sperton al homoj, kiuj ne povas financi vojaĝon al pli foraj landoj, eĉ ene de Ameriko.

Pri Afriko, la rezolucio de la 6-a Kongreso specife pledis por pli regiona laborado; tio okazis kun la subteno de la Afrikaj Komisiono kaj Oficejo, kiuj pluvivos. Tiu kongreso tamen montras la dezirindon por pli etregiona laboro. Povis alveni al Bunda 11 eŭropanoj, sed nur du kongresanoj el landoj ekster la Orienta Afriko, kaj ili estis agantoj de UEA kaj ILEI. Estas entuziasmo por aldono de regionaj kongresoj, sed demandeblas, ĉu samkvantas la organizaj kaj financaj fortoj. Tio same validas pri la deziro por regionaj oficejoj. Eksterdube, multaj disvastigaj kaj instruaj agadoj profitus de regiona kunlaboro, por ke ne ĉio dependu de la tutafrikaj komisiono kaj oficejo. Sendube, la rolo de UEA devos fokusi sin al la tutafrika nivelo.

Pri Azio, la propono ne devigu la morton de KAEM, kiu bone funkcias, kaj povos daŭre kunordigi la agadojn en la tuta Azio, kaj daŭre indas organizi laŭ la serio Aziajn Kongresojn. Laŭ la agado-kondiĉoj la norda kaj la suda Azio havas siajn ege apartajn trajtojn kaj obstaklojn; la kontinento tiom vastas, ke ĝi nepre meritas du organizojn. Kelkaj landoj povus egale aparteni al norda aŭ suda Azio (mi pensas precipe pri Vjetnamio kaj Filipinoj), sed ili mem decidu kaj agu laŭprefere aŭ laŭokaze. Oceanio tenu aktivajn rilatojn kaj kun KAEM kaj kun la Sudazia regiono, rekone al la delongaj kunlaboroj inter Aŭstralio, Nov-Zelando kaj Indonezio.

Pri Mez-Oriento kaj Nord-Afriko (MONA), la amplekso de la komisiono iĝis pli reprezenta, la Mezorientaj Kunvenoj atingas novajn landojn, kaj bazaj laboroj ekzistas por vastigi la gamon de kursoj kaj informoj akireblaj en la araba lingvo. Povos esti, ke la Mezorientaj Kunvenoj daŭrigos siajn kreskojn ĝis la punkto, ke iam ili iĝos regiona kongreso.

Pri Eŭropo estus utile pli klare distingi inter la roloj de la Komisiono de UEA kaj la agado de Eŭropa Esperanto-Unio (EEU). Sufiĉas lasi al EEU organizi kontinentajn kongresojn, UEA koncentru sian atenton al la eŭropaj landoj ekster EU kun tre malforta movado.

En la marta numero de nia revuo aperis artikolo, “Universaliraj Kongresoj”, kiu esploras tre ligitan temaron, specife el la vidpunkto de renovigo de niaj translimaj kongresoj kaj la ligitaj organizaj, financaj kaj diskonigaj implicoj. La celo de ĉi tiuj du artikoloj estis startigi la debaton pri pli ekvilibra propono de niaj kongresoj kaj pri pli utila disdivido de la mondo, ĉio por kontribui al la slogano: “Pensu globe, agu loke”. En nia monda kunteksto “loke” povas signifi en plurlandaj regionoj, ene de la tradiciaj kontinentoj. Pripensu kaj diskutu!

Venontaj renkontiĝoj

Ni listigas nur kelkajn Esperanto-aranĝojn, kiuj estas planataj por la periodo aprilo-julio 2017. Pri ĉiuj informoj de eventoj respondecas nur la organizantoj mem.

Plenan kaj aktualan liston de konataj E-aranĝoj vi povas trovi ĉe Internacia kalendaro: www.eventoj.hu

Aprilo

10–17: Printempa Semajno Internacia (PSI) — en Essen, Germanio. Printempa, familia kunveno kun eks kursoj, prelegoj kaj kursoj por plen kreskuloj kaj infanoj, malferma por ĉiuj generacioj. Inf.: Germana Esperanto-Asocio, Katzbachstr. 25, DE-10965 Berlin, Germanio. p...@esperanto.de

12–18: 41-a Internacia Junulara Festivalo — en Castione della Presolana, Bergamo, Italio. Ĉu vi volas viziti la belajn montarojn de la regiono Lombardio en vilaĝo sufiĉe eta por esti trankvila kaj sufiĉe maleta por havi ĉion bezonatan? Kaj fari tion loĝante en ĉarma kaj komforta feridomo, malmulte pagante kaj tre multe amuziĝante? Do venu al la Internacia Junulara Festivalo 2017, la plej fama junulara Esperanta renkontiĝo en Italio! La ĉi-jara temo rilatas al internacia paco kaj milita kaj religia. Estas grave kaj rimarkinde, ke la 14-an de aprilo estos la centjara datreveno de la morto de Zamenhof, kaj do speciala tago estos organizita honore al li. Inf.: Informitale, Itala Esperanto-Federacio f...@esperanto.it, Itala Esperantista Junularo i...@esperanto.it

16–20: AMO-seminario (Aktivula Maturigo) — en Baugé, Francio. Kiel modernigi la instruadon de Esperanto per la novaj teknikaĵoj? — kun Sara Spanò kaj Stefan MacGill. Inf.: Esperanto-Kastelo Greziljono, MCE Grésillon, FR-49150 Baugé-en-Anjou, Francio. k...@gresillon.org

29: 46-a Malferma Tago de la CO de UEA — en Roterdamo, Nederlando. Taga temo: La Zamenhof-Jaro kun renomaj prelegantoj. Seminario pri Informado en la 30-a de aprilo. En la libroservo ĉio kun sesona rabato; specialaj ofertoj; bazaro de e-aĵoj; senpaga loterio; kafo kaj teo senpagaj. UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. u...@co.uea.org

Majo

3–5: 50-a Esperanto-Seminario, Nagoya — en Nagoya, Japanio. Tutlanda E-seminario kun dek-hora leciono kaj ceteraj programeroj. Inf.: Japana Esperanto-Instituto (JEI), Tokyo-to Sinzyuku-ku Waseda-mati 12-3 JP-162-0042 Japanio. s...@jei.or.jp

16–23: Kongreso de IFEF, Internacia Fervojista Esperanto-Federacio — en Colmar, Francio. Jara kongreso de IFEF kun fakaj kunsidoj kaj ekskursoj en la orient-Francia regiono Alzaco ĉe la limoj inter Francio, Germanio kaj Svislando. Inf.: André Grossmann, 5 rue des Pyrénées, FR-68390 Baldersheim, Francio. l...@free.fr

19–21: Brita kaj Skota Kunkongreso de Esperanto — en Edinburgo, Skotlando. Esperanto-Asocio de Britio kaj Esperanto-Asocio de Skotlando kun metas siajn naciajn kunvenojn en unusolan kunkongreson en 2017! Edinburgo gastigos la plej grandan Esperanto-kongreson en Britio, la 98-an britan kaj 112-an skotan. Transmaraj vizitantoj ne devas pagi kotizon. Inf.: Tim Owen t...@esperanto.org.uk

20–21: Eŭropa Festivalo de Esperantaj Kantoj — en Wrocław, Pollando. La Festivalo okazas ĉiujare en majo en du kategorioj: 1. koruso aŭ ensemblo / 2. solisto. Ĉiu partoprenanto kantas du kantojn: unu en Esperanto, la alian en sia nacia aŭ fremda lingvo. Pritaksataj estas nur Esperantaj kantoj. La festivalon patronas la urbestro de Wrocław. La premiitoj ricevos diplomojn kaj pokalojn kaj ĉiuj parto prenantoj ricevos diplomon pro la partopreno. Inf: Malgorsia Komarnicka i...@gmail.com

25–28: AMO LIMA — en Les Brenets, Svislando. Aktivula maturigo por instruistoj kaj neinstruistoj. Gvidos ĝin K. Kováts, M. Molnár kaj M. Grosjean. Inf.: ILEI UEA, Mireille Grosjean, cp 9, CH-2416 Les Brenets, Svislando. m...@gmail.com

Junio

2–5: 94-a Germana Esperanto-Kongreso kun EEU-Kongreso — en Freiburg. Temo: Milito kaj Paco. Riĉa kultur programo, sep ekskursoj, Zamenhof-memorfesto okaze de la 100-a morto-datreveno. https://www.esperanto.de

15: 52-a Brazila Kongreso de Esperanto — en Sorriso/MT, Brazilo. Brazila Kongreso de Esperanto (BKE) estas nacia kunveno de membroj de Brazila Esperanto-Ligo kaj brazilaj esperantistoj ĝenerale, kiu okazas ekde 1907. Depost 1984, tiu serio de kongresoj fariĝis ĉiujara. Inf.: Brazila Esperanto-Ligo, SDS Ed. Venâncio III Sala 303, BrasíliaDF, CEP 70.393-902 Brazilo. b...@esperanto.org.br

23–25: 76-a Hispana Esperanto-Kongreso — en Teruel, Hispanio. La Hispana Kongreso de Esperanto estas unu el la plej gajaj aranĝoj de la eŭropa movado. En 2017 ĝi okazos en relative nekonata sed tre bela urbo, Teruelo, inter Zaragozo kaj Valencio. Dum la jaro 2017 Teruel solenas la 800-an datrevenon de la popola legendo konata kiel “Amantoj de Teruel”. La kongreso koincidas kun tiu celebrado, kaj do, la moto de la kongreso estas: “Teruelo, urbo de amantoj, amantoj de Esperanto”. Inf.: Grupo Liberanimo de Teruelo, kaj Hispana Esperanto-Federacio. k...@esperanto.es

Julio

1–8: 53-aj Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET-53) — en Liepāja, Latvio. Diversnivelaj Esperanto-kursoj, enkonduka kurso en la latvan lingvon, somera universitato, sankta meso en Esperanto, interkona, nacia kaj internacia vesperoj, duontagaj kaj tuttaga ekskursoj, kvizoj, filmoj, kantoj, dancoj k. a. aranĝoj. Inf.: Latvia Esperanto-Asocio, p.k. 150, LV-1050, Riga, Latvio. m...@gmail.com

15–22: 50-a Kongreso de ILEI (Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj) — en Busan, Korea Respubliko. El la programo: Interkona frandvespero, instruista trejnado, E-kursoj por komencantoj kaj komencintoj, prelegoj kaj atelieroj de konferencanoj, lingva festivalo, simpozio pri la konferenca temo, konferenca bankedo, distraj vesperoj, literatura kafejo, ekskursoj. Post la fermo, komuna trajn veturo al la UK en Seulo. Inf.: Radojica Petroviĉ, Bul. Oslobodjenja 36, RS-3200 Ĉaĉak, Serbio. r...@gmail.com

15–23: Somera Esperanto-Studado, SES — Internacia renkontiĝo de inter retaj Esperanto-lernantoj kaj aliaj komencantoj en la urbo Banska Štiavnica, Slovakio. Antaŭtagmeze lernado, posttagmeze ekskursoj, prelegoj, ludoj, vespere koncertoj, filmoj, amuzado. Inf.: Peter Baláž, p...@ikso.net

21–31: 39-a REF (Renkontiĝo de Esperanto-Familioj) — en Rudnik, Serbio. Komuna restado de familioj kiuj uzas Esperanton kiel unu el siaj hejmaj aŭ familiaj lingvoj. Varia programo, kiun aranĝas kaj plenumas la partoprenantoj mem — gepatroj kun infanoj: komuna kantado, skeĉoj, filmvesperoj, rakontvesperoj, koncertoj, plurtaga serĉado de fantomo, promenoj, ekskursoj, gepatraj interkonsiliĝoj, lokaj popoldancoj, sportoj teamaj kaj tandemaj, lingvaj kaj E-kulturaj atelieroj por infanoj kaj plenkreskuloj. Inf.: Radojica Petroviĉ, Bul. Oslobodjenja 36, RS-32000 Ĉaĉak, Serbio. r...@gmail.com

22–29: Universala Kongreso de Esperanto, UK-2017 — en Seulo, Sud-Koreio. Ĉeftemo: “Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo”. Retejo de UEA: http://www.uea.org/kongresoj

29–5 (aŭgusto): SAT-kongreso — en Gimpo-Seulo, Sud-Koreio. 90-a kongreso de Sennacieca Asocio Tutmonda. Inf.: Paz Hyunsoo JUNG No.301(3F), 356, Gwanggyo-hosu-Ro, Suji-Gu, Yon gin-Si, Gyeonggi-do, Sud-Koreio (KR16940). p...@gmail.com

Recenzo

La legenda legenda biblio de Izrael Lejzerowicz

Fernando Pita

“Ĉar pri ni mem la libro parolas, estus interese legi ĝin ja almenaŭ por koni nian propran historion: la kongresa etoso dum la intermilitaj periodoj, la akraj interorganizaj disputoj, la fiagoj kaj fiaskoj de tiuj, kiuj provis detrui kaj malstabiligi la movadon, kaj — malfeliĉe ankoraŭ aktuala — serioza kritiko al tiuj, kiuj konsideras sin eminentuloj.”

Izrael Lejzerowicz: El la “Verda Biblio”. Eldonejo Libro-Mondo/Grafokom, Świdnik/Đurđevac, 2014 (4a eld), 63 p. Prezo ĉe UEA: € 9,00

Esperanta literaturo estas ja pli ol centjara, ni ĉiuj tion scias; tamen, pro disigeco de la legantaro, pro la persekutoj kontraŭ Esperanto, pro neglektemo de tiuj, kiuj ja devus gardi niajn beletrajn trezorojn, la kruda kaj kruela fakto estas, ke multo el nia originala literaturo estas ankoraŭ nekonata de esperantistoj. Malfeliĉe multaj verkoj el pasintaj jardekoj tute malaperas sub la polvo de bretaroj aŭ — kredu, mi jam vidis tion — estas vendataj kiel paperaĉo por recikliĝo. Do estas ja laŭdinde ke kelkaj Esperantaj eldonejoj, kiel Libro-Mondo kaj Grafokom, sindediĉas al la laboro ree disponigi al novaj legantoj niajn klasikaĵojn, ĉar estas verkoj kies legado ĉiam nepras.

Inter tiuj nepraĵoj estas El la “Verda Biblio”, de Izrael Lejzerowicz, kies unua eldono estis publikigita en 1935. Kvankam ĝia teksto fariĝis deviga ĉeesto en ĉiuj antologioj de nia literaturo, tiu verk(et)o estas ank(or)aŭ unu el tiuj pri kiuj multaj personoj iam aŭdis, sed kiujn malmultaj ja legis. Malgraŭ tio, atestas la konatintecon de tiu verko la fakto ke la nuna, kvara eldono de tiu verketo, aperas nur sep jarojn post la tria, plivalorigita per vera pluso: KD, en kiu iam enregistriĝis la tuta libro en legado de Jerzy Fornal, dum la antologiaj sesioj de radio-teatroj promociitaj de Varsovia Vento. Vera historia dokumento! Nur pro tio, tiu reeldonado jam estus grava, sed tio estas ja detalo, ĉar la vera spirŝtela surprizo estas kontakti la tutan tekston el tiu “kuraĝa” verko.

Kuraĝa ĉar, se diversaj estas la manieroj verki beletran tekston, unu el la plej malfacilaj el ili estas tion fari pere de parafrazo: la legantoj ĝenerale taksos vian laboron rilate ankaŭ al la originalo. Se la fina rezulto estas bonega, oni ĉiam diros, ke la nura talento de la verkisto estis bone elekti la parafrazotan tekston; se ĝi rezultigas mezkvalitan laboron, tiam la verkisto vere “atencis” kontraŭ la originalo, kaj produktis nuran malŝparon de papero. Tiel rezonante, oni ja povas imagi kiom da kuraĝo necesis al Izrael Lejzerowicz por verki sian libreton, ĉar li realigis parafrazon de nenio malpli ol la Biblio mem! Tiel li riskis esti konsiderata ne nur malbona verkisto, sed eĉ herezulo, kolerigante kaj la esperantistojn, kaj la Aŭtoron mem de la originalo — kies morto, kvankam anoncita de Nietzsche, ne estas ankoraŭ konfirmita.

Tamen Lejzerowicz tion faras tiel respekteme, ke kelkfoje lia parafrazo similas antaŭ ĉio piecan agon, kiu neniam vekis malamon aŭ akuzojn de la legantoj. Tio, ĉar El la “Verda Biblio” estas ja parafrazo — fakte de partoj de la Antikva Testamento — pere de kiu Lejzerowicz rakontas ne la historion de la hebrea, sed de la verda popolo, kiu “dise vivas vaste tra la mondo” (p. 33).

Ĉar pri ni mem la libro parolas, estus interese legi ĝin ja almenaŭ por koni nian propran historion: la kongresa etoso dum la intermilitaj periodoj, la akraj interorganizaj disputoj, la fiagoj kaj fiaskoj de tiuj, kiuj provis detrui kaj malstabiligi la movadon, kaj — malfeliĉe ankoraŭ aktuala — serioza kritiko al tiuj, kiuj konsideras sin eminentuloj. Tion la aŭtoro faras nerekte nomante la homojn sed parodiante iliajn nomojn, tiel, Teo Jung fariĝas Kafo Alt, kaj Andreo Ĉe, Andreo Apud. (István Ertl la samon faris en sia Postdomo). Tiusence, vere helpas al ni la notoj de la dua eldono, kiuj, kune kun la originalaj bildoj, estis represitaj en tiu kvara. Estas notinde, ke nur unu nomo ne estas citita nek parodiita dum la tuta teksto: tiu de Zamenhof. En trafa, justa kaj ĝusta omaĝo, li estas la Spirito, kiu ĉion konstruis kaj fine ripozis en la sepa tago, “legante la originalan literaturon, kiun li faris kreante” (p.10).

Sed ne nur historia estas la valoro de ĉi tiu libro: estas eĉ pli grave analizi la stilon de Lejzerowicz, kiu ne nur vere lerte spegulas la stilon de la parafrazita teksto mem, sed, samtempe, kaj ne flankenlasante la lingvan korektecon, ĉie elmontras kiel stilo de aŭtoro povas esti variema, ĉar, ene de tiu parafrazo, kaj apud la biblia tono, oni konstatas, ke el simpla laŭgeneza rakontado ĝis abundimaga laŭpsalma lirikismo, klare montriĝas la kreiva vervo de unusola aŭtoro. Fakte, la nura negativa noto de la tuta verko estas, ke la longeco de kelkaj ĉapitroj iom tedas, ĉar multaj vortoj kaj frazoj senĉese ripetiĝas; tamen, tio ŝuldiĝas ne al la talento de Lejzerowicz, sed al la originalo.

La kapablo de Lejzerowicz vari igi sian stilon pli bone evidentiĝas kiam oni komparas la ĵus skizitan tekston kun tiu de Babilado kun Horaĉo Serĉer, aldonita jam en la tria eldono. Tiu eta perlo de nia rakontaro estis inkluzivigita en ĉi tiu eldono, kaj se tiu “priskribo de movadmaniulo” estas tre interesa (vi certe rekonos iun!), ĝi ankaŭ iel estas iom ombrita de la antaŭa teksto, tamen ankaŭ ĝi estas leginda, des pli, ke atenta studemulo multon povas lerni de Lejzerowicz.

Tamen, mi ne povus fini ĉi tiun recenzon sen peti pardonon de Lejzerowicz, kie ajn ripozas tiu murdito en Treblinka; ĉar mi, teksante ĉi tiujn komentojn pri lia verko, tute kontraŭis lian nuran peton, faritan en la antaŭparolo de lia “senpretenda kaj frivola”, tamen grava, leg-enda kaj legend-a, biblio.

Unesko

Nemateriaj heredaĵoj

Mireille Grosjean, Kun-prezidanto de SES

En la jaro 1978 Unesko, la filio de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo, lanĉis la programon “naturaj kaj kulturaj mondaj heredaĵoj”. En la naturaj heredaĵoj aperas belaj montoj kaj akvofaloj k.s.; en la kulturaj heredaĵoj aperas bibliotekoj, katedraloj, moskeoj, mezepokaj fortikaĵoj k.s. Ekzistas ankaŭ kategorio por “miksitaj” heredaĵoj, do iom naturaj kaj iom kulturaj; ekzemplo por tiu kategorio: la sovaĝa regiono de Tasmanio, sude de Aŭstralio, kie estas grotoj kun pratempaj homspuroj. Entute oni nombras pli ol mil mondajn heredaĵojn de Unesko tra la tuta mondo. La du ĵurasaj svisaj urboj La Chaux-de-Fonds kaj Le Locle, pro sia tipa arkitekturo por horloĝfarado, estas monda heredaĵo de Unesko.

Kutime unu heredaĵo situas en unu lando. Tamen en 2016 Unesko decidis pri honorigo de la fama svisa arkitekto Le Corbusier, kiu naskiĝis en La Chaux-de-Fonds en 1887. Konstruaĵoj liaj situas en Svislando kompreneble, kaj en Francio, Germanio, Belgio, Barato, Japanio, Argentino.

En 1997 Unesko aldonis novan kategorion: “monda parola kaj nemateria heredaĵo”. En tia listo aperas dancoj, poemoj de afrikaj rakontistoj, festivaloj, kapabloj de manlaboristoj, tipaj manĝaĵoj, muziko kaj similaj aferoj, kiuj ne restas videblaj, kiel monumento staras kaj restas videbla.

Ŝtatoj sekvas la ekzemplon de Unesko kaj starigas tiajn listojn je nacia nivelo. En Svislando ekzemple la nacia plado “fonduo” apartenas al la svisa nemateria heredaĵo. Same la kutimo de sketado sur la frostigita lago en Les Brenets. Same la fama svisa montara kanta tekniko “jodel” (jodli).

Pri Esperanto okazis grava paŝo en 2014: Pollando elektis “Esperanton kiel portilon de la Esperanta kulturo” kiel polan nematerian heredaĵon. La pola registaro honoris per tio la majstron Zamenhof, kiu naskiĝis kaj vivis en la teritorio de la nuna Pollando.

En Svislando la registaro decidis, ke proponoj povu veni el la kantonoj; tio fontas el la federa strukturo de tiu etega lando centre de Eŭropo. Do la loĝantoj eksciis tra amaskomunikiloj, ke iu povas proponi ion, komprene ble laŭ klaraj kriterioj. Svisa Esperanto-Societo (SES), kies sidejo estas en La Chaux-de-Fonds, en la kantono Neuchâtel, proponis Esperanton al la kantona registaro. Argumentoj estis ne nur la sidejo de SES, sed ankaŭ la elstara kontribuo de du svisoj, Edmond Privat kaj Hector Hodler, en la vivo de nia Movado. La kantona komisiono esploris pri la valideco de tiu propono kaj de 3 aliaj. En decembro 2016 venis al SES anonco, ke la kantona registaro aprobis tiun proponon kaj transdonas ĝin al la ĉefurbo Berno, kie la svisa registaro devos decidi pri ĝi.

Do esperantistoj nun estas en atendo. Ĉu Svislando sekvos la ekzemplon de Pollando? Se Svislando kaj Pollando havos Esperanton en sia listo de nemateriaj heredaĵoj, ĉu aliaj Ŝtatoj sekvos, ĉu iam Unesko metos ĝin en la tutmondan liston? Esperantistoj esperas.

Turismo: Karavanoj

Turismo kaj evoluo: karavanaj vojoj al Seulo

Lastatempe pli kaj pli populariĝas tia formo de Esperanto-turismo, kiel karavanoj. Ĉi-jare al la Seula Universala Kongreso estas planataj kelkaj karavanoj. Intertempe tio ankaŭ kongruas kun la kongresa temo — “Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo”.

La redakcio esploris du itinerojn de tiuj planataj vojaĝoj, kies plej granda parto de la vojo iras laŭ la Trasiberia fervojo, la plej longa fervojo en la mondo. Tamen tiuj karavanoj estas ege malsamaj kaj startas el diversaj urboj: la unua el Sankt-Peterburgo kaj la dua el Berlino.

Ni parolis kun s-ino Tatjana Loskutova kaj s-ro SO Gilsu. Ili estas la ĉeforganizantoj de tiuj ĉi karavanoj.

Revuo Esperanto: Kiel kaj kiam venis al vi la ideo okazigi trajn karavanon tra Rusio al la 102-a Universala Kongreso?

S.G.: Kiam mi intencis partopreni en la 101-a UK, mi tuj decidis organizi la trajnkaravanon. kaj kiam mi ekplanis la planon, mi jam samtempe projektis la karavanon de la inversa vojo al la 102-a UK en Seulo.

Mi jam vojaĝis en 108 landoj tra 5 kontinentoj, kaj la trasiberia trajnveturado, kiun mi jam faris 3-foje de Kamĉatko ĝis Sankta Peterburgo, estis unu el la plej imponaj vojaĝoj, kion pruvas la Brita gazeto “Guardian”. Ĝi elektis “10 Mirindaĵojn de la Mondo” spertendajn por la junuloj je la aĝo 18~25. El ili troviĝas: “Traveturi Azion per la Siberia Fervojo: plene ĝui la sentimenton de la Azia kontinento ekde Pekino ĝis Sankta Peterburgo.”

T.L.: La ideo pri ĉi-jara E-karavano aperis tuj post la anonco de la UEA-estraro okazigi la 102-an UK-on en Seulo.

Revuo Esperanto: Kiu(j)n ĉefa(j)n celo(j)n havas tia vojaĝo?

T.L.: Laŭ mi tian vojaĝon eblas nomi siaspeca internacia turisma E-aranĝo, kiu havas du ĉefajn celojn, inter kiuj estas iom malfacile difini prioritatan. Ni, rusianoj, certe fieras pri la beleco kaj vasteco de nia lando, kaj ni ŝatus konatigi gesamideanojn veturontajn E-karavane kun kulturaj heredaĵoj kaj tradicioj de Rusio, kun ĝiaj vidindaĵoj, kiuj famas tutmonde. Memkompreneble, niaj gastoj ĉiam strebas konvinkiĝi propraokule pri multo, pri kio ili antaŭe aŭdis, legis aŭ televidis, kaj traveturi Rusion per la plej longa fervojo estas revo por multaj el ili. Aliflanke, praktika uzo de la lingvo Esperanto en internacia komunikado (por kelkaj gekaravananoj — bonega lingva trejnado!), renkontiĝoj kaj interŝanĝo de spertoj kaj kunestado kun diverslandaj geesperantistoj estas nepra kaj tre alloga fono de simila vojaĝo, kies fina punkto ĉi-foje estas Koreio, la lando de la UK.

S.G.: La celoj de nia karavano estas jenaj tri, el kiuj la dua estas la ĉefa.

1) Unu mondo: Eŭropo kaj Azio estas geografie malsamaj kontinentoj, sed jam estas sama zono de interkomunikiĝo en diversaj medioj.

2) Unu vojo ekde Berlino ĝis Seulo: la fera silkvojo kiel unu vojo tamen estas interrompita en Koreio, suda kaj norda.

Nia karavano celas trapasi la interrompitan vojon kun la deziro pri “la paco kaj unuiĝo de Koreio” (1-a plano). La karavano flugos tra Pekino, se ni ne povus trapasi la rompitan vojon (2-a plano).

3) Unu lingvon ĉiuj uzas, kvankam la karavano trairas diversajn landojn. Tio estas nia tria celo. Mi ĉiam vojaĝas por kaj per Esperanto. En la lasta karavano de Seulo ĝis Berlino ni esperantumis en ĉiuj urboj kaj landoj. Mi tute ne komisiis la aferon al vojaĝagentejo, sed mi ĉiam kunlaboris kun lokaj esperantistoj, kiuj vere amike kaj anime helpis nian karavanon.

Revuo Esperanto: La karavano estos internacia: esperantistoj el kiuj landoj estos reprezentitaj?

S.G.: La karavano nomiĝas Eŭrazia, kaj aliĝis esperantistoj el Francio, Hispanio, Pollando, Japanio kaj Koreio.

T.L.: La ĉi-jara E-karavano estis anoncita sufiĉe frue: jam januare 2016 ni sukcesis krei retejon, kies enhavo vekis intereson de pluraj personoj el diversaj landoj. Meze de januaro 2017 la grupo de veturontoj jam formiĝis kaj nun ĝi konsistas el 39 personoj (plena kupea vagono!), geesperantistoj de Belgio, Brazilo, Bulgario, Francio, Germanio, Rusio, Svislando kaj Usono.

Revuo Esperanto: Ĉu laŭvoje estas planataj ankaŭ renkontiĝoj kun la lokaj esperantistoj?

T.L.: La ellaborita itinero antaŭvidas tion. Geesperantistoj en Sankt-Peterburgo, Moskvo kaj Vladivostoko esprimis pretecon konatigi gekaravananojn kun vidindaĵoj de la urboj kaj nun aktive kaj antaŭĝoje prepariĝas al renkontoj kun eksterlandaj gastoj. Ankaŭ rusiaj geesperantistoj ŝatus veni saluti surkaje la gekaravananojn veturantajn tra la lando dum trajnhaltoj en certaj urboj.

S.G.: Esperantistoj en Berlino, Moskvo, Ulanbatoro, Pekino aranĝas por ni renkontiĝojn kaj ekskursojn.

Revuo Esperanto: Kiujn malfacilaĵojn, kiuj povas okazi dumvoje, vi antaŭvidas?

T.L.: Bonŝance, mi konas persone unu trionon de la grupo, kiuj estas spertaj geesperantistoj, agrablaj personoj. Tamen la multnacia, diversaĝa kaj grandnombra E-grupo estas relative malfacile organizebla: ne ĉiam deziroj de iuj personoj koincidas kun deziroj/ebloj de aliaj, oni neniam povas antaŭvidi kaj konkrete scii, kiel reagos homoj de diversaj kulturoj al renkontataj eventoj en fremda lando, kiel ili kondutos en relative malvasta kompanio, des pli ke oni devas longtempe kunveturi kaj kunloĝi (en urbaj hoteloj, turisma bazejo ĉe la Bajkal-lago kaj vagonaj kupeoj, aparte menciindaj). Kaj tion endas antaŭvidi. Por eviti diversajn malfacilaĵojn ni klopodas jam nun tre zorgeme pretigi ĉiujn erojn de la vojaĝo, esplorante ankaŭ la opiniojn de la gekaravananoj pri kelkaj aspektoj de la vojaĝo per enketiloj.

Revuo Esperanto: (demando al s-ro SO Gilsu) Kiel vi prognozas la ŝancojn de sukceso/malsukceso de via plano, ke la karavananoj provu iri tra Norda Koreio?

S.G.: La plej kulmina punkto de nia karavano estas ĝuste viziti Nordan Koreion, kaj la problemo trapasi la land limon de la du Koreioj estus la plej malfacila, kiu dependas de la politika situacio, ne de nia klopodo. Mirejo asertis, ke la procento de la sukceso trapasi estas nur 1%, kion mi mem bone komprenas. sed oni devas klopodi eĉ por tiu 1% da espero. Mi jam pretigis alian varianton veni al Seulo per flugo, kio tamen jam estas 50% da sukceso por helpi la pacon de la Korea Duoninsulo.

Revuo Esperanto: (demando al s-ino Tatjana Loskutova) Kial la karavana grupo flugos el Vladivostoko al Seulo, sed ne uzos pramon?

T.L.: La unua plano antaŭvidis ŝipumadon el Vladivostoko al Koreio. Post detalaj esploroj evidentiĝis, ke veturi prame estas certagrade pli koste kaj memkompreneble pli longdaŭre, ol flugi. Tamen la ĉefa kialo estis en la pramhoraro, kiu tute ne konvenas al la datoj de nia itinero kaj precipe al la tempoebloj de la gekaravananoj.

Revuo Esperanto: En antaŭaj jaroj vi jam okazigis similajn karavanojn. Ĉu vi povas kurte rakonti pri ili? Ĉu iuj spertoj de ili influos viziton aŭ neviziton de certaj lokoj laŭvoje kaj ĝeneralajn organizajn momentojn?

S.G.: Mi tre bedaŭras, ke nia karavano ne povas viziti du rusajn urbojn, Jekaterinburgo kaj Novosibirsko, ĉar ni devis doni la tagojn por viziti Nordan Koreion. Fakte mi ankoraŭ pripensas viziti almenaŭ la urbon Jekaterinburgo, kie troviĝas la obelisko de du kontinentoj, kaj kie atendas bonaj esperantistoj. La lastan jaron mi vere ĝuis la gastamecon de esperantistoj en rusaj urboj.

T.L.: La ideo de E-karavanoj tra Rusio ne estas nova. En 1994 okazis IJK en Chonan (resp. Koreio) kaj tiam diverslandaj E-adeptoj karavanumis tra Rusio sub la gvido de nialandaj junaj geesperantistoj. Al renaskiĝo kaj efektivigo de E-karavanoj tra Rusio en 2007 “puŝis” konversacio kun la franca geedza E-paro Arlette kaj Edmond Plutniak kaj iliaj samlandanoj post mia prelego dum la vica IF (www.internacia-festivalo.de) pri la trajnvojaĝo en Ĉinion al la UK (somere 2004), kiun mi kaj mia filino Maja, denaska esperantistino, faris por atingi Pekinon. Komence la propono pri la vojaĝo tra Rusio al Japanio neniel influis min — ja la priparolita UK okazos nur sekvajare. Tamen, iom post iom formiĝis deziro esplori eblojn veturi tra Siberio, des pli ĉar mi neniam (tiutempe) estis ĉe Bajkal-lago kaj en Vladivostok. Ankaŭ mara ŝipumado ŝajnis esti alloga... Do, tiel en 2007 estis organizita E-karavano tra Rusio kun 22 partoprenantoj el 6 landoj al la 92a UK en la japana Jokohamo. La grupo vizitinte Moskvon, Irkutskon/Bajkal-lagon kaj Vladivostokon ŝipumis laŭ la Japana maro al la kongreslando. En Japanio nin varme akceptis geesperantistoj el Niigata kaj ekskursigis nin tra siaj urbo kaj regiono. Poste ni ĉiuj busveturis al Jokohamo. Post la sukcesa E-Karavano 2007 (pri kiu aperis la libro de la nederlandano G. Berveling “Vojaĝimpresoj el Siberio kaj Japanio”, 2008, kaj kelkaj aliaj artikoloj de partoprenintoj, kiuj priskribis siajn rememorojn sur paĝoj de diversaj E-periodaĵoj), estis organizita simila E-karavano junie 2010. Tiam la 26-persona internacia grupo trajnumis al Mongolio al la 6a Azia E-kongreso en Ulanbatoro. Survoje, krom Moskvo kaj Bajkal-lago, estis vizitita la urbo Krasnojarsk ĉe la riverego Jenisej, kie la gekaravananojn tre gastame akceptis lokaj geesperantistoj. Nia lando estas tre-tre granda kaj oni bezonas monatojn por vizitigi ĝiajn interesajn lokojn, tial ni elektas tiujn, kie niaj gastoj povos ricevi la plej pozitivajn kaj neforgeseblajn impresojn.

“La plej kulmina punkto de nia karavano estas ĝuste viziti Nordan Koreion, kaj la problemo trapasi la landlimon de la du Koreoj estus la plej malfacila, kiu dependas de la politika situacio, ne de nia klopodo.”

Strategia prioritato de la Esperanto-movado: reta esperantista infrastrukturo

Dima Ŝevĉenko

“Admirante priesperantajn projektojn, kiuj estas sukcese realigataj, kadre de spacoj de neesperantistaj entreprenoj, estus granda eraro forgesi ankaŭ pri la propra reta infrastrukturo, kiun kreas la esperantistoj mem”

Kio estas esperantista infrastrukturo? Esperanta Vikipedio alidirektas la terminon “Infrastrukturo” al la vorto “Substrukturo”, kio estas tamen erara. La reta PIV donas tute trafan formulon “Necesa ekonomia k organiza bazo de alte evoluinta ekonomio”. Do, tiamaniere ni povas supozi, ke esperantista infrastrukturo estas la sumo de ĉiuj servoj kaj ebloj, kiuj permesas al esperantistoj realigi plejparton de iliaj bezonoj, kiuj rilatas al Esperanto. Sen ĝi ne nur la movado, sed ankaŭ la lingvo mem ne povus ekzisti.

Por Esperanto, kiel lingvo kaj kiel movado, unu el la ĉefaj prioritatoj estas informado de la ekstera publiko kaj interŝanĝo de informoj inter esperantistoj. Nuntempe informado grandparte estas ligita kun la interreto kaj modernaj teknologioj.

Dum la lastaj jaroj aperas multaj priesperantaj retprojektoj. Ili sendube ludas tre gravan rolon, kiu helpas pligrandigi la rekonon kaj disvastigi Esperanton tra la mondo. Admirante priesperantajn projektojn, kiuj estas sukcese realigataj, kadre de spacoj de neesperantistaj entreprenoj, estus granda eraro forgesi ankaŭ pri la propra reta infrastrukturo, kiun kreas la esperantistoj mem, ĉar tio povas kaŭzi grandajn strategiajn problemojn. Indas konscii, ke por esperantistoj la ĉefa celo estas apliki kaj disvastigi Esperanton, sed por la eksteraj grupoj kaj organizoj Esperanto povas esti nur rimedo por atingi proprajn celojn.

Unu el la lastatempaj tiaspecaj ekzemploj estas la “katastrofo” de Ipernity. Multaj esperantistoj aliĝis, kreis tie retan komunumon kaj aldonis tien multon da enhavo: fotojn, bildojn, artikolojn, diversajn historiajn dokumentojn, valorajn por la Esperanto-movado kma. La kvanto de tiu enhavo estis senprecedenca laŭ la koncentriĝo en unu loko kaj dum la difinita tempo, eĉ se taksi la tutan evoluon de la Esperanto-historio. Ŝanĝo de la reguloj ĉe Ipernity antaŭ iom da tempo, kaj poste, decembre de 2016, definitiva decido fermi la retejon estis granda bato al la Esperanto-kulturo kaj Esperanto ĝenerale. Oni parolas nun pri tio, ke tiu ĉi retejo ankoraŭ iom da tempo eble funkcios, sed la damaĝo, kiu estis farita por esperantistoj, estas jam ne forigebla. Ankaŭ indas konstati, ke la aliaj sociaj retoj, kiel ekzemple Facebook, kiu interalie same nun havas esperantlingvan interfacon, kien migris plejparto de la Ipernity-membroj, ne plene taŭgas por interŝanĝi informojn inter esperantistoj, ĉar evidentas, ke prioritato de la retejo estas vendo de komerca reklamo. Ĉefe pro tio esperantistaj grupoj kaj asocioj havas tie signifajn teknikajn limigojn: ne eblas krei iun efikan sistemon de informado pri la eventoj kaj novaĵoj, samkiel ne eblas havi plenvaloran kontakton kun la membroj kaj interesatoj. Tio kompreneblas, ĉar Facebook havas proprajn prioritatojn, kiuj povas ne kongrui kun la bezonoj de la esperantista infrastrukturo. Fakte eblas konstati, ke tiel statas la aferoj kun preskaŭ ĉiuj pli-malpli konataj mondskale aŭ regione sociaj retoj — la teknikaĵoj povas varii, sed la esenco estas la sama. Esperantistoj tie rajtas agadi, sed ili estas nur la gastoj kun striktaj limigoj. Uzantoj de Esperanto nepre bezonas havi proprajn retajn servojn, kiuj: informas pri la novaĵoj, rilataj al la esperantista vivo; kie eblas trovi informojn pri la eventoj kaj aranĝoj, kiuj helpas trovi kontaktojn kaj komuniki; akiri librojn en Esperanto kaj aliajn rilatajn varojn; finfine lerni kaj progresigi Esperanton, lernigi la aliajn.

Tiajn servojn la esperantistoj devas krei mem, mankas iu preta solvo por tio, mankas iu “magia” rimedo, kiun eblus “enŝalti” por aŭtomate ricevi la rezulton. Ekzistas nun multaj modernaj teknologioj, kiujn indas saĝe apliki por akiri la konvenajn rezultojn.

Estas bone, ke UEA nun prioritatigis evoluigon de retaj projektoj por esperantistoj kaj la ekstera publiko. Nun aperas multaj retejoj, kiujn kreas kaj subtenas UEA. Ankaŭ la aliaj Esperanto-organizoj, grupoj kaj unuopuloj laboras por krei strategiajn retajn projektojn kaj subteni la jam ekzistantajn. Tio signifas, ke UEA havas iusencan konkurencon, kiu stimulas ĝin krei pli ankaŭ bonkvalitajn kaj konkurkapablajn projektojn, subteni kaj kunlabori kun tiuj, kiuj ne apartenas al la Asocio.

Tre ĝojigas, ke UEA nun praktike paŝo post paŝo, ŝtupo post ŝtupo okupiĝas pri evoluigado de propraj retaj servoj, kiuj jam nun havas tre gravan rolon en la Esperanto-movado kaj en la estonto povos iĝi vera fundamenta bazo por la plua evoluo.

Rete: Teamo de Amikumu raportas

Subteno akumulita por Amikumu

La 16-an de novembro 2016 sukcese finiĝis la plej granda Esperanto-monkolekto per la interreto iam ajn. Pli ol 426 esperantistoj kaj poliglotoj donacis €26 671 al la nove proponita apo Amikumu — la elpensaĵo de la du plej bone konataj esperantistoj de la interreta generacio; Chuck Smith, la Esperantisto de la Jaro en 2015, kaj Richard Delamore (Evildea), la plej spektata Esperanto-filmisto ĉe JuTubo. Ni interparolas kun Richard:

Saluton, Richard, ĉu vi povas resumi kio estas Amikumu?

Tio estas apo [telefon-aplikaĵo] kiu celas helpi proksimajn lingvemulojn trovi kaj mesaĝi unu al la alia por organizi tujajn kunvenojn. La ideo de la apo fontas de niaj spertoj en Esperanto — precipe, kiel rekoni esperantistojn surstrate, se ili ne havas verdan stelon. Nia devizo estas: “Eltrovu kaj amikiĝu kun lingvemuloj apude — ĉiam, ĉie”.

Ĉu vi povas resumi kio okazis tuj post la monkolekto?

Ni planis la plej gravajn aferojn antaŭ la komenco de la monkolekto. Ni konsciis, ke neniu fidus nin pri sia mono se ni ne prezentus planon. Laŭ nia eldona plano, ni fiksis januaron kiel la alfa-teston (baza funkcio), februaron kiel la beta-testadon (plena funkcio), marton kiel la Esperanto-lanĉeton kaj julion kiel la eldonon por ĉiuj lingvoj. Ĝis nun, ni plejparte sukcesigis nian planon. La alfa-testfazo finiĝis antaŭ kelkaj tagoj kaj la beta-testado komenciĝas komence de marto. Do laŭ mia kalkulo, niaj subtenantoj per Kickstarter jam ricevis alirojn al la apo antaŭ la apero de ĉi tiu intervjuo.

Kio okazis dum la lanĉeto?

Niaj programistoj preparis la plej bazajn funkciojn de la apo sen eksteraj belaĵoj kaj aldonaĵoj. Poste ni invitis limigitan aron de uzantoj (ĉirkaŭ 150) de la tuta mondo por testi kaj trovi la plej evidentajn “cimojn”. Ni elektis kapablajn uzantojn el Amsterdamo, Sidneo, Novjorko kaj Ŝanhajo por testi la distancojn inter niaj uzantoj kaj la servilo. Multaj el tiuj uzantoj ankaŭ aktive partoprenas nian Telegraman grupon (alia pli frua projekto) kaj provizas nin per tujaj rekomendoj pri plibonigoj kaj problemoj. Tamen, Amikumu estas pli ol simpla Esperanto-apo; ĝi estas tuta organizo, kiu devas sin subteni kaj kreski. Dum unu parto de nia teamo programas, la alia pritraktas la necesajn jurajn kaj financajn aferojn. Ni devas certigi, ke la afero povu daŭri kaj niaj uzantoj sentu sin protektataj kaj sekuraj.

Kio okazos dum la beta-testado?

Esence, ni malfermas la apon al niaj subtenantoj de Kickstarter. Tio signifas, ke la uzantaro ekhavos preskaŭ 400 novajn uzantojn. La apo havas ankoraŭ nur la plej bazajn funkciojn sed sen la plej evidentaj cimoj. Ni daŭre plibonigas ĝin kaj integras la promesitajn aldonajn funkciojn. Ni ankaŭ lanĉos nian novan retejon ĉe www.amikumu.com/eo kaj formale komencas nian reklam-kampanjon por sciigi kiel eble plej multe da esperantistoj pri nia apo por la E-eldono.

Kiel samideanoj povas helpi al Amikumu?

La plej facila maniero estas viziti nian retejon, www.amikumu.com/eo kaj aboni nian retliston. Tio certigas, ke vi ricevos ĝisdatigojn kaj anoncojn pri la apo kaj niaj sukcesoj. Alie, se vi volas pli aktive agadi por Amikumu, ni volas proponi kelkajn pliajn manierojn. Se vi gvidas lokan Esperanto-grupon, vi povas sciigi viajn membrojn pri ni. Kvankam ni jam multe publikigis informojn, ni konscias, ke multaj esperantistoj ne scias pri nia ekzisto. Se vi havas blogon, jutuban kanalon aŭ redaktas revuon, ni tre ŝatus paroli kun vi pri intervjuoj kaj aliaj kunlaborebloj. Laste, se vi aktive agadas por specifa lingvo en via loka komunumo, kaj volas helpi al Amikumu fariĝi sukcesa en via komunumo, eble la ambasadora programo plej taŭgas por vi. Kontaktu nin ĉe r...@amikumu.com por diskuti tiun programon aŭ aliajn aferojn.

Afriko brilas

Pri novaj radikoj (neologismoj) en la evea lingvo

Apélété Agbolo, togolanda esperantisto

De la 12-a ĝis la 16-a de septembro 2016 okazis ateliero pri kapabligo por membroj de la evea Akademio, kiu okupiĝas pri firmigo de la evea lingvo parolata sudparte de Togolando kaj unu el la ĉefaj lingvoj de la lando.

Al tiu ĉi seminario, mi estis invitita unue kiel kreanto de la hejmpaĝo de la evea Akademio (Académie de la Langue Nationale EweALNE — www.academiewe.org — do kiel ilia konsilanto pri Teknikoj Informadikaj kaj Komunikadaj TIK — kaj due kiel observanto. La antaŭlastan tagon dum kurso pri neologismoj, mi faris proponon al la prezidanto pri la vorto “taflo”, uzata por tabulo kaj tabelo. Tiam mi proponis la sekvantan sistemon por diferencigi ambaŭ aferojn. (vd. la bildon).

Kvar monatojn poste mi bonŝance partoprenis la estraran kunsidon de la Akademio por proponi modifojn en la hejmpaĝo. Ankaŭ la kunsidon partoprenis la membroj de alia komisiono pri la programo “Instruado de Naciaj Afrikaj Lingvoj” (École et Langues Nationales en AfriqueELAN) de “Francophonie — organizaĵo de francparolaj landoj”. Laŭ sia raporto, ili devas prezenti leksikon pri vortoj ne troviĝantaj en, ekzemple, la evea lingvo, sed uzataj en la franca por enkonduki edukadon en naciaj lingvoj en bazajn lernejojn ekde 2018/2019. Mi uzis la okazon por memorigi la prezidanton pri mia iama propono pri la vorto “taflo”.

Li tuj elirigis mian paperon el sia sako kaj petis min klarigi pri mia propono. Ĝoje mi tion faris kaj certe konvinkis la estraron kaj la komisionon, ĉar ili adoptis mian proponon kaj ĝi aperos en la venontaj vortaroj kaj lernolibroj de la evea lingvo.

Antaŭ ol iri al mia propono, jen malgranda leksiko en la evea rilate mian proponon.

Flu = streko / linio Kpe = surfaco / skribtabulo = vojo Taflo = Nigra tabulo Tsitsitre = staranta Tsoga = kruciĝanta / kruca = ĉambro Go = ujo /skatolo Xa = enkatenigi Flukpe (flu-kpe) = Tabelo (surfaco kun strekoj) Flumɔ = linivojo (signifanta vojon (aŭ spacon) inter du linioj aŭ strekoj)

Klarigo pri la propono:

Kiel mi alvenis al tio?

Unue, mi konvinkiĝis, ke uzi la saman vorton “taflo” por ĉu tabulo ĉu tabelo ne taŭgas por kompreni pri kio vere temas, ĉar se taflo = nigra tabulo venis al la evea tra la franca “tableau” dum la kolonia periodo, la dua tute ne ekzistas kaj fakte ambaŭ ne ekzistis antaŭ tiu periodo. Do kiel diferencigi ambaŭ aferojn?

Mi unue iris al iu alia vorto “nuŋlɔkpenu-ŋlɔ-kpe” = skribtabuleto, kiu estas tableto, sur kiu per kreto lernantoj (almenaŭ en bazaj lernejoj) skribas. Do se oni desegnas liniojn sur tiu ĉi tabuleto, ĝi simple aspektos kiel tabelo.

Mia bazo estu “kpe” = surfaco / skribtabuleto kaj mi aldonu la striojn (liniojn) = flu kaj la tuto fariĝu “FLUKPE” = tabelo.

Nun ni nomu la diversajn elementojn, kiuj konsistigas tabelon:

Unue, kolumno kaj linio havus starpunktan nomon: FLUMƆ = linivojo. Ĉar ilin oni havas desegnante striojn, ĉu vertikale, ĉu horizontale.

Poste por ĉiu el ili, ni aldonu al la starpunkta nomo, ĝian pozicistaton:

  • Ĉar kolumno havas starantan (vertikalan) staton (pozicion), do ni nomu ĝin: flumɔ tsitsitre = staranta linivojo
  • Linio havas krucan (horizontalan) pozicion, do ĝi nomiĝu: flumɔ tsogɛ (tsoga) = kruca linivojo.
  • La ĉeloj estas ĉambretoj kaj samtempe estas kiel ujoj aŭ skatoloj, do ni kunigu la vortojn ĉambro kaj ujo/skatolo. Tamen alia motivo estas, ke la simbolo [...] en la evea nomiĝas xadede dzesi = simbolo de enkatenigo, kaptilo, ni povas uzi la vorton xa = enkatenigi apud la vorto = ĉambro. Tial ĉelo havu du nomojn, ambaŭ estu validaj: XƆGOE, XƆXƐ = ĉelo.

Tiujn ĉi klarigojn la Akademio unuanime aprobis kaj adoptis en januaro 2017 kaj ili eniros vortarojn kaj precipe lernolibrojn por la ELAN-programo.

Recenzo

La Morto en Venecio

Christoph Klawe

“Ĉiuokaze la traduko perfekte sukcesas rekrei la tre specialan kaj esencan etoson de la originala verko kaj tial estas ideala pordo al tiu majstroverko de Thomas Mann...”

Thomas Mann: La Morto en Venecio. FEL, Antverpeno, 2015. 80 p. Prezo ĉe UEA: € 7,20

FEL eldonis en 2015 reviziitan version de la traduko fare de Piet Buijnsters.

La germana nobelpremiita aŭtoro Thomas Mann (1875–1955) verkis la faman novelon en la jaro 1911.

Ĝi temas pri la lastaj vivsemajnoj de la protagonisto Gustav von Aschenbach, pro siaj meritoj nobeligita, socie altestimata aŭtoro el Munkeno, Bavario. Pro la stranga aspekto de fremdulo dum printempa promeno subite akre, tamen nur neklare sentante la komencon de ekkadukiĝo de ne plu juna viro, li decidas forvojaĝi al pasintece ŝatata loko, Venecio, por tie ĝui iom da ripozo, kiu en jam delonge pasintaj jaroj kutime refreŝigis lin. En la hotelo kaj sur la plaĝo kaptas lian atenton la aspekto kaj personeco de ĉirkaŭ dekkvarjaraĝa pola knabo, kiu tie ferias kune kun la patrino, guvernistino kaj tri fratinoj. Kvankam Aschenbach notas, ke la somera klimato de Venecio endanĝerigas lian sanon, post komenca decido pluvojaĝi aliloken li tamen restas en la urbo, ĉar li pli kaj pli estas entuziasmigata pro la nura ĉeesto kaj aspekto de la junulo, kiun li ekkonas kiel vivantan esencon de perfekta beleco kaj de la perdita juneco. Pro si mem iel hontante kaj al si mem tial preskaŭ ne konfesante tion, li komprenas, ke lia fascino pro Tadzio estas la plej sincera kaj pura — amo. Tadzio rimarkas la intereson de la fremda sinjoro, tamen rekta interagado krom nur singardema rideto deflanke de la junulo neniam okazas. Kosmetike rejunigita por ekstere alproksimiĝi al la sopirita juneco, Aschenbach hezitas forlasi la urbon, kvankam intertempe kaŝe informita de kelkaj oficistoj, ke la kaŭzo de la okulfrapa malpleniĝo de la urbo malgraŭ la kulmino de la turisma sezono estas la disvastiĝo de ĥolero-epidemio, malkonfesita de la urba registaro. Ĉiutage observante kaj pli kaj pli serĉante la proksimecon de la platone amata knabo, Aschenbach, suferante de kreskanta febro, ne atentate mortas en plaĝseĝo dum liaj okuloj lastfoje ĝuas la grandiozon de Tadzio.

Nur surfaca kompreno de la novelo vidas en ĝi la nuran respeguliĝon de la malfacila sinteno de Thomas Mann rilate al siaj propraj samseksemaj inklinoj, kiuj ne libere povis esti revelaciitaj en la vivtempo de la aŭtoro.

La kerno de la rakonto vere estas la densa psikologia priskribo, pripensado de la dolora scio pri la propra kaduko, la ĝenerala kadukemo de la fizika mondo kaj la filozofia rilato inter la perfekta beleco kiel sopirita kulmino de eterna vivforto kaj ĝia respeguliĝo en perfekte bela korpo de knabo, jam idealo en la klasika Grekujo, kiu flanke estas menciita en la novelo, kiel tiu streĉado, kiu finfine generas puran arton.

Tiu ĉi jam en si mem esplorinda temo de la novelo estas ellaborita de Thomas Mann per perfekta literatura komponaĵo kun elegante kaj ritme fluantaj frazoj kaj per la ege admirinde nuancita lingvouzado, pro kiu la aŭtoro estas tiom fama. Speciale tiu lasta faras tradukon en fremdan lingvon, riska, kuraĝpostula entrepreno.

Releginte la nun denove presitan tradukon oni rajtas diri ke Piet Buijnsters, estrarano de Internacia Esperanto-Instituto en Hago, perfekte aplikis nian internacian lingvon tiucelen.

La nuancriĉeco de la lingvouzado de Thomas Mann ofte rezultas el la kombino de substantivo kun kelkfoje eĉ surpriza, nekutima kaj neatendita adjektivo: “ordentliche Anmut” (“orda gracieco”), “erbittertes Zerren” (“amarigita tirado”), “leichtfertige Ergebung” (“facilanima sindono”), por doni kelkajn ekzemplojn; kaj kompreneble estas malfacilege tradukante reprodukti la perfektecon de la germana originalo. Plej ofte tio bonege sukcesas, kelkfoje tamen nur eblas per priskribaj esprimoj. En la originalo la partoj de la teksto estas disigitaj laŭ paragrafoj, ne apartaj ĉapitroj kiel en ĉi tiu FEL-eldono.

Ĉiuokaze la traduko perfekte sukcesas rekrei la tre specialan kaj esencan etoson de la originala verko kaj tial estas ideala pordo al tiu majstroverko de Thomas Mann por ĉiuj tutmondaj samideanoj, kiuj ne povas ĝui ĝin rekte en la germana lingvo. Ege rekomendinda legaĵo.

Faka agado

Ĉu mi povas helpi vin?

Frank Lappe

La Interkultura Centro Herzberg (ICH) estas kleriga kaj plukleriga centro kaj de Germana Esperanto-Asocio (GEA) kaj de Asocio de Germanaj Esperanto-Instruistoj (AGEI). Krom kulturaj eventoj kaj lingvaj kursoj por ĉiuj niveloj, estas ofertataj ekde kelkaj jaroj semajnfinaj studsesioj, kiuj kunigas diversajn fakajn temojn sub unu ĉefa.

Je la fino de februaro okazis jam la 77-a studsesio, ĉi-foje la 1-a SMS: Studsesio pri Medicino kaj Sano, kiu konsistis el oficiala Unua Helpo (aŭ sukurado)-kurso fare de Frank Lappe, prelego pri sana nutrado fare de Cornelia Luszczek kaj komuna esploro de fakaj vortaroj kaj gazetoj, kiuj rilatas al la temo de la aranĝo, sub la gvido de la ICH-estraro.

Kiel enkonduko servis la salutmesaĝo al la partoprenantoj fare de d-ro Klawe, prezidanto de UMEA (Universala Medicina Esperanto-Asocio), en kiu li esprimis sian subtenon de tiu studsesio. Venontaj kunlaboradoj kun UMEA estas planataj.

Oni povus demandi: Ĉu havas iun sencon fari tian kurson esperantlingve? Ĉu iu el la partoprenantoj krius “helpon!” aŭ komunikus esperantlingve en kazo de danĝero? Certe ne. Ili farus tion en sia gepatra lingvo, kompreneble. Sed ekzistas ja kelkaj eventoj, dum kiuj la plej multaj homoj bezonas komunan lingvon, kiu estas Esperanto dum internaciaj kongresoj, ankaŭ dum grandaj naciaj kunvenoj, kiuj havas kutime gastojn el aliaj landoj.

Sed la plej grava argumento por tiaj kursoj estas, ke ĝi ne temas pri Esperanto, sed pri klerigo per Esperanto. Ĉiu lingvo taŭgas por tio, ĉar ĝi estas nur rimedo. Do temas ne nur pri la grava enhavo de la kurso sed ankaŭ pri agnosko de aferoj esperantlingve per la ŝtataj administrejoj, kio kutime estas ja malfacila. Tiumaniere oni povas montri, ke Esperanto taŭgas por ĉiuj aferoj.

Ekzistis ja fruaj kunlaboradoj kun la Ruĝa Kruco (1906, Bayol), sed ili ne estis daŭrigataj pro la unua mondmilito.

Jam dum la lasta ARKONES en Poznano okazis eta versio de tiu kurso, sed “nur” pri vivosavaj rimedoj en urĝaj okazoj. Ĉi tiu kurseto taŭgis kiel unua provo, sed la nuna 9-hora kurso, dividita en du tagojn, estis premiero en Esperantujo, ĉar ĝi estas ŝtate agnoskata, pro tio, ke ĝi sekvas la fakajn, metodikajn kaj jurajn regulojn — la lingvo ne gravas. La atestilo pri partoprenado aperas dulingve, kaj en Esperanto kaj en la germana.

En multaj landoj tiaj kursoj estas bezonataj por personoj, kiuj havas respondecojn pri aliaj homoj, ekzemple, trejnistoj, edukistoj, instruistoj ktp. Ankaŭ personoj, kiuj volas atingi kondukpermesilon, bezonas tion.

La instruenda faka enhavo aktualiĝas laŭ la medicina evoluo. Ne nur pro tio estas rekomendinde, ke oni refreŝigu sian konon regule, la alia grava kialo estas, ke oni forgesas la rimedojn. La ĉiutaga vivo kutime ja ne donas eblojn, per kiuj oni povas trejni sin pri la uzado de vivsavaj rimedoj — feliĉe.

La novaj helpantoj aplikis al la aliaj kelkajn bandaĝojn kaj ili sukcesis tre bone savi la vivon de la pupo kelkfoje, eĉ al la pupo kun mankantaj brakoj kaj gamboj.

Mi ŝuldas dankon ankaŭ al s-ro Kobbe, respondeculo pri klarigkursoj de la frankfurta ASB (Arbeiter-Samariter-Bund Deutschland, asocio pri sukurismo), kiu ebligis tiun kurson sen la kutimaj administraj malfacilaĵoj.

Espereble tiaj kursoj povos esti daŭrigataj estonte.

Interese

Esperanto-Mono

Walter Klag

René de Saussure naskiĝis la 17-an de marto 1868 en Ĝenevo. Lia frato Ferdinand, renoma lingvisto, ne volis viziti “malseriozan” Esperanto-kongreson kaj instigis René lerni tiun lingvon. Legante la kolofonon de Esperanto-gazeto, René rimarkis, ke la abonprezoj estas esprimitaj en diversaj valutoj. Li havis la ideon, ke pli facile estus uzi nur unu “neŭtralan” monsistemon “Inter-Mono” (IM). Se estas 10 valuto-kurzoj, oni devas ĉiutage elkalkuli dekoble 9 = 90 kurzrilatojn. Uzante IM, oni bezonus nur dekoble 2 = 20 kurzrilatojn.

1907 René publikigis sian projekton de universala monsistemo. Verŝajne el la franca vorto espèces (kontante pagi) li kreis la esprimon “Speso”. Por eviti onojn li difinis: Unu Spesmilo (Sm) = 10 Spescentoj = 100 Spesdekoj = 1000 Spesoj. La valoro de unu Sm estis tiam la sama kiel 0,733 g da pura oro, hodiaŭ ĉirkaŭ 30 €. Ĉar kelkaj valutoj estis ligitaj al la oro, oni povis facile kalkuli: 1 Sm = 2 britaj ŝilingoj = 1 rusa rublo = 0,5 usonaj dolaroj = 2,5 svisaj kaj francaj frankoj = 2,5 hispanaj pesetoj. Kelkaj britaj kaj svisaj bankoj oficiale uzis la Sm.

La germano Herbert Höveler loĝis en Britio kaj fondis en la jaro 1907 la Ĉekbankon Esperantistan, kiu oficiale uzis la Sm. En 1914 la banko havis 730 kontoposedantojn en 320 urboj el 43 landoj. Post la morto de la fondinto en 1918 la banko likvidiĝis.

En 1927 aperis paperaj Spesmiloj. La nominalaj valoroj estis duona Sm: 2, 5 kaj 10 Sm. Laŭ la surskribo la falsado estis leĝe punota.

Ekzistas du arĝentaj Spesmilaj moneroj (Albert Boon diras: medaloj aŭ pagomedaloj).

Ili konsistas el arĝento (11/12) kaj kupro (1/12). La diametroj estas 30 aŭ respektive 36 mm.

Hodiaŭ la 1-Spesmila kaj precipe la 2-Spesmila monero estas tre maloftaj kaj multekostaj objektoj por kolektantoj. Unu monero kostas inter 100 kaj 500 €. Ekzistas nur unu ora monero de 50 spesmiloj, donacita en 1913 dum la Universala Kongreso en Krakovo al d-ro Zamenhof. Eble tiu monero perdiĝis.

En 1942, ankoraŭ dum la Dua Mond milito, fondiĝis en Nederlando Universala Ligo (UL). Tiu mondfederista organizaĵo estis malferma al ĉiuj, sendepende de la lingvo, tamen la oficiala lingvo estis Esperanto. La ĉefaj aktivuloj estis Julia Isbrücker (1887–1971), la vicprezidanto de UEA Johannes Rijk Gerardus Isbrücker (1889–1967) kaj Andreo Cseh [ĉe] (1895–1979). Por UL en 1960 la ŝtata monfarejo Rijks Munt en Utrecht pregis monerojn kun la nominalaj valoroj 1 Stelo, 5 Steloj kaj 10 Steloj el respektive bronzo, latuno kaj kupro-nikelo. Sur tiuj moneroj aperas la jarindiko de 1959. La eldonkvantoj estis po 10 mil. En 1965 sekvis 25-stela monero: 1000 el kupronikelo por la cirkulado, 5000 el arĝento por la kolektistoj. 10 ekzempleroj estis pregitaj el oro. La arĝentaj kostis po 8 usonajn dolarojn.

Oni eldonis ankaŭ paperajn Stelo-kuponojn. La Steloj estis tre taŭgaj por la transpago de malgrandaj monsumoj. Ankaŭ tiujn monerojn kaj kuponojn oni diligente kolektis.

Unue la valoro de la Stelo estis ligita al la prezo de unu kilogramo da pano, kiu kostis tiam 0,25 nederlandajn guldenojn. Poste oni plivalorigis la Stelon al 0,50 guldenoj. Fine la kurzo elkalkuliĝis per komplika formulo el la kurzoj de diversaj valutoj. Oni volis, ke la Stelo ne estu viktimo de la inflacio.

En la jaro 1993 Universala Ligo malfondiĝis. La restantajn monerojn UEA, FEL kaj IEI iom post iom vendis kiel memoraĵojn. La aktualaj prezoj estas inter 10 kaj 120 €.

Ĉirkaŭ 2012 oni pregis plastajn Stelo-monerojn kun la nominalaj valoroj 1, 3 kaj 10 Steloj. Ili uziĝis en la gufujo de Internaciaj Junularaj Kongresoj. Ekzistas fejsbuka grupo “Stelaro”, kiu elkalkulas la Stelo-kurzon, en novembro 2014: 1 € = 4,189 Steloj.

En 2012 Albert Boon en Belgio fondis la Esperanto-Numismatikan Asocion (ENA), pri kiu troviĝas informoj en la Jarlibro de UEA. La membreco kaj la retgazeto “Esperanta Numismatiko”, kiu aperas kvarfoje en la jaro, estas senkostaj. Por membriĝi sufiĉas simpla retletero al b...@skynet.be. Poste oni ricevas rete ĉiujn jam aperintajn numerojn de tiu gazeto, en kiu troviĝas multaj informoj, kiujn oni ne povas ricevi aŭ malfacile ricevas el aliaj fontoj. Tiu kreskanta faka asocio havas preskaŭ cent membrojn.

Okaze de la 150a naskiĝdatreveno de René de Saussure (1868–1943) aperos en 2018 la unua Stelo-monero el pura arĝento 999/1000. La nominalaj valoroj estos 100 Steloj, la maso unu unco, do 31,1 gramoj. Laŭ la arĝentoprezo (februaro 2017) 1 € = 5 Steloj.

Eventuale eldoniĝos pliaj nominalaj valoroj.

[FORIGITA!: bildo]

1-Stela monero, averso; 5-Stela monero, averso; 10-Stela monero, averso; 25-Stela monero, averso

Neforgesebla, fruktodona kaj internacia Komuna staĝo de koreaj kaj tajvanaj esperantistoj

Reza Kheirkhah

Laŭ la propono de la korea grupo LLG, kiu de jaroj iniciatas komunajn staĝojn ekster kaj en Koreio, okazis kvar-taga staĝo en la urbo Pingtung en la sudo de Tajvano. Partoprenis 9 koreaj, 2 francaj kaj po 1 aŭstralia, kanada kaj irana esperantistoj, plus 19 tajvanaj esperantistoj kaj neesperantistoj, kiuj agadis de la 8-a ĝis la 13-a de februaro.

Ni okazigis diversajn programerojn instruajn, kulturajn kaj amuzajn, inkluzive prelegojn pri la ĉi-jara UK en Koreio, la ĉina novjaro, manĝo-etiketo de Koreio kaj Tajvano kaj cetere okazis kulturaj programeroj. Unu el tiuj eroj estis instruado de la korea, ĉina kaj tajvana lingvoj. Oni komparis tiujn lingvojn ankaŭ kun Esperanto. Alia vigliga programero estis instruo pri jogo de Yvonne Chen.

Kantado de tri-lingvaj kantoj tre amuzis la partoprenantojn. Esperantaj kartludoj multe helpis la komencantojn kaj eĉ progresantojn lerni kaj praktiki multajn vortojn.

Ne mankis ekskursoj: al la urbo Kaohsiung, la due plej granda urbo en Tajvano; al aborigena vilaĝo sur la monto San di man, kie oni spertis ĝiajn kantojn, dancojn kaj vivstilon kaj ankaŭ gustumis ĝian lokan manĝon, faris kolringojn el koloraj ŝtonoj.

Unu el la plej popularaj programeroj estis tinkturado: kolorigo de grandaj tukoj kun posta fiksado de la koloroj en bolanta akvo.

Unu vesperon en la hejmo de esperantisto pli ol 20 homoj kuiris koree kaj tajvane.

La programeroj okazis ĉefe ĉe la loka Komunuma Universitato, ĉe kiu dum 5 jaroj ni havas Esperanto-kurson.

La neforgeseblaj tagoj rapide pasis, sed restis profunda amikeco inter koreaj kaj tajvanaj esperantistoj, kiuj sin preparas por la baldaŭa Seula UK. Ĉi-jare partoprenos dek kelkaj el Tajvano, kaj tio estas rekordo por la tajvana movado. Aperis luksa broŝuro pri la aranĝo kun 64 p. da diversaj informoj kaj fotoj.

Sep koreaj esperantistoj daŭrigis la vojaĝon tra la oriento ĝis la nordo de Tajvano dum 6 tagoj, akompanate de la loka esperantistino Liru Chen, kiu estis la ĉefa motoro de tiu staĝo. Grave helpis per tradukado kaj interpretado Ingrid Chuang kaj prof. Cho (Abengo). Kore-flanke Lee Hyun-mi (Esther) kaj Lee Jung-hee (Hela) estis la ĉefaj motoroj.

Kalejdoskopo

Esperanto dum Afrika Kultura Festo en Brazilo

Okazis unua Afrika Kultura Festo, la 19-an de februaro en la brazila urbo Kuritiba. Pli-malpli 800 partoprenantoj estis, inter kiuj ankaŭ kelkaj lokaj esperantistoj.

Ĉeestis la honora PEA (Paraná Esperanto-Asocio)-membro s-ro Ivan Colling. La festo estis organizita de Migranta Pastoralo de Kuritibo, de kiu mi estis unu el la organizantoj kaj kun la kunlaboro de PEA, kie Esperanto estis tre rimarkinda. Mi dediĉis unu kanton al virinoj: “Virino kiu gvidos la mondon”. Ĉeestis partoprenantoj el dek landoj: Angolo, DR Kongo, Benino, Kameruno, Gvineo-Bisaŭo, Niĝerio, Senegalo, Haitio, Kenjo kaj Brazilo.

Baldaŭ, la 18-an de marto, okazos la Esperanto-tago en Kuritibo.

Elizabet Nelly Masemi Mbembi
La unua Lingva Festivalo en Samara

12–19 de decembro 2016 en Samara Ŝtata Instituto de Kulturo (SŜIK) okazis la Lingva Festivalo: Kulturo kaj Lingvo, la unua LF en la urbo. La projekton iniciatis kaj organizis la instituta katedro pri historio kaj teorio de kulturo kaj la Internacia lernejo por superaj kulturologiaj studoj (ILSKS) de SŜIK, asistate de kelkaj partneraj organizoj: Samara la regiona universala scienca biblioteko, la regiona Domo de interpopola amikeco, la Centro de la germana lingvo ĉe la Samara universitato, la Lingvistika klubo “Mi estas poligloto” k.a.

Dum la festivala semajno ĉiutage estis prezentataj diversaj lingvoj de Rusio kaj aliaj landoj, abundis prelegoj, disputoj, koncertoj, konkursoj, kvizoj...

La 19-an de decembro la festivalon kronis la Tago de Esperanto. La direktoro de ILSKS prof. d-ro Vladimir I. Ionesov prelegis pri la temo “Esperanto en la nuntempa mondo”, kion sekvis publika enkonduka leciono de la Lingvo Internacia.

Menciindas, ke ekde 2014 en la Samara Ŝtata Instituto de Kulturo prof. V.I. Ionesov gvidas la kurson “Bazoj de transkultura komunikado kaj esperantologio”.

Аnatoli Ivanov
Bratislavo bonvenigos en junio 2017 pli ol 300 poliglotojn el la tuta mondo!

Komence de junio (31.5.–4.6.2017) en la Ekonomika universitato de Bratislavo okazos monda evento: Poliglota kunveno (Polyglot Gathering), dum kiu ĉiujare renkontiĝas lingvoŝatantoj. Ili averaĝe scipovas ses lingvojn, kaj dum la aranĝo estas kutime aŭdi ankaŭ lingvojn, pri kiuj vi neniam aŭdis antaŭe.

La poliglotojn atendas 4 tagoj plenaj de prelegoj kaj prezentoj, dum kiuj la partoprenantoj kundividos sian sperton pri lingvolernado kaj traktos ankaŭ diversajn temojn, kiuj rilatas al lingvoj. Tamen ne temas pri formala konferenco, sed “renkontiĝo” en la laŭvorta signifo: la prelegojn akompanas interesa vespera programo, ekzemple plurlingvaj ludoj kaj kvizoj, multlingvaj koncertoj, internacia vespero kaj similaj. Surprize granda proporcio de la poliglotoj scipovas ankaŭ Esperanton.

PG ĝis nun okazadis unufoje jare en Berlino, organizate ĉefe de la esperantistoj Chuck Smith kaj Judith Meyer. Ĉi-jare la organizantoj decidis kunlabori kun Lýdia Machová el Lingva mentorado (www.languagementoring.com), kiu helpas homojn lerni lingvojn per si mem, kaj Peter Baláž, kunordiganto de la organizo E@I, kiu staras malantaŭ multaj sukcesaj lingvolernaj retejoj, por transpreni la aranĝon al Bratislavo.

Pli da informoj troveblas ĉe: www.polyglotbratislava.com/eo

Esperanto dum la 18-a Vilna Librofoiro

De la 23-a ĝis la 26-a de februaro en Vilno okazis la 18-a Vilna Librofoiro. Ĉi-jare pli ol 62 000 vizitantoj kaj 400 kulturaj renkontiĝoj. Ankaŭ Esperanto partoprenis en la librofoiro.

Aktive kunlaboris studentoj de la Vilna Universitato kaj Vilnaj esperantistoj: Mindaugas Žuromskas, Ieva Judickytė, Margarita Dautartienė kaj aliaj. Oni informis pri Esperanto kaj ĝia movado, oni vendis librojn, oni disdonis faldfoliojn kun konciza gramatiko de la internacia lingvo.

Gediminas Degėsys

Revuo Esperanto 2017 5

La plej granda Esperanto-libro: Oklingva medicina enciklopedia vortaro. Preskaŭ ne kredeblas, ke ĝin kompilis unu sola homo, kiu mem volonte konfesas, ke tion povas fari nur frenezulo kaj ke li estas unu el tiuj

La Arbar-parko Kenzju: akvofarba historio. Ĉu utilas porinfana libro, se ĝi ne havas bonan finon? Kaj kia estas la sek reta trajto, kiu faras heroon heroo?

Georgo Handzlik: “Sen Esperanto mi estus duono de la hodiaŭa mi”. En Esperantujo Georgon Handzlik konas preskaŭ ĉiu: pro liaj kantoj, teatraĵoj kaj eldonitaj de li Esperanto-libroj.

Interparolo kun Martin Wiese. Martin Wiese estas konata sveda Esperanto-muzikisto. Li estis la ĉefa tekstverkisto kaj muzikkomponanto de la Esperanta rokbando Persone, partoprenis en Amplifiki kaj nun okupiĝas pri la propra muzika projekto Martin & la talpoj.

Nekonata poemeto de Zamenhof. Ĉi tiun poemeton d-ro Zamenhof speciale verkis por “la unua Esperantista Tagkalendaro por 1910”.

Malferme

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

Karaj legantoj!

Unuavice ni volas danki vin ĉiujn pro tiom granda kaj multflanka subteno, kiun ni ĝuis en ĉiuj etapoj de la preparoj, aperigo kaj disvastigo de la aprila numero de la revuo. Estas agrable, ke multaj legantoj helpis per sugestoj, konsiloj aŭ simple varmaj subtenaj vortoj. La revua retmesaĝa poŝtkesto plen-plenas de viaj mesaĝoj. Sen vi la numero ne povus iĝi tia, kia ĝi iĝis!

Nin ankaŭ tre ĝojigis la decido de UEA, okaze de la Zamenhof-jaro disponigi dum la tuta aprilo la numeron senpage al ĉiuj dezirantoj. Kaj aparte ni fieras, ke tiu ĉi numero estis la unua sub nia redaktado. Samtempe ĝi, kompreneble, estas tradicie elŝutebla en la retejo www.uea.org por la abonantoj. Dum tiu ĉi monato okazis multaj elŝutoj. Tio donis al tiuj esperantistoj, kiuj ankoraŭ ne abonas la revuon, la eblon konatiĝi kun ĝiaj enhavo, aranĝo kaj aspekto. Ankaŭ tio estis bona eblo montri al neesperantistoj ankoraŭ iun produkton de la Esperanto-kulturo kaj Esperanto-movado.

Vi povas vidi, ke la majan numeron trapenetras du ĉefaj temaj linioj: la Zamenhof-Jaro kaj Esperanto-kulturo. la 14-an de aprilo okazis la centjariĝo ekde la forpaso de L. L. Zamenhof. Sed ne nur tiu sola tago estas ligita kun li — Esperantujo la tutan jaron 2017 havas Zamenhof-Jaron, kiu estas solenata sub la aŭspicio de Unesko. Ĉi-jare multnombraj Esperanto-aranĝoj, eldonoj kaj komunikoj estas ligitaj kun ĝi: la tuta Esperanta mondo unuiĝis por omaĝi al Zamenhof kaj profite uzi la eblon disvastigi informojn pri la lingvo. Trovu en tiu ĉi kaj en la sekvaj numeroj multajn informojn pri tio: novaj paĝaroj kaj Gazetara kampanjo, Malferma Tago en CO kun bunta programo kaj multo alia. Ankaŭ ne preterlasu la donacon por la legantoj de la revuo: Gerrit Berveling ricevis kaj komentis por la maja numero antaŭe nekonatan poemeton de Zamenhof. Ni kredas, ke tiu ĉi jaro portos ankoraŭ pliajn interesajn kaj pozitivajn momentojn.

Intervjuo kun Georgo Handzlik, kiu inter ĉio rakontas ankaŭ pri sia en Esperantujo populara monodramo Ludoviko Lazaro, ekkonstruas la ponton inter la Zamenhof-Jara kaj Esperanto-kultura temaroj. Ĉi-numere ankaŭ la temo Esperanto-kulturo daŭras en la alia intervjuo — kun Martin Wiese, kiu estas sveda Esperanto-muzikisto, konata pro partopreno en la muzikaj projektoj Persone, Amplifiki kaj Martin & la talpoj. Krome ni daŭre flegas la recenzojn. Ja ĝuste al libroj historie la Esperanto-kulturo ŝuldas grandan parton de sia sukceso en diversaj partoj de la mondo. Same kiel en la aprila numero, vi povas ĝui en la maja impresojn kaj recenzojn pri la libroj.

Tiuj ĉi du temoj sendube apartenas al la listo de kernaj, se paroli pri la ĉijaraj numeroj de la revuo Esperanto. Kompreneble ni ankaŭ plue daŭrigos publikigi analizojn kaj dialogojn pri la Esperanto-movado kaj priinterretan temaron. Iuj rubrikoj migros al la reta versio, kiu disponigas multe pli da spaco kaj estas multe pli fleksebla, se temas pri la informoj, kiuj be zonas pli urĝan informadon kaj komunikadon aŭ estas ampleksaj. Tio bone funkciis, ekzemple, pri la statistiko de UEA-Libroservo por 2016.

Stefan MacGill, la aganta redaktoro de la marta numero, faris decidon publikigi ĝin nur parte kaj kun la plenaj listoj kaj detalaj komentoj en retejo de la revuo (vidu: goo.gl/SFb45u). Tiu sperto estos uzata ankaŭ por la aliaj materialoj: rakontoj pri diversaj Esperanto-renkontiĝoj kun fotoj kaj videoj, raportoj pri landa kaj internacia agado, recenzoj, literaturaĵoj, opinioj, interŝanĝo de spertoj kaj ideoj, kaj multo-multo alia.

Ni vidas la novan retejon de la revuo kiel modernan amaskomunikilon, kiu funkcios paralele kun la papera kaj PDF-versioj de la revuo. Nun estas ne nur premisoj por tio, sed jam estis kreita la bazo por plenvalora realigo de tiu ĉi ideo: estis preparitaj la enhavrubrikoj kaj maturiĝas la ĝenerala strukturo de tiu ĉi retejo.

Teknike evoluas ne nur la retejo. Kun granda ĝojo ni volas komuniki, ke ekde la junia numero la revuo Esperanto iĝos plenkolora! Ĝis nun, inkluzive tiun ĉi majan numeron, 16 paĝoj estis koloraj kaj 8 nigrablankaj. La junia numero aperos jam kun 24 koloraj paĝoj.

Nepre sekvu novaĵojn pri la revuo ne nur en la paĝaro, sed ankaŭ en sociretaj paĝoj ĉe Facebook kaj Twitter.

Ni esperas, ke vi ĝuos la revuon! Kaj bonvolu memori, ke viaj demandoj, konsiloj kaj kontribuoj estas tre bonvenaj al la redakcia retpoŝta adreso (r...@gmail.com) kaj en la retejo (http://revuoesperanto.org).

Landa agado

La festo Memore al la 300-a kurso de Seula Esperanto-kulturcentro

LEE Jungkee

Antaŭ 26 jaroj, en 1991, Seula Esperanto-Kulturcentro (SEK) estis fondita de LEE Jungkee por instrui Esperanton al civitanoj. De tiam Esperanto-kurso senpaŭze daŭris ĉiumonate, tial SEK havis feston nome Memore al la 300-a kurso de SEK en la 1-a de aprilo 2017 en la halo de la Seula Junulara Gastejo, al kiu ĉ. 120 esperantistoj kolektiĝis. Tra 300-fojaj kursoj 1888 civitanoj lernis Esperanton en SEK.

La festo konsistis el tri partoj:

La unua parto estis “Arta vespero”. Inter la partoprenantaj esperantistoj troviĝis sufiĉe da talentaj kantistoj kaj dancistoj. Jen mi prezentas ilin: s-ro YOON Sege kantis tipan korean popolan kanton, f-ino CHOI Sesilia kantis la kanton Printempo kun gitaro, s-ino KIM Okjeong ludis okarinon kaj la profesia kantistino JEON Kyungok kantis lirikecan korean kanton. Sekvis muziko-ludo de mandolina grupo gvidata de s-ino LEE Namheng, folko-danco kaj japana tradicia danco Aŭa fare de la japana esperantisto s-ro Yasuo Tabuchi.

Post la unua parto, sekvis simpozio kun la temo “Por sukcesa Seula UK, kion ni faru?” sub la prezido de LEE Jungkee. Du el Koreio, prof. SO Jinsu, prezidanto de KAEM, s-ino SHIN Eun-sook, LKK-ano pri IIK, kaj du el Japanio, s-ro Yamasita Tosihiro, estrarano de Japana Esperanto-Instituto, kaj s-ro Yasuo Tabuchi, estrarano de Esperanto-Populariga Asocio, kiel simpozianoj diskutis pri la temo. Ili proponis, ke la Seula UK havu aziecan koloron kaj montru azian Esperanto-kulturon al la kongresanoj. Krome LKK pli aktive utiligu la homforton de kompetentaj aziaj esperantistoj, kiuj pretas helpi al la Seula UK.

La tria parto estis la ceremonio Memore al la 300-a kurso. Tra invitsaluto, la prezidanto de SEK s-ro LEE Jungkee esprimis sian koran dankon al ĉiuj ĉeestantoj, kiuj venis por gratuli pro la festo ne nur de Seulo sed de aliaj urboj. LEE emfaze diris, ke li daŭrigis sian kurson senpaŭze por doni esperon kaj kuraĝon al ĉiuj esperantistoj, kiuj klopodas diskonigi Esperanton en la mondo. D-ro Mark Fettes, prezidanto de UEA, gratulis pro la festo per jena mesaĝo: “Se ekzistus la verda libro de Mondaj Rekordoj, mi forte supozas, ke la Seula Esperanto-Centro havus honoran lokon en ĝi!” S-ino Mireille Grosjean, prezidanto de ILEI, kaj du eksprezidantoj de UEA, d-roj Renato Corsetti kaj Probal Dasgupta, mesaĝe gratulis pro la festo. Sekvis gratul-salutoj el korea Esperantujo, inter kiuj troviĝis prof. SO Gilsu, Honora Membro de UEA, d-ro KIM Young-myung, gvidkomisionano de Korea Esperanto-Asocio, prof. SO Jinsu, prezidanto de KAEM (Komisiono pri Azia Esperanto-Movado de UEA), pastro KIM Sangik, s-ro HONG Sung-jo, konsilanto kaj prezidanto de Esperantista Asocio de Ŭonbulismo respektive.

En la fina vico, s-ino JUNG Yang-yoon ricevis dankatestilon de SEK pro tio, ke ĉiumatene ŝi dissendis belajn frazojn de Esperanto tra reta mesaĝilo al koreaj esperantistoj. Aŭskultinte koruson de la 300-aj klasanoj oni disiĝis promesante rerenkontiĝon post kvar jaroj en la festo Memore al la 350-a kurso de SEK.

Rento de fiksdataj deponoj 0,05%

Pro la evoluo en la monmerkato UEA malaltigos la renton de la ŝpardeponoj de membroj el 0,2% al 0,05% ekde la 1-a de majo 2017.

Veronika Poór, Ĝenerala Direktoro

Eventoj

6-a KERo 2017: packulturo en la Zamenhof-Jaro

Maritza Gutiérrez González, Prezidanto de KEA

Kuba Esperanto-Asocio iniciatis projekton de tutlanda renkontiĝo alternative al la landaj kongresoj, pro la altaj kostoj kongresaj ne nur por la organizan toj sed ankaŭ por la esperantistaro. Jam por la sesa fojo okazis KER-o (Kuba Esperanto-renkontiĝo), kiu sendube kongruas kun la celoj arigi la tutlandan esperantistaron en alloga kaj neformala etoso, ĉiam en bela naturloko.

De la 15-a ĝis la 19-a de marto okazis la 6-a tutlanda renkontiĝo KERo, en la centra provinco Villa Clara, en la feriejo Rio Seibabo. La renkontiĝon ĉeestis pli ol 115 geesperantistoj el la tuta lando.

La unuan tagon sesiis la ordinara kunsido de la Komitato de KEA, kie oni analizis la jaran raporton 2016, okazigis elekton de nova estraro kaj skizis la ĉefajn agadojn por la nuna jaro 2017, inter kiuj elstaras la intensigo de kursoj bazaj kaj progresigaj, ankaŭ konkretiĝis agadoj okaze de la Zamenhof-Jaro, la planataj eventoj en la orientaj provincoj Granma kaj la Zamenhofa Metiejo en Guantánamo, interalie.

La programo de KERo sub la devizo Esperanto kaj packulturo en la Zamenhof-Jaro, ekis la 17-an per Seminario pri Informado, gvidata de Maritza Gutiérrez González. Okazis ankaŭ ateliero pri Kiel protekti kaj konservi nian heredaĵon, gvidata de la KEA-estrarano Juan Ramón Rodríguez; samtempe sesiis paroligaj kursoj, bazaj kaj mezaj ekzamenoj de KEA, sub la gvido de Julián Hernández Angulo, kunsido de la ILEI-sekcio, kunsido pri la Zamenhof-Jaro, literatura rondo, elŝutejo, radioamatoroj, okazis ekskurso al historia loko ĉe la montoĉeno Escambray, kie situas la feriejo; kaj la vesperaj aranĝoj inkluzivis prezenton de dokumenta filmo pri la grupo Amindaj kaj la urbo Contramaestre; oni spektis la muzikvideon Teo-revoj en Amo-taso, konkursantan en Teo kaj Amo, la internacia konkurso de Ĉina Radio Internacia; la vesperoj estis abundaj kaj variaj, riĉigitaj per la arto de la kubaj esperantistoj kiuj kantis, deklamis, prezentis teatraĵon, koruson, ĉinan art dancon, koncerton de la Amindaj-Teamo Bachata, ne mankis balo nek gufujo kaj filmejo.

Je la fino oni ĝenerale rekonis la laboron de la instruistaro per transdono de atestiloj, premiis la plej bonajn instruistojn, ankaŭ la plej bonan E-filion de KEA, nome Santiago de Kubo, oni anoncis la rezulton de la literatura konkurso, kiun gajnis sinjorino Carmen Duvel Lachatagnerey el la orienta provinco Granma, kaj ankaŭ prezentis la novelektitan estraron, kiu gvidos la kuban esperantistaron dum la venontaj tri jaroj, sub la prezido de Maritza Gutiérrez González.

La 6-a KERo finiĝis per pozitiva bilanco kaj estis anoncite ke venontjare ĝi ne okazos, ĉar la kuba esperantistaro sin preparas por akcepti en Havano la 9-an Tutamerikan Kongreson de Esperanto de la 11-a ĝis la 17-a de februaro 2018. Bonvenon al ĉiuj esperantistoj en Kubo!

Hispana kongreso sur tero de geamantoj

José Antonio del Barrio

La 76-a Hispana Kongreso de Esperanto okazos ĉijare en la urbo Teruelo (Teruel), iom sude de Zaragozo en la regiono Aragono, inter la 23-a kaj 25-a de junio. Teruelo estas unu el la plej malgrandaj provincaj urboj en Hispanio, bone konservita, kun gravaj monumentoj, kies mudeĥara arkitekturo (muzulmanoj loĝintaj en kristanaj regnoj dum la mezepoka Hispanio) estas Historia Heredaĵo de Unesko.

La urbo estas tre konata en Hispanio ankaŭ pro siaj “Geamantoj de Teruelo”, historia legendo ofte traktita en literaturo, pri tragika amo, supozeble okazinta pli ol du jarcentojn antaŭ Romeo kaj Julieta. La supozata historia evento, kiu inspiris la legendon, okazis en 1217, kaj do en tiu ĉi jaro oni festas ĝian 800-an datrevenon. La urbestraro inkludigis la Esperanto-Kongreson inter siaj kunmemoroj, kaj ankaŭ aprobis la nomadon de placeto sub la nomo “Esperanto”, kiu estos inaŭgurita dum la Kongreso.

La programo enhavas krome koncertojn de Kajto Kvarope kaj Martin Wiese, ekskursojn en la urbo kaj en la proksiman iaman ĉefurbon Albarracín, prelegojn, astronomiajn observadojn, ekspoziciojn, prezenton de libroj kaj multe pli. Por tiuj, kiuj povos profiti pliajn tagojn, okazos antaŭkongresa prezentado en aragona institucio en Madrido la 21-an, kursoj kaj ekspozicioj la 22-an jam en Teruelo, kaj postkongresa seminario por aktivuloj la 26-an kaj 27-an.

Pliajn informojn eblas legi ĉe http://www.esperanto.es/kongreso aŭ peti de k...@esperanto.es

Afriko brilas

Nia agado en Benino

Cyprien Guiya kaj Athanase Eke

Saluton karaj legantoj!

Ni salutas vin el Benino. Ni invitas vin legi nian skribaĵon. Ni estas Guiya Cyprien kaj Eke Athanase, ni estis lernantoj el mezgrada lernejo, kie ni havis la ŝancon lerni Esperanton, danke al s-ro Latifou Gbadamassi, la nuna prezidanto de ABeE, la Landa Esperanto-Asocio de Benino. Post nia sukceso en la unua universitata diplomo (scienca diplomo), ni pasi iĝis pri agronomio (agrikulturo, bredado...).

La kialoj de nia pasio al agronomio estas: multaj personoj ne plu interesiĝas pri tio, kaj oni ne povas vivi sen agrikulturo, ĉar manĝo estas grava bezono. Oni ankaŭ devas konsideri, ke la popoloj kreskas, do ili pli bezonos manĝaĵojn; kaj finfine ni volas krei nian propran laborpostenon kaj entreprenon.

Tiam ni ekigis niajn studojn en tiu fako. Dum niaj studoj multaj profesoroj instruis al ni kiel plialtigi la produktokapablon per kemiaĵoj por fariĝi riĉaj. Tamen ni bone scias, ke uzado de tiuj kemiaĵoj estas danĝera ne nur por la homoj, sed ankaŭ por la medio, ĉar ili detruas la naturon. Malmultaj el ili kontraŭ staras tiun ideologion, kiu influas eĉ kelkaj el ni. Pro tio ni decidas konigi tiujn danĝerojn kaj konsili homojn pri ekologiaj agrikulturo kaj bredado, kiuj estas sekuraj.

Ni volas uzi tiujn konojn por disvastigi Esperanton, ĉar hodiaŭ mul taj personoj sin demandas, post la lernado de Esperanto, kion oni povas fari per ĝi, krom vojaĝi, interŝanĝi frate kaj amike. Laŭ ni ili pravas, ĉar per la angla, franca, germana... lingvoj oni povas esperi laborpostenon.

Por solvi tiun problemon, ni pensas, ke kreado de laborpostenoj per Esperanto povas fari, ke multaj personoj interesiĝos pri ĝi. Tiel oni povas pagi la lernadon de Esperanto kiel de aliaj lingvoj (ekzemple, la angla lingvo).

Estas pro tio, ke ni jam komencis la projekton ATE: Asocio de Terkulturistoj Esperantistaj, kiu interesas multajn homojn, samlandanojn kaj eksterlandanojn.

Ekzemple, Arlain la kongolandano, kiu estas kontenta pri la konsiloj, kiujn ni donis al li pri la biologia lukto.

Por fini ni dankas:

Dion, kiu donas al ni ideojn; ĉiujn, kiuj kuraĝigas nin, s-ron Adjé Adjévi, kiu konsilas al ni konigi tiun ideon dum la trejnado (TEJO-seminario en Kotonuo, oktobre 2016), s-inon Mireille, Emile Malanda... kaj aliajn, kiuj volas, ke tiu ideo efektiviĝu, Cédric Marchal, anon de TEJO, kiu ĉiam demandas, kiel evoluas la projekto, sen forgesi Bernard Gnancadja, la prezidanton de BoJE (benina sekcio de TEJO). Ni dankas ĉiujn, kiujn ni ne povas nomi... Dio benu vin...

Asocio de Terkulturistoj Esperantistaj (ATE)

Celoj

  1. Ĝenerala laboro por la Planedo per terkulturado kaj bredado, ĝenerala laboro por Esperanto per Esperanto
  2. Kreado de laborpostenoj per Esperanto kaj per ter kulturado kaj bredado
  3. Interŝanĝo de spertoj kaj informoj inter terkulturistoj bredistoj esperantistaj tra la mondo
  4. Interŝanĝo de materialoj, semoj, iloj k.s.
  5. Restado de iuj membroj ĉe la aliaj (ĉiam kun kontribuo en la kulturadaj kaj bredadaj laboroj)

Paŝoj

  1. Cyprien, la motoro de ATE, informas la partoprenintojn de la TEJO-seminario en Kotonuo oktobre 2016.
  2. Kreo de Facebook-paĝo por informi la eblajn membrojn.
  3. Kolekto de spertoj ĉe la paro, la tandemo Westermayer (DE) kaj Mramba Simba (TZ).
  4. Mirejo Grosjean helpas per siaj multaj kontaktoj, ŝi diskonigas la informon pri la lanĉo.
  5. Kreo de Faka Asocio ĉe UEA.
  6. Diskonigo de la filmo “Demain” (morgaŭ) de Cyril Dion kaj Mélanie Laurent (2015), de la filmo “Solutions locales pour un désordre global” (Lokaj solvoj por tutmonda malordo) de Coline Serreau, de la filmo pri Wangari Muta Maathai (sub-tekstoj en Esperanto survoje al diskonigo).

Prezento verkita de Mirejo Grosjean, Athanase Eke kaj Cyprien Guyia (Cyprien Guiya kaj Athanase Eke estas studentoj pri agrikulturo en la nordo de Benino, kaj esperantistoj) Kotonuo, 2016-10-05

Recenzo

La plej granda Esperanto-libro

Ljiljana Bamburać, Nikola Rašić

Oklingva medicina enciklopedia vortaro. LatinumEnglishFrançaisDeutschEspañolItaliano — Esperanto — Hrvatski. Jozo Marević. Velika Gorica: Marka, 2015. 3148p. 31cm. Bind. ISBN 9789539815392. Prezo ĉe UEA: € 108,90

La titolo jam diras multon: se oni konsideras ankaŭ vortarojn, en kiuj Esperanto rolas kiel unu el la lingvoj, tiam vere temas pri la plej ampleksa libro iam ajn eldonita en (interalie) Esperanto. Ĝi pezas ĉ. 3 kilogramojn. Preskaŭ ne kredeblas, ke ĝin kompilis unu sola homo, kiu mem volonte konfesas, ke tion povas fari nur frenezulo kaj ke li estas unu el tiuj. Feliĉe nur! (Tial unu el la recenzantoj nepre devis esti psikiatro!). Restas nur admiri la libron kaj la aŭtoron. Tamen, se oni ekzamenas la libregon atente, oni facile rimarkas, ke la tuto meritas eĉ pliajn aprezojn. Interalie, ĉar la aŭtoro mem tute ne estas medicinisto sed filologo. Li simple konsideras medicinon la plej utila homa scienco, kaj volis al ĝi tiel omaĝi. Tiel li mem volis servi al la homaro.

La vortaro komenciĝas per ok antaŭparoloj en la lingvoj de la vortaro. Poste sekvas kelkaj versioj de la Kuracista ĵuro de Hipokrato, ekde la originala greklingva versio, tra la klasika kaj la moderna latina ĝis diversaj modernaj versioj en la lingvoj de la vortaro (ekz. eĉ 5 en la franca inkluzive de 2 kanadaj, 4 en la hispana k.s.). En Esperanto estas tri variantoj: la elgrekigo de la origina ĵuro, la elfrancigo de la ĵuro de la franca kuracista ordeno el 1996 kaj la varianto de la Montpeliera Universitato. La kroata aperas kun du variantoj, la klasika kaj la konciza Ĝeneva el 1948. Ĝi estas interesa, ĉar ĝi interalie diras: “Mi absolute respektos la homan vivon ekde la koncipiĝo mem.” Eble tro kristana por multaj kuracistoj nuntempe, sed ja kun la apogo en la originala hipokrata teksto. Aliflanke, tiu teksto ankaŭ deklaras, ke kuracisto “...ne operacios urinvojajn ŝtonojn, sed lasos tion al la tiufakaj specialistoj...” Tion diras la kroata ĵuro, sed ne la Esperanta, kie la kuracisto “ne faros la operacion de tondo.” Ĉiukaze, jen bona bazo por internacia komparo de diversaj nacilingvaj variantoj. Mankas klarigo pri la evoluo de la ĵuro en diversaj landoj kaj lingvoj, kio estus ja interesa legaĵo.

Poste sekvas la kerna parto: la vortaro mem. Ĝi ja estas vere enciklopedia, sed nur koncerne la lastan lingvon, t.e. la kroatan. La strukturo de la kapvortoj estas jena: la kapvorto latina, traduko al la ses ceteraj eŭropaj lingvoj (angla, franca, germana, hispana, itala, ILO — t.e. Esperanto) kaj, ĉefine, sekvas la kroata detala klarigo, do la enciklopedia parto.

Tre interese, ke la lingvoj estas ordigitaj laŭ la alfabeta ordo en Esperanto! Evidente, la aŭtoro pensas kaj organizas siajn pensojn en tiu lingvo. Li tial finas per la du plej “siaj” lingvoj, la E-a kaj la kroata. Por la E-a parto la aŭtoro uzis ĉefe PIV. Sed se konsideri, ke la vortaro ampleksas preskaŭ 50 000 kapvortojn latinajn, estas evidente, ke la aŭtoro devis mem krei diversajn novajn Esperantajn medicinajn terminojn. Tiusence li enorme riĉigis la lingvon, kontribuante al la evoluigo de la medicina faklingvo en E-o.

Ege helpas, ke ĉe la fino de la vortaro troviĝas pliaj tri indeksoj: angla, germana kaj kroata. Tie oni povas trovi la paĝon de la koncerna termino kaj reveni al la origina latina kapvorto kun la tradukoj en la ceteraj ses lingvoj kaj ampleksa klarigo en la kroata. Do, la indeksoj ne estas en la kvar latinidaj lingvoj: franca, itala, hispana kaj Esperanto. Tio ja, kompreneble, estas tre domaĝa por la esperantlingva komunumo, sed la aŭtoro diras en sia intervjuo, ke eblos kompili ankaŭ la E-an indekson kiel apartan libron komplementan al tiu ĉi vortarego, se montriĝos, ke estos intereso. (Kaj se troviĝus simila “frenezulo” — nia noto). http://esperanto.hr/agado﹍oklingva.htm#intesp

Ŝajnas, ke ni eĉ ne rajtas revi, ke iu tradukus ankaŭ la enciklopediajn klarigojn el la kroata! Kiel ajn estu, temas pri vortaro destinita unuavice al kroataj medicinistoj kaj medicine interesataj aliuloj (ekz. tradukistoj). Ĝi sendube helpas al kroata kuracisto legi diagnozon de sia kolego franclingva aŭ hispanlingva ktp. La aŭtoro prave elektis la latinan kiel LA kapvortan lingvon, ĉar tion komprenas la plej multaj (almenaŭ okcidente edukitaj) kuracistoj, kaj ĝi estas la plej bona deirpunkto al aliaj lingvoj.

Unu el la recenzantoj estas kuracisto, kiu kutimas diri, ke ĉiu okcidentmonda kuracisto ja konas ĉ. 10 000 grekajn aŭ latinajn vortojn sen vere koni tiujn lingvojn (honoron al la esceptoj!). La medicino do havas sian Esperanton! La dua recenzanto estas tradukisto, kiu ofte renkontas problemojn tradukante medicinajn tekstojn el/al diversaj lingvoj. La plej granda obstaklo estas, ke oni miksas diversajn terminojn: latinajn/grekajn, anglajn kaj loklingvajn. Ĉiu lando havas sian mikson, foje ja ĉiu hospitalo kaj ĉiu kuracisto. Apenaŭ iu konsekvence latinumas. Des pli ke tiaj tekstoj havas du rolojn: servi al la kolegoj medicinistoj kaj esti kompreneblaj por la paciento mem. La lasta celo estas dube sukcesa. Enorma problemo estas la mallongigoj, ofte en tri lingvoj en ĉiu teksto. Granda helpo estus havi vortarojn de medicinaj akronimoj, ankaŭ en Esperanto, por diversaj aliaj lingvoj, certe por la latina kaj angla kaj eventuale krei ankaŭ E-ajn (kiam ni baldaŭ finvenkos, ni tuj bezonos ilin!).

Fine necesus iel juĝi la verkon por pravigi sin kiel recenzantoj. La medicinista parto de la teamo apenaŭ trovis ion por riproĉi en la hazarde elektitaj specimenoj de kapvortoj. La kroataj klarigoj estas koncizaj, trafaj kaj — plej grave — ĉiam ĝustaj, kvankam ĉe diversaj punktoj ankaŭ inter medicinistoj la opinioj malsamas, la aferoj evoluas kaj ŝanĝiĝas. Tamen la bazaj kapvortoj restas utilegaj kiel referencpunktoj. La sola miraĵo estas, ke oni foje trafas ankaŭ vortojn nemedicinajn kiel ekz. la nomojn de monatoj, jurajn terminojn kaj aliajn ĉiutagaĵojn. Kompreneble multegajn medicinajn ter minojn oni ankaŭ ne trovas: nur la psikiatria terminaro povus estis libro same dika! Kaj tio validas por ĉiuj medicinaj fakoj.

Por juĝi la ses aliajn lingvojn ni fakte invitas la denaskajn uzantojn fari tion. Pri la Esperanta parto simile: ni invitas la medicinistojn de Esperantujo adopti, uzi kaj komenti la libregon kaj ĝian terminaron. Ili ja ĝoje salutu ĝin, ĉar ili ricevis la plej grandan donacon, post kiam unu kolego, oftalmologo el Varsovio, eldonis tute nemedicinan verketon en la rusa lingvo, la Unuan Libron.

Tiu ĉi libro ja estas preskaŭ medicina fenomeno: ĝi kondutis kiel koncipa ĝermo, el kiu kreskis la nuna lingvo en kiun eblas traduki 50 000 medicinajn terminojn! Jen estas momento, kiam ni bedaŭras, ke la varsovia kuracisto Zamenhof ne plu estas inter ni. Tiu ĉi librego estas la plej granda omaĝo al liaj memoro kaj verko. La aŭtoro Jozo Marević per tiu ĉi monumenta verko kaj sia dekjara laboro por ĝi meritas lokon apud LI en la verda paradizo. Li pacience eltenis kaj la nepoj lin benos.

La pedantoj povus trovi ian aŭ tian malglataĵon en la verda aŭ alia lingvo, sed ni ne perdu tempon pri tiaj bagatelaĵoj starante antaŭ tia verkego. Eĉ se kelkaj komentoj estus bonvenaj, ni simple ne volas fuŝi la festan etoson, ĉar ne estas nun okazo por montri sian etanimecon aŭ harfendajn ecojn karakterajn. Prefere ni invitas ĉiujn al la postfesto kaj pluevoluigo de la materialo. Ni fakte ŝuldas tion al la aŭtoro kaj lia diligento.

Krom niaj gratuloj al la aŭtoro kaj la eldoninto, jen sugesto: estus brile, se eblus eldoni la vortaron ankaŭ rete aŭ almenaŭ en iu cifereca kaj interaktiva formo: DVD, KD, USB aŭ simile. Por la movadaj instancoj mi nur pludonu la informon el la intervjuo: la “freneza” aŭtoro eĉ prenis bankan prunton por eldonigi sian verkegon. Se la movado investos en retan aŭ ciferecan eldonon, tio ne nur restarigos la ekvilibron sed ege profitigos nian lingvan komunumon, kaj ne nur la nian sed eĉ pliajn ses aŭ sep (se konsideri la latinan). Alie, ĉio restos kiel ĝis nun: modesta laboremulo faras gigantan verkon, pri kiu poste pavas la t.n. Movado. Se la Movado iam kaj ial grandas, tio estas ĝuste pro tiaj individuoj.

Biblioteka Apogo Bachrich atendas subvencipetojn

UEA disdonos por la kvara fojo subvenciojn el la Biblioteka Apogo Maria kaj Johano Bachrich por helpi pliriĉigi kolektojn de Esperanto-bibliotekoj. La komenca kapitalo (USD 20 000) de tiu speciala fondaĵo estis donacita de la gefiloj de ges-roj Bachrich en la jaro 2014. La venezuela esperantisto Johano Bachrich (1921-2005) estis Honora Membro de UEA kaj longtempa motoro de Venezuela Esperanto-Asocio. Ankaŭ lia edzino Maria (1936-2011) estis esperantisto.

Biblioteka Apogo Bachrich povas subteni Esperanto-bibliotekojn, kiuj ne estas financataj de ŝtata, urba aŭ alia ne-movada instanco. La subvencioj estas uzeblaj por akiri librojn aŭ aliajn varojn, kiuj estas aĉeteblaj ĉe la Libroservo de UEA. En 2016 la fondaĵo subtenis naŭ bibliotekojn por la suma valoro de 1500 eŭroj.

Por peti subvencion, oni sendu priskribon pri la biblioteko kaj liston de dezirataj libroj aŭ aliaj varoj, ordigitaj laŭ prefero. La petoj atingu la Centran Oficejon de UEA ĝis la 30-a de aŭgusto 2017 paperpoŝte (Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando) aŭ retpoŝte (d...@co.uea.org).

Recenzo

La Arbar-parko Kenzju: akvofarba historio

Anna Striganova

Mijazaŭa Kenĵi: La Arbar-parko Kenzju
Pentristo: Sueyoshi Yoko
Eldonejo Budori, 2014, 42 p.
Prezo ĉe UEA: € 45,00

Estas iom strange verki recenzon, kiu estas pli-malpli samlonga kiel la libro mem.

Sed mi pli bone komencu de la komenco, ĉu? Mi trarigardis la buntajn tablojn de la libroservo en Lille, kaj mian atenton kaptis bildkarto, iel kuŝanta inter porinfanaj libroj. Facila akvofarba pentraĵo kun arboj kaj infanoj, pentrita sur ligneca fono, kvazaŭ mem kreskis el pala ligna ornamo. Tiu ne komplika kunsono de pentraĵo farita per homaj fingroj, kaj pentraĵo, kreita per la manoj de la tempo ene de granda arbo, ripozigis la okulojn. Ne pli ol kvar koloroj estis sur la bildo, kaj nur facila pejzaĝo kaj infanoj — kelkaj kolorigitaj, kelkaj pure blankaj, kvazaŭ rememoroj pri aliaj infanoj, kiuj jam kreskis, aŭ kvazaŭ infanaj revoj. Poste evidentiĝis, ke tiuj blankaj infanoj ne estas parto de la bildo, ĉar ili estas pentritaj sur travidebla ĝia kovrilo. Tio estis mia unua kaj sola iluziiĝo rilate al La Arbar-parko Kenzju. Jes, evidentiĝis ke tiom plaĉa bildo estas aldonaĵo al la libro, trilingva (japana, angla kaj Esperanto) ilustrita libro de Mijazaŭa Kenĵi La Arbar-parko Kenzju, kies bildoj kaj aldonaj bildkartoj estas skanitaj pentraĵoj, faritaj per fajro kaj akvofarboj sur ligna surfaco. Mi jam ŝatis tiujn bildojn, kaj aĉetis la libron malgraŭ tio, ke ĝis nun ĝi restas unu el la plej multekostaj libroj en mia hejma libraro. Mi legis ĝin tuj, vespere, en la hotelo. La bildkartoj plene ripetas la tekston de la libro, unue mi volis legi ĝuste ilin, sed ili ne estis numeritaj, do mi ne sciis ilian ordon kaj direktis min al la libro mem. La vortoj similis al la bildoj — same amindaj, palaj kaj duone diafanaj. Nur finleginte kaj glutinte larmojn — la libro estas trista, kiel mi ŝatas, — mi komprenis ke la ordo de la tekstopecoj ankaŭ en la libro estas stranga. Stulta mi estas! Certe la unua lingvo de la libro estas la japana, kaj la ordo de la paĝoj estas japana, kaj mi tralegis la tutan historion malorde — de la fino al la komenco. Kaj mi nenion perdis pro tio. Ordo ne gravas por la pecoj de tiu facila rakonteto, jen kial bildkartoj kun la sama teksto ne estas numeritaj. Tiuj tekstopecoj similas al gutoj de pluvo — ne gravas kiun ordon ili havas, en ajna ordo ili kune kreas freŝan kaj ĝojan printempan pluvon. Tia estis mia unua impreso.

Do, la libro estas malgranda trista rakonto, ne fabela, tute realeca, por infanoj. Ja ne por komencantoj, la teksto ne estas facila, sed riĉa kaj flua. Temas pri knabo, kiu ne similis al aliaj infanoj, la infanoj ne akceptis lin, kaj li havis revon kreskigi por ili belan malgrandan arbaron. Kortuŝa kaj bonkora historio. Sed por ke vi ne havu iluziojn, mi diros nun: la knabo mortos. La historio ne havas bonan finon, kutiman por la nuna porinfana literaturo. Laŭ mi ĝi povus esti ege utila por infano, des pli por eta infano. Sed...

Intermezo

Nun pli kaj pli populariĝas kaj poiomete venkas la mondon la teorio, ke libro por infanoj devas esti senzorga, nenio malbona aŭ trista devas esti tie, neniu devas tie morti aŭ suferi — por ke infano laŭeble pli longe restu “feliĉa”. Laŭ mia opinio bona libro por infano devas iĝi por tiu infano armilo, kiu helpos al li venki koŝmarojn, kiujn obstine ne volas vidi stultaj plenkreskuloj. La mondo de infanaj koŝmaroj estas vasta kaj diversa, sed estas inter ili du, kiuj vivas en ĉiu ajn infana animo. Unua: venos tago kiam mi ne estos plu, kaj ankaŭ venos tago kiam miaj amatuloj ne estos plu; kaj tiu lasta plej verŝajne venos pli frue. Kaj la dua: mi ne plene similas al la aliaj infanoj, mi estas malsama, do sola. Kaj neniu silentemo de plenkreskuloj, kaj neniu dolĉa mensogo de absolute bonkoraj senproblemaj fabeloj povus nuligi aŭ pacigi tiujn koŝmarojn. Nur perforte kaŝi. Sed kiom ja terura estas Tio, perforte kaŝita, kiam en nokta mallumo de infana ĉambro Ĝi aperas de sub la lito! Por savi infanon de liaj koŝmaroj, libro ne devas ilin kaŝi, sed male montri ilin starantajn sub la senfina suna lumo — sendefendajn, palajn, maldikajn kaj jam ne tiom terurajn. De mia antaŭlerneja, plej frua infaneco, el centoj da buntaj fabeloj, bildfilmoj, libroj mi memoras nur tri, kiuj min savis. “Vi povas sentime malfermi pordegon en morton ĉar kun vi estas la amo kaj amo pli fortas ol la morto” el Kentervila fantomo de Oscar Wilde. “Scipovu esti sola” el Bambi de Felix Salten. Kaj “Mi akceptas la batalon” el Libro de Ĝangalo de Rudyard Kipling.

...Sed se vi ne konsentas kun mia eta teorio, pli bone ne legu La Arbar-parko Kenzju al infanoj. Ĝi estas trista, en ĝi temas pri soleco kaj morto. Ne, ne tiel, en ĝi temas pri tio, kiel oni povas uzi sian solecon kaj malsimilecon por fari la mondon iom pli bela ol ĝi estis antaŭe. Kaj pri beleco kiu postvivas tiun, kiu kreis ĝin, do venkas la morton. Tiu libro kun nur kelkaj etaj paĝoj bele, fantome kaj preskaŭ sendolore kuracetas ambaŭ plej terurajn infanajn koŝmarojn. Kaj estas en ĝi ankoraŭ unu netruda, sed gravega alvoko, sen kiu antaŭe, en la pasinteco, ekzistis neniu fabelo. Tiu alvoko estas: agu. Des pli ke vi estas malsimila.

Ankoraŭ unu tre moda ideo, pere de kiu jam ne infano, sed plenkreskulo volas laŭeble pli longe resti senzorge “feliĉa”. Vi devas fari nenion por esti vi mem, por esti heroo de la propra unika historio; vi jam estas vi, vi estas originala kaj iaspece belega, tio sufiĉas. Mensogo. Kiam mi komencis okupiĝi pri po polaj fabeloj, mi rimarkis en la plej antikvaj el ili, ke oni ofte nomas heroo homon, kiu absolute ne meritas tion — tiu homo povas esti nebonkora, erarkapabla, stulta, liaj misoj povas pereigi ĉiun aferon, eĉ la tutan mondon, sed fabelo per sia facila antikva lingvo senkompate nomas lin heroo. Mi multe pensis pri tio, komparis centojn da herooj por trovi ĝuste tiujn trajtojn kiuj faras ordinaran homon heroo. Finfine rezultis, ke ili entute ne havas komunajn trajtojn, krom unu sola trajto, kiu ĉiam trankvile drivis sur la fabela surfaco, nerimarkita de mi pro sia troa rimarkeblo. Heroo estas tiu, kiu agas.

Kiu kreskigas arbareton Kenzju: se aliaj infanoj ne volas ludi kun mi — do ili ludu kun miaj arboj. Tiu libro scias eduki, sed faras tion... akvofarbe. Ĝiaj vortoj similas al ĝiaj bildoj, pentritaj per palaj teneraj kaj ne multaj koloroj, duondiafanaj, ili ne proklamas sian sencon plenvoĉe. Malmultaj ŝatas esti senkaŝe edukataj — ĉu ne? Sed kun tiu akvofarba libro vi restos certa, ke neniu edukis vin, vi mem, nur sola vi trovis pravan sencon en la mola ligo de vortoj, nur vi kaptis per la okulo momenton, kiam la natura ligna ornamo de la fono transformiĝas al maldika linio de bildo. Nur vi. Tion mi diras absolute senŝerce.

Rete

Duonmiliono da Esperanto-frazoj ĉe Tatoeba

Lu Wunsch-Rolshoven

Vortaroj donas tradukojn por unuopaj vortoj. Sed kiel uzi ilin en frazoj? La vortaristoj iom indikas tion, sed tradiciaj paperaj vortaroj ne povas uzi multan spacon por tio. Tamen temas pri grava afero kaj granda helpo por la uzantoj.

La preskaŭ senfina spaco de interretaj paĝaroj donis la eblon prezenti tradukojn de kompletaj frazoj. La retejo Tatoeba.org iras tiun vojon — enestas intertempe pli ol kvin milionoj da frazoj en entute 317 lingvoj. Inter tiuj lingvoj Esperanto okupas la duan lokon, kun ĉi-momente 523 938 frazoj. Antaŭ nia lingvo troviĝas nur la angla, kun 664 046 frazoj. Tre proksime sekvas nin la turka, la rusa kaj la itala.

Por multaj vortoj ene de tiu duonmiliono da Esperanto-frazoj ekzistas jam tre diversaj ekzemploj. Se oni serĉas tradukojn de “domo” al la itala, la paĝaro listigas 579 ekzemplajn frazojn. Por la traduko de “kuracisto” al la portugala estas “nur” 236 ekzemploj. Ekzistas diversaj opcioj por alĝustigi vian serĉon.

En la pasinteco oni kelkfoje aŭdis plendojn pri la kvalito. La frazojn enmetas granda nombro da homoj, do ne eblas garantii la ĝustecon de la frazoj. Por zorgi pri la kvalito la unuopa frazo restas en prizorgo de la enmetanto. Kiam alia persono indikas eraron en komento, la posedanto de la frazo havas du semajnojn por ŝanĝi (aŭ rifuzi la ŝanĝon). Post la du semajnoj eble administranto ŝanĝos. Krome ekzistas sistemo de aprobitaj frazoj.

Intertempe la traduko-kolekto estas uzata ankaŭ de aliaj retejoj. Uzas la ekzemplajn tradukojn kaj la vortaro Glosbe.com kaj la Vikia Vortaro (Vivo, kono.be/vivo).

Por doni al vi ideon pri la kreskorapideco: En januaro 2014 estis 300 000 frazoj en Esperanto; mezume do tage aldoniĝis 300 Esperanto-frazoj ekde tiam. Kiam mi konatiĝis kun la paĝaro en julio 2010, estis nur milo da frazoj en nia lingvo kaj nia pozicio estis sufiĉe malbona. Mia alvoko en diversaj retlistoj rapide zorgis pri tio, ke tage aldoniĝis ducento da frazoj. Tradukadi frazojn evidente povas estis amuza kaj alloga afero. Do Esperanto iom post iom ŝovis sin antaŭen ĝis fine ĝi atingis la duan lokon.

Eble vi volas aldoniĝi al la grupo de Esperanto-enmetantoj — via helpo, se bonkvalita, estas tre bonvena. Eble vi volas ankaŭ fari grupan aktivadon el la enmetado — tre bone, kondiĉe ke iu zorgas pri la ĝusta finversio. Eble vi volas aldoni sondosierojn por frazoj — tio estas aparte bonvena; rilate al laŭtlegitaj frazoj Esperanto estas iom malforta. Ekzistas ĝis nun nur 1328 tiaj frazoj, ni okupas la dekan lokon. Sed eble ĉe lingvo kiel Esperanto tio ne estas la plej grava punkto.

Kulturo

Georgo Handzlik: Sen Esperanto mi estus duono de la hodiaŭa mi

En Esperantujo Georgon Handzlik konas preskaŭ ĉiu: pro liaj kantoj, teatraĵoj kaj pro la Esperanto-libroj de li eldonitaj. Pro sia kontribuo al la Esperanto-muziko kaj eldona agado li estis honorigita per la Diplomo pri Elstara Arta Agado de UEA en 2013. La redakcio de la revuo Esperanto intervjuis la konatan “bardon sen barbo”.

Revuo Esperanto: Kiam kaj kie vi lernis Esperanton?

G.H.: Normale, dum kvar jaroj en la liceo kaj fine mi trapasis maturigan ekzamenon.

Revuo Esperanto: Ĉu maturiga ekzameno en Esperanto normalas en Pollando?

G.H.: Nu, ne tre. Mi verŝajne estas unu el la du poloj, kiuj ricevis permeson de la ministro fari tion. Ĉio dank’ al la direktoro de la liceo, kiu lernis la lingvon kun mi. Nun mi certas, ke el ĉiuj miaj vivdecidoj, ĝuste tiu lerni Esperanton estis la plej grava por mia tuta vivo. Feliĉe mi faris tion kiel junulo.

Revuo Esperanto: Kiam kaj kial al vi venis la ideo ekverki kantojn en Esperanto?

G.H.: Jam en la liceo, kiam mia instruistino Irena Horodecka ankoraŭ admonis: unue bone lernu la akuzativon, mi ludis gitaron kaj provis esperantigi kelkajn polajn kantojn, poste mi lernis observi nian komunumon kaj venis jam originalaj kantoj pri esperantistoj kaj Esperantujo. La unuan fojon mi “ŝtopis” per miaj kantoj iun truon en la programo de Esperantaj Tagoj de Krakovo. Ĝis nun mi kantis en preskaŭ kvardek landoj.

Revuo Esperanto: Kaj “naskiĝis” “Bardo sen barbo”?

G.H.: En la okdekaj jaroj mi estis barbulo. Tia mi koncertis en preskaŭ ĉiuj E-kluboj de Pollando. Kiam oni invitis min kanti dum la jubilea UK en Varsovio, mi provizore estis razita kaj iu redaktoro en la Kongresa Libro titolis: koncerto de “Bardo sen Barbo”. Mi legis kun miro, sed la pseŭdonimo restis por la tuta vivo.

Revuo Esperanto: Ĉu estas iu la plej ŝatata de vi kanto el tiuj, kiujn vi verkis?

G.H.: La skribota. Verŝajne plej konata estas LUDOVIKO, unu el la plej malnovaj. La unuan fojon mi prezentis ĝin dum kongreso en Hungario. Mi timis pri la akcepto de la publiko. Sed la aŭskultantoj kantis kun mi jam la duan refrenon. Poste la publiko ĉiam petis la kanton. Do finfine mi jam komencas per ĝi ĉiun koncerton.

Revuo Esperanto: Via monodramo Ludoviko Lazaro iĝis populara kaj havis multajn pozitivajn reeĥojn. Ĉu vi povas rakonti iom pri ĝi kaj pri viaj aliaj teatraĵoj?

G.H.: Antaŭ la UK en Bjalistoko ni diskutis, ke kongresanoj ŝatus renkonti la Majstron. Lia domo ne plu ekzistis, la ekspozicio, prelegoj estas interesaj, sed plej grandajn emociojn donas renkontiĝo kun homo. La Homo. Tiam Johana Choroszucha, respondeculino pri la arta programo, diris: “Faru!” Mi tralegis eble dudek librojn pri la vivo de la Majstro, tiamaj tempoj, kutimoj. Mi celis prezenti ne monumentan famulon, konatan de ĉiuj, sed homon, kun liaj problemoj, timoj, senĉesa provo rezigni pri fumado, manko de mono, en la fono de provincaj judaj realaĵoj kaj grandioza ideo, kaj skeptika mondo. Ĉu vi eble scias, kial Ludoviko ĉiam uzas surtuton?

Revuo Esperanto: Ni vidis la spektaklon...

G.H.: Jes, por laŭeble plej forte distingiĝi de la tiamaj ŝamanoj, kiuj ofte estis pli popularaj ol la diplomitaj kuracistoj. La profesia reĝisoro Kuba Abrahamowicz helpis al mi prepari la spektaklon. Dum la Bjalistoka UK mi prezentis ĝin kvarfoje. La ideo renkonti Ludovikon estis brila, homoj aŭskultis kun malfermita buŝo, miris kiam Ludoviko kverelis kun ili, invitis gustumi realan litovan brandon. La spektantoj ploris, aplaŭdis, post la teatraĵo faris memor-fotojn, invitis la spektaklon al siaj kongresoj pli ol tridekfoje sur kvar kontinentoj. De la premiero pasis jam ok jaroj kaj mi ĝis nun ĝin prezentas.

En Bjalistoko la serba aktoro Saŝa Pilipoviĉ proponis kune prepari spektaklon. Mi skribis Preskaŭ kompleta Historio de Universalaj Kongresoj; ĝi estis farso pri la kutimoj de esperantistoj, premiero en Brazilo. Tiel naskiĝis Teatro Verda Banano sen propra scenejo, tamen ni ludas tra la tuta mondo. Kiam mi rakontas tion al polaj profesiaj aktoroj, ili apenaŭ kapablas kredi, ke tio okazas reale. Kun Saŝa por Rejkjaviko ni preparis mian Asocio de Viktimoj de SV kaj por Nitra Kredito de Jordi Galcerán, sendube nian plej gajan prezentaĵon.

Revuo Esperanto: Kiel vi ekzercas?

G.H.: La distanco inter niaj urboj estas mil kilometroj kaj dividas nin krome la landlimo de Eŭropa Unio. Ni laboras kun reĝisoro dum ĉirkaŭ dudek tagoj ok-dek horojn tage, parte en Serbio parte en Pollando. La lastan provon ni ludas antaŭ esperantistoj. Poste ni iras al la kongreso kelkajn tagojn pli frue kaj anstataŭ viziti la urbon ni ekzercas en hotelĉambro, ĉe matena kafo, eĉ en brazila rafto. Tiom da peno por prezentiĝi nur sporade. Tio verŝajne estas la kaŭzo, ke Esperanta teatro tiom raras.

Revuo Esperanto: Ni scias, ke en Pollando vi gvidas kelkajn entreprenojn. Interalie ankaŭ radio-staciojn. Ĉu vi uzas tion por iamaniere informi pri Esperanto al la ekstera publiko?

G.H.: Radio, kiel ĉiu alia entrepreno, vivas nur kiam ĝi plenumas la dezirojn de siaj klientoj. Ni elsendas por krokodila publiko en la regiono, do ni ne havas programerojn en Esperanto. Sed ni informas pri E-renkontiĝoj, vojaĝoj de niaj klubanoj al la UK, foje pri la Esperanta Vikipedio ktp. Ni strebas, ke niaj aŭskultantoj komprenu, ke esperantumi estas unu el la normalaj agadoj de la homo.

Revuo Esperanto: Ĉu vi povas rakonti iom pri la eldonejo KLEKS? Kion fakte signifas tiu nomo?

G.H.: KLEKS en la pola signifas inkomakuleto. Eldoni librojn mi lernis dum mia Esperanta koncert-vojaĝo tra Francio dum longa interparolo kun iu franca eldonisto kaj esperantisto (mi neniam sukcesis lin danki, eble nun: Dankon.). Tio okazis en la epoko de ŝanĝo de la ekonomia sistemo en Pollando. Kiam mi revenis hejmen, mi estis ĉi tie preskaŭ sola kun spertoj pri libera merkato. La unua titolo de KLEKS estis traduko de Kulturo de la amo de Vilmosz Siladi, unue eldonita de Hungara Esperanto-Asocio, sekvis ĝin kelkaj libroj de István Nemere. Inter ĉefe polaj libroj ni preparis Esperantajn librojn, inter aliaj la Nigran Serion kaj en ĝi miajn aforismojn Verdeskaj Pensoj, entute ni eldonis ĉ. 500 titolojn, kvin milion-ekzemplere. KLEKS apartenis siatempe al la plej grandaj polaj eldonejoj. Nun ĝi reale ne funkcias. En 2016 sub tiu ŝildo mi eldonis nur unu libron kun miaj polaj epigramoj. Sen Esperanto mi neniam fondus la eldonejon, neniam havus du radiojn, neniam iĝus aktoro. Mi ne havus amikojn en tiom da landoj, kiuj montris al mi aliajn mondojn. Sen Esperanto mi estus duono de la hodiaŭa mi.

Revuo Esperanto: Kiel vi taksas la perspektivojn de Esperanto-eldonado?

G.H.: Mi ĉesis eldoni paperajn librojn en la pola kaj en Esperanto. Komence de la jaro mi fermis ankaŭ lokan gazeton. La tekstoj translokiĝas al la reto. Tio estas procezo nehaltigebla. Ankaŭ en Esperantujo. Mi ŝatas “havi” librojn, el ĉiu vojaĝo mi revenas kun “papero” sed devas venki la praktiko, precipe en nia socio tiom dissemita tra la mondo. Precipe, ke ni esperantistoj estas pli bone edukitaj ol la averaĝo, kaj por ĉiutagaj kontaktoj ni ŝatas uzi modernajn rimedojn.

Dankon pro la intervjuo!

Kulturo

Interparolo kun Martin Wiese

Martin Wiese estas konata sveda Esperanto-muzikisto. Li estis la ĉefa tekstverkisto kaj muzikkomponanto de la Esperanta rokbando Persone, partoprenis en Amplifiki kaj nun okupiĝas pri la propra muzika projekto Martin & la talpoj. Martin afable konsentis respondi al la demandoj de la redakcio.

Revuo Esperanto: Ni komencu per la tradicia demando: kiam kaj kie vi konatiĝis kun Esperanto kaj lernis ĝin?

M.W.: Mi konatiĝis kun Esperanto pere de bona amiko de la gimnazio Per Aarne Fritzon, meze de la 80-aj jaroj. Li prezentis min al siaj esperantistaj geamikoj, kun kiuj ankaŭ mi amikiĝis kaj kun kelkaj eĉ ekludis muzikon, komence neesperante. Du el ili estis Mikke Englund kaj Bertilo Wennergren, kiuj jam formis la fa man bandon Amplifiki. Iam ili proponis al mi ludi kaj kanti en la bando kaj kuniri al festivalo en Parizo, kaj do mi devis lerni Esperanton por povi kanti la tekstojn. Samtempe mi faris desegnaĵojn por Esperanta lernolibro, kiun verkis inter aliaj Per Aarne kaj, se mi ĝuste memoras, Borje Lund. La okazo estis bona por uzi min kiel provstudanton de tiu libro, kaj tiel mi faris miajn unuajn paŝojn kiel esperantisto.

Revuo Esperanto: Bonvolu iom rakonti pri la grupoj Persone kaj Martin & la talpoj.

M.W.: Kiam la unua Kultura Esperanto-Festivalo (KEF) estis planita en Uppsala, Svedio, aperis la ideo formi plene rokan bandon por la okazo. Mi pensas ke la ideo venis de Borje Lund, kiu ankaŭ elektis la nomon de la bando: Persone. La aliaj estis mi, Bertilo (kiu rapide lernis ludi drumon) kaj PerOla Axelsson (saksofono). Borje kaj mi alterne ludis gitaron kaj bason, depende de tio, kiu ĉefkantis. Kvankam en la komenco la pli granda parto de la kantoj estis la kreaĵo de Borje, ni ĉiuj kontribuis al la repertuaro. Ni vere ne planis nian estontecon, sed post la KEFa koncerto venis ĉiam novaj ofertoj koncerti. Jaro sekvis jaron, la membraro ŝanĝiĝis iom post iom, ĝis restis mi, Bertilo kaj Anders Grop. Kiel triopo ni faris plurajn albumojn kaj multajn koncertojn, ĝis Anders kaj Bertilo ambaŭ translokiĝis eksterlanden kaj ne plu eblis provludi regule. Ni neniam decidis pri disiĝo, sed praktike la bando ĉesis ekzisti iam post la apero de nia akustika albumo sen en 2002.

Tamen mi daŭre verkis kantojn, kaj en 2005 faris mian unuan koncerton sola kun akustika gitaro dum KEF tiutempe ankaŭ en Helsinko. Mi komencis registri laŭkapable per cifereca 16-kanala registrilo, hejme kaj en mia provludejo. Ĉefe sola, sed kiam formiĝis la ideo pri albumo, mi kontaktis aliajn muzikistojn por aldonoj de drumo, sinteziloj ktp. Ne temis pri firma bando, sed diversaj homoj, kiuj foje aperas en diversaj lokoj en la muziko sen esti videblaj por la aŭskultantoj. Pro tio mi pensis pri ili kiel “la talpoj”, kaj tio efektive fariĝis la nomo de la projekto. En la unua albumo restis kelkaj pecoj de la Persone-repertuaro, kiujn mi tro ŝatis por forlasi sen fari bonan registraĵon de ili. Ĝenerale la stilo de “Martin & la talpoj” certe estas rekonebla por aŭskultintoj de Persone, kvankam la novaj kantoj estas ofte pli simplaj por esti prezenteblaj per nur voĉo kaj akustika gitaro. Ĉar plej ofte tiaj estas la kondiĉoj por miaj koncertoj nuntempe.

Revuo Esperanto: Ĉu vi povas rakonti iom pri via sperto en la grupo Amplifiki?

M.W.: La tempo en Amplifiki estis bonega kun multe da amuzo, kaj ĝi ankaŭ estis perfekta lernejo por mia esperantistiĝo. Tamen la muzika kadro de Persone estis por mi pli kontentiga en la longa daŭro. Dum la lastaj jaroj mi havis la bonŝancon kelkfoje koncerti kune kun Kimo de Amplifiki, kaj estas ĉiam granda plezuro revivigi kelkajn malnovajn frapkantojn!

Revuo Esperanto: En 2016 la premion “Kanto de la Jaro” en Kontakto gajnis via kanto La Princino. Ĉu vi povus iom rakonti pri la historio de tiu ĉi kanto?

M.W.: Kion diri pri La Princino? Mi ne volas tro precize rakonti pri miaj intencoj de miaj tekstoj, ĉar mi volas lasi spacon al la aŭskultanto fari sian propran interpreton. Sed mi supozas, ke por ĉiuj estas sufiĉe klare ke la teksto pritraktas la temojn de revoj kaj realeco, la sento esti kaptito en la propra revo kaj en la genraj roloj.

Revuo Esperanto: Kiuj estas viaj kreaj kaj artaj planoj? Ĉu vi povas iom rakonti pri ili?

M.W.: Mi eklaboris pri registrado de novaj kantoj, kiuj espereble multnombriĝos sufiĉe por nova albumo. Sed pri la findato mi povas ankoraŭ nenion diri.

Rete

Naskiĝo de Amikumu

Richard Delamore

Chuck kaj Evildea fieras anonci la naskiĝon de Amikumu. La nova esta ĵo salutas la mondon per granda rideto anstataŭ plori”. Ĉi tio povus esti simpatia anonco, sed la afero estas serioza. Amikumu, fakte, povas iĝi unu el la plej utilaj apoj en la lingvemula komunumo... kaj la Esperanto-komunumo surŝultrigas la gravan taskon provi kaj poluri la aplikaĵon, do estas bona ŝanco por elmontri al la mondo, ke Esperantujo vivas, floras kaj gravas.

Amikumu estas do la efektivigo de revo, ke homoj komencos vidi Esperanton kiel pli ol hobian lingvon, sed modernan kaj progreseman komunumon, kiu celas plibonigi la mondon per la dispono de modernaj komunikiloj.

Tamen, en medio, kie ĉeestas eĉ troaj programoj kaj aplikaĵoj pri lingvoj kaj lingvolernado, ĉu vere necesas nova apo?

Jes, ĉar Amikumu estas tute alia ideon afero. Chuck Smith ekhavis pri la programo, kiu uzu GPS-on por trovi proksimajn samideanojn, kiam li vojaĝis tra Brazilo en 2002 (li estis tie pro la IJK kaj UK). Ofte la Esperanto-servoj kaj Esperanto-aranĝoj suferas pro ia eŭropeca pensmaniero. En Eŭropo la urboj ne estas tiel grandaj kaj homoplenaj kiel la urboj de Ĉinio, Usono aŭ Brazilo, do la klubo estas ankoraŭ taksata la plej efika kunigpunkto por aktivemaj esperantistoj; se tiuj ne povas aŭ ne deziras atingi la sidejon, la esperantumado povas okazi per interreto. Ĉio estas malsama en amasloĝata urbo. Inter miloj kaj eĉ milionoj da personoj povas esti multaj homoj, kiuj scipovas Esperanton kaj deziras renkonti aliajn esperantistojn... kaj tiuj homoj povus esti eĉ tre proksimaj en certa momento... sed ni ankoraŭ devigas ilin renkontiĝi en specifaj lokoj dum fiksitaj tempoj, kio kontrastas kun la moderna tendenco de tuja aliro.

Krome ankaŭ la vojaĝanto povus deziri babili aŭ koni lokajn esperantistojn (aŭ demandi ilin pri la regiono). Efektive mi mem spertis, ke estas pli da esperantistoj, ol ŝajnas. Kiam mi vojaĝis tra Svislando kun mia novedzino, ni eniris kosmetikan butikon survoje al nia sekva haltejo. La edzino rapide trovis serviston spertan pri ŝminkaj aferoj. Dum ili interparolis, mi ekrimarkis, ke ĉiuj servistoj portas nomŝildojn kun flagoj surbruste. Surprizis min, ke nia servisto portas la flagon de nia lingvo. Tamen, mi neniam forgesos ŝian reagon, kiam mi komencas alparoli ŝin per Esperanto!

Amikumu celas helpi tiun na turan evoluon per la utiligo de teknologiaĵoj. Amikumu estas apo por esperantistoj, fare de esperantistoj, kiu profitigas ĉiujn lingvemulojn.

Elŝutu Amikumu ĉe www.amikumu.com/eo

Zamenhof-Jaro

Nekonata poemeto de Zamenhof

Gerrit Berveling

Vizite en la CO en Roterdamo, mi renkontis amikon Rob Moerbeek. Tiu transdonis al mi fotokopion el iu nederlanda taggazeto, en kies rubriko “stad en land” (urbo kaj kamparo) de sabato la 11-a kaj dimanĉo la 12-a de marto 1911 enestas ankaŭ rubriko en Esperanto. S-ro J.L. Bruijn, kiu subskribis la artikoleton, plej verŝajne identas kun la konata pioniro de la laborista Esperanto-movado nialande — esperantisto de 1896 (vidu en Enciklopedio de Esperanto, vol. 1, p.71). S-ro Bruijn tie citas la suban nekonatan poemeton de D-ro Zamenhof, kiun li speciale verkis por “la unua Esperantista Tagkalendaro por 1910”. Malgraŭ miaj pro tempomanko iom tro supraĵaj serĉadoj tiun kalendaron mi ne trovis. Eble iu alia estas pli bonŝanca.

Pasintjare aperis La Poemoj de L.L. Zamenhof en mia aranĝo ĉe la eldonejo Espero (Slovakio).

Kompreneble ni memoru, ke la plej granda poezio, kiun li verkis, estas Esperanto mem. Sed eĉ ĉe simpla kunmeto de liaj poemetoj, montriĝis, ke ne estas jam ĉio: jen teksto nova por ni: la formo estas rekte klasikaspekta: la konataj daktiloj, sed enhave ĝi estas iom speciala, ne ligita al la movado, nek al grandaj planoj aŭ vizio por la estonto, male — estas kvazaŭ simpla meditado pri la pereemo de ĉio homa. Ĉu iom pesimisma LLZ tiam estis? Mi ne kredas tion. Ne forgesu, kiel obstine kaj kuraĝe tiuepoke li plu laboris, plu tradukadis — tiam finante la romanon Marta, baldaŭ ektradukonte la tutan hebrean Malnovan Testamenton, ja vere impona entrepreno!

Demando

Kuras la tempo, ĝi kuras senhalte,
Pluen ruliĝas la rado eterna,
Mano mistera konstante nin puŝas,
Marŝu antaŭen kaj marŝu kaj marŝu!
Se ĉiuj fortoj de l’ mondo kuniĝus,
Ili la tempon haltigi ne povus
Eĉ por malgranda fulmeta momento;
Ili ne povus devigi la radon
Eĉ iomete ŝoviĝi returnen;
Eĉ por moment’ ili nian la dorson
Ne liberigus de l’ mano puŝanta.
Sed ĉu por tio senhalte ni marŝas,
Nur por atingi la fundon de l’ tombo?

L.L. Zamenhof

Gazetara kampanjo por la Zamenhof-Jaro

Emilio Cid, Martin Schäffer

En novembro 2016 UEA realigis konkurson por krei novan paĝaron pri la Zamenhof-Jaro. La Estraro akceptis la proponon de Guillem Sevilla, magistro pri tipografio, profesia reteja dezajnisto kaj enpaĝigisto el Barcelono. La paĝaro www.zamenhof.life havas ampleksan enhavon pri la vivo kaj verko de Zamenhof en Esperanto kaj allogajn informojn por la ekstera publiko en pli ol 30 lingvoj.

Krom tiu plurlingva paĝaro, estas ankaŭ la paĝo www.gazetaro.org/eventoj por kolekti kaj montri eventojn aŭ aperintajn artikolojn pri la Zamenhof-Jaro sur mapo, kalendaro kaj blogo.

La Estraro de UEA decidis ankaŭ pri speciala gazetara kampanjo okaze de la “Zamenhof-Jaro”. La celo estas informi plejeble multajn gazetojn, radiostaciojn, televidstaciojn, retpaĝojn aŭ blogojn pri Zamenhof kaj Esperanto. Per la helpo de kunlaborantoj, la asocio sendis pli ol 3 mil mesaĝojn al komunikiloj en pluraj landoj. La aŭspicio de Unesko al nia solenaĵo portas grandan oportunon por kapti la atenton de la amaskomunikiloj. En la supre menciita paĝo vi trovos ankaŭ sugestatan tekston, por ke agantoj ĝin uzu por fari kontakton kun amaskomunikiloj.

Se ankaŭ vi volas kunlabori kun tiu gazetara kampanjo, bonvolu anonci vin per la retadreso z...@gmail.com.

Anoncetoj

MONEROJ

Mi aĉetas kaj vendas stelo-monerojn kaj spesmilo-monerojn: e...@chello.at

TEJO

Pasporta Servo revenas en libra formo ĉi-jare

Stela Besenyei-Merger

La Pasporta Servo praktike signifas, ke tiuj homoj, kiuj gastigas, akceptas homojn en sian hejmon por almenaŭ unu nokto senpage. Sed la komunumo de Pasporta Servo estas multe pli ol nur la sumo de tiuj pasigitaj noktoj tutmonde. Vojaĝado, ekkonado de landoj tra la okuloj de lokanoj, esti akceptata en la hejmo kiel malnova amiko, estas multe pli ol simple listo de adresoj sugestas. Tamen, tiu listo ne redaktas sin...

La fina versio de la libreto jam estas ĉe la presisto. Tiu rezulto markas kvinmonatan laboron de eta teamo por revivigi la longvivantan, eĉ se iom neglektitan, sed nepre amatan projekton de nia movado. La laboro por reaperigi la libreton komenciĝis en septembro. Batisteo Darthenay kune kun la tiama PS-komisiito Lars Sözüer replanis la tempolinion kaj la laboro ekis. La grandskala kontaktado de membroj per retpoŝto okazis en oktobro. Intertempe en la sociaj retejoj ni reaktivigis la interesiĝintojn por informi pri la progreso. Por la kontrolado de la adresoj kaj pliaj demandoj de la gastigantoj ni komencis ankaŭ reaktivigi la Landajn Organizantojn. Multaj eĉ post longa silento reakceptis helpi la procezon de la librofarado. Ankaŭ kelkajn novulojn ni sukcesis varbi por la projekto.

Post la komenca malentuziasmo kaj duboj en la retleteroj pli kaj pli da pozitivaj reagoj komencis atingi la redaktantojn. La ĝojo montriĝis novembre, ĉar novaj uzantoj registriĝis por ankoraŭ lastmomente ensalti la presitan version de Pasporta Servo. En decembro ni pretis komenci korekti kaj pretigi ĉiujn adresojn por la libreto. Tiu telefona kaj retpoŝta komunikado kun la gastigantoj daŭris ĝis la mezo de januaro, kiam la teĥnika parto kunmeti la libron povis komenciĝi.

Intertempe aperis la antaŭmendado en la retejo de PS, kaj ni ricevis pliajn entuziasmajn mesaĝojn. Batisteo restrukturis la adresojn, kreis la unuan krudan version de la libreto. Mi redaktis la komencajn tekstojn en la libro, la salutvortojn, uzadon, peton kaj ĝeneralajn regulojn de la Servo. Mi legis ĉiujn adresojn, korektis la mallongajn priskribojn kaj ĝustigis informojn, por ke Batisteo povu krei la mapojn por la libreto. Kaj jen. Anna Besenyei provlegis la finitan version, pliaj eraroj estis korektitaj kaj ie ni devis diri: fino. Kiuj eraroj enestas, do restas. Vidu la finan version por vi mem! Vi povos mendi ĝin tra la libroservo de UEA: se via lando havas Landan Organizanton, ankaŭ tiu povas helpi al vi. Ĉiu aĉeto rekte subtenas la projekton!

Vi povos renkonti la kreantojn de PS 2017 dum la Malferma Tago de UEA (29-a de aprilo), en la Brita-Skota Kongreso en Edinburgo (majo 19-21) kaj dum la Brazila Kongreso en junio.

Esperanto en universitatoj

Lingvistika esploro pere de Esperanto

En la universitato de Erciyes en la fako de “Instruistoj de la Angla”, profesoro d-ro Erdem Akbaş kondukas klasesploron uzante Esperanton kiel medion.

La esploro estas pri la efikoj kaj interagoj de la denaska kaj la dua lingvoj al la lernado de tria lingvo. Tiaj lingvistikaj esploroj estas tre limigitaj. Laŭ la esploro de Selinker kaj Baumgarten-Cohen (1995) evidentas, ke la kono de la posedataj lingvoj kaj la strukturo de la tria cellingvo interagadas, sed je kia amplekso tio okazas kaj kiaj estas la kialoj, restas kiel demando.

Tio estos esploro en la klaso de “Lingvo-akirado” pri la spertoj de la partoprenantoj kaj la malkovro pri tio kiel tiaj tri lingvoj interagadas dum lernado. La esploro okazos inter marto kaj junio 2017, dum la dua periodo de la lerneja jaro. Estas entute 70 studentoj, kiuj posedas la turkan denaske kaj la anglan kiel la duan lingvon, kaj celas lerni la trian, antaŭe ne konatan lingvon, nome Esperanton, kiu havas la reputacion esti facile kaj rapide lernebla.

Ili lernos Esperanton kaj registros kun kritika perspektivo en taglibro siajn spertojn dum sia lernado. Ili analizos la spertojn, pensojn kaj sentojn registritajn, kaj la studentoj ankaŭ preparos materialojn kaj lernoplanojn por instrui Esperanton, kiel modelon por sia laboro post la universitato. En la fino de la lerneja jaro okazos grup-orientitaj kaj duon-strukturitaj intervjuoj kun la partoprenintoj por havigi kvalitajn datumojn por la pritakso de la procezo.

La profesoro atendas, ke la rezultoj de la esploro post sia analiziĝo estos prezentataj en konferencoj kaj sciencaj eventoj por esti kun havigataj kun aliaj universitatanoj, kaj esperas, ke ili publikiĝos kiel scienca artikolo.

Erciyes-Universitato
Kayseri, Turkio

Bjelovar malfermas sian koron al esperantistoj

Josip Pleadin

Bjelovara Esperantista Societo, konata laŭ sia nacilingva mallongigo DEB, estis refondita en 2011 la Esperanta tradicio, kiu datiĝas ekde 1909, kaj nuntempe ĝi estas sendube unu el la plej aktivaj Esperanto-organizaĵoj en Kroatio. Malgraŭ tiu fakto, ĝia laboro restis nesufiĉe konata eksterlande. Eble venis la momento por ŝanĝi tion, ĉar Bjelovar plursence meritas la titolon la kroatia “Esperanta urbo”, kaj esperantistoj povas influi tion, por atingi tian rezulton, kiel la germana Herzberg.

Esperanton en Bjelovar “plantis” la impostoficisto Fran Kolar-Krom (1877-1927), la tradukinto de la romano de August Šenoa La trezoro de l’ oraĵisto (1911), kiu estis la unua libroforma verko el la kroata beletro en Esperanto. Kvankam ekzistis paŭzoj en la funkciado de organizita movado, la societo ĉiam denove estis refondita kiel fenikso. Se Kolar fondis la societon, la plej grandan meriton por la nuna stato de Esperanto en Bjelovar certe havas la komercisto Vilim Polašek (1910-1994), kiu dum duonjarcento instruadis Esperanton al generacioj de infanoj kaj gejunuloj. Dank’ al tio, nuntempe en la urbo, krom la 40-persona DEB-membraro, ekzistas multaj neaktivaj ekslernantoj de Vilim Polašek, ofte laborantaj en gravaj sociaj funkcioj, kiuj helpas la disvastigon de Esperanto. Bonŝance, ankaŭ la urbaj kaj departementaj instancoj tenas la pozitivan rilaton al Esperanto kaj opinias la esperantistojn aktivaj kunkreantoj de la urba kaj regiona kultura agado. El tio sekvas la bela ekzemplo de reciproka kunlaboro, en kiu la esperantistoj havas honoran rolon de aprezataj partneroj, kies projektoj estas regule financataj el urbaj kaj departementaj buĝetoj kaj fondusoj. Do, ne mirigas la fakto, ke Bjelovar ĉiujare fariĝas “pilgrimejo” de kroatiaj, kaj nun ĉiam pli ofte ankaŭ de eksterlandaj esperantistoj. Ne gravas ĉu temas pri la kongreso de kroatiaj esperantistoj, ĉu pri la buntprograma aranĝo “Esperantistoj de Bjelovar al sia urbo”, Zamenhoftagaj festoj, regulaj deklamkonkursoj, simpozioj aŭ divers specaj ekspozicioj − la bjelovaraj aranĝoj senescepte atingas la nombron de 100-150 partoprenantoj.

Ne eblas nun nombri ĉion, sed ni menciu nur kelklinie la lastatempajn sukcesojn de DEB. En 2016 la societo ricevis propran ejon per favoro de la urbestraro, kiu komplete renovigis ĝin kaj ekipis per meblaro. Okazis du kursoj por komencantoj kaj progresintoj, estis eldonitaj pluraj reklamiloj kaj organizita informa stando en la centra parko. Dum la oktobra aranĝo “Esperantistoj de Bjelovar al sia la Urba muzeo okazis urbo”, en internacia ekspozicio “Manpleno da mondo”, kun objektoj kiujn Tibor Sekelj kolektis dum siaj vojaĝoj en Papuo-Nov-Gvineo kaj Aŭstralio. Samtempe estis organizita internacia simpozieto “Omaĝe al Tibor Sekelj”, prezento de la Esperanta eldono de la Sekelja La papua taglibro kaj sukcesa deklamkonkurso. La libro La trajno en la neĝo, eldonita de DEB, gajnis en 2016 la titolon de la Infanlibro de la jaro en la Belartaj konkursoj de UEA. El la pasintjaraj sukcesoj rezultis pli ol 50 favoraj artikoloj kaj elsendoj en lokaj, regionaj kaj naciaj gazetoj, radio kaj televido, inter kiuj elstaras la speciala ĵurnalista konferenco, organizita de la departementestro Damir Bajs kaj tute dediĉita al Esperanto. Nun DEB posedas la propran retejon www.esperanto-bjelovar.hr kaj ĝia societejo estas ekipita per komputilo, printilo kaj retkonekto.

Instige de la bonaj sukcesoj

Kuraĝigitaj de la bonaj sukcesoj, la DEB-anoj entreprenis ankoraŭ pli gravan paŝon: ili volas internaciigi sian agadon. En la 108-jara historio de Esperanto en la urbo, en Bjelovar neniam okazis pli grava internacia Esperanto-aranĝo... ĝis nun. Sed en 2017 la lokaj esperantistoj kun plena entuziasmo dediĉis sin al la organizado de Esperanta kultura festivalo INTER-FEST, okazonta en Bjelovar inter la 5-a kaj 12-a de aŭgusto. Kiel anoncite, INTER-FEST “celas fariĝi rekonata eŭropa Esperanto-aranĝo kun vasta gamo de programoj”, kiu “volas kuraĝigi al Esperanta kulturkreado kaj levi la prestiĝon de Esperanto en la kultura kampo”. INTER-FEST ricevis senrezervan subtenon de la lokaj strukturoj, en kio aparte elstaras la malavara subteno de la urbestro Antun Korušec, ĉar ĝi estos parto de la oficiala Bjelovara kultura somero, financata per konsiderindaj sumoj el la buĝetoj de la urbo Bjelovar kaj departemento Bjelovar-Bilogora. Ĝi volus stari apud la renomaj aranĝoj kiel ARKONES en Pollando, SES en Slovakio kaj Itala Esperanto-kongreso, klopodante kunvenigi ĉefe mez- kaj sudeŭropajn esperantistojn, sed ne ekskluzive ilin.

La ĉi-jara temo de la aranĝo estas Kultura kunfandiĝo de la multetna Eŭropo. La programo de INTER-FEST inkluzivos diversajn branĉojn de literaturo, teatro, muziko, filmo, klerigo, lingvolernado, interkultura interŝanĝo, turismo kaj aliajn aktivaĵojn.

Pliajn detalojn vidu en la festivala retejo: http://www.esperanto-bjelovar.hr/festival/esperanto.html, kie vi trovos la provizoran programon, aliĝilon kaj la Duan bultenon kun gravaj prifestivalaj informoj.

La festivala urbo Bjelovar atendas vin kun malferma koro! Bonvenon!

Kulturo

Konata neesperanta eldonejo publikigis gravan poemaron en dulingva (hispana-Esperanta) versio

Miguel Fernández

Kun María Ángeles Maeso, renoma hispana poetino, mi konatiĝis en novembro 2014. La decido fare de la madridaj esperantistoj “elkatakombigi” Esperanton tiel, ke ĝi fariĝu unu el la multaj elementoj en la kultura vivo de Madrido, sekvigis, ke oni kalkulas je ni por diversaj tiuspecaj aranĝoj. En unu el ili, mi estis invitita kiel E-verkisto konsistigi ĵurion, kune kun neesperantaj kolegoj, por verdikti pri la ŝatindeco de hispanlingvaj prozaĵoj kreitaj de ordinaraj najbaroj de madrida kvartalo, kadre de populara konkurso pri rakontoj. Ankaŭ Maeso ĵurianis. Jam de nia konatiĝo, ŝi montris apartan intereson al Esperanto kaj al la fakto, ke mi poemas kaj prozas tiulingve. Plej afable ŝi donacis al mi ekzempleron de sia poemaro Vamos, vemos [Ni iras, vidas].

Apenaŭ mi revenis hejmen, mi komencis foliumi la libron. Temis pri la dua eldono de poemaro, kiu en 2003 estis premiita per la Internacia Poezi-Premio León Felipe. Ne eblis al mi forlasi ĝin. La versoj de Maeso kaptas onin. Ili ne fordonas sin unualege, sed lasas ekvidi sian spiriton kaj kreas scivolemon kaj la nepran bezonon reveni al ili. Ĉar ŝiaj versoj diras multege pli ol ili diras. Kaj havas ne pli kaj ne malpli da vortoj ol necese. Ĉio en ili estas pesita kaj pensita por estigi la envulton fare de l’ o pura. Per materialo unuavide facila, sed malfacilege ordigebla kaj metebla ĝustaloken. Nenio en ili impresas artifike. Forestas ornamaĵoj, enestas pulsobatoj kaj skuoj kaj bildoj, kiuj forprenas la animon.

Baldaŭ mi havis tradukitaj kvin el la poemoj de Ni iras, vidas. Nelonge poste mi prezentis ilin kaj la poetikon de Maeso en Boletín de Hispana Esperanto-Federacio, Sennaciulo kaj Beletra Almanako.

Antaŭ iom pli ol unu jaro, Lidia López, estrino de la hispana eldonejo Lastura, sciigis Maeso’n pri tio, ke, ĉar la dua eldono de Ni iras, vidas estas baldaŭ elĉerpiĝonta, endus pensi pri la tria. La poetino respondis al ŝi: “Kaj kio, se tiu tria eldono aperus en dulingva (hispana-Esperanta) versio?”. Lidia, gvidantino de eldonejo, kies devizo estas “la idealismo kiel eldona koncepto”, entuziasme akceptis la proponon.

Diversaj cirkonstancoj prokrastigis unu jaron la aperon de ĉi amata tria eldono de Vamos, vemos / Ni iras, vidas. Sed, fine de la pasinta februaro, ĝi povis vidi la lumon. La novaĵo plej gravas al ni esperantistoj. La fakto, ke konata neesperanta eldonejo surprenis la aperigon de dulingva (hispana-Esperanta) publikaĵo, estas escepta. Same kiel la fakto, ke E-poeto estis komisiita, krom traduki la hispanan originalan tekston, verki la prologon al la tria eldono, kiu aperas apud la prologoj al la du antaŭaj eldonoj, respektive faritaj de eminentaj hispanlingvaj verkisto kaj aŭtorino. Ne gravas, ke tiu tradukinto kaj prologinto estas mi mem. Gravas nur, ke tiun homon kiel reprezentanton de la Esperanta kulturo oni lokis samnivele kun la aliaj, kiuj reprezentas la hispanlingvan kulturon.

Pro ĉio ĉi, la eldonejo Lastura meritas esti reciprokata de la esperantistaro per aĉeto de la libro, cetere poezie kaj eldone plej altkvalita, akirebla i.a. ĉe la Libroservo de UEA. Mi kaptas la ŝancon por danki la esperantistojn, kiuj tuj post ol María Zocato distamtamis ĉi aferon en la reto, sin turnis al la Lastura-retejo kaj aĉetis ekzemplerojn de la poemaro. Lidia López esprimis al mi siajn miron kaj kontenton pro ĉi faro. Ja se nia reago tiel pozitivos plue, Lastura certe entreprenos pliajn tiuspecajn publikigojn, kiuj donas prestiĝon al nia lingvo, al nia literaturo kaj, ĝenerale, al la E-kulturo.

Pri Lastura, mi faras mia la finan frazon diritan de Rick en la filmo Casablanca: “mi antaŭsentas, ke ĉi tio estas la komenco de granda amikeco”.

Sanon kaj poezion!

Eventoj

La 11-a Mediteranea Esperanto-Semajno en “Les Issambres

Liba Gabalda

Post unu jaro ni denove renkontiĝis (4.3.-11.3.2017) en suda Francio por kune ĝui agrablan semajnon ĉe la Mediteranea bordo. Partoprenis 101 geesperantistoj el 13 landoj. Alvenis reprezentantoj el Anglio, Belgio, Ĉeĥio, Finnlando, Germanio, Hispanio, Irlando, Italio, Litovio, Rusio, Svedio, Svislando kaj la plej multaj el Francio. La plej juna estis unujara knabineto Rosaria, filino de la geedza paro Marek kaj Veronika el Ĉeĥio. La eventon organizis Christine Graissaguel kaj Monique Prezioso kun helpo de aliaj esperantistoj. La programo ne estis streĉa, sed interesa. Temis ĉefe pri instruado, promenadoj kaj kulturaj vesperoj. Ankaŭ la hotelo proponis programon, kiun ni povis profiti.

Ni loĝis en belega feriejo, Vacanciel en la hotelo Val d’Esquière, ĉirkaŭata de ampleksa trihektara parko por agrablaj promenadoj sub majestaj pinarboj. En la pasinteco ĝi estis palaco. La mirinda loko troviĝas inter la urboj St. Raphaël (15 km) kaj St. Tropez (24 km).

Sabate la 4-an de marto vespere ĉiuj alvenintoj kolektiĝis por preni aperitivon proponitan de la hotelo. La direktoro de la hotelo s-ro Silvain Ceccoto kun la urbestro de la Jean-Paul Ollivier komunumo s-ro bonvenigis nin. La dua invito al aperitivo okazis vendrede vespere. Manĝoj kiel kutime estis abundaj kaj bongustaj. Ne mankis variaj desertoj kaj glaciaĵoj, blanka kaj ruĝa vinoj.

Post la unua komuna vespermanĝo prezentiĝis la gvidantoj de la kursoj. Dum la semajno okazis kvar diversnivelaj E-kursoj. Verajn komencantojn inicis al Esperanto Christine Graissaguel el Francio. Iom pli progresemajn instruis Nina Korĵenevskaja el Rusio. Marek Blahuš el Ĉeĥio proponis kurson helpe de sia komputilo por emfazi rapidecon kaj solvi kelkajn malfacilaĵojn. Dalia Pileckienė el Litovio paroligis esperantistojn, dividitajn en kvin grupetojn, pri diversaj temoj plimalpli el psikologia vidpunkto. La kursoj okazis antaŭtagmeze kaj posttagmeze antaŭ la vespermanĝo.

Dum la paŭzo je la 10-a horo ni povis trinki teon aŭ kafon kun diversaj biskvitoj kaj ĉokolado. Dum la semajno funkciis ankaŭ libroservo. Ĉi-foje oni vendis brokantaĵojn. En la hotelon venis vendistoj, kiuj ofertis diversajn artiklojn por aĉeti. En la ĵurnalo Varmatin aperis artikolo pri nia evento kun komuna foto.

Dimanĉe posttagmeze okazis festo en la apuda urbeto Roquebrune-sur-Argens. Kelkaj el la partoprenantoj ĉeestis ĝin. Pro iom tro malvarma kaj venta vetero ĝi estis ne tiel impona kaj homamasa kiel pasintjare. Diversaj metiistoj prezentis ok-kilogramajn ĉokoladajn tabulojn kun bildoj, kiuj estis poste aŭkciataj. Gesinjoroj Gabalda aĉetis unu “tabulon”, dispecetigis ĝin kaj dum la kafo-paŭzoj ili regaladis kursanojn dum la tuta semajno.

Merkrede posttagmeze ni ekskursis al la proksima urbeto Cogolin, kies simbolo estas la koko. Ni rimarkis ĝin plurfoje dum la promenado kun loka ĉiĉeronino. Ŝi rakontis al ni ĝian historion. La urbo fieras pro sia horloĝturo. Ĉiujare en majo en la urbo okazadas la tradicia festo Bravade de la St-Maur (Bravaĵoj de sankta Maŭro — patrono de Cogolin) por celebri la batalplenan historion de la komunumo. La urbo estas ĉefe konata pro fabrikado de pipoj kaj pro manproduktado de tapiŝoj. En la malgranda familia entrepreno, kie estas produktataj pipoj, finiĝis la ekskurso tra la urbo Cogolin. Revenvoje ni ankoraŭ haltis ĉe la haveno de Port-Grimaud. Ĉiutage post la tagmanĝo estis libera tempo por mallongaj promenadoj kaj ekskursoj en la ĉirkaŭaĵo.

Ĉiuvespere ni ĝuis diversajn kulturajn prezentadojn. La pentroarton de Salvador Dalí prezentis Nina Korĵenevskaja dimanĉe. Raita Pyhälä parolis pri Finnlando. André Weber bilde vizitigis al ni la urbon Schwerin en Germanio. Marek Blahuš skizis la historion de Ĉeĥio kaj parolis pri la universitata urbo Brno, kiu troviĝas en suda Moravio kaj kiu estas la dua plej granda urbo en Ĉeĥio. Proksime de Brno troviĝas la fame konata batalkampo Austerlitz. Ĉiujare en decembro sur la sama loko okazas spektaklo rememore al venko de Napoleono. Dalia Pileckienė prezentis la litovan lingvon, kiu ne similas al Esperanto, kiel iuj opiniis pro tio, ke Zamenhof loĝis ankaŭ en ŝia gepatra lando. Tre impresa kaj bone aranĝita estis la duhora bildprezento pri Vjetnamio de Jean-François Cousineau.

La lasta vespero, kiel kutime en ĉiuj E-aranĝoj konsistis el prezentadoj de ĉeestantoj. La kursanoj pretigis diversajn amuzajn skeĉojn, deklamon de poemo kaj estis sprite klarigitaj kelkaj konfuzaĵoj. Ne mankis tombolo en kiu ĉiu gajnis ion. La vespero finiĝis per dankoj al la organizantoj kaj kursgvidantoj. Sekvis dancado akompane de akordiona muziko.

Forpasoj

Marian Constantinescu (1929–2017)

La rumana esperantisto Marian Constantinescu forpasis la 20-an de februaro 2017 en Bukareŝto. Li naskiĝis la 11-an de februaro 1929 en suda Rumanio. Studis en Bukareŝto ekonomion ĉe la Akademio pri Ekonomiaj Studoj (1954-1959) kaj poste perfektiĝis en informadiko. Doktoriĝis en 1970 pri ergonomio.

Li esperantistiĝis en 1947 kaj en 1948 oni lin eksigis el la Bukareŝta Universitato pretekstante interalie lian esperantistan agadon. Li reaktiviĝis post 1973. Agis en la grupo Espemont (1986-1987).

Li starigis E-kursojn por studentoj, ekologiistoj, fervojistoj kaj per radio el sendoj. Kontribuis al la fondo de Rumana Esperanto-Asocio (1990) kaj estis vicprezidanto de A.E.R. 1995-1998, 1998-2001 kaj ĝia prezidanto 2001-2004, 2004-2007.

Li estis fakdelegito de UEA pri instruado, organizado kaj ergonomio.

En 2009 eldonis ampleksan lerno libron Manual de limba esperanto (Lernolibro pri la lingvo Esperanto).

Grietje Buttinger (1924–2017)

En la aĝo de 92 jaroj, s-ino Grietje Buttinger forpasis la 28-an de februaro 2017.

S-ino Buttinger naskiĝis Grietje Haisma la 27-an de oktobro 1924 en Drachten, Nederlando.

Ŝi renkontis Philip Buttinger en 1940 kaj venis al Anglujo en majo 1948 por edziniĝi al li. Ili havis 9 infanojn, kaj la familio loĝis en granda domo en Londono. Post la esperantistiĝo de Philip, li kaj s-ino Buttinger komencis gastigi esperantistojn el la tuta mondo. Dum la jardekoj pli ol 4000 homoj gastis ĉe ili kontraŭ tre modesta kosto. Post la morto de Philip kaj ankaŭ post transloĝiĝo al alia domo, s-ino Buttinger daŭrigis la gastigadon. Dum la UK de 2013 en Rejkjaviko, pro la multjara gastigado, s-ino Buttinger estis honorigita per Diplomo pri Elstara Agado de UEA.

Laŭ la propono de la familianoj, Esperanto-Asocio de Britujo ricevas mondonacojn ŝiamemore.

Teddy (Cvi) Lowenkopf (1921–2017)

En februaro 2017 forpasis Teddy Lowenkopf, en la aĝo de 95 jaroj. Li estis la plej aĝa e-isto en Israelo, postlasis 3 filinojn, 8 nepojn kaj 14 pranepojn. Lowenkopf naskiĝis en Transilvanio, kaj nomiĝis Teodoro, laŭ la nomo de Herzl. Li studis en la rabena seminario en Budapeŝto dum 5 jaroj. Dum tiu epoko li lernis E-on, vizitis la E-klubojn en Budapeŝto kaj konatiĝis kun Kalocsay kaj Baghy. En 1940 li vizitis siajn gepatrojn en Rumanio, kaj la faŝisma reĝimo en Hungario malpermesis al li reveni al la seminario en Budapeŝto, paŝo kiu verŝajne savis lian vivon. Li restis en Rumanio, sed pro la kreskanta antisemitismo tie li decidis migri al Palestino. Li alvenis sur la ŝipo “Drian”, kaj estis arestita de la britoj por unu jaro en la prizona kampo por neleĝaj enmigrantoj en Atlit. Kiam li liberiĝis, li aliĝis al la kibuco Maagan, apud la Lago de Galileo. Teddy estis tre talenta pri lingvoj. Hejme oni parolis la hungaran, en la lernejo li lernis la rumanan kaj la francan, en la rabena seminario la latinan kaj la germanan, kaj en Palestino la anglan. Sed liaj plej grandaj amoj estis Esperanto kaj la hebrea lingvo. Ĉi-lastan li aŭdis jam en la gepatra hejmo, kaj poste li fariĝis spertulo pri la hebrea gramatiko kaj ĝia elparolo.

Esperanton li eklernis kiel junulo en Budapeŝto, kaj fariĝis flua parolanto. Li korespondis kun multaj e-istoj el la tuta mondo, kaj havis grandan kolekton de E-libroj. Li kredis ke E-o fariĝos interlingva ponto, kaj la fakton ke nuntempe la angla plenumas tiun rolon, li konsideris kiel historian maltrafon. En la naŭdekaj jaroj li estis instruisto de la koresponda E-kurso en Israelo. En tiuj jaroj mi plurfoje vizitis lin en lia kibuco Maagan, okaze de vizitoj al mia fratino kiu loĝas en apuda kibuco, Sde Elijahu. En 2004 la Israela Kongreso gastis en lia kibuco, Gaaton. Sekve mi plurfoje vizitis lin dum la ekskursoj al la lago de Galileo, kiujn mi ĉiĉeronas okaze de la Israela Kongreso. Lastfoje mi vizitis lin kun la antaŭkongresa ekskurso de la 7-a Azia Kongreso en 2013, kaj li, en la aĝo de 91 jaroj, venis renkonti nin bicikle ĉe la kibuca enirejo. Li vigle babilis kun la eksterlandaj e-istoj, aparte kun la knabinoj, kaj ni faris komunan foton (IE158-159, p.23, http://esperanto.org.il/dosieroj/ie158-159.pdf)

Amri Wandel
Franz-Georg Rössler (1949–2017)

Franz-Georg Rössler naskiĝis en 1949 en Ruppertsberg/Weinstraße, studis muzikon kaj geografion en Mannheim kaj Heidelberg, ins truis de 1977 ĝis la pensiiĝo muzikon en la gimnazio Nikolaus von Weis en Speyer; dirigento, orgenisto. Edzo de Rita Rössler-Buckel. Li mortis subite en sia hejmo.

Komponisto de pli ol 100 eldonitaj komponaĵoj; koncertoj kaj radiaj disaŭdigoj, du KDj. Publikigis pli ol 50 librojn kaj broŝurojn (poezion, muziksciencon, monografiojn k.a.) en la germana kaj Esperanto. Faris bildojn (presgrafikaĵojn, diĝitajn grafikaĵojn). Unua ekspozicio en 1994, entute ĉ. 120 en multaj landoj. Esperantisto ekde 1985. Apogis la lingvokoncepton de Lluís Mimó Epinalt/Rikardo Ŝulco (Analiza Skolo). Instruis Esperanton en lernejoj, kursoj kaj seminarioj. Muzikis dum multaj E-aranĝoj. Prelegis en Esperanto kaj pri Esperantaj temoj (Universalaj kongresoj, pliklerigaj institucioj ktp.). Organizis E-aranĝojn. Ekde aŭtuno 2016 li faris kune kun sia edzino valorajn kontribuaĵojn kulturajn por la esperantlingva radielsendo Turingio Internacia de Radio F.R.E.I. Li estis membro de UEA kaj multaj aliaj E-organizoj. Konstanta kunlaboranto de gazetoj (Monato, La Gazeto, Internacia Pedagogia Revuo, Scienca Revuo, Juna Amiko k.a.).

Edwin Burg (1925-2016)

La 30-an de novembro 2016 forpasis en Hago, Nederlando, nia honora membro Edwin Burg.

Naskiĝinte en “Orienta Indio”, la nuna Indonezio, post teruraj spertoj en japanaj koncentrejoj kaj la multviktima indonezia liberiga batalo, en 1946 li alvenis en Nederlandon, kie li studis ekonomikon. Tie li ekkonis esperantiston mag. Van Rijckevorsel kaj s-ro Burg en 1965 ellernis la lingvon, estraraniĝis en la Haga klubo.

Post sia pensiiĝo (1969) li eklaboris helpe al Internacia Esperanto-Instituto (ĝia honora membro ekde 2002), kies oficejon li vizitadis ĉiutage. Li fondis Esperanto-Centron Nederlando. Centojn da personoj li kuntrenis en sia entuziasmo por Esperanto, kiu liakomprene povos unuigi la tro dividitan homaron; interalie sian postan edzinon (1985) Gerrie van Geffen kaj ges-rojn Erasmus, el kiuj li kolegis kun Hans en konsilantaro por establi la katedron pri Interlingvistiko kaj Esperanto en Amsterdamo. Tiun katedron UEA garantias, kunfinance kun Esperanto Nederland. Li partoprenis kongresojn kaj estis mecenato. Li sendis multajn leterojn direktitajn al oficialaj instancoj kaj la gazetaro, lige kun la UK en Pekino (1986). Jam antaŭe li administris fonduson kies mono ebligis la eldonon (1972) de vortaro Nederlanda-Esperanta-Nederlanda, redaktita de alia Honora Membro de UEA, mag. A.J. Middelkoop. Aldone, li verkis artikolojn por niaj gazetoj, interalie pri la indoneziaj lingvoj. Sendube lia afableco, spite la terurajn junulspertojn, helpis konvinke varbi tiom da novaj esperantistoj: lia portreto en la kafĉambro de la Centra Oficejo de UEA ridetigas kaj komfortigas ĉiujn vizitantojn.

En la 88-a Universala Kongreso en Gotenburgo en 2003 Edwin Burg estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

Kalejdoskopo

Senmakula Kongreso en Israelo

Sukcese okazis la 18-a Israela E-Kongreso en la suda mediteranea urbo Aŝkelon, 30.3-1.4. La vetero, samkiel la organizado, estis ideala: dum la tagmezaj paŭzoj pluraj el la eksterlandaj gastoj banis sin ĉe la plaĝo apud la kongresa hotelo. Inter ĝiaj 50 partoprenantoj estis sep eksterlandanoj, el Germanio, Latvio, Usono kaj Rusio, inkluzive de la konataj bardoj Edgar (de la grupo Asorti) kaj Mikaelo Bronŝtejn, kiuj gvidis la muzikan programon. Estis riĉa programo — arta (la gastaj bardoj kaj la israelaj kantistinoj Ŝoŝja kaj Enrika, kaj eŭritmiaj dancoj de Tali Wandel), kleriga (prelegoj pri diversaj temoj, laborgrupo pri eŭritmio, kantateliero) kaj ekskursa (duontagaj ekskursoj tra la turisme vekiĝanta urbo Aŝkelon, ĉiĉeronataj de Amri, samkiel la 5-taga ekskurso antaŭ la kongreso al Jerusalemo, la Morta Maro, Masado, Eilat kaj Jordanio (Petra kaj Wadi Rum), kiun partoprenis dek personoj). Sekvis 3-taga postkongreso en Haifa, Ako, Nazareto kaj ĉe la lago de Galileo kun ses personoj. Multaj pliaj detaloj, inkluzive de la listo de ĉiuj Israelaj Kongresoj aperas en la kongresa broŝuro, kiun vi povas trovi en la paĝaro http://esperanto.org.il.

Kaŭkaza okazaĵo

Kvardeko da partoprenantoj vivigis la kvartagan 10-an Mezorientan Kunvenon en Kutaisi, la dua urbo de Kartvelio. Tiu aprilkomenca kunveno servas al la regiono MONA (Meza Oriento kaj Norda Afriko), kaj ĉ. du trionoj el la kunvenintoj loĝas en tiu regiono; oni venis el Belgio, Britio, Germanio, Hispanio, Hungario, Irano, Italio, Japanio, Kartvelio, Kazaĥio, Nederlando, Rusio (inkluzive de la respubliko Dagestano), kaj Turkio. Dekduo da prezentaĵoj el tiuj landoj kovris vastan gamon da temoj, movadaj kaj nemovadaj. Pri la evoluigo de Esperanto en la regiono temis la 31-a Seminario pri Aktivula Maturigo (AMO), realigata unue per FLAM-analizo — do malkovro de Fortoj, Lamaĵoj, Avantaĝoj kaj Minacoj kaj due per la tiro de konkludoj kaj strategioj el tiuj analizoj. Kompletigis la proponon antaŭ- kaj post-kongresoj — la dua kun programeroj en Armenio. Entute, bonetosa kaj produktiva renkontiĝo.

Esperantistoj kunigis duonmilon da lingvoŝatantoj en unu loko

La 2-an de aprilo okazis la 11-a Lingva Festivalo (LF) surbaze de la prestiĝa Universitato ITMO en Sankt-Peterburgo (Rusio). Kadre de la festivalo estis prezentitaj 35 lingvoj kaj kelkaj lingvistikaj prelegoj. La eventon organizas lokaj esperantistoj kaj volontulaj prelegantoj.

Sur la foto: la universitata instruisto kaj esperantisto German Dudĉenko faras prelegon “Manieroj difini parencecon inter lingvoj”.

La Kolekto por Planlingvoj kaj la Esperantomuzeo

Okaze de la 100-a morto-datreveno de Ludoviko Zamenhof estis skanitaj kaj publikigitaj 19 originalaj korespondaĵoj de Ludoviko Zamenhof. Ili estas libere kaj senpage legeblaj en la retejo de la Esperantomuzeo kaj de la Kolekto por Planlingvoj. Leteroj de Ludoviko Zamenhof: http://goo.gl/eZIfDH

Okazis la 12-a Himalaja Renkontiĝo en Nepalo

La 12-a Himalaja Renkontiĝo okazis de la 26-a de februaro ĝis la 8-a de marto 2017 en Nepalo.

Partoprenis la tutan programon entute 38 esperantistoj, kaj simila nombro nur parton. Eksternepalaj partoprenantoj venis el Japanio, Slovakio, Danio, Usono, Tajvano, Germanio kaj Vjetnamio. La ĉi-jara celo de la programo estis konigi la naturon kaj kulturon pere de la lingvo Esperanto. Okazis ekologia piedvagado tra bela naturo. NEspA kun granda informa agado dum sia tuta ekzisto pasigis 27 jarojn laborante por florigi la lokan kaj regionan movadon kaj celebris nun la 100-jaran mortdatrevenon de la kreinto de la lingvo Esperanto per diversaj programeroj.

Revuo Esperanto 2017 6

Recenzo: Amdeklaro simpla sed kortuŝa, naiva sed sincera. Mi ja esperas, ke pli da kritikemuloj, eminentuloj, ĉionsciantoj kaj aliaj fuŝuloj ne nur klaĉos sed ankaŭ deklaros sian amon al Esperanto

ESF subvencias esplorprojektojn: proponu la vian! Fari universitatan esploron pri Esperanto kaj ricevi subvencion? Jes, tio eblas, danke al ESF! Humphrey Tonkin, ESF-prezidanto, klarigas, kio estas ESF kaj kiel ĝi povas subteni vian esplorprojekton. Intervjuis Ĵenja Amis.

La 100-a mortdatreveno de L. Zamenhof en Odessa: Kvazaŭ la brilanta printempo kaj junulara vervo kontraŭpezis la mornan daton, asertante, ke la afero de Zamenhof tamen vivas.

Estrara raporto 2016: Konciza versio de la raporto pri kvar agadkampoj de UEA: Konsciigo, Kapabligo, Komunumo, Kunordigo

Malferme

La Estraro traktis renovigojn en Roterdamo

Mark Fettes
Prezidanto de UEA

Estas kurioza aspekto de la laboro por UEA, ke povas pasi monatoj, foje eĉ jaroj, antaŭ oni renkontas eĉ la plej proksimajn kunlaborantojn. Tiel estis por la brazilano Emilio Cid, kiu elektiĝis al la Estraro en Nitro sed ne povis vojaĝi al la kongreso, kaj dum la lastaj naŭ monatoj devis kontentiĝi per kontaktoj per retmesaĝoj kaj Skajpo. Nun finfine li povis renkonti fizike siajn kolegojn, kadre de la aprila kunsido de la Estraro en Roterdamo. Ĉeestis ĉiuj ses estraranoj, kun la observantoj de TEJO (Michael Boris Mandirola kaj Enric Baltasar) kaj ILEI (Mireille Grosjean). Origine planita por du tagoj kaj du ono, la kunsido plilongiĝis ĝis kvar plenaj tagoj, de la 21-a ĝis la 24-a de aprilo. La tutan aranĝon talente (kun)pretigis kaj sub tenis la Ĝenerala Direktoro, Veronika Poór.

Eĉ en tempo, kiam la Estraro povas tiel ofte diskuti kaj decidi rete, la roterdamaj kunsidoj havas apartan karakteron. Nia ĉeesto en la domo de UEA, kun la Libroservo, la oficistaj ĉambroj, kaj la portretoj de antaŭaj prezidantoj ĉe la muro, plifortigas la senton, ke ni estas la gardantoj de longa kaj unika tradicio. Samtempe, kompreneble, nia tagordo konfrontas nin kun aktualaj defioj. Multrilate UEA estas ankoraŭ organizaĵo de la pasinta jarcento. La tasko de nia nuna Estraro, kiel mi konceptas ĝin, estas porti ĝin al la jaro 2019 en stato taŭga por la venonta jardeko.

Tial la retejo de UEA havis gravan lokon en la tagordo, ĉar, responde al malferma alvoko de la Asocio la 18-an de januaro, kreiĝis teknika teamo por zorgi pri ĝia kompleta renovigo. Tri anoj de tiu teamo, kiun gvidas Ana Maria da Costa Ribeiro (Brazilo), venis al Roterdamo por aranĝi la lastajn detalojn de la kontrakto kaj konsiliĝi kun la Estraro pri diversaj demandoj. Jam okazis signifa preparlaboro pri la nova datumbazo kiu fundamentos la novan sistemon, kiu integros la financan, membraran, lib ro servan kaj retejan administradon, ebligante pli bonkvalitajn kaj diversajn servojn al la membroj kaj ŝparante laborfortojn en la Centra Oficejo. Laŭ plane la projekto efektiviĝos en malpli ol unu jaro.

Kune kun la renovigo de la retejo, la Estraro planas reformon de la membrosistemo por enkonduki kategorion de “baza membreco” en kiu oni ricevas nur retajn servojn. La intenco estas fari tiun kategorion laŭeble malmultekosta kaj proporcia al la averaĝa enspezo en ĉiu unuopa lando, taksata laŭ la jara statistiko de Unuiĝintaj Nacioj (tiel en la pli malriĉaj landoj ĝi eventuale kostos nur unu eŭron jare). Per tio la Estraro esperas malfermi vojon al membriĝo al la novaj generacioj, kiuj kutimas al retaj servoj samtempe daŭrigante pli tradician formon de “plena membreco” kiu kontribuas proporcie pli al la buĝeto. Propono laŭ tiu koncepto jam iris al la Komitato pasintjare, sed estis prokrastita por doni prioritaton al la sukcesa Ĝenerala Voĉdono pri la Statuto. Nun la Estraro reproponos ĝin kun la intenco enkonduki ĝin jam por la venonta jaro, se la Komitato konsentos.

Notinda momento okazis dum la kunsido, cetere, kiam la Ĝenerala Direktoro anoncis la publikan lanĉon de Amikumu, nova aplikaĵo por poŝtelefonoj. La programeto faciligas interkontaktadon de homoj, kiuj parolas samajn lingvojn, montrante ilian aktualan (proksimuman) lokan distancon de la uzanto kaj donante la eblon tekste mesaĝi al ili. UEA estas la ĉefa sponsoro de Amikumu, kiun realigas esperantista teamo sub la gvido de Chuck Smith kaj Richard Delamore. Ĝi estas facile rete trovebla kaj elŝutebla.

Amikumu estas ekzemplo de nova iniciato sur la agadkampo Komunumo, kiu celas malfermi al esperantistoj novajn manierojn uzi la lingvon por komunaj celoj, kaj samtempe protekti kaj evoluigi niajn plej bonajn kulturajn tradiciojn. Tiurilate la Estraro ekdiskutis ideojn por Jaro de la Esperanta Kulturo en 2018, kiu celu altiri atenton (kaj rimedojn!) al plej di versaj formoj de arta kreado en la lingvo. Sur la kampo Kapabligo ni konsentis pri la prioritateco de iniciatoj por subteni la plulernadon kaj enmovadiĝon de retaj lernantoj; UEA kaj ILEI kunlaboros pri okazigo de konferenco pri la temo kunlige kun siaj venontjaraj kongresoj en Madrido kaj Lisbono. Sur la kampo Konsciigo, la ĵusa gazetara kampanjo por la Zamenhof-Jaro montris la valoron plivastigi kaj pliprofesiigi la rolon de UEA kiel movada informcentro kun granda reto de lokaj kunlaborantoj. Tiuj kaj aliaj ideoj influos la kreadon de nova Strategia Plano, kiu ĉi-foje estos aparta de la Laborplano kaj celos esti konciza kaj inspira. Motivado, aktivigo kaj trejnado de la membroj sur la diversaj agadkampoj restas unu el la plej gravaj bezonoj, kaj ni planas daŭrigi kaj eĉ pliintensigi la Seminariojn por Aktivula Maturigo en la venontaj jaroj — laŭeble kun la helpo de ekstermovadaj subvencioj.

Grandan atenton ricevis la rilatoj kun TEJO. La junulara sekcio de UEA aktivas sukcese sur plej diversaj kampoj, i.a. por la unua Internacia Junulara Kongreso en Afriko, kaj jam komencis la kolektadon de junaj Amikoj de Esperanto laŭ nova senpaga membrokategorio en ĝia nova Statuto. UEA subtenas tiajn agadojn laŭ siaj povoj, i.a. per kontribuoj de oficistoj, volontuloj kaj estraranoj. Ne ĉio tamen iris glate en la kunlaboro inter TEJO kaj UEA, kaj la Estraro dediĉis preskaŭ plenan tagon de la kunsido pri konkretaj demandoj rilate al la utiligo de komunaj laborfortoj, laborlokoj, datumoj k.s. Tiuj restos temoj de daŭra interestrara konsiliĝo kaj kunlaboro.

Duonan tagon ni dediĉis al la kongreso en Seulo, kiu antaŭeniras laŭplane kaj senprobleme, malgraŭ lastatempaj politikaj streĉoj en la regiono (vidu apartan komunikon en ĉi tiu numero). Atenton ricevis ankaŭ planoj por la postaj jaroj. Preparoj por la venontjara kongreso en Lisbono antaŭeniras kontentige, kaj eblas jam nun sciigi la definitivajn datojn: 28 julio–4 aŭgusto, 2018. Diskutitaj estis ankaŭ invitoj por la Universalaj Kongresoj en 2019 kaj 2020. La Estraro antaŭvidas anonci la lokojn de tiuj kongresoj en Seulo.

Afriko brilas

Regula instruado de Esperanto en elementa lernejo en Benino

Mireille Grosjean

Abomey-Calavi estas granda urbo tute najbare de Kotonuo, la ekonomia ĉefurbo de Benino, lando en Okcidenta Afriko. En tiu urbo Abomey-Calavi situas la granda benina universitato kun proksimume 100 000 gestudentoj. Tie estas tute nova kaj kuraĝa elementa lernejo “Hadegnon”. Ĝiaj fondintoj kaj gvidantoj deziris provizi siajn gelernantojn per instruado de la internacia lingvo Esperanto. Ili ekrilatis kun “Scio Sen Bariloj” (SSB), NeRegistara Organizo, kiu zorgas inter aliaj taskoj pri instruado de Esperanto en Benino.

La 15-an de februaro 2017 la prezidanto de SSB Privas Tchikpe kaj Mireille Grosjean iris viziti la lernejon kaj konatiĝi kun la gvidantoj. Diskuto okazis pri la okazigo de tia instruado. Decido estas, ke komence du klasoj ricevu instruadon de Esperanto, tio estas klasoj kun infanoj en la aĝo de dek kaj dek unu jaroj.

La 2-an de marto 2017 okazis inaŭgura kurso por la du klasoj. Ĉiuj instruistoj kaj gvidantoj ĉeestis kaj atente sekvis la prezenton de Privas Tchikpe pri baza konversacio kaj pri la literoj kaj sonoj, kaj poste la prezenton de Mireille Grosjean pri kelkaj afiksoj (bovo-bovino-bovido) por montri la strukturon de la lingvo. Okaze de tiu inaŭguro la gvidantoj kaj Privas Tchikpe kiel prezidanto de SSB subskribis interkonsenton pri kunlaboro. Plie aperis Kingslim Edah, lerta junulo sukcesinta en la ekzameno de ILEI, tria nivelo, kiu nun prizorgas la instruadon de Esperanto en tiu lernejo.

Notinde, ke SSB provizas al sinjoro Edah etan kompenson por tiu laboro kaj devis provizi lin plie per motorciklo por atingi la lernejon. Via subteno al SSB ĉiam estas bonvena kaj efike uzata (UEA-konto: assb-k).

Dum la kursoj ĉiuj lernantoj partoprenas; ĉiuj volas proponi respondon al demandoj, eĉ se ili ne estas certaj pri la respondo, ili volas feliĉe ion proponi; ili facile divenas, ili ne timas krei kaj proponi laŭ siaj komprenoj; oni ludas lernante Esperanton... Fakte la Esperantohoro estas ĝoja tempo por la gelernantoj. Tiuj, kiuj ankoraŭ ne atingis tiun klason, rigardas nin tra fenestroj, kiam ni faras parolajn ekzercojn. Tio kaptis la atenton de ĉiuj lernejanoj de Hadegnon. Do okazis, ke ankaŭ la instruistoj de tiu lernejo volas studi Esperanton, kaj tion Kingslim favore kaj ĝoje akceptis kun la aprobo de la prezidanto de SSB.

Ĝis nun la instruado bone disvolviĝas. La instruisto ĉefe uzas laŭ sia kapablo instruilojn kiel kretoj kaj fotokopioj de bildoj kaj de tekstoj. La lernolibro por la instruistoj estas Metodo 11, sed la kursoj por la gelernantoj estas bazitaj sur la lernolibro L’Espéranto par la Méthode Directe de Stano Marček.

Ĉio bone okazas en “Hadegnon”, vorto el “adja-gbe”, la loka lingvo “adja”, kiu signifas, “ni daŭrigu bonan amikecon”, laŭ la klarigo de la Direktoro. Konsekvence, SSB esperas daŭrigi la amikecon kun tiu lernejo danke al la instruado de Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Kingslim Gadoufia Edah

UEA

La 46-a Malferma Tago de la Centra Oficejo

Veronika Poór, Ĝenerala Direktoro

Por la 46-a fojo okazis Malferma Tago de la Centra Oficejo sabaton, la 29-an de aprilo 2017, kaj tuj poste, dimanĉe, la 30-an de aprilo, refoje okazis seminario pri informado.

La 46-a Malferma Tago estis dediĉita al la Zamenhof-Jaro: unue, tuj post la libroservaj novaĵoj prezentitaj de Ionel Oneţ, Martin Schäffer, Ĝenerala Sekretario de UEA, prezentis trarigardon pri la Zamenhof-Jaro: ĝisnunaj atingoj kaj venontaj paŝoj. Al la Zamenhof-Jaro rilatis ankaŭ la prelego de Barbara Pietrzak, kiu, ne nur kiel komisiito de UEA pri la Zamenhof-Jaro, sed ankaŭ kiel ĵurnalisto de la Pola retRadio, regule kontribuas al la disvastigado de informoj per intervjuoj, felietonoj rilate al la Jaro.

La Malferma Tago servis ankaŭ por prezenti novaĵojn: Ana Maria da Costa Ribeiro kaj Veronika Poór respondis al demandoj rilate al la nova retejo, kaj Stela Besenyei-Merger parolis al ni pri la refoje libroforme disponebla Pasporta Servo. Projektoj survojas ankaŭ lo ke, volontuloj de UEA kaj TEJO prezentis sian kulturan projekton kaj la disvolviĝon de la Afrika-Eŭropa Junulara Kapabligo, projekton de TEJO. La tagon enkadrigis la prelego de Orlando Raola, prezidanto de Esperanto-USA, pri Zamenhof: Inter tiuj homoj kapablaj imagi la estontecon.

La seminario pri informado, kiu okazis la tagon poste, ebligis interŝanĝi spertojn de movadanoj el kvar kontinentoj, kaj ankaŭ estis spaco por krei enhavon en pli etaj grupoj kaj kunlabori por pli efika kaj sukcesa informado por antaŭenigo de nia movado. Je la fino de la seminario pri informado la partoprenintoj esprimis siajn reko mendojn fari tian pli neformalan kunvenon ankaŭ post la sekva Malferma Tago; do nun jam la trian fojon sinsekve la Centra Oficejo bonvenigos gastojn ne nur sabate, sed ankaŭ dimanĉe, la 25-26-an de novembro 2017.

Recenzo

Amdeklaro simpla sed kortuŝa, naiva sed sincera

Fernando Pita

Elza Fernandes Pereira: Amdeklaro al Esperanto (Floroj el Koro). 1-a eld., San-Paŭlo: Plêiade, 2001. 122 p. 21 cm. ISBN 858579528X Prezo ĉe UEA: € 8,10

Famekonata ene de Esperantujo estas la “Leĝo de Tonjo”, laŭ kiu ĉia konversacio inter esperantistoj ĉiam devojiĝas al... Esperanto! Ĉu specife diskuto pri la plej taŭga vorto, ĉu disputo pri la uzo (aŭ ne) de specifa frazkonstruo, ĉu pro alia demando, la kruda fakto estas, ke Esperanto estas la plej ŝatata, kelkfoje ununura, temo de esperantistoj! Kompreneble, diversaj estas la vidpunktoj, kiujn esperantistoj atakas aŭ defendas, foje tiel akre kaj venĝeme, ke mi dubas, ĉu antaŭsciinte pri tio, Zamenhof mem ne estus sin pli dediĉinta al okulkuracado, ol al lingvaj demandoj...

Sed tio tute ne estas novaĵo, ĉar kiam oni ekzamenas nian literaturon, rapide oni konstatas, ke Esperanto estas la plej fruktodona beletra temo de niaj unuaj jaroj, kiel pruvite de la plej bonaj kaj konataj poemoj de niaj pioniroj, kies plej gravaj kaj imponaj, belsonaj kaj zorgeme komponitaj el ili temas ĝuste pri nia lingvo. Tio, ni devas rekoni, fariĝis kvazaŭ transira rito de niaj poetoj: ja malmultas tiuj, kiuj neniam ion skribis pri nia lingvo mem.

Tial, neniel surprize estas, ke debutanta poetino elektu obei al tiu tradicio, kaj tuj deklari sian amon al Esperanto. Kaj tiu estas la deirpunkto, el kiu Elza Fernandes Pereira ekkonstruas sian unuan poemlibron, Amdeklaro al Esperanto. Tamen, rilate al la aŭtorino, la epiteto “debutanta” relativas, ĉar se tiu estas ŝia unua provo poeziumi en nia lingvo, oni devas ja rimarki, ke Elza verkis jam dek du librojn en sia denaska portugala, kaj ke ŝi estis jam premiita en diversaj beletraj konkursoj en Brazilo kaj en aliaj landoj.

La libro disiĝas, laŭteme, je tri ĉapitroj. En la unua, titolita Amdeklaro al la internacia lingvo, troviĝas la kerno de la tuta verko: poemoj, en kiuj la aŭtorino ne nur deklaras sian amon al nia lingvo, sed tion faras pere de diversaj poemoj, kiuj vere povos multe nutri kunvenojn kaj rendevuojn en niaj kluboj kaj asocioj, ĉar ili estas ja simplaj, sed kortuŝaj, kaj memorigas al ni kial ni fariĝis, estas kaj precipe restas esperantistoj. Daŭra kantado de la kvalitoj (ne nur homaj) de nia lingvo, kiuj refortigas en ni la esperon kaj energion por sindediĉo al nia afero. Elza, ĝis plena satiĝo, trinkis el la fontoj de niaj pioniroj kiuj, en ajna kafejo en la Paradizo, eble feliĉmienaj ridetas, legante tiujn kelkfoje naivajn, sed vere sincerajn poemojn. Estas ankaŭ aliaj, prozaj tekstoj, inter ili almenaŭ du aliaŭtoraj tradukoj, kiuj sekvas la samajn ĝeneralajn liniojn de la poemoj — sed kiuj, se estus tiu parto, devus aliloke esti en la verko, almenaŭ por ke oni ne enmiksu legadon de prozo kaj poezio, kiuj ĝenerale postulas de la leganto malsimilajn sintenojn.

La dua ĉapitro justigas la “Floroj-n el koro” kiu subtitoligas la libron: pro sia fakuleco en verkado, Elza bonege regas sian metion: en tiu parto de la libro, oni ja trovos, el blankaj kaj liberaj versoj, preskaŭ la tutan metrikan sistemon de versfarado disvolvitan ekde la eŭropaj poeziaj avangardoj de la 20-a jarcento, kaj jam aplikitan al Esperanto. Sed tio ne estas la plej bona surprizo: krom la tipe eŭropaj, same troveblas japanaj hajkoj, kaj eĉ monosilaboj, la strikte Esperanta metriko konstruita, dum la 60-70-aj jaroj, de alia brazila Esperanta poeto, Diderto Freto. Kaj, kvankam tiuj hajkoj kaj monosilaboj estas la pinto de la tuta libro, oni ja devas diri, ke laŭ strikte formalisma analizo, nenio riproĉendas en la poemoj de Elza.

La situacio draste ŝanĝiĝas, tamen, kiam oni rigardas la temojn elektitajn de Elza Fernandes Pereira: kongrue al la temaro de la unua parto, ĉi-foje ŝi verkas ne pri Esperanto, sed pri la hom(aran)aj valoroj, kutime asociataj al ĝi: amo, paco, espero, harmonio ktp. Tiuj temoj estas prezentitaj laŭ la ĝeneralaj tonoj kaj sintenoj de spiritistoj (religia grupo al kiu apartenas Elza kaj la plejmulto de la brazilaj esperantistoj), kaj malgraŭ la fakto, ke Elza ne tuŝas kredpunktojn specife spiritistajn, sed tiujn, kiuj estas komunaj al Spiritismo kaj Kristanismo (kaj pro tio multaj ĝisostaj katolikoj kaj protestantoj senprobleme legos tiujn poemojn sen senti sian kredon vundita de ili); la temara ripetiĝo, laŭlonge de pli ol duono de la tuta libro, fariĝas ne nur laciga, sed kelkfoje oscediga, interalie pro la konservativa moraleco en ili predikata.

La tria ĉapitro, kvankam tre interesa, estas tute nekongrua kun la aliaj partoj de la verko: ĝi arigas tekstojn “speciale por brazilaj lernantoj”. Bone, ĉar temantaj pri lernado de lingvo, mi unue pensas, ke ili devus adresiĝi al ĉiuj portugallingvaj lernantoj, sen ia mencio pri ŝtataneco; kaj plie, listigi la vortojn kiuj egalas en ambaŭ lingvoj, aŭ kiuj havas tute malsimilajn sencojn; verki trompajn (ridigajn kaj ridindajn) frazojn esplorante tiujn lingvajn kuriozaĵojn, fine rezultigas tre amuzajn legaĵojn por tiuj, kiuj regas la portugalan. Sed nur por tiuj, ĉar tio finfine evidentiĝas ne alirebla per tiuj, kiuj ĝin ne regas, aŭ ne interesa por tiu, kiu aĉetis poemlibron. Tiu ĉapitro malekvilibrigas la tuton: ĉar se la unuaj du partoj estis verkitaj por tiuj, kiuj jam regas la lingvon, kaj prezentas temojn ĝenerale komplementajn, tiu ĉi celas progresantajn studentojn, kaj eĉ komencantojn, ĉar la ĉapitro, kaj la libro mem, finiĝas per kantaro kie, per adaptiĝo de popolaj porinfanaj kanzonetoj, oni instruas ekde la ĝusta prononco de literoj al ĉiutagaj salutoj, en tre didaktika maniero; sed ne tiel amuze por tiu kiu legis la unuajn du partojn de la tutaĵo.

Kompreneble, ĉiu aŭtoro rajtas libere elekti siajn temojn kaj ankaŭ la formojn sub kiuj ili estu prezentitaj; tamen estas vere esperinde, ke en venontaj verkoj, Elza Fernandes Pereira montros pli da sia poezia vervo, verkante pri aliaj temoj. Kaj estas ankaŭ esperinde, ke en la organizado de la korpuso de la eldono mem, oni ne enmiksos tekstojn prozajn kaj poeziajn, nek beletrajn kaj didaktikajn, por ke unu ne forviŝu la kvalitojn de la aliaj, kaj tiel ŝia poezio povu pli bone brili. Kaj, fine, mi ja esperas, ke pli da kritikemuloj, eminentuloj, ĉionsciantoj kaj aliaj fuŝuloj almenaŭ, kiel Elza, ne nur klaĉos sed ankaŭ deklaros sian amon al Esperanto.

Kulturo

Konkurso de Mallongaj Filmoj “Teo kaj Amo” sukcesis

Zhang Ping (Ĝoja)

Post juĝado de la ĵurio, kiu konsistas el 8 membroj inkluzive de la prez. de UEA profesoro Mark Fettes, la estrarano de UEA s-ro Lee Jungkee kaj fakuloj pri tekulturo kaj filmfarado en Ĉinio, la 22-an de aprilo en la ĉina urbo Hangzhou estis oficiale anoncita la rezulto de la dua filmkonkurso “Teo kaj Amo” (2016-2017), kiu estas organizita de Ĉina Radio Internacia, la ĉina|Hangzhou-a registaro kaj bazo de teo-kulturo sub la aŭspicio de UEA.

Jen la rezulto:

  • Plej bona filmo — Teo ligas avon kaj nepon (Ĉinio)
  • Plej bona scenaristo — Simpla Rakonto (Rusio)
  • Plej bona reĝisoro — Simpla Rakonto (Rusio)
  • Plej bona desegnofilmo — Mi soifas (Germanio, Svedio)
  • Plej bona originala muziko — Teo-revoj en amo-taso (Kubo)
  • Plej bona ĉefaktoro — Simpla Rakonto (Rusio)
  • Plej bona ĉefaktorino — Simpla Rakonto (Rusio)
  • Plej bona kameraisto — Teo kaj Akvo (Ĉinio)
  • Plej bona muntisto — Tetaso amas vojaĝi (Svisio)
  • Speciala Premio — Bona Dokumenta Filmeto — Chao kaj Angelina (Ĉilio)
  • Speciala Premio—Bona Kreivo — Nigra Teatro — Teo kaj Amo (Pollando)
  • Speciala Premio — Bona Prezento de Teo-Kulturo — Teo,
  • Amo kaj Sincerplena Danco (Sud-Koreio)

Reprezentantoj de la menciitaj premiitaj filmoj senpage 5-tage vojaĝos en Ĉinio kaj partoprenos en la dua filmfestivalo “Teo kaj Amo” en oktobro, Ĉinio.

Naskiĝis ankaŭ la 10 plej ŝatataj filmetoj per interreta voĉ donado kaj 54 proponitaj filmetoj por profesiaj kaj specialaj premioj, kaj ĉi tiuj premiitoj ricevos atestilon kaj donacon.

Dum la ceremonio la 22-an de aprilo, ĉinaj studentoj esprimis respekton kaj memoron al L.L.Zamenhof per ĉina tradicia teo-etiketo. Kaj tiutage komenciĝis filmprezentado de “Teo kaj Amo” por festi la Zamenhof-Jaron; laŭplane la prezentado iros sinsekve en la ĉinaj urboj Tianjin, Qingdao, Baishan, Wuxi, Zhenjiang, Jiangxi kaj Pekino, ankaŭ dum la Seula UK kaj en Francio, Meksiko kaj Pollando. Estas bonvena prezentado tra la mondo por reklami nian lingvon, nian movadon kaj montri la kulturon de Esperanto. Se necesas filmetoj kaj aliaj materialoj bv. kontakti Ĝoja p...@163.com.

Videblas ĉiuj filmetoj http://esperanto.cri.cn/teokajamo2016e/filme.htm

Gratulon al la premiitoj!!

Dankon al ĉiuj subtenantoj, helpantoj kaj zorgantoj!

Movado

ESF subvencias esplorprojektojn: proponu la vian!

Fari universitatan esploron pri Esperanto kaj ricevi subvencion? Jes, tio eblas, danke al ESF! Humphrey Tonkin, ESF-prezidanto, klarigas, kio estas ESF kaj kiel ĝi povas subteni vian esplorprojekton. Intervjuis Ĵenja Amis.

Ĵ.A.: Por tiuj, kiuj ankoraŭ ne scias — kio estas ESF?

H.T.: Temas pri fondaĵo starigita jam en 1968 por subteni agadon rilatan al la ĉirkaŭaĵo de Esperanto — ne pri Esperanto mem sed pri la kondiĉoj en kiuj Esperanto ekzistas: kiel ponto inter lingvoj, kiel unu maniero inter pluraj por komprenigi homojn el malsamaj lingvoj. Pro tio ni nomis ĝin Esperantic Studies Foundation kaj ne Esperanto Studies Foundation. Studado de la kondiĉoj en kiuj Esperanto ekzistas, restas unu el niaj ĉefaj celoj, sed aldoniĝis pli poste ankaŭ alia, pli rekte rilata al Esperanto mem, nome edukado: ni subtenas plurajn iniciatojn, kiuj rilatas al instruado de Esperanto. Temas, do, pri du ĉefaj agadoj: edukado kaj esplorado.

Ĵ.A.: Ĉu vi povas nomi tri plej gravajn projektojn, kiujn subtenis ESF?

H.T.: Jen tri ekzemploj, ne nepre la plej gravaj, sed certe inter la plej gravaj. Eble la plej bone konata nia projekto estas NASK, la Nord-Amerika Somera Kursaro, kiun ni jam dum dekkvino da jaroj mem organizas. Nia subvenciado financas stipendiojn por partopreno en NASK. Due: ESF ludis ŝlosilan rolon en la starigo de Lernu.net, tra pluraj jaroj la ĉefa retejo por lerni Esperanton. Trie: Ni ĉiujare, jam de pluraj jaroj, financas stipendiojn por la interlingvistikaj kursoj ĉe la Universitato Adam Mickiewicz en Poznano, Pollando — la plej grava universitata kursaro pri Esperanto kaj interlingvistiko en la mondo. Mi menciu ankaŭ kvaran — Edukado.net, retejo por tiuj kiuj instruas Esperanton, kie ili povas trovi instrumaterialon kaj interŝanĝi spertojn kun aliaj instruistoj.

Ĵ.A.: Se paroli nur pri esplorado, kiujn projektojn ESF subtenis pasintece kaj subtenas nun?

H.T.: Tra la jaroj ni subtenis kaj esploradon mem, kaj la esploristojn, kiuj faras ĝin. Ekzemple de tempo al tempo, ni organizas tiel nomatajn Nitobe-simpoziojn. La plej lasta estis en Rejkjaviko en 2013, okaze de la Universala Kongreso. Ni kunvenigis fakulojn el la tuta mondo por pridiskuti la kreskantan fenomenon de universitata instruado pere de la angla lingvo en landoj kiuj ne estas anglalingvaj landoj. (Parenteze, tiuj fakuloj ankaŭ spertas Esperanton kiel normalan komunikilon, ĉar Esperanto estas unu el la simpoziaj lingvoj, kaj ofte tiuj Nitobe-aranĝoj estas ligitaj al Universalaj Kongresoj; la partoprenintoj emas reiri hejmen konvinkitaj pri la efikeco de Esperanto). Pli fruaj tiaj simpozioj okazis en Prago, en Tokio kaj en diversaj aliaj lokoj, ĉiu kun sia aparta temo. En Amsterdamo antaŭ kelkaj jaroj ni organizis konferencon pri la universitata instruado de Esperanto kaj interlingvistiko. Ni ankaŭ subtenas la ĉiujaran simpozion en Novjorko pri lingvopolitiko.

Paralele kun konferencoj k.s., ni subtenas enketojn pri Esperanto kaj rilataj temoj, kaj kreon de korpusoj por la scienca studo de Esperanto; ni donas subvenciojn al fakuloj por ĉeesti konferencojn aŭ viziti esplorbibliotekojn, aŭ por aperigi la rezultojn de siaj studoj. Lastatempe la fonduso donis subvencion por helpi disvastigon de la nova Historio de la Esperanto-literaturo de Minnaja kaj Silfer; ĝi simile helpis aperigon de la sociologia studo UEA en konscio de esperantistoj de Galor kaj Pietiläinen. ESF financis plurajn partoprenojn en konferencoj fare de Esperanto-fakuloj, kaj ĉi-jare ESF subtenis staĝanton ĉe la oficejo de UEA en Novjorko, kiu prilaboris dokumentojn por helpi la reprezentiĝon de UEA ĉe Unuiĝintaj Nacioj.

Ĵ.A.: Se oni volus fari esploron pri Esperanto, ĉu ESF povas konsili pri elekto de bona temo? Mi scias, ke tio ne funkcias tiel, sed se vi povus “mendi” tri esplorojn, kiuj estus iliaj temoj?

H.T.: Interesa demando. Mia respondo estas, kompreneble, iom persona. Eble miaj kolegoj en la estraro de ESF alie respondus.

Unue, superrigardo de la kolektoj de libroj kaj arkivoj en bibliotekoj (aparte en Nord-Ameriko), kiuj rilatas al Esperanto kaj interlingvistiko. Ekzistas en pluraj lokoj relative neglektataj aŭ nekonsultataj kolektoj. Se ni scius kie ili estas, ni povus instigi fakulojn utiligi ilin. ESF havas partatempan laboranton, Asya Pereltsvaig, inter kies taskoj estas instigi fakulojn, ekzemple doktoriĝajn studentojn, fari esplorojn pri temoj, kiuj interesas nin. Tia superrigardo povus esti tute utila al ŝi. Due, sistema esplorado pri la lingva situacio en Unuiĝintaj Nacioj, cele al elmontro de la formoj de lingva diskriminacio, kiuj troviĝas ĉie en tiu organizaĵo kaj kiuj rezultigas konstantan subtakson de la graveco de lingvaj diferencoj. La ĉefa problemo estas ne en UN mem (kvankam ankaŭ tie abundas diskriminacio), sed inter UN kaj la publiko, kun kiu ĝi devas trakti. Ekzemple, UN volas krei “dialogon” kun la plej malriĉaj tavoloj de la monda socio — sed ĝi tute naive supozas, ke tiuj tavoloj kapablas levi siajn voĉojn en lingvoj, kiujn UN komprenos.

Trie, lastatempa studo de Amri Wandel, el Israelo, celis pli firme pritaksi, kiom da Esperanto-parolantoj estas en la mondo. Estus bele, se oni povus rafini lian metodikon (kiun li mem konfesas neperfekta) kaj apliki ĝin ne nur tutmonde, sed ankaŭ laŭlande. Definitivan respondon oni ne povus atingi, sed oni ja povus krei multe pli klaran bildon ol tio, kion ni havas nun. Mi aldonu, ke ne vere ekzistas “preferataj temoj” de ESF. Ni volas ĝenerale instigi esploradon pri kaj ĉirkaŭ Esperanto, la esploristojn kiuj faras tiujn esplorojn, kaj plimultigi la librojn kaj aliajn verkojn, kiujn ili produktas, kaj kiuj helpas antaŭenigi nian scion pri lingvaj demandoj kaj pri la Esperanto-movado.

Ĵ.A.: Kion vi rekomendus, ke esploristo diru al sia esplordirektoro, anoncante ke li/ŝi faros esplorprojekton pri Esperanto kaj vidante la demandosignon sur la vizaĝo de sia esplordirektoro?... Bone, mi ŝercas, sed nur duone. La esploristo ja devas povi konvinki sian direktoron superrigardi la “strangan temon”, esti certa, ke oni havas sufiĉe da materialoj kaj fontoj, esperi, ke la esploro estos bone ricevita en la komunumo, ktp., ktp...

H.T.: Tute sendepende ĉu oni subtenas Esperanton aŭ ne, Esperanto estas signifa lingva kaj socia fenomeno: homoj uzas ĝin, parole kaj skribe, jam dum preskaŭ 130 jaroj. Ili komunikiĝas trans landlimoj, ofte sub pezaj politikaj cirkonstancoj, kaj ili formas internacian komunumon. Ne intermiksu la fenomenon kun viaj hazarde formitaj opinioj pri ĝi, ĉu pozitivaj ĉu negativaj. Simple kiel fenomeno ĝi meritas nian atenton.

Ĵ.A.: Bone, vi konvinkis min! ☺ Diru, mi havas ideon pri esploro kaj mi volas ricevi subvencion de ESF — kiuj estas miaj sekvaj paŝoj?

H.T.: Iru al la retejo esperantic.org, sekcio Stipendioj. Legu tie la regulojn, faru proponon kaj sendu ĝin al ni. Se temas pri granda projekto, sciu, ke niaj rimedoj estas tre limigitaj kaj nia jara buĝeto ne permesas subitan ekspansion. Do, eĉ se ni trovus la projekton subteninda, necesus atendado, eble eĉ ĝis la venonta buĝeta jaro. Sed se la projekto estas malgranda, aŭ almenaŭ la petata sumo estas modesta, via plej bona fonto de helpo estus la CED-Fonduso, kiun financas kaj administras la Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj.

Ĵ.A.: Fine, ĉu estas aliaj manieroj kunlabori kun ESF (aldone al la esplorado)?

H.T.: Du el niaj projektoj, Lernu.net kaj Edukado.net, konstante bezonas volontulan helpon. Kaj, kompreneble, niaj financaj rimedoj neniam sufiĉas por plenumi ĉiujn niajn planojn. Sekve viaj financaj donacoj estas ĉiam tre bonvenaj. Vizitu la retejon esperantic.org por detaloj. La kapitalo, kiun ni nun havas, estis pene akumulita tra preskaŭ 50 jaroj, kaj ni volas daŭrigi nian laboron en la estonteco!

Aktivula Maturigo

AMO unuafoje pri eksteraj rilatoj

Stefan MacGill

Sukcese pasis kvin AMO-seminarioj depost la jarkomenco: AMO 30 en Munkeno (Germanio), AMO 31 en Kutaiso (Kartvelio) pri perspektivoj por la kaŭkaza regiono, AMO 32 en Italio kadre de IJF kaj trejnprogramo de TEJO, AMO 33 en Greziljono (Francio) pri instruado en la nuna epoko kaj AMO 34 en Vroclavo (Pollando) pri denaskismo. Sekvos tuj poste AMO 36 en Les Brenets (Svislando) denove pri edukaj temoj — tereno nova por AMO.

Aŭguste AMO traktos ankoraŭ unu novan terenon — la eksterajn rilatojn de UEA — unuavice kun UN kaj Unesko. Por krei pli da konscio pri la graveco de tiu ĉi agado per interŝanĝo de spertoj, konoj, konsiloj okazos seminario en Novjorko, kungvidata de Veronika Poór, Sara Spanò kaj Humphrey Tonkin. Okazos sesioj kaj aktivaĵoj pri la jenaj subtemoj: enkadrigo de la agadkampo kaj ĝiaj ĉefaj celoj laŭ strategia vidpunkto; distingo kaj interligiteco inter informado kaj eksteraj rilatoj; rekonstruo de la ĝisnuna historio de reprezentiĝo de UEA ĉe internaciaj instancoj kaj analizo de la nuna stato; konsiloj por bona reprezentado kaj por flanka informa agado; identigo de defioj rilataj al tiu ĉi aparta flanko de alekstera agado.

Recenzo

Interstele...

Valentin Melnikov

Venelin Mitev : Vaganto inter la steloj. DEC, Đurđevac, 2016, 80 p. Prezo ĉe UEA: € 8,70

Antaŭ pli ol 30 jaroj, kiam mi estis komencanto, iu atentigis nin: jen en la revuo eldonata en lando 1 aperis recenzo de kritikisto el lando 2, pri libro eldonita en lando 3 de la aŭtoro el lando 4. Situacio ne imagebla en aliaj lingvoj, sed en Esperanto tute kutima. Do, plian fojon...

Venelin Mitev estas jam konata figuro en la Esperanto-poezio. En 1991 aperis lia tre utila libro Tradukarto (li mem tradukas ne nur al Esperanto el la bulgara, rusa kaj franca, sed ankaŭ el Esperanto al la bulgara); en 1993 la poemaro Somero cigana (kiun mi bedaŭrinde ne vidis), kaj jen — nova poemaro Vaganto inter la steloj.

La 80-paĝa libro enhavas ses poemciklojn, kun diversa amplekso — de 3 ĝis 15 poemoj. Ni rigardu laŭvice.

Malfruaj konfesoj temas pri amo — sed, kiel jam videblas el la subtitolo, tio estas rememoroj de grandaĝa persono pri liaj amoj spertitaj en juneco. Infanaj impresoj — en la poemo doninta la titolon al la tuta libro. Meditoj pri trajtoj de vera amo (“Kvieta amo ne ekzistas”); pensoj pri amo “malfruiĝinta” (“En la sezono de forflugantaj gruoj”) — tamen kun espero pri reveno de sentoj. Amaro de disiĝo (“Mi tiel forte amis vin”, “Kaj poste”), perdo de ŝanco pro trofiero (“Foriras la fieraj sinjorinoj”)... Meditoj de grandaĝa, sperta persono pri amo ĉiam estas kortuŝaj, kvankam tristaj — ni jam legis ion tian ĉe Georgo Deŝkin kaj Eli Urbanová, sed certe Venelin Mitev havas propran voĉon.

La maskerad’ finiĝis estas plejparte meditoj, dialogoj kun “mia alia mio”, trakto de psikologiaj problemoj, serĉado de respondoj al eternaj demandoj: “La vivo kio estas kaj kio fakte post ni restas?”, “La libero signifas...” Kiel oni povas “Amikiĝi kun si mem” — tio ja estas “la plej malfacila celo / atingota en la fino de l’ vivo”... Jen unu poemeto el tiu ciklo, kiu tamen povus aparteni al la antaŭa kaj al la sekva:

BROKANTISTO

Mi fariĝis brokantisto:
mi renkontas amikojn oldajn,
mi drinkas nur malnovan vinon,
mi havas amatinon jam de longa tempo,
mi gardas la malnovajn rememorojn.
Mi estas brokantisto la plej riĉa kaj feliĉa en la mondo.

Ĉio malaperas iun tagon estas tristaj pensoj de homo, konscianta sian maljunecon kaj la mallongecon de la restantaj vivojaroj. Pri “La senco de l’ vivo”, pri tio ke “Vivo kaj Morto estas ludoj”... kun resumo: “Jen tiel pasas nia vivo... / en atendado!” kaj “La fino — sama por ĉiuj”.

Skizoj el la naturo rakontas pri viditaj aŭ imagitaj scenoj, rilatantaj al la naturo kaj ekologio, kelkloke kun fableca nuanco. “Ĉu aŭdis vi kiel lupino ploras, / se ŝian kuniranton la ĉasistoj pafmortigis?” Iuj ekologiaj alvokoj (“Ni homoj mortigas kruele la Teron”) sonas tamen sufiĉe banale.

Finas la libron la temoj tradiciaj por (preskaŭ) ĉiu poeto: Ho ebriiĝo sorĉa kaj sankta traktas la poezian arton mem. Kaj la lasta kvarpoema cikleto, Nur rekte, kuraĝe kaj ne flankiĝante, alvokas ne perdi ŝancojn, ne prokrasti, pri nenio bedaŭri (la poemo “Nenion prokrastu ĝis morgaŭ!” enhave tre similas faman ruslingvan poemon de Andrej Dementjev). Kaj tamen — “Forlasu ĝustatempe la fajrujon / antaŭ ol la flamoj fariĝos cindro.” Nu kaj certe, la poemo “Iru antaŭen!”, komencanta tiun ciklon, plenas de ĉiamaj vortoj pri Nova Sento, fideleco al la Majstro, enhavas la citaĵon, kiu titoligis la ciklon... kaj iom fuŝas la ĝenerale pozitivan impreson.

En unu el la eseoj* Georgi Mihalkov skribis, ke “En la originalan poezion Mitev alportis sian akran senton pri ritmo kaj rimo. Li ŝajne ne serĉas la rimojn, ili venas nature en liajn verkojn.” Mi konsentas. Tamen ne ĉiuj poemoj ĉi-libre estas rimitaj, eĉ ne duono. Sed eĉ la “liberaj” poemoj — kiujn mi ĝenerale ne ŝatas — sonas poeziece.

Multaj ideoj jam sonis en poemoj de aliaj poetoj en aliaj lingvoj (eĉ la vorton “Vaganto” aŭ “Vagabondo” oni plurfoje trovas en titoloj de poemaroj en Esperanto, la “stelojn” multoble pli), tamen Mitev sukcesas turni ilin al nova, freŝa flanko.

Konklude: jen atentinda kaj pensiga poemaro. Tute ne pri ĉiu libro oni povas diri tion.

* Literatura Foiro, 284 (decembro 2016), p. 319.

Opinio

Etsuo Miyoshi

Por Egaleco kaj Paco!

La usona filozofo T. Pogge asertis, ke sciante pri la maljusta angla dominado de riĉaj landanoj, alpuŝi la anglan al la mondo samas kiel murdo kaj ŝtelado, la “rajto” uzurpi je la kosto de malriĉaj landoj, devas esti urĝega temo por reformi en la nuna mondo.

La belga politikerudito Ph. V. Parijs diris, ke nur la denaskaj angloj ricevadas komplezon, kio kreas maljustan mondon. Almenaŭ duono el la anglalandanoj devu pagi al neanglalingvanoj la kostojn por lerni la anglan.

Aliflanke, la kanada politika sciencisto W. Kymlicka opinias, ke la moviĝo de EU iom post iom limiĝas pro la anglalingva elito. Estas granda risko pri neniiĝo de la demokratia bazo, se oni ne diskutas pri socio, ekonomio kaj gravaj aferoj, inkluzive de aliaj decidoj, per ĉiutaga lingvo.

Laŭ lingva erudito R. Phillipson: forlasinte siajn koloniojn, Anglio kaj Usono profitis per politiko kaj komerco, el kio rezultis havado kaj antaŭenigo de hegemonia pozicio por la angla per nacia strategio! 1993: pro IMF-financaj kondiĉoj oni devis ŝanĝi la instruadon de la svahila al la angla, ktp.

Diversaj gravuloj jam konscias, ke la angla dominado ne bonas, tial necesas strategio por trafe kontraŭstari. Bonŝance E-mortintoj heredigis al UEA por la diskonigo de la Movado! Ni respektu ilian volon. Ŝancoj por esti aŭskultataj ekzistas. Ni povas aperigi 10-foje tutpaĝe la saman anoncon en la plej prestiĝaj ĵurnaloj en ĉiu EU-lando. Tio estos ja vetado, sed se oni ne vetas, nenia renversiĝo okazos.

Plie, ni memoru, ke en 1955 UEA translokiĝis al la havenurbo Rotterdam kaj nun troviĝas en donacita domo. Ĉu ne venis jam tempo nin demandi, ĉu efektive havenurbo estas la plej ĝusta loko por la sidejo de nia Movado?

Bruselo de facto estas la ĉefurbo de EU. Ĝi estas efektive la plej trafa loko por lobiado antaŭ diversaj politikaj instancoj de EU kaj ankaŭ ĉe NRO’j. Por profiti je tio, ne sufiĉas nur fojaj vizitoj al Bruselo, sed daŭre restadi tie kaj forte aktivi en la ĝusta loko. Ebloj por renverso de la monda ordo ekzistas kiel supre dirite, aŭ ĉu ni ĉiuj senesperiĝis kaj agas kiel hobiistoj?

Konsidere nian nunan forton, sufiĉus malgranda oficejo kun direktoro kaj sekretario. La aliajn servojn kaj produktojn de UEA oni transigu al landoj, kie kostoj estas konsiderinde pli malaltaj. En la tabelo sube estas nur kelkaj ekzemploj:

Aĉeto de plia domo en Rotterdam pli enradikigas nian Asocion tie kaj malfacile eblos moviĝi. Nun estas decida tempo por Bruselo kaj por bona utiligo de nia mono! Ni kune realigu la ludovikan revon! ... aŭ ĉu dormigi la monon en banko estas pli saĝe?

Dum duonjaro, mi rekte kontaktis 4 352 homojn el 121 landoj, el kiuj 66,5% estas UEA-membroj, la cetero estas Facebook-anoj. Respondis 15,5%. Jen estas la rezulto, kiun mi deziras utiligi por la Movado en la estonteco kun la ĉefa celo daŭrigi la revon de Ludoviko:

Opinioj de respondintoj:

  1. Ni devas esti liberaj esprimi nin en la revuo, ne kiel en diktatoreco.
  2. Ĉ. duono poras retajn anoncojn.
  3. Pli bone krei virtualan sidejon. Dudekkelkaj subtenas Pollandon. Post Brexit estos ebloj por E-o en EU.
  4. Necesas adaptiĝo por ŝpari kostojn. UEA devus pensi pri malriĉaj landoj!

Ĉ. 90% aldonis komentojn, kiujn mi resumas jene: UEA stagnas, ne havas movadan politikon kaj ne celas la revon de Ludoviko. Pri tiuj 4 temoj oni devas oficiale iel diskutigi la Movadon.

Pro hobiismemo, la nuna UEA ne plene plenumas sian originalan taskon, aktiveco okazas ankaŭ ekster UEA kaj ĝi ne reprezentas la tutan Movadon. Ĝi similas al firmao kun memceloj.

Zamenhof-Jaro

La 100-a mortdatreveno de L. Zamenhof en Odessa

Tatjana Auderskaja

La 100-a mortdatreveno de L. Zamenhof festiĝis en Odessa (Ukrainio) en tre vigla etoso. Kvazaŭ la brilanta printempo kaj junulara vervo kontraŭpezis la mornan daton, asertante, ke la afero de Zamenhof tamen vivas.

Jam antaŭe aperis anoncoj en kelkaj regionaj retgazetoj, en blogoj, en Facebook. Duonhoran intervjuon pri Esperanto kaj Zamenhof elaŭdigis populara loka kanalo “Prosto Radio”. Artikolon kun intervjuoj de tri diversaj generacioj de klubanoj aperigis la reta ĵurnalo “Forŝmag”.

Poste la agadon de junaj odesaj e-istoj prilumis unu tutlanda kaj kelkaj lokaj tv-kanaloj.

La junulara institucio HUB eldonis serion el 8 bildkartoj kun E-aj surskriboj, bildoj, tradukoj de la surskriboj, por disdonadi al la publiko de HUB, junularaj aktivuloj de diversaj organizoj. Al ĉiu vizitanto la 14-an de aprilo estis disdonita folio kun anonco, ke hodiaŭ estas la Tago de Esperanto, kun ekzemploj de ĉiutagaj frazoj kaj E-a alfabeto kun la necesaj klarigoj pri la prononco.

La filmoj “Esperanto estas...”, produktita de E@I, kaj “Эсперанто — значит ‘надеющийся’”” (Esperanto signifas “esperanto”), kies aŭtoro estas la Odesa junulara E-klubo “Verdaĵo”, estis montritaj por junulara publiko en kelkaj kluboj.

Kadre de la urba ĉampioneco de lernejanoj pri la ludo “Kio? Kie? Kiam?” oni prezentis serion de demandoj rilate la lingvon Esperanto kaj ĝian kreinton L. Zamenhof. La demandojn sekvis kurta informo pri la temo. La teamoj, kiuj donis la ĝustajn respondojn al priesperantaj demandoj, ricevis specialajn premiojn de la kviza ĉambro “Esperanto”.

Prezentado de Eo kun lingvistika kvizo kaj montrado de kelkaj epizodoj el la filmoj okazis en la privata lernejo “Veda” la 28-an de aprilo, kadre de la Tagoj de Eŭropo.

Sed la plej interesa kaj alloga evento de la memorsemajno estis, verŝajne, la t.n. “Festacio”, la manifestacio sen “mani”, sed kun la “festo”. Grupo de junuloj kun originalaj sloganoj en la rusa kaj Esperanto promenis laŭ la memorlokoj de la odesa Esperanta mo vado. Ni komencis ĉe la Domo de Sciencistoj, kie ekde 1957 ekfunkciis E-a klubo, kaj rememoris ĝian gvidanton dum 20 jaroj N. I. Sigal, la glorajn anojn A. I. Verŝinin, I. A. Vagramov, V. V. Samodaj, A. E. Gonĉarov, T. Peŝtimalĝan, N. V. Blaĵkov.

Poste ni paŝis al la Primorskij-bulvardo, preterpasante la faman Domon kun atlantoj, kie de 1991 ĝis 2004 oficiale funkciis la urba junulara Esperanta klubo “Verdaĵo”, gvidata de la aŭtoro. Nia celo estis la Palaco de Infanoj kaj Junularo (iama Palaco de junpioniroj), kie ekde 1959 ĝis la morto de la gvidanto en 1972 funkciis rondeto de Esperanto por lernejanoj, kie instruis la aŭtoro de la odesa monumento al L. Zamenhof, N. V. Blaĵkov, kaj lia edzino L. L. Svetĉenko.

La Palaco troviĝas en la komenco de la Primorskij (Ĉemara)-bulvardo; kaj meze de la bulvardo situas la (iama) Palaco de Maristoj, kie en la 70-aj jaroj gastis la urba E-klubo “Blanka Akacio”, sed pli frue, en la 20-30-aj, nestis la fama LSR (Literatura-Scienca Rondo). De tie venis tiel famaj homoj kiel la Akademiano de Esperanto S. G. Rublov, tradukisto de la plena verkaro de A.S. Puŝkin kaj de I. A. Krilov; E. D. Ajsberg, la aŭtoro de la famaj libroj “Radio — estas tre facile”, “Televido — estas tre facile”, kreitaj en Esperanto kaj tradukitaj al kelkdek lingvoj; V. V. Vozdviĵenskij, kiu gvidis rondeton de Esperanto en la muzika lernejo de Muzdramin (poste speciala muzika lernejo nome de prof. Stolarskij), kie lernis de li Esperanton la estonta virtuozo E. Gilels. La sekretario de tiu LSR-klubo estis Vladimir Sutkovoj, la aŭtoro de la plej bona Esperanto-rusa vortaro antaŭ la apero de la Bokarjov-vortaroj.

Kaj fine ni venis al nia celo: la monumento al la kreinto de E-o L. Zamenhof, kiu troviĝas en la korto de la domo № 3 en nia ĉefa strato, Deribasovskaja. Tie loĝis la skulptisto N. V. Blaĵkov, tie staras la monumento, kiun nun oni konas ĉie en la Esperanta mondo. En la korto ĵus ekfunkciis “la kviza ĉambro” kun la nomo “Esperanto”, kies mastrinoj amike invitis nin teumi post la marŝado. Ĝuste ili produktis la sloganojn, kiujn ni portis dum la tuta vojo por eksciti la scivolemon de la publiko. Bedaŭrinde, la vervo vidiĝis nur ĉe la organizantoj de la kampanjo: la junulara Esperanta klubo “Verdaĵo” kaj Konsilio de junaj sciencistoj de Odesa Nacia Universitato. La junularo, por kiu ĉio okazis, ne tre atentis, ne tre interesiĝis... Tamen, oni esperas, ke fruktoj aperos kaj nia agado ne estis vana. Nu, por tio ni ja estas e-istoj — por esperi, ĉu ne?

Universala kongreso

Kongresa Komuniko 3

Konstanta Adreso: Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Tel.: +31 10 436 1044; fakso: +31 10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: www.uea.org/kongresoj.

Informoj: La ĝenerala kongresa retejo de UEA servas por informi pri la mendo kaj evoluo de servoj (loĝado, ekskursoj, bankedo, salonoj por asocioj...), la evoluo de la nombro de la parto prenantoj kaj ligiloj al la regularoj kongresrilataj kaj al ekzamenoj (KER). La Loka Kongresa Komitato havas propran retejon kun specifaj informoj pri la lando, urbo, orientiĝo en Seulo kaj freŝaj novaĵoj pri la UK: http://www.2017uk.net.

Kongresa Temo: La reĝisoro de la Kongresa Temo, Stephanie Cabovianco, kaj kunlaborantoj jam prepariĝas por la atendataj viglaj kaj interesaj diskutoj pri la ĉi-jara Kongresa Temo Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo. Ĉu esperantistoj estas pli bonaj turistoj ol ne-esperantistoj? Ĉu ni estas pli konsciaj pri la konsekvencoj al la medio kaj lokaj lingvoj pro la intensiĝanta internaciigo de turismo? Tiuj kaj aliaj demandoj kaj sub-temoj estos la bazoj por rezolucio prezentota al la Esperanta kaj aliaj movadoj.

Zamenhof-Jaro: Por celebri kaj festi la finiĝantan Zamenhof-Jaron estos speciala programero dum la UK.

IKU-prelegoj: El 17 ricevitaj proponoj, kadre de la IKU okazos naŭ prelegoj, el kiuj kvar havos daŭrigajn prelegojn kaj servos ankaŭ kiel kursoj de la Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS): Solidareca agado pri migrantoj kaj rifuĝantoj en Eŭropa Unio (Alcalde), Poliglotoj kaj novaj teorioj pri lingvoakirado (Charters kaj Lee), Pra-kolonia lingvopolitiko en Havajo (Fernández), Instruo de saĝuloj — malproksimorienta lernolibro (Zieba). La aliaj IKU-prelegoj traktos pri tre variaj temoj kiel Sanprizorgado de Orienta Medicino (Chong), Historio kaj evoluo de la kariljona muzikarto (Haazen), La matematiko de primnombroj (Lo Jacomo), Masa spektroskopio por studado de praaj klimataj ŝanĝiĝoj (Raola) kaj Clarence Bicknell, poeto, pionira esperantisto, sciencisto (Tonkin). Aldone, pliaj 5 prelegoj okazos en la tria sesio de la Scienca Kafejo: Turismo kaj popolmigrado (Markus), Pilgrimado: religio kaj turismo (Nordenstorm), Ginsengo (Schicke), mapsimboloj kaj vojsignoj (Sibayama) kaj Kial nun modas antagonisto? (Striganova).

La plenaj resumoj estas legeblaj ĉe: http://uea.org/teko/IKU. Jam la 25-an fojon aperos la IKU-Libro kun la tekstoj de la IKU-prelegoj kaj resumoj de la Scienca Kafejo. Ĉi jare denove redaktos ĝin la IKU-sekretario, prof. Amri Wandel. Ĝi estos aĉetebla en la Libroservo.

Kiel ĉiam, en la IKU-AIS-kursoj eblos ekzameniĝi kaj ricevi AIS-atestojn, kiuj estos disdonotaj publike dum la Scienca Forumo, publika prezentaĵo de la scienca agado en Esperantujo, komuna al IKU, AIS kaj Internacia Scienca Asocio Internacia (ISAE). En tiu forumo estos prezentitaj i.a. planoj por novaj juĝ proceduro kaj kriterioj de la IKU-Komisiono, kunlaboro inter ISAE kaj AIS, la novaj retejoj de AIS kaj ISAE kaj la speciala studadsesio kiun AIS okazigos en septembro por la Zamenhof-Jaro en Varsovio (http://ais-sanmarino.org/arangxoj/sus/sus34/).

Esperantologia Konferenco: La 40-a Esperantologia Konferenco okazos en ĵaŭdo, la 27-a de julio 2017, sub la aŭspicioj de Universala Esperanto-Asocio (UEA) kaj de la Centro de Esploro kaj Dokumentado (CED) kaj havos kiel temon Esperantologio: Pli profunde kaj pli vaste. La organizanto estas Orlando Raola, komisie de la aŭspiciantoj. La ĝisnunaj konfirmitaj prelegantoj estas Barbara Pietrzak, Xavier Alcalde, Hidenori Kadoya, Hiroyuki Usui, Ghiridar Rao kaj Bak Giwan.

Amikumu: Dum la UK estos prelego pri la nova aplikaĵo Amikumu, kiel kaj kial uzi ĝin. La partoprenantoj de la programero havos la okazon fari demandojn al la projektiniciatintoj kaj eĉ povos kontribui al la projekto.

IIK: La 46-a Internacia Infana-adoleskula Kongreseto havas altan nombron de partoprenantoj, 45 kongresetanoj plus la organizantoj kaj helpantoj. Tio estas la plej alta nombro de partoprenantoj el la lastaj tri kongresetoj kaj ĝi ne estas pli alta pro la limigita loka kapacito. La retejo de IIK: http://bertosch.free.fr/iik2017/.

Artaj aranĝoj: Konfirmitaj por la 102-a UK estas la partopreno de Asorti (filmo), Doma (koncertoj), Anti-cool (koncerto), (teatro), Espera Mondo Eruda Li (koncerto), Park Sosan (korea tradicia danco), Kajto (koncerto), Kamelia (danco/gimnastiko), Linu kaj Maju (koncerto — klasika korea kaj elektronika muziko). Planata estas ankaŭ la Azia Vespero, programero kun artistoj el Azio.

Aliĝoj kaj kotizoj: Ankoraŭ eblas aliĝi al la 102-a UK, inkluzive surloke en Seulo. La aliĝkotizoj estas ekde nun tiuj de la tria aliĝperiodo (interkrampe tarifo B): Individua Membro de UEA (sed ne MG) 270 € (205); MG-membro aŭ ne-IM de UEA, 340 € (255), Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo, IM de UEA, 135 € (95), Kunulo/junulo/handikapulo, ne-IM de UEA, 205 € (150). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post 1996 12 31 aliĝas senpage (bv. sendi kopion de identigilo). Pri pagmanieroj vd. en Jarlibro 2016 (p.35) aŭ en http://www.uea.org/alighoj/pagmanieroj.

Statistiko: Ĝis la 4-a de majo estis registritaj 1042 kongresanoj el 61 landoj. La landoj kun pli da aliĝintoj estas Korea Resp. (223), Japanio (169), Ĉinio (104 + Hongkongo 3 + Tajvano 15), Francio (81), Brazilo kaj Germanio (po 35), Rusio (31), Pollando (25), Nederlando (24), Usono (22) kaj Hispanio (20).

UEA

Estrara raporto 2016

En la junia numero de la revuo Esperanto aperas nur konciza versio de la raporto. Se vi deziras legi la plenan raporton pri la jaro, vi povas trovi ĝin en la retejo de UEA http://uea.org/l/teko/komitataj/Estrara﹍Raporto﹍2016.pdf kaj la papera versio peteblas de la Centra Oficejo laŭbezone.

Ĝeneralaj rimarkoj

La lasta jaro vidis la komencon de signifaj ŝanĝoj en UEA — ŝanĝoj en la personaro, en la strategio, kaj en la bazaj dokumentoj kaj strukturoj de la Asocio. Per Ĝenerala Voĉdono, fine de la jaro, nia membraro aprobis aron da ŝanĝoj en nia Statuto, inkluzive de la jura memstarigo de TEJO kaj la ebligo de perreta voĉdonado. Nova Ĝenerala Direktoro energie eklaboris por plivastigi la Volontulan Servon en la Centra Oficejo, kaj tion la Estraro subtenis per aĉeto de Volontula Domo en Roterdamo. La elektoj en Nitro daŭrigis la oficadon de la Prezidanto, Vicprezidanto kaj Ĝenerala Sekretario, sed ankaŭ alportis du freŝajn kaj talentajn anojn al la Estrara teamo. Ne ĉio estis pozitiva — la jaro alportis signifan deficiton, kune kun reŝrumpo de la membraro post portempa kresko en 2015. Restas multaj defioj por alfronti. La Asocio tamen jam klare troviĝas sur la vojo al renoviĝo.

Agadkampo 1: Konsciigo
Informado:

La estrarano Stefano Keller daŭrigis la kunordigon de internacia teamo de dek personoj per la retlisto “Zorgantoj pri informado” (ZPI); tra la jaro li kontaktis landajn asociojn cele al kreo de reto da inform-aktivuloj, provizore grupigitaj en la listo i...@yahoogroups.com. Dum la 101-a UK, Emilio Cid enposteniĝis kiel estrarano pri informado kaj daŭrigis la informlaboron en la grupo ZPI, kun la daŭra kunlaboro de Stefano Keller.

Okazis konkurso por la renovigo de la retejo Esperanto.net kaj por kreado de retejo por la Zamenhof-Jaro. Barbara estis nomumita komisiito Pietrzak pri la Zamenhof-Jaro sub la komuna respondeco de la estraranoj Cid kaj Spanò. Okazis laboroj por realigi la Tutmondan Informreton — TIR. La estrarano Cid invitis aktivulojn per malferma alvoko, kaj komencis organizi la grupon.

Pliaj informoj haveblas per la retejo www.linguistic-rights.org kaj la UEA-vikio http://uea.org/vikio/Kategorio: Informado.

Dum la 101-a Universala Kongreso en Nitro, Slovakio, kies LKK aranĝis tre bonan informan agadon tra la urbo kaj en la lando, Emilio Cid kunordigis la agadon “Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK”, kun riĉa rikolto da artikoloj en la tutmonda gazetaro.

Okazis la jam tradicia kampanjo Esperanto-Tago por la 26-a de julio, kaj ankaŭ la kampanjo ĉirkaŭ la Zamenhof-tago/Esperanta Librotago okaze de la 15-a de decembro.

La projekto de Lu Wunsch-Rolshoven “Unu leciono pri Esperanto” (por pliaj informoj vidu ĉe: http://www.esperantoland.org/dosieroj/1-eo-horo.pdf) ricevis aŭspicion kaj subtenon al sia disvastigado per la nova retejo Esperanto.net. Emilio Cid proponis al UEA kaj TEJO, ke en la nova retejo Esperanto.net estu varbilo por amikoj de Esperanto (kiu iĝus membrovarbilo en tiu specifa kategorio post aprobo en la Statuto).

Eksteraj rilatoj: Dum la unua parto de 2016, la respondeca Estrarano Stefano Keller kunlaboris kun kvar diversaj komisionoj, kiuj reprezentas UEA-n ĉe UN kaj Unesko:

  • en Ĝenevo, V. Graf, N. Margot, C. Reale, A. Tanner;
  • en Novjorko, H. Tonkin, U. Becker, M. Brandini, A. Thorsen, L. Winkelman;
  • en Vieno, H. M. Maitzen, M. Prétot, N. Florineth;
  • ĉe Unesko en Parizo, R. Triolle, B. Despiney, F. Lo Jacomo.

Krome kontribuis diversaj aktivuloj en specifaj aranĝoj ene kaj ekster tiuj urboj. La Novjorka Oficejo de UEA aperigas sesfoje jare informilon pri evoluoj ĉe UN, sendatan en la angla (kaj laŭplane ankaŭ en la franca ekde 2017) al neesperantistaj kunlaborantoj de UN k.a. Ekde julio 2016, la estrara respondeco pri Eksteraj Rilatoj transiris al Sara Spanò. La ĝeneralaj planoj por tiu ĉi agadkampo koncernas ampleksigon de interligitaj laborgrupoj, sekve al pli sistema varbado de interesatoj.

Aldone al tio, en decembro la ĉefaj kunrespondeculoj pri Eksteraj Rilatoj ekpripensis ideon kunsidi ĉiumonate ekde januaro 2017 kun la ĉefreprezentanto de UEA ĉe UN en Novjorko kaj respondeculo de la Novjorka Oficejo, Humphrey Tonkin, pri la Novjorka Oficejo, kun aparta fokuso pri eksterrilataj flankoj kaj lanĉo de rilataj trejnaj kaj klerigaj agadoj.

Okaze de la 50-a datreveno de la Internaciaj Paktoj pri Civilaj kaj Politikaj Rajtoj kaj pri Ekonomiaj, Sociaj kaj Kulturaj Rajtoj la 16-an de decembro UEA aperigis la libreton Fundamento de la homaj rajtoj, kiu enhavas la tradukon de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj kaj novajn tradukojn de la du Paktoj.

UEA estis ankaŭ reprezentita dum:

  • Internacia Konferenco de Neregistaraj Organizaĵoj en kunlaboro kun la Fako pri Publika Informado ĉe UN (Gyeongju, Korea Respubliko, 30 majo-1 junio 2016), kie la delegacion de UEA reprezentis Lee Jungkee (estrarano de UEA) kaj Kim Young-Long (membro de la UN-laborgrupo de UEA).
  • Monda Socia Forumo (Montrealo, Kebekio, 9-14 aŭgusto 2016), kiu konsentis decidon de la Estraro de UEA, faritan dum la unua Estrarkunsido post la UK en Nitro: doni aŭspiciojn de la Asocio al la projekto G200, fokusita sur packonstruado, kunlabore kun aliaj neregistaraj organizoj.
  • 4-a Konferenco de Unuiĝo de Internaciaj Asocioj — UIA (Busano, Korea Respubliko, 28-29 septembro 2016): Kunlabore kun Korea E-Asocio kaj ILEI, UEA sendis tri reprezentantojn al la Asocia Ronda-Tablo Azio-Pacifiko de UIA. Pli da informoj ĉe: www.uia.org/roundtable/asia-pacific-2016
  • 6-a Internacia Unesko-Forumo de NRO-j (Querétaro, Meksiko, 3-4 novembro 2016): Kiel reprezentantoj de UEA partoprenis tri junuloj, Rafael García, Carlos Hernández kaj David López. Carlos Hernández prelegis dum pli ol du minutoj pri Esperanto, UEA kaj ilia rilato al la antaŭenigo kaj konstruado de paco, kaj okazis kontaktiĝo kun reprezentantoj de aliaj organizoj. Kiel informa flanka agado, la reprezentantoj de UEA povis informi pri Esperanto, UEA kaj TEJO.
  • Forumo de Lingva Konsilio Eŭropa (Katolika Universitato de Milano, Italio, 1-2 decembro 2016), kie partoprenis ĉirkaŭ 70 fakuloj el diversaj Eŭropaj landoj. Pluraj temoj estis tuŝitaj: plurlingveco, lingva demokratio, sentemo al minoritataj rajtoj, lingva ekologio. Partoprenis nome de UEA Davide Astori (docento ĉe la Universitato de Parma, Italio).
Esploro kaj dokumentado:

La Centro por Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvo-Problemoj (CED) plu laboris sub la gvido de 9-persona estraro. La subita kaj ŝoka forpaso de la estrarano de CED Detlev Blanke meze de la jaro lasis grandan fendon en la laboro de la Centro. Tra pli ol kvardek jaroj, d-ro Blanke estis unu el la plej gravaj rolantoj en CED. La revuo Language Problems and Language Planning (LPLP: Lingvaj problemoj kaj lingvoplanado) atingis en 2016 sian 40-an jarkolekton.

Informilo por Interlingvistoj (IpI) aperis en tri numeroj sub la redakto de d-ro Blanke. Kvara numero (n-ro 99) aperis post lia morto kaj estis dediĉita al liaj vivo kaj kontribuoj. Simila enhavo aperis en la germanlingva bulteno de GIL (Gesellschaft für Interlinguistik), Interlinguistische Informationen.

Fonduso de CED funkcias dank’ al financa subteno de ESF, Esperantic Studies Foundation ($7000 jare).

Pri la Biblioteko Hodler daŭre okupiĝis (parttempe) Ralph Schmeits kunlabore kun Rob Moerbeek. Dum la unua parto de 2016 volontulis Wim Baris kaj dum la dua parto Trezoro Huang Yinbao.

Agadkampo 2: Kapabligo
Instruado (kunlabore kun ILEI):

La 15-jara Edukado.net fine de 2016 havis preskaŭ 4500 membrojn en 131 landoj (dum la jaro aperis 357 novuloj). La retejo per diversaj materialoj kaj interagaj ebloj subtenis la KER-ekzamenojn kaj la Interlingvistikajn Studojn en Poznano.

La granda novaĵo de la retejo en 2016 estis la projekto Ekparolu!, en kiu spertuloj (geonkloj) per skajpaj parolsesioj ebligas ekzercadon al komencintoj (genevoj). Dum provperiodo trejniĝis la unua trideko da geonkloj, kiuj okazigis 150 lecionojn.

Dum la UK en Nitro, K. Kováts kaj S. Lelarge la 13-an fojon gvidis paroligajn kursojn en du niveloj, sume en 16 lecionoj, tage por po 160 personoj.

K. Kováts ankaŭ en 2016 sukcesis kunlabori kun ne-esperantista entrepreno pri lingvolerna aplikaĵo por poŝtelefonoj. En la programo Leer kinderen talen Esperanto fariĝis la 4-a lernebla lingvo.

En novembro 2016, pro sia multjara laboro por la disvastigo de Esperanto, K. Kováts estis honorita per la FAME-Kulturpremio, kiun ŝi transprenis de la urbestro de Aalen (DE).

De pluraj jaroj nur UEA havas oficialajn rilatojn kun Unesko. En 2015 la Komitato de ILEI decidis, ke ILEI rekandidatiĝu por memstara agnosko. Ĝis la jarfino 2015 pretiĝis ampleksa dokumentaro tiucele (28 dokumentoj, 480 g.), la respondo de Unesko estas atendata.

Pro la KER-ekzamenoj gravas la institucia membreco de UEA en ALTE, la Asocio de Lingvo-Testistoj en Eŭropo, en kies jara konferenco en novembro 2016 en Helsinki, Finnlando, partoprenis Zsófia Kóródy.

La reprezentanto de UEA dum la konferenco partoprenis en du laborgrupoj, respektive pri la plibonigo de verkata manlibro pri kvalitkontrolado, kun terminologia laboro por difini kaj akcepti nociojn por estonta komuna uzado, kaj pri teknologio por lingvoekzamenado.

Ampleksa artikolo en la juli-aŭ gusta numero de la revuo Esperanto prezentis la iniciaton, komune realigatan de UEA kaj ILEI, kiu estis malfermita en la Tago de Lernado organizita de ILEI kadre de la 101-a Universala kongreso en Nitro. Sekcio ĉe aktivulo.net prezentas pri la Jaro la celojn, la strategiojn kaj sugestojn por lokaj grupoj kaj landaj asocioj, kiel partopreni en la programo. En 2016 UEAILEI rekte organizis eventojn en ok lokoj, en Slovakio, Hungario, Pollando, Ĉinio, Rumanio, Nederlando, Tanzanio kaj Germanio, kun planoj por pliaj naŭ eventoj en 2017 ĝis la fino de la Jaro en la 102-a UK en Seulo.

Universitatoj:

F. Gobbo deĵoris tra la jaro kiel profesoro de la speciala katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo (NL), kiun financas UEA kaj E-Nederland. Krom gvidi kursojn pri Esperanto kaj interlingvistiko, Gobbo aŭtoris studojn kaj popular sciencajn artikolojn, kaj krome redaktis belan festlibron, Lingua, politica, cultura: Serta gratulatoria in honorem Renato Corsetti.

La Interlingvistikaj Studoj de la Universitato Adam Miczkiewicz (UAM) en Poznano (PL) atingis sian 19-an jaron sub la gvido de prof. d-ino I. Koutny, kun daŭra financa subteno de ESF. Sukcese okazis interlingvistikaj studsesioj en Poznano februare kaj oktobre, kvankam ĉi-lastan superombris la subita forpaso de la konata interlingvisto-sociologo Z. Galor. Dudeko da studentoj enskribiĝis por unujara instruista trejnado ĉe UAM, aldone al la studentoj en la regula trijara programo.

Trideko da universitatanoj partoprenis dutagan kaj dulingvan simpozion ĉe la Okcidenta Universitato de Timişoara, Rumanio, kiun kunorganizis la landa E-asocio. Ĝia ĉeftemo estis “Esperanto — ponto inter lingvoj kaj kulturoj”.

Aliaj klerigaj agadoj:

La reta E-lernejo lernu.net trairis grandan renovigon en julio. Publikiĝis nova 26-leciona kurso (bazita sur rakonto de A. Löwenstein) kun centoj da ekzercoj de la edukisto B. Dockhorn, ilustraĵoj kaj granda serĉebla biblioteko. La nova paĝaro enhavas ankaŭ detalan gramatikon de Esperanto kaj refaritajn foruman sistemon, vortarojn kaj tradukilon. Teknike la retejo estas plene modernigita, kaj la teamo daŭre aldonas novajn materialojn kaj funkciojn. Al la komunumo de pli ol 240 mil registritaj uzantoj aldoniĝas pli ol 2000 novuloj ĉiumonate — signifa kresko post la renovigo.

La Esperanto-kurso por anglalingvanoj ĉe Duolingo restis furora. Je sia unujariĝo la 28-an de majo, la kurso jam havis pli ol 400 000 lernantojn; tio iĝis pli ol 500 000 jarfine. Simila kurso por hispanlingvanoj estis lanĉita la 26-an de oktobro kaj rapide akiris sian unuan centmilon da lernantoj. In s pi ritaj de tiuj sukcesoj, kelkaj kunlaborantoj de Duolingo komencis pretigi novan aplikaĵon Amikumu por faciligi per sonajn kontaktojn interalie inter la parolantoj de difinita lingvo.

Ekzamenoj:

En 2016 okazis entute 4 memstaraj ekzamensesioj de KER-ekzamenoj. La 5-a tutmonda ekzamensesio en du partoj (aprilo kaj junio), la kongresa ekzameno en Nitro, jarfine ankoraŭ du sesioj en Ĉinio kaj en Meksiko.

En la tutmonda ekzamenperiodo estis engaĝitaj 18 urboj de 14 landoj. Al ekzamenoj dum la jaro aliĝis entute 189 kandidatoj, sed sukcesis nur 164 personoj el 26 landoj. 25 kandidatoj fiaskis.

Ekzamenoj UEA/ILEI: post kelkjara minimuma funkciado, ĉi tiu alternativo al la KER-ekzamenoj reviviĝis per sesio en la 6-a Afrika Kongreso de Esperanto (UEA), okazanta decembre en Bunda, Tanzanio. Prezentis sin 25 kandidatoj el kvar landoj. El tiuj 20 pluiris post la antaŭtesto, 8 por la Dua Nivelo kaj 12 por la Unua Nivelo. El sesio rezultis 16 sukcesintoj, po 8 en tiuj du niveloj.

Aktivula trejnado:

Ekde julio 2016, la estrara respondeco pri Aktivula Trejnado transiris de la Vicprezidanto Stefan MacGill, la iniciatinto de la AMO-programo, al la estrarano, kaj iama Komisiito pri Aktivula Maturigo (2014-2016) Sara Spanò.

Estis lanĉita nova multflanka retejo por aktivuloj aktivulo.net. Okazis ankaŭ diversaj kontaktoj kaj kunlaboroj kun TEJO, kies tradicioj de aktivula trejnado plivastiĝis kaj plifortiĝis per la helpo de eŭropaj subvencioj.

Rekorda estis la jaro 2016, kun 12 AMO-seminarioj, kompare kun 9 en 2015 kaj 8 en 2014 de la renoviga pro gramo de UEA pri Aktivula Maturigo. Tiu programo estis dekomence tut monda, la ĵusa jaro konfirmas tion: el tiuj 12 seminarioj, 7 okazis en novaj landoj kaj mondregionoj: Danlando, Hispanio, Indonezio, Nepalo, Pollando, Tanzanio kaj Turkio. En tiuj seminarioj rolis 63 gvidantoj kaj pli ol 300 partoprenantoj. Laŭkontinente, ses okazis en Eŭropo, du en Ameriko, tri en Azio kaj unu en Afriko.

Terminologio:

La Komisiono de UEA pri Terminologiaj Instancoj (ISO/TC37 kaj Infoterm) antaŭenigis sian agadon en 2016.

En julio 2016, la estrara respondeco transiris al Sara Spanò. Cele al pliefikigo de la laboroj en tiu ĉi agadkampo, la konsisto de la koncerna komisiono estis rekonfirmita, sed ŝanĝo de la gvidanto estis oficialigita: Ariadna García Gutiérrez transprenis la gvidadon de la komisiono, kunlabore kun Mélanie Maradan, iama komisiito, kaj Olof Pettersson. Post la ŝanĝo, komenciĝis prilaborado de laborplano kaj gvidlinioj por la agado de la komisiono, laŭ propono de la nuna komisiito. Unu el la planitaj agoj estas antaŭ enigi la terminologian laboron pri pli kaj pli da fakoj, kun aparta fokuso sur vortaro rilata al trejnado, kaj pliintensigi la reprezentiĝon de UEA ĉe Terminologiaj Instancoj.

Agadkampo 3: Komunumo

La ampleksa agadkampo “Komunumo” konsistas en nia interna perspektivo, fokusita sur kunligado de homoj, agadoj, projektoj, kiu komplementas nian rigardon al la ekstero (agadkampo Konsciigo). La interna kaj la ekstera agado — direktoj estas kernaj partoj de efika, balancita kaj konscia agado de la Asocio.

La ŝlosilaj strategiaj fokusoj kadre de la agadkampo Komunumo estas: la plivastigo kaj pliintensigo de la uzado de la servoj de UEA; la diversigo de la propono pri kulturaj kaj fakaj aranĝoj, cele al pli ampleksa uzado de la lingvo kaj plifortigo de la apartensento al la komunumo; la kuraĝigo de solidareca helpagado ene de la komunumo.

Strategia perspektivo: La E-komunumo ĝenerale prosperis dum la jaro, kun bunta kaj interesa UK-101, relative granda libro-oferto, kaj plej di versaj movadaj, turismaj, kulturaj kaj fakaj aranĝoj tra la mondo. Tiu ĉi kampo tamen iom postrestas en la renovigoj ĉe UEA; daŭre mankas moderna reta ven dejo ĉe la Libroservo, elektronikaj versioj de revuoj kaj libroj, novaj aliroj al la organizado de la faka kaj scienca agado ktp. En epoko de amasa reta lernado de Esperanto, estas urĝe trovi novajn vojojn al la komunumo por anoj de la reta generacio.

Servoj:

La jaro 2016 estis tre eventoplena jaro por la revuo Esperanto; el la 11 numeroj (kun entute 262 internaj paĝoj) 4 estis redaktitaj de F. Valle, 6 de A. Kaszás kaj unu de la Centra Oficejo, por helpi rekapti la malfruon akumulitan dum la jaro. La enhavo de la revuoj ricevis diversflankajn laŭdojn, pri bunteco kaj traktado de multaj aktualaj aspektoj de la movado. De la revuo Kontakto dum la kalendara jaro aperis 5 numeroj, la 6-an numeron la abonantoj ricevis kun ioma malfruo. La tutan jarkolekton redaktis R. Pavinksi.

La jaro 2016 ne estis aparte bona por la Libroservo, la vendoj dum la jaro atingis € 83 104 (kompare al € 108 696 en 2015). Kresko de la eksterkongresaj vendoj daŭrigis la tendencon: ili kreskis en 2015 kompare kun 2014, kaj same en 2016 kompare kun 2015. Aperis nova, reviziita eldono de La danĝera lingvo de Ulrich Lins. Stanislav Košecký redaktis la eldonon de Prilingve en Nitro — politike, historie, teorie, instrue. Ankaŭ aperis poŝlibroformata el dono de la Fundamento de la homaj rajtoj (96 p.).

La Jarlibro 2016 aperis fine de majo. Redaktis P. Fischer-Kotowski, antaŭparolis Mark Fettes.

La 101-a Universala Kongreso okazis en Nitro, Slovakio (23–30 julio 2016). 1 252 kongresanoj el ĉ. 60 landoj partoprenis. Dum la unua komitatkunsido, la 23-an de julio, la Komitato de UEA elektis ses estra ranojn de UEA: prof. Mark Fettes kiel Prezidanton, Stefan MacGill kiel Vicprezidanton, Martin Schäffer kiel Ĝeneralan Sekretarion kaj LEE Jungkee, Sara Spanò kaj Emilio Cid kiel estraranojn.

Dum la malferma parolado de la Prezidanto Mark Fettes estis emfazita la graveco de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, en kies lingvaĵo rekoneblas la mondpercepto de Zamenhof. La kongresa temo estis “Socia Justeco — Lingva Justeco”. Laŭ la postkongresa raporto, “la formoj de socia subpremado povas viktimigi unuopajn homojn kaj grupojn laŭ iliaj diverskategoriaj identecoj (raso, genro, seksa orientiĝo, handikapeco ktp.), kiuj ofte interligiĝas kaj interagas ĉe unuopaj individuoj.”

En Nitro okazis konferenco “Perspektivoj de Lingva Komunikado en la Eŭropa Unio” (28-29 julio) kunlige kun la UK. La 30-an de julio okazis Esperantologia Konferenco “Evoluo kaj evoluigo de la internacia lingvo Esperanto: diversspecaj influoj kaj faktoroj”.

Laŭ la komunuma vidpunkto, apar te grava estis la lanĉo de la Zamenhof-Jaro 2017, okazinta la 29-an de julio 2016. Danke al kontaktoj de polaj esperantistoj kun la Kulturministerio, Pollando proponis al Unesko aŭspicii la solenadon de la 100-a mortodatreveno de Zamenhof en 2017. Kun la subteno de Germanio kaj Slovakio, la propono estis akceptita inter 53 datrevenoj aprobitaj de Unesko en ĝia 38-a Ĝenerala Konferenco.

Dum la Solena Fermo, oni anoncis la nomojn de 14 esperantistoj, kiujn la Estraro de UEA honorigis per Diplomo pri Elstara Agado aŭ per Diplomo pri Elstara Arta Agado. Mireille Grosjean ricevis la Premion Deguĉi.

La kontaktiĝo kaj kunlaboro inter la Estraro, la CO kaj la LKK de la 102-a UK komenciĝis dum la UK en Nitro kaj pludaŭris dum la postaj monatoj, kaj rete kaj ĉeeste.

En novembro 2016, Stephanie Cabovianco el Argentino estis nomumita reĝisoro de la kongresa temo de la UK — “Turismo kaj evoluo: vojoj al daŭripovo”. Estis lanĉita, kadre de la nova politiko de UEA, malferma alvoko inviti la Universalan Kongreson en 2019 kaj 2020. Krome, en novembro 2016, estis enkondukita nova sistemo rilate al la komisiono pri Internacia Infana Kongreseto, kun la celo faciligi la scitransdonon inter diversaj respondeculoj tra la jaroj. Paralele al tio, jam ekis la preparlaboroj pri la 103-a UK, okazonta en Lisbono en julio kaj aŭgusto 2018.

La 71-a Internacia Junulara Kongreso (IJK) de TEJO okazis de la 16-a ĝis la 23-a de julio 2016 en Vroclavo, Pollando.

Faka kaj scienca agado:

En 2016, UEA havis formalajn rilatojn kun 39 fakaj asocioj: 6 aliĝintaj, 31 aliaj kunlaborantaj, kaj du fakaj sekcioj de TEJO. Krome, UEA donis informojn kaj kontaktindikojn en sia Jarlibro pri aliaj 29 FA.

Dumkongrese, apud sukcesa IKU-sesio (9 prelegoj, tri AIS-kursoj), daŭris Scienca Kafejo, lanĉita de ISAE dum la Bonaera UK (2014). Aldone al la ĉiujara IKU-libro estis eldonita ankaŭ almanako kun la titolo Prilingve en Nitro — politike, historie, teorie, instrue. Krom la kutimaj sciencaj kaj fa kaj programeroj dum la UK, ĉi-jare okazis du altkvalitaj, paralelaj fakaj eventoj: Interreligia forumo en Centra Eŭropo — CEIF 2016 kaj Lingvopolitika konferenco de landoj V4+, kiuj ankaŭ celis la malfermon de la diskutoj al neesperantistoj.

Kulturo:

Post la Nitra UK, pludaŭris la preparlaboroj kaj la inter konsiliĝo pri la solenado de la Zamenhof-Jaro 2017. Estis nomumita komisiito pri la Zamenhof-Jaro Barbara Pietrzak, kiu ekkunlaboris kun la ĉefrespondeca estrarano pri la Zamenhof-Jaro Emilio Cid kaj la kunrespondeca Estrarano Sara Spanò por antaŭenigi la iniciaton. La Prezidanto Mark Fettes kaj la Ĝenerala Direktoro Veronika Poór engaĝiĝis en la iniciaton. Aparta atento estis dediĉita al la komisiono de UEA pri Radio, kaj al la komisiono pri Zamenhof-Esperanto-Objektoj (ZEOj), okaze de la datreveno. La Jaro fariĝas ankaŭ la ĉeftemo de la enkonduko al la Jarlibro 2017, kaj la printempa Malferma Tago de la Centra Oficejo de UEA en 2017. Estiĝis planoj kaj iniciatoj kolekti informojn kaj materialojn pri la Jaro en aparta retejo, kaj en decembro 2016 estis lanĉita malferma alvoko, kunlabore kun Emilio Cid kaj Veronika Poór, por kreado de retejo rilata al Zamenhof.

Por kolekti informojn kaj dividi siajn agadojn de Esperanto-Centroj naskiĝis nova retpaĝo de UEA: www.esperanto.center.

En la Belartaj Konkursoj, la branĉo Poezio rikoltis 39 verkojn de 18 aŭtoroj el 15 landoj; pri la branĉo Prozo konkursis 25 verkoj de 18 aŭtoroj el 12 landoj.

En la Raporto de la Prezidanto, enkonduke al la volumo Belarta Rikolto 2016, Humphrey Tonkin esprimas dankemon al ĉiuj kunlaborantoj dum siaj oficperiodoj kiel prezidanto, kaj aparte al la sekretario Michela Lipari pro la elstare kaj akurate farita laboro.

En novembro 2016, post longa inter konsiliĝo inter la Prezidanto de UEA, la estrarano pri Kulturo, la Ĝenerala Direktoro kaj la ĵusaj gvidintoj de la Belartaj Konkursoj, la Estraro de UEA nomumis Miguel Fernández Martín (prezidanto), kaj Miguel Gutiérrez Adúriz (sekretario). Tuj post la nomumo ili ekkunlaboris kun siaj antaŭuloj pri la ofictransdono.

En 2016 la eventoj kun kultura karaktero estis multnombraj kaj variaj: inter ili aparte menciindas la Roskilde-Festivalo en Danio, la KinoTeatro-Festivalo en Nord-Karolinio, Usono, la Hispana Kongreso, okazinta en 2016 en Herrera del Duque, la renkontiĝo de verkistoj kaj tradukistoj en Hrašćina, Kroatio, la 32-aj ARtaj KONfrontoj en ESperanto “ARKONES” en Poznań, Pol lando, kaj la arta kaj teatra agado en Svitavy, Ĉeĥio, la agado en la Esperanto-Urbo Herzberg. Specialan mencion, pro tutmonda partopreno kaj uzado de la filma kanalo, meritas la Konkursoj de Mallongaj Filmoj “Teo kaj Amo”, kiun organizas la E-fako de Ĉina Radio Internacia kun subteno de UEA.

Rilate al biblioteka kaj arĥiva agado dum la UK okazis kunsido de la respondeca estrarano kaj la ĜD pri valorigo de la Biblioteko Hodler kaj de la arĥivoj de UEA. La Fondaĵo “Biblioteka Apogo honore al la Geedzoj Maria kaj Johano Bachrich”, asignis subvenciojn, uzeblajn por akiri librojn aŭ aliajn varojn ĉe la Libroservo de UEA.

Pri la eventoj kaj laboroj kadre de la Projekto Ĝemelaj Urboj riĉe raportis 4 numeroj de Informilo de Ĝemelaj Urboj (http://esperanto.fi/ghemelurboj/), redaktitaj de Wu Guojiang, komisiito pri la projekto Ĝemelaj Urboj.

Solidareco kaj evoluigo:

En marto 2016 povis okazi surloka vizi to kaj esplorado de vicprezidanto MacGill, cele al konvena utiligo de la kolektita ĉe Konto Espero por la nepalaj esperantistoj trafitaj de la naturkatastrofo okazinta en 2015. Al la landa asocio NEspA jam estis transdonitaj 2340 EUR kolektitaj ĉe la UK en Lillo por la ĝenerala restarigo de la nepala movado.

En 2016 Fondaĵo Canuto membrigis en UEA 348 esperantistojn (712 en 2015). La malkresko havis plurajn kialojn, interalie la ŝanĝo en la administrado de Fondaĵo Canuto, nome ke ekde 2016 estis petita aktiva indiko pri remembriĝemo por esti konsiderata por subteno de Fondaĵo Canuto. Alia ŝanĝo kiu koncernis fondaĵojn en la jaro 2016 estis la ŝanĝo de la nomo de la Triamonda Kongresa Fondaĵo al Fondaĵo Partoprenu UK-on.

Agadkampo 4: Kunordigo
Strategia perspektivo:

Temis pri grava transira jaro en la renovigo de la Asocio, kun ŝanĝo de Ĝenerala Direktoro kaj plurflanka modernigo de la Statuto. Pluraj aliaj proponitaj ŝanĝoj, kaj propono reformi la membrosistemon, estis prokrastitaj al la sekva jaro. Loĝdomo por volontuloj estis aĉetita en Roterdamo, kadre de plivastigo de la Volontula Servo. La Estraraj elektoj en Nitro samtempe konfirmis la ĝeneralan direkton, kiun la Asocio sekvas sub la gvido de Mark Fettes, kaj alportis freŝajn fortojn al la ŝlosilaj kampoj Konsciigo kaj Komunumo. Kreskantaj malfruoj ĉe la revuo Esperanto necesigis plian ŝanĝon en la redakcio jarfine. Malkreskoj en la membraro kaj en la rentoj kondukis al signifa deficito por la jaro.

Gvidorganoj:

Sian trian jaron kompletigis la Estraro sub la prezido de Mark Fettes (Stefan MacGill vicprez.; Martin Schäffer, ĝen. sek.; Lee Jungkee, Barbara Pietrzak, José Antonio Vergara; estrarano Stefano Keller demisiis iom pli frue, en aprilo 2016). En Nitro elektiĝis parte nova teamo: M. Fettes (prez.), S. MacGill (vicprez.), M. Schäffer (ĝen. sek.), Lee Jungkee, Emilio Cid kaj Maria Rosaria Spanò. Ekde la UK ĝi kun parolas regule, proksimume ĉiun duan semajnon, plej ofte per Skajpo, por pritrakti la plej gravajn aŭ urĝajn temojn.

La Komitato renoviĝis en Nitro, kie ĝi devis ankaŭ trakti gravajn temojn kiel la jura memstarigo de TEJO, aliajn ŝanĝojn en la Statuto, kaj la elekton de nova Estraro.

Statutŝanĝo:

Unuafoje post pli ol 35 jaroj, la Komitato diskutis kaj aprobis aron da ŝanĝoj en la Statuto, poste submetitaj al la membraro de UEA per Ĝenerala Voĉdono. La ŝanĝoproponojn pretigis la Prezidanto de UEA konsulte kun la Estraro; ili tuŝis la juran statuson de TEJO, la eblon rete voĉdoni anstataŭ devige uzi paperan poŝton, kaj diversajn administrajn modernigojn. Ali aj proponitaj ŝanĝoj en la celoj kaj membraro de UEA estis prokrastitaj pro manko de adekvata diskut-tempo. La Voĉdono aprobis ĉiujn ŝanĝojn, kun diversaj gradoj de subteno. En Nitro la Komitato krome aprobis novan Regularon pri TEJO, kiu inkluzivas ĝian novan Statuton kaj Regularon pri Kunlaboro inter UEA kaj TEJO.

Regiona kaj landa agado:

Tra 2016 pluiris plenenergie la sistemo de komunikoj al niaj konsistigaj asocioj, pere de EKO-komunikoj. Ene de la jaro disiris 40 komunikoj, do averaĝe unu en ĉiu naŭa tago.

En Afriko en 2016 okazis rimarkindaj atingoj. Okazis 6-a Afrika Kongreso de Esperanto de UEA, eventoj lige al la Jaro de la Lernanto. La komisiona bulteno “Esperanto en Afriko” aperis kvarfoje kun la nova redaktoro Adjé Adjévi.

En Madagaskaro kreiĝis la unua retradio en Afriko, laŭ iniciato de Fidilalao Henriél Firaisana. La Ĝenerala Direktoro de UEA kaj TEJO Veronika Poór kaj la afrika kunordiganto parolis pri TEJO kaj Esperanto en la programoj de la ĉefaj naciaj radio kaj televido en Lomé, Togolando.

La plej signifaj eventoj lige al “La Jaro de la Lernanto” estis la okazintaj lingvaj kursoj kaj la 29-a AMO-seminario en la tanzania urbo Bunda.

En Togolando okazis la 24-a nacia Esperanto-kongreso decembre. La Afrika Komisiono kunlaboris kun TEJO pri la aranĝo de la 73-a IJK en Aného, Togolando.

Dum la 101-a UK en Nitro okazis kunveno pri afrika agado, sub la gvido de Lee Jungkee kaj afrika gvidanto Adjé Adjévi kun apogo de Mireille Grosjean.

Entute, en 2016 estis kontakto pri Esperanto en 22 subsaharaj afrikaj landoj. El tiuj 17 landoj havas aŭ deklaris asocion, 8 havas aliĝintajn asociojn ĉe UEA, 5 kun landa sekcio de TEJO kaj 6 kun landa sekcio de ILEI.

En Ameriko la situacio kompare kun la antaŭa jaro ne ŝanĝiĝis, la Amerika Komisiono daŭre luktas kun malmultaj rimedoj por vasta landaro kun tre variaj situacioj kaj bezonoj. Esperon donas la lanĉita kurso ĉe Duolingo en la hispana por lerni Esperanton. Grava nuna tasko estas la aktualigo de la retpaĝo ameriko.org per novaj informoj kaj eventuale pli alloga informa strukturo; helpo en la flegado de retejoj de malfortaj asocioj por ke ili fariĝu pli viglaj kaj interesaj; organizo de instru- kaj informvojaĝoj al landoj kun malforta movado, speciale kaj preferinde al karibaj insuloj; disvastigo de informoj pri retaj kursoj en universitatoj kaj klerigejoj; kreo de informiloj kaj afiŝoj por diversaj landoj; kaj organizado de staĝoj, kursoj, AMO-seminarioj.

Okazis la 5-a Kuba Esperanto-renkontiĝo (KERo 2016) en la feriejo Ĉielarkoj en la centra regiono de Kubo (Villa Clara), kiun partoprenis pli ol 75 geesperantistoj el la tuta lando.

En Azio okazis la 8-a Azia Kongreso en la ĉina urbo Quanzhou en la provinco Fujian dum 3-6 novembro 2016 kun la temo “Esperanto por la Azia Kunlaboro en Reta Epoko”. La kongreson partoprenis 216 esperantistoj el 20 landoj. Samtempe kaj samloke okazis la 5-a ISOA (ILEI-Seminario en Orienta Azio) kaj la 10-a Jarkunveno de IKEF-Ĉinio (komercistoj).

La Azia Komisiono (KAEM) konsistis el reprezentantoj de 12 Landaj Asocioj en Azio, sed laŭ sugesto de la UEA-Estraro kaj konsentoj de landaj asocioj en Aŭstralio en septembro kaj Novzelando en oktobro, ambaŭ landoj aniĝis al la komisiono. Do nun la komisiono konsistas el 14 landoj de Azio kaj Oceanio. Krome Rusia E-Unio nomumis sian observanton en oktobro.

La agado de KAEM estis bunta, jam tradicie: 42 aziaj aktivuloj el tri landoj membriĝis al UEA pere de Projekto C de KAEM.

En Eŭropo la Eŭropa Komisiono de UEA kunlaboris kun Eŭropa E-Unio pri diversaj iniciatoj tra la jaro, cele al realigo de sia ĉefa tasko, sekvi kaj subteni la evoluon de la movado en malpli riĉaj kaj malpli fortaj landoj.

En julio 2016 la estrara respondeco transiris al Sara Spanò. En novembro 2016, la Vicprezidanto de UEA Stefan MacGill vizitis Rumanion okaze de Universitata Kolokvo en Timişoara, kies unua celo estis pli ligita al universitata agado, nome, “starigi komunikponton inter esploristoj kaj universitatanoj el diversaj landoj pere de Esperanto”.

La informa kaj kultura iniciato Multkultura Vilaĝo ĉe la rokfestivalo Woodstock estas menciinda ankaŭ ĉikampe, ĉar kadre de ĝi centoj da homoj, ĉefe junuloj, estis atingitaj.

La planoj por tiu ĉi kampo fokusiĝas sur pliprofundigo de komuna kontinenta strategio, danke al la engaĝo de pluraj diversaj aktivuloj interesataj de la temo, kun diversaj fonoj kaj spertoj, kaj per kreado de pli fleksebla laborgrupo pri landa agado en Eŭropo, kaj ĉefe pri ĝia sudorienta parto.

En Mezoriento kaj Norda Afriko la komisiono MONA daŭrigis sian paciencan agadon teni kontaktojn kun ĉiuj esperantistoj aperantaj en la landoj de Meza Oriento, de Maroko ĝis la Kartvelio. Menciindas la 9-a Mezorienta Kunveno (MK), kiu okazis en Ürgüp, Turkio, kun kvardeko da partoprenantoj kaj en okazinta AMO-seminario, pri kiu aperis raportoj. En ĝi prelegis krom mezorientanoj ankaŭ Mireille Grosjean, prezidantino de ILEI. Aparte diskutita estis la agado de esperantistoj en Turkio, kiu akiris en la lastaj jaroj konsiderindan elanon, tiel ke la agado kursa kaj reta atingis la nivelon de kelkaj okcidenteŭropaj landoj.

Oficejo, mastrumado:

En la CO laboris O. Buller (Ĝenerala Direktoro ĝis majo) kaj V. Poór (Vica Ĝenerala Direktoro ekde januaro kaj Ĝenerala Direktoro ekde majo) C. Magalhães kaj T. Kaźmierski (UK), K. Marciniak (Libroservo), I. Oneţ (sekretariado), R. Schmeits (kontado, biblioteko), S. Starčević (kontado), P. Zapelli (administrado) kaj L. Silva Miranda (purigado). Eksteroficeje laboris la oficistoj de TEJO M. Abjiou dum la tuta jaro, kaj U. Guardián, P. Baláž, E. Besenyei, B. Darthenay, J. A. Kiefte, P. Wierzbowski kaj L. Żebrowski partatempe.

Kunlaboris volontule R. Moerbeek (provlegado, biblioteko k.a.), F. L. Veuthey (Reta Kinejo), A. van Zeist (sekretariado), W. Baris (biblioteko), A. André (dum 5 semajnoj), L. Barbosa (dum du semajnoj), D. Dotsenko (dum 4 semajnoj), J. Bert dum la tuta jaro, A. Bonfanti (ekde la 15-a de septembro), M. Matúšov (ekde la 20-a de januaro), A. Stretcu (ekde la 23-a de septembro), P. Vittet (ekde la 22-a de majo) kaj eksteroficeje A. Grigorjevskij (retejoj). La tradicia Malferma Tago de la CO okazis en aprilo kaj novembro.

Antaŭ kaj post la raporto de A. Striganova kaj D. Ŝevĉenko (Rusio) pretigita en la unua parto de la jaro pri la bezonoj de UEA sur la reta kampo, okazis ankaŭ internaj esploroj kaj studoj por povi fari alvokon por la nova retpaĝo kaj administra sistemo de UEA.

Dum la jaro estis lanĉitaj du novaj retejoj, esperanto.net kaj aktivulo.net.

Kalejdoskopo

800 lokaj instruistoj ĉe la Brazila Esperanto-Kongreso

Proksimume 800 instruistoj de la urbo Sorriso (federacia ŝtato Mato Grosso en Brazilo) estos liberigitaj de sia laboro por povi partopreni en la 52-a Brazila Kongreso de Esperanto, de la 15-a ĝis 18-a de junio, kiel raportas Brazila Esperanto-Ligo. Tio estas parto de interkonsento inter la organizantoj de la kongreso kaj de la loka oficejo por edukado kaj kulturo. La instruistoj rajtos partopreni sen kotizo en la prelegoj kaj kursoj, kiuj estos ofertataj dum la kongreso.

Tiu iniciato konformas kun la celoj de Brazila Esperanto-Ligo kaj la brazilaj Esperanto-kongresoj, nome prezenti Esperanton al la loka loĝantaro kaj montri la eblojn de Esperanto kaj de la Esperanto-komunumo rilate al edukado, kulturo kaj inkluzivigo.

Brazila Esperanto-Ligo dankas al la oficejo por edukado kaj kulturo kaj esperas, ke la instruistoj ricevos valorajn instigojn. La instruistoj estas fakuloj, por kiuj la Esperanto-komunumo havas grandan respekton kaj al kiuj ĝi estas dankema — ili ja estas disvastigantoj de la scio.

19-a Esperanto-Konferenco de Alp-Adrio
Marija Jerković

Esperantistoj en la malgranda urbo Brežice, Slovenio, organizis la 19-an Esperanto-konferencon de Alp-Adrio 22-23 aprilo 2017.

Partoprenis kvindeko da ĉeestantoj el Slovenio, Kroatio kaj Italio. La oficiala malfermo okazis sabaton je la 10-a horo kun salutoj de la vicurbestro de la urbo, organizantoj kaj grupaj reprezentantoj. La konferenca temo estis: 130 jaroj de la E-movado, la 100-jariĝo de la forpaso de Ludoviko Lazaro Zamenhof, kaj Alp-Adriaj regionoj. Pri la 130 jaroj de la Esperanto-movado prelegis s-ro Janez Zadravec, prezidanto de Slovenia Esperanto-asocio. Belegan prelegon, titolitan Antaŭ 100 jaroj forpasis L. L. Zamenhof, prezentis Elda Doerfler el Italio. Pri la regionoj kaj Esperanto prelegis Edvige Ackermann el Italio. Post la komuna lunĉo sekvis diskuto pri la ĉefaj temoj, kaj rondo pri la temo “Eŭropo sen limoj”.

La malnova urba centro altiris nian atenton dum promenado tra la urbo. La ĝenerala asembleo de la konferenco kun diskutoj kaj proponoj okazis inter la 16.30 kaj 17.30, post kio la ĉeestantoj en la urba centro partoprenis la komunan vespermanĝon, kiun sekvis kulturamuza programo. En la programo oni aŭskultis la lokan koruson, Esperantajn recitaĵojn, kaj dancis akompanate de dancmuziko.

Dimanĉe estis turisma programo: vizito al la vilaĝoj Pišece, Bizeljsko kaj Rapujo de Najger. En agrabla etoso finiĝis la konferenco. La ĉeestantoj dankis al la organizintoj pro la granda laboro kun venigi homojn el la regiono.

Ni atendas la venontan konferencon en unu el la landoj de la Alp-Adria regiono, kies membroj estas: Kroatio, Slovenio, Aŭstrio, Hungario kaj Italio.

Nacia kunveno de Itala Esperanto-Federacio
Renato Corsetti

La titolo de la kunveno: “Ĉu Eŭropo de supre aŭ Eŭropo de malsupre? La kontribuo de Zamenhof kaj Esperanto al la eŭropa konstruo”. Patronis ĝin la Komunumo de Breŝo, la Pola Ambasadejo en Italio kaj la itala Unesko-komisiono. Ĝin partoprenis ĉ. 70 ĉeestantoj, alvenintaj plejparte el norda Italio, sed ankaŭ el pluraj aliaj eŭropaj kaj neeŭropaj landoj. Nemalgranda grupo aliĝis al la kunveno el la Internacia Junulara Festivalo.

BEL-Konferencoj 2017” en Petropolo
Laŭ informo de Paŭlo Sergio Viana

La 14-an kaj la 15-an de aprilo 2017 okazis en la brazila urbo Petropolo (ŝtato Rio-de-Ĵanejro) unu plia eldono de la jam tradiciaj “BEL-Konferencoj”, sub la aŭspicio de Brazila Esperanto-Ligo kaj organizo de Asocio Esperantista de Rio-de-Ĵanejro. Pli ol tridek atentaj kaj diskutemaj samideanoj el kvar brazilaj ŝtatoj ĉeestis dek prelegojn kaj vigle diskutis la koncernajn temojn.

E-konferenco en Słupsk
Laŭ informoj de Eduardo Kozyra

La 24-an de aprilo 2017 okazis la ĉefa E-konferenco en la urbodomo de Słupsk okaze de la Zamenof-Jaro 2017 sub la patronado de ĝia urbestro Robert Biedroń kaj la distriktestro Zdzisław Kołodziejski. La konferencon organizis EDE-Pollando kaj Studenta Scienca Rondo de Historiistoj en Pomeria Akademio en Słupsk. Dum la E-konferenco prelegis i.a. la esperantistoj Robert Biedroń, Kazimierz Kleina el la Parlamenta Grupo de la Lingvo Esperanto, la Honora Konsulo de Respubliko Peruo Kajetan Pyrzyński, la prezidanto de EDE-Pollando Eduardo Kozyra, la prof. de la angla Shankar Dasgupta kaj Maria Kozłowska, Anetta Pawlicka-Dropińska, direktorino de la Elementa Lernejo n-ro 7 el Poznano, en kiu de du jaroj estas oficiale instruata Esperanto, la prezidantino de GEA Michaela Stegmaier, la lasta prezidanto de la E-klubo en Słupsk (1956–1998) Henryk Wower, kaj aliaj esperantistoj. Post la E-konferenco la senatano Kazimierz Kleina kun Eduardo Kozyra metis florojn ĉe la Zamenhof-monumento kaj ili ambaŭ malfermis dulingvan memortabulon “GRAB ZAMENHOFA-KARPENO” — novan ZEO-n en Słupsk, en la ĉeesto de kelkdeko da partoprenan toj de la konferenco kaj multaj ĵurnalistoj.

Landa agado

Enkonduko de Esperanto en lernejojn: la franca ekzemplo

Aleks André, Guy Camy, Maurice Juy

En laboro paca ne laciĝas diligenta komisiono pri enkonduko de Esperanto en francajn lernejojn. Ekde tutlanda petskribado ekokazinta en 2011 ja daŭre agadas homfortoj: pli kaj pli da instruistoj proponas en francaj lernejoj unuhoran klarigon pri Esperanto, kelksemajnajn kursojn por komencantoj aŭ klubojn por la tuta jaro. En junio 2016 eĉ okazis prov-ekzameno abiturienta de Esperanto por deko da junuloj.

La 14-an de februaro akceptis komisionon de Espéranto-France la Ministerio pri Edukado. Dum la kunsido estis i.a. emfazita la regula aspekto de Esperanto, kiu ebligas al junuloj rapide lerni la lingvon ĝis uzebla nivelo por internacia komunikado. Danke al leteroj de lernejestroj kaj atestoj de instruistoj (de baza lernejo ĝis altnivela lernejo) pruviĝis, ke la homfortoj bone statas en la lando. La Ministerio konkludis per oficiala letero la 12-an de aprilo, ke lernejoj, kie la estraro pretas, rajtas enkonduki eksperimentan instruadon de Esperanto. Post raportoj ĉiujaraj de tiaj eksperimentoj, se montriĝos sufiĉe da lernantoj emaj lerni la lingvon, la Ministerio volonte pripensos pli vastan enkondukon de Esperanto en la francan edukado-sistemon, kiel nedeviga elekto por la abiturientaj ekzamenoj.

Ni instigas la instruistojn de aliaj landoj sekvi tiun ekzemplon: ja valoras montri, ke eblas interŝanĝi pri niaj kulturoj kaj vivmanieroj per lingvo internacia. Ĉiufoje en la lernejoj la novaj lernantoj miris pri la eblo kontakti alilandanon perpoŝte, tra sociaj retoj aŭ vid-al-vide per Skajpo. Ni montru grandan rondon internacian, kiu konvinkos la ĝeneralan publikon kaj landajn edukadosistemojn prezenti al niaj junuloj efikan komunikilon por la estonteco.

La landa kongreso, kiun ĉiuj volas partopreni

Renato Corsetti

Temas pri la itala aŭ prefere mal-itala Kongreso de Esperanto, kiu ĉi-jare okazos plene ĉe Mediteraneo, en Heraklea, Policoro, Matera, en la sudo de suda Italio fine de aŭgusto. Kutime partoprenas ĝin 25% de italoj kaj 75% de neitaloj pro la riĉa programo. Ĉi-jare gvidos la du centrajn seminariojn Osmo Buller, la eksa Ĝenerala Direktoro de UEA, kaj Lu Wunsch-Rolshoven. La unua parolos pri komunikado inter esperantistoj kaj aparte pri la revuoj en Esperanto. La dua parolos pri informado. Temos pri speco de Frostavallen en la sudo. Frostavallen estis la loko de fundamenta seminario pri informado en la tempoj de Lapenna.

La prelegoj traktos pri ĉio de Platono ĝis Chomsky, kaj pruvos ke la dua kopiis de la unua, de ĉemaraj urboj dediĉitaj al Herkulo ĝis Zamenhof en Bjalistoko prezentata de bjalistokano.

Sed la plej ŝatatajn programerojn oni trovas vespere, kiam teatraĵoj, pianokoncertoj kaj verkistaj kantistoj, laŭ la italaj tradicioj amuzos la publikon. Ĉio kompreneble en Esperanto. Ni eĉ retenas nin priskribi tion, kio okazas dum la noktaj programeroj organizataj de la junaj esperantistoj, kiuj fidas, ke ĉiuj maljunaj esperantistoj dormas.

Sed eĉ pli alloga logaĵo estas la maro, ĉar ĉio okazas sur la marbordo de la Ionia Maro, tiu parto de la Meza Maro, kiu kunligas Italion kaj Grekion, kaj en regiono, kiu antikve estis unu el la luliloj de la greka kulturo (kiu scias, ke Pitagoro naskiĝis tie, levu la manon.) Tio donas oportunon paroli pri ĉi tiu nia Eŭropo, kiu forgesis pri siaj homaj, kulturaj radikoj por trovi novajn radikojn trans la oceano (“Ni sekvu niajn prapatrojn, la usonanojn” estas la slogano de multaj en Bruselo). La fiasko de tiu provo estas antaŭ la okuloj de ĉiuj. Ĉu eble oni povus revenigi ĝin malantaŭen?

Venu por diri vian opinion, kaj jam nun rigardu la retpaĝojn http://kongreso.esperanto.it/84/index.htm kaj aliĝu.

Forpasoj

André Loisel (1920–2017), fervojisto, kun sia edzino relanĉis Esperanton en sia urbo, prezidanto de la regiona asocio (1989–1993). Delegito de UEA en Saint-Raphaël, subtenanto de Societo Zamenhof, honorigita dum la UK en Kopenhago, la 30-an de julio 2011, per diplomo “pro fidela kaj seninterrompa individua membreco de pli ol 50 jaroj”. Loisel forpasis en Saint-Raphael la 11-an de majo.

Revuo Esperanto 2017 7-8

Malferme: La ĉeftemo de la 102-a Universala Kongreso de Esperanto sekvas la Rezolucion de Unuiĝintaj Nacioj: Redakcio parolis kun Stephanie Cabovianco, kiu reĝisoras la ĉi-jaran ĉeftemon de la Universala Kongreso.

Graveco de Daŭripova Turismo por Evoluigo: La Ĝenerala Asembleo de UN nomumis la jaron 2017 Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo. D-ro M. Rafaela Urueña analizas gravan temon, kongruan kun la ĉeftemo de la ĉi-jara UK en Seulo — Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo.

Spertoj kun Amikumu el la estonta kongresa lando: Pli ol mil esperantistoj kolektiĝos somere en Seulo por ĝui la 102-an UK de Esperanto. La apo Amikumu rapide kaptas milojn da uzantoj. La redakcio kolektis kelkajn jamajn spertojn kun Amikumu el la estonta kongresa lando.

Pri Esperanto kaj la Somera Tempo: Estas surpriza simileco inter Esperanto kaj la somera tempo — du revoluciaj ideoj proponitaj de du geniaj viziuloj. Tiuj ideoj ŝajnas unuavide simplaj, tamen tre malfacilas realigi ilin.

Malferme

La ĉeftemo de la 102-a Universala Kongreso de Esperanto sekvas la Rezolucion de Unuiĝintaj Nacioj

Dima Ŝevĉenko kaj Anna Striganova

Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo ne estas ordinara temo de la 102-a UK. Ĝi harmonie integriĝas en la Internacian Jaron de Daŭripova Turismo por Evoluigo, kiel proklamis la jaron 2017 la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj. Tiamaniere UEA pruvas, ke ĝiaj oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko estas ne iu simpla formalaĵo, sed praktika kunlaboro en la agadkampoj. Se ekster Esperantujo oni pli ofte parolas pri la ekonomiaj kaj ekologiaj aspektoj de la turismo, por la Esperanto-movado turismo havas multe pli profundan kaj gravan signifon. Esperantistoj estas dissemitaj tra la mondo kaj ofte vojaĝas por renkonti unu la alian. Ili estas spertegaj vojaĝantoj kaj povas multe kontribui al la ĉi-jara dialogo, interŝanĝi opiniojn, diskuti. La ĉi-numera eseo de d-ro M. Rafaela Urueña lanĉas la diskuton, kiu estos daŭrigata ne nur dum la UK, sed ankaŭ en la retejo revuoesperanto.org. Ne preterlasu la plej gravan kaj interesan! Ĉu vi havas ion gravan kaj interesan por komuniki? Ne hezitu uzi la retejon por sendi la leteron aŭ kontribui per via artikolo.

Por enkonduki la temon ni parolis kun Stephanie Cabovianco, kiu reĝisoras la ĉi-jaran ĉeftemon de la Universala Kongreso.

Revuo Esperanto: Rakontu iom pri vi. Kie kaj kiel vi konatiĝis kun Esperanto kaj lernis ĝin? Kian lokon Esperanto okupas en via vivo?

S.C.: Kiam mi estis 11-jaraĝa kaj komencis uzi interreton, mia kuzo trovis ian informon pri Esperanto. Verŝajne eraran, aŭ li miskomprenis. Li diris al mi: “Vidu, estas grupo de personoj, kiuj nun inventas universalan lingvon, kaj ĝi estas tre malfacila”. “Universala lingvo... interese”, — mi ŝategis la ideon!

Kelkajn jarojn poste, kiam mi havis 16, mi partoprenis en ekspozicio pri edukado en Argentino kaj unu el tiuj budoj indikis “ESPERANTO” per grandaj li teroj. “Mi konas tion!” — mi diris. Mi alproksimiĝis, parolis kun la instruistoj kaj post unu semajno komencis dek-lecionan kurson. Tiam mi rimarkis, ke ĝi estas fakte tre simpla. Tuj poste mi partoprenis la 42-an Brazilan Kongreson de Esperanto en Rio de Janeiro kaj ekhavis kelkajn bonajn amikojn tie. Memorinda tago estas, kiam ni promenis kun ĉino, kiu prezentis sin kiel Ĉielo. Li parolis nek la hispanan, nek la anglan aŭ la portugalan. Mi estis ege surprizita, ĉar ni tre nature komunikiĝis per Esperanto. Tiam mi komprenis, ke ĝi vere funkcias kaj indas ĝin diskonigi.

Por mi Esperanto estis ĉiam tre utila, precipe kiam mi vojaĝis. Kion mi plej ŝatas, estas ĝia neŭtraleco. Ĝi povus esti la oficiala lingvo en ĉiu internacia evento, precipe en tiuj, en kiuj reprezentantoj de diversaj landoj devas interŝanĝi ideojn kaj atingi konsenton. Alimaniere, egaleco ne vere eblas, ĉar estas multe pli facile esprimi kaj defendi ideojn uzante la propran denaskan lingvon. Mi scias, ke mi daŭrigos mian aktivismon, por ke tio okazu.

Revuo Esperanto: Ĉi-jare la ĉeftemo de la UK estas Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo. Ĉu vi povus klarigi kial estis elektita ĝuste tiu ĉi temo? Kiel tiu ĉi temo rilatas al la Esperanto-komunumo?

S.C.: Tiun elekton inspiris la decido de Unuiĝintaj Nacioj (UN), nomi la jaron 2017 la Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo.

Kiel Mark Fettes bone diris, nia movado konsistas el homoj scivolemaj pri aliaj landoj kaj kulturoj, kiuj volas renkonti la lokanojn en rilatoj de egaleco, kaj tio jam estas valorega kontribuo al la koncepto pri daŭripova turismo. Ni tamen povas fari multe pli por disvolvi la edukan kaj medikonscian flankojn de la turismo en Esperanto. Espereble, post la kongresaj interŝanĝoj ni ĉiuj havos freŝajn novajn ideojn por korpigi kaj diskonigi.

Revuo Esperanto: Ne ĉiuj le gantoj scias kiujn taskojn havas kaj ĝenerale kion faras reĝisoro de la kongresa temo. Ĉu vi povus rakonti iom pri tio?

S.C.: Kutime, la reĝisoro faras rondan diskuton inter la partoprenantoj, sed ankaŭ povas okazigi podian diskuton kun fakulo pri la kongresa temo, kaj poste la publiko povas demandi kaj komenti, samkiel okazas en universitataj eventoj. Eblas ankaŭ aranĝi metiejojn, prelegojn ktp. rilate al la kongresa temo. Li aŭ ŝi decidas la aliron/direkton al la diskutoj kune kun la estraro de UEA. Krome estas laboro de la reĝisoro verki la kongresan rezolucion kun aliaj helpantoj. Kutime, tio estas farata kun unu estrarano de UEA, unu akademiano kaj unu aŭ du komitatanoj. Finfine, estas bone, se la reĝisoro publikigas iun dokumenton pri la temo, por kontribui al la materialoj en Esperanto pri aktualaj mondaj temoj.

Revuo Esperanto: Kio estas laŭ vi la plej defia kaj malfacila en tiu ĉi tasko?

S.C.: Laŭ mi, la defio estas disvolvi la temon tiamaniere, ke ĝi estu sufiĉe ampleksa por inkludi la plurajn scenejojn kiuj okazas en malsamaj partoj de la mondo, kaj samtempe iri preter la ĝenerala kono pri la temo, por alporti novajn kaj interesajn elementojn al la sperto de la partoprenantoj.

Revuo Esperanto: Ĉu vi jam povas malkaŝi kiujn aranĝojn, ligitajn kun la kongresa temo, atendu la partoprenantoj de la Universala Kongreso en Seulo?

S.C.: Sen mencii detalojn pri la aranĝoj, mi povas diri ke la celoj estos informi pri la kadro de daŭripova turismo en la mondo kaj ĝia graveco, diskonigi diversajn manierojn mildigi klimatŝanĝiĝon dum ni ĝuas niajn feriojn aŭ laborvojaĝojn, kaj engaĝi partoprenantojn en la debatojn kaj proponojn de eblaj solvoj.

Ni intencas inspiri la kongresanojn esti respondecaj, saĝaj vojaĝantoj. Kutime, kiam oni iras aliloken, oni nur volas malstreĉiĝi kaj ne multe pensi. Do, ni montros ke fari la plejeble daŭrigeblajn vojaĝojn ne estas nur necese, sed ankaŭ simple kaj amuze! Ĉiu esperantisto, kiel parto de la tutmonda komunumo, ludas grandan rolon en la vivkvalito de nia komuna hejmo.

Societo Zamenhof

Aliĝu ankaŭ vi al tiu klubo de mecenatoj de UEA! Vi ricevos leterojn de la prezidanto de UEA kaj inviton al akcepto en Universala Kongreso. La kotizon (duoblo de MA por via lando) vi povas pagi al via peranto aŭ rekte al UEA.

Fondaĵo Canuto

Multaj arde deziras membriĝi en UEA, sed ne ĉiuj povas. Via donaco al Fondaĵo Canuto helpos nin teni la kontaktojn kun tiuj, kiuj suferas pro transpagaj baroj. Antaŭdankon pro via solidareco!

Aktivula Maturigo

AMO unuafoje pri eksteraj rilatoj

Stefan MacGill

Sukcese pasis kvin AMO-seminarioj depost la jarkomenco: AMO 30 en Munkeno, AMO 31 en Kutaiso (Kartvelio) pri perspektivoj por la kaŭkaza regiono, AMO 32 en Italio kadre de la IJF kaj trejnprogramo de TEJO, AMO 33 en Greziljono (Francio) pri instruado en la nuna epoko kaj AMO 34 en Vroclavo pri denaskismo. Sekvis tuj poste AMO 36 en Les Brenets (Svislando) denove pri edukaj temoj — tereno nova por AMO.

Aŭguste AMO traktos ankoraŭ unu novan terenon — la eksterajn rilatojn de UEA — unuavice kun UN kaj Unesko. Por krei pli da konscio pri la graveco de tiu ĉi agado per interŝanĝo de spertoj, konoj, konsiloj okazos seminario en Novjorko en la 26a kaj 27a de aŭgusto 2017, kungvidata de Veronika Poór, Sara Spanò kaj Humphrey Tonkin. Okazos sesioj kaj aktivaĵoj pri la jenaj subtemoj: enkadrigo de la agadkampo kaj ĝiaj ĉefaj celoj laŭ strategia vidpunkto; distingo kaj interligiteco inter informado kaj eksteraj rilatoj; rekonstruo de la ĝisnuna historio de reprezentiĝo de UEA ĉe internaciaj instancoj kaj analizo de la nuna stato; konsiloj por bona reprezentado kaj por flanka informa agado; identigo de defioj rilataj al tiu ĉi aparta flanko de alekstera agado.

Zamenhof-adresoj

Mi havas plurajn retadresojn komencantajn per “Zamenhof”, kiuj mi ne (plu) bezonas. Mi transdonas la adresojn al iu, kiu volas utiligi ilin. Alfred Schubert, a...@esperanto.de

Afriko brilas

Esperanto kaj esperantistoj

Mulele Mbassa

La genia ideo de d-ro L. L. Zamenhof krei Esperanton kiel pontolingvon por la homaro ne estis fakto simpla kaj facile kredebla ago por altiri atenton de la homoj el la tuta mondo, ke ili kuniĝu por lerni la lingvon kaj ĝin uzi por interkomunikado, sen antaŭvido pri avantaĝo de la lingvo mem.

La lingvo havas vivon kaj kreskas same kiel semo semita sur la terkampo. Antaŭ la semado la semanto (kultivisto) zorgeme laboras pri preparado de la kampo, kulturas por moligi la grundon, semas, akvumas, sterkas, ŝovelas, flegas la planton kontraŭ la maltaŭgaj insektoj kaj atendas ĝis maturiĝo de la rikolto. Post tio la kultivisto rikoltas la grenojn en la ĝusta tempo kaj ilin konservas en la grenejo. Tiel samas ankaŭ la procedoj de la lingvokresko. La lingvo bezonas vivkreskon, prosperon ene de la homa komunumo, kaj akcepto de ĝi en la ŝtata administrejo gravas! La lernado de la lingvo ne estas simpla fakto, ĝi bezonas kostojn, postulas tempon, instruiston, lernomaterialon, koston por la Esperanto-kursoj/seminario, kongresoj ktp.

Neniu volas perdi tempon kaj malprofiti el senutila projekto, pro tio antaŭ ol eniri en iun ajn projekton, la saĝulo antaŭvidas pri la estonta rezulto por ĝia efikeco kaj la utileco de la starigota projekto.

Kion mi volas diri? Mi komparas d-ron Zamenhof kun saĝa semisto, kiu antaŭ ol eklabori pri la projekto, faris kalkulon, kiu devus esti profitdona. La kreo de la Esperanta lingvo ne similas al iu alia lingvaĵo; Esperanto kunportas guston de la amo reciproka! Krom tio la lingvo koncernas bezonon de la homaro; ĝi alportas solvon de la lingva problemo, kaj Esperanto ankoraŭ enhavas eĉ familianiĝon, gefratiĝon ktp.

Esperanto diferencas de la aliaj lingvoj pro sia humana strukturo, kiu ne troviĝas en iu ajn mondlingvo, sed nur en Esperanto kaj tio estas la kaŝita trezoro, trovata en ĝi.

Esperanto kunligas la homojn el la tuta mondo kaj tiel evidentiĝas, ke la lingvo estas unika kaj universala, kaj indas nomi ĝin la internacia lingvo.

D-ro Zamenhof konstruis pramon kaj dungis esperantistojn por remi en ĝi, kaj ĉiam senlace transirigi la neesperantistojn, por ke ili alvenu al la Esperanta urbo Esperantujo per la pramo Esperanto. Pro tio ĉiu esperantisto volonte forte laboras, por ke ĝi kune kun la pasaĝeraj transportatoj atingu sekure la bordon. Sed nun mi miregas aŭdi pri enuo de la junuloj, ke ili ne ŝatas lerni Esperanton pro manko de profitdona rezulto post lingvolernado. Krom tio bedaŭrinde estas ankaŭ alia fenomeno: esperantistoj, kiuj jam perdis intereson esti (resti) esperantistoj aŭ korespondi; eĉ aliaj aparte klasigas la landojn, kie indas havi korespondantojn aŭ ne, kaj la ceteraj landoj estas konsiderataj, ke la tieaj esperantistoj estas nur monserĉantoj kaj ilia celo estas nur monpetado. La esprimo estas ŝoka kaj pezas al la adresitoj. Kaŭze de tio la nombro de la esperantistoj malaltiĝas kaj aliaj rezignas kaj perdas la emon esperantistiĝi. Imagu, ke ĉiufoje oni esperantistiĝas kaj deziras havi amikan rilaton, trovi korespondantojn, partopreni en Esperanto-aranĝoj/even toj, sed por ili mankas eblo pagi por E-aranĝoj/eventoj. Aliokaze mankas la korespondantoj por la kompatindaj amikoj el la landoj pro evitado de la monpetantoj. “Eĉ inter piuloj ne mankas pekuloj”. Ni pro funde pripensu pri la afero, por ke ne perdiĝu la sennombraj esperantistoj, kiuj silente forlasas la movadon.

Kion fari por helpi kaj savi la kreskantan grenon? Tion vi legos en sekva numero de la revuo.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj en Bunda (Tanzanio)

Turismo

Graveco de Daŭripova Turismo por Evoluigo

D-ro M. Rafaela Urueña

La Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj aprobis per Rezolucio de la 4-a de decembro 2015 la decidon nomi la jaron 2017 Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo. La Rezolucio rekonas “la gravecon de la internacia turismo, kaj specife la nomumon de internacia jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo por pli bone stimuli la interkomprenon inter ĉiuj popoloj, preni respondecon pri la diversa riĉeco de la heredaĵo de multaj civilizacioj kaj rimarki la valorojn de la diversaj kulturoj, helpante, samtempe, la pacon en la mondo”.

Ne eblas pensi pri la nuna mondo sen konsideri, ke la antaŭaj socioj jam sendis esplorantojn, komercistojn, pilgrimantojn kaj eĉ aventuremajn homojn al ĝis tiam nekonataj lokoj. Sed nek la vojaĝoj de komercistoj laŭlonge de la historio, nek la konkero de aliaj teroj estas nun konsiderataj kiel turismo. Turismo signifas vojaĝo, pro diversaj kialoj, pro plezuro aŭ ferioj, por malkovri novajn lokojn kaj pejzaĝojn. Sed estis fine de la 17a jarcento, kiam komenciĝis la kutimo de britaj aristokrataj junuloj, fari la t.n.grand tour” (grandan rondveturadon), fine de siaj studoj, tra la ĉefaj landoj de Eŭropo. Oni komencis nomi ilin “turistoj” kaj tiu vorto restis ĝis nun.

La veraj plezurvojaĝoj ekis fine de la 19-a jarcento, kiam monhavantoj kutimis bani sin en fremdaj maraj akvoj aŭ en famaj eŭropaj banejoj. Post la dua mondmilito kaj post la ekonomia refortiĝo, la meza ekonomia klaso ekinteresiĝis pli kaj pli pri la vojaĝoj kaj oni emis turismadi kaj ekkoni aliajn urbojn kaj kul turojn. Sed la amasa turismo, la faktoro, kiu riĉigas kelkajn landojn, se ĝi ne estas tre zorge traktata, povas kunporti gravan damaĝon al la medio kaj al la socioj. Pro tio oni bezonas veran konscion pri daŭripova turismo.

Daŭripovo estas agmaniero, kiu kontentiganta la postulojn de la nuna tempo, povas daŭri ankaŭ en la estonto sen endanĝerigi la eblojn de la sekvontaj generacioj. La Monda Turisma Organizaĵo (MTO) difinas la daŭripovan turismon kiel tiun, kiu plenumas la bezonojn de la nunaj turistoj kaj de la ricevantaj regionoj kaj, samtempe, tiun, kiu protektas kaj stimulas la eblojn en la venonta tempo. MTO ekde 1934 estas neregistara organizaĵo de turismo, kiu starigis sian sidejon en Londono (Britio) kaj kiu poste translokiĝis al Ĝenevo (Svislando), kie ĝi restis ĝis 1975. la Ĝenerala Sekretariejo Ekde 1976 de MTO havas sian sidejon en Madrido (Hispanio) kaj oni subskribis interkonsenton kun Unuiĝintaj Nacioj, kaj MTO fariĝis plenuma agentejo de la Programo de UN por Evoluado (PUND). MTO en 2003 subskribis traktaton kun UN por esti faka institucio ene de la sistemo de UN.

Rilate la daŭripovan turismon, mi elstarigos la Tutmondan Konferencon pri Daŭripova Turismo, okazinta en Lanzarote (Hispanio), kie oni aprobis la “Mondan Ĉarton pri Daŭripova Turismo”, kies teksto ĝis nun estas la plej grava pri turisma daŭripovo. Tiu teksto agnoskas ke “turismo devas kontribui al daŭripova evoluigo, per sia integriĝo en la naturan, kulturan kaj homan me dion”.

Daŭripova turismo kiel strategio al evoluo

Laŭ MTO la principoj, kiuj difinas daŭripovan turismon, rilatas al naturaj kaj kulturaj riĉaĵoj, al planado de turismo cele al gardado de la medio kaj al plibonigo de la komerca nivelo de la lokoj kaj celoj de vojaĝoj. Tri pilieroj subtenas daŭripovan turismon, nome: ekonomia, media kaj socia.

La decido de UN nomi la jaron 2017 la “Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo” ne estas hazarda, sed ĝi respondas al plenumo de la tri pilieroj de daŭripovo, kaj atingas nin en momento post kiam la internacia komunumo adoptis la Agendon 2030 kaj la Celojn por Daŭripova Evoluigo (CDE), aprobitajn en septembro 2015. Ni tuj konstatas, ke preskaŭ ĉiuj celoj rilatas al la tri pilieroj de daŭripova turismo.

La unua el la 17 Celoj tekstas “forigi malriĉon ĉie, en ĉiuj ĝiaj formoj” kaj la tria “forigi malsanon kaj garantii sanan vivon kaj bonfarton por ĉiuj homoj” aperas kiel celo de la daŭripova turismo, ekde la ekonomia areo, por forigi malriĉon en pli malfortaj landoj.

Same la Celo 5 “atingi egalecon inter la seksoj kaj disvastigi la decidpovon de ĉiuj virinoj kaj junulinoj” tuŝas rekte la eblecojn de la turismo, per dungiteco de virinoj samrajte kiel viroj sen diskriminacio. La Celo 8 rilatas rekte al ekonomia evoluo “antaŭenigi daŭran, inkluzivan kaj daŭripovan ekonomian kreskon, plenan kaj produktivan dungecon kaj bonkondiĉan laboron por ĉiuj homoj”. Se turismo garantias laborrajton por la loĝantoj de turismaj lokoj, tio helpos antaŭenigi novajn politikojn pri daŭripova evoluigo. Tio ankaŭ helpos la plenumon de la Celo 10 “redukti la malegalecon ene de landoj kaj inter landoj”, ĉar turismo devas stimuli la ekonomian kaj socian inkludon de la tuta loĝantaro ene de landoj en plej turismaj urboj kaj ankaŭ helpi malpli favorajn turismajn lokojn.

La Celo 11 “igi urbojn kaj homajn loĝejarojn inkluzivaj, sekuraj, eltenemaj kaj daŭripovaj” estas grava, kaj la registaroj devas certigi la aliron al sekuraj bazaj servoj. La turisma fako devas “garantii daŭripovajn formojn de konsumado kaj produktado” (Celo 12), ĉar necesas efike uzi la naturrimedojn per ŝirmado de la medio kontraŭ nocado. La turisma fenomeno estas forte ligita al daŭripova konsumado, pro tio necesas antaŭenigi la daŭripovan turismon, kaj informi la konsumantojn.

Rilate al la media piliero, ni konstatas ke la Celo 14 “konservi la oceanojn, marojn kaj marajn resursojn cele al daŭripova evoluigo” celas redukti la maran poluadon, protekti la marajn ekosistemojn kaj garantii la biodiversecon. Same la Celo 15 “protekti, restarigi kaj disvastigi daŭripovan uzadon de teraj ekosistemoj, daŭripove mastrumi arbarojn, kontraŭbatali dezertiĝon, haltigi kaj inversigi la degeneradon de grundoj kaj haltigi la perdiĝon de biodiverseco”. Fine, la lasta Celo 17 “plifortigi la realigajn kapablojn kaj revigligi la tutmondan partnerecon por daŭripova evoluigo” resumas ĉu finance, ĉu komerce, ĉu jure, garantion por efektivigi la kulturan signifon de turismo.

Graveco de la lingvo por daŭripova evoluigo

La Rezolucio proklamanta la Internacian Jaron de Daŭripova Turismo por Evoluigo substrekas la kulturan signifon de turismo “por nutri pli bonan interkompreniĝon inter la popoloj ĉie, por pligrandigi la konscion pri la riĉa heredaĵo de diversaj civilizacioj kaj por disvolvi pli profundan aprezon de la propraj valoroj de la diversaj kulturoj”.

Tamen, nekompreneble, neniu el la internaciaj dokumentoj pri turismo mencias la gravecon de la lingvoj por tiu bona interkompreniĝo inter la popoloj kaj turistoj. Se oni supozas, ke turismo konsistas el rilato inter vizitantoj kaj loĝantoj de la diversaj vizitataj celoj, kial forgesi la lingvon en tiu socia fenomeno? Internacia komunikado povas okazi nur kiam kaj kie ekzistas la necesa instrumento por ĝia plenumo, nome, komuna lingvo.

Ni esperantistoj estas homoj scivolaj pri aliaj landoj kaj kutimoj kiuj volus kontribui al vera koncepto pri daŭripova evoluigo. Pro tio UEA decidis, ke la Universala Kongreso de Esperanto en Seulo (Koreio) havu kiel kongrestemon “Turismo kaj Evoluo: Vojoj al daŭripovo”.

Konklude, turismo prezentiĝas kiel efika motoro de ekonomia evoluo, bona por ĉiu lando, kaj fonto de dungiteco por multaj homoj. Sed samtempe, la amasa alveno de turistoj ofte ŝanĝas la uzon de la naturaj resursoj, la vivmanieron de la tiea loĝantaro kaj eĉ kaŭzas la detruon de la tera kaj mara flaŭro kaj faŭno.

Kiel tekstas la Monda Ĉarto pri Daŭripova Turismo, de Lanzarote 1995, “la integra planado de turismo devas esti ellaborita de aŭtoritatuloj kun la partopreno de registaraj kaj lokaj komunumoj”.

Por tiu amasa fenomeno ni bezonas komunan lingvon por inter kompreno. Se “kultura diverseco signifas aron da formoj, en kiuj esprimas sin la kulturoj de la grupoj kaj socioj”, Esperanto plenumas la celojn de Unesko ene de la konfirmo de la diverseco de kulturaj esprimoformoj kaj havas veran interkulturecon akiritan per dialogo kaj reciproka respekto.

Landa agado

La kongreso de Espéranto-France

Claude Nourmont

La landa kongreso de Espéranto-France okazis de la 25a ĝis la 28a de majo en Mandres-les-Roses, proksime de Parizo, sed vere en kamparo, kie oni tute ne sentas sin proksimaj al la ĉefurbo. Somereca varmo, bonodoraj rozoj, agrabla kongresa etoso en la bieno, kie oni kunvenis, loĝis, manĝis, sportumis kaj diversmaniere aktivumis. Cento da homoj partoprenis la kongreson, ĉefe francoj.

Statutaj kunvenoj: Ĝenerala Asembleo, laborgrupoj kaj komitataj kunsidoj, ankaŭ kunvenoj de fakaj asocioj. La komitato de Espéranto-France elektis novan estraron, kaj revenigis ĉe la pinto kiel prezidanton Axel Rousseau. Sekretario plu estas Sylvain Barrier, kun helpo de Emmanuelle Richard. Vicprezidas Didier Loison, kaj zorgas pri la financoj Sébastien Montagne kaj Anne-Emilie Ravache.

Pro la Zamenhof-jaro oni aparte atentis en la programo pri la relative frua historio de la lingvo. Estis ekspozicioj kaj prelegoj rilate al la riĉa historio de Esperanto en Parizo, kaj pri Zamenhof. Sed ne nur pri retrorigardo al la historio de la lingvo temis la prelegoj: renovigita retkurso “Ikurso” por komencantoj, albumoj de la serio Tinĉjo, la rusa emo ĝardenumi...

En la menuo estis ankaŭ trapaso de ekzamenoj de la Franca Esperanto-Instituto. Kaj sportumado.

La vetero estis bela kaj invitis al promenoj. Vizito de Mandres, vizito de rozkultivisto (la produktado de rozoj por bukedoj estas la specialaĵo de la loko), vizito de kastelo en Vincennes kaj promenado laŭ la bordoj de la rivero Marne.

Ne mankis bonnivelaj spektakloj: kvin koncertoj, tiel ke estis brilaj kaj viglaj vesperoj. La junaj Ahn Tuan kaj Nam Xuan Clabaut muzikis ĵaze kaj klasike. Triple Talk interpretis ĵazajn muzikopecojn. Platano el La Pafklik hip-hopis en Esperanto. Ankaŭ Zhou-Mack Mafuila koncertis. Ne malpli vigla kaj brila estis la lasta vespero, kiu estis dancvespero, kun regiona orkestro La Tavernelle. La ideo estis rekrei la tipan etoson de “guinguettes”: temas pri apudriveraj malmultekostaj restoracioj, kien en la 19a jarcento venadis dimanĉe parizanoj por manĝi, trinki kaj distri sin. La invitita orkestro instigis dancantojn al energia kaj profesieca partopreno.

Kaj kiel kutime estis ja okazo renkontigi homojn kun homoj... Certe neniu bedaŭris la “partoprenon en kongres’”.

Movado

Kreskigi la komunumon enrete kaj en la reala vivo — la eksperimento de Paralela Universo

Jed Meltzer

La Esperanta movado estas nun en eksterordinara epoko de defioj kaj oportunoj rilate al la burĝonado de interreta teknologio kaj sociaj retoj. La uzo de la lingvo en Interreto kreskas kaj kreskas, sed la membraro en UEA kaj Landaj Asocioj falas, kaj multaj kredas, ke la ekzisto de la novaj komunikrimedoj en Interreto faras niajn asociojn kaj klubojn eksmodaj. Sed ĉu tio veras? Por mi, Esperanto milfoje riĉigis mian vivon, kaj la retaj kontaktoj certe helpis, sed ĉefe ili helpis, ĉar ili kondukis min al personaj renkontiĝoj en la reala vivo. Do gravas al mi, ke novaj esperantistoj, lerninte la lingvon tute rete kaj ankoraŭ neniam parolinte ĝin vizaĝ-al-vizaĝe kun alia persono, havu la oportunon malkovri la ĝojon de amikumado en la vera, tri-dimensia vivo.

Por ni en Nord-Ameriko, la defio kaj oportuno bonvenigi retajn novulojn en nian movadon akriĝis antaŭ du jaroj, kun la apero de la Esperanto-kurso en la populara apo “Duolingo”, kiu uzas ludstilan instrumanieron por instrui dekojn da lingvoj. Lastatempe aperis kurso por instrui Esperanton el la hispana, sed la unua kurso estis el la angla, kio signifas ke la plejparto de la lernantoj estis en Nord-Ameriko.

Baldaŭ ni aŭdis, ke 500 000 homoj komencis la kurson, kaj 30 finas ĝin ĉiutage. Sed multaj homoj lernas la lingvon, finas la kurson, kaj jen la fin’ — ili pluiras al la sekvanta interesa afero. Kiel kapti eĉ centonon de tiu ondo da novaj lernantoj, por ke ili vere ekpartoprenu en la Esperanta komunumo?

Laŭ miaj spertoj, la plej grava afero estas, ke homo ĉeestu renkontiĝon en la fruaj tagoj, kaj pli grave, tiu ĝuu la sperton! Sed estas malfacile por nordamerikanoj partopreni renkontiĝojn. Ili estas tre malmultaj, kaj longdistancaj unuj de la aliaj. Lokaj eventoj okazas, sed malofte, kaj ili ofte malmulte varbas. Do finfine ekis inter kelkaj nordamerikanoj la ideo de Paralela Universo: unutaga festo de Esperanto okazanta en pluraj lokoj samtage. La organizado kaj planado okazos rete kaj ligite inter ĉiuj lokoj, sed la eventoj mem estos lokaj renkontiĝoj.

La ideo aperis en junio 2016, kaj la evento estis planita por okazi la 20-an de Aŭgusto 2016. Do ĉio okazis tre rapide! La ŝablono por loka evento de Paralela Universo estas tre simpla, kaj facila por la organizanto. Estas komuna tagmanĝo en restoracio, poste turisma ekskurso kaj fine komuna vespermanĝo. Tio okupas la plejparton de unu tago, sed lasas sufiĉe da tempo por vojaĝi ĝis 4 horojn al la evento kaj hejmen poste.

La unua provo de Paralela Universo estis kontentiga sukceso. La 20-an de aŭgusto 2016 okazis 25 apartaj even toj en 4 landoj: Kanado, Usono, Meksiko kaj Kubo. Entute partoprenis minimume 231 homoj. Multaj el tiuj homoj estis novuloj, kiuj parolis la lingvon eksterrete la unuan fojon, sed la alta parolkapablo de la novuloj estis vere impresa — evidentaĵo de la efikeco de la novaj lernrimedoj.

Paralela Universo estas amuza miksaĵo de la reala kaj la surreta vivo. La emfazo estas sur la lokaj renkontiĝoj, sed samtempe oni spertas la eksciton partopreni en plurlanda evento. Ni kunhavigis fotojn, mesaĝojn kaj videojn rete per la apoj Telegramo kaj Fejsbuko (kaj ankaŭ Tvitero), kaj bonvenigis ĉiun pli okcidentan renkontiĝon, kiam ĝi komenciĝis, pro la horzonaj diferencoj.

La magio de Paralela Universo estas ĝiaj spontaneco kaj ne-centreco. Do ĝi dependas de vi, loka aktivulo, kiel organizi la lokan eventon kaj inviti viajn amikojn kaj konatojn. Por gvidi la projekton kaj fari la plej bazajn decidojn (pri la dato, retejo ktp.), formiĝis komitato de kvar homoj elektitaj de la du sponsoraj asocioj — Kanada Esperanto-Asocio kaj Esperanto-USA.

Ĉi-jare Paralela Universo okazos sabate, la 19-an de aŭgusto. Ĉiaj informeroj aperas en la retejo — http://paralelauniverso.com.

La eventaro promesas pli grandiĝi al almenaŭ unu plia kontinento, ĉar eventoj jam estas anoncitaj en Nord-Ameriko kaj Sud-Ameriko. Ni kredas, ke la evento estas aparte alloga en tiaj lokoj, kie esperantistoj loĝas en vastaj unulingvaj landoj kaj malofte havas la okazon ĉeesti grandajn internaciajn kongresojn kiel tiuj, kiuj okazas en Eŭropo. Sed ni ankaŭ celas semi eventojn en Eŭropo, Azio, Afriko kaj Aŭstralio. Organizi eventon estas tre facile — bona unua paŝo en Esperanto-agadon por novuloj — kaj ĉia bezonata informo troviĝas en la retejo. Ni esperas vidi bildojn de VIA loka evento la 19-an de aŭgusto!

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj en Keretaro, Meksiko, kunvenis sur la urba placo post vigla sesio de keglo-ludado.

[FORIGITA!: bildo]

Esperantistoj en Novjork-ŝtato ĝuas la naturan belecon de la Ĉielarka Ponto kaj akvofalo en la Ŝtata Parko de Watkins Glen.

Rete

Spertoj kun Amikumu el la estonta kongresa lando

Pli ol mil esperantistoj kolektiĝos somere en Seulo por ĝui la 102-an Universalan Kongreson de Esperanto. La apo Amikumu, kies ĉefsponsoro estas UEA, rapide kaptas milojn da uzantoj tra la tuta mondo. Universala Kongreso estas bona okazo por provi la apon kaj testi ĝin en “stresa” reĝimo — ja la kongreso kolektos senprecedencan kvanton da esperantistoj en la densa spaco. La redakcio de Esperanto kolektis kelkajn jamajn spertojn kun Amikumu el la estonta kongresa lando.

Chong Hoi-jeong

Kiam mi aŭdis pri Amikumu, mi ne tuj elŝutis la apon, ĉar mia poŝtelefono jam estis plena je apoj. Sed mi hazarde vidis videon de s-ro Emilio Cid, kiu estas estrarano de UEA, kaj sciis ke Amikumu estis farita de esperantisto kaj multe da esperantistoj donacis monon por subteni la projekton. Tio sufiĉis por esti unu el la kialoj instali la apon Amikumu por mi. Tiam, kiam mi instalis ĝin, mi tuj trovis mul te da nomoj de esperantistoj, kiujn mi ne konas. Por kvinmonata komencanto tio estas tute natura. Mi volis renkontiĝi kun ĉiuj, sed hazarde mi trovis iun esperantiston, kiu tiris mian atenton. Li prezentis sin kiel mond vojaĝanton. Mi pensis: “Se li estas vojaĝanta tra la mondo, mi devas renkonti lin antaŭ lia foriro!” Mi tuj sendis mesaĝon al li. Tiel ni renkontiĝis en la urbo Incheon, okcidente de Seulo. Li estas usonano kaj nomiĝas Denver. Renkontinte ni kune tagmanĝis kaj poste promenis en parko kun lia hundo, Mochi. Mi rimarkis, ke li venis al Koreio por lerni la korean lingvon kaj nun laboras en Koreio. Danke al Amikumu, ni havis agrablan tempon kaj tuj amikiĝis.

Lee Jungkee

Hodiaŭ (la 12-an de majo. — red.) en mia universitato Kyunghee mi renkontis studenton, kiu venis el Ĉinio por studi en la universitato. Mi hazarde renkontis lin en Amikumu.

La ĉina junulo, s-ro WANG Haoxin el Heibei, estas memlernanto de Esperanto.

Kun mia donacita lernolibro de Esperanto fotita en la universitato.

Kim Youngung (Heroo)

Mi ofte gastigas esperantistojn kaj petas lokajn esperantistojn gastigi min aŭ montri la urbon, ĉar vojaĝi al fremda loko por mi signifas ekkoni kaj lerni malsamajn kulturon, lingvon kaj stilon de malsamaj vivoj kaj renkonti lokajn homojn. Anstataŭ uzi Pasportan Servon aŭ elektronikan poŝton, mi elŝutis al mia poŝtelefono la aplikaĵon Amikumu.

La rezulto ne malesperigis kaj fak te feliĉigis min. Ĉi tiu simpla aplikaĵo facile montris al mi, kiu loĝas proksime en iu ajn loko, kie mi estas — se mi havas interreton tie — kaj ebligis al mi sendi mesaĝojn kiel pere de aliaj tujmesaĝiloj. Tiel mi momente eksciis, ke multaj esperantistoj uzas Amikumu ĉirkaŭ mi (tiam mi estis en Vankuvero, Kanado) kaj komencis babili kun unu. Mi gajnis multe da tempo kompare kun mia pasinta sperto kiam mi kontaktadis aliajn esperantistojn por peti kaj ricevi la retadreson aŭ ligilon al fejsbuka konto de la esperantistoj. Per Amikumu mi povis preteriri ĉi tiujn paŝojn, sciante ke la mesaĝoj ricevitaj per la aplikaĵo principe estas de esperantisto kaj en Esperanto.

Do, ne sciante kiun mi povos koni, mi malfermis Amikumu kaj sendis kelkajn mesaĝojn en la trajno, kiu ve turis de Vankuvero al Portlando (Usono). Tie mi renkontis Roman kaj Nikvon, laboranton en Seatlo, kien mi planis vojaĝi post Portlando.

Mi unue renkontis Roman, esperantiston de 6 monatoj sed ege kapablan babili en Esperanto. Li venis de sia malproksima laborloko nur por renkonti min dum la tagmanĝ-horo, kaj ni aĉetis la faman Portlandan stratmanĝaĵon. Ni libere sidis sur benko en la apuda parko kaj interese babilis: de lia kato ĝis mondaj politikaj aferoj, ĝuante nian manĝaĵon.

Poste mi iris al Seatlo, kie mi renkontis Nikvon kaj lian amikon Ĵordon. Ili nun ambaŭ loĝas en la urbo Seatlo. Nikvo estas de Virginio kaj Ĵordon de Florido. Do 3 esperantistoj renkontiĝis en fremda loko per Esperanto! Laŭ mia pro pono ni iris al la stadiono por spekti basbalan matĉon. La matĉo mem estis ege interesa kaj amuza, kaj krome ni babiladis pri basbalo, la Esperanto-movado, UK kaj kelkaj aliaj interesaj temoj. Revenante al mia hotelo ni ankaŭ parolis kun ne-esperantistaj usonanoj, kiuj estis en la sama trajno. Ni parolis pri la lingvo kaj Ĵordon eĉ disdonis etan paperan informilon pri Esperanto.

Mi dankas la kreinton de Amikumu kaj miajn esperantistajn amikojn, kiujn mi renkontis kaj kiuj varmege akceptis min. Mi certas ke per la aplikaĵo ni esperantistoj gajnas multan profiton — facile trovas apudajn samideanojn, babilas kaj povas peti helpon, kune ĝui la tempon, plani ion antaŭe ktp. Mi esperas, ke plimulto da esperantistoj ekuzos Amikumu. Krome, mi proponas kelkajn etajn sugestojn al la kreantoj de Amikumu:

  • La aplikaĵo multe konsumas baterion por uzi. La kreinto povas studi kiel la aplikaĵo povos funkcii kun malpli multe da energia konsumo.
  • La aplikaĵo subtenas nur 1-al-1-babiladon. Ni ne povas, kiel per aliaj tuj mesaĝiloj (ekz. Vacapo, Fejsbuka mesaĝilo, Weisino), krei grupan ĉambron en Amikumu. Fakte pro tio (kaj pro la baterio-problemo) mi kutime proponis al la kunbabilantoj ke ni foriru el Amikumu kaj renkontiĝu en alia mesaĝilo.

Tamen denove mi devas diri, ke malgraŭ ĉi tiuj etaj malkomfortaĵoj, la teamo kiu kreis la aplikaĵon Amikumu, faris fantazian aferon, kiu ege plaĉas al esperantistoj kaj donas multan bonefikon al Esperantujo.

Edukado

Jam 500 parolsesioj ĉe Ekparolu!

Katalin Kováts

La retejo edukado.net komence de januaro 2017 lanĉis sian programon Ekparolu! kadre de kiu spertaj esperantistoj (geonkloj) helpas komencintojn (genevojn), okazigante por ili senpagajn parolsesiojn pere de skajpo.

La kunlaborantoj de la programo ricevas mallongan retan trejnadon kaj konstantan pedagogian subtenon. Kaj ili kaj la genevoj havas liberan aliron al la instrumaterialoj de edukado.net.

En la programo partoprenas pli ol 100 personoj el 33 landoj. Dum la unuaj kvin monatoj la geonkloj gvidis jam 400 parolsesiojn. El ilia sindona laboro profitis 66 genevoj, el kiuj 17 jam finis siajn studojn kun 10 aŭ 20 sesioj. Kune kun la 150 parolsesioj, kiujn oni gvidis eksperimentcele jam en 2016, la programo nun atingis 550 sesiojn.

Ĝenerale la genevoj estas kontentaj, kelkaj malrapide paŝas antaŭen, aliaj laŭvorte voras la sesiojn, ĝue forkonsumas la disponeblajn renkontiĝojn. Inter pluraj parolpartneroj kreiĝas vera amikeco kaj ili ekster la programo daŭrigas siajn regulajn kontaktiĝojn.

Laŭ la raportoj scieblas, ke komence pluraj timis la parolajn renkontiĝojn kun nekonataj personoj, sed post la unuaj spertoj tiuj timoj malaperas.

Estus bone, se kursgvidantoj direktus siajn kursanojn aliĝi al la programo kaj ekparoli ankaŭ kun alilandaj esperantistoj, ekuzi la lingvon.

La geonkloj proponas sian helpon en agendo, kie por ĉiu semajno troviĝas inter 350-500 ebloj. Do, laborforto tute ne mankas, tamen ni bonvenigas ĉiujn novajn geonklojn.

Kiel ni konas la kutimojn de la uzan toj, la programo povus helpi semajne al ĉ. 200-300 lernantoj. Helpu al ni trovi ilin!

Interesiĝantoj trovas informojn ĉe: http://edukado.net/ekparolu.

Jorge Rafael Nogueras (Usono)
Eks-nevo — Onklo

Mi eklernis Esperanton en marto 2016, kaj mi aliĝis al la programo Ekparolu! je la fino de tiu jaro. Mi ne certas kial mi atendis tiom longe antaŭ ol aliĝi: ĉefe, unue mi ne tute fidis je mia kapablo paroli pri kio ajn kun lerta esperantisto dum duonhoro! Feliĉe, antaŭ ol partopreni en la projekto kiel “nevo” aŭ “nevino”, oni devas trapasi bazajn lingvajn ekzamenojn: tio donas al la partoprenontoj sufiĉe da memfido por decidi ke jes ja, oni jam regas la lingvon sufiĉe bone por profiti de la projekto. La parolsesioj estis interesaj, kaj mi profitis la okazon por demandi multjarajn esperantistojn pri iliaj spertoj en la movado kaj pri interesaj libroj originale verkitaj en Esperanto. Miaj “geonkloj” estis senescepte lertaj, afablaj kaj pretaj respondi al ĉiuj miaj demandoj. Post kiam mi finis miajn dek parolsesiojn, Katalin demandis min ĉu mi volus “onkliĝi” kaj mem helpi aliajn novajn esperantistojn. Mi konsciis ke ne estas multaj geonkloj en la Usonaj horzonoj, do eble estas kelkaj genevoj, por kiuj estus utile havi min en la projekto. Tial (post kiam mi trapasis eĉ pli malfacilajn klerigajn ekzamenojn!) mi iĝis “onklo”. Ĝis nun mi okazigis kvar parolsesiojn kun tri genevoj (ĉar unu el ili volis havi kroman sesion kun mi). Mi antaŭĝojas babili kun aliaj novaj esperantistoj, kaj helpi ilin same kiel miaj geonkloj helpis min!

Opinio

Pri Esperanto kaj la Somera Tempo

Amir Naor

Estas surpriza simileco inter Esperanto kaj la somera tempo — du revoluciaj ideoj proponitaj de du geniaj viziuloj. Tiuj ideoj ŝajnas unuavide simplaj, tamen tre malfacilas realigi ilin, ĉar la tuta komunumo devas adopti ilin samtempe. La somera tempo ege sukcesis, kaj estas nun konata kaj uzata ĉirkaŭ la mondo. Esperanto ankoraŭ ne atingis la rekonon kaj akcepton de la ĝenerala publiko.

En 1784 alvenis al Parizo, la “Urbo de la Lumo”, la unua usona ambasadoro. Lia nomo estis Benjamin Franklin — filantropo, verkisto, diplomato, unu el la fondintoj de Usono, fama inventisto kaj sciencisto (li pruvis, ke la fulmo estas elektra fenomeno, kaj inventis la fulmoŝirmilon, la artefaritan naĝilon kaj la du-fokusajn okulvitrojn). Vidante la viglan parizan noktovivon, li rimarkis, estante la filo de kandelisto, la grandan konsumon de lum-kandeloj (nur jarcenton poste la elektraj lumiloj estis inventitaj). Benjamin Franklin estis praktika homo, kaj elpensis originalan ideon kiel ŝpari kandelojn. Li sendis detalan leteron al pariza ĵurnalo, kaj proponis “movi” la horojn de la tago, kaj vekiĝi unu horon pli frue, por akiri plian tagluman horon vespere. Tio estis brila ideo pro sia simpleco, samkiel ideoj, pri kiuj la aŭskultanto pensas en si: “Kial oni ne pensis pri tio antaŭe?” aŭ “mi povus eltrovi ĝin mem.” Sed je dua penso, tia ideo tute ne aplikeblas facile, ĉar ĉiuj homoj devas ŝanĝi siajn kutimojn samtempe. Efektive, neniu traktis tiam serioze la ideon. Cent jaroj pasis, kaj ekaperis ĉirkaŭ la mondo ali aj proponoj enkonduki someran tempon unue en Nov-Zelando, poste en Anglio kaj Usono. Pli kaj pli da homoj subtenis la ideon, sed ne sukcesis antaŭenigi ĝin.

La trarompo okazis subite, dum traŭmata evento — la Unua Mondmilito. Dum la milito ekestis en Eŭropo severa manko de karbo, kaj en 1916 Germanio enkondukis la someran tempon, kaj poste faris la samon ankaŭ Anglio, Rusio kaj Usono. Ekde tiam la somera tempo iĝis akceptita tutmonde, kaj multaj landoj ŝanĝas siajn horloĝojn dufoje ĉiujare. Menciindas, ke la pravigo de somera tempo malkreskis sekve de la teknologia progreso. Plua horo de lumo vespere, kiu antaŭe ŝparis elektron por lumigado, postulas nuntempe en multaj landoj uzi elektrajn klimatizilojn, kies energia konsumo estas pli multekosta kompare kun la ŝparita elektro por lumigado. Sed tamen neniu pridubas nun la someran tempon, ĉar ĉiu alkutimiĝis al ĝi. Verŝajne ĉiu ŝatas la pluan tagluman horon vespere, uzatan por distro aŭ kunesto kun la familio.

Do la somera tempo sukcesis 130 jarojn post la unua ekapero de la ideo. Kaj kvazaŭ koincide, antaŭ 130 jaroj Zamenhof unue publikigis sian Unuan Libron. Estas interesa simileco inter la somera tempo kaj Esperanto. En ambaŭ kazoj, sola viziulo eltrovis ideon, kontraŭan al la kutimoj de siaj samtempuloj. En ambaŭ kazoj li alportis la ideon al publika atento skribe — ĉu en gazeto, ĉu en maldika libreto. En ambaŭ kazoj la sukceso ne estis tuja. Esperanto komence eĉ pli sukcesis ol la somera tempo kaj akiris entuziasmajn subtenantojn, sed ne sukcesis trarompi la vojon al la ĝenerala publiko. La esperantistoj nuntempe koncentriĝas ĉefe por konservi la Esperantan kulturon, anstataŭ batali por akcepto de la ĝenerala publiko.

Ĉu tio, kion oni povas lerni el la sukceso de la somera tempo, aplikeblas ankaŭ por Esperanto? Ambaŭ ideoj postulas ŝanĝi la vivmanieron de granda grupo, do oni povus pensi, ke tiaj ideoj estus adoptitaj de ia internacia organizaĵo (kiel ekzemple Unuiĝintaj Nacioj), kiu havas pli vastan perspektivon kaj vizion. Tiaj organizaĵoj povus antaŭenigi kaj la someran tempon kaj la instruadon de Esperanto por infanoj kiel dua lingvo tra la mondo. Sed tio ne okazis, nek por Esperanto, nek por la somera tempo. Ĉiu lando decidas por si mem ĉu enkonduki la someran tempon, kaj kian duan lingvon instrui al siaj infanoj. Do ni ne devas atendi, ke internaciaj organizaĵoj antaŭenigu nian ideon. Tutmondaj organizaĵoj neniam indikas la vojon, sed nur postsekvas la okazaĵojn. Ili povas helpi, nur post kiam la trarompo okazis.

La somera tempo debutis dum traŭmata epoko — la Unua Mondmilito. Dum milito ĉiuj sociaj sistemoj konsterniĝas, kaj sekve eblas enkonduki ŝanĝojn relative facile. La somera tempo profitis de tio, kaj eble ĝi neniam povus realiĝi, se la monda historio trovus alian vojon anstataŭ milito. Sed Esperanto neniam profitas de militoj — ĝi portas ideojn de paco kaj frateco inter popoloj, kaj dum militoj silentas kaj la muzoj kaj Esperanto.

Tamen la sukceso de la somera tempo devus kuraĝigi nin, ĉar ĝi pruvas, ke mondnivelaj ŝanĝoj povas realiĝi, eĉ se longa tempo estas bezonata. Cirkonstancoj povas ŝanĝiĝi, kaj alporti novajn eblojn.

Zamenhof mem estis tre realisma homo, sciante kiom malfacilas ŝanĝi la mondon kaj disvastigi sian artefaritan novan lingvon. En sia Unua Libro li prezentis originalan ideon kiel disvastigi la lingvon. Li tre saĝe ne penis persvadi la legantojn tuj eklerni la lingvon. Li bone komprenis, ke neniu investos tempon kaj penon lerni lingvon, kiun neniu parolas. Anstataŭe li petis la legantojn sendi (per la poŝto...) deklaron, ke se dek milionoj da perso noj konsentos lerni la lingvon — nur tiam la sendinto komencu lerni la lingvon mem. Jen interesa plano, ĉar la unua reago de iu ajn persono (tiam kaj nun), ekaŭdante pri la internacia lingvo estas — “Tio estas vere bona ideo, sed la tuta mondo ne adoptos ĝin.” Tia homamasa sindeviga deklaro preterpasas la problemon, ĉar la sindeviganto ne devas agi tuj. Tial li povas subskribi la deklaron, kaj intertempe alkutimiĝi al la ideo. Tia procezo povas konduki al kreskanta konscio kaj kredemo en la ĝenerala publiko.

Tiu Zamenhofa ideo de “Deklaro de Devigo” ne sukcesis tiame kaj estis forgesita. Sed ankoraŭ temas pri originala ideo, kaj eblas, ke ĝuste nun, en la epoko de la sociaj retoj kaj Interreto, la sama ideo povus gajni sukceson. Jen propono, kiu aspektas unuavide iluzia kaj stranga, sed fakte tiaj estas revoluciaj ideoj — UEA decidu rekomenci la sindevigo-projekton de Zamenhof, omaĝe al la centjariĝo de lia forpaso, kaj lanĉu kampanjon varbi sindevigojn de 10 milionoj da personoj. Leteroj ne estas bezonataj nun, kaj la sindevigantoj promesu lerni Esperanton en dediĉita retejo. La varbado uzu la nunajn amaskomunikilojn — kiel Fejsbuko kaj Jutubo, ekzemple, kiuj povas atingi tre vastan cirkuladon dum mallonga tempo. Nun ni havas pli bonan deirpunkton ol tiu de Zamenhof: disponeblas nun tre efikaj kaj rektaj rimedoj atingi la publikon, kaj ni ne komencas ĉi-foje de nulo — ankaŭ ĉiuj esperantistoj povu aliĝi — inkluzive komencantojn kaj ekskomencintojn. Tio estos ŝanĝo en la agmaniero de nia movado. Sed laŭ la proverbo “Se ni faros hodiaŭ kion ni faris hieraŭ, ni ne devas miri, kial ni ricevas la samajn rezultojn”. Ni devas lerni de Zamenhof pensi grandskale, celante alporti Esperanton al la tutmonda tagordo.

La leganto estas invitata legi la Zamenhofan Unuan Libron — “Lingvo internacia”. Eĉ hodiaŭ oni povas lerni unu aŭ du aferojn, pri tio kiel altiri la atenton de la publiko. Traduko el la rusa farita de Aleks Kerbel aperas ĉe http://verkoj.com/lauteme/Esperanto.

Kion vi opinias? Ĉu eblas kaj indas revivigi la Zamenhofan memdevigan kampanjon nuntempe? Reagoj, komentoj kaj proponoj bonvenas ĉe http://revuoesperanto.org/sendu﹍leteron

Demando

Rob Moerbeek

La poemeto de Zamenhof, prezentita de nia akademiano Gerrit Berveling en la maja numero, havas la titolon “Demando”. Eble la eldonanto de la Taga Kalendaro por kiu ĝi estis destinita, aldonis konkurson por la plej trafa respondonto. Ĉu ni risku per rimo, kiel fine de Ŝekspiraj rolvicoj?

En multaj lingvoj ekde la klasikaj greka kaj Latino la sama vorto signifas “fino” kaj “celo”, do same pri la vivofino. Sed Zamenhof prave distingis ilin. Do jen:

Morto ne estas de l’ vivo la celo.

Cel’ estas Paco kun Justo kaj Belo!

Cetere la pesimisma tono eble spegulas la ekestan tempon, fine de 1909:

Jarfine ni rememoras la okazaĵojn pasintajn. Certe ŝokis nian justosopiran aŭtoron la kruela subpremo de la protestoj en la kongresurbo Barcelono, kie lia kongresparolado estis frape mallonga. Kaj lia projekto por esplorigi, unu fojon por ĉiam, ĉiujn “malbonajn” trajtojn de Esperanto laŭ la kritikistoj (Couturat kaj aliaj Idistoj), malsukcesis pro la memeco de la ĉefaj Akademianoj: Boirac prezentis provizoran solvon kaj Zamenhof devis discipline akcepti. (Ludovikito: “Mortinta, sed senmorta”, ekde p. 10, precipe 41ss).

Recenzo

Memoroj pri nobelo

Ulrich Lins

Josef Ŝemer (1950–2012). Koro de la israela Esperanto-movado amata tra la mondo. Red. Amri Wandel. Dua eldono. Tel-Aviv: ELI, 2016. 411p. Prezo ĉe UEA: € 18,00

Kiu regule partoprenis la Universalajn Kongresojn inter 1976 kaj 2010, devus memori Josef (Josi) Ŝemer, eĉ se li/ŝi ne parolis kun li. Nome, jam pro sia altkreska staturo li altiris la atenton. Ankaŭ ne eblis ignori lian ĉiam serenan, iom petoleman kondutmanieron. Kelkaj privilegiitoj aparte lin memoras pro lia konigo de juda humuro.

Ŝemer estis kvazaŭ Esperantista nobelo. Lia patro naskiĝis ĝuste en Bjalistoko. Kvankam Esperanton li ne rekte heredigis al Josi, li frue instigis lin lerni tiun lingvon. Tion fine li faris en 1966; lia instruisto estis Henryk Maŝler (1908–1991), alia enmigrinto el orienta Pollando. Tuj komenciĝis siaspeca kariero: prezidanto de la Tel-Aviva Klubo, multjara estrarano kaj portempe prezidanto de Esperanto-Ligo en Israelo, redaktoro de Israela Esperantisto. En la libro troviĝas pli ol kvindek artikoloj, parto el tiuj kiujn li verkis, ĉefe por IE, dum kvardek jaroj. Ili estas primovadaj, sed ankaŭ politikaj, jen kaj jen polemikaj. Profesie banka oficisto, Ŝemer estis dumviva membro de UEA.

Mi mem havis eksterkongrese iom da kontakto kun li lige kun la provo eternigi la memoron pri esperantistoj inter la judaj pereintoj registritaj en Jad Vaŝem, interalie pri Lidja Zamenhof (vidu p. 197–199). Tiu laboro estis nur unu el multaj, kiujn ĉesigis lia frua morto sekve de malica malsano. La forpaso de Ŝemer estis terura bato por la malgranda, sed vigla israela movado. Tion oni pli bone komprenas per tiu ĉi libro, kiun ame kompilis kaj en bela formo publikigis liaj samlandanoj. Ili memorigas, kion oni legas ankaŭ sur la tombejo pri Josi Ŝemer: “La koro de la israela Esperanto-movado — amata tra la tuta mondo”. La libro, kiu enhavas ankaŭ kontribuojn en la hebrea lingvo, dokumentas rememorojn de samideanoj pri lia agado kaj represas multajn artikolojn, kiujn li verkis, ekzemple pri la profunda impreso, kiun lasis ĉe li la 94a UK en Bjalistoko (2009), sed ankaŭ pri la amaro, eĉ kolero, kiun donis al li kaj ĉiuj israelaj esperantistoj la lastmomenta decido nuligi la 52an UK, kiu estis okazonta en 1967 en Tel-Avivo. Tiam la Sestaga Milito entombigis multajn esperojn. Des pli ĝoje li en 2000 kontribuis, kiel sekretario de la Loka Kongresa Komitato, al la sukcesigo de la 85a UK en Tel-Avivo.

Proksimume 130 paĝojn de tiu ĉi memorlibro plenigas la kolekto de ŝercoj kaj anekdotoj, kiujn li kolektis kaj ĉiusemajne de 2008 ĝis 2011 dissendis al pli ol ducent esperantistoj, al la retlisto “amantoj de juda humuraĵo”. Tio vere famigis lin. En januaro 2012 li komunikis: “En la venontaj semajnoj (eble eĉ monatoj) mi ne povos dissendi la judajn ŝercojn. Espereble la paŭzo ne estos tre longa...” Li mortis la 29an de marto 2012, ankoraŭ ne 62-jara.

Estas ankaŭ represita la lasta korespondo inter Josi Ŝemer kaj Mikaelo Bronŝtejn. Du semajnojn antaŭ la morto de sia amiko, Bronŝtejn admonis lin: “Vidu, vi estas valora homo, bezonata por multaj homoj, do vi devas rapide resaniĝi kaj reakiri vian kutiman agemon por ĝojigi nin. Ĉi-kune mi kroĉas kelkajn ŝercojn por vi — eble io taŭgos por via elstara kolekto.” Bronŝtejn, kiu kantis honore al Josi Ŝemer dum memorkunveno en la Internacia Festivalo en Munkeno (2014/2015), estis kruele seniluziigita, same kiel ĉiuj ŝatantoj de Ŝemer.

Anoncetoj

MONEROJ

Mi aĉetas kaj vendas stelo-monerojn kaj spesmilo-monerojn: e...@chello.at

EASkotlando fieras anonci ke La Granda Kaldrono, la majstroverko de John Francis, nun haveblas en nova eldono en bajter-libra formato. Por aĉeti vian ekzempleron iru al la paĝo www.skotlando.org/index.php/la-granda-kaldrono por trovi instrukciojn.

UEA

Gazetara Kampanjo ĉirkaŭ la UK

Emilio Cid

Jam de kelkaj jaroj UEA organizas la Gazetaran Kampanjon pri la Universala Kongreso, kies celo estas disponigi informojn kaj instruojn por helpi aktivulojn senpage aperigi artikolojn pri Esperanto en ĵurnaloj, revuoj, televidoj, radioj, sociaj retoj kaj blogoj de siaj regionoj.

La kampanjo profitas la eblon, ke nia kongreso povas esti interesa al la loka gazetaro pro la fakto, ke iu samlandano vojaĝos eksterlanden al interna cia kongreso, kie centoj da homoj el dekoj da landoj diskutos gravajn temojn, sen bezono de interpretado, en unu sola lingvo, komprenata de ĉiuj.

Sur nia paĝo www.gazetaro.org estas sugestata teksto, kiun ĉiu devus adapti al sia loka realeco, al tiu konkreta <NIA URBANO>, kiu anstataŭ kutimaj frazoj rakontu interesajn aferojn el sia Esperanta vivo, ekzemple kiel ŝi/li konatiĝis kun Esperanto, aŭ iun interesan travivaĵon. Ĉiu mesaĝo enhavu ion aktualan, kio igas la temon novaĵeca. La ideo funkcias pli bone en malgrandaj urboj, sed povas funkcii bone en grandaj urboj, se oni sendas la tekston al ĵurnaloj de kvartaloj.

Dum nia kampanjo, ni ankaŭ proponas al la partoprenantoj de la kongreso kaj al la esperantistoj en la tuta mondo festi la 26-an de julio, la Esperanto-tagon, en kiu antaŭ 130 jaroj aperis la unua lernolibro de la internacia lingvo. Ĉi tiu datreveno substrekas la kernan valoron de la Esperanto-movado: la strebadon por lingva justeco en la mondo.

Ĉi-jare ni havas la oportunon profiti de la aŭspicio de Unesko al la celebrado de la 100-a datreveno de la morto de Zamenhof. La ligo al Unesko certe helpos nin altiri la atenton de la ĵurnalistoj.

Kapti la atenton de la gazetaro ne estas facila tasko, nek facile estas kapti la atenton de la esperantistoj. Pro tio ni petas helpon por disvastigi KUKO-n per retlistoj, facebook, youtube. En la pasintaj jaroj, malgraŭ la malgranda partopreno de esperantistoj, multaj el ĉiuj, kiuj partoprenis la kampanjojn, estis sukcesaj, kaj ĉe nia paĝo www.gazetaro.org videblas kelkaj aperintaj artikoloj el pluraj partoj de la mondo.

La fama revuo de Unesko reaperas kadre de interkonsento inter la ĉina registaro kaj la Organizo de UN pri Edukado, Scienco kaj Kulturo. Laŭ iniciato de la UEA-komitatano Trezoro Huang Yinbao, pretiĝas eksperimenta eldono de la Kuriero en Esperanto. Nun la ĉefa bezono estas tradukistoj kaj provlegantojn. Se vi bone regas Esperanton kaj ŝatas interesan kaj defian traduklaboron, kaj se vi povas regule disponigi vian tempon por tia kunlaboro, bonvolu skribi rekte al la projekto-kunordiganto: t...@qq.com.

Recenzo

Tomo Maretić — grava kroata lingvisto, pri planlingvoj en 1891

Nikola Rašić

Velimir Piškorec kunlabore kun Sanja Janković: Tomo Maretić en interkruciĝo de filologio kaj lingvopolitiko. Unuiĝo de Zagrebaj Esperantistoj, Zagreb 2015, 118 p. ISBN 978-953-8110-00-9. Prezo ĉe UEA: € 11,10

Velimir Piškorec uz suradnju Sanje Janković: Tomo Maretić na raskrižju filologije jezične politike. Udruga zagrebačkih esperantista, Zagreb 2015, 116 p. ISBN 978-953-55418-9-9. Prezo ĉe UEA: € 11,10

Tomislav (Tomo) Maretić estas elstara kroata lingvisto* kiu en decembro 1891 prezentis sian prelegon “Pensoj pri artefarita mondlingvo” en la solena sesio de la Jugoslava* Akademio de Sciencoj kaj Artoj*. Jaron poste, en 1892, la prelego aperis kiel aparta kajero de la Akademio, la plej eminenta scienca eldonejo ĉe la sudaj slavoj. Gravas do kaj la elstara lekcianto kaj la prestiĝa forumo, sed ankaŭ la tempo kaj cirkonstancoj de la evento mem.

* Kion oni tiam prefere nomis “filologo”. Lingvistiko en la nuna senco de la vorto ne ekzistis aŭ enhave identis kun filologio (Sprachwissenschaft = Philologie). La moderna lingvistiko komenciĝas per la agado de la ĝeneva lingvisto Ferdinand de Saussure, kiu difinis lingvosciencon kiel teorion de lingvaj strukturoj, studadon de lingvoj kiel semiotikaj sistemoj. Filologio okupiĝas pri tekstoj.
* Jugoslava = “Sudslava” slavlingve. La sudaj slavoj estas bulgaroj, makedonoj, slovenoj, kroatoj, bosnoj, serboj kaj montenegranoj. La unua slava literatura lingvo estis Slavono, origine dialekto de la nuna greklanda Makedonio, kodigita kiel liturgia lingvo de la sanktuloj-fratoj Cirilo kaj Metodo, grekoj el Tesaloniko, kie la lingvo estis vaste parolata. Tiu lingvo decide influis la evoluon de ĉiuj ceteraj slavaj lingvoj (orientaj: rusa, ukraina, belorusa, rutena (rusyn) kaj okcidentaj: slovaka, ĉeĥa, pola, la du sorabaj lingvoj [supra kaj malsupra] kaj la kaŝuba (kaj kelkaj jam malaperintaj idiomoj).
* Nuntempe nomata Kroatia Akademio de Sciencoj kaj Artoj. Terminologie konfuza, ĉar tiu instanco ekde la fondiĝo en 1866 nomiĝis “jugoslava” sed fakte estis la kroata nacia akademio. Nur dum la dua mondmilito ĝi estis kvarjare (1941-1945) “kroata” kaj post la 2-a mondmilito denove “jugoslava” ĝis 1991. En Jugoslavio ĉiu respubliko havis propran akademion de sciencoj kaj artoj. Do ekzistis akademioj slovena, serba, makedona, kosova ktp. sed ne la kroata ĉar tiu nomiĝis ne kroata sed “jugoslava”. Ĉiukaze ĝia influo radiis tra ĉiuj landoj de la Sudaj Slavoj. Ne ekzistis federacia, tutlanda, akademio de sciencoj por la tuta Jugoslavio.

Temas pri (internacie) nekonata frua kontribuo al interlingvistiko de influa lingvisto, persono kiu decide difinis la normigon de la moderna kroata lingvo (kaj iusence ankaŭ la serba kaj la bosna). Kiel filologo-lingvonormiganto li mem estis lingvoplanisto, kaj tre bone konsciis kiom gravas kaj kiom povas la konscia interveno en lingvaj aferoj. Li esprimas sin tre favore pri la lingvoplanado, speciale en la internaciaj rilatoj. Ĉiukaze: nepre konsultinda historia fonto, nun alirebla ankaŭ en Esperanto.

Ankaŭ Kroatuje la verko ne estis tro konata ĉar ĝi prezentas iom ekzotikan ekskurson de la fama filologo, komplete ekster liaj ĉefaj agadkampoj, kie li meritis sian famon kiel (sud)slavisto, hind-eŭropisto, akcentologo, tradukisto, klasika filologo, litovisto ktp.

Iusence mi mem ekmovis la temon de la ĉi-koncerna eseo de Maretić per prelego ĉi-pria en la Simpozio “Esperanto kaj la kroata kultura identeco” (Zagrebo, novembro 2008). Tiu ĉi duobla eldono estas do “vostaĵo” de tiu evento.* Piškorec kaj Pleadin faris fakte, kion mi devis fari. Kaj feliĉe: ili faris tion pli bone ol mi mem kapablus fari.

* Plurajn prelegojn eblas aŭdi kroate sur la retpaĝoj de KEL (http://www.esperanto.hr — aŭdio) inkluzive de la du miaj pri Maretić kaj Brozović (iel teme ligita).

Pripensante eventualan preparon de la eldonaĵo mi siatempe umis kiel solvi la duoblan karakteron de la temo: prezenti Maretić al la interlingvistoj kaj E-lingva publiko, sed samtempe atentigi la kroatan lingvistan komunumon pri tiu interlingvistika kontribuo de unu el la patriarkoj de la moderna kroata lingvo.

Tiun problemon la eldonanto — Unuiĝo de Zagrebaj Esperantistoj — solvis duoble bone: oni simple eldonis du apartajn librojn (ĉ. 120-paĝajn) en du lingvoj. Tiom unika kiom duobla, kaj bonege plenumita en ambaŭ lingvoj, la verda kaj la blua.

Kiu volas tuj legi la prelegon de Maretić, tiu iru al la fino de la libro: sur la lastaj dudek paĝoj ĝi troviĝas en la bonega traduko de Josip Pleadin (samkiel la cetero), ĉio lingve polurita de Tomasz Chmielik. Kun la aŭtoro Velimir Piškorec (kroatistike helpita de Sanja Janković) tiu triopo sonas kvazaŭ recepto por bonega eldono. La libroj estas A5-formataj, kun duraj kartonaj kovriloj en du koloroj (verda en Esperanto, blua en la kroata) kaj plaĉa titolpaĝo desegnita de Marko Maraković. Bibliofile nepra havendaĵo! Kiam mi elkovertigis la librojn, la unua impreso estis tiu de estetika plezuro. Belaj libroj, do, kion diri plie?

Ĉe la fino troviĝas la notoj pri la du aŭtoroj. Velimir Piškorec estas profesoro pri ĝermanistiko, kiu kadre de sia katedro en Zagrebo instruas ankaŭ interlingvistikan kurson (ĉio en la germana, kiel decas en Agram!). En Kroatujo ankoraŭ ekzistas bona kutimo el la socialisma erao ke ĉiu scienca eldonaĵo havu almenaŭ du seriozajn tekstokontrolantojn; tio preventas ke ĉia rubaĵo aperu (kio ja tamen okazas, kiel ĉie). La kontrollegantoj estas du membroj de la Kroata akademio de sciencoj kaj artoj, mem renomaj filologoj-kroatistoj — Dubravka Sesar kaj Mario Grčević. Ili nur helpas rekonfirmi la nune jam 115-jaran kroatan tradicion laŭ kiu pri Esperanto ĉiam okupiĝas seriozaj sciencistoj kaj aparte lingvistoj. Kroatuje oni mokas pri tiuj kiuj primokas Esperanton. Tiel ankaŭ restu, ni esperu, kvankam eĉ tie E-o ja perdas teron sub la piedoj. Esperanto en Kroatujo estas serioza konsiderindaĵo.

Ĉio kune: tiuj ĉi du eldonoj ege bonvenas kaj tre gravas por ambaŭ lingvaj komunumoj. Eĉ se mi riproĉetus tion aŭ alion, kiel ĉiu deca recenzanto ja devas fari, mi volas unuavice substreki tiun principan gravon. Post tiuj du libretoj la historio de interlingvistiko en ambaŭ lingvokomunumoj ne plu povas resti la sama.

Do, ni jam avertis ke la sukeraĵo troviĝas ĉe la librofino, la Maretiĉa artikolo mem. En la kroata ĝi estas represita en la lingvaĵo kaj ortografio de sia tempo, kio impresas almenaŭ same arkaike kiom la Zamenhofa lingvaĵo nun. Sed samsimile evidente temas pri la esence sama lingvo, kies fundamentojn Maretiĉ cementis tiom firme ke eĉ la hodiaŭaj generacioj ne povas liberiĝi de liaj modoj kaj katenoj, eĉ se ili tion foje arde volus.

Tion mirinde ilustras la unua parto de la libro, ĝia biografia kaj slavistika parto, kiu sin vringas kvazaŭ dolora piedo en streĉa ŝuo, nesciante kion fari per tiu brila, giganta, meritoplena, ankoraŭ influa (eĉ interlingvistema!) kroato, kiu sian lingvon tamen konsideris sinonima kun la serba: kion la serboj siavice digne rifuzis, asertante ke la eminenta profesoro malbone konas la serban.*

* Por la nesudslavaj legantoj gravas mencii ke la normlingvoj kroata, serba, bosna kaj montenegra, estas ĉiuj bazitaj sur la sama dialekto (la t.n. štokava), tiel ke fakte havas sencon paroli pri ili kiel variaĵoj de la sama lingva sistemo. Sed kiel nomi ĝin tiam? La termino serbo-kroata hodiaŭ estas tute forlasita kaj politike neakceptebla. Cetere tiuj variaĵoj socie funkcias ĝuste kiel naciaj lingvoj de serboj, kroatoj ktp. — simile kiel la indonezia kaj la malaja, la urdua kaj la hindia, kaj pluraj similaj kazoj kie unu lingvistika materialo estas normita diversmaniere. Pri tio plej multe okupiĝis ĝuste nia samideano Dalibor Brozović (interalie la fama libro Standardni jezik — Normlingvo).

Pri la sama problemo luktis la (cetere brila) preparanto, la germanisto Piškorec, tiom ke li devis aparte dungi kroatistan koleginon Sanja Janković, verŝajne por senti sin pli sekura sur tiu glita tereno. Tio donis interesan rezulton — miaopinie iom unuflankan, historie kaj sociologie manketan — iom tro ankritan en la nuntempa kompreno de la problemaro. Sed, nu ja — ĝi simple estas tia temo pri kiu eblas enorme malsamopinii. Feliĉe diversajn disajn opiniojn prezentas ankaŭ la du aŭtoroj, tiel ke ĉiu ja mem povas veni al propraj konkludoj, depende de iaj fona scio kaj kompreno.

Mi tamen timas ke la tuta prezento — temas ja pri tri kvaronoj de la libro! — estos tro peza kaj konfuza por la averaĝa leganto en Esperanto. Fakte, mi jam scivolas kiel ili reagos kaj postkomentos! Tiu parto ja povintus esti tiom konciza kiom necesa por kompreni la interlingvistikan parton (ĉar ja pri tio ĉefe devus temi!) kaj iom priskribe neŭtrala. Des pli ke tiuj serbo-kroataj temoj estas komplikaj, ofte tro subjektive traktataj, kaj plej ofte sen sufiĉa scio de gravaj lingvaj kaj historiaj detaloj, sen vera kompreno pri la tiutempaj rilatoj. (Provizore, kiel la plej bona enkonduko en la balkanaj lingvaj kaj interetnaj rilatoj restas la esperantlingva postparolo de Dalibor Brozović al la libro Por la makedona lingvo.)

En tiu ĉi kunteksto, do, mi trovas la biografian-historian proporcion iom troa, kaj ne la plej sukcesa parto de la libro. Aliflanke mi ne vere riproĉas ke ĝi ja enestas, sed mi preferus ke la diskuttemo estu emfaze interlingvistika, pli ol serbokroatistika (foje tro laciga eĉ por la koncernaj nacioj!).

Sed, se ni jam parolas pri tio, en la listo de literaturo pri la temo mankas iuj nepraj kaj esencaj fontoj kaj aŭtoroj. Forestas referencoj al nia samideano, la karmemora Dalibor Brozović, kiu estas LA slava aŭtoro pri la temo (ĉefe lia libro Standardni jezik — Normlingvo), kvankam li verkis centojn da aliaj gravaj artikoloj pri la temo (oni ja citas unu sed esence marĝenan artikolon). El la sociolingvistikaj gravaĵoj absolute mankas la libro de Ivo Banac, Main Trends in the Croatian Language Question (Zagreb 1990) kaj pluraj aliaj. Aliflanke, oni citas diversajn verkojn de malsamaj kvalito kaj ekvilibro kaj (miaopinie) tro apogiĝas sur verkoj de unu aŭtoro (Samardžija), kiu estas aŭtoro kontestata, foje ekstreme unuflanka.

Se oni volis — eĉ se iel preterpaŝe — samtempe fari kvazaŭ etan monografion pri Maretić, pri tio oni nur parte sukcesis kaj ne vere faris la merititan omaĝon al Maretić kiel kroatisto (ja, unuavice tio). Eĉ se ni hodiaŭ povas plene malsamopinii pri liaj tiamaj ideoj, liaj brikoj en la kroata lingvo nun tempe estas tiom firme cementitaj ke ili ne forigeblas.

Eraros iu kiu komprenos la suprajn vortojn kiel tro grandan riproĉon al la aŭtoroj. Simple estas tiel ke la recenzanto malsame opinias pri tiuj temoj, kvankam ne en vere gravaj detaloj: pli temas pri emfazoj kaj kelkaj eventuale bonvenaj ekvilibrigoj. Kaj fine mi trovus domaĝe se fine la diskuto temus pri la damnaj serboj kaj kroatoj (ne ja denove!). Devus ja temi pri la interlingvistiko.

Nun ni venas al la vere brila parto de la libro, al kiu apenaŭ eblas ion riproĉi, eĉ el la pozicio de verva recenzanto. Ĝi ja temas pri interlingvistiko, kaj tial ĝi estas nepre leginda. La interesatoj komencu legi tuj de la 4-a ĉapitro. Piškorec iom sisteme priplugas la kampon de la interlingvistika historio ĉe kroatoj. Li publikigis kelkajn bonegajn studojn ĉi-prie, kroate kaj germane. Ne nur (kaj ĉefe ne!) pri Esperanto, sed ankaŭ pri volapuko kaj Spelin de Juraj Bauer, romaneskan kaj bonege dokumentitan monografion pri Mavro Špicer, la kroata pioniro de Esperanto, kaj de diversaj aliaj temoj de la kroata, hungara kaj aŭstra kulturo.

La enkonduka parto de lia artikolo estas superba, speciale se ni konsideras ke li faris sian prelegon multe pli frue ol Nikolaj Trubetzkoj, la fondinto de la fonologio, verkis sian artikolon Kiel devus aspekti la sonsistemo de artefarita lingvo (1939), kaj antaŭ la polemiko de B. de Courtenay kun Brugmann kaj Leskien (la lasta estis persona amiko de Maretić, kvankam pri la temo de artefaritaj lingvoj ili tute malsame opiniis).

Se oni legas tiujn gravegajn germanlingvajn artikolojn oni kvazaŭ ricevas la impreson ke ili simple kopiis de Maretić! Aŭ ke Maretić legis la artikolon de Zamenhof “Esenco kaj estonteco de la lingvo internacia”, verkitan ok jarojn poste en 1898! Aŭ efektive: ke Zamenhof danke paŭsis la ideojn de Maretić!? Nu ĉiukaze, la koincidoj estas belaj: Maretić ja tutcerte sintenas en la spirito de la epoko.

Poste Maretić analizas kelkajn ĝeneralajn problemoj de la “lingva inĝenierado”, ekz. ke la planlingvo devas estis simpla kaj regula, pli facile ellernebla ol kiu ajn natura lingvo. Ĝi devas posedi taŭgan sonsistemon facile alproprigeblan por parolantoj de ĉiuj lingvoj kaj facilan koncizan gramatikon. Kiel la grandan problemon de la lingvoplanado Maretić vidas ĝuste la vorttrezoron, konkludante ke ne indas inventi vortojn kiel en Volapuko, sed transpreni ilin el iu konata fonto. Surbaze de ĉio ĉi li montras simpation por la latinida direkto en la internacia lingvoplanado, vidante ke tio havas plejajn logikon kaj ŝancojn je sukceso. Fine Maretić komparas diversajn projektojn — Volapukon de J. M. Schleyer, Pasilingua de P. Steiner, Spelin de la kroato J. Bauer — cetere ege sukcesan planlingvon siatempe, Weltsprache de J. Eichorn, Lengua cátolica de A. Liptay, Lingua de G. Henderson, Komos de la germano Eugen A. Lauda, Esperanto de Zamenhof kaj Nov-Latin de D. Rosa.

Parolante pri Esperanto Maretić kritikas ĝian sonsistemon pro tro granda riĉo je diversaj palataj sonoj (la supersignitaj literoj plus lj kaj nj) kaj diras ke ĝi emas esti latinida sed ne sukcesas pli ol nur proksimiĝi al tiu celo, ĉefe pro sia mallatinida sonsistemo. Maretić tute ne rimarkas la aglutinan sistemon de Esperanto kaj ĝiajn potencialojn por libera vortfarado, kio estas domaĝo, se konsideri ke li tute brile analizis la temaron de la leksiko de planlingvoj kiel ĝeneralan problemon. Estas klare ke Maretić, kiel homo kun klasika eduko kaj mem latinisto, inklinas al la latinismaj solvoj kaj siajn simpatiojn donacas al Nov Latin de Daniele Rosa, kiel la plej perfekta projekto. Maretić finas ke ne eblas antaŭvidi ĉu fine la homaro alprenos la tutmondan lingvon aŭ ne, kaj certe oni ne povas profeti ion pri la de li preferata lingvoprojekto. Li tamen notas ke “la neceso kaj utilo de la artefarita mondolingvo sentiĝas en Eŭropo” sed ke la fina solvo estos eventuale decido de la fora estonteco.

Tiom do pri la enhavo de la libro kaj precipe de la artikolo de Maretić. Por ekscii pli necesas mem legi la libro(j)n, kion mi plene rekomendas.

Biografion de Tomo Maretić (Virovitica 1854 — Zagreb 1938) kaj kelkajn aliajn informojn legu en la retejo de la revuo Esperanto http://revuoesperanto.org

TEJO

Nova reta arkiva projekto

Ivan Garcia

Bitarkivo.org estas nova projekto por arkivi kaj por ĉiam konservi esperantaĵojn.

Ĉu vi malfeliĉas, kiam vi ne povas trovi malnovan Esperantan libron aŭ gazeton, kiun vi pene kaj sensukcese serĉis rete aŭ en via plej proksima E-klubo aŭ biblioteko? Tio kutime okazas al e-istoj ĉar multaj el niaj kulturaĵoj ne estas bone konservitaj, aŭ ĉar kiam la maljunaj esperantistoj mortas ankaŭ, ilia biblioteko kutime malaperas.

Eble tiu ĉi nova projekto ekinteresos vin. La BitArkivo estas projekto komencita januare de 2017 de Ivan Garcia el Hispanio responde al manko de ĝisdata arkivo de Esperanto-kulturo (libroj, gazetoj ktp.). La retpaĝo troviĝas ĉe bitarkivo.org.

Ĝis nun jam ekzistis projektoj kiel BretaroGazetoteko, sed pro malsimilaj kialoj ili haltigis sian energian agadon. Indas diri, ke la projekto Bitoteko ankoraŭ aktivas danke al la kontribuo de Hispana Esperanto-Federacio.

Kial ni decidis krei novan retejon? Ĉar la projekto BitArkivo celas uzi la senpagan kaj malfermitan platformon archive.org por kolekti ĉiujn trovitajn E-dokumentojn (gazetojn, librojn, podkastojn ktp.). La celo de tiu fondaĵo estas kolekti la tutan homaran scion, disvastigi ĝin kaj protekti ĝin per ciferecaj rimedoj kaj oftaj savkopioj.

Ĉu vi havas paperajn Esperantajn revuojn ĉe vi aŭ ĉe via plej proksima E-biblioteko aŭ klubo, kiu ankoraŭ ne troviĝas rete? Vi estas bonvena partopreni en la kreskigo de nia (kaj ankaŭ via) projekto, skanante ilin kaj sendante ilin rete al ni. Ni prizorgos la ceteron: 1) ni uzos OCR-programojn por rekoni la E-tekstojn (tiel eblos trovi la gazetenhavon pere de retserĉiloj kiel Google, DuckDuckGo ktp.). 2) ni aldonos metadatumojn en PDF kaj archive.org (lingvoj, datoj, kategorioj ktp.) por faciligi la serĉadon kaj listigadon. 3) Ni alŝutos la revuojn kaj zorgos, ke ili neniam estos malaperintaj. Ni nuntempe havas rete 2114 gazetnumerojn de 13 gazetoj kaj ni kreskas rapide, inkluzive 627 numerojn de la revuo Esperanto. Ni trovis rete kaj arkivis numerojn de la jaro 1905 ĝis 1942 kaj ekde 2002 ĝis 2011, la plej novaj numeroj troviĝas nur por abonantoj ĉe la retpaĝo de UEA. Nuntempe ni ĝojas vidi, ke multaj PDF-oj jam estas serĉitaj, legitaj kaj elŝutitaj rete, laŭ informo el niaj statistikoj. Se ĝi utilas, por ke vi ekkonu novaĵon pri E-kulturo, helpu vian Esperantan esploron, amuzu vin, aŭ montru for de Esperantujo, ke nia kulturo kaj historio estas longa kaj granda, tiam nia agado valoros la penon.

Se vi ŝatus sekvi niajn aldonaĵojn kaj novaĵojn, nia Twitter-konto estas @bitarkivo. Kaj ne forgesu trovi nin ĉe bitarkivo.org.

Movado

Esperanto en Nord-Koreio

François Lo Jacomo

Najbare al Seulo, la urbo de la venonta Universala Kongreso, troviĝas lando, kiun oni malofte vizitas, kvankam oni ofte aŭdas pri ĝi: Norda Koreio. Dum pluraj jardekoj estis Esperanto-agado tie: jam antaŭ la dua mondmilito, movado rezista al la japana dominado elektis la Esperantlingvan oficialan nomon Korea Artista Proleta Federacio. En 1959 fondiĝis Nord-Korea Esperanto-Asocio; en 1964 aperis 350-paĝa Esperanto-korea vortaro en la ĉefurbo Pjongjango, kaj tie ĉirkaŭ 120 gestudentoj partoprenis Esperanto-kursojn. Tamen en 1989, kiam delegitoj de TEJO partoprenis mondan junularan festivalon en Pjongjango, ili ne sukcesis ricevi informon pri eventuale ekzistantaj tieaj esperantistoj.

Dezirante ekscii iom pli pri tiu temo, la novkreita Esperanto-Komitato de Asocio pri franckorea amikeco (AAFC), konsistanta el Nathalie Kesler, Marianne Dunlop kaj mi (François Lo Jacomo), vizitis Nord-Koreion de la 4-a ĝis la 12-a de aprilo 2017. Ni ĝuis specialan programon preparitan nur por ni tri laŭ niaj deziroj, kun konstanta dispono de du gvidantoj, dekloka minibuso kaj unu ŝoforo. Ni loĝis preskaŭ solaj en granda hotelo kun solene ornamita restoracio, kaj ne havis la senton troviĝi en danĝera lando: ni fotis libere, diskutis normale kun niaj tre simpatiaj gvidantoj, vidis plurajn aliajn grupojn de turistoj. Ja oni kontrolis ĉe la landlimo niajn valizojn, kaj konfiskis gvidlibron pri Koreio, tamen ni revenis kun pli ol mil fotoj, horoj de filmoj, dekoj da paĝoj de personaj notoj, dekoj da kilogramoj da memoraĵoj kaj... deziro revojaĝi tien!

Ni vizitis multajn lokojn: de la tombo de la reĝo Kongmin (1330–1374), monda heredaĵo laŭ Unesko (depost 2013), ĝis la tute nova (2016) ekspoziciejo pri sciencoj kaj teknikoj, la triumfarko (1982) kaj la 170-metra turo pri la ideologio de “ĝuĉe” — t.e. de la prezidento Kim Il-sung (1912–1994). Estis vizititaj ankaŭ la statuoj en Mansudae de Kim Il-sung kaj lia filo Kim Jong-il (antaŭ kiuj oni nepre devas kliniĝi) kaj la naskiĝdomo de Kim Il-sung, la muzeo pri tutmonda amikeco (kun pli ol centmil donacoj ricevitaj de la ŝtatestroj) ktp... ni vidis famajn turismajn lokojn, muzeojn, belajn metrostaciojn... Estis malmultaj aŭtomobiloj: bezonatas speciala permesilo por veturi ekster la urboj, kie la ŝoseoj estas malbonstataj. Sed ni vizitis ankaŭ grandajn teksaĵ-fabrikon kaj kino-studion, mezlernejon kaj plurajn universitatojn, palacon de infanoj (kie ili lernas plurajn dekojn da artaj kaj sciencaj fakoj) kaj palacon de virinoj, kie oni laboras pri egalrajtigo de virinoj kaj viroj kaj kies estrinon ni renkontis. Ni eĉ spektis, en la plenplena granda stadiono Kim Il-sung, piedpilkan matĉon inter Sud-korea kaj Nord-korea virinaj teamoj, kun tuta publiko krianta “unuigita Koreio”.

Fakte, reunuigo de ambaŭ Koreioj estas aktuala politika demando kaj forta aspiro de nordkoreoj, kiuj ŝajne tre deziras malfermiĝi al la cetera mondo. La novelektita Sudkorea Prezidento espereble progresigos la pliproksimiĝon, post jamaj klopodoj en 1994, 2000, 2007... Sed nuntempe la lando estas tute izolita: ni povis nek telefoni, nek atingi la reton, nek uzi bankajn kartojn. Necesis kunporti sufiĉe da monbiletoj kaj moneroj por pagi la tutan restadon, sed ĉiuj vendejoj akceptis eŭrojn, dolarojn kaj ĉinajn juanojn, eĉ etajn monerojn.

Koncerne nian proponon reenkonduki Esperanton, ĝi vekis veran intereson: ekzemple Nathalie improvizis kelkminutan kurson al 15-jaraj lernejanoj, kaj nia gvidantino komencis efektive lerni la lingvon kaj volas daŭrigi. Ni dufoje renkontis faman lingviston Jong Sun-gi, kiu mem ne parolas Esperanton sed bone memoras tiamajn esperantistojn. Ĉefe pro malapero de gvidantoj kaj manko de kontaktoj kun eksterlando, la movado estingiĝis, sed ĝi ne ŝajnas persekutita: ekzemple volontulo, kiu venus kelkmonate por instrui Esperanton, estus tre verŝajne bone akceptita.

Ni evidente ne maltrafis la viziton al la fama vilaĝo Panmunjeom, kie armisticiĝis en 1953 la Korea milito, kaj ni tre esperas, ke la tiean landlimon inter ambaŭ Koreioj oni baldaŭ povos transpaŝi. Je nur kelkmetra distanco, ni povis vidi grupon de turistoj en la suda flanko de tiu ĉi landlimo, sed la rajto transiri tiun ĉi etan distancon, kiu komplike dependas de ambaŭ Koreioj kaj de Unuiĝintaj Nacioj, signus gravan simbolan progreson al proksimigo de am baŭ Koreioj, kontraŭnature disigitaj.

Reveturante trajne al Pekino, ni haltis kelkajn horojn en la landlima ĉina urbo Dandong, kie entuziasma Esperanto-grupo el plurdek membroj (ĉefe komencantoj) bele akceptis nin.

Esperanto en universitatoj

20 jaroj de la Interlingvistikaj Studoj!

Ĵenja Amis

Ĉi-jare la Interlingvistikaj Studoj en Poznano festas sian 20-jariĝon per simpozio kaj nova grupo. Por honorigi tiun ĉi unikan studprogramon, kiu altigas la profesian nivelon de Esperantujo kaj trejnas instruistojn, samtempe altigas la prestiĝon de Esperanto kiel akademia studobjekto, ni aperigos kelkajn artikolojn lige al la studoj. Ni komencos per la intervjuoj de du diplomiĝintoj de la programo — Marc Bavant el Francio kaj Kirilo Brosch el Germanio.

Marc estas franca inĝeniero, kiu dum multaj jaroj okupiĝis pri komunikretoj, antaŭ ol sin lanĉi en la kampo de interlingvistiko. Li finis la studojn en Poznano en 2008, kaj en 2014 doktoriĝis en Amsterdamo pri lingvoscienco. Li aŭtoras kelkajn Esperanto-librojn kaj studojn. Kirilo studis kaj doktoriĝis pri lingvistiko en Berlino kaj nun laboras en la Lepsika Universitato pri esplorprojekto MIME, i.a. pri la uzo de interlingvoj en Eŭropo (inklude Esperanton). La partoprenantoj de la UK en Lillo certe memoras la prelegon de Kirilo dum la kongresa universitato. Liaj infanoj kreskas trilingve, kun la germana, pola kaj Esperanto. Por la studoj en Poznano (2005-2008) li ricevis stipendion de ESF. Marc kaj Kirilo estas membroj de la Akademio de Esperanto kaj en 2015 jam kontribuis al la interlingvistikaj sesioj.

Kial vi decidis partopreni en la studoj en Poznano?

Marc Bavant (MB): Mi entreprenis la studojn en Poznano en momento, kiam mia kariero jam atingis la duan duonon kaj ne plu donis sufiĉan kontentigon. Venis tempo, ke mi serioze flegu mian duan pasion, nome lingvosciencon. Estante jam membro de la Akademio de Esperanto mi havis multajn okazojn labori pri kaj por Esperanto, sed mi sentis mankojn en mia edukado, do la ideo sekvi la Interlingvistikajn studojn montriĝis al mi tre alloga. Mi komencis la unuan sesion en 2005 iom sindeteneme, ne sciante ĉu mi vere sekvos la tutan studvojon, aŭ nur plukos tion, kio plej interesas min, sed mi tiel bone kaptiĝis, ke mi ĉion diligente sekvis.

Kirilo Brosch (KB): Mi jam antaŭe okupiĝis pri interlingvistiko kaj volis per la studo pliprofundigi kaj profesiigi miajn konojn.

Ĉu vi kontentas pri via decido studi tie? Kial...

MB: Mi neniel bedaŭras, ke mi ensaltis en tiun aventuron. Plaĉis al mi la kontaktoj kun la aliaj studentoj, la universitata etoso, la instruistoj, la lando... Ne ĉio ĉiam iris glate, kaj la maniero, laŭ kiu mi konceptis la studadon, metis sur min fortan premon, sed la sukceso estis des pli ĝuinda.

KB: Jes, ĉar la instruo estis tre interesa kaj la komunumo de la studentoj kaj docentoj eksterordinare agrabla. Mi lernis tie multe pli ol la nuran enhavon de la studobjektoj. Pro tio mi en 2015 volonte venis por instrui iomete mem.

Kion alportis al vi la studoj en Poznano? (persone, profesie, Esperante...)

MB: La studoj alportis al mi amikajn rilatojn, sed ĉefe konojn pri Esperanto kaj ĝenerala lingvoscienco. Plej grave ili pruvis al mi, ke mi estas menspreta por plustudi kaj tiel efektiviĝis, ĉar post la Poznanaj studoj, kaj danke al ili, mi povis entrepreni doktoriĝon pri ĝenerala lingvoscienco. Estis granda ĝojo, ke la defendon de mia disertacio, en 2014, povis ĉeesti Ilona Koutny, la orkestrestro de la Interlingvistikaj studoj, kaj Katalin Kováts, unu el iliaj plej firmaj subtenantoj. Kaj nun, mi plu studas postdoktoriĝe. Laste mi havis la grandan honoron reveni al Poznano por instrui Esperantan sintakson dum la unua sesio de 2015/16.

KB: Ili alportis kelkajn kontaktojn, kiujn mi havas ĝis hodiaŭ. Profesie, mi krome lernis detalojn kaj fakojn, kiujn mi ne lernus en miaj ĉiutagaj studoj hejmaj, kaj tio certe plikapabligis min. Mi finis miajn magistrajn studojn en Berlino kaj la diplomajn en Poznano preskaŭ samtempe, kaj ĉar mi elektis similajn temojn en la studfinaj laboraĵoj, miaj fakoj riĉigis unu la alian. Kaj fine mi diru, ke povas esti, ke mian ĝisnunan postenon mi eble ne ricevus, se mi ne havus la diplomon, ĉar interlingvistika klero estas en mia nuna projekto necesa. Enhave la studo ĉiuokaze helpas al mi por mia nuna laboro, ĉar tiu ne havas multan rilaton al miaj originaj hejmaj studoj de historia filologio.

Nun, post la fino de la programo, kio estas por vi la plej memorinda afero pri la studoj?

MB: Multo restas memorinda: la senlacaj klopodoj de Ilona por levi la obstinajn barojn (multaj el kiuj venas de la studentoj), la agrabla sento de studkolektivo, la diversaj spertoj en studentodomoj, la timo antaŭ la ekzamenoj...

KB: Mi memoras, post jam dek jaroj, ne tiom la detalojn, sed ĝenerale la etoson, kiu estis en la plej malbanala senco de la vorto edifa. Se nomi tamen ion specialan, tiam mi memoras la vesperan kradrostadon en la ĝardeno de unu el la studantoj, kiam Michel DucGoninaz spontanee ekkantis kanzonojn de Raymond Schwartz.

Kiel kursfininto, kion vi konsilus al perspektivaj studentoj de la programo?

MB: Aŭdaci, sentime provi... kaj doni al si la rimedojn, por ke la instruo vere efiku, t.e. tempon por studi, restudi, verki la taskojn. Ĉiu provu je la propra nivelo serioze ludi la ludon.

KB: Ne prokrastu viajn laboraĵojn, poste vi certe ne havos pli da tempo ol nun.

Kion vi dirus al la donacantoj al tiu ĉi programo?

MB: Mi dirus, ke ili subtenas vere belan aferon. Mi havis la ŝancon entrepreni la studojn en aĝo, kiam mi jam havis sufiĉajn monrimedojn por “subvencii” mem mian studaventuron. Sed tiun kapablon indas doni al homoj pli junaj, malpli bonhavaj, kiuj iasence konsistigas la estonton de Esperanto.

KB: Multan, elkoran dankon, danke al viaj donacoj multaj homoj havis la ŝancon malfermi al si novan mondon sciencan — kaj homan.

Por la 21-22-a de septembro 2017 AMU organizas sian kvaran internacian Interlingvistikan simpozion, kun la temo Rolo de internaciaj lingvoj ekde la epoko de Zamenhof ĝis la nuntempa multkultura mondo, kun speciala atento al la vivo kaj atingo de Zamenhof (la kontribuoj estas akceptataj ĝis la 31a de majo 2017).

Ankoraŭ ne malfruas aliĝi al la sekva grupo, kiu komencos en 2017! Vizitu la retejon www.staff.amu.edu.pl/~interl/ aŭ skribu al i...@amu.edu.pl.

Mallonge pri la Interlingvistikaj Studoj

La Postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj ekestis en 1997 per rektora dekreto en la Lingvistika Instituto de la Universitato Adam Mickiewicz (UAM, Poznano, Pollando). UAM — aŭ AMU — estas la dua plej granda, kaj unu el la plej signifaj kaj prestiĝaj universitatoj de Pollando. La fondinto kaj longtempa gvidanto de la Studoj estas profesoro Ilona Koutny. Ŝi mem finis, interalie, esperantologiajn studojn en la Esperanto-fako de ELTE (Eötvös Loránd Universitato, Budapeŝto, Hungario) ĉe profesoro István Szerdahelyi, kaj ŝi fariĝis lia posteulo post lia morto (1987-1995). La studprogramo de la Interlingvistikaj Studoj sekvas la modelon de la iamaj internaciaj esperantologiaj studoj en ELTE, sed estas pli ampleksaj kaj proponas specialiĝojn en la tria jaro. La studentoj de AMU havas vere unikan ŝancon ricevi vastan edukon pri planlingvoj kaj interkultura komunikado kun lingvistikaj bazoj, kaj kompreneble, pri ĉiuj flankoj de Esperanto: literaturo, lingvistiko, historio ktp., kompareblan kun filologiaj studoj de aliaj lingvoj “Nur en ĉi tiu programo eblas klerigi niajn aktivulojn ĝis la grado, kiun oni povus atendi de homoj de la 21a jarcento, kiuj ambicias ŝanĝi la mondon”, notis Mark Fettes, prezidanto de UEA kaj estrarano de ESF — la fondaĵo, kiu subtenas la studojn jam ekde 2002 per stipendioj por ĝiaj studentoj.

La studoj konsistas el po unu intensa studsemajno dufoje jare dum la tri jaroj de la programo (septembre kaj februare), plus la fina ekzameniĝo. Ĉiujn ceterajn laborojn la studentoj faras komforte en sia hejmo. Ĝuste tiu duondistanca formo de la studoj altiras partoprenantojn el multaj landoj: la nuna grupo havas rekordan nombron de pli ol dudeko da studentoj el deko da landoj. Kaj ĝuste ĉar la Interlingvistikaj Studoj kreskas, en 2014 ESF kreis la donacprogramon AMU Poznanon, laŭ kiu ESF duobligas la donacojn de esperantistoj por la studoj ĝis la sumo de 5000 USD. ESF kaj la Interlingvistikaj Studoj invitas ĉiujn esperantistojn aldoni siajn nomojn al la donacantoj de “AMU Poznanon”: vi povas donaci rete, ĉe http://esperantic.org/amu aŭ per UEA-konto al ESF: esfo-p (skribu pri la ĝiro al f...@co.uea.org, kopie al a...@esperantic.org, kaj indiku la celon de la donaco “AMU Poznanon”). Vi povas vidi la plenan liston de donacintoj ĉe la retejo esperantic.org — dankegon al via malavareco — duobligita!

Universala kongreso

Fokuso pri publika parolado: oratora konkurso en Seulo

Por emfazi la gravecon de publika parolado kaj kuraĝigi al ĝia evoluigo, ankaŭ kadre de la 102-a Universala Kongreso en Seulo okazos Oratora Konkurso por la junularo, en kiu rajtos partopreni gejunuloj ĝis 30-jaraj, aliĝintaj al la UK.

La nura partoprenkondiĉo por la kandidatoj estos skriba antaŭanonco minimume unu tagon antaŭ la konkurso al la estrarano pri kulturo, d-ino Sara Spanò m...@gmail.com.

La konkursantoj povos elekti unu el jenaj tri temoj:

  • La idearo de Zamenhof post jarcento: kia aktualeco en la nuna epoko?
  • Turismo kaj evoluo: vojoj al daŭripovo
  • Popolismo: ĉu danĝera tendenco aŭ necesa politika ilo?

La unua temo ligiĝas al la 100-a datreveno de la forpaso de L.L. Zamenhof, solenata ĉi-jare sub la protektanteco de Unesko; la dua temo estas la kongresa temo de la 102-a UK, elektita lige al la decido de Unuiĝintaj Nacioj (UN) proklami la jaron 2017 la Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo; la tria temo, tre diskutinstiga, pensigas nin pri diversaj historiaj epokoj.

La paroladoj, maksimume 10-minutaj — sen antaŭpreparita teksto, kun rajto uzi skizajn memorigajn notojn — ricevos pritakson enhavan, lingvan, stilan, kun aparta atento pri la kapablo de la kandidatoj mastrumi la arton paroli publike.

La precizaj dato kaj loko de la konkurso estos anoncitaj en la Kongresa Libro.

Por pli da detaloj, bv. konsulti la kompletan regularon pri la konkurso ĉe: http://uea.org/teko/regularoj/regularo﹍oratora﹍konkurso.

Venontaj renkontiĝoj

Ni listigas nur kelkajn Esperanto-aranĝojn, kiuj estas planataj por la periodo aprilo-julio 2017. Pri ĉiuj informoj de eventoj respondecas nur la organizantoj mem. Plenan kaj aktualan liston de konataj E-aranĝoj vi povas trovi ĉe la Internacia kalendaro: www.eventoj.hu.

Aŭgusto

2–9: Rusiaj Esperanto-Tagoj (RET) — en Poŝeĥonjo, 150 km-ojn de Jaroslavl. La turisma centro troviĝas surborde de Ribinskoje Akvorezervejo, ĉirkaŭita de densegaj naturaj arbaroj. Ni loĝos en la hotelo kaj lignaj domoj de la bazejo. En la programo: REU-Konferenco, lingvaj kursoj, Somera Universitato, kvizoj, ludoj, vesperaj koncertoj, “Unuaj Lego-Tagoj omaĝe al Ivan Ŝirjaev” kun vizito de la vilaĝo, kie li diservis, ekskursoj al la urboj Tutaev kaj Ribinsk. http://reu.ru/kalendaro/eo

5–12: Internacia Junulara Kongreso (IJK) — en la urbo Aneho en Togolando. Tio estas urbo kun 25 mil loĝantoj, situanta 50 kilometrojn oriente de la ĉefurbo Lomeo. La IJK-ejo estas la lernejo “Saint Pierre et Paul” (Sanktaj Petro kaj Paŭlo). De ĝia tegmento oni povas vidi la oceanon, do vi ĝuos belajn ondojn kaj strandon. La kongresa temo de la 73-a IJK estas “Virinoj kaj viroj kun siaj kulturoj”. Kiel esperantistoj, ni parolas pri kulturoj ofte: plej ofte pri kulturoj naciaj, popolaj, etnaj. La ĉi-jara kongresa temo celas pliriĉigi tiun ĉi diskuton je pliaj dimensioj, ĉefe je tiu de genro. La kongresan temon ni esploros dum la tuta semajno per prelegoj, diskutrondoj, trejnadoj, kaj aliaj programeroj. http://ijk2017.tejo.org/

7–13: Internacia Junulara Semajno (IJS) — en Gyenesdiás, Hungario. Ni elkore invitas vin partopreni la eventon — ekskursu kaj ripozu, drinku en vinkelo, ludu piedpilkon, dancu kaj kantu dum koncerto, noktumu longe kaj naĝu en la lago Balatono kun ni! http://ijs.hu/

26–2 (septembro): Itala Esperanto-kongreso — en Heraclea (Matera), Italio. Pluraj malaltkostaj fluglinioj, kiel Ryanair, flugas al ĝi el la plej malproksimaj eŭropaj urboj: Vilno aŭ Budapeŝto aŭ Londono aŭ Berlino. http://kongreso.esperanto.it/

Septembro

22–24: ARtaj KONfrontoj en Esperanto (ARKONES) — en Poznań, Pollando. ARKONES estas sendependa kultura kaj arta esperantista aranĝo en Poznań, Pollando. Granda manifestacio de Esperanto-kulturo. http://www.arkones.org/eo

30–7 (oktobro): Internacia Semajno de la Kulturo kaj Turismo — en Tossa de Mar, Hispanio. La 25-a Internacia Semajno de la Kulturo kaj Turismo okazos ĉi-jare en la bela urbo Tossa de Mar, en la hotelo Don Juan. Inf.: Rosa López, strato Ánfora, 6-5-D 29013-Malago, Hispanio. https://kulturacentro.blogspot.ru/

Oktobro

12–15: 38-a Kataluna Kongreso de Esperanto. Preter la limoj — en Àger-Montsec, en la kataluna antaŭ-pirenea montaro la kongreso pritraktos ekde geologio kaj astronomio ĝis kulturo kaj historio. Ĝuu la planetarian sesion gvidatan de Amri Wandel kaj David Galadí. Krome okazos ankaŭ prelegoj de Miguel Fernández, Jorge Camacho, Miguel Gutiérrez, Abel Montagut, Viktor Solé kaj ankoraŭ aliaj. Inf.: Kataluna Esperanto-Asocio, Str. Papa Pius XI, 130; ES-08208-Sabadell, Katalunio/Hispanio http://www.esperanto.cat/kongresoj/2017/

13–16: 4a Sud-Azia Seminario (SAS-4) — en Indian Social Institute, Bengaluro, Barato. Ni revenos al Bengaluro, la kongresurbo de la 5-a Azia Kongreso en 2008. https://baratejo.wordpress.com/

7–9: Aŭtuna Renkontiĝo de Esperanto (ARE) — en Silver Bay, NY, Usono. Agrabla kaj etosoplena semajnfino en bela naturo. Muziko, prelegoj, kajakado, dancado. Inf.: Kunlabore kun ESK kaj aliaj regionaj kluboj: Tomaso ALEXANDER. d...@are-esperanto.org

ILEI

Unu leciono pri Esperanto por ĉiu lernejano en la tuta mondo

Informa kaj instrua strategio lanĉita de laborgrupo kaj subtenata de ILEI

Mireille Grosjean,
prezidanto de ILEI

La baza ideo venas de Klause Friese, Lu von Rolshofen el Germanio kaj aliaj. La ideo kuris tra diversaj retlistoj kaj multaj homoj subtenis, subtenas, volas puŝi, volas fari. La ideo kompreneble atingis ILEI-n, la Ligon de Esperantistaj Instruistoj. La prezidantino Mireille Grosjean, kiu instruis la francan en Alemanio (german parola parto de Svislando) kaj la germanan en Romandio (francparola parto de Svislando) dum 38 jaroj laboris por prepari diversajn etapojn de tiu strategio.

La ideo estas, ke ĉiuj lernantoj aŭ du tian lecionon en la aĝo de 10 ĝis 18 jaroj.

Laborgrupo preparis dokumentojn.

Pretas letero, kiu iru al decidantoj pri edukado je ĉiu nivelo (urba, provinca, kantona, ŝtata); pretas listo de kanaloj: lernejestroj, instruistoj, lingvoinstruistoj, gazetoj por instruistoj, sindikatoj por instruistoj, lertigejoj por instruistoj, universitatoj, lingvocentroj, aŭtoroj de lernolibroj, eldonistoj de lernolibroj, institutoj, kiuj okupiĝas pri edukado, plurlingvismo k.s.

Pretas strategio pri la kerna punkto: kiu donu tian lecionon? Jen ĝi: povas esti iu esperantisto, kiu ricevas permeson eniri lernejon kaj fari la laboron. Povas esti iu instruisto, kiu helpe de la disponigita materialo prezentas Esperanton al sia klaso. Povas esti iu lernanto, studento, kiu ricevas materialon kaj/aŭ fontojn, kaj esploras mem cele al prezento en sia klaso.

Poste nepras krei statistikon, verki raporton kun indiko de loko, dato, rimedoj, rezultoj. Tio devus okazi naciskale.

Pretas materialo por tia leciono. La materialo dividiĝas laŭ tri kategorioj. La unua estas Krozado sur la lingvoj. Male al la kutimo, ke oni lernas UNU lingvon, en tiu krozado oni konsideras UNU ASPEKTON de lingvo kaj observas, kiel diversaj lingvoj solvas la problemon. Ekzemple oni povas observi la nombrojn inter dek kaj dudek por vidi, ekde kiu nombro aperas la vorto dek. En Esperanto tute facile jam en la nombro dek unu aperas la vorto dek. Same en la japana: ju = dek; ichi = unu; ju ichi = dek unu. Male en la germana, kie ekzistas du vortoj elf kaj zwölf por dek unu, dek du. Nur poste venas dek tri: dreizehn (drei estas tri, zehn estas dek). Esploru en via lingvo! Tia cerba gimnastiko pri lingvoj, krozado inter la lingvoj, salto de lingvo al lingvo, similas al varmigo de la korpo antaŭ forta sporta streĉo. Post tiaj ekzercoj eniri unu lingvon aperas facila tasko. En la materialo por la leciono estas nun pretaj kvin tiaj malsamaj amuzaj aktivaĵoj. Pretas ankaŭ kvar dokumentoj pri Esperanto, faktoj, sen fantazioj. Pretas ankaŭ enkonduko al la lingvo mem en kvin dokumentoj, oni povas nomi ilin kursetoj. Entute 14 dokumentoj, ĉiu estas unupaĝa.

Ĉiuj dokumentoj estas en Esperanto. Kompreneble iu devos traduki ilin al la loka lingvo antaŭ la uzo. Ĉio jam ekzistas en la franca ĉe Mireille Grosjean, kiu uzis la 14 erojn dum jaroj en sia profesia vivo kaj plu uzas ilin okaze de lingvofestivaloj ks. Ŝi prezentos la krozadon en la ILEI-kongreso en Busano, Koreio.

En Hamburgo Klaus Friese vizitis jam pli ol cent lernejojn por alporti sian libreton pri Esperanto. La libreto same kiel ĉiuj supre menciitaj dokumentoj troviĝas en la retejo de ILEI http://www.ilei.info/agado/projektoj.php

Strategio. La laboro devas esti farita en la landoj mem, fare de lokaj esperantistoj, kiuj konas la strukturon de la instrusistemo, la redaktejojn de la gazetoj, la favorajn kondiĉojn por tia paŝo. La plej favora metodo kiel ĉiam estas “vitamino K” por konatuloj: se vi konas ĵurnaliston, vi pli facile eniros la redaktejon de la gazeto, ol se vi simple skribas al la poŝta adreso!

Ni rememoru gravan parton de la dua Unesko-rezolucio de 1985: “Unesko invitas la Ŝtatojn-Membrojn marki la centjariĝon de Esperanto per konvenaj aranĝoj, deklaroj, el dono de specialaj poŝtmarkoj kaj simile, kaj instigi al la enkonduko de studprogramo pri la lingvo-problemo kaj pri Esperanto en siaj lernejoj kaj siaj institucioj de supera edukado”.

Forpasoj

André Albault (1923–2017)

Forpasis la 17-an de majo 2017 en Tuluzo, Francio. Estis franca esperantisto, okul-kuracisto, esperantisto ekde 1939 kaj honora membro de UEA ekde 1998, prezidanto de la Akademio de Esperanto (1983–1995). Albault redaktis la revuojn Internacia Pedagogia Revuo (1958-1959) kaj Monda Kulturo (1964-1966). Li estis aŭtoro de pluraj artikoloj en multaj periodaĵoj: Franca Esperantisto, Heroldo de Esperanto, Scienca Revuo, Monato, Esperanto kaj multaj aliaj. En 1961 aperis lia Vortaro franca-esperanta (kunverkita kune kun Roger Léger). En 1989 aperis Anatomia nomenklaturo latina, angla, franca, esperanta, ĉina, kiun li kompilis kun Li Kexi kaj Huang Ying.

Revuo Esperanto 2017 9

Pri mono kaj membroj, pliaj ŝanĝoj survojas: Prezidanto de UEA Mark Fettes pri la kun venoj de la Komitato dum la 102-a Universala Kongreso de Esperanto en Seulo, en kiuj plej multe da atento ricevis la membrosistemo kaj la buĝeto.

70-a IKU kaj 20-a altnivela IKU-libro kronis la sciencan programon en Seulo: Unuafoje okazinta en 1925, la Internacia Kongresa Universitato (IKU) ĉi jare festis la 70-jaran jubileon. Pri la aranĝoj de la IKU kaj AIS dum la 102-a UK rakontas la konata Esperanto-sciencisto Amri Wandel.

Renovigo de la reta sistemaro de UEA: Ana Ribeiro, la nova gvidanto de la renovigo de la retejo de UEA, rakontas pri la nuna laboro kaj estontaj paŝoj, rilate la retan sistemon de UEA.

SES ekigis sian duan dekjariĝon Jam la 11-a SES okazis inter la 15a kaj 23a de julio 2017, ĉi-foje en la urbeto Banská Štiavnica, Slovakio. Post unujara paŭzo, kaŭzita de organizado de la 101-a UK en Slovakio, SES revenis kun sia jam tradicia kaj riĉa programo.

Malferme

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

Aktiva uzado kaj disvastiĝo de Esperanto en la interreto sendube estas tre grava kaj prioritata direkto de agado. Tamen necesas konservi kaj kreskigi ankaŭ ne-virtualan Esperanto-vivon, en kiu la ĉefan rolon ludas diversnivelaj aranĝoj, kiuj kunigas homojn por viva komunikado. Tiu ĉi somero ne estis escepto en la longa historio de buntaj, fruktodonaj kaj sukcesaj Esperanto-someroj — tradicie multaj aranĝoj okazis dum tiuj ĉi tri monatoj. Verdaj steletoj de Esperanto-aranĝoj brilas en diversaj partoj de la mondo, portante kun si Esperanto-kulturon, inspiron kaj esperon. Iuj el ili daŭrigas sian vojon, iuj okazas la unuan fojon, iuj transiras al la alia historia ŝtupo, kiel, ekzemple, IJK, kiu la unuan fojon en la historio okazis en Afriko.

  • Venontaj Universalaj Kongresoj
  • 2018: La 103-a UK. Lisbono, Portugalio
  • 2019: La 104-a UK. Lahtio, Finnlando
  • 2020: La 105-a UK. Montrealo, Kanado

Ni daŭrigas la tradicion de septembraj numeroj de la revuo Esperanto, informante pri la ĵus pasinta Universala Kongreso. Tiu ĉi kongreso estis granda atingo: multaj gravaj eventoj okazis dum ĝi kaj kadre de ĝi, kiel, ekzemple, Pontkunveno por la Unuiĝo de Koreio en la Parlamento de Koreio kaj simpozio La nuna stato kaj perspektivoj de instruado de Esperanto en la mondo, kiel internacia lingvo, kiun organizis la Hankuk-Universitato de Fremdaj Studoj, kiu gastigis la 102-an Universalan Kongreson. La Seula UK estis vaste subtenata kaj salutata de la plej altrangaj lokaj aŭtoritatoj. Dum la tuta semajno kongresanoj sentis sin hejmece, trankvile kaj sekure, kio ŝuldiĝas al granda, senlaca kaj atenta laboro de LKK kaj la teamo de helpantoj, kiuj konstante pretis helpi solvi ajnan demandon. La humida kaj varma vetero tute ne malhelpis, sed eĉ substrekis la hejmecan humoron de la kongreso, al donante al ĝia bunteco diverskolorajn pluvombrelojn. Multajn fotojn de la 102-a UK vi povas trovi en la retejo de la revuo: http://revuoesperanto.org.

En tiu ĉi numero vi trovos informojn ankaŭ pri la 50-a, sed la unua kongreso de ILEI kaj la aliaj renkontiĝoj.

REZOLUCIO de la 102-a Universala Kongreso de Esperanto en Seulo

Ni, 1174 partoprenantoj en la 102-a Universala Kongreso de Esperanto, venintaj el 61 landoj de ĉiuj mondopartoj al Seulo, Koreio,
Volante kontribui
al la laboroj por la Internacia Jaro de Daŭripova Turismo por Evoluigo, proklamita de Unuiĝintaj Nacioj (UN) por 2017,
Diskutinte
la temon “Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo” en pluraj sesioj kaj el multaj vidpunktoj tra la kongresa semajno,
Konstatante
la gravecon de daŭripova turismo por la tutmonda Esperanto-lingvokomunumo, kies anoj ofte vojaĝas por renkonti unu la alian kaj por ekkoni la riĉecon de aliaj kulturoj,
Emfazante
la esencan rolon kiun ludas komuna lingvokono en la perado de reciprokaj kontaktoj inter homoj de malsamaj kulturoj, kaj la unikajn kontribuojn de Esperanto sur tiu kampo;
Asertas
la urĝecon redukti la ekologiajn kaj sociajn damaĝojn, kiujn kaŭzas multaj formoj de turismo, kaj disvolvi novajn kaj pli daŭripovajn formojn;
Invitas
aktivulojn pri daŭripova turismo konsciiĝi pri la grandaj avantaĝoj de komuna neŭtrala lingvo por la kultivado de respondecaj kaj reciprokaj rilatoj inter turistoj kaj gastigantoj;
Konfirmas
la volon de nia movado daŭre labori por aktive engaĝi, eduki kaj inspiri homojn en ĉiuj landoj al pli inkluziva kaj konscia turisma kulturo.

UEA

Pri mono kaj membroj, pliaj ŝanĝoj survojas

Post la intensaj, foje ardaj diskutoj en Nitro pri ŝanĝoj en la Statuto de UEA, la Komitato turnis sin en Seulo al aliaj fundamentaj demandoj por la Asocio: la membrosistemo, la buĝeto, elektoj kaj voĉdonado. En ĉiuj oni atingis almenaŭ principan konsenton pri signifaj paŝoj al renovigo.

Plej multe da atento ricevis la membrosistemo kaj la buĝeto. Reformoj en la membrosistemo estis jam proponitaj de la Estraro pasintjare, sed ne povis esti traktitaj en Nitro pro troa tempopremo. Nun la demando revenis en la formo de diskutdokumento pretigita de la prezidanto Mark Fettes, kies ĉefa celo estis la en konduko de membrokategorio kiu rajtigus nur al retaj servoj. Laŭ lia antaŭvido, tiu formo de membreco pli aŭ malpli bal daŭ fariĝos la ĉefa membrokategorio de UEA, ĉar ĝi respondas al la nuntempaj kutimoj kaj atendoj de la “reta generacio”. Kompreneble plu ekzistu membreco, kiu rajtigas al ricevado de la presitaj periodaĵoj de la Asocio — la Jarlibro, la revuo Esperanto, kaj eventuale ankaŭ Kontakto, kiu ĝis nun iris ĉefe al TEJO-membroj, sed meritas pli vastan distribuon.

La proponoj kaj demandoj de Fettes naskis plurflankan diskutadon, unue en speciala Komitata Forumo pri la temo, poste en la Komitata Forumo pri Kunordigo, kaj fine en la plena komitat kunsido. El tio rezultis listo de gvidaj principoj por pli detala kaj praktika ellaboro de nova membrosistemo, fare de la Estraro kaj la Centra Oficejo. Ĝis la fino de oktobro la Estraro revenos al la Komitato kun kompleta propono, cele al ĝia enkonduko jam por la jaro 2018. Dume ankoraŭ validas la ĝisnunaj aliĝkategorioj, kiuj verŝajne restos elekteblaj, paralele al la nova sistemo, por 1-2 jaroj.

Simile ampleksan traktadon ricevis la Asocia buĝeto — konkrete, la buĝeto por 2018, sed la diskuto tuŝis ankaŭ pli longperspektivajn aspektojn de la buĝeta procezo en UEA. Fronte al plurdekmil-eŭra deficito, la Estraro proponis diversajn tranĉojn en la buĝeto, inkluzive de la salajroj en la Centra Oficejo, kiuj konsistigas ĉ. du trionojn de la buĝetitaj elspezoj. Tiujn proponojn la Komitato ne pretis tuj akcepti, petante la Estraron reveni post kelkaj semajnoj kun pli konkretaj planoj, ĉu pri ŝparoj en la Oficejo, ĉu pri aliaj buĝetaj eroj inkluzive de Subvencioj, Kotizoj kaj Aliaj Oficejoj. Fettes krome gvidis diskuton pri alternativa buĝeta analizo, kiu pli klare ligas diversajn elspezojn kaj enspezojn kun la strategiaj prioritatoj de la Asocio. La Estraro plu prilaboros ĝin kun la celo faciligi estontan planadon.

Unu jaron post la elekto de la nova Estraro, la Komitato devis elekti novan Elektan Komisionon, kiu respondecos i.a. pri la varbado de kandidatoj por la elektoj en 2019. Kunlige kun tio, dumkongresa laborgrupo trarigardis la Elektan Regularon kaj proponis kelkajn ŝanĝojn, ĉefe kun la celo prepari la vojon al elektronikaj kandidatiĝo kaj voĉdonado (metodoj permesataj nur en la renovigita Statuto). En sia vendreda la Komitato akceptis tiujn kunsido ŝanĝojn kune kun specifa limigo, ke membro de la Elekta Komisiono ne rajtas samtempe kandidatiĝi por la Estraro. Kiel komisionanoj kandidatiĝis kaj elektiĝis kvar komitatanoj: du el la malnova komisiono (Michael Boris Mandirola kaj Ileana Schrøder) kaj du novaj (Guy Matte kaj Dietrich Weidmann).

Tri jarojn post la enkonduko de reta voĉdonado por la Komitato, la Komitato akceptis kelkajn ŝanĝojn en la koncerna regularo, i.a. nuligante la Komisionon pri Reta Voĉdonado, kiu montriĝis nebezonata por la praktika funkciigo de la sistemo. Tiu nun troviĝas ĉe la Centra Oficejo, sub la kontrolo de la Ĝenerala Direktoro kaj la Ĝenerala Sekretario. Kvankam ĝi restas relative malofte uzata, reta voĉdonado fariĝis esenca laborrimedo por la Komitato, kiu denove bezonos ĝin en la venontaj monatoj por trakti la membrosistemon kaj la buĝeton.

Ekster la formalaj kunsidoj de la Komitato, laborgrupo el la komitatanoj Fettes, Keefe, Mandirola, Matte, Noviĉenko, Maurelli, Spanò kaj Zerbetto, kune kun la Ĝenerala Direktoro de UEA, Veronika Poór, renkontiĝis dufoje por kelkhora pri traktado de la kunlaboro inter UEA kaj TEJO. La etoso de la kunsidoj estis pozitiva kaj konstrua, kaj la diskutoj montris al solvoj por diversaj problemoj spertitaj en la lasta jaro. En sia postkongresa kunsido la Estraro plutraktis kelkajn el la plej urĝaj demandoj kun Mandirola en lia funkcio kiel Prezidanto de TEJO; pli bonaj rilatoj inter la du asocioj restos prioritato por ambaŭ Estraroj en la venontaj monatoj.

Scienco

70-a IKU kaj 20-a altnivela IKU-libro kronis la sciencan programon en Seulo

Amri Wandel

Unuafoje okazinta en 1925, la Internacia Kongresa Universitato (IKU) ĉijare festis la 70-jaran jubileon. En la IKU-inaŭguro Mark Fettes, prezidanto de UEA, emfazis la gravan rolon de IKU en la kongresa programo kiel ankaŭ en la prezentado de la kapabloj de Esperanto trakti altnivelajn sciencajn temojn. Amri Wandel, prezidanto de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS), prezentis koncizan historion de IKU-AIS — komunaj sesioj kaj la ĉi-jara IKU-rektoro, prof. Giwan BAK, invitis la prelegantojn mallonge prezenti siajn temojn.

Okazis naŭ IKU-prelegoj, el kiuj kvar havis daŭrigajn prelegojn kiel kursojn de AIS. Temis pri “Interkultura Komunikado” (Charters kaj Lee), “Solidareca agado pri migrantoj kaj rifuĝantoj en Eŭropa Unio” (Alcalde), “Pra-kolonia lingvopolitiko en Havajo” (Fernández) kaj “Instruo de saĝuloj — malproksimorienta lernolibro” (Zieba). La ceteraj IKU-prelegoj traktis ne malpli variajn temojn, kiel “Sanprizorga do de Orienta Medicino” (Chong), “Historio kaj evoluo de la kariljona muzikarto” (Haazen), “Primnombroj” (Lo Jacomo), “Masa spektroskopio por studado de praaj klimataj ŝanĝiĝoj” (Raola) kaj “Clarence Bicknell, poeto, pionira esperantisto, sciencisto” (Tonkin).

Aldone, pliaj 4 prelegoj okazis dum la 2,5-hora Scienca Kafejo, kiu jam sukcese okazis en Lillo kaj Nitro, en kiuj la kongresanoj povis kleriĝi pri pliaj diversaj temoj, kiel “Kial nun modas antagonisto?” (Striganova), “Pilgrimado: religio kaj turismo” (Nordenstorm), “Ginsengo” (Schicke) kaj “Mapsimboloj kaj vojsignoj” (Sibayama). La plenaj resumoj de ĉiuj 13 prelegoj estas legeblaj ĉe: http://uea.org/teko/IKU.

Plia IKU-propono estis prezentita kiel speciala prelego, de prof. Noma, pri la korea alfabeto Hangulo.

Kiel en ĉiuj jaroj ekde 1997 aperis la IKU-Libro kun la tekstoj de la IKU-prelegoj kaj ĉi-jare ankaŭ resumoj de la prelegoj okazintaj kadre de la Scienca Kafejo. Ĉi-jare la IKU-Libro unuafoje eldoniĝis ne kiel broŝuro, sed plenkolore kaj kun fortika kovrilo. Ĝi ampleksas 190 paĝojn, en havas altnivelajn tekstojn riĉe ilustritajn. Ĝin redaktis Amri Wandel, kiu priskribis ĝin (sur la dorsa kovrilo) “la plej ampleksa... verkita kaj preparita laŭ altaj sciencaj kaj eldonaj normoj”. La IKU-libro estis aĉetebla dum la UK ĉe la IKU-prelegoj kaj en la Movada Foiro. El la 106 ekzempleroj presitaj restis nur ĉ. 20 (24 eŭroj ĉe UEA).

Kiel en la antaŭaj IKU-AIS kursoj, okazis ekzamenoj, en kiuj partoprenis kaj sukcesis entute ĉ. 50 kongresanoj, kiuj ricevis AIS-diplomojn. La AIS-diplomoj estis publike disdonitaj dum la Scienca Forumo. Ankoraŭ dum la Scienca Forumo estis prezentita la nova dekano de AIS, prof. Christer Kiselman, kaj Anna Striganova prezentis la novan retejon de AIS. A. Wandel, kiel IKU-sekretario klarigis pri la kriterioj kaj juĝproceduroj de la IKU-komisiono kaj kiel prezidanto de AIS rakontis pri du estontaj Universitataj Studsesioj (SUS) de AIS: SUS 34 en Varsovio (12-17.9.2017, http://aissanmarino.org/arangxoj/sus/sus34/) kaj SUS 35 okazonta dum la venontjara Itala Kongreso en San Marino, 17-24.8.2018, ambaŭ malfermaj ankaŭ al ne-AIS-anoj.

Grava simpozio en Hankuk Universitato de Fremdaj Studoj

En Hankuk Universitato de Fremdaj Studoj dum 102-a UK, la 27-an de aŭgusto, kunlabore kun ILEI, okazis simpozio kun la titolo Current Status and Prospect of Esperanto Education as an International language in the world.* Ĝi daŭris 6 horojn kaj enhavis plurajn prelegojn ĉefe pri Esperanto-edukado. Rezulte de la simpozio estis eldonita artikolaro en Esperanto kaj la korea.

* Angl. “Nuna stato kaj perspektivoj de edukado de Esperanto kiel internacia mondo lingvo”

Unesko

Unesko-Kuriero aperis en Esperanto

Trezoro Huang Yinbao

Unesko-Kuriero estas la oficiala revuo de Unesko (Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo). Ĝi ekaperis en 1946. Kiel grava komunikilo por disvastigi la ideojn de Unesko kaj promocii la interkulturajn dialogojn, la revuo iam ludis gvidan rolon por disvolvi la misiojn de la internacia organizaĵo en la kampoj, pri kiuj ĝi respondecas.

Dum la pasintaj jardekoj multaj esperantistoj alvokis, ke Unesko eldonu la revuon Unesko-Kuriero ankaŭ en Esperanto. La konata aktivulo alvokis por inundi Uneskon per petoj, ke Unesko komencu eldoni ĝin ankaŭ en Esperanto. Laŭ sia alvoko esperantistoj sendante al Unesko amason da retaj mesaĝoj, ĝenis la funkciulojn de Unesko, kiuj multfoje plendis al UEA pri proponoj de individuaj esperantistoj pri oficialigo de Esperanto, ĝia instruado, eldonado de Esperanta versio de Unesko-kuriero. En la jaro 2000, laŭ la postulo de Unesko, la tiama ĝenerala direktoro rete publikigis malferman leteron por haltigi la agadon. En la malferma letero Osmo Buller skribis: “Dum la pasintaj jardekoj UEA jam plurfoje diskutis pri la sama ideo kun respondeculoj de Unesko. Kvankam ŝanĝiĝis la respondeculoj, la respondo restis la sama: se UEA aŭ iu alia pretas financi ĉion, Unesko pretas doni permeson al Esperanta eldono de Unesko-Kuriero. ” (el Eventoj, n-ro 182, 2/marto-2000.)

Post lia alvoko oni ĉesigis la mesaĝan bombadon al Unesko. Multaj esperantistoj konsciis ke la Esperanta Unesko-Kuriero estus ege valora revuo, per kiu ni povus montri al la mondo ke Unesko subtenas Esperanton. Bedaŭrinde la Kuriero devige ĉesis ekde 2012 pro manko de financaj rimedoj. Ekde tiam malaperis la penado ĉe nia esperantistaro.

La 17-an de oktobro 2016, la ĉina registaro subskribis memorandon de kun laboro kun Unesko por financi la denovan publikigon de la Unesko-Kuriero per 5,6 milionoj da usonaj dolaroj. La 12-an de majo 2017, la 1-a numero (aprilo-junia) de la trimonata revuo eldoniĝis en la ĉina, angla kaj franca lingvoj kun aparte 76 paĝoj. Rete troveblas nur la alvoko de Osmo Buller, la tiama Ĝenerala Direktoro de la CO de UEA, aperinta en la jaro 2000. Ĉu ni daŭre ĵetos la mesaĝajn bombojn al Unesko aŭ kunlaboros por eldoni ĝin en Esperanto?

Nova espero videblas en la anonco “UEA serĉas tradukantojn kaj provlegantojn por Unesko-Kuriero” el la Gazetaraj Komunikoj n-ro 684, fare de UEA la 23-an de majo. Laŭ iniciato de la UEA-komitatano Trezoro Huang Yinbao, pretiĝis eksperimenta eldono de la Kuriero en Esperanto. La teknika laboro okazis en Ĉinio, sed pri la tradukado kaj redaktado kunlaboris homoj el diversaj landoj. Post la anonco, pli ol 30 esperantistoj el 20 landoj partoprenis en la tradukado kaj provlegado. Kortuŝe!

Dank’ al internacia kunlaboro, kaj financa kontribuo de Esperanto-Centro Ora Ponto (Ĉinio), la 1-a numero de Unesko-Kuriero en Esperanto eldoniĝis. Nun la ĉefa bezono estas tradukantoj. Se vi regas Esperanton je nivelo C1 aŭ pli alte, se vi ŝatas interesan kaj defian traduklaboron, kaj se vi povas regule disponigi vian tempon por tia kunlaboro, bonvolu skribi rekte al la projekto-kunordiganto Trezoro Huang Yinbao: t...@qq.com.

Nun ĉiuj tradukantoj kaj provlegantoj laboras senpage. Por daŭrigi la eldonadon, ni devas finfine pagi la tradukan kaj provlegan laboradon. Nur tiel la eldonado povos esti daŭripova. Tiu kiu ne havas tempon traduki aŭ provlegi, povus kontribui per mondonaco, aŭ reklamo en reklama paĝo de la Kuriero. Pli da informo pri la kuriero aperas en la 3-a numero de Tra la mondo, kiu estas senpage elŝutebla ĉe http://trala-mondo.esperanto-urbo.de.

Forpasoj

Lina Gabrielli (1930-2016) mortis la 16-an de decembro en Ascoli Piceno (Italio). Ŝi estis ĵurnalisto kaj eldonisto. Esperanton ŝi lernis en 1955 kaj ŝi aliĝis al UEA en 1957, de kiam ĝis 1984 ŝi estis delegito. Ŝi gvidis multajn kursojn. Membro de Esperantlingva Verkista Asocio, ŝi redaktis kaj eldonis ekde 1962 la dulingvan bultenon Voce de Centro Esperantista Piceno. Ekde 1974, sub la marko Plejado, ŝi eldonis kvardekon da altnivelaj libroj. Krom verki en la itala, i.a. biografiojn de famuloj de sia urbo, ŝi aŭtoris en Esperanto novelojn kaj poe mojn: La kombilo (1962), Bill kaj lazuraj okuloj (1964), Karnavalo (1973), Ni devas vivi (1975; kun K. Walraamoen), La ĝardeno de la urbestro (1978), Vivendo (1979), Nuancoj (1980; kun K. Szczurek). Ŝia itallingva aŭtobiografieca romano Baci non chiesti (2001) havas Universalan Kongreson kiel fonon. Gabrielli estis ofte premiita en la Belartaj Konkursoj de UEA k.a. konkursoj. Kiel ŝatata preleganto kaj Esperanto-instruanto ŝi vizitis multajn landojn. En la 86-a UK en Zagrebo en 2001 ŝi estis elektita kiel Honora Membro de UEA.

Sporto

Tutmonda Esperanto-Futbala Asocio (TEFA) anoncas, ke la teamo Esperanto venkis la korean teamon Dongdaemun (1–0). Tio estas la 3-a pokalo Zamenhof kaj la unua venko de la teamo Esperanto.

La futbalmatĉo okazis kadre de la 102-a Universala Kongreso en Seulo. Dankon al ĉiuj pro subteno!

Ĉe la tria estas venko
Sonia Risso González

La kongresanoj en Seulo estas vere kontentaj kaj fieraj: nia teamo pri futbalo gajnis (1-0) la trian Pokalon Zamenhof!

Granda aro de apogantoj kolektiĝis antaŭ la kongresejo alvokate de la tamburoj de la tradicia muzikgrupo de la universitato HUFS kaj iradis manifestacie laŭ la stratoj al futbalejo de proksima lernejo. Je la 17:00 horo la ludo komenciĝis sub la kriapogoj de la spektantaro.

Tre frue, en la unua duono de la matĉo venis golo de la Esperanta teamo, kiu inundis per ĝojo kaj aklamo la animon de la publiko. La Esperanta golfaranto estis Al Bopbie el Laoso.

Daŭre dum la tuta matĉo la loka teamo atakis nian golejon, kiu estis tre efike defendata de nia gardisto Adràn Alejandro el Argentino.

Finfine, post multe da nervoj en la teamo kaj la apogantaro la rezulto ĝojigis nin, kiuj montris la ĝojon per krioj, kantoj, ridegoj, brakumoj...

Brakumoj kaj kisoj al la ludantoj, fotoj kaj premioj!

Ambaŭ teamoj havis sian premion: la Pokalon Zamenhof al la Esperanta teamo (kiu gajnis 1 kontraŭ 0), kaj la duan premion por la lokanoj. Notinda estas la afableco de la lokanoj, kiuj salutis kaj donacis memoraĵojn al la gajnintoj.

Fine, en tre varma, bruega kaj amika etoso la publiko kaj la ludintoj revenis al la kongresejo plenigitaj de ĝojo.

Unuiĝintaj Nacioj

UEA gratulis al UN pro enkonduko de gestolingva interpretado

Stefano Keller,
ĉefreprezentanto de UEA ĉe UN en Ĝenevo

Cesco Reale kaj Stefano Keller el la teamo de UEA-reprezentantoj ĉe UN en Ĝenevo, partoprenis kunsidojn de la 10-a sesio de Ekspertaj Mekanismoj pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj (EMRIP), kiu okazis en la Palaco de Nacioj inter la 10-a kaj 14-a de julio 2017.

La temoj de la evento, kies sesiojn UEA-teamanoj kutime ĉeestas, ĉi-jare estis: raportoj kaj studo pri la pasintaj laboroj kaj rigardo antaŭen, analizo de la situacio pri la partopreno de indiĝenoj en la UN-sistemo, prezentado de bonaj ekzemploj praktikaj, celantaj la realigon de la 10-jariĝinta Deklaracio de UN pri la Rajtoj de Indiĝenaj Popoloj. La 8-a tagorda punkto el entute 11 temis interalie pri la rajto de indiĝenaj popoloj je kultura heredaĵo, inkluzivanta la gepatran lingvon. Interveno de UEA estis antaŭvidita al tiu temo.

Sed, jam dum la unuaj tagoj de la sesio okazis kelkaj modifoj en la programo, krome, malfruiĝoj kaj longaj prezentadoj de fakuloj-prelegantoj kaŭzis tempomankon. Malgraŭ tio ke la tempokadro por interveno de la indiĝenaj kaj NRO-reprezentantaj alparolantoj estis reduktita al po 2 minutoj, granda nombro el la enskribiĝintoj sur la nekutime longa listo de alparolantoj ne povis interveni. Tiel ankaŭ la UEA-alparolo ne povis okazi.

Signifa novaĵo en la evento estis la interpretado por surduloj. Dum la tuta semajno videblis la samtempa gestolingva prezentado de la voĉaj alparoloj sur la grandaj ekranoj de la kunvensalono.

Fine de la evento Keller interparolis kun la triopa gestolingva laborteamo. Baldaŭ alvenis ankaŭ respondeculo de la Palaco de Nacioj pri konferencaj servoj, s-ro H. P. Colas, kiun dankis kaj gratulis la ĉefreprezentanto de UEA por tiu nova servo de UN, subtenanta la lingvajn rajtojn de surduloj, ebligante ties partoprenon en la diskutado.

Keller ankoraŭ longe konversaciis kun unu el la gestolingvaj interpretistoj. Temis interalie pri internacia gestolingvo (kies aktuala versio estis enkunvene uzita de la triopo), kaj pri eventuala kunlaboro. Li menciis kaj montris la intervenon de la reprezentanto de la Federacio Svisa de Surduloj, s-ino Eva Hammar, kies intervenon en la 2-a sesio de la Forumo pri Minoritatoj (2009) li ebligis per akreditado nome de UEA.

Reale kaj Keller ekspoziciis en la kunvenejo informilojn pri Esperanto, UEA, la Zamenhof-Jaro, kaj interparolis kun indiĝenoj kaj NRO-reprezentantoj. Krome, ili esploris pri ebloj organizi paralelan eventon ĉe UN, okaze de iu simila venonta kunsido.

http://www.linguistic-rights.org/eventoj

Faka agado

Ortodoksa liturgio omaĝe al Ivan Ŝirjajev

Dima Ŝevĉenko

La 4-an de aŭgusto, kadre de Rusiaj Esperanto-tagoj, kiuj pasis en la urbo Poŝeĥonje de la Jaroslavla provinco, okazis 1,5-hora liturgio, omaĝe al Ivan Ŝirjajev (1877-1933). Li estis fama esperantisto, kiu aktivis de la fino de la 19-a jarcento ĝis la komenco de la 1930-aj. Dum sia vivo li verkis por multaj Esperanto-revuoj, inter kiuj estis la tiama La Ondo de Esperanto, Literatura Mondo, Heroldo de Esperanto kaj multaj aliaj. Ŝirjajev estis ankaŭ konata verkisto. Estis publikigitaj pluraj verkitaj de li noveloj kaj nur en 1995 estis aperigita lia romano Sen titolo. Li tradukis al Esperanto ankaŭ kelkajn gravajn kaj grandajn verkojn, ekzemple, Milito kaj paco de Lev Tolstoj.

Omaĝa liturgio, kiun servis kelkaj ortodoksaj pastroj, inkluzive la esperantiston patron Taŭrionon, okazis en la loko, kie antaŭe situis la vilaĝo Zinovjevo. La pastro Ivan Ŝirjajev dum preskaŭ 30 jaroj loĝis kaj servis tie. Nun tiu ĉi vilaĝo ne plu ekzistas, restis nur malgranda tombejo kaj duonruinigita granda preĝejo. Al tiu ĉi loko ne ekzistas normala vojo, pro tio ĉirkaŭ kvindek esperantistojn de la aŭtovojo ĝis la loko kunportis du traktoroj kun grandaj postveturiloj. La vojaĝo, kiu okupis ĉirkaŭ 40 minutojn, estis iom danĝera, tre malkomforta, gaja kaj ekstrema aventuro. Tamen ĉiuj restis kontentaj kaj reportis al sia hejmo agrablajn rememorojn kaj fotojn.

Rete

Renovigo de la reta sistemaro de UEA

Ana Ribeiro

En la maja numero de la revuo Esperanto estis anoncite ke mi (Ana Ribeiro) iĝis la nova gvidanto de la renovigo de la retejo de UEA kaj partoprenis en la aprila Estrara kunsido. Sed pluraj membroj ne scias kial mia laboro estas tiom grava kaj kion ekzakte mi faris ĝis nun. Do, ĉi tiu artikolo utilos por klarigi tion.

Sistemaro de UEA

Antaŭ pli ol 30 jaroj, UEA ekuzis sistemon por administri siajn membrojn, sed ekde tiu tempo, kiam la sistemo estis farita, multaj aferoj en la teknologia mondo ŝanĝiĝis: alvenis Vindozo (kaj grafika interfaca kulturo), jarmila cimo, reto ktp. Sed tiu sistemo ne multe ŝanĝiĝis aŭ adaptiĝis (kaj heroe travivis).

Kun popularigo de la Tut-Tera Teksaĵo (TTT), ankaŭ UEA eniris la reton, sed la antaŭ pli ol 30 jaroj kreita administra sistemo ne povis esti plene integrita kun la retaj sistemoj de UEA, do tiu sistemo ne funkcias bone en la reto. Nuntempe estas tre malfacile fari ŝanĝojn en ĝi, kaj nek la administra sistemo nek la retejo de UEA donas la bezonatan subtenon, kiun aktivuloj en la 21-a jarcento bezonas.

La farata laboro

La farata laboro por renovigo de la retejo komenciĝis ĉefe pasintjare. Anna Striganova kaj Dmitrij Ŝevĉenko faris esploron por malkovri, kiuj estas la ĉefaj problemoj de la nuntempa retejo. Pierre Vittet (tiam plentempa volontulo de la CO) faris teknikajn esplorojn por malkovri la problemojn kaj bezonojn de la nuntempa sistemo de UEA. Oni ankaŭ faris konkurson por la nova versio de esperanto.net

En la komenco de tiu ĉi jaro, oni faris publikan alvokon por elekti ĉefgvidanton por la nova sistemo, kaj mi estis elektita laŭ tiu alvoko: mi kredas ke mi estis elektita ĉar mi havas sperton en la movado (kiel TEJO-aktivulo ĝis nun) kaj kun retaj sistemoj (mi jam estis pagata kontribuanto de retaj projektoj de Mozilla, MIT Media Lab kaj Eŭropa Unio).

Ekde kiam mi estis elektita, mi komence pristudis la faratan laboron, kaj ankaŭ iomete la novajn postulojn de Eŭropa Unio por datumprotektado (kiuj ekvalidos en majo 2018), mi ankaŭ laboris dum monato en la Centra Oficejo, por pli bone kompreni la nunan sistemon.

Surbaze de mia esplorado, mi desegnis arkitekturon por la nova sistemo. La koro de tiu sistemo estos iu REST-API, kiu ebligos la aliron al la datumoj laŭ pluraj permesaj niveloj el pluraj partoj de la mondo, kaj el pluraj sistemoj. Tio signifas ke ne nur eblos aliri al la datumbazo en pluraj manieroj: tra diversaj retaj kaj aliplatformaj (poŝtelefonaj) sistemoj (kompreneble, la datumoj de la membroj estos protektataj per Eŭropa leĝo, do ili eliros el la datumbazo nur kun permeso de la membroj).

Ankaŭ pensante pri sekureco, la Estraro decidis ke la sistemo estos malfermkoda, tio signifas ke la homoj scios ekzakte tion, kio estas farata pri iliaj datumoj en la sistemo. Tio ankaŭ signifas ke tiu sistemo povos esti uzata de aliaj asocioj kun simila strukturo kiel tiu de UEA (ekzemple, landaj asocioj) kun etaj adaptiĝoj.

Dum miaj unuaj monatoj, mi krome ricevis plurajn sugestojn de membroj: tiam mi povis rimarki ke estas tre facile krei nerealajn atendojn pri tiu nova sistemo. Mi ricevis proponojn de pluraj aferoj pri kiuj ni ne havas rimedojn por realigi, ekzemple, oni volis ke la financa sistemo funkciu kvazaŭ kiel Paypal aŭ ke estu artefarita inteligenteco kiu farus sugestojn de libroj surbaze de la profilo de la uzanto, kiel estas en Facebook nuntempe, aŭ ke la membra spaco estu plenfunkcianta socia reto. Kompreneble, tiuj aferoj eblas laŭ teknika vidpunkto, sed tiaj entreprenoj (Paypal, Facebook ktp.) dungas centojn da homoj jam de jaroj nur por disvolvi ilian teknologion.

Paralele al mia laboro, Przemystław Wiebrowski, el Pollando, kreis stilgvidon por nia hejmpaĝo, do mi faris prototipon de la paĝoj kiuj estos ekuzataj.

Ontaj paŝoj

La ontaj paŝoj por realigado de mia laboro estos finprogrami ĉion kion mi planis (mi faros tion helpe de du aliaj programistoj) kaj krei enhavon por la paĝoj. Tio povas ŝajni simpla, sed tio estas vere temporaba. Do laŭplane, ni liveros la sistemon nur venontjare. Se vi havas kromajn demandojn, kiuj ne estis responditaj en tiu ĉi artikolo, sugestojn aŭ proponojn, bv. ne heziti skribi al mi ĉe n...@co.uea.org.

Radio

Seula UK: esperantlingvaj elsendoj ne perdas popularecon

Barbara Pietrzak

La Seula UK surprizis per amaso da renkontitaj radioaŭskultantoj!

Kiam en julio 1922 okazis en Usono kaj Britio sukcesaj provoj kun la E-elsendoj, neniu povis supo zi, ke ilia signifo daŭre aktualos 95 jarojn poste. Dum la unuaj 35 jaroj la esperantista popolo kiel la forumon de la parolata lingvo havis la Universalajn Kongresojn. Ankaŭ okazajn renkontiĝojn kun turneantaj esperantistaj prelegantoj. Post 1922 rapide multiĝantaj diverslandaj radioelsendoj vastigis la platformon de la lingvouzo, helpis al kompreno de la E-parolo kaj al ĝia praktika apliko. Laŭvicaj evolusaltoj okazis jam post la 2-a mondmilito. Formis ilin jen la establo de la unua profesia E-Redakcio en Pola Radio, fine la Interreto. Ĉi-lasta faktoro evidentiĝis aparte efika en la kreo de parolspronaj platformoj kaj forumoj i.a. kun la uzo de Skajpo. Tio ne detruis tamen la E-radiofonion, eĉ se okazis teknologievoluaj ŝanĝoj. La nunan epokon karakterizas interretaj elsendoj, la podkasta tekniko kaj malpli ofte uzataj mallongaj ondoj. Al la 95-jara riĉa kaj bunta historio de E-Radiofonio estis dediĉita unu el la prelegoj de la nunjara Esperantologia Konferenco.

Sed ekde la unuaj kongresaj momentoj gravis kaj agrable surprizis renkontiĝoj kun amaso da radio-aŭskultantoj ĉefe aziaj, fiere montrantaj la elŝutitajn kaj en la poŝtelefonoj stokitajn unuopajn E-elsendojn el Varsovio. Buŝaj raportoj pri la aŭditaj programeroj, aparte tiuj ligitaj kun la Seula UK konfirmis, ke temas pri reala aŭskultado.

Tradicie en la sabata vespero la informtablo de Pola RetRadio fariĝis la rendevuejo por reprezentanto de la E-redakcio kun malnovaj kaj novaj aŭskultantoj, simpatiantoj kaj sci vole muloj. La abundo de informaj vizitkartoj rapide elĉerpiĝis. Kun atento mi notis opiniojn pri la ĝenerale alte taksata lingvonivelo, temvarieco de la elsendoj, pri la ŝatataj programeroj kiel i.a. novaĵoj, sciencaj bultenoj, kulturaj informoj, felietonoj. Kiel gravajn oni taksis la eblon samtempe legi kaj aŭskulti ĉerpaĵojn el la elsendoj kaj la serĉilon por trovi interesajn programerojn en la redakcia arkivo. Esprimis ilin aŭskultantoj ne sole eŭropaj, sed ankaŭ en tiaj aziaj landoj kiel Koreio mem, Japanio, Vjetnamio, Ĉinio, Tajvano. La malofta eblo tiom abunde konatiĝi kun la opinioj de aziaj aŭskultantoj estis tre impresa kaj restas fonto por programmodifoj en la postkongresa periodo.

La Movada Foiro ne elĉerpis la kontaktojn kun la ŝatantoj de la E-elsendoj. Iom alian karakteron havis la dimanĉa Renkontiĝo kun Radio-aŭskultantoj, por kiu venis multaj interesiĝantoj. Kvankam ĉi-foje dum la renkontiĝo mankis reprezentantoj de aliaj radiostacioj kaj podkastoj krom de Pola RetRadio, estis farita superrigardo pri la ekzistantaj radioprogramoj kaj ilia karaktero. Okazis opiniinterŝanĝo pri tio, kiel eblas utiligi la Esperantlingvajn elsendojn por la lingvolernado, por kompreni la parolatan lingvon de parolistoj kaj de diverslandaj gastoj de la redakcioj. Kiel de la kompreno de la lingvo oni progresas al la lingvouzo kaj altigado de ĝia nivelo. Kiom gravas sekve la elsendoj en la enmovadigo de la aŭskultantoj kaj ilia ĝenerale kleriga rolo.

Miaokaze estis interese fine aŭdi, ke informoj pri Pollando, Varsovio, rolas ne sole kiel kleriga elemento, sed instigas al ilia profundigo propralingve aŭ al vizito de Pollando.

Opinio

Senrevena vojo

Fabiano Henrique

La 102-a Universala Kongreso de Esperanto apenaŭ finiĝis, tamen ĝi jam alportis rimarkindajn instruojn al tiuj, kiuj atentas al la lecionoj de ĝi liveritaj. Unuafoje en la historio de la aranĝoj de UEA, eroj de la programo estis elsenditaj realtempe per interreto*. Precize tie kuŝas la novigo prezentita de la ĉi-jara UK. Tio klare montriĝas antaŭ ĉies okuloj, ke la nuntempa uzado de interreto ŝanĝos la manieron kongresi en Esperantujo.

* Tamen tiaspecaj elsendoj okazis jam dum la antaŭaj jaroj (red.)

Neniam antaŭe UEA kaj la LKK ebligis al la ĝenerala publiko la sekvadon de la kongresa programo tiel intense, kiel en ĉi tiu jaro. Kompreneble, la nuna teĥnologio — aparatoj kaj retejoj — ricevis plibonigojn, pri kiuj oni apenaŭ povis revi en la pasintaj jaroj. Sed tiu disvolviĝo — kiu sin montras senrevena vojo — postulos de UEA, kaj cetere de la tuta movado, multe pli da cerbumado.

Ekde la 102-a UK, antaŭ nelonge okazinta en Seulo, tiaspecaj aranĝoj ne ekzistos nur en la reala/fizika mondo: retumantoj postulos — kaj rajtos — partopreni virtuale. Eble tio donos al niaj kongresoj iom pli da internacieco kaj da populareco, kiun ĝi serĉas jam de jardekoj. Paralele, tio donos al homoj, kiuj ne povas aliĝi al UK-oj la eblon iel senti la etoson regantan en tiaj aranĝoj, kvazaŭan realigon de interna ideo elpensita de Zamenhof.

Rimarku, ke dum la solena malfermo de la 102-a UK, profesoro Mark Fettes aludis pri la vizaj problemoj alfrontitaj de afrikaj samideanoj kaj la ekonomia krizo de Latin-Amerikaj landoj. Se la mondo fermas pordojn, ni estigu novajn!

Kreivo kaj organizo necesas! La reala kaj la virtuala movadoj bezonas kunvivi. Kelkaj programeroj de niaj kongresoj estu elsendataj realtempe per interreto. Sed tion oni devas antaŭe konigi al la publiko, eĉ per la kongresa libro. Krome oni devas elpensi interagajn eventojn kadre de la oficiala programo. Oni, por ekzemplo, estigu aron da elsendeblaj programeroj, kiel solenaĵoj, artaj prezentadoj, diskutrondoj kaj eĉ gvidataj ekskursoj. Tiamaniere la virtuala kongresano — eble nova kategorio de partoprenanto de UK-oj — sin pretigos por ne nur spekti, sed ankaŭ sendi demandojn, sugestojn kaj kritikon al prelegantoj ktp.

Diametre malsamaj mondoj tuŝeblas en la menso de idealistoj. La ekzemplo, kiun grandaj organizoj kiel Apple donas al ni, sekvendas. La evento WWDC 2017 montris imitindan vojon: konferenco tute transsendata inter rete, kun subtitoloj en pluraj lingvoj, kunigis fakulojn pri teĥnologio kaj informadiko. Simila situacio povas estiĝi en niaj UK-oj. Kial ne?

Fabiano Henrique:
f...@bol.com.br

Bruis vigle nia 102-a UK, en la lando de kvieta mateno

Reza Kheirkhah

Finiĝis la Seula UK kaj tamen restas la karaj memoroj de ĝi por ĉirkaŭ 1200 homoj, kiuj venis el 65 landoj.

Estas tiom da interesaj aferoj por rakonti, ke oni ne scias de kie komenci: Ĉu paroli pri la granda kaj agrabla kongresejo, kies belaj konstruaĵoj allogis nin, aŭ ĉu diri pri tiom da ĉar maj koncertoj preskaŭ ĉiu tage, al kiuj iris multaj homoj, tiel ke foje oni plendis pro manko de seĝoj aŭ mallonga tempo. Aŭ ĉu mencii pri La Ponto-kunveno (pri unuiĝo de Koreio), kiu okazis en la Korea Parlamentejo kie ĝia vicprezidanto bonvenigis la partoprenantojn esperantistajn kaj dum kiu la oficiala lingvo estis Esperanto!

Kandellumo Verda (la kongresa ĉiutaga kuriero) lumigis la ŝanĝojn kaj donis gravajn informojn. La kursoj por komencantoj fariĝis tiom popularaj, ke multaj devis sidi surplanke kaj eĉ sur la piedoj de ilia gvidantino! La kunveno por Azia Agado ne havis sufiĉe da spaco eĉ por azianoj. Kaj okazis amaso da kunvenoj kaj fakkunsidoj de japana masaĝo ĝis la korea lingvo. Tial multaj havis ofte dilemon al kiu aliĝi.

En la tago de ekskursoj la kongresejo preskaŭ malplenis. Kaj multaj faris proprajn ekskursojn kun geamikoj.

Asorti, kies membroj ludis kaj kantis pli ol tri horojn dum la Balo, preskaŭ senĉese ludis angla-lingvajn kaj Esperantajn popularajn kantojn kaj homoj, eĉ tiuj kiuj ne kutimis danci, plenigis la dancejon. Kajto same bele kiel en antaŭaj jaroj kantis siajn memorindajn kaj foje nostalgiajn kantojn. Ĵomart kaj Nataŝa ĉarmis la aŭskultantojn per siaj romantikaj kantoj kaj Eruda Li kun sia bela voĉo orienteske amuzis la ĉeestantojn.

La Internacia Vespero prezentis buntajn kulturaĵojn de tiom multaj diversaj landoj kaj la nacia vespero montris altkvalitajn muzikon, kantojn kaj dancojn de la gastiganta lando.

La koreaj volontuloj ĉe la giĉetoj pretis doni informojn ĉu pri UK-aĵoj ĉu pri iuj ajn aliaj aferoj pacience.

La urbestro de Seulo bonvenigis la kongresanojn dum la malfermo kaj amaso da Esperanto-flagoj estis en kelkaj stratoj ĉirkaŭ la Universitato de Fremdaj Studoj (HUFS), kie okazis la kongreso.

Kiam la junaj samideanoj de la IIK (Internacia Infana Kongreseto) en unu posttagmezo venis al la kongresejo por serĉi Geonklojn, la etoso estis tre kortuŝa: multaj el ili, kiuj unua-tage alveninte al la kongresejo balbutis, nun intervjuis UK-anojn. Ili ankaŭ tre bele kantis dum la fermo.

Ne, ke ne estis malglataĵoj kiel teknikaj problemoj dum la Internacia Vespero kaj malapero de elektro dum la ferma ceremonio kaj aliaj, kaj tamen plej multe da aferoj glate iris kaj ŝajnis, ke la plejmulto de la homoj estis kontentaj. Al tiu kontento kontribuis i.a. la helpemo de la LLK-anoj kaj agrablaj renkontiĝoj kun niaj prezidantoj, ĉu nuna, ĉu eksaj, kiuj kune kun la aliaj funkciuloj de nia movado estis ĉiam facile atingeblaj kaj kunbabilemaj!

Estas multo por diri kaj malestas spaco por diri ĉion. Unuvorte la Seula UK sukcese finiĝis kaj dum unu semajno en multaj lokoj en Seulo oni aŭdis Esperanton parolata de tiom da homoj el diversaj landoj. La ĉefurbo de la Lando de Kvieta Mateno dum tiu lasta semajno de julio estis sufiĉe brua kaj sendorma!

Recenzo

Sex, drugs*... kaj alio... sen Rock-n-roll...

* Seksumado, drogoj
Valentin Melnikov

Sten Johansson. El ombro de l’ tempo. Mondial, Novjorko, 2017, 196 p. ISBN 9781595693419. Prezo ĉe UEA: € 17,10

Mi jam recenzis du romanojn de Sten Johansson, legis multajn liajn verkojn. Do ankaŭ la romanon “El ombro de l’ tempo” mi elektis konscie, atendante vere indan verkon. Mi ne eraris...

La nova libro estas psikologia ro mano, en kiu la aŭtoro daŭrigas kaj evoluigas la temojn traktitajn en “Marina” (2013) kaj pli frue en “Dis!” (2001). Se al vi plaĉis tiuj du pli fruaj romanoj, do plaĉos ankaŭ la nuna.

La intrigo kaptas tuj ekde la unua paĝo. Verkisto renkontiĝas kun legantoj, en la urbo kie li loĝis junaĝe. Estas menciataj tri librotitoloj — tiuj estas krimromanoj de Johansson mem; ankaŭ iuj detaloj el tiuj libroj menciiĝas pretere. Do, ĉu aŭtobiografiaĵo? Tamen temas ne pri “mi”, sed pri “li”, kaj la titolpaĝo klare avertas: “La personoj, agoj kaj okazaĵoj en ĉi tiu romano estas fikciaj. La lokoj, medioj kaj vivdefioj estas realaj.” Do oni pensu laŭvole, sed minimume estu certa: la aŭtoro scias, pri kio li skribas.

Virino venas por ricevi aŭtografon, prezentas sin, kaj post mallonga dialogo evidentiĝas, ke ŝi estas filino de la aŭtoro, Johanna, kiun li ne vidis dum pli ol tridek jaroj...

La kortuŝita protagonisto, nomata Roger, ekverkas novan romanon — senplane, laŭ hazardaj rememoroj, kaj ŝajne jen ĝuste tiun ĉi romanon ni legas. La eventoj ne estas kontinuaj, okazas saltoj tien-reen tra la tempo, kaj tio ne estas markita kiel en “Marina” — iom neoportune, sed alkutimiĝi eblas. Alternas la priskribo de la nuno: Roger verkas en diversaj lokoj, ĉefe dum vojaĝoj — kaj liaj rememoroj. Pri lia junaĝa politika aktivado, pri unuaj amrilatoj kaj cetero... Estas interese observi, kio logis kaj kio maltrankviligis svedajn gejunulojn en la 1970-aj jaroj. Bedaŭrinde, eĉ nestultaj tiam estis tro influitaj de propagando (kvankam ili mem fervorege asertis, ke propagando regas nur en socialismaj landoj): jen junulino tutserioze kaj arde eksklamaciis: “Ĉu vi imagas, kio okazos, se Sovetunio okupos Svedion?” Pasis pli ol 40 jaroj... sed ankaŭ nun multaj en Svedio plu timas propran ombron kaj kredas, ke Rusio planas ilin ataki...

La pensoj kaj travivaĵoj de la protagonisto kelkloke mirinde similas al la miaj kaj do perfekte kompreneblas. Se junaĝe oni povus antaŭvidi!... Se maturaĝe oni povus korekti la pasinton!... Kiel reglui rompitajn rilatojn kun parencoj?... Kiel viro klarigu al amata virino, kion ŝi signifas por li kaj kion li volus — se “Ŝi misinterpretis lin, kredis vidi siajn proprajn atendojn kaj bezonojn en lia agado. Kaj tamen ŝi neniam klare eksplicis, kion ŝi mem deziras”...

Nenia mildigo aŭ plibeligo. Pluraj scenoj povas eble ŝoki tro prudajn legantojn... sed ŝajne tiaj ne plu ekzistas, almenaŭ en Eŭropo? Bonstato sen firmaj “pens-ankroj” instigas junularon al serĉado de riskaj plezuroj: neseriozaj seksrilatoj, drog-konsumado... Normala familio ne plu estas valoro kaj modelo — do ĉu post kelkdek jaroj tio rezultigos pereon de la eŭropa civilizo, samkiel okazis pri la antikva Romio? Iom da koncernaj meditoj aperas sur p.163, tamen plejparte la leganto pensu mem...

Sten Johansson (kaj lia protagonisto Roger Karlsson) verkis plurajn krimromanojn, kaj ankaŭ en tiu ĉi troveblas kelkaj detektiveskaj enigmoj. Nu, pri la strangetaj faktoj kaj cirkonstancoj ekde p.41-42 mi tuj ekhavis hipotezon, firmiĝintan ĉe p.120 kaj 155 — sed la aŭtoro nenion klarigas, eble opiniante tion negrava, ĉar similaĵo jam estis traktita en “Marina”. El tute kredinda rakonto ekde p.88 alia enigmo aperas ĉe p.120 kaj klariĝas — eĉ se tute nekredeble — ĉe p.132 kaj sekvaj. La vivo estas pli varia ol niaj imagoj pri ĝi...

Roger fine fiaskas pri sia membiografia romano kaj revenas al kutima verkado de detektivaĵoj. La librofino estas “malfermita” kiel laŭmodas nun, tamen sur lastaj paĝoj aperas tute neatendita “happy end* aŭ almenaŭ espero pri tio.

* Feliĉa fino

Samkiel en pli fruaj libroj, la lingvaĵo de Sten Johansson fluas libere kaj vere ĝuindas. Li tute konvinke imitas fuŝetan parolon de enmigrinto (pp.102, 141, 159, 162, 164), de bebo (p.106-107) ks. “Disviva rilato” (p.20), ankaŭ “disloĝantino” (p.88); “kristema” (p.24); “li ne renkontis [ŝin] de eterno” (p.35), “tio estis antaŭ eterno” (p.187)... Interese, ĉu la rusa vorto “daĉo” (p.47) jam iĝis komuna kaj komprenebla por ĉiuj? Eble jes, ĉar menciita en 5 diversaj vortaroj. La prefikso “fek-” aperas plurloke kaj jam perceptiĝas tute nature. Trafaj spritaj komparoj: “gasto kiel fiŝo baldaŭ fariĝas malfreŝa” (p.58); “diskuti kun Annika similas provon marĉandi pri la prezoj en ŝtata alkoholvendejo” (p.84); “la kranio sentiĝas kiel sekigmaŝino” (p.118); “liaj pensoj neeviteble revenadis al ŝi, kiel la lango al difektita dento” (p.161). La glosoj libro fine por mi superfluas, tamen povas utili al malpli sperta leganto. Kvankam eĉ komencanto (se sagaca) facile konjektos, ke “telefon-zombio” estas piediranto plene profundiĝinta en sian poŝtelefonon...

Kulturo

Esperanto-poezio sur madridaj placoj

Miguel Fernández

En la vespero de la 24-a de majo ni, proksimume 25 hispanaj gepoetoj, partoprenis en plej kurioza poezia aranĝo: migra poemdeklamado en diversaj placoj de la madrida populara kvartalo Malasaña. Jen poezio sur la stratoj, apud la popolanoj, apud iliaj inferoj kaj paradizoj. Kiel endas. Ĝi estis la lasta programero de la ĉi-jara VersoLab. Temas pri la poezia flanko de la plurfaka festivalo LaborArte. Ĉi tiu konsistas el plej diversaj kulturaj manifestacioj videbligantaj la laboristan mondon surbaze de tio, ke ĝi estas esenca elemento de la disvolviĝo de la civila socio kaj de la interesoj de kreantoj kaj interpretistoj kiel partoj de ĝi. LaborArte’on organizas la madrida kulturcentro Conde Duque kune kun ILO (Internacia Labor-Organizo), tripartia UN-agentejo, kie kunlaboras registaroj, dungantoj kaj laboristoj el 187 ŝtatoj-membroj kun la celo starigi labornormojn, formuli politikojn kaj ellabori programojn kapablajn stimuli dignan laboron por homoj.

Mi estis invitita kiel Esperanto-poeto. La unua komuna voĉlego de poemoj okazis en la “startejo”, la ĉefkorto de la kulturcentro Conde Duque. Oni disdonis al ni ĉiujn hispanlingvajn kvarversojn pri la temo “laboro” pli frue senditajn de ĉiu, kiu ajn volis partopreni. Kaj, plej kurioze kaj nekredeble, alfalis al mi voĉlegi ĝuste la tri kvarversojn aŭtoritajn de mia amiko kaj kamarado de la Ibera Grupo Jorge Camacho!!!

Gvidate de poeto kun portebla afiŝo, sur kiu legeblis Poesía de paseo [Poezio en promeno], kaj akompanate de muzikisto, kiu ludadis grekan buzukon, ni promenis de placo al placo, kie ni haltadis, aranĝis nin en rondon kaj sinsekve voĉlegis proprajn aŭ aliulajn poemojn uzante megafonon. Miavice, mi prezentis min per la klarigo, ke mi deklamos mian hispanigon de poemoj originale kreitaj de mi mem en Esperanto, mia verkolingvo, kio vekis grandan simpation. En unu el tiuj haltadoj, la poeto Antonio Crespo Massieu (unu el la ĉefaj figuroj de la nuntempa hispana soci-kritika poezio), plurajn el kies poemoj mi esperantigis por la antologio Nova mondo en niaj koroj, mendebla ĉe la Libroservo de UEA, petis min deklami miajn versojn ankaŭ en Esperanto. Tion mi faris. La reago de miaj kolegoj estis vere kor-karesa. La beleco de nia lingvo entuziasmigis ilin. De tiam, miajn ceterajn dekla mojn mi faris dulingve (hispane-Esperante). Alia madrida esperantisto, Manolo Pancorbo, kiu partoprenis la promenon, asertis poste en la ret-forumo “esperanto﹍madride”: “la homoj estis impresitaj de la sonnuancoj de nia lingvo”.

Kia ĝojo konstati ĉi-plian sukceson de la Esperanto-poezio en Hispanio ekster Esperantujo!

Jen unu el la poemoj miaplumaj, kiujn mi deklamis tiukadre:

EL TIO, NIA PEĈO

Jen vi el la rubujoj viastrataj,
ŝarĝita per manĝaĵoj rehejmiĝas:
tri picoj, krom rostita kokidaĵo,
paro da kartonbrikoj da lakt’ iom acida,
ses piroj en siropo
kaj du tomatoj ŝimaj...
Jen trezoro.

Vi manĝas unu picon kun kokidaĵo frida:
mankas elektro, gaso... Ĉi servojn interrompis
mastraro rabobirda,
ĉar vi ne pagis.
Ba!

Tio ĉe filmoj estas plej kutima.
Nu, tio manĝi frida l’ kokidaĵon.
Jen kutim’ distingita.
Tio pri l’ gas’, elektro, via senlaboreco,
estas fiaĵoj, kiujn la ŝtato ne evitas.
Vin ne iritas ĉi ideo. Poste
eliras vi vagadi en la urbo trankvila.
Sata kaj netuŝata! Amaso tumultema
“aliĝu, ne rigardu nin” alkrias.
Vi ne komprenas, kial nek por kio
vi devus do aliĝi al homoj tiel spitaj.

El tio, nia peĉo!, murmuras vi. Forvelas
ignorante, ke iam
vi perdis ion multe pli gravan ol elektro,
gaso, akvo, laboro... rideto ĝoj-esprima.
Vi perdis kion oni nomas digno,
esenca parto de la vivo nia.

Sanon kaj poezion!

Eventoj

SES ekigis sian duan dekjariĝon

Peter Baláž (Petro)

Jam la 11-a SES okazis inter la 15-a kaj 23-a de julio 2017, ĉi-foje en la urbeto Banská Štiavnica, Slovakio. Post unujara paŭzo, kaŭzita de la organizado de la 101-a UK en Slovakio, SES revenis kun sia jam tradicia kaj riĉa programo. La teamo de E@I, helpata brile de SKEJ, kreis bonan bazon por ke la evento kontentigu ĉiujn. La antaŭtagmezan instruadon prizorgis 8 profesiaj instruistoj el 8 landoj. Krom la kutima lingvokurso en diversaj niveloj okazis ankaŭ kurso pri Esperanto-literaturo kaj kulturo. Posttagmezoj estis dediĉitaj al pluraj interesaj ekskursoj (la urbe to Banská Štiavnica mem estas ege taŭga por turismi — ĝi estas la sola “Unesko-urbo” de Slovakio, pro siaj pitoreska aspekto kaj atmosfero, pro sia historio kaj graveco en mezepoko kiel ministra centro), prelegoj (la temoj estis samtempe buntaj kaj interesaj, ekzemple de “Elektroaŭtoj estas fekaĵo, ĉu ne?” tra “Ortografio de la rusa lingvo” ĝis “Enkonduko al meditado”), lingvokursoj (prezentiĝis la slovaka, franca, kartvela, rusa), manlaboroj. La vesperoj estis dediĉitaj ĉefe al muziko — dum la nacia vespero dancigis homojn la familia grupo de Peter Sarnovský. Esperantajn koncertojn ĉi-foje plenumis: la ege energiiga kaj gajiga Kaŝi el Germanio, la bone konata JoMo kaj la talentita kaj ĉiam pli profesia JonnyM el Germanio.

Dum la evento ne mankis libroservo, kiun la partoprenantoj diligente vizitadis, kaj ne povis manki ankaŭ jam tradiciaj drinkejo kaj gufujo.

SES-on partoprenis ĉi-foje 173 alvenintoj el 19 landoj. Granda danko iras al ĉiuj, kiuj helpis organizi la eventon kaj ebligis per sia kontribuo ĝian pluan ekziston!

Dum la venontjara SES la organizantoj volus provi atingi rekordon de partoprenantoj (plejmulte ĝis nun ĉe estis 253 homoj), preparante kaj tre taŭgan lokon por la evento, sed ankaŭ tre riĉan kaj partoprenindan programon. La datoj jam fiksiĝis — la 14-a ĝis 22-a de julio, do nepre pripensu tiam partopreni! Detaloj aperos jam baldaŭ en la hejmpaĝo: http://ses.ikso.net

Novaj diplomitoj pro Elstara Agado kaj Elstara Arta Agado

Elstara Agado:

Normand FLEURY (Kebekio, Kanado)
Motoro de la kebekia movado dum pli ol tridek jaroj, ĉeforganizanto inter alie de la Internacia Junulara Kongreso en 1992 kaj la Tutamerika Kongreso de Esperanto en 2008.

Germain PIRLOT (Belgio)
Aktivulo pri instruado dum multaj jaroj, i.a. efika helpanto por la instruado de Esperanto en Afriko kaj senlaca kompilanto de registro de Esperanto-kursoj tutmonde.

Halina KOMAR (Pollando)
Elstara aktivulo pri informado, i.a. kadre de la ekonomiaj pintkunvenoj en Krynica, la muzikfestivalo Woodstock, la pola parlamento kaj medioj de la t.n. Tria Aĝo.

Ronald GLOSSOP (Usono)
Profesoro pri paco-studoj, dum jardekoj aktiva verkisto kaj preleganto pri la rilatoj inter Esperanto, paco kaj internacia kompreniĝo.

Jérémie SABIYUMVA (Burundo)
Talenta motoro de la movado en Burundo, unu el la plej viglaj landaj movadoj en Afriko, kaj aktiva kunlaboranto pri la tutafrika movado.

WANG Minhao (Ĉinio)
Multjara motoro de la movado en Ŝanhajo, talenta instruisto kaj ĉeforganizanto de pluraj internaciaj kongresoj inkluzive de Internacia Fervojista Kongreso en 2015.

Eduardo Vivancos (Katalunio, Hispanio/Kanado)
Instruisto kaj varbanto por la movado dum ok jardekoj, inkluzive de la plej malfacilaj kondiĉoj en malliberejoj kaj koncentrejoj; ankaŭ aktiva en Sennacieca Asocio Tutmonda.

Elstara Arta Agado:

Jonas Marx (Jonny M) (Germanio)
Majstro de la repa muzika stilo en Esperanto, kies koncertoj entuziasmigas junan kaj ankaŭ ne tiel junan publikon.

Fablo

La danĝera lingvo

Roman Dobrzyński

La 17-jara nederlandanino Vera Mol feriis (2015) kun siaj geamikoj ĉe la Kantabria strando norde en Hispanio. En la ĉirkaŭaĵo de Cabezon de la Sal super la valo pasas viadukto, kiu ebligas praktiki distran sporton. Jen ĝi: dum unu finaĵo de elasta kablo estas kroĉita al barilo de la viadukto, oni kluĉas la alian finaĵon al sia korpo, kuraĝe saltas malsupren, kaj agrable balanciĝas kelkajn minutojn, pendante inter la tero kaj ĉielo.

La unuopaj saltoj efektiviĝas laŭ komando de respondeca instruktoro. En la priparolata kazo la instruktoro estis hispano, uzanta la anglan lingvon. Vera Mol, jam fiksita al sia kablo, ekaŭdis la voĉon de la instruktoro, ŝi saltis, kaj falis tragike teren. Montriĝis, ke ŝi miskomprenis la komandon. La hispano diris: No jump. (Ne saltu), ĉar la alia kablofinaĵo ankoraŭ ne estis fikse kroĉita, sed la nederlandanino komprenis: Now jump. (Nun saltu.)

Vera mortis en sia vivprintempo, la hispana instruktoro estas akuzita pro ŝia morto interalie pro tio, ke li ne kontrolis ŝian aĝon. Li ne rajtis lasi ŝin salti, ĉar ŝi ne estis plenkreska. Tiu ĉi malfeliĉa okazintaĵo, unu el multaj samspecaj, konfirmas la neceson verki novan libron sub la titolo “La danĝera lingvo”. La angla.

TEJO

PEJ revenas al la plej kreema festivalo en Pollando!

Romualda Jeziorowska

Ĉiujare komence de julio en la malgranda urbeto Lubiąż, apud Vroclavo, okazas tre unika festivalo. Ĝia nomo estas Slot-Art-Festivalo kaj ĉijare ĝi okazis jam la dudekan fojon. La plej alloga afero pri ĝi estas sen dube pluraj atelieroj kaj trejnadoj, dividitaj en la kategoriojn: sportumado, muzikumado, scenumado, manlaboroj kaj ĉio cetera sub la komuna nomo “aliaj”. La lasta grupo estas por mi aparte grava, ĉar ĝuste tie troviĝis nia Esperanto-kurso — kune kun interalie dendrologiaj, biciklaj, filozofiaj kaj aliaj lingvaj atelieroj. Kadre de Slot oni povas lerni ekzemple profesie gustumi teon aŭ kakaon, kolorigi T-ĉemizon, verki poemojn, rajdi motorciklon aŭ mem konstrui fotilon. Jam ĉiuj ĉi aktivaĵoj (ĉi-jare en rekorda nombro: 150) igas la festivalon unike bunta kaj originala, sed aldonindas ke okazas tie ankaŭ multaj prelegoj, koncertoj kaj renkontiĝoj kun inspiraj kaj kre emaj homoj. La partoprenantaro estas tre diversspeca: venas religiemuloj kaj ateistoj, junuloj kaj maljunuloj, alternativuloj, idealistoj, aktivuloj, pacemuloj, kaj homoj perditaj, kiuj serĉas sian propran vojon...

“Ne eblas, ke en la festivalo manku Esperanto”: tiel decidis antaŭ du jaroj Anna Maria Koniecpolska-Lachowska, estraranino de PEJ kaj plurfoja partopreninto de Slot, kaj jen, post unujara paŭzo dediĉita al la preparo de la IJK en Vroclavo, ni revenis al Lubiąż por instrui Esperanton. Dum nia kvartaga kurso ni prezentis la bazajn regulojn de Esperanto, informis pri la Esperanta movado, kantis Esperante kun niaj lernantoj kaj amikiĝis kun multaj junuloj. Nia laboro tamen ne finiĝadis post la lecionoj: evidentiĝis, ke en la juna generacio homoj foje ne scias eĉ pri la ekzisto de la Lingvo Internacia, do, ni semis kaj semis informojn, senlace, preskaŭ dum la tuta tago. Danke al tio ni ekkonis interesajn homojn, kaptis kontaktojn, sed ankaŭ decidis venontjare pli forte esperantumi dum Slot. Niaj planoj estas ankoraŭ nur nebulaj, sed certe grandiozaj — mi sentis, ke Slot estas plena de etoso tipa por junulara Esperanto-kongreso. Nur ke la partoprenantoj mem ankoraŭ ne scias tion!

ILEI

De Konferenco al Kongreso

De 50-persona grupeto al 170-persona grupego

Mireille Grosjean

Jen la evoluo de la ĉiujara aranĝo de ILEI. La programo kreskis ĝis abunda prezento de prelegoj, lingva festivalo sur publika placo kun muziko, literatura kafejo, pedagogia foiro, paralele al la tradiciaj lingvokursoj kaj instruista trejnado kaj al la bezonataj komitatkunsidoj.

Aliĝintoj estis entute 206. Tamen la akiro de vizoj por ĉinoj montriĝis pli problema en majo 2017 ol en aliaj jaroj pro la politikaj konfliktoj inter grandaj potencaj ŝtatoj. Pro tio tuta klaso da ĉinaj infanoj ne povis veni al Busano. Pro tio ILEI nuligis la planitan infanan universitaton.

La junulargastejo Arpina ofertis plej agrablajn lokojn por nia restado kaj laboro: tre komfortajn ĉambrojn kaj okan etaĝon kun diversaj salonoj, tegmenta teraso kun vido al la jaĥta haveno kaj la maro: kion deziri ankoraŭ? La busana turisma oficejo, kiu mastrumas la domon Arpina, forte subtenis nian eventon.

La estraro surloke konsistis el la prezidanto de ILEI Mireille Grosjean, la vic-prezidanto d-ro Gong Xiaofeng (Arko) kaj la vic-sekretario Elena Nadikova. Do tri virinoj. Pro tio la prezidantino klopodis arigi inajn salutontojn por la fino de la malferma ceremonio. Defio ne komplete atingita, sed amuza.

Konstato: el ok afrikanoj aliĝintaj neniu sukcesis atingi Koreion. Bedaŭrinde. La Komitato laboris kun kvorumo.

Por atingi tion reta voĉdono en junio ebligis, ke Komitatano rajtis anstataŭi personon de alia sekcio kaj ke surloka persono povis kolekti maksimume kvar voĉojn. La balotoj okazis per levo de unu ĝis kvar fingroj. Profunda diskuto okazis por plibonigi la financan aspekton de la eldonado de nia organo Internacia Pedagogia Revuo (IPR) kaj de nia juvelo Juna Amiko (JA). Ideoj naskiĝis surloke kaj naskigis proponojn ĉe aliaj komitatanoj. Venis ideo, ke ILEI proponu al siaj membroj abonon al JA kun signifoplena rabato. Detala raporto venos.

Bonŝance ILEI povis kalkuli je la valorega kontribuo de d-ro Katalin Kovats por la Instruista Trejnado (IT). Ĉiun tagon la instruistoj, kiuj deziris plibonigi siajn pedagogiajn kapablojn, povis lertiĝi sub ŝia gvidado. Ok el ili sukcesis ĉeesti ĉiun tagon kaj ricevos atestilon de ILEI.

La lingvokurso por progresantoj estis en la manoj de Sylvain Lelarge kaj la komencantoj progresis per la gvidado de Annie Grente.

Por trafi la kongresan temon “Edukado al respektoplena turismo”, estis okazo partopreni la interkulturan ludon BAFA BAFA sub la gvidado de Sylvain Lelarge en unu novkreita etno kaj de Mireille Grosjean en la dua novkreita etno. La reciprokaj vizitoj al la alia etno donis surprizojn, solvendajn enigmojn kaj skuojn al la gastoj. Jam post la solena inaŭguro la prezidanto Mireille Grosjean traktis la kongresan temon per ampleksa prelego, kiu troviĝas sur la retejo www.ilei.info.

La pedagogia foiro ebligis prezenton de novaj vortaroj kaj de novaj lernolibroj kaj similaj. Ĝi montri ĝis pozitiva momento inter gekolegoj. Okaze de la literatura kafejo Mireille Grosjean montris verkojn el la svisa literaturo, kiuj ĵus aperis en esperantlingva eldono: Heidi kaj Sonoril’Urĉjo, ilustrita verko originale en la romanĉa lingvo, la kvara oficiala lingvo de Svislando. Tiuj du programeroj estis novaj en la ILEI-evento.

La lingva festivalo estas jam konata ĉe ILEI. En Busano la organizantoj trovis mirinde belan lokon: la placon ĉe kaj sub la palaco de la busana internacia filmfestivalo. Tie preterpasas popolanoj kaj la organizantoj venigis muzik grupon, kiu gajigis la tutan posttagmezon. La partoprenantoj de la kongreso same kiel urbanoj povis malkovri plej diversajn lingvojn el niaj 25 naciecoj.

Muziko kaj prezentado fare de folkloraj grupoj okazis ne nur en la lingva festivalo. Dum la frandvespero, specifaĵo de ILEI la unuan vesperon, dum la malfermo kaj grandioze dum la nacia festivalo la partoprenantoj povis vidi kaj aŭdi pri la trezoroj de la koreaj tradiciaj artoj.

La kongreso estis la momento por anonci la rezulton de la Internacia Pedagogia FilmFestivalo de ILEI, IPEFF. Kvar ĉinaj junuloj partoprenis kaj finfine ĉiuj ricevis premion, ĉu de la ĵurio ĉu de la publiko. Alvenis al ILEI kvar filmetoj. Ili iris al internacia ĵurio, kie membris tri profesiaj filmistoj kaj kvar ŝatantoj de filmoj kaj amatoraj filmistoj. La unua premio, 200 EUR uzotaj por partopreni internacian kongreson kiel IJKUKILEI-kongreso, iras al KANG Caiqi, de El Popola Ĉinio, por ŝia filmo “Esperanto nia lingvo” en la kategorio “interkultura harmonio”. La dua premio, 100 EUR uzotaj por partopreni internacian kongreson kiel IJKUKILEI-kongreso, iras al QUI Jieming kaj ZHENG Kexin, de Ĉina Radio Internacia, kiuj kune muntis du filmetojn. Gajnis la filmo “Printempa Festo 2” en la kategorio “interkultura harmonio”. Ili devos inter si dividi la premion. Okaze de la 50-a kongreso de ILEI 2017 la kongresanoj donis la premion de la publiko, kiu estos diplomo, al la filmo “Fenestro al la mondo” de XIE Ruifeng, de El Popola Ĉinio, en la kategorio “interkultura harmonio”. ILEI kreos kanalon ĉe Youtube kaj metos tien la kvar filmetojn.

Multaj ekskursoj ebligis al la partoprenantoj malkovri la regionon. Busano montris al ni siajn multnombrajn nubskrapulojn kaj ankaŭ siajn antikvajn templojn kun mirinde belaj skulptaĵoj kaj harmonia arkitekturo. La kunvivado de tradicio kaj moderneco aperas ĉe la unua rigardo kaj estas tipa eco de tiu lando Koreio.

Jam en junio la estraro de ILEI decidis pri Kongreso en 2018 en Madrido, Hispanio. La UK okazos tuj poste en Lisbono, Portugalio, ambaŭ en Iberio, tiu langoforma okcidenta fino de Eŭropo. Pro tio ni organizis en vendredo prezenton de tiu eŭropa duoninsulo. Post enkonduko geografia pri la situo, limoj kaj insularoj, farita de Mireille Grosjean, eksinstruisto pri geografio, Duncan Charters prezentis skizon de la Historio de tiu mondoparto kun fokuso al la brila periodo, kiam kristanoj, judoj kaj islamanoj harmonie vivis en Iberio. Sekvis prezento fare de Ruben Fernandez Asensio el Barcelono, kiu klarigis la nunan staton de la lando Hispanio, kun la ioma aŭtonomio transdonita al kvin regionoj kaj la sendependiĝemo de Katalunio. Sekvis interesa debato. Tiu prezento de Iberio celis la aziajn partoprenantojn, tamen en la posttagmezo de vendredo multaj el ili havis aliajn okupojn... pro tio tiu plej interesa programero ripetiĝis je la oka horo vespere por ĉiuj. Sekvis diversaj kantoj en tiu adiaŭa vespero, kiu enkondukis nin en la iberian etoson.

Ĝis Madrido!

www.librejo.com

Mondial ofertas prozon, poezion kaj fakliteraturon de plej alta kvalito. Por vidi kompletan liston de niaj aŭtoroj, vizitu librejo.com/autoroj.html. Krom en movadaj libroservoj, vi povas trovi niajn librojn ankaŭ en multaj nacilingvaj libroretejoj kiel Amazon k.s.

www.beletraalmanako.com

Beletra Almanako — nun en sia 11a jaro de ekzisto — apartenas al la gvidaj literaturaj kaj kulturaj periodaĵoj de la Esperanto-movado. Ĝi enhavas originalajn kaj tradukitajn prozon, poezion, eseojn kaj artikolojn, krome multajn recenzojn.

www.bitlibroj.com

Multaj el niaj libroj haveblas en elektronika formato — i.a. tra Google Play, iBooks, Kobo, Nook, Smashwords...

Eldonejo Mondial, Novjorko. Mendu ĉe UEA aŭ via loka libroservo, aŭ vizitu la suprajn retadresojn!

Premio Deguĉi

Premio Onisaburo Deguĉi estis starigita en la Jubilea Jaro 1987 per kapitalo donacita de Oomoto. Ĝi celas distingi meritajn agantojn, kiuj longtempe laboris per Esperanto por monda paco kaj homara feliĉo, konforme al la idearo de D-ro Zamenhof kaj la instruoj de Onisaburo Deguchi. Ĝi konsistas el diplomo kaj monsumo de 2000 eŭroj.

Per decido de la Estraro de UEA, Premio Deguĉi de la jaro 2017 estas aljuĝita al la Komuna Seminario inter korea kaj japana junularoj.

En la jaro 1982 okazis en Koreio sur la monto Sorak la unua Komuna Seminario, kiun partoprenis ĉirkaŭ 80 gejunuloj el ambaŭ landoj. La aranĝo estis signifa interalie pro la longa historio de militaj rilatoj de Koreio kaj Japanio. Ĝi ankaŭ havis grandan movadan signifon, ĉar pluraj el la partoprenintoj fariĝis aktivuloj de la Esperanto-movadoj en Koreio kaj Japanio.

De tiam la Komuna Seminario okazas de jaro al jaro alterne en Japanio kaj Koreio. Ĝia partoprenantaro foje ŝvelis ĝis pli ol ducent kaj foje ŝrumpis al kelkdeko, sed ĝi restis la torĉo de junulara regiona kunlaboro en Orienta Azio. Komence de la dumilaj jaroj aliĝis Ĉinio, kaj en 2012 Vjetnamio. Tiu modelo helpis inspiri aliajn renkontiĝojn en Azio, kaj restas vivanta pruvo de la kapablo de Esperanto transponti la barojn de lingvo, kulturo kaj historio.

Pro sia 35-jara kontribuo al la kreskigo de amikeco kaj interkompreno inter la esperantistoj de Orienta Azio, kaj pro sia ofte vivdaŭra kaj vivtransforma influo al la partoprenintoj, la Komuna Seminario perfekte respegulas la celojn kaj idealojn de la Premio Deguĉi. Ni gratulas al profesoro BAK Giwan kaj al sinjoro KITAGAWA Hisasi, kiuj akceptis la premion nome de ĉiuj organizintoj kaj partoprenintoj.

Eventoj

Placo Esperanto en Teruelo

José Antonio del Barrio

La 76-a Hispana Kongreso de Esperanto disvolviĝis inter la 23-a kaj 25-a de junio en Teruel, kun partopreno de 150 homoj el pli ol 20 landoj.

Teruelo, en la sudo de la historia regiono Aragono, estas la plej malgranda provinca ĉefurbo de Hispanio. La urbestraro varme apogis la Kongreson, kaj ĝin inkludigis ene de la celebrado de la 800-a datreveno de la plej fama ama legendo en Hispanio, tiu pri la Geamantoj de Teruelo. Krome, ĝi akceptis doni la nomon Esperanto al placeto, en malferma spaco kuniganta la kvartalon San Julián kun la historia centro, kaj situanta fronte al la loko, kie komenciĝis la kursoj de la lingvo en la urbo. La formalan malkovron de la ŝildo kun la nomo partoprenis la skabeno pri kulturo, kiu emfazis tiun rolon de komunikado de la placo, analogan al tiu de nia lingvo.

La placo enhavas ankaŭ spacon por artaj pentraĵoj, kaj unu el la unuaj murgrafitioj temas ĝuste pri Esperanto.

Afriko brilas

Esperanto kaj esperantistoj

Mulele Mbassa

(Daŭrigo. Vd. unuan parton en la numero 1315 (7/8 julio-aŭgusto 2017)

Kion fari por helpi kaj savi la kreskantan grenon? Ni proponas, ke UEA nun okulorigardu la estontajn esperantistojn kaj kreu strategion, kiu veku intereson ĉe la junaj esperantistoj ŝati la lingvon; ankaŭ UEA trovu pli da eblo servi kaj flegi ilin. UEA ne nur konsideru la statistikon pri la parolantoj de la lingvo, sed ankaŭ atentu la novbakitajn esperantistojn en la kluboj/grupoj kaj asocioj, kiuj aniĝas aŭ membriĝas, por ilin progresigi. Korespondamikoj estas bezonataj!

UEA starigu kampanjon por parigi korespondamikojn; la ideo povus esti ridinda fakto en oreloj de la le gantoj, kiuj eble povas trakti la aferon en simpla maniero; tamen gravas, kiam ĝin oni traktos pozitive! Esperanto estas lingvo, kiu kunligas la homojn el la tutmondaj regionoj. Ne ĉiuj havas tiun eblon. Kial mi venigas ĉi tiun ideon antaŭ vi? Ĉar preskaŭ ĉie oni plendas aŭ pro manko de korespondantoj, aŭ pro rezigno pri eltiriĝo de la amika korespondado kun esperantistoj el iuj landoj aŭ por eviti monpetantojn. Se vi bone komprenis min, ĉu tio kongruas kun la ideo por gefratiĝo en la mondo per Esperanto? Imagu, ke estas komencantoj ĉie, kiuj arde deziras trovi amikon/inon el eksterlando por lia/ŝia lingva koresponda ekzercado, sed bedaŭrinde mankas korespondantoj por li/ŝi. Ĉu tio ne estas afero malesperiga? Kion fari? Ni profunde pripensu la aferon kaj juĝu home! La mondo estas plena je malfacilaĵoj, kiujn la homoj renkontas; dume la sorto homa estas kreita kun kapablo de pensado pri io dum iom da tempo, oni ĝemas, afliktiĝas, ĉagreniĝas, turmentiĝas, ploras, zorgas pri io, amas, decidas ktp. Tiam oni bezonas amikan akompanon, ĉu ne?

Pri korespondado: inter amikaj korespondantoj la ĉefa parto de la mesaĝoj estas el rakontoj pri travivaĵoj kaj foje eblas, ke oni legas peton pri mono aŭ io alia. Tiel evidentiĝas, ke la petantoj ne mankas inter la amikoj-korespondantoj; pro tio la petatoj ne konsideru neglekti la peton aŭ la petanton, sen esplori la bazan kondiĉon kaŭzitan de tio. Poste oni decidu ĉu helpi aŭ ne! Ĉar la petoj ne devigas la petiton donaci ion sen sia volo, oni donacas libervole. La petoj pri la mono aŭ io alia ne supozeblus esti kiel ĉantaĝo inter la korespondantoj; sed unue oni povus morale trakti la aferon; poste oni volonte agu kun la petinto per jesa respondo aŭ ne; gravas aŭskulti, diskuti, decidi, tamen ne rompu vian korespondadon kun la amiko pro monpetado, ĉar la korespondado ne celas kontentigi iun per mondonaco.

Mi proponas starigi kampanjon por faciligi la kreadon de paroj de korespondaj amikoj. La propono parte povas esti konfuza kaj mirigus multajn esperantistojn, kiuj pensas, ke la servo jam ekzistas kaj funkcias: ekzemple la perkoresponda servo mondskala, koresponda servo universala, www.edukado.net k.s., efektive la servoj jam estas starigitaj kaj funkcias; ĉu bone? Sed fakto estas la malŝato korespondi; ĝi jam kovris la koron de esperantistoj ne korespondi.

Por komenci ĉi kampanjon pri korespondaj amikoj, ĉiu leganto sciigu al sia plej proksima konatulo jene: trovu amikon, instruu Esperanton al li/ŝi kaj korespondu.

Kalejdoskopo

La Esperanto-budo en la internacia libro-foiro

La Esperanto-budo en la inter nacia libro-foiro de Jerusalemo funkciis dum la semajno de 11-15.06.2017. Oni disdonis centojn da flugfolioj, vendis dekojn da libroj (plej furoris “Bridge of Words” kaj “La Eta Princo”), organizis publikan debaton pri “Esperanto kaj la Ideo de Internacia Lingvo” kaj akiris dekojn da novaj geamikoj kaj simpatiantoj. Pluraj el la vizitantoj estis lernantoj en la retaj kursoj “Lernu” kaj “Duolingo”.

La hispanlingva traduko de “La Zamenhof-strato”

Hispana Esperanto-Federacio eldonis la tradukon al la hispana lingvo de la libro La Zamenhof-Strato de Roman Dobrzyński. La libro, verkita originale en la pola kaj en Esperanto, kaj jam tradukita antaŭe al ankoraŭ 12 lingvoj, estas konversacio de la aŭtoro kun inĝ. Louis-Christophe Zaleski-Zamenhof, la nepo de d-ro L.L. Zamenhof, kaj en ĝi oni traktas ne nur la personecojn de ambaŭ figuroj, sed ankaŭ la historiajn cirkonstancojn, kiujn ili travivis en tiu turmenta tempo.

Hamburga aŭtuno

Estas bona tradicio en Hamburgo inviti gastojn por amuziĝi, ĝui kulturon kaj lerni. Ĉi-jare oni invitas al la Hamburga Aŭtuno. Eblas parto preni la tutan programon aŭ nur unuopajn erojn. Estas antaŭvidata riĉa programo inter 28 septembro kaj 01 oktobro. La lastan tagon okazos Instruado de Anna Löwenstein.

4-a Sud-Azia Seminario

SAS-4 okazos en Bengaluro, Barato kun la temo “Loka kulturo — Monda civitano” la 13-15 de oktobro 2017.

Por pliaj detaloj vizitu la retejon: http://esperanto.kr/?p=3373

Nova Esperanto-tabulo kun la preĝo “Patro Nia” inaŭgurita

La 14 de junio okazis oficiala inaŭguro de tabulo kun la preĝo Patro Nia, en la samnoma preĝejo sur la Oliva Monto, per kontribuoj de esperantistoj el la tuta mondo. I.a. ĉeestis en la ceremonio la franca konsulo, la ĉefmonaĥino kaj pluraj israelaj esperantistoj.

Tabulo omaĝe al Vladimir Gernet

La 12-an de julio 2011, en la ejo de Odesa Scienc-Esplora Instituto de Vinberkultivado kaj Vinfarado estis inaŭgurita memortabulo omaĝe al la unua gvidanto de tiu Instituto (tiam Vinfara stacio) Vladimir Gernet, fa ma pioniro de la monda Esperanto-movado, kiu en 1895-1897 per siaj propraj rimedoj ebligis la eldonadon de la tiama sola Esperanto-gazeto Lingvo Internacia. La aŭtoro de la memortabulo estas juna talenta odesa skulptisto Maksim Babkin.

La tabulo estis kreita kaj produktita laŭ la iniciato de la Odesa junulara Esperanto-klubo “Verdaĵo” omaĝe al la meritoj de Vladimir Gernet kiel pioniro de la internacia Esperanta movado kaj fondinto de la unua Esperanto-klubo en Odessa. La estraro de la Instituto subtenis la iniciaton.

La surskribo sur la tabulo en du lingvoj, la rusa kaj Esperanto, jenas:

VLADIMIR ALEXANDROVICH GERNET (1870-1929)
UNUA GVIDANTO DE VINOLOGIA STACIO DE RUSAJ VINBERISTOJ KAJ VINFARISTOJ (1910-1921)
FONDINTO DE UNUA ODESA ESPERANTO-KLUBO (1894)
PIONIRO DE ESPERANTA MOVADO

En julio de 2017 la Scienca Konsilio de la Instituto invitis la gvidantinon de la klubo T. Aŭderskaja fari prelegon pri la Esperanto-agado en Odessa kaj la rolo de V. Gernet en ĝi. La prelego okazis antaŭ la aŭditorio de scienculoj de la Instituto kaj estis aŭskultita kun granda intereso. Dum la prelego estis montrita la videofilmo “‘Esperanto’ signifas ‘tiu, kiu esperas’”, produktita de la Esperanto-klubo por la 150-jara jubileo de L. Zamenhof.

Paralela Universo

Paralela Universo estas unu-taga festo de Esperanto, okazonta en diversaj lokoj samtempe. La eventoj inkluzivas tagmanĝon, grupan agadon, vespermanĝon, kaj daŭras proksimume de 12:00 ĝis 20:00. Por doni la oportunon paroli Esperanton nerete, renkonti novajn amikojn, kaj fari ĝuindajn memorojn. La celo estas ke ĉiu kiu volas partopreni, povus ne vojaĝi tro for kaj povu atingi eventon en malpli ol 4 horoj.

Ĉi-jare la aranĝoj okazis, sabate, la 19-an de aŭgusto en dekoj da urboj tra la tuta mondo. Okazis ankaŭ kelkaj skajprenkontiĝoj inter la urboj.

La 69-a Internacia Fervojista Esperanto-kongreso, 16-23 majo 2017

Ĝi okazis en tre bela kaj riĉa regiono de Alzaco en la pitoreska urbo Colmar. La eventon kunorganizis pluraj asocioj, inter kiuj “Espéranto-France Est” sub la gvido de André Grossmann kaj Edmond Ludwig. Partoprenis ĝin 147 esperantistoj el 21 landoj. Ĉi-foje la fervojista kongresa semajno komenciĝis marde per kunvenoj de la IFEF-estraro kaj LKK. Posttagmeze alvenadis gastoj, kiuj estis bonvenigataj en la stacidomo krom tiuj, kiuj alvenis per propra aŭtomobilo. Vespere ĉiuj konatiĝis en saloneto de la hotelo Les Balladins. La venonta IFEF-kongreso okazos de la 21-a ĝis la 28-a de majo 2018 en Vroclavo (Pollando).

Laŭ la informo de Liba Gabalda
Nova ekspozicio en Svitavy

La 9-an kaj la 10-an de junio 2017 en la Esperanto-muzeo de la bela ĉeĥa urbo Svitavy estis inaŭgurita tutjara ekspozicio “La homo kontraŭ Babelo”. Ĝi estas instalita omaĝe al la 100-jara jubileo de la forpaso de la iniciatinto de Esperanto, la Majstro L.L. Zamenhof. Sur diversaj paneloj kaj en multaj vitrinoj vizitantoj povas vidi interesajn esperantaĵojn; ne nur librojn, gazetojn, korespondaĵojn, memoraĵojn, sed ankaŭ utilajn informojn pri Esperanto, pri ĝiajn gramatiko kaj funkciado kaj aliajn variajn materialojn rilatantajn al ĝi.

Laŭ la informo de Liba Gabalda
Poliglotoj de la tuta mondo kunvenis en Bratislavo

Kunveno de plurlingvuloj (Polyglot Gathering) okazis en la Ekonomia universitato en Bratislavo de la 31-a de majo ĝis la 4-a de junio 2017 sub la aŭspicio de Miroslav Lajčák, la ministro de eksterlandaj kaj eŭropaj aferoj de Slovaka Respubliko. Partoprenis 458 poliglotoj el 52 landoj.

Dum la renkontiĝo okazis 95 prezentadoj en 4 sekcioj pri diversaj temoj en kelkaj lingvoj.

La renkontiĝo de poliglotoj estas neformala aranĝo, kiu celas plifortigon de la komunumo de poliglotoj.

La daŭrigo de la internaciaj lingvaj agadoj kaj aranĝoj en Slovakio estos Lingva festivalo titolita “LingvaFest’2017” (www.lingvafest.sk), kiu okazos denove en la Ekonomia universitato en Bratislava la 22-an kaj la 23-an de septembro 2017 okaze de la Tago de la eŭropaj lingvoj. Tie la partoprenontoj povas ĝojatendi prezentadon de novaj lerniloj kaj metodoj de instruado, diskutojn pri diversaj lingvaj temoj, lecionojn de fremdaj lingvoj, prezentadon de eldonejoj kaj edukaj institucioj, lingvajn mini-kursojn kaj riĉan kulturan pro gramon. Estas ĝojige, ke la festivalo estas senpaga!

Laŭ la informoj de Jozef Reinvart
La 90-a Kongreso de SAT

La 90-a Kongreso de Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT) okazis inter la 29-a de julio kaj la 5-a de aŭgusto 2017 en Seulo, Sud-Koreio. Ĝi estis la unua SAT-Kongreso en Azio kaj la tria ekstereŭropa. La kongresejo estis la hotelo Yakam Tourist Hotel en banloko de la okcidenta antaŭurbo Gimpo, tutproksime de la bordo de la Flava Maro. Utilis ke la kongreso, loĝado kaj manĝado okazis en la sama loko. Ho Song estis la prezidanto de la Organiza Kongresa Komitato. Krom la kutimaj laborkunsidoj de la asocio, de la frakcioj kaj fakoj, okazis ankaŭ prelegoj pri Kandela Revolucio (Kang Hongu kaj Amelano Ĵo), Gugla Pasporto (Hiongun Kim), Esperanto-Domo en Kreto (Annie Grente), nuklea akcidento en Fukuŝima kaj poste (Hori Yasuo), antropologio, kartografio kaj koloniismo (Gijermo Fians), korea literaturo (Rob Moerbeek), Esperanto kaj klasikaj lingvoj (Saioa Escobar), korea lingvo (Ho Song), memoro de Esperanto-movado (Xavi Alcalde) ktp. Ekskursoj estis organizitaj al Seulo, Buyeo kaj la insulo Ganghwa (de kie estas vidata Norda Koreio).

ESPERANTO ESTAS PLI OL LA MOVADO

De 38 jaroj Monato raportas ne pri Esperanto sed en Esperanto pri la plej diversaj flankoj de la homa socio: politiko, scienco, ekonomio kaj ĉiaj temoj de la moderna vivo. Monato estas plenkolora kvalitmagazino por postulemaj legantoj, kiuj volas esti funde informitaj.

Jen kelkaj bonaj kialoj por aboni ĝin nun:

  • Nun novaj abonantoj ricevos Monaton dum tri monatoj senpage.
  • Por Monato raportas ne eksterlandaj ĵurnalistoj, sed lokaj esperantistoj, kiuj konas la tieajn fonojn.
  • En Monato la intelektularo de la Esperanto-movado diskutas, fojfoje vigle polemikas pri gravaj temoj de la nuntempa socio.
  • Monato estas la magazino en kiu ankaŭ vi povas aperigi viajn komentojn.
  • Monato plilarĝigas vian spektron de interesiĝo, pro aro da nekutimaj temoj prezentitaj en facile digestebla maniero.
  • Monato pligrandigas vian lingvokonon. Ĝi estas redaktita en bona hodiaŭa Esperanto.

Abonu ĝin nun! La unuaj tri numeroj estos senpagaj!

Revuo Esperanto 2017 10

La unua IJK en Afriko: Pri la 73-a Internacia Junulara Kongreso, sed la unua en Afriko, kiu okazis en urbo Aneho (Togolando) kaj kiun partoprenis partoprenis 110 esperantistoj el 27 landoj de 4 kontinentoj, rakontas Jérémie Sabiyumva kaj Joel Muhire.

Bunta kaj amikema mikso inter junuloj: Rekorde granda estis la 46-a Internacia Infana Kongreso (IIK) en Seulo, okazinta paralele kun la Universala Kongreso. Ĝi altiris 66 infanojn kaj adoleskantojn el ok landoj.

La Komuna Seminario inter korea kaj japana junularoj festis 35 jarojn dum la Seula UK: Kvazaŭ la brilanta printempo kaj junulara vervo kontraŭpezis la mornan daton, asertante, ke la afero de Zamenhof tamen vivas.

Marjorie Boulton 1924-2017: La gramatik’ de grandanimo: Per la forpaso de Marjorie Boulton, la Esperanto-literaturo perdis unu el siaj plej elstaraj figuroj kaj la Esperanto-movado unu el siaj plej sindonaj aktivuloj. Humphrey Tonkin iom pri ŝia biografio.

Malferme

Pri la junularo en la Esperanto-movado

Dima Ŝevĉenko, Anna Striganova

Lastatempe oni ofte povas aŭdi, ke la Esperanto-movado maljuniĝas, junuloj ne deziras lerni la lingvon kaj iel aktivi. Tamen eblas konstati, ke tio estas onidiroj, kiuj baziĝas sur subjektivaj konstatoj kaj ne estas veraj. Esperanto ekzistas jam 130 jarojn kaj kaptas atenton de junuloj same, kiel tio okazis antaŭ 20, 30 aŭ 50 jaroj.

El nia sperto: ni lanĉis en 2013 Moskvajn Esperanto-renkontiĝojn (MER), kiuj kutime havas 15-30 partoprenantojn. Tiuj renkontiĝoj celas plejparte fluparolantajn kaj ofte tre spertajn kaj eminentajn esperantistojn. Pro tio MER ekhavis publikan aspekton de la oldula aranĝo. Ni neniam zorgis pri tio, sed antaŭnelonge ni faris statistikan analizon de la partoprenantaro de 9 renkontiĝoj — pli ol duono el ili apartenas al TEJO-aĝo!

Jes, la movado ŝanĝiĝas, kongrue kun la modernaj cirkonstancoj kaj teknologioj. Ofte la junularo preferas iom aliajn formojn de Esperanto-agado, ol iliaj pli aĝaj samideanoj. Vidu en p. 207 de ĉi tiu numero la raporton pri la internacia projekto Paralela Universo kaj vizitu ĝian FB-paĝon. Vi trovos tie multajn novajn vizaĝojn. Iom da tempo antaŭe tio ne eblis, sed la nuna teknologia progreso faris tion ordinara realaĵo. Se paroli pri TEJO, ĝi ne nur sendependiĝis, sed ankaŭ okazigis la unuan en la historio IJK en Afriko. Ĉu tio ne estas grava atingo? Ĉu post tio plu indas daŭrigi paroladojn pri “preskaŭ manko” kaj malaktiveco de la junularo en la movado? Kio pri la sukcesa Infana Kongreseto en Seulo kaj interesataj junuloj dum Esperanto-projekto, kiun apogis UEA, kadre de la festivalo Woodstock en Pollando? Tiun liston eblas daŭrigi tre longe...

Junaj interretaj lernantoj de Esperanto (ne nur ĉe Duolingo) aktive invadas sociajn retojn, kion eblas vidi, ekzemple, en Facebook. Jes, ili ne tro aktive strebas aliĝi al la eksterretaj kluboj, asocioj, tamen estus grava eraro ne konsideri ilin, se oni traktas la junularan Esperanto-aktivadon. Ni ne parolu ĉi tie pri la banalaĵoj, kiujn oni grandparte akceptis, ke tiuj organizoj devas esti reformataj aŭ cedi la lokon al aliaj, tute aliaj organizoj.

Kvar ĉefaj artikoloj pri la junularaj aranĝoj ĉi-numere estas nur eta pinto de la grandega monto, kiu nomiĝas junulara Esperanto-movado.

Kontribuu por la revuo Esperanto

Por efika interago ni volas klarigi kelkajn nuancojn de la kunlaborado. Eble vi rimarkis, ke ekde la aprila numero el la kolofono malaperis la limdato ĝis kiam eblas sendi artikolojn por la sekvonta numero. La redakcio ĉiutage ricevas proponojn pri publikigo de materialoj. Sume ĉiumonate venas tiom da ili, ke eblus plenigi kelkajn monatajn kajerojn, eĉ se elekti nur la plej bonajn, kvalitajn kaj interesajn artikolojn. Se vi havas iujn interesajn aŭ gravajn informojn kaj novaĵojn pri Esperanto, sendu ilin al ni. Se vi planas verki artikolon pri iu grava evento, kiu baldaŭ okazos, informu nin anticipe pri tio por interkonsenti pri la eventuala grandeco, la temo de la publikaĵo kaj la limdatoj. Prioritaton havas tiuj materialoj, kiuj enhavas ion vere novan, unikan kaj interesan. Ekzemple, se vi verkas pri iu Esperanto-renkontiĝo, analizu ĉu eble io elstara aŭ eksterordinara okazis dum ĝi.

Kiam vi planas verki aŭ jam verkis la artikolon, konsideru, ke la papera revuo havas limigitan spacon. Se via teksto estas tro longa, povas okazi, ke ĝi praktike ne povas eniri la numeron pro sia grandeco, eĉ se ĝi estas tre interesa kaj aktuala. Kutime ĝi ne devas superi unu paĝon.

Necesas konsideri, ke la revuo Esperanto pro certaj kialoj publikigas nur ekskluzivajn artikolojn, kiuj neniam antaŭe ie estis publikigitaj.

Krom la papera versio, la revuo havas ankaŭ la retejon, kie ankaŭ povas aperi viaj artikoloj, inkluzive tiujn, kiuj ne iris al la papera versio. Se vi opinias, ke via artikolo taŭgas ĉefe por la retejo, bonvolu indiki en la temo de mesaĝo al la redakcio: “por la retejo”. Ĉiuj tiaj artikoloj estas diskonigataj ankaŭ tra la sociaj retoj kaj ricevas sufiĉe da atento inter esperantistoj.

La revuo Esperanto estas plenkolora kaj volas montri la buntecon de nia lingvo. Pro tio estas tre dezirate, ke vi sendu fotojn kune kun la artikolo. La fotoj estu bonkvalitaj, en sufiĉe granda dimensio, nebanalaj kaj reprezentantaj la esencon de la artikolo.

Se vi havas iujn demandojn, rimarkojn aŭ proponojn pri la enhavo de la revuo Esperanto, ne hezitu kontakti la redakcion.

Kontakteblojn vi povas trovi en la paĝaro http://revuoesperanto.org

Se vi ankoraŭ ne ŝatis nian FB-paĝon, vi povas fari tion — https://www.facebook.com/esperantorevuo :)

Afriko brilas

La unua IJK en Afriko

Jérémie Sabiyumva

En Aneho, apud la maro, okazis la unua Internacia Junulara Kongreso en Afriko, kaj la 73-a IJK laŭ la internacia ordo, en kiu kolektiĝis junuloj el diversaj mondpartoj. Partoprenis ĝin 110 esperantistoj el 27 landoj de 4 kontinentoj. Tio signifas, ke ĝi estis la plej granda internacia Esperanto-aranĝo ĝis nun okazinta en Afriko. Inter 52 afrikaj partoprenantoj estis nur 11 virinoj (do 21%) kaj 41 viroj (79%), tio ne signifas ke en Afriko ne estas virinoj kiuj interesiĝas pri Esperanto, sed sociaj kondiĉoj ne ofte estas favoraj al ili, do tio montras, ke restas granda laboro por komprenigi kaj gepatrojn kaj virinojn ke ili ankaŭ partoprenu ĉiujn erojn de la socia vivo je la sama nivelo kiel viroj. La loko estis bone elektita, temas pri mezgrada lernejo “Collège Saint Pierre et Paul”, kiu situas apud la Atlantika oceano, en la urbo Aneho, ĉirkaŭ 3 km for de la limo kun Benino. La loko estis facile alirebla ekde la internacia flughaveno. La ĉi-jara IJK estis bona okazo por junuloj el Afriko partopreni la prestiĝan aranĝon, kaj por multaj estis ilia unua IJK, ĉar estas malfacile vojaĝi eksterlanden pro diversaj kialoj. Estis bunta kultura kaj eduka programo. La temo de la kongreso estis Viroj kaj virinoj kun siaj kulturoj. Trejnadojn gvidis freŝbakitaj trejnistoj kiuj plejparte estis trejnitaj dum la antaŭa IJF en Italio, kaj ili poste uzis la akiritajn sciojn dum la IJF kaj dum la IJK en Aneho. Kiel trejnisto, mi ne povis ĉeesti multajn programerojn, sed mi klopodis partopreni en kelkaj el ili: trejnado pri gvidado kaj aliaj, kiujn mi ne memoras. Pri organizado, mi certe ĝojas kiel la afero estis organizita, sed en la estonteco organizantoj pensu kiel reklami la kongreson, meti afiŝojn en diversaj partoj de la urbo, organizi manifestacion aŭ ion alian por sciigi al lokanoj kio okazas nun, mi pensas ke dum tiaj aranĝoj, estas bona okazo varbi lokanojn. Vidiĝis novaj talentoj de muzikistoj, certe afrikanoj ege ĝuigis partoprenantojn dum vesperaj programeroj. Mi ne forgesas mencii diversajn koncertojn noktajn, disdonadon de materialoj al afrikaj aktivuloj, komitatkunsidon kaj la elekton de nova estraro de TEJO. Por la unua fojo, la estraro estis elektita en Afriko. Estis bone aranĝita kongreso kaj okazo konatiĝi kun aliaj junuloj specife el diversaj afrikaj landoj kaj ĝenerale el aliaj mondpartoj. Ni dankas al TEJO, kiu pensis pri organizado de IJK en Afriko kaj klopodis per la AEJK-projekto partoprenigi multajn junulojn. Ni ankaŭ dankas al ĉiuj, kiuj diversmaniere kontribuis por sukcesigi ĉi tiun prestiĝan aranĝon en Afriko, ili estas multaj kaj ni esperas, ke ili daŭre helpos al TEJO. Ni esperas, ke UEA pripensos pri UK en Afriko.

Joel Muhire

Antaŭ nelonge finiĝis la 73-a IJK ĉi-jare okazinta en Aneho, Togolando (5-12.8.2017). Tiu ĉi kongreso estis ege interesveka por multaj neafrikanoj, por veni ĝui la ĉarmecon de nia bela kontinento Afriko, sed ne nur, ĉar alilandaj afrikanoj sopiris ankaŭ renkontiĝi kun novaj amikoj. Dum la kongreso okazis diverskulturaj dancoj, manĝoj, diverstemaj prelegoj, trejnadoj, balotelekto de novaj estraranoj de TEJO, interkonatiĝaj ludetoj kaj disdono de librodonacoj; la futbala matĉo okazis vendrede vespere, kiam parto de la kongresanoj estis jam foririnta. Mi persone ĝojis renkontiĝi dum la kongreso kun famaj E-muzikistoj kiel Kim, Jonny M. kaj Amevor Kodjo; la alia estis Apesi Kossin, fama togolanda muzikisto. Fakte mi, kiel nova muzikisto, kaptis la okazon koncerti ankaŭ en Gufujo antaŭ dudekkelko da homoj, ĉar estis jam malfrue nokte. Surprize, neatendita ĝenerala malsano trafis preskaŭ ĉiujn samtempe; tamen malgraŭe, la kongreso atingis sian fino-punkton en modesta etoso. Mi vere ĝojis ĝui mian unuafojan partoprenon en la tiel grandioza homplena IJK, el kiu mi lernis multon pri diversaj aferoj.

Afriko jam fortas E-movade! Mi esperas, ke la venontfoja kongreso en Afriko estos multoble pli sukcesa. Mi ne povas forgesi dankesprimi al ĉiuj, kiuj malavare kontribuis al la partoprenigo de afrikaj samideanoj en la IJK.

Recenzo

Pri radikoj, ne pri radikalismoj

Fernando Pita

Cherpillod, André. 2009. La gramatika karaktero de la esperantaj radikoj / Le caractère grammatical des racines de l’Espéranto. La Blanchetière: eldono de la aŭtoro. 36 p. Prezo ĉe UEA: € 3,90

Respegulante la “facilecon” de Esperanto, de multaj jaroj abundas instruiloj, kiuj celas nur lernantojn de bazaj kursoj. Por kelkaj, tio eĉ fariĝis kvazaŭ devizo, ĉar onidire “facila lingvo ja postulas malgrandan lernolibron”. Aliaj eĉ diras, ke tia devas esti, ĉar lernado de Esperanto estas afero pli intuicia ol racia, ĉar tiel estas nia lingva sistemo. Tia abundo ne estas problemo en si mem, ĉar estas necese konstante renovigi tiujn lernmaterialojn; tamen, kiam oni konsideras la nombron de materialoj por post-bazaj kursanoj, estas bedaŭrinde konstati ke la situacio tute inversiĝas: oni povas ja kalkuli ne pli ol 10 titolojn verkitajn celante precize tiun publikon, kaj tio estas vera funelo de elektebloj, ĉu por instruistoj, ĉu por (mem)lernantoj.

Sed ne tie haltas la problemoj: specife por lingvistoj, filologoj kaj ceteraj lingvoamantoj, aŭ simple por ĉiuj lernantoj, kiuj sin dediĉas, amatore aŭ profesie, al lernado de lingvoj, estas same surprize konstati, ke tiu bildo denove transformiĝas, kaj oni estas antaŭ abunda fonto de taŭga materialo por serioza kaj faka pliprofundiĝo en demandoj rilataj al “ĝisosta” lernado de nia lingvo: gravaj tekstoj, verkitaj de elstaraj kaj respektindaj nomoj, estas, kun ia facileco, alireblaj por tiuj lernemuloj.

Tamen, ĝenerale tiuj tekstoj ne taŭgas por nura lernemulo, ĉar kutime aŭtoroj verkas tekstojn tiel specialiĝintajn, ke nur iliaj kolegoj kapablas kompreni kaj diskuti ilin. Ne nur nun mi min demandas, ĉu esperantaj lingvistoj, inter kiuj estas mi mem — ne pli bone agus uzante iom el siaj streĉoj por kontribui al ĝenerala plibonigo de la nivelo de tiuj, kiuj ja sin dediĉas al lernado de nia lingvo. Do verkante niajn tekstojn, ni devus pensi iom pli didaktike kaj proponi al ni la jenan demandon: Kiamaniere tio povus helpi ulon, kiu lernas nian lingvon kaj deziras en ĝin “plonĝi”?

Tio ne estas la kazo de la aŭtoro, kies verko estas nun analizota: eble ĉiu kutima leganto de tiu ĉi revuo rekonas la nomon André Cherpillod; homo kiu, laŭlonge de jaroj, fariĝis, pri nia lingvo, unu el la plej respektataj esploristoj kaj fekundaj verkistoj. (Fulma konsulto de vikipedia paĝo pri li nombras 114 eldonaĵojn, el kiuj 27, verkitaj france kaj esperante, temas pri Esperanto mem; kaj aliaj 32 en Esperanto, pri aliaj temoj, inter kiuj eĉ Volapuko kaj, ĉar neniu perfektas, Ido!)

Ĉi-foje, en sia nur 18-paĝa teksto, duobligita pro dulingva (franca kaj esperanta) eldono, Cherpillod tuŝas temon pri kiu multo estas jam de jardekoj debatita: La gramatika karaktero de la esperantaj radikoj. Sinteze, la demando estas: Ĉu radikoj de nia lingvo havas specifan trajton, aŭ ili estas tute neŭtralaj? Kaj kiel “specifa trajto” oni komprenu, ke danke al sia signifo, niaj radikoj povas esti enkadrigitaj en unu el tri kategorioj: substantivaj, adjektivaj aŭ verbaj. Aŭ ĉu, kontraŭe, tiu enkadrigo estas nenecesa, ĉar niaj radikoj havas nenian specialan trajton, kaj povas esti tute libere uzataj, ekzemple, en vortfarada procezo? Finfine, kaj tio estas plej grava por tiu imagita lernemulo: ĉu estas, por ĉiu esperanta vorto, ia speco de komenca punkto, kiu povas esti, laŭsignife, la substantiva, adjektiva, ver ba formo, kaj ekde kiu venas ĉiuj aliaj variantoj de la vorto?

Tiu demando, ni scias, tute ne estas nova: ĝi naskiĝis preskaŭ kune kun Esperanto mem, kaj estis debatita jam en la tempo de Zamenhof, kaj la unua, kiu okupiĝis pri ĝi, estis René de Saussure, laŭ kiu tiu gramatika karaktero ja ekzistas. Tamen, ĝis nun homoj (kelkfoje akre) disputas pri ĝi, ĉar laŭ la sinteno adoptita, nia tuta vizio kaj konceptado pri nia lingvo povas ŝanĝiĝi. Ĉar, se jes, se la radikoj ja havas tiun specifan trajton, kiamaniere oni povas determini, aŭ almenaŭ rekoni ĝin? Kaj plie, kiajn konsekvencojn tiuj trajtoj alportas al la procezo de konstruado de la esperanta vortoprovizo?

Tiuj estas la demandoj, kiujn Cherpillod celas respondi en sia libro, kaj, ĉar li akordas kun la tezo de gramatika karaktero, li dekomence apogas sian argumentadon sur tre varia kaj riĉa ekzemplado, ago nepre necesa, ĉar la aŭtoro mem diras ke “Fakte, se la nudaj radikoj estus neŭtralaj, Esperanto ne funkcius, ĝia strukturo estus neklarigebla. Nu, ĝi funkcias...” (Tiu deklaro memorigas min pri alia ĵuro, farita antaŭ kelkaj jarcentoj kaj antaŭ aliaj inkvizitoroj, de viro kiu ĵuris, ke la Tero ne sin movis...) Kaj por plisolidigi sian rezonadon, ankaŭ li elmontras tiujn samajn lingvajn faktojn en diversaj aliaj, malsamfamiliaj lingvoj. Kio ja pruvas la universalecon de tiu gramatika karaktero kaj montras praktikan kontribuon de filologiaj konoj al lingvistikaj. Tiamaniere, leganto povos rilatigi tipe esperantajn fenomenojn, ne nur inter si sed ankaŭ al aliaj lingvoj; ĉar, kvankam artefarita, Esperanto ne venas el nenio; kaj kvankam intuicia, tiu intuicio same funkcios pere de ia meĥanismo, eĉ se nekonscie de la parolanto — kaj devo de serioza lingvisto estas skizi, analizi kaj, se eble, ne nur kompreni tiujn meĥanismojn, sed ankaŭ organizi ilin, por ke ili estu pli precize komprenataj de aliuloj (laŭ la gvidlinio, kiun mi sekvas, la post-baza kursano).

Sekve, Cherpillod same elmontras la funkciadon de tiu meĥanismo, prezentante kaj la kialojn de tiu enkadrigo kaj ankaŭ la konsekvencojn de erara enkadrigo. Estas interese, ke, por tion fari, li eĉ elmontras kelkajn “dormetojn” de Zamenhof kaj aliaj, en situacioj, en kiuj radiko estis erare konsiderita verba aŭ substantiva ktp. Bonega ekzemplo de prilingva rezonado, kaj ĝuste tie oni konstatas la unuan mankon de la verketo: eĉ se ĝia celo ne estas didaktika, ĝi povus esti multe pli alloga por leganto se ĝi enhavus kelkajn ekzercojn, kiuj helpus la leganton pli bone kompreni la ideojn ekspoziciatajn en la teksto.

Por elmontri, ke tiu gramatika karaktero estis studobjekto de diversaj el niaj pensuloj, Cherpillod preparis bonegan, kvankam tre mallongan, historian priskribon de tiu demando. Ĉi-kaze koncizeco fariĝis iom problema, ĉar por tiun taskon plenumi, li limigas sin al tekstoj de niaj pioniroj. Tio ja neniel indikas, ke verko pri Esperanto ne validas, se ĝi konstruatas sur tekstoj de Zamenhof, Boirac, de Saussure kaj ceteraj unuahoraj lingvistoj; tamen estus tre utile relegi tiujn studojn laŭ novaj eltrovoj de pli lasttempaj esploristoj, ĉu esperantistaj, ĉu ne. Tamen, la bibliografia demando ne finiĝas tie ĉi. Pri tio, endas ankoraŭ mencii, ke la plej nova verko de li uzita — krom PMEG, en kies mencio montriĝas, ke la sinteno de B. Wennergren preskaŭ tute koincidas kun tiu de Cherpillod, estas libro de Kálmán Kalocsay same nomata La gramatika karaktero de la Esperantaj radikoj, kun aldono de la subtitolo Teorio kaj praktiko. Tamen, tiu estas verko el la jaro 1980, represo de la unua eldono el 1938! Tiel, Cherpillod preterpasis grandegan kvanton da studoj faritaj, prezentitaj, eldonitaj de multaj lingvistoj pli modernaj, kiuj certe povus aldoni pliajn vidpunktojn al lia verko. Malgraŭ la fakto, ke tio povus plilongigi la tekston — kaj igi ĝin definitive neutila por lernanto, estus interese havi pli da lingvistikaj mencioj, kaj referencojn al neesperantistaj esploristoj. Ĉar, certe, komparo kaj interpreto de “niaj” fenomenoj kontraŭ tiuj jam esploritaj en aliaj lingvoj tre multe kontribuus — eble pli ol listado mem — ne nur por plisolidigo de la argumentoj, sed ankaŭ por elmontri, ke tiuj fenomenoj ne estas izolataj kazoj de “artefarita” lingvo.

Kompreneble, ties inkludigo vere forfaligus la intencon de la aŭtoro prezenti, en mallonga verko, koncizan, klaran kaj trafan priskribon de la tuta demando kaj, eble, malfaciligus defendon de sia persona vidpunkto; tamen, se iam estus dua eldono de la verketo, oni esperas, ke tio okazos, ĉar en ĉiu scienca — kaj Lingvistiko estas ja scienco! — verko laŭdindas simpla prezentado, des pli se estas komplika temo; tamen troa simpligo ĉiam estas suspektata. (Alia manko, malpli grava por ĝenerala legantaro, sed nepardonebla por aliaj esploristoj interesataj pri la verko, estas tiu de ISBN-a numero. Ĝi gravas ĉar, sen ĝi, la verketo povas esti akceptita de neniu publika arĥivo aŭ biblioteko).

Kaj, konsidere de la lastaj partoj de la Cherpillod-a broŝuro, tiu pli ampleksa diskuto estas eĉ necesa, ĉar, laŭ li mem, aliaj lingvistoj kritikas la ideon mem de gramatika karaktero ĉar a) ili taksas ĝin ne rekte bazitaj sur la Fundamento, kaj b) iam ĝi estis defendita de Kalocsay kaj Waringhien.

Tamen, kvankam modelo sekvota de ĉiuj ni, la Fundamento vere ne profundiĝas en kelkajn punktojn de la lingvo; kaj se ĝi ja prezentas tiun modelon, ĝi ne diktas “devigan interpretadon”, ĉar — kaj, rilate al tio, Cherpillod prenas sintenon tiel firman kiel sciencan — “oni ne povas (...) aserti ke la Fundamento estis verkita kun la intenco montri la ĝustan kategorion de la esperantaj radikoj (p.21)”. Se la Fundamento mem ne rekte diktas interpreton, serioza lingvisto estas devigata eltiri, el la lingvo mem, la faktojn kiuj fariĝu objekto de analizo. Kaj, eble mi ripetas, la unua, kelkfoje la nura, tasko de lingvisto estas konstati, analizi kaj prirezoni la faktan funkciadon de lingvo, senkonsidere de ĝiaj, ĉu vivantaj, ĉu ŝtoniĝintaj, gramatikaj reguloj kaj/aŭ abstraktaj sintenoj mem. Samtempe, tiu kritiko klarigas kial Cherpillod uzis tiom da pioniraj mencioj: ili estas lia unua, sed tute ne nura, kontraŭargumento.

Fine, eĉ se ne plene konvinkita pri la vera ekzisto de tiu “gramatika karaktero”, la leganto mem konstatos, almenaŭ, ke la esploraj metodoj kaj sintenoj de Cherpillod validas, kaj ke ili ankoraŭ estas pli bonaj — ĉar bazitaj sur rezonado — ol tiuj kiuj, uzante la nomojn de Waringhien kaj Kalocsay kiel insulton, simple neas la ekziston de ajna gramatika karaktero en la esperantaj radikoj. Ĉar tiele konduti estas eĉ pli konsterne, por aliuloj, ol akcepti ke niaj lingvistoj — kaj akademianoj! — ankoraŭ ne alvenis al finaj konkludo kaj/aŭ decido pri la temo. Tamen, ĉar proklami (post)verojn estas ĉiam pli facile ol analizi faktojn, ne estas surprize, kvankam malfeliĉige, ke tio okazas ankaŭ en Esperantujo, lando kie, simile al la nuna mondo, obeo kaj sinteno je la limoj de la Fundamento ĉiutage malpli similas al scienca aliro al ĝi, kaj pli fandiĝas al pseŭdoscienca fundamentismo. Tamen, eble denove Historio elmontros al nuntempaj inkvizitoroj ke, same kiel la Tero, ankaŭ lingvo moviĝas.

ILEI

La vento turniĝas...

Mireille Grosjean

Venas alvokoj al ILEI, venas sciigoj, mi ricevas informojn kaj petojn, jes ja la vento turniĝas:

En diversaj mondopartoj oni bezonas Esperanto-instruistojn!

Temas pri tute nova situacio, kies originojn oni povus esplori, analizi kaj komenti. Mi ne volas fari tion, mi volas rigardi al la estonteco.

Vi ĉiuj, karaj legantoj, esperantistoj, havas devon plenumi vian rolon en la nuna mondo.

  1. Altigi viajn kapablojn pri viaj lingvokonoj. Ankoraŭ pli bone paroli Esperanton kaj uzi la lingvon.
  2. Sekvi kaj kompreni la evoluon de nia Movado por koni ĝin, cele al trafa informado kaj raportado al la ekstera mondo.
  3. Sekvi kaj kompreni la evoluon de la lingvopolitiko en via lando, cele al trafa informado en adekvata momento.
  4. Registri vian kurson en la “kursejo” de edukado.net, nepre, por tiuj, kiuj instruas.

Vi ĉiuj, aktivuloj en lokaj kluboj, paroligaj rondoj, ILEI-sekcioj, Landaj Asocioj, havas devon plenumi vian rolon en la nuna mondo.

  1. Nomumi personon aŭ teamon, en via asocio, en via lando, kiu sekvu la evoluon de la instruado ĝenerale kaj specife de la lingvoinstruado, cele al kapto de la taŭga momento por alparoli la publikon kaj la edukajn instancojn.
  2. Nomumi personon aŭ teamon, en via asocio, en via lando, kiu zorgu pri adekvata informado pri Esperanto al la publiko, cele al kapto de la taŭga momento por alparoli la publikon kaj la edukajn instancojn.
  3. Subteni finance la personojn, kiuj pretas studi dum tri jaroj en Poznań, kiuj pretas partopreni lertigajn kursojn pri lingvokonoj kaj / aŭ pri instruado de Esperanto. Noto: nur la diplomo de la poznana universitato UAM fine de tri jaroj donas ŝtate agnoskitan diplomon pri instruado de Esperanto.
  4. Sendi raporton pri via agado en la kampo de instruado al ILEI, ĉiujare, nepre.
  5. Organizi, ke en via lando estu trejnisto(j) de instruistoj, se eblas.

Vi devas kompreni, ke la Ligo bezonas superrigardon pri la instruado de Esperanto por konvinki la eksteran mondon pri la graveco de nia lingvo; pro tio la starigo de listo de kursoj ĉe edukado.net kaj viaj raportoj al ILEI estas atutoj en niaj manoj. Plie vi konstatas, ke la nomumado de persono en via lando, kiu sekvu la temon “Ĝemelaj Urboj”, estis eta eko. Karaj, ni devas vekiĝi!

Kompreneble ILEI reagas kaj aktivas.

ILEI planas intensivan kurson en sia 51-a Kongreso en Madrido 2018 kunlabore kun Katalin Kovats por tiuj, kiuj studos EKDE NUN pedagogion por instrui Esperanton pere de edukado.net dum naŭ monatoj kaj partoprenos tiun intensivan kurson okaze de nia Kongreso. Naŭ monatoj por baki instruistojn...

Konstato: bonega kunlaboro inter ILEI kaj edukado.net

Agu efike, racie kaj prudente!

Nova situacio nun ekzistas en Francio: la edukministrejo permesas al direktoroj de lernejoj lanĉi Esperanto-instruadon. Mirinda atingo! Gratulojn al niaj francaj gesamideanoj! Tamen: ĉu en Francio estas cento da instruistoj? Laŭ mia scio ne. Ĉu multaj francoj iris, iros studi en Poznań dum du jaroj kun aldona jaro pri pedagogio? Mi ne scias ekzakte... Ĉu la Franca Esperanto-Instituto, kie mi membras, diplomigas dekojn da instruistoj jare? Ne. Do kio okazis? Oni preparis menukarton, ne plantis legomojn, ne bredis kokinojn, kaj nun venas kliento, kiu volas manĝi. Ĝojiga novaĵo, tamen tikla tasko... Se nenio okazos en Francio, se la rezulto de tiu permeso estos magra, modesta, maldigna, la edukministro fermos la pordon kaj la movado devos atendi cent jarojn ĝis la eblo denove aperos. Tio ne povas okazi, tio ne rajtas okazi!

Venis peto el alia lando, el Ĉinio! Tie, precize en Kunming, la arta kolegio, kie ILEI havis sian Konferencon en 2012, volas instrui Esperanton al mil stevardoj. Kiu pretas iri al Kunming? La personoj, kiuj povas plenumi tiun taskon, anoncu sin ĉe Alessandra Madella, kiu jam instruas en Kunming: a...@yahoo.it

Karaj, ni devas vekiĝi!

Eventoj

TAKE9: venu kongresi en bunta havana etoso

Maritza Gutiérrez

De la 11-a ĝis la 17-a de februaro 2018, Havano akceptos la 9-an Tut-Amerikan Kongreson de Esperanto, kiun ĉeestos esperantistoj el la Amerikoj, kaj eĉ de ekster la kontinento.

Denove la TutAmerika Kongreso venos al Havano. La kongresa temo estos Lingvo kaj kulturoj: edukado por daŭripova evoluo en La Amerikoj.

TAKE estas kongreso, kiu okazas ĉiun trian jaron, laŭ la iniciato de la Amerika Komisiono de UEA, kreita en 1994 dum la 79-a UK en Seulo, sed la realaj kondiĉoj ne ĉiam tion permesis, tial jam pli ol tri jaroj pasis de la 8-a TAKE en Brazilo 2011.

Havano levis la torĉon kaj entuziasme la kubaj esperantistoj laboras por sukcesigi nian regionan kongreson. Ĝia ĉefa celo estas plivastigi la kunlaboron inter landaj movadoj de la Amerikoj kaj ankaŭ direkti la atenton al konservado kaj interesiĝo pri Esperanto deflanke de grupoj kaj izoluloj en landoj sen organizita strukturo aŭ kun malforta movado, kiuj bedaŭrinde pluras en nia mondoparto.

Ni ne povas forgesi, ke Ameriko estas kontinento kun tre apartaj trajtoj, interalie, pro la apenaŭ perceptata lingvoproblemo en tiom vasta regiono, kiu posedas tre proksiman kulturan fonon kaj sufiĉe altan nivelon de analfabeteco, spite al ioma evoluo tiusence kompare kun la unuaj tempoj, kiam organiziĝis la unuaj kongresoj. Tial la agado por Esperanto ne ligiĝas al veraj lingvaj bezonoj, des pli, ĉar la angla lingvo pli kaj pli gajnis terenon, spite al la nerealaj kaj maljustaj komunikebloj kiujn ĝi kunportas, interalie.

Aliflanke, estas grandaj diferencoj sociekonomiaj, kiuj malhelpas vojaĝadon en granda parto de la kontinento, escepte en la norda regiono, kaj tio estas la ĉefa kaŭzo de grandaj forestoj flanke de pluraj valoraj esperantistoj el la suda kaj centra partoj de nia kontinento en la tutamerikaj kongresoj.

En la pasinteco, la Amerika Komisiono pere de la Fondaĵo Ameriko sukcesis partoprenigi latinamerikajn esperantistojn en universalaj kongresoj kaj liveri pluan laboron en la Centra Oficejo de UEA kiel volontuloj; sendi lernolibrojn al diversaj landoj de la regiono, i.a.

Bedaŭrinde la bezonataj homrimedoj ne estis stabilaj dum la lastaj jaroj kaj la Amerika Komisiono ne povis alfronti la grandan taskon plifortigi la regionan agadon kaj reprezentiĝi en UK, kio negative influis al la bonhavo de la Fondaĵo Ameriko, kiu nuntempe ne povas alfronti la subvenciadon de nepagipovaj esperantistoj, talentaj kaj entuziasmaj aktivuloj, kiuj laboras tra niaj landoj amerikaj.

Ĉe ili kuŝas la homaj rimedoj, kiuj povos estonte avancigi la regionan movadon. Tial indas pripensi kiel kaj kie trovi la financajn fontojn kaj allogi donacantojn, monsubtenantojn por apogi nepagipovajn kaj valorajn kontribuantojn al la evoluigo de Esperanto en la amerika regiono.

Per tiu ĉi alvoko ni elkore invitas ĉiujn esperantistojn tra la mondo veni al Havano por ĝui la tutamerikan kongreson, kaj laŭeble per mondonaco al la Fondaĵo Ameriko ĉe UEA kontribui al la celo partoprenigi latinamerikajn aktivulojn en la kongreso kaj al ĝia sukceso.

Estas planitaj prelegoj pri la kongresa temo kaj krome, interalie, okazos AMO-seminario, fakaj kunsidoj, forumoj, spektakloj, ekskursoj tra la urbo, kaj antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj. Samtempe kun TAKE okazos la jara renkontiĝo de la kubaj esperantistoj kaj Komitatkunsido. Ni esperas bonvenigi inter 100 kaj 150 partoprenantojn. Bonvenon en la mirinda Havano!

[FORIGITA!: bildo]

6-a Kongreso de Kuba Esperanto-Asocio

Eventoj

Multkultura Vilaĝo Esperanto 2017

Halina Komar

Aŭguste de 2017, estis realigita la duan fojon Multkultura Vilaĝo Esperanto dum la granda, fama festivalo Woodstock ĉe la pola/germana landlimo. Ĝia iniciatinto kaj kunordiganto estas CEM — Centro de Interkultura Edukado Nowy Sącz. La projekton monsubtenis UEA kaj bonkoruloj, kiuj komprenis la unikecon de ĉi tiu projekto, kiu estas direktita al neimagebla amaso da junuloj: ideemaj, entuziasmaj, kiuj jam 23-foje ĉeestis la festivalon, alvokitaj de ĝia organizanto per la vortoj: amo — amikeco — muziko. Rimarku la ordon de la vortoj — la festivalo, kvankam muzika kaj sukcese bonveniganta la plej famajn muzikensemblojn de la mondo, tamen prioritatigas humanajn ecojn, kiel necesan aldonon al la festivala etoso kaj ĝia programo.

Similan aranĝon vi nenie trovos: centoj da miloj el la junularo festas tie dum kelkaj someraj tagoj la kontakton kun rokmuziko, sed — tre grave — ankaŭ ricevas proponon de interesa viva vojo, montrata/prezentata al ili de centoj da NRO-organizoj (agantaj por publika bono, senprofitaj) kaj alvenantaj tien moralaj aŭtoritatoj.

La festivalon iniciatis kaj plu organizas Jurek Owsiak, kiu estas amata de la junulara amaso, kiu aŭskultas li ajn vortojn kaj obeas konsilojn kaj direktivojn. Kial? Jurek Owsiak parolas al junuloj per ilia vortumo, estas fidinda homo amanta la junularan amason, kaj ĉiuj tion vidas, sentas, kredas! Kaj liaj celoj estas honestaj, idearo facile esprimebla kaj por ili komprenebla kiel humanaj idealoj...

Ne ekzistas simila loko ie ajn, kaj oni ne povus trovi pli ideeman publikon/socion por la estonta esperantistaro. Nia movado ŝrumpas de la tem po, kiam ĝi komencis iĝi pli komerca ol ideeca. Fakte la mono estas necesa por vivigi la movadon, sed ofte tio okazas koste je perdoj de idearo.

La unika evento Woodstock tamen montras, kiom ankoraŭ multas junaj homoj, kiuj serĉas la bonajn ekzemplojn por sia vojo al matureco.

Sur mirinda festivala spaco — oni povus trovi la lokon por ĉiuj interesoj de plej diversaj homoj, de ĉiuj aĝo, stato, fako, vivnivelo, religio, socia engaĝiĝo. Speciale la loko taŭgas al junularo, kiu ne nur ŝatas muzikon, sed emas esti kune, libere amuziĝi, sed ankaŭ serĉas aŭtoritatojn. Tial kelkmila amaso de junuloj, pretas sidi surtere dum multaj horoj por aŭskulti intervjuojn — unu post la alia, duhorajn! Ekzemploj: la monaĥo patro Paulo Giżynski, poste la generalo M. Różanski (demisiis pro honora kaŭzo), poste la diskutinda verkistino Grochola. Tie parolis ankaŭ la urbestro de la urbo Słupsk, d-ro Robert Biedroń, kiun ni gastigis.

Samtempe oni okazigis kelkdekon da metiejoj same allogantaj la junularon: pri kreemo, pri persona disvolviĝo, pri cerblaborado, pri 3D-presado, pri homaj rajtoj, pri hipnozo, unua helpo, instruado de gestolingvo, Amnesty International kaj multaj aliaj temoj...

Dume: nia 20-persona teamo de mateno ĝis vespero laboris por informi kaj reklami pri Esperanto. Hontinda fakto — eĉ ne unu juna polo sciis, kio estas Esperanto! Sed pri Esperanto aŭdis eksterlandaj gastoj, vizitantaj nian “Vilaĝon” kun riĉe ekipita informa stando.

Per nia laboro ni eksciis kaj montris al la aliaj — ekzistas tie kampo por semi Esperanton! Rikolto povas esti abunda, ĉar kursoj de Esperanto, gvidataj de Stano Marĉek 3 foje ĉiutage, allogis plenajn grupojn de entuziasmuloj, kiuj dum duhoraj lecionoj prilaboris po 6-7 lecionojn! Stano estis konsternita pro la efikeco de tiaj lecionoj. Tie ni serĉu la ontan esperantistaron. Ĝisnunaj praktikoj fiaskis, oni provu spertojn de aliaj homoj en aliaj lokoj kaj agantaj alimaniere...

Allogaj estis la prelegoj de Kamil Dudkowski pri malmultekosta vojaĝado tra la mondo. La temo estis antaŭe planita de mi, kiel kampanjo por Pasporta Servo. Nia aganto Kamil, fervora vojaĝanto, kiu malgraŭ juna aĝo, jam vizitis pli ol 70 landojn, allogis eĉ dufoje ĉiutage interesatojn pri vojaĝado “preskaŭ sen mono”.

Aldone ni kolektis deklarojn por junaj amikoj de Esperanto kaj samtempe la subskribojn por Paca Nobel-Premio al la Organizantoj de la Festivalo. La rezultoj estis — cent deklaroj de Amikoj de Esperanto kaj pli ol 2 mil subskriboj por Nobel-Premio. La gastojn en nian tendon kaj al la programo invitis kantante JoMo kaj la knabinetoj E-Familio. Valoran helpon speciale por eksterlandaj vizitantoj, donis reprezentanto de TEJO, Alessandro Bonfanti. Tiu kun JoMo montris la internaciecon de la lingvo, parolante kun la gastoj, ekinteresante ilin pri lernado de Esperanto.

Senlace laboris ĉe la stando kaj antaŭ la tendeja pordo nia plej maljuna teamano — Kazimierz Krzyżak, la iniciatinto de nia ĉeesto tie. “Ĉapojn de kapoj” oni forprenu antaŭ tiu ĉi 89-jaraĝa viro, kiu estas la aŭtoro de la plej signifaj atingoj de la pola esperantistaro dum la lastaj jaroj.

Oni devas substreki la rolojn de la plej laboremaj viroj en nia tendumejo: Andreo Sochacki kaj Michał Sidorowicz. Ili estis neanstataŭeblaj.

Ne kalkulebla estas la valoro de la kontribuo de Stano Marĉek, kiu kun portis imponan informan kaj edukan materialon kaj instruis po 6 horoj tage! Pri mastrumado okupiĝis Ata Kaczanowska kun helpo de junuloj zorgantaj pri aĉetado de manĝproduktoj kaj tagmanĝoj.

Tie, en la nekutima festivalo Woodstock, plena de idealoj kaj juneca espero, troviĝas ĝuste loko por ĉies ideoj, kion mi priskribis pli frue. Ĉu tio helpos nin trovi iujn junajn homojn, decajn, kapablajn, laboremajn kaj respondecajn, kiuj povus anstataŭi nin — vere jam maljunajn — en tiu ĉi “stafetkurado”?

Verdire — mi hodiaŭ ne vidas sufiĉan kvanton da junuloj, kiuj pretus preni memstare la penigan organizadon, zorgadon dum multaj monatoj pri garantio de la programoj, materialoj, laboro de volontuloj en la malfacilaj kondiĉoj de tendara vivo. Volontule, senpage.

Mi supozas, ke la gvidan rolon estontece prenos el niaj manoj la generacio de mezaĝuloj — pli sperta kaj pli laborema ol la juna generacio, sed la laborteamo plejparte devas esti juna. Nia organizaĵo CEM povus iĝi faka por tia esperiga, nobla celo. Mia anstataŭanto ĉe Woodstock, la larĝe konata Andreo Sochacki, estas vere taŭga homo por preni la respondecon pri daŭrigado de la projekto Granda Ideumado.

Tion ni lasas kiel proponon al UEA/TEJO kaj atendas la diskuton kun proponoj.

Se resumi la eventon — ĝi estis eĉ pli efika ol la pasintjara, vizitis nin multe da gastoj kaj lernantoj, sukcesis la ekspozicio “Zamenhof kaj lia kreaĵo” fone de la Zamenhof-Jaro.

La aranĝo: kvankam tre laboriga — sed valorega. Nenio tiel indas sub tenon de UEA kaj TEJO. Kaj mi ripetas la demandon starigitan antaŭ jaro: ĉu do ne indas krei fakan sekcion de TEJO por subteni la Multkulturan Vilaĝon Esperanto? La Projekto postulas tutjaran laboron kaj zorgadon pri ĉio, kio okazas somere.

Oni oferas al la festivalaj gastoj:

  • Senpagan aranĝon 3-4-tage ĉiujare,
  • Koncertojn de mondfamaj muzikensembloj Realigeblecon de diversaj interesoj
  • kaj hobioj en zono de Akademio de Belegaj Artoj
  • Ekkonon/interparolon kun famaj homoj, diverskampaj aŭtoritatoj,
  • Veran festadon de ĝojo, tie regantajn amikecon, toleremon, amuziĝon (eĉ abstraktan), liberan volon fari ion ajn nur obeante la festivalan regularon.

Regas tie juneco, gaja etoso, libereco inter amasego de gejunuloj!

Redakcia noto: UEA subtenis la aranĝon per € 2000 kaj helpis varbi mondonacojn.

IIK

Bunta kaj amikema mikso inter junuloj

Stefan MacGill

Rekorde granda estis la 46-a Internacia Infana Kongreso (IIK) en Seulo, kiu okazis paralele kun la Universala Kongreso. Ĝi altiris 66 infanojn kaj adoleskantojn el ok lan doj kun 12 diversnaciaj gvidantoj. Novaĵoj estis la partopreno de multaj adoleskantoj, ankaŭ pli alta proporcio ol kutime de junuloj el lernejaj kursoj. La korea Esperanto-movado havas tre fekundan kampon, t.e. alternativajn lernejojn, kiuj principe favoras la ideon de Esperanto.

El la 66 partoprenantoj, nur 15 venis el Esperanto-familioj kaj 51 el lernejoj: 4 ĉinaj infanoj el elementa lernejo, Baijangŝuijie, 4 koreaj infanoj el elementa lernejo, Susong, 7 japanaj adoleskantoj el la rondoj de la japana religio Oomoto kaj 36 koreaj adoleskantoj el 5 alternativaj lernejoj.

Jen cito el pli longa raporto de Ana Sonĝanta, la kunordiganto de la IIK-teamo: “La seula IIK havis du gravajn celojn. Unue, la infanoj amuziĝu en Esperanto per buntaj programeroj kaj due, ĝi ĉiamaniere ligiĝu kun la UK. Tiel infanoj ne sentu sin izolitaj de la UK, sed sentu sin esti en tutmonda familia festo mem”.

Efektive, en la semajno la IIK-anoj vizitis la UK, partoprenis la manifestacion, spektis la futbalmatĉon kaj intervjuis dek kongresanojn. Kelkjare okazis tiaj vizitoj meze de la UK-semajno, ekzemple al Vilno en 2005. Kongresfine, la grandega IIK-anaro tute plenigis la podion en la fermo de la UK kaj tre sukcese prezenti sin.

Programeroj en la IIK enhavis rendevuon kun la Korea Junulara Asocio, vesperan koncerton, en kiu ĉiu lando ricevis dek minutojn por prezenti sin. Oni ĝuis duontagan ekskurson al la palaco Kyongbok (경복궁) kaj tuttagan ekskurson al Korea folklora vilaĝo 한국민속촌).

Fina programero estis konkurso de kuirado por la Adiaŭa Vespero.

Ni lasu la antaŭlastajn vortojn al Ana Sonĝanta: “Kiam IIK-anoj adiaŭis, kelkaj larmoj logike aperis en la junaj okuloj kaj koroj, sed ne gravas, ĉar la koroj jam plenas je tiom da feliĉaj memoraĵoj. Vivu IIK 2017 en Seulo! Rapide venu IIK 2018 en Lisbono!”

Ĉe koroj feliĉo kaj memoroj, ĉe koreoj prava fiero kaj kontentiĝo pro aranĝo modele realigita.

Movado

La Komuna Seminario inter korea kaj japana junularoj festis 35 jarojn dum la Seula UK

Amri Wandel

En la jaro 1982 okazis en la nordoriento de Suda Koreio, en la bela natura rezervejo Monto Sorak, la unua Komuna Seminario (mallonge KS, https://eo.wikipedia.org/wiki/Komuna﹍Seminario) inter japana kaj korea junularoj. Partoprenis ĉirkaŭ cent gejunuloj el ambaŭ landoj. Tio estis la efektivigo de revo, kiu naskiĝis dum mia vojaĝo al Japanio kaj Koreio du jarojn pli frue. Nome de TEJO mi tiam proponis regionan kunlaboron inter la junularaj movadoj en la du landoj. Surloke organizis la kunvenon BAK Giwan, kaj la japanaj kunorganizantoj estis Kitagawa Hisasi kaj Izumi Yukio. Pluraj el la tiamaj partoprenantoj fariĝis aktivuloj de la Esperanto-movadoj en Koreio kaj Japanio. Sekve la KS okazis ĉiujare, alterne en Japanio kaj Koreio. La partoprenantaro foje ŝvelis ĝis preskaŭ ducent kaj foje ŝrumpis al nura dudeko, sed KS restis la torĉo de internacia regiona kunlaboro en Orienta Azio. En 1995 aliĝis Ĉinio kaj en 2010 Vjetnamio. La KS fariĝis modelo de regiona kunlaboro, laŭ kiu aperis similaj renkontiĝoj en Azio, kiel la Mezorienta Kunveno kaj la sudazia renkontiĝo.

Dum la UK okazis memorkunveno por mencii la 35-jariĝon de la KS. Kunvenis ĉirkaŭ dudeko da kongresanoj, partoprenintoj kaj aktivuloj de la unuaj KS-j. Pluraj el ili asertis, ke la KS ŝanĝis ilian sintenon al Esperanto kaj eventuale eĉ ilian vivon. Dum la emocia kunveno oni rakontis pri la spertoj de la unua KS. Kortuŝate la partoprenintoj spektis la bildojn de antaŭ 35 jaroj, fotitaj de Hotta Hirohiko, en kiuj ili povis vidi sin kiel gejunulojn...

Kiel fina akordo, la ĉi-jaran Premion Deguĉi la Estraro de UEA decidis aljuĝi al la KS. En la Solena Fermo Asada Tokihiko, ĉefdirektoro de Oomoto, transdonis la premion kaj nome de la ricevinta institucio Kitagawa Hisasi motivis la decidon: “Dum 35 jaroj la KS signife kontribuis al la kreskigo de amikeco kaj interkompreno, komence inter japanoj kaj koreoj kaj sekve pli vaste en Orienta Azio”. Epiloge, kiel per sona fermo de cirklo, post la UK mi pilgrimis al Monto Sorak, por unuafoje spekti la lokon de la unua KS, kiun mi helpis akuŝi kaj spirite akompanis dum jardekoj.

Recenzo

Fifi la ŝafino kaj Historio de Kuki

Edmund Grimley Evans

Catherine Arhex. Fifi la ŝafino. Osolasba, Goes, s.j., 36 p. ISBN 9791091179010. Prezo ĉe UEA: € 11,70

Tre malfacile estas antaŭdiri, kiuj libroj plaĉos al juna infano. Vendokvantoj pli ĝuste indikas, kiuj infanlibroj plaĉas al la plenkreskuloj, kiuj aĉetas ilin. Cetere, eble ekzistas malsamaj gustoj laŭlande. Iam en internacia flughaveno mi trarigardis sortimenton de diverslingvaj infanlibroj kaj rimarkis, ke pluraj el la libroj en unu lingvo ŝajnis propagandi la dubindan mesaĝon, ke oni povas fari ion ajn, se oni nur volas, dum pluraj el la libroj en la alia lingvo ŝajnis propagandi malan, iom depriman moralaĵon: necesas kompreni siajn limojn kaj humile akcepti sian destinon. Ĉu tiuj libroj taŭgus, tradukite, por la alilingva merkato?

Mi tamen aŭdacas fari kelkajn ĝeneralajn rimarkojn pri infanoj kaj libroj. Unue, kvankam junaj infanoj ne scias multajn vortojn, nek faktojn pri la mondo, ili bone komprenas psikologion. Due, infanoj ne postulas, ke ĉio estu klara aŭ klarigita: por ili la mondo ĉiuokaze estas plena de misteroj. Trie, infanoj bone rimarkas kaj memoras detalojn.

Antaŭ mi kuŝas du infanlibroj kun Esperanta teksto longa ĉirkaŭ mil vortojn. Ambaŭ estas plurlingvaj, kun koloraj bildoj. La unua, Fifi la ŝafino, havas dulingvan tekston, francan kaj Esperantan. La protagonisto subite decidas foriri de sia grego por serĉi aventurojn. Ŝi renkontas sorĉistinon, savas de ŝi du infanojn, kaj reflugas hejmen per la magiaj ŝuoj de la sorĉistino, pri kies uzado la infanoj, ial, povas instrui. Mankas en la libro evidentaj fuŝoj: troviĝas kelkaj mallertaj frazoj, kiel “Ŝi komencis esti terurata” kaj “Sed ili ne restis sen reagi”, sed preserarojn kaj misgramatikaĵojn mi ne rimarkis. Sed mankas ankaŭ io alia, laŭ mia sento. La protagonisto nek eraras, nek suferas. Nu, apenaŭ: oni asertas, ke ŝi en iu momento timas, sed oni apenaŭ povus konstati tion laŭ ŝia konduto. “Ne diru, sed montru”, oni konsilas al aŭtoroj, ĉu ne? “La infanoj brakumis la ŝafinon, iom malĝojaj pro la ideo, ke ili ne plu revidos ŝin” ŝajnas pli didaskalio ol vigla rakonto.

Konrad Kuśmirak. Historio de Kuki. Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego/Białostockie Towarzystwo Esperantystów, Białystok, 2013, 27 p. ISBN 9788363470104/9788390756141 . Prezo ĉe UEA: € 15,30

La dua libro, “Historio de Kuki”, havas tekston eĉ kvarlingvan: polan, Esperantan, belorusan kaj germanan. La protagonisto estas kukolido, kiu eloviĝas kaj tuj estas forpelita de siaj malsamspeciaj samnestanoj. Ĝi falas teren kaj renkontiĝas kun talpo kaj sciuro, kiuj volus, sed apenaŭ scias helpi. Poste venas arbaristo kun sia nepino, kiu forportas la kukolidon por zorgi pri ĝi. Ne mankas rekta parolo, sed enestas multe tro da adjektivoj kaj adverboj laŭ mia gusto: “ĝoje respondis”, “ŝi kriis kortuŝita”, kaj tiel plu. La volumo estas bele bindita, sed la bildoj malplaĉas al mi, kaj speciale la okuloj de la bestoj, kiuj, cetere, ne aspektas kiel priskribite en la teksto: “flavaj okuloj” de la kukolido kaj “duonfermitaj okuloj” de la talpo. La knabino aperas kun fermitaj okuloj, kaj eble pli bone tiel, ĉar, vidinte la aliajn okulojn, mi timotremas, pensante, kia hororaĵo sin kaŝas sub ŝiaj palpebroj. Cetere, ĉar la malsama aspekto de la kukolido gravas en la rakonto, kial ĉiuj birdidoj aspektas same en la bildoj? En la teksto oni specifas eĉ la specion de la laŭrajtaj nestanoj: temas pri motaciloj (vostskuantoj). Sed tiuj normale ne nestas sur branĉoj, laŭ miaj ornitologiaj scioj.

Resume: mi ne entuziasmas pri ĉi tiuj du libroj, sed ili ŝajnas prezenteblaj kaj uzeblaj, kion oni ne povas aserti pri ĉiuj infanlibroj eldonitaj en Esperanto. Ĉefa kritiko: tiel simpla enhavo postulas pli belan lingvaĵon.

Eventoj

Paralela Universo kreskas

Dima Ŝevĉenko

Paralela Universo estas unutaga festo de Esperanto, okazanta unu fojon jare, en la dua parto de aŭgusto. La eventoj povas havi tute diversan formon kaj programon, kiu daŭras averaĝe 8 horojn dum la tago. Iuj even toj povas konsisti nur el komuna tagmanĝo, libera babilado, turismado tra la naturo, la aliaj povas enhavi koncertojn en Esperanto, prelegojn, konversaciajn rondojn, seminariojn ktp. La ĉefa trajto estas tiuj eventoj en diversaj lokoj de la mondo samtempe, formante kvazaŭ grandan unutagan Mondan kunvenon de esperantistoj. Modernaj teknologioj ebligis ankaŭ konferenc-pontojn inter la eventoj, kiuj pligrandigis la efikon de la ĉeesto en pluraj lokoj samtempe.

Ĉi-jare Paralela Universo, okazanta la 19-an de aŭgusto, estis aparte multnombra kaj varia pro aliĝo de novaj landoj kaj urboj. Ekzemple, ni okazigis la unuan fojon tiaspecan aranĝon en Rusio. En Moskvo la aranĝon, kiu daŭris sume preskaŭ 10 horojn, partoprenis 19 esperantistoj el 4 landoj. Kadre de ĝi okazis prelegoj, koncertoj, skajpa konferenco kun la paralela evento en Kopenhago kaj multo alia. Dum la tuta aranĝo oni parolis nur en Esperanto.

Ĉi-jare, la 19-an de aŭgusto, sume okazis 35 eventoj en diversaj urboj (25 en 2016), kiujn partoprenis 322 esperantistoj (231 en 2016).

Se via Esperanto-grupo ankoraŭ ne partoprenas, aliĝu sekvan jaron ankaŭ vi!

Pliajn detalojn vi povas trovi en la retejo https://paralelauniverso.com.

Historio

Ada Sikorska

L. P.

La esperantistoj ne forgesis Ada Sikorska, Honoran Membrinon de UEA, unu el la plej grandaj figuroj de nia Movado, kies datreveno de la morto falis la 7-an de la pasinta aŭgusto.

Ada famiĝis i.a. pro tio, ke ŝi transprenis de Teo Jung la tiaman sendependan gazeton Heroldo de Esperanto (fondita en 1920) kaj redaktis ĝin honorofice dum 34 jaroj (1962-1996) en Bruselo, Madrido kaj Torino ĝis sia mor to: memorindaj estas la specialaj duoblaj aŭ trioblaj numeroj pri la universalaj kongresoj kaj pri kulturaj temoj sugestitaj de Unesko. Entute ŝi redaktis pli ol 500 numerojn. En tiu periodo Ada kun granda volstreĉo trifoje adaptiĝis al la radikalaj ŝanĝoj de la prestekniko, transiranta de frua mankompostado de la tekstoj al linotipa metodo, ĝis la nuna komputila sistemo.

La Esperanto-vivo de Ada komenciĝis en 1956, kiam en Varsovio ŝi lernis la lingvon en kurso de Julio Baghy: ŝi poste konfesis, ke ŝi ploris kiam ŝi ne povis viziti liajn lecionojn. Ŝi unue laboris en eldonejo, poste fariĝis redaktorino de la Esperanto-dissendoj de la Pola Radio kaj vicprezidantino de la Varsovia Filio de Pola Esperanto-Asocio; en 1959 ŝi aktivis en la gazetara laborgrupo de la 44-a UK en Varsovio. En 1960 Ada edziniĝis al la italo Gian Carlo Fighiera, konstanta kongresa sekretario de UEA, kun kiu ŝi vivis en kvar diversaj landoj. Am baŭ interparolis dum la tuta vivo nur en Esperanto, kvankam ili konis kelkajn aliajn lingvojn. Eĉ en sia lasta hospitala lito, dum vizito de la fratino el Svislando, dekon da tagoj antaŭ la mor to, ŝi rilatis kun la edzo kiel kutime en la internacia lingvo, krome kun la fra tino pole, kun la bofrato, iranano, france kaj kun la kuracisto itale. La epizodo estas rakontita en la broŝuro eldonita de UEA La lastaj tagoj de Ada, Aduŝka.

La vivo de Ada Sikorska estis ekde la fruaj jaroj eventoplena. Ŝi naskiĝis en Siedlce (Pollando) en 1929 kaj mortis en Torino (Italio) en 1996, nur 67-jara. Pro militaj kaŭzoj, apenaŭ 11-jara, ŝi kune kun la familio kaj miliono da poloj devige elmigris al Sovetunio (kie ŝi lernis en rusaj lernejoj) kaj poste al Libano, Irano kaj Britio (kie ŝi daŭrigis la studojn en polaj lernejoj por rifuĝintoj). Rimarkinde estas, ke dum sia dummilita infana restado en Siberio (post la morto en Katyn de la patro, generalo Francisko Sikorski) ŝi sendis al onklino en Pollando kortuŝajn priskribojn pri la situacio: malsanoj, malsato kaj parazitoj. La konservitaj leteroj aperis en Esperanta traduko en ŝia broŝuro De tajgo al minaretoj (eldono Esperantotur), kiu inspiris teatraĵon, kiun en Esperanto-kongresoj ludis pola aktorino. Reveninte postmilite al Pollando, Ada diplomiĝis pri slava filologio kaj specialiĝis pri ĵurnalistiko.

Ekde sia lerno de Esperanto, ŝi vizitis ĉiujn universalajn kaj amason da naciaj kongresoj kaj lokaj kunvenoj. Ĉiam gaja kaj amikema al ĉiuj, neniam aroganta sed helpema al konatoj kaj nekonatoj ŝi estis: pro siaj inteligenteco kaj societema karaktero Ada ĝuis en la Movado grandan popularecon. En la privata vivo ŝiaj fortaj energio kaj laboremo fariĝis proverbaj. Ŝian energian karakteron konfirmas ĉies opinio. ke se ŝi dirus, ke ŝi faros ion morgaŭ, eble ŝi farus ĝin hodiaŭ. Same granda estis ŝia pasia sindediĉo al ĉiaj noblaj idealoj, ĉefe virina libereco, ekologio, helpo al la tria mondo; sen paroli pri la senfina amo al la patrolando, kiun ŝi vizitis ĉiujare.

Kiam Ada forpasis, alvenis al la edzo preskaŭ 200 kondolencaj mesaĝoj el la tuta mondo; kelkaj poetoj kiel William Auld dediĉis poemojn al la tragika evento, funebraj ceremonioj okazis en pluraj lokoj, kongresoj donis al salonoj ŝian nomon. Plej trafe, itala esperantistino skribis: “La Movado sen Ada estas kiel kongreso sen flago”.

Jes, la esperantistoj ne forgesis Ada.

El Gazetaraj Komunikoj de UEA

Nova Honora Membro de UEA:

Nguyễn Xuân Thu (nask. 1932-08-23). Profesie farmaciisto, esperantistiĝis en 1957.

Du novaj membroj de la Honora Patrona Komitato:

Harald Helfgott (n. 1977.11.25, Limo, Peruo) estas monde konata matematikisto, nuntempe Humboldt-profesoro ĉe la Universitato de Göttingen, Germanio.

Giorgio Novello (n. 1960.06.24, Venecio, Italio) estas nuntempe la ambasadoro de Italio ĉe la registaroj de Norvegio kaj Islando. Post studado pri juro en la Universitato de Padovo, li eklaboris en la itala diplomatia servo en 1986, dum 15 jaroj deĵorante en Romo, Niĝerio, Britio kaj Germanio.

Eventoj

Tre valora festivalo, kiu kunigis homojn kaj kulturojn

Marija Jerković

La unua Esperanta festivalo Inter-fest okazis en Bjelovar 5–12 aŭgusto 2017, titolita: Kultura kunfandiĝo de la multetna Eŭropo, kiun oni pritraktis per koncertoj, prelegoj, libroprezentoj, turismaj ekskursoj, filmoprojekcioj kaj ekspozicioj.

Okazigo de la internacia festivalo Inter-fest, dediĉita al la 130-jariĝo de Esperanto kaj la centa mortodatreveno de Ludoviko Lazaro Zamenhof, la aŭtoro de ĉi tiu internacia lingvo, estas grandaj honoro kaj ĝojo por la bela urbo Bjelovar, kiu la Esperantan tradicion gardas jam pli ol unu jarcenton.

Sabaton, la 5-an de aŭgusto, estis organizita ekskurso al Đurđevac, malnova urbo, kaj al ekspozicio de la fama pentristo Ivan Lacković Croata. Poste okazis malfermo de la ekspozicioj Mia unua alfabetlibro kaj infandesegnaĵoj, La flugiloj de fantazio.

La belega kolekto de multkoloraj libroj, unuaj ABC-libroj el la tuta mondo, estis valora kontribuo al disvastigo de la unika ekscio, ke ĉia kulturo, eĉ la plej granda, komenciĝas per la unuaj literoj.

Grava evento okazis posttagmeze: prezento de Oklingva medicina enciklopedia vortaro de d-ro Jozo Marević. En Esperanto malofte aperas tiel ampleksaj kaj gravaj sciencaj kaj fakaj verkoj, kia estas tia eksterordinara vortaro, ne nur en Esperantujo sed ankaŭ pli vaste.

La interkona vespero de la partoprenantoj estis en la Hotelo Central. Aliĝis 120 esperantistoj, sed alvenis ĉirkaŭ naŭdeko, kelkaj por unu aŭ du tagoj.

La dua tago estis dediĉita al koncertoj kaj prezento de libroj. Koncertis Neven Mrzlečki el Kroatio, Mikaelo Bronŝtejn el Rusio kaj urbaj kaj regionaj kultur-artaj societoj. Ilia programo nomiĝis Bjelovar per koro kantas.

Okaze de la 30-a mortodatreveno de la aŭtoro, Bjelovara esperantista societo havis apartan honoron prezenti la libron: Elektitaj tekstoj pri internacia juro de Ivo Lapenna.

En la dimanĉa programo okazis ankaŭ romkatolika Sankta meso, kiun esperantlingve celebris Vladimir Patafta en la Katedralo de sankta Teresa de Avila.

La trian tagon okazis ronda tablo pri la festivala temo, Deklamkonkurso por gejunuloj kaj plenkreskuloj, prezento de la Esperanta traduko La nigra patrino tero de Kristian Novak kaj internacia koncerto por bjelovaranoj kun partopreno de Mikaelo Bronŝtejn, Neven Mrzlečki kaj la duo Françoise-Dédè el Francio.

Pri la festivala temo parolis Tomasz Chmielik el Pollando: Esperanto kiel perilo de kulturaj valoroj, kaj Georgi Mihalkov el Bulgario: Ponto al la kultura kunfandiĝo.

La kvaran tagon sekvis la malfermo de pentraĵekspozicio Azia paletro de la korea pentristo Ho Song, prezento de du libroj el Bulgario Brakumi la mondon per Esperanto kaj La viro el la pasinteco. Oni ankaŭ prezentis infanlibron de la israela aŭtorino Luiza Carol, Tikiriki Tok.

Marija Jerković donis mallongan kurson Ni lernu la kroatan.

La literaturan kunlaboron inter kroataj kaj polaj esperantistoj prezentis Tomasz Chmielik el Pollando.

La kvaran tagon oni vizitis la naskiĝlokon de la kroata verkisto Mato Lovrak, kies libron La trajno en la neĝo UEA proklamis kiel Infanlibro de la jaro 2015. Poste partoprenantoj ĝuis en la najbaraj naĝbasenoj.

La kvina kaj sesa tagoj estis dediĉitaj al ekskursoj: Konatiĝu kun Kroatio. Dum tiuj tagoj estis organizitaj ekskursoj al la ĉefurbo Zagreb, al Stubica kaj Kumrovec. La duan tagon al Varaždin kaj Trakošćan. La lasta tago estis Adiaŭa tago.

Inter-fest celas fariĝi rekonata eŭropa Esperanto-aranĝo kun vasta gamo da programeroj, kiuj al neesperantista medio prezentos la praktikan uzeblon de Esperanto kaj pere de tio instigos al ĝia lernado kaj instruado. Inter-fest volas stimuli la Esperantan kulturkreadon kaj levi la prestiĝon de Esperanto en la kultura kampo. La unua festivalo certe tion atingis.

Forpaso

Marjorie Boulton 1924-2017: La gramatik’ de grandanimo

Humphrey Tonkin

Per la forpaso de Marjorie Boulton, la Esperanto-literaturo perdis unu el siaj plej elstaraj figuroj kaj la Esperanto-movado unu el siaj plej sindonaj aktivuloj. Ŝi naskiĝis en 1924 en Teddington, urbo apud Londono, en senpretenda familio kaj dum internacie malfacila ekonomia periodo; ŝi kreskis ĉefe en norda Anglio, kien la familio baldaŭ migris. Studema kaj impresiĝema knabino, sola infano, kiu vaste legis kaj komencis verki ekde frua aĝo, ŝi venis sub la pozitivan influon de lerta literatura instruisto, kiu helpis ŝin kandidatiĝi al la Kolegio Somerville, tiutempe unu el tri virinaj kolegioj en la Oksforda Universitato. La Kolegio donis malavaran stipendion. En Oksfordo, bastiono de klasa privilegio, kiu tiutempe nur paŝete ekmalfermis sin al tiuj, al kiuj mankis tiaj avantaĝoj, la modesta knabino ne nur elstaris kiel studento sed ankaŭ verkadis talentan anglalingvan poezion, kiu estis kolektita nur du jarojn post ŝia diplomiĝo en propra libro, Preliminaries (antaŭpreparoj).

En tiu sama jaro, 1949, Marjorie Boulton eltrovis Esperanton. Tiustadie ŝi jam instruis la anglan literaturon en instruistina kolegio (ŝi poste fariĝos estro de tia kolegio, Charlotte Mason College, en Ambleside en norda Anglio, ligita al la Universitato de Lankastro) kaj ekverkis la unuan el pluraj popularaj enkondukoj al angla literaturo, The Anatomy of Poetry, aperonta en 1953. Sekvis sep pliaj enkondukoj, interalie pri prozo (1954), lingvo (1959), teatro (1960) kaj romanoj (1975) — notindaj pro sia praktika kaj senpretenda aliro al la koncernaj temoj.

Ŝia eltrovo de Esperanto, kiun ŝi lernis kaj mastris rapide, liberigis ŝian poezian sentemon, longe limigitan de la pezo de la anglalingva literatura tradicio kaj la malfacileco trabati vojon por trovi personan voĉon en tia kakofonio de konkuraj voĉoj. Juna lingvo kiel Esperanto, kie tradicioj, ĝenroj, esprimstiloj ankoraŭ formiĝas, proponis emocian kaj intelektan liberon. Al Boulton, same kiel al pluraj aliaj verkistoj, Esperanto malfermis novan literaturan pejzaĝon — allogan realaĵon de novaj perspektivoj.

Ŝi enamiĝis al Esperanto. Tri jarojn post eklerno, ŝi jam verkis poezion en la lingvo. Post nur ses jaroj ŝi produktis propran volumon, Kontralte (1955), kuraĝe aperigotan de Juan Régulo Pérez ĉe la eldonejo Stafeto. Temis pri impona kolekto — tricent paĝoj da fajne fasonitaj, zorge strukturitaj versaĵoj. William Auld, antaŭparole, notis la sinceron, honestecon, de ŝia unika voĉo — voĉo plene virina, kiu aliras la mondon ankaŭ el la vidpunkto de sobra instruanto — homo kies koro fajras sed kies poezio sekvas formojn klasikajn. Auld skribis en la enkonduko, ke kiam li unue vidis unu el ŝiaj aparte brilaj poemoj, “Marborda ŝtono”, li sendis al ŝi admiran leteron, en kiu li petis vidi ŝiajn jamajn verkojn en Esperanto. Ŝi modeste respondis, ke tio ne eblas, ĉar temas pri la unua ŝia Esperanta poemo...

La poezio lavangis el ŝia plumo. Ŝi komencis poŝtkartan korespondadon kun Auld en 1953 en la formo de rondeloj. Tiuj ĉarmaj kaj ŝajne senpenaj interŝanĝoj poste aperis kiel Rimleteroj (1976). En 1957 sekvis Cent ĝojkantoj — simplaj kaj plejparte optimismaj versaĵoj, kontraste al la pecoj aperintaj en Kontralte. Kaj en 1959 venis plia impona volumo — 360 paĝoj da pliaj elstaraj poemoj — la kolekto Eroj. Boulton ne nur vaste legis kaj studis la Esperanto-literaturon, sed formis fortajn amikecojn kun aliaj Esperanto-verkistoj, kiuj kreis por ŝi kvazaŭ paralelan societon al la “normala” angla lingva vivo. En 1956 ŝi unuafoje renkontis Julion Baghy, kies poezia tekniko forte impresis ŝin, kaj kiu, kvankam personece tute kontrasta al ŝi, plej bone modelis tion, kion ŝi volis atingi kiel Esperanto-verkisto. Baghy scipovis flue versi en ofte komplikaj formoj, kaj mastris ankaŭ la rilaton de poeto al ties publiko. En sia posta studo de Baghy (Poeto fajrakora 1983), Boulton citis leteron al ŝi en kiu li emfazis la neceson inter esperantistoj uzi “la parolatan lingvon popolan por la poezio, kaj ne lingvon kiu eble estos uzata post jardekoj.” Boulton aperigis la kolekton Cent ĝojkantoj en 1957 eble sub influo de Baghy. Ĝi reprezentas forturniĝon de la seriozo de Kontralte por rimarkigi (laŭ la prefaco) “al miaj homaj gefratoj”, ke ili pli konsciu “pri siaj grandaj kaj malgrandaj ĝojoj”. La posta verkista kariero de Boulton multrilate respegulis tiun de Baghy.

Kaj en unu senco ĝi similis Baghy ekde la komenco: la simpleco de la lingvaĵo. La emocia kaj intelekta enhavo de ŝiaj poemoj estas komplika kaj foje malfacila, sed malofte oni renkontas vortojn kiujn oni ne komprenas, versojn kiuj ne klaras: la emociojn tenas fortika poezia kadro — kio igas la poezion des pli frapa. Konsidere ke la parolantoj kaj uzantoj de Esperanto posedas tiun lingvon kiel duan aŭ trian lingvon, aparte gravas celi alireblon. Boulton brile praktikis tiun arton.

Post tiu elstara kontribuo al la poezio Esperanta, ŝia atento moviĝis aliloken, ĉefe kie ŝi sentis mankojn en la materialo disponebla en Esperanto: al biografio (ŝia biografio de Zamenhof aperis angle en 1960, poste iom aliforme en Esperanto en 1962), kaj teatro (Virino ĉe la landlimo 1959). De tiam ĝis hodiaŭ, Boulton daŭre verkis — okazajn poemojn, literaturan kritikon, eseojn, novelojn (Okuloj 1967), facilajn legaĵojn (Faktoj kaj fantazioj 1984) — sed la du volumoj de poemoj el la 1950aj jaroj ĉefe fundamentas ŝian reputacion.

Intertempe ŝanĝiĝis ŝia kariero. For lasante la rolon de kolegiestro en 1970, ŝi reiris Oksfordon por tie doktoriĝi: ricevinte sian doktoran diplomon en 1976 per tezo pri la angla romanisto Charles Reade, ŝi de tiam dediĉis sin al okaza laboro por la universitato kaj al verkado.

En Esperanto Boulton trovis ne nur lingvon sed komunumon — internacian movadon kie oni alte taksis ŝin pro ŝia poezia produkto kaj ŝia klereco. Ŝi agnoskas tiun ligon al la Esperanto-movado en sekcioj ĉe la fino de Kontralte kaj Eroj. Kontralte enhavas serion da rondeloj adresitaj al Esperanto-amikoj, laŭ la stilo de Kalocsay en ties Rimportretoj. Eroj havas sekcion, Bildoj el mia albumo, same konsistan je poemoj al amikoj en la Esperanto-movado. Tamen, ekster tiuj sekcioj en Kontralte kaj Eroj, relative malmultaj poemoj en la du kolektoj traktas Esperanton: Boulton ne estis kontenta rimi pri Esperanto, sed celis poezii en Esperanto pri la vivo.

Mi unue renkontis ŝin en la kopenhaga Universala Kongreso de 1956, mia unua. Niaj vivoj ofte intertuŝiĝis inter tiam kaj la lasta intervido, en la UK en Lillo antaŭ duo da jaroj. Ŝi estis grandanima subtenanto de la brita TEJO-sekcio, kiun mi kaj aliaj fondis en tiuj fruaj jaroj: ni aranĝis semajnfinajn renkontiĝojn en Ambleside, kie Marjorie samtempe toleris niajn ekscesojn kaj multe ridis kun ni. En 1963, post trans migro al Usono, mi faris novan viziton por prelegi al la studentinoj pri usona literaturo. Kaj, ankoraŭ pli poste, lige kun siaj literaturaj esploroj, ŝi venis al Usono kaj gastis ĉe ni en Filadelfio. Dum la jaro 1975-76, kiam mi gastesploris en la oksforda universitato, mia edzino kaj mi loĝis nur kelkajn stratojn for kaj estis oftaj tetrinkaj vizitantoj.

Tra ĉiuj tiuj jaroj, ŝi laboris por Esperanto, ekzemple kiel gvidanto de someraj lernejoj en Barlastono, kiel ano de la Akademio de Esperanto, sekretario de la Internacia Somera Universitato (nun la Internacia Kongresa Universitato) kaj kiel bonveniganto de esperantistaj studentoj en Oksfordo, inter ili Marcos Cramer kaj Geoffrey Greatrex. La prezidanto de la Akademio, Probal Dasgupta, en ekster ordinare sentoplena memoraĵo, espereble aperonta ie en publika forumo, skribis, ke “Ŝi sisteme prezentis sin kiel neorganizitan, socie mallertan kaj cerbe nur mezkapablan sinjorinon, pro konsideroj strategie klarvidaj”, nome inkluzivigado de la ordinaraj homoj ĉirkaŭ si. Fakte, ŝi posedis akran menson, eksterordinare kompletan scion pri literaturo kaj amaso da aliaj temoj, kaj tranĉan humursenton. Meta Auld, en lastatempa mesaĝo al mi, nomis ŝin “tiel firma kaj fidela amiko, tiel dolĉa, kompatoplena, sprita kaj humurplena, kiu donacis al ni ĉiuj amason da plezuro.” Antonio de Salvo prezentis ŝiamemore delikate satiran poemon, kiun ŝi sendis al Radio Vatikano antaŭ kvindeko da jaroj (ĝi poste aperis en la libro de Boulton kaj Thorsen, Du El):

... Se iu vivas en mizero
kiu kapablus esti riĉa,
sed per servado kaj ofero
sin igas fakte pli feliĉa,
se tiu dum la viv’ persistas,
hardita, dediĉita ilo,
en tia homo jam ekzistas
la pura zamenhofa stilo.

Kaj, pli poste:

La vortoj estas vortoj nur,
facila vento, nur kutimo;
pli gravas viva stilopur’,
la gramatik’ de grandanimo;
se du pri stilo ekdebatas,
ĉiu sin konas erarpova,
kaj la alian daŭre ŝatas,
jen jam la stilo zamenhofa.

Jes, kara Marjorie, vi ne nur verkis pri tiu stilo sed ankaŭ plene ĝin vivis. Ni ĉiuj restos porĉiame viaj ŝuldantoj.

[FORIGITA!: bildo]

Marjorie Boulton kaj Alice Prochaska

Kalejdoskopo

La Internacia Esperanto-Konferenco (IEK) de OSIEK

IEK de OSIEK samtempis kun la Somera Esperanto Studsemajno (SES), kiu okazis 16-22 julio 2017 en Banská Ŝtiavnica, Slovakio.

Tio havis por OSIEK la avantaĝon, ĉar eblis profiti bonegan organizadon flanke de E@I kaj la Slovaka Esperanto-Junularo. Kadre de SES IEK tamen havis proprajn prelegantojn kaj konferencsalonon. La OSIEK-prezidanto Paŭlo Kozsuch malfermis la konferencon bonvenigante la aliĝintojn. Li parolis pri la 29-jara historio de la societo kaj ĝia estonteco. Dum la konferenco prelegis Petro Chrdle pri “Produktado de Esperanto-libroj sojle de la 3a jarcento” kaj “Přemysl Pitter, kies vivon rakontas la libro de Karel Kraft”; “Spertoj de profesia eldonisto”; Margita Turkova prelegis pri Jaroslav Haŝek, la aŭtoro de “La aventuroj de la brava soldato Ŝvejk”; László Szilvási parolis pri faka agado en Esperanto kaj bezono ĝin plivastigi; Christian Deklerck rakontis pri sia lasta, baldaŭ aperonta romano “Kvin kverkoj kaj la sekvo”; Konstantin Tiĥomirov prezentis OSIEK al la juna aŭskultantaro. La lastan tagon okazis la Ĝenerala Asembleo de OSIEK. La prezidanto komence donis superrigardon pri la lastjara konferenco en la kroata urbo Osijek kaj kelkaj aliaj aferoj. La Asembleo akceptis la detalan oferton de Kastelo Greziljono, okazigi julie 2018 la Internacian Esperanto-Konferencon de OSIEK, eventuale paralele kun alia aranĝo. La OSIEK-Premion de 700 EUR la ĉeestantaj membroj aljuĝis en sekreta voĉdonado al Josip Pleadin pro lia verko Ordeno de Verda Plumo.

La Komuna Konferenco 2017 de IKEF

La unua Komuna Konferenco de Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo (IKEF) okazis la 20–22 julio 2017 en la hotelo Hankang, Seulo, Koreio. Tio estas la unika renkontiĝo por esperantistoj, kiuj volas pli ekscii pri la komerco. Ĝin partoprenis 36 delegitoj el Aŭstralio, Ĉinio, Japanio, Kongo D.R., Koreio, Irano kaj Vjetnamio. Krom tradiciaj programeroj la partoprenantoj diskutis pri la statuto, nova estraro kaj venonta strategio.

Rezulte aperis rezolucio de la konferenco, kiun aprobis ĉiuj partoprenantoj. Laŭ ĝi oni: akceptis la novan statuton; ŝanĝis la nomon al Internacia Komerca kaj Ekonomia Federacio; decidis, ke la nova estraro konsistu el la ĉefaj gvidantoj de IKEF kaj ĉiuj prezidantoj de ĝiaj filioj landaj kaj fakaj, kaj la titolitaj estranoj koncernantaj respondecojn iĝis: Honora prezidanto s-ro Roland Rotsaert, kiu rajtas, prezidanto s-ro Chielismo WANG Tianyi, kiu kunordigas diversajn filiojn laŭ la statuto de IKEF, kaj nuntempe helpas fondi landajn filiojn en Eŭropo kaj Ameriko, kaj fakajn filiojn kadre de IKEF, Vicprezidanto s-ro Diablego KIM Yongjin, kiu nuntempe helpofondigas landajn filiojn en Azio kaj Afriko, Vicprezidanto s-ro Ludoviko ZHAO Chenghua, kiu zorgas ekonomian-komercan edukadon kaj eldonadon de fakaj libroj, Vicprezidanto s-ro Yas Kawamura, kiu administras la retpaĝon de IKEF kaj starigas Esperantan monpagisistemon per interreto, Ĝenerala sekretario s-ro Kara AN Jongsoo, kiu administras membrajn aferojn kaj eldonas la informilon Merkato de IKEF.

La Dua Komuna Konferenco de IKEF okazos novembre de 2018 en Ĉinio. En la venontaj 4 jaroj la nova estraro planas fondi minimume 30 novajn landajn filiojn.

IKEF estas la organizo kaj komerca grupo, kiu klopodas disvastigi la utilon de Esperanto en la kampo de ekonomio kaj komerco.

Pli ol miliono da lernantoj de Esperanto ĉe Duolingo

La kurso de Esperanto por anglalingvanoj superis unu milionon da lernantoj, la kurso por hispanlingvanoj havas jam pli ol 200 mil lernantojn. Nun prepariĝas ankaŭ portugallingva kurso. Supozeble aperos ankaŭ aliaj lingvoj.

Internacia Junulara Kongreso en 2018

IJK okazos en la urbo Badajoz (Hispanio), ĉe la landlimo kun Portugalio, de la 4-a ĝis la 11-a de aŭgusto 2018.

Kunorganizas la Hispana Esperantista Junulara Societo (HEJS) kaj la Kataluna Esperanto-Junularo (KEJ). Sekvu la informojn ĉe http://ijk2018.tejo.org

Kuriero de Unesko en Esperanto

La 2-a numero (julio-septembro) de Unesko-Kuriero estas preta. La reta versio estas senpage elŝutebla ĉe http://www.uea.org/revuoj/unesko﹍kuriero

Nuntempe ni rajtas esperantigi la Unesko-Kurieron el 7 lingvaj versioj: la angla, araba, franca, ĉina, hispana, portugala kaj rusa. Atentu, ke la portugala lingvo ne estas oficiala lingvo de UN kaj Unesko! Unesko akceptis la portugalan lingvon kiel kurieran lingvon kaj ĝian retpaĝan lingvon. Tio signifas, ke Esperanto apogata de Unesko havas grandan esperon. Tio estas ĝuste nia celo por eldoni Unesko-Kurieron en Esperanto!

Ĝis nun, niaj volontulaj tradukistoj ĉefe estas regantoj de la angla kaj franca lingvoj, kaj tre malmulte de la ĉina. Neniu venis el la araba, hispana, portugala kaj rusa lingvoj. Ĉu Unesko povas akcepti nian lingvon kiel la Kurieran lingvon kaj ĝian retpaĝan lingvon, tio dependas de regula eldono, kvalito kaj vasta partopreno de esperantistoj el diversaj landoj, kiuj posedas diversajn lingvojn. Necesas, ke la parolantoj ankaŭ de la araba, hispana, portugala kaj rusa lingvoj aliĝu al la teamo. Novaj altnivelaj tradukistoj kaj provlegantoj ĉiam estas bonvenaj. Tro da traduka tasko povas lacigi la nunajn senpagajn tradukistojn. Aliĝu al la teamo de Unesko-Kuriero en Esperanto sendante mesaĝon al la kunordiganto kaj redaktoro Trezoro Huang Yinbao t...@qq.com.

Amikumu ricevis premion

Amikumu ricevis premion pro la noveca teknologio dum la lingva festivalo Langfest, kiu okazis 25-28 aŭgusto 2017 en Montrealo, Kanado.

La 104-a Japana Esperanto-Kongreso

La 104-a Japana Esperanto-Kongreso okazos en la urbo Jokohamo la 3-5 de novembro 2017. La kongresa temo estos Haveno peras, Esperanto peras. Pliajn informojn trovu en la retpaĝo http://www.jei.or.jp/evento/2017/jek.

Esperanto-movado en Kubo kreskas

En 2017 en la Kuba Esperanto-movado okazis granda progreso. En Kubo okazis pluraj movadaj, edukadaj kaj kulturaj aranĝoj. Kuba Esperanto-Asocio (KEA) partoprenis en jara evento kiu okazas en la Supera Pedagogia Instituto Enrique José Varona de Havano, kun la titolo “Por pli bona leciono”. KEA estis prezentita ankaŭ ĉe la 6-a Metiejo Scienc-Metodologia pri Fremdaj Lingvoj, organizita de la Universitato de Oriente (Santiago de Cuba), en la Fakultato pri Edukado, Sociaj Sciencoj kaj Humanismaj Studoj.

En Santa Clara sukcese okazis la forumo “Ludoviko Zamenhof: lia heredaĵo en la E-movado en Kubo”. En kelkaj urboj de la lando estis organizitaj aranĝoj, okaze de la Zamenhof-Jaro. Pri multaj aliaj aranĝoj, kiuj okazis en 2017, kaj plurajn informojn pri la lastatempa Esperanto-movado en Kubo vi povas legi en la senpage elŝutebla trimonata bulteno de Kuba Esperanto-Asocio: https://goo.gl/yYW3Z8.

34-a Sanmarineca Universitata Sesio

SUS 34, la 34-a Sanmarineca Universitata Sesio de AIS San-Marino, okazis en la unua duono de septembro 2017 en la pola ĉefurbo Varsovio, laŭ invito de la administracia altlernejo Warszawska Szkoła Zarządzania — Szko ła Wyższa (WSZ-SW) en ties ejoj. Ĝi daŭris unu semajnon (10–15 septembro 2017).

Pliaj informoj ĉe http://ais-sanmarino.org.

Opinio

Malsimileco inter Esperanto kaj Somera Tempo

“ ...dum oni povas konsideri, ke lerni kaj praktiki Esperanton estas utile kaj distre, kontraŭe somera tempo estas tute malutila eĉ pri distroj.”

Didier Cornuet

Noto de la redakcio: tiu ĉi artikolo estas respondo al la arti kolo “Pri Esperanto kaj la Somera Tempo” de Amir Naor, kiu aperis en la rubriko “Opinio” (Esperanto, 1315 (7–8), p. 156).

Kara Amir, rilate al via artikolo de julio en Esperanto, se mi proponas la saman konkludon kiel vi (plenumi la “Deklaron de Devigo” eldonitan de L.L. Zamenhof) post komparo de Esperanto kaj la somera tempo, estas pro tute kontraŭaj argumentoj. Fakte, se Esperanto kaj la somera tempo originis preskaŭ dum la sama jaro, ne estas la sama simileco inter la du temoj.

Dum Esperanto estas Esperanto, eĉ se ĝi evoluas kiel ĉiuj lingvoj, oni ne povas paroli pri la somera tempo, ĉar estas multaj tipoj de someraj tempoj. Normale, la somera tempo devas dum somero fruigi je unu horo la oficialan tempon rilate al la loka suna tempo, kio okazas preskaŭ nenie. La rezulto de la ŝovo de l’ horo rilate al la suna horo, varias de 1/2 horo (orienta parto de Pollando) ĝis 3 horoj (okcidenta parto de Ĉinio), sen logiko pri la elekto de la tagoj por la horoŝoviĝoj, kiuj ne samas por unu lando aŭ la alia, plie en kontraŭaj direktoj en norda hemisfero kaj suda hemisfero, ĉar kiam estas somero en unu flanko, estas vintro en la alia kaj reciproke. Vere tia sistemo ne taŭgas por internacia transporto, kaj kaŭzas multe da perditaj horoj, eĉ foje mortigajn akcidentojn.

La letero de 1784 adresita de Benjamin Franklin al la pariza ĵurnalo (Journal de Paris) estis fakte paskvilo vid-al-vide al (kiel vi skribis) “la vigla pariza noktovivo” de iaj parizanoj, kiuj vekiĝis tagmeze. Kontraŭe al tio kion vi skribis, li ne proponis vekiĝi unu horon pli frue, sed sep horojn (relegu lian verkon) por nur tiaj parizanoj, ne por la tuta mondo. Certe li ne devis ignori, ke laboristoj kaj agrikulturistoj laboris minimume 10 horojn tage, kaj ili ne atendis la verkiston por jam de longe eklabori frumatene kaj profiti plene de la sunlumo. Rememoru la gravan reziston de la popolo, kiu kutime vivis laŭ la loka suna horo de l’ horloĝo de sia propra preĝejturo, kiam la franca registaro decidis establi la parizan saman horon ĉie en la lando dum 1902. La letero de tiu fama usona sciencisto estis nur moketaĵo kontraŭ la pariza vivmaniero, kiun li malkovris, kaj li mem ne vere imagis iometan seriozecon pri sia propono. Ne estas surprize, ke neniu konsideris tiam la ideon, tute forgesotan dum dudek jaroj kaj nur aktualigotan lige kun la mondmilitoj pro la tagaj elirmalpermesoj.

Kontraŭe, la Unua Libro de d-ro Esperanto, eldonita la 28-an de julio 1887, estis tuj konsiderita de L.L. Zamenhof kiel grava kaj serioza afero por la tuta mondo, tiel ke tiu nova komuna lingvo celas faciligi la interkomunikadon inter popoloj kaj iĝi lingvo de paco; dum la iamaj germanaj kaj rusaj imperiismoj volis malaperigi judojn kaj polojn, kaj iliajn jidan kaj polan lingvojn. La pogromoj de 1881-1882 kondukis lin al la internaciista ideo por detrui kaj transpaŝi la religiajn kaj lingvajn barilojn.

Freŝdate, se Esperanto estintus pli disvastigita en la mondo, kaj aparte en Eŭropo, la milito de 2014 en Ukrainio (ne fore de la naskiĝurbo de Zamenhof) estintus evitita. Fakte, kiam la nova Prezidento decidis nuligi la sistemon de du oficialaj lingvoj (la ukraina kaj la rusa) por nur la ukraina lingvo, celante aliĝi al Eŭropo, ĉiam sen Esperanto, ruslingvanoj decidis apartigi sin de Ukrainio por ne esti konsiderataj kiel subpopolo.

Tute kontraŭe al via aserto: “en ambaŭ kazoj la sukceso ne estis tuja”, tuj aliĝis al la idealo de nia majstro kelkaj dekoj da adeptoj, poste kelkaj centoj en la tuta Eŭropo; en 1905 okazis la unua Universala Kongreso en Bulonjo-ĉe-Maro kun preskaŭ 700 partoprenantoj kaj 2700 kunestis en la universala kongreso de Lillo en 2015. Do la influo kaj la intereso de la tuta mondo por Esperanto neniam ĉesas kreski.

Kie vi vidis, ke “la somera tempo iĝis akceptita tutmonde” kaj ke “neniu pridubas la someran tempon”? Ĉu vi legis la artikolon pri Somera tempo en Vikipedio? Vi vidos, ke miliardoj da homoj neniam praktikis someran tempon kaj miliardoj da homoj rifuzis ĝin pro la malfacileco de ĝia plenumo, ĝia kosto kaj ĝiaj malsanigaj efikoj al homoj. Eĉ la Eŭropa komisiono iniciatis raporton, laŭ kies konkludo la energiŝparado estas dubinda; ĝi estis eldonita en la fino de la 20-a jarcento, kiam ne okazis ĉie la uzado de fluokompaktaj lampoj kaj LED-oj (lumeligantaj diodoj, kiuj nun konsumas dekoble malpli da elektro ol la iamaj ampoloj). Do la oficiala kialo pri energiŝparado tute ne plu validas; tiom pli, dum ni scias, ke la plejparto de la energikonsumado originas de domhejtado, la praktiko fruigi je unu horo matene la hejtadon de domoj en marto kaj oktobro, kiam la temperaturo estas unu gradon malpli ol sen horoŝanĝo, kreskigas je 7% la energikonsumadon por hejtado, kio superas la oficialan erareman kialon antaŭsupozatan de blindaj registaroj. Pro tio, la amaskomunikiloj trovis alian falsan argumenton pri la distroj. Tamen, dum oni povas konsideri, ke lerni kaj praktiki Esperanton estas utile kaj distre, kontraŭe somera tempo estas tute malutila eĉ pri distroj.

Tamen, pro tia ŝanĝo de horo, noktaj spektakloj komenciĝas unu horon poste (nokta spektaklo dum sunlumo ne tre taŭgas, ĉu ne?), dormodaŭro malpliiĝas je unu horo (ne tre bone por infanoj). Dum la printempa trimestro, estas malfacile enlitigi infanojn, kiam la suno brilas vespere, ili preferas ludi ekstere anstataŭ studi kaj finfine malfrue endormiĝas. Ne surprizas, ke dum la lasta trimestro ili estas lacaj, malbone aŭskultas kaj malbone studas. Praktiki sporton dum la fino de labortago, kiam la korpo estas laca, la atmosfero estas peza, varma kaj polua (precipe en urboj), ne bone taŭgas. La Akademio de Medicino rekomendas trejnadan sporton frumatene por bone oksigeni la korpon antaŭ ol iri al la laboro, kiam la atmosfero estas malpeza, malvarmeta kaj nepolua; domaĝe por tio, la frumatena sunlumo mankas pro la somera tempo. Pro la pli longa daŭro de la lumo vespere, homoj pli longe promenadas kaj veturas pli fore, konsumante pli da benzino kaj la probablo de akcidentoj pli grandas pro la pli granda nombro de traveturataj kilometroj; tion pruvas la statistikoj per komparo inter la jaroj kun horoŝanĝoj tuj sekvantaj kaj la jaroj sen somera tempo.

Ne ĉiu alkutimiĝas al somera tem po, multaj homoj havas problemojn endormiĝi dum semajnoj post la artefarita subita ŝanĝo de horo, aparte dum printempo; sekvas ankaŭ ke multaj ne plu povas endormiĝi sen medikamentoj. Plejparto de la homoj adaptiĝis per la perdo de unu horo de dormo ĉiun nokton, kio okazis ekzemple en Eŭropo, se oni komparas la daŭron de dormo nun kun la daŭro antaŭ la kreado de la somera tempo, de antaŭ kvardek jaroj. Kiam oni scias, ke dormotempo estas grava por la ripozo de la cerbo, kaj la kristalizado de informoj kaj la fortigo de la memoro, ne surprizas, ke la IQ (intelekta kvociento) malkreskis je 4 poentoj ekde kvardek jaroj.

Kiam referendumo estis prezentita al homoj, la respondo estis NE al somera tempo, laŭ la voĉbalotoj organizitaj de 1975 ĝis 2009 en Aŭstralio kaj Svislando. Do somera tempo simbolas iun kontraŭ-demokratian reĝimon, trudatan al tro multe da homoj. Ne surprizas, ke somera tempo aperis la unuan fojon dum la unua mondmilito, ĉar ĝi estis apogita de la germana imperiismo, same kiel pri la soveta imperiismo. Inverse, Esperanto kaj esperantistoj estis subpremataj de tiaj imperiismoj, ili tamen plu ekzistas.

Pro la perditaj horoj kaŭze de la someraj tempoj, kiuj evidentigas la sklavecon de kelkaj popoloj vid-alvide al kontraŭ-demokratiaj registaroj, pli bone utilus al tiuj popoloj uzi tiujn horojn por akiri bonan nivelon de la Esperanta lingvo kaj por kontribui al sia pli bona farto. Fakte, oni povas konsideri, ke kvarono de horo estas perdita ĉe ĉiu horoŝoviĝo (brakhorloĝoj, murhorloĝoj, forgesoj fari ĝin, nuligitaj rendevuoj, labortempo perdita ktp.), tio estas duono de horo ĉiu-jare. Ĉe la fino de la vivo estas 50 horoj, kiuj estus sufiĉaj por akiri jam bonan nivelon de Esperanto. Estas ĝenerale agnoskite, ke homoj estas averaĝe perturbitaj dum tri tagoj post ĉiu horoŝanĝo, do ĝis la fino de sia vivo ĉiu viktimo de somera tempo havas 2 jarojn de sia vivo fuŝitajn pro ia trudita ne-geniaĵo (eŭfemismo, se konsideri nur la ĉi-suprajn argumentojn, kiujn mi limigis por ne tro longigi mian reagon).

Konklude, pri la komparo inter Esperanto kaj somera tempo, ni vidas ke pli ol 10 milionoj da homoj persone per siaj voĉdonoj jam esprimis, ke ili NE deziras someran tempon, laŭ la referendumoj de Aŭstralio kaj Svislando.

Kara Amir, pri Esperanto mi konsentas kun vi por, omaĝe al la centjariĝo de la forpaso de Zamenhof, varbi sindevigojn, permesante registri per retaj amaskomunikiloj ankaŭ pli ol 10 milionojn da personoj, kiuj promesas lerni lian geniaĵon; tio ŝajnas ebla, se oni inkludigas tiujn, kiuj jam ekpraktikas kaj praktikas Esperanton. Tiumaniere ni montros al la tuta mondo, ke nia lingvo ĉiam disvastiĝas grandskale sur ĉiuj kontinentoj.

Forpasoj

Mine Yositaka (1941–2017)

Mine Yositaka dum multaj jaroj ludis elstaran rolon en Kansai-Ligo de Esperanto-Grupoj (KLEG) en Japanio. Krom zorgi pri organizaj aferoj, li precipe aktivis en la eldona kampo. Li estis respondeculo de Japana Esperanta Librokooperativo kaj de la eldonejoj Riveroj kaj “La Kritikanto”, kie aperis interalie verkoj de Miyamoto Masao kaj Vilmos Benczik. De 1993 ĝis 1999 Mine redaktis la kulturan revuon Riveroj. Aparte notinda estas lia kompilo de kvinvoluma verkaro de Vasilij Eroŝenko (1979–1996). En 2008 li estis distingita de Japana Esperanto-Instituto per la Premio Ossaka. Mine Yositaka krome kontribuis al la aperigo de Biografia leksikono de la Esperanto-movado en Japanio (2013). Dum pli ol dudek jaroj li estis membro de la juĝkomisiono de la Premio Antoni Grabowski, starigita de UEA. Pro malsano ekde 2012 li devis ĉiam pli redukti sian aktivadon.

HAN Moo-hyup (1923-2017)

En la aĝo de 94 jaroj HAN Moo-hyup forpasis la 22-an de aŭgusto 2017 en Bundang, Koreio. Li naskiĝis la 22-an de aŭgusto 1923 en Pjongjango.

Li estis emerita dustela generalo de la Korea Armeo, esperantisto ekde 1976, prezidanto (1979-1981, 1990-1994) kaj honora prezidanto (1994) de Korea Eperanto-Asocio, honora membro (1995) de UEA. Li eldonis la gazeton La Espero el Koreio (1976-1994) kaj estis LKK-prezidanto de la 79-a Seula UK (1994).

Diplomiĝis ĉe la postdiploma lernejo de la Nacia Defenda Universitato (1957); diplomiĝis ĉe la politika kaj diplomatia fako de la universitato Dankook (1962). Ĉefdirektoro de la lerneja fondaĵo Kumoh (1975-1977); ĝenerala direktoro de la mar- kaj fajrasekura kompanio Dongbang (1977-1981).

Li verkis la librojn Soldato kaj Respondeco (1975) kaj Administrado kaj Respondeco (1980). Korea Esperanto-Asocio eldonis la memorlibron en 2015 sub la titolo Dediĉe al Uyang HAN Moo-hyup.

Revuo Esperanto 2017 11

Eduardo Vivancos: Esperanta Legendo: Eduardo Vivancos estas esperantisto ekde la 1930-aj jaroj. Li partoprenis Hispanan Intercivitanan Militon kaj eĉ instruis Esperanton al siaj kamaradoj en la fronto. Ĵenja Amis intervjuis Javier Alcalde pri biografio de Eduardo.

Brilas afrikaj junuloj: Mireille Grosjean, motoro de la konstanta rubriko Afriko Brilas, rakontas pri la Esperanto-agado de la afrikaj junuloj en Togolando, Benino, Burundo, Senegalo, Tanzanio, DR Kongo, Kenjo, Kameruno

Intervjuo kun la ensemblo Asorti: Asorti estas familia muzika ensemblo el Litovio, konsistanta el la muzikistoj Edvardas (patro), Jelena (patrino) kaj Edgaras (filo) Piščikas. La redakcio de la revuo Esperanto preparis kelkajn demandojn por ili

Ivo Lapenna — esperantisto kaj juristo: Detala recenzo de Sven Ziegler por la libro Elektitaj tekstoj pri Internacia Juro de Ivo Lapenna, eldonita en 2017 de Dokumenta Esperanto-Centro, Đurđevac (Kroatio), kunlabore kun Fondaĵo Ivo Lapenna, Kopenhago (Danio)

Malferme

Neforgesebla UK preparata por Lisbono

LKK de la 103-a UK en Lisbono

Antaŭ multaj jaroj, kiam la portugalajn esperantistojn unue kontaktis la Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães, instigante nin inviti la Universalan Kongreson, ni estis iom skeptikaj pri la afero. Nia ĉefa hezito temis pri tio, ĉu ni havas sufiĉan homforton por organizi tiel grandan eventon kaj ĉu la financoj de nia asocio eltenus tion.

Post detalaj klarigoj kiel la UK-oj funkcias nuntempe, kiu prenas la financan riskon, pri la labormetodo kaj utiligo de teknologio por simpligi kaj rapidigi la aferojn, kaj inspiritaj de la sukcesa organizado en la landoj, kie la movado estas malpli granda ol tiu en Portugalio, ni decidis, ke ni ne nur pretas inviti la ĉefan eventon de la Esperanta Movado, sed ke en Lisbono la kongreso estos unu el la plej bonaj iam ajn. Almenaŭ tio estas nia celo!

La sekva paŝo estis decidi kiu loko estas la plej taŭga por la kongresejo. Ni, kune kun KKS, vizitis kelkajn ejojn, inter ili modernajn kongresejojn kaj aliajn kunsidejojn. Tamen, pro la situo kun facila atingebleco aldone al la plej bona financa oferto, la elektita, kvazaŭ natura loko por nia kongreso estis la Universitato de Lisbono (Rektorejo kaj Fakultato pri Juro). Ĉiuj kunsidejoj havas klimatizon — ni aldonu tion por trankviligi homojn, kiuj pensas, ke ĉie en suda Eŭropo oni suferas varmon dum la somero. Lisbono estas urbo ĉe la oceano, arboplena kaj (re)konstruita tiel, ke la loĝantoj ĝuas agrablan temperaturon kie ajn ili estas.

Ni ŝatus diri, ke la plej promenemaj homoj povas veni piede de la flughaveno ĝis la kongresejo, ĉar ĝi troviĝas nur ĉirkaŭ 3 kilometrojn for de la universitato. En la kongreseja regiono estas hoteloj, gastejoj kaj ludomoj kun diversaj prezkategorioj. Krome, je kelkaj metroj estas metrostacio kaj sep buslinioj bone konektas nian kongresejon kun la tuta urbo.

LKK konscias pri la strukturo de la kongreso, ke estas malfacile aldoni novajn erojn en ĝi sen ke tio influu aliajn erojn, sed, eĉ tiel, ni jam cerbumas por ke la kongresanoj restu tiel bone impresitaj de la UK kaj de ni, ke ili deziru reveni kiel eble plej baldaŭ al Portugalio, prefere okaze de estonta Esperanto-aranĝo.

Nuntempe la ekonomio multe influas la decidon ĉu iri aŭ ne al iu renkontiĝo kaj ni fidas ke la relative malaltaj prezoj en Portugalio kaj la fakto, ke unuafoje la UK okazos en nia lando, kontribuos por ke la nombro de kongresanoj estu pli alta ol en la lastatempaj UK-oj. Ni pensas ke nova kongreslando, kun riĉaj historio kaj kulturo, la kontakto kun “novaj” esperantistoj, feria (t.e. agrabla) vetero instigos kaj novajn kaj oftajn partoprenantojn aliĝi al la 103-a Universala Kongreso de Esperanto. Ni zorgos ke neniu bedaŭros veni ĉe ni en julio 2018!

Bonvenon al la UK en Lisbono!

Intervjuo

Eduardo Vivancos: Esperanta Legendo

Intervjuis Ĵenja Amis

“En Esperantujo ni ofte parolas pri junuloj, sed ni ne forgesu la maljunulojn, kiuj konstruis la movadon kaj komunumon, kiujn ni ĝuas hodiaŭ”, skribis antaŭnelonge mia amiko Mateo Chisholm, el Toronto, pri Eduardo Vivancos (foje esperantigita Vivankos). 97-jara Eduardo estis honorita pro elstara agado dum la ferma ceremonio de la UK en Seulo. Naskiĝinta en Barcelono en 1920, Eduardo Vivancos estas esperantisto ekde la 1930-aj jaroj. Li partoprenis la Hispanan Intercivitanan Militon kaj eĉ instruis Esperanton al siaj kamaradoj en la fronto. Eduardo havas mirinde firman memoron kaj senlimajn rakontojn pri la milito kaj la posta ekziliĝo en la koncentrejoj en Francio, antaŭ lia translokiĝo al Toronto en 1954. Mi ekkonis lian vivon dank’ al Javier Alcalde — esperantisto, loĝanta en Barcelono, kiu venis al Kanado ĉi-printempe por fari serion da intervjuoj por la biografio de Eduardo. Javier afable konsentis respondi miajn demandojn!

Ĵ.A.: Rakontu pri via projekto!

J.A.: En La Arto Labori Kune Humphrey Tonkin klarigas al Mark Fettes, ke li ĉiam klopodas apliki tion, kion li lernis en Esperantujo, en la eksteran mondon kaj ankaŭ male. Tiu frazo frapis min. Mi estas esploristo pri sociaj sciencoj kaj pacaj studoj kaj tiel havas konkretajn talentojn kaj spertojn. Profesie mi intervjuis multajn homojn por malsamaj esplorprojektoj. Ekzemple, mi iniciatis kolekton de longaj filmintervjuoj kun katalunaj pacifistoj, kiu celas konstrui ampleksan memoron de tiu paca movado klarigata de siaj ĉefroluloj. La afero gravas kaj urĝas, ĉar homoj maljuniĝas kaj finfine mortas. Iam mi komprenis, ke indus fari ion similan en nia movado. La biografio de Eduardo enkadriĝas en tiu ideo.

Ĵ.A.: Kiel vi eksciis pri Eduardo, kaj kiel vi ekhavis la ideon fari lian biografion?

J.A.: Mi aktivas en vikipediaj rondoj, ĉefe en tiu kataluna. Tie mi verkis centon da biografietoj de esperantistoj. Inter ili, la figuro de Eduardo aparte interesis min. Temis pri barcelonano, kiel mi, kiu travivis la plej dramajn eventojn de nia nuntempa historio. Juna idealisto, li batalis kontraŭ la faŝismo kaj suferis ekziliĝon kaj koncentrejojn. Por la homoj de mia generacio temas pri mitaj okazaĵoj. Ankaŭ mi forte kontraŭas faŝismon. Aliflanke, Eduardo estis atleto, kiu preparis sin por la popolaj Olimpiaj ludoj de Barcelono en 1936, kiam okazis la milita puĉo. Ĉar ankaŭ mi amatore maratonas, jen alia elemento, kiu kunligas nin.

Ĵ.A.: Kiel vi kontaktis Eduardon, kiel kutime iris viaj renkontiĝoj kun li kaj en kiu lingvo vi parolas kun li?

J.A.: Unue gravis krei konfidan rilaton kun lia filo Floreal, kiun mi kontaktis pere de helpemaj kanadaj samideanoj. Tiel mi konsciis, ke la ideo de tiu projekto vekis grandan intereson en Eduardo kaj pro tio Floreal varme subtenas ĝin. Li ankaŭ ŝatas, ke mi alproksimiĝas al tiklaj temoj el respektema sinteno. En Toronto mi vizitis Eduardon ĉiutage dum semajno. Laŭ interkonsento, temis pri duhoraj babiladoj matenmeze, ĉiam en Esperanto. Pacience li respondis ĉiujn miajn demandojn. Tio postulis grandan strebon, ĉar mi ofte miksis temojn kaj epokojn. Vespere mi transskribis la registraĵon, kio pensigis min pri novaj demandoj. Nun ni daŭrigas tiajn konversaciojn telefone. Tre emocie estas laŭtlegi al li malnovan leteron aŭ artikolon, kaj vidi kiel tio spronas liajn memoraĵojn.

Ĵ.A.: Ĉu estas aliaj esploristoj, kiuj jam pritraktis la vivon de Eduardo?

J.A.: Neniu laŭ mia scio klopodis verki seriozan biografion pri li. Tamen, li ja estis ŝlosila informa fonto por aliaj biografiaj verkoj, kiel tiuj pri Jaume Grau Casas (vidu Tagoj kaj Ruinoj), Germinal Gracia kaj Jozefo Del Amo. Ankaŭ por la Laboristaj Kronikoj fare de Antonio Marco Botella. Plurfoje oni petis de li informojn pri la rilato inter Esperanto kaj anarkiismo kaj pri la popolaj Olimpiaj ludoj (ekzemple, brazila televido intervjuis lin tiurilate). Ĉiuj tiuj kunlaboraĵoj, kiujn mi paŝon post paŝo kolektas, multe helpas al mia esploro.

Ĵ.A.: Ĉu vi ricevis ioman subtenon de iuj organizaĵoj aŭ esperantistoj?

J.A.: ESF malavare akceptis subvencii mian flugbileton al Kanado. Tiu vizito estis turnopunkto por la esploro, ĉar mi konatiĝis persone kun Eduardo (kaj kun Floreal), kaj plifirmigis nian necesan konfidan rilaton. Ĉiun alian el spezon mi mem pagis.

Ĵ.A.: Ĉu Eduardo povas bone memori la eventojn de antaŭ sepdeko da jaroj?

J.A.: Kurioze, li sufiĉe bone memoras la okazaĵojn de antaŭ 70 kaj 80 jaroj, eĉ pli bone ol tion, kio okazis antaŭ 10 aŭ 20 jaroj. Tamen, kompreneble lia memorkapablo ne perfektas kaj mi devas konfirmi ĉiun detalon per pluraj fontoj, inkluzive de historiaj fakaj verkoj, sed ankaŭ de amikoj kaj familianoj kiel lia filo aŭ lia fratino, la gravega SAT-aktivulino Juliette Ternant. Ne malofte, mi uzas tiucele tekstojn verkitajn de Eduardo mem en epokoj pli proksimaj al tiuj okazaĵoj.

Ĵ.A.: Ĉu konserviĝis aliaj dokumentoj, kiuj atestas pri liaj travivaĵoj — fotoj, leteroj ktp?

J.A.: Bedaŭrinde, granda parto de lia persona arĥivo perdiĝis en pluraj momentoj, ĉefe kiam Eduardo translokiĝis al la maljunulejo. Bonŝance, Juliette konservas leterojn de li senditajn en la 1930-aj kaj 1940-aj jaroj, kiam li kaj la patro estis en Francio kaj ŝi kaj la patrino ankoraŭ en Barcelono — Parenteze, ankaŭ la historio de ŝia alveno al Francio kiel refuĝinto estas kortuŝa kaj emociplena — Aldone, multajn interesajn fotojn kaj kelkajn filmetojn mi jam kolektis. Kaj eĉ originalan taglibron verkitan de Eduardo en 1936-37, kiu estas vera juvelo. En ĝi, beletre, freŝe kaj senteme, adoleskanto rakontas pri siaj unuaj travivaĵoj pri amo, Esperanto, milito ktp.

Ĵ.A.: Kie vi estas nun en la projekto?

J.A.: La projekto montriĝis pli ampleksa ol antaŭvidite. Estas multe da fadenoj, kiujn mi ŝatus esplori. Krom Eduardo, mi intervjuis dekon da homoj kaj vizitis UEA- kaj SAT-arĥivojn, interalie. Aldone, esperantistoj kiuj ekkonas la projekton, daŭre kontaktas min por transdoni interesajn materialojn. Kaj ĉar ne ĉiuj internaciaj legantoj scios pri la menciitaj historiaj eventoj, nepras priskribi detale la kuntekston en ĉiu epoko. Resume, serioza biografio postulas multe da tempo kaj mi ne trorapidigos la procezon. Tamen, mi decidis eldoni baldaŭ alian publikigaĵon. Temas pri antologio de tekstoj verkitaj de Eduardo, kelkaj el ili malfacile troveblaj.

Ĵ.A.: Dua libro! Ĉu vi povas diri ion pri la enhavo de tiu antologio?

J.A.: Kvankam verkitaj en malsamaj epokoj (kaj en malsamaj lingvoj), multaj eroj pritraktas tiujn eventojn, kiuj profunde frapis lin: Olimpiaj ludoj, liberecana revolucio, milito, koncentrejoj... Inter ili elstaras lia taglibro, kiu neniam antaŭe estis eldonita. Li ankaŭ verkis sufiĉe pri la Esperanta movado. Alivorte, liaj tekstoj abundas. Ekzemple, dum 10 jaroj li estis konstanta kunlaboranto de kataluna revuo. Tio signifas, ke malfacilis fari la elekton de la tekstoj. Tiun antologion enkondukos eseo mia, kiu kuntekstigos la tekstojn de Eduardo, kaj kiu helpos al mi konstrui la argumentan linion de lia kompleta biografio.

Ĵ.A.: Kio estas la plej grava afero, kiun vi lernis de Eduardo?

J.A.: Sen esti gravulo (t.e. profesoro, sciencisto), Eduardo kapablis efiki ekster Esperantujo. Li funkciigis la internacian lingvon en la liberecana movado kaj tiel helpis konstrui pontojn inter Azio kaj Okcidento. Temas pri stranga kazo de politike konscia homo, sed maldogmema, kiu ŝajnas praktiki la zamenhofan filozofion de La Vojo. Post tragikaj travivaĵoj, li sukcese motoris la Esperantan movadon en Toronto dum jardekoj. Tie en 1973 li ĉeforganizis la unuan SAT-kongreson ekster Eŭropo, al kiu laŭ la lokaj aktivuloj ankoraŭ ŝuldas la bona financa situacio de la Toronta klubo. Alice Kazmierowski, kiu ekkonis lin kiel infano antaŭ 60 jaroj, difinas lin kiel la perfektan esperantiston. Kial? Trivorte: espero, obstino kaj pacienco.

Ĵ.A.: Kiujn sekvojn vi esperas, ke havos via laboro?

J.A.: Unue, mi celas proksimigi al la publiko sufiĉe malkonatan esperantiston kaj liajn atingojn, kiel la revuo Senŝtatano, kiun li fondis kaj redaktoris. Due, mi revenas al la ideo konstrui (kunlabore) la memoron de nia movado klarigata de siaj ĉefroluloj. Jen ekzemplo: post unu el la prelegoj, kiujn mi faris pri tiu esploro, japana samideano alproksimiĝis. Li konfidis al mi, ke mia projekto inspiris lin fari ion similan pri elstara japana esperantisto. Mi ege ŝatus se mia verko spronus tiajn reagojn en aliaj homoj.

Ĵ.A.: Dankegon pro via tempo! Ĉu vi povus, por la fino, mencii iun anekdoton el la taglibro de Eduardo?

J.A.: Kiam ekis la milito en Hispanio Eduardo estis 16-jaraĝa, tro juna por lukti en la tranĉeoj. Tamen, li volis helpi en la batalo kontraŭ la faŝismo kaj decidis iri al hospitalo por doni sangon. Li faris tion kaŝe de siaj gepatroj, ĉar interalie, tiutempe ne klaris, ke oni facile rehavos la sangon donitan. Ankaŭ la maniero doni sangon surprizos la leganton. En tiu epoko, temis pri rekta sistemo: de brako al brako. En sia taglibro, Eduardo kortuŝe priskribas siajn travivaĵojn tiurilate, laŭlitere la senton savi unu vivon, la sinceran brakumon de la familianoj de la vundito post la operacio... dum ekstere daŭras la bombado de Barcelono.

Esperanto en universitatoj

Ronda tablo pri Esperanto en grava forumo

Dima Ŝevĉenko

2–4 oktobro en Rusio, Sankt-Peterburgo, okazis internacia forumo Rusio kaj Iberameriko en tutmondiĝanta mondo: historio kaj nuntempo. La aranĝo efektiviĝis baze de la Sankt-Peterburga Ŝtata Universitato (SPBU) kun subteno de kelkaj aliaj universitatoj kaj diversaj organizoj. La forumon partoprenis pli ol 500 reprezentantoj de sciencaj, politikaj kaj fakulaj rondoj el 30 landoj. Ĉeestis multaj gravuloj el Rusio kaj Iberamerikaj landoj. La aranĝo konsistis el plenkunsidoj, paralelaj ĉefkonferencoj, rondaj tabloj, prezentadoj, kunsidoj de sekcioj kaj laborgrupoj.

Kadre de la forumo, la 4-an de oktobro, okazis ronda tablo Esperanto kiel ponto inter Rusio kaj Latin-Ameriko. Laŭ la provizora plano devis veni du grupoj de esperantistoj — el Rusio kaj el Meksiko. Pro la terura tertremo, kiu okazis en la lando tuj antaŭ la forumo, la meksika delegacio (Ivan Deance kaj Veronica Vazquez Valdes), kiu estis la iniciatinto de la ronda tablo, bedaŭrinde ne sukcesis veni kaj distance subtenis la partoprenantojn. Malgraŭ tio la ronda tablo sukcesis: al ĝi venis multaj studentoj kaj postdiplomiĝantoj, Esperanto estis menciita kelkfoje en la programlibro, anoncoj kaj aliaj dokumentoj. Ĉeestantaj neesperantistoj aktive partoprenis en la diskutoj, faris demandojn — kelkaj ekinteresiĝis lerni Esperanton kaj esplori priesperantajn temojn el la scienca vidpunkto. La ĉefaj prelegantoj de la ronda tablo estis Mikaelo Ĉertilov, estrarano de Rusia Esperantista Unio (REU), kiu faris prelegon Grandaj kulturoj kaj iliaj bezonoj pri komunikado; Dmitrij Ŝevĉenko, reprezentanta la Rusian universitaton de amikeco inter la popoloj (RUDN), prelegis pri La lingvo Esperanto kiel rimedo de egalrajta komunikado en interreto en la kondiĉoj de la tutmondiĝo; Anna Striganova, kiu reprezentis la saman universitaton, havis prelegon Sperto de instruado de Esperanto kadre de la programoj de la aldona profesia klerigado en la filologia fakultato de la Rusia universitato de amikeco inter la popoloj. La konata esperantisto Mikaelo Bronŝtejn, kiu ĉeestis nur la unuan tagon de la forumo kaj, bedaŭrinde, ne povis partopreni la ron dan tablon, malĉeeste kontribuis per la temo Kurso de Esperanto surbaze de fabeloj kun plikomplikiĝantaj tekstoj. Kiel honora gasto la rondan tablon partoprenis ankaŭ la konata esperantisto el Belgio Jozef Willem E.F. Haazen, kiu nuntempe loĝas en Sankt-Peterburgo kaj estas profesoro de la universitato, kie okazis la forumo. Li rakontis al la ĉeestantoj pri la propra sperto — kiel li lernis Esperanton kaj poste praktike uzis ĝin en la vivo.

Partoprenon de esperantistoj en la aranĝo helpis la fonduso ESF. La organizadon de la ronda tablo apogis Meksika Esperanto-Federacio kaj ĝia prezidantino Mallely Martínez Mateos. Laŭ la rezultoj de la forumo libroforme estos publikigita artikolaro, kie aperos artikoloj interalie pri Esperanto.

Kalejdoskopo

Kurso de Esperanto en Bunda

Finfine okazis la Esperanto-kur so en la urbo Bunda (Tanzanio), 18–22 septembro 2017.

En la kurso partoprenis 15 personoj: du el ili venis de la kandelema Esperanto-klubo (Musoma), unu venis el Mwanza, 12 personoj estis de Bunda. La kurso estis gvidita de s-roj Mulele Mbassa kaj Dismas Robert.

La okazigo de tiu kurso estas daŭrigata agado por firmigi kaj kreskigi la Tanzanian Esperanto-movadon. Por decide antaŭenpuŝi tiun laboron estis lanĉita la projekto Bunda Esperanto-Centro, konforme al kiu la lingvo atingu la plej forajn regionojn de la lando, kie estas esperantistoj kun malforta movado aŭ esperantistoj kun nivelo de komencintoj.

Bunda Esperanto-Centro ĉiam aktivas por vigligi la Esperanto-movadon, instrui la lingvon kaj eldoni informojn pri ĝiaj aktivaĵoj.

Por pliaj detaloj vi povas kontakti s-ron Mulele Mbassa Makaranga, p.o. box 25, Bunda-Mara, Tanzanio. Retadreso: m...@gmail.com

Okazis granda publika prelego en Liaoning en Ĉinio

Por festi la Zamenhofan Jaron kaj la 130-an datrevenon de la unua libro granda publika prelego kun la titolo “Internacia lingvo de la estonteco kaj la Kreinto de Esperanto Zamenhof” okazis 23 julio 2017 en Shenyang, la ĉefurbo de Liaoning, Ĉinio. Ĝin partoprenis pli ol 130 civitanoj, i.a. eksa urbestro, profesoroj, artistoj, entreprenistoj, raportistoj, studentoj ktp.

Enirante la oran halon oni tuj vidis fonan muron kun la vortoj Zamenhofa Jaro en la ses laborlingvoj de UN, kaj ĉe la akceptejo akiris verdan Esperanto-tukon. Estis ankaŭ portreto de Zamenhof, pentrita de s-ino Wang Ping, fama pentristino. Dum sonis la emociplena himno La Espero, eniris la halon s-ro Zhao Guanghui, ĝenerala sekretario de Liaoning Internacia Ekonomia kaj Kultura Klubo (LIEKK), svingante novan standardon, kiun s-ino Zheng Quan, vicprezidantino de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, speciale faris por la aktivado, kaj ĝi estis transdonita en la manojn de ĉiu partoprenanto. S-ro Liu Weijie, esperantisto kaj prezidanto de LIEKK, faris prelegon pri diversaj temoj, inkluzive pri la vivo de Zamenhof, formiĝo kaj kreo de Esperanto, evoluo de la monda Esperanto-movado, lernado de Esperanto kaj aliaj temoj. Post la prelego nemalmultaj partoprenintoj esprimis la deziron prepari sin por lerno de Esperanto. Okazis ankaŭ multaj aliaj aktivaĵoj.

Poste entute 8 amaskomunikiloj raportis pri la aranĝo, i.a. raportistino el Fenikso-Liaoning (ln.ifeng.com) intervjuis s-ron Liu Weijie. La aktivado ricevis var man eĥon el la socio, nemalmultaj homoj kontaktis esperantistojn por pli multe scii kaj lerni Esperanton.

Laŭ la informoj de Wu Guojiang, Vicprezidanto de Liaoning-provinca Esperanto-Asocio, Ĉinio

Posteno pri Esperanto en Liverpola Universitato

Instrua posteno por doktoriĝanta studento en la fako Esperanto / konstruitaj lingvoj / lingvoplanado (nomita laŭ la nomo de John Buchanan), Fako de historio, lingvoj kaj kulturoj, Universitato Liverpolo. Limdato por kandidatiĝi: 11 decembro 2017, 16h00 (brita horzono). Stipendio: £14 553 (jare).

Sukcesa kandidato okupiĝos pri unu el la jenaj esplorkampoj: La historio de Esperanto, de konstruitaj lingvoj kaj lingvoplanado (ĉiu kandidatiĝo devas trakti Esperanton, sed oni rajtas ankaŭ kompari ĝin kun aliaj (plan)lingvoj); La lingvistiko de Esperanto kaj konstruitaj lingvoj; La etnografio de la Esperanto-komunumo; La interrilato inter Esperanto kaj la historio de ideoj; La rolo de Esperanto (aŭ de Esperanto kaj aliaj konstruitaj lingvoj) en edukado; Frazeologio en Esperanto aŭ en Esperanto kaj aliaj konstruitaj lingvoj.

Por demandoj bv. kontakti a...@liverpool.ac.uk. Ĉiujn detalojn en la angla oni trovos ĉe la retejo: https://goo.gl/3SsSKD.

Artikolo pri Esperanto

La 16-an de septembro 2017 en Uzbekio en la regiona taggazeto “Samar kandskij Vestnik” (“Heroldo de Samarkando”) aperis duonpaĝa artikolo pri la 102-a UK.

Kongresa Komuniko 1

103-a Universala Kongreso de Esperanto Lisbono, Portugalio, 28 julio — 4 aŭgusto 2018

Konstanta adreso

Universala Esperanto-Asocio, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Tel.: +31 (0)10 436 1044; fakso: +31 (0)10 436 1751. Retadreso: k...@co.uea.org. TTT: http://www.uea.org/kongresoj.

Kongresa Temo

La temo de la 103-a UK estas: “Kulturoj, lingvoj, tutmondiĝo: Kien nun?”

Informoj

Por aliĝoj kaj mendoj servas la ĝenerala kongresa retejo de UEA (vd. supre). En Facebook estas evento-paĝo kun diskutejo kaj informoj pri la kongreso, aldonataj laŭ la evoluo de la preparlaboroj: https://www.facebook.com/events/629033787272431.

Kongresejo

La kongresejo estos en la ĉambroj de la Fakultato pri Juro kaj de la Rektorejo de la Universitato de Lisbono, Alameda da Universidade, Lisbono.

Vojaĝado

Lisbono estas konektita kun la cetera Eŭropo kaj la mondo pere de la plej renomaj flugkompanioj. La ĉefa en la lisbona flughaveno estas TAP Air Portugal. Krome, du el la plej konataj eŭropaj flugkompanioj kun aparte malmultekostaj tarifoj, easyJet kaj Ryanair, flugas inter Lisbono kaj kvardeko da urboj tra la kontinento. El la flughaveno (LIS) eblas iri al la kongresejo taksie, buse, metroe... kaj piede, ĉar la distanco inter ambaŭ lokoj estas nur 3 kilometroj.

Lisbono estas facile atingebla ankaŭ buse kaj trajne.

Loĝado

Detalaj informoj aperos en la Dua Bulteno. La oferto varios de modestaj dormlokoj ĝis luksaj hotelĉambroj, kelkaj je piedira distanco de la kongresejo; aliaj estos facile atingeblaj per la publikaj busoj kaj metroo.

Ekskursoj

La ekskursoj vizitos la ĉefajn vizitindajn lokojn en Lisbono kaj proksimaj urboj, ekzemple la lokajn palacojn, Kastelon de Sankta Georgo, la tradician kvartalon Alfama, Turon de Belém, Monaĥejon de la Ĵeromoj, muzeojn, Bairro Alto (Alta Kvartalo), la kvartalon Chiado, Pilgrimejon de Fátima k.a. La antaŭ- kaj postkongresaj ekskursoj estas planataj por la Insularo Madejro kaj Acoroj, por la suda parto de la lando, ĉe Algarvo, por la centra kaj norda partoj de la lando al i.a. la urboj Koimbro, Porto, Guimarães. Detalaj priskriboj aperos en la Dua Bulteno.

Internacia Kongresa Universitato

La 71-a sesio de IKU akceptas prelegproponojn ĝis la 31-a de januaro 2018. La prelegoj prefere rilatu al la Kongresa Temo. Pliajn informojn vidu en la paĝo 233.

Reklamiloj

La Unua Bulteno estas senpage havebla ĉe UEA, ankaŭ grandkvante.

Aliĝilo

Papera aliĝilo estas ricevebla ĉe la perantoj kaj ĉe UEA, kiu volonte liveros ĝin grandkvante por distribuado kun E-gazetoj kaj en E-aranĝoj. La retan aliĝilon eblas ankaŭ elŝuti ĉe la kongresa TTT-ejo aŭ uzi ĝin tie.

Kotizoj

Ĝis la 31-a de decembro 2017 validas jenaj kotizoj (interkrampe tiuj por la landoj de tarifo B): Individua Membro de UEA (sed ne MG) €}180,00 (135,00); MG-membro aŭ ne-IM de UEA € 225,00 (170,00); Komitatano/kunulo/junulo/handikapulo IM de UEA € 90,00 (65,00); Kunulo/junulo/handikapulo ne-IM de UEA € 135,00 (100,00). Infanoj kaj junuloj naskiĝintaj post la 31-a de decembro 1997 aliĝas senpage (bv. kunsendi kopion de lia/ŝia identigilo). Pagmanieroj troviĝas en la aliĝilo, Jarlibro 2017 (p.45-46) kaj en la TTT-ejo.

Statistiko

Ĝis la 9-a de oktobro estis registritaj 200 aliĝintoj el 39 landoj. La landoj kun plej multe da kongresanoj estis Brazilo (21), Germanio (19), Japanio (17), Portugalio (16), Usono (12), Francio (11), Pollando (10), Hungario kaj Nederlando (po 8) kaj Britio kaj Bulgario (po 7).

Esperanto-edukado

Mil gestudentoj ĉe la Artkolegio de Kunming

Alessandra Madella

La 18-an de septembro ekis nova kurso de Esperanto al 1 000 gestudentoj ĉe la Artkolegio de Kunming, en la naciriĉa regiono Junano en sud-okcidenta Ĉinio. S-ro Duan Yongxing, la prezidanto de la Artkolegio, enkondukis Esperanton al la gejunuloj en la malnova teatro de la lernejo, pere de kantoj kaj lumbildoj pri la origino kaj celoj de la lingvo kaj pri ĝiaj plej famaj junanaj, ĉinaj kaj eksterlandaj parolantoj. La lernantoj estas iom pli junaj ol la kutimaj studentoj de la Artkolegio. Fakte ili estas inter 15- kaj 18-jaraĝaj, plejparte el la suda landlimo de Junano, el regiono etne kaj kulture proksima al la loĝantoj de Tajlando. Ili ĉiuj volas iĝi gestevardoj en aviadiloj aŭ grand-rapidaj trajnoj, aŭ helpantoj dum koncertoj kaj turismaj eventoj, pri kiuj la regiono famas. Precipe la eblo labori en rapidega trajno estas granda allogo por ili, ĉar nuntempe ĝi estas simbolo de moderniĝo kaj interesa vivo. Krome, tiu evoluo estas maniero reskribi la historian vokitecon de la regiono. Junano estas tradicie la ligo de Ĉinio kun Sud-Orienta Azio, dank’ al sia pozicio laŭ unu branĉo de la Silka Vojo. Kunming havas la kvaran flughavenon de la lando, precipe por konektoj kun aliaj orientaj landoj, kaj ĝia mallarĝ-ŝpura fervojo jam de la komenco de la dudeka jarcento ligas ĝin al Vjetnamio. En tiu kun teksto, S-ro Duan esperas, ke E-o povos esti konsiderata kiel fremda lingvo fare de la fervojaj kaj aviadilaj dungantoj kaj plialtigi la ŝancojn de niaj gestudentoj trovi laboron en tiu ege dezirata nova fako kun tiel profundaj historiaj radikoj.

Ene de la Artkolegio, tiu ĉi disvolviĝo — kvankam ega laŭ la nombro de studentoj — estis preparata de longtempa Esperanta agado. Kunming mem estis la sidejo de la unua Ĉina Kongreso de Esperanto, organizita antaŭ tridek jaroj de la prezidanto Duan. Ekde 2012 la Artkolegio gastigis internaciajn ILEI- kaj IFEF-Konferencojn kaj la Ĉinan Kongreson, ĉiam pretigante junajn volontulojn, kiuj scipovis la unuajn rudimentojn de la lingvo. Krome, ĝi iĝis la oficiala sidejo de la Junana Esperanto-Asocio, malaltigante la aĝon de ĝia estraro kaj membraro pere de siaj junaj profesoroj, kiel la tibeta vic-sekretariino Sayon Zhuoma. La instruado de Esperanto, precipe al junuloj de la departemento de muziko kaj sekve al la estontaj gestevardoj, daŭris ankaŭ dum la jaroj, en kiuj ne estis planita kongreso. Tiu konstanteco permesis krei en la lernejo grandan simpation por la Esperantaj valoroj kaj pensmaniero, kaj helpis s-ron Duan proparoli la bonecon de internacia komunikado pere de ĝi fronte al la lokaj edukadaj instancoj. Fine, la lastan semestron la gestudentoj mem petis, ke ni donu al ili ekzamenon kaj oficialajn poentojn, por ke la kurso iĝu pli ol simpla volontula agado. La nova eblo uzi Esperanton por plialtigi siajn dungŝancojn simple multobligis niajn kutimajn kvar dek gestudentojn, kreante novajn oportunojn kaj defiojn.

Nuntempe kvin kompetentaj instruistoj estas ĉe la Artkolegio por instrui Esperanton al niaj novaj mil gestudentoj. Krom mi kaj S-ro Zhang Lianjn, kiu organizas la kursojn, estas ges-roj Dekmil (Choi Manwon) el Koreio kaj Optimisto (Liu Baoguo) kaj Jadobela (Li Lin) el Ĉinio. Ankaŭ Sayon Zhuoma helpos nin kune kun la ĉiam entuziasma s-ro Duan. Se la kurso sukcesos, en la estonteco ĝi povos esti malfermata al ĉiuj 3 000 gestudentoj de la gestevarda departemento kaj pli da instruistoj povus esti dungataj. Ne necesas diri, ke tio estus granda bonŝanco por la azia movado, precipe pro la ĉarnira rolo, kiun Kunming havas en la rilatoj kun la najbaraj landoj de la regiono kaj kiu povus ideale porti al movadisma renesanco en ĝi. Same, la sukcesa spegulo de tiel grandaj nombroj da lernantoj povus alporti tutnovajn konvinkajn fortojn al samdirektaj klopodoj en Eŭropo kaj en aliaj partoj de la mondo. Plie, nia ekzemplo povus esti imitata de fervojaj laboristoj ankaŭ en aliaj lokoj, permesante puŝi por pli aktiva rolo de Esperanto en la elektado de la dungotoj en gestevardaj roloj. Kaj estas facile pensi pri aplikado de la sama eblo al aliaj najbaraj kampoj. Ĉiukaze, la ĉefa celo de s-ro Duan estas alporti grandan junigon al la Esperanta movado, prezentante perspektivon de reala uzebleco de nia lingvo kiel socie valoriga kaj kultur-interŝanĝa ilo eĉ en grandrapide moderniĝanta lando.

[FORIGITA!: bildo]

Instruistino Li kun gestudentoj

[FORIGITA!: bildo]

Instruisto Choi

[FORIGITA!: bildo]

Instruisto Liu

Brilas afrikaj junuloj

Mireille Grosjean

Ni citu Kingslim Edah. Li estas kaj togolandano kaj beninano de si aj malsamnaciaj gepatroj. Li havas magistran diplomon pri politikaj sciencoj kaj sukcesis en la plej altaj niveloj de ILEI-ekzamenoj. Nun li membras en la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj de TEJO (TEJO-KER) kaj en la laborgrupo de ILEI plus edukado.net por analizi kaj taksi la lernilojn (laborgrupo kreita de la ILEI-Komitato en julio 2017). Li instruas Esperanton en Abomey-Calavi, la apuda urbo de Kotonuo, Benino. Pri siaj instruspertoj en la elementa lernejo Hadegnon li verkis artikolon por la revuo Esperanto (numero de junio 2017).

Ni citu Cyprien Guiya kaj Athanase Eke el la pli norda parto de Benino. Ili lernis Esperanton kiel knaboj de Latifou Gbadamassi. Nun ili estas en kamparana lertigejo, nacia universitato pri agrikulturo en Ketou, kaj entuziasmiĝas pri siaj studoj. Okaze de la TEJO-evento en Kotonuo en novembro 2016 ili lanĉis ATE: temas pri Asocio de Terkulturistoj Esperantistaj. Ili planas interŝanĝojn mondskale kun aliaj kamparanoj, interŝanĝojn de spertoj, de semoj kaj similaj valoraĵoj. Ili jam pri skribis siajn spertojn kaj esperojn en tiu ĉi rubriko en la numero de majo 2017.

Se mi devus citi ĉiujn talentajn junulojn en Burundo, mi plenigus ĉi tiun numeron! Tre fama estas Gilbert Niyukuri, kiu ekinstruis Esperanton en la aĝo de 14 jaroj kaj pri kiu jam temis en artikolo de Teresa Kapista en la revuo Esperanto. Nun li studas medicinon kaj plu agadas en la burunda Movado.

La beninanino Mireille Hounkpe jam famiĝis en la TEJO-movado, starante sur la afiŝoj de la IJK en Aneho, Togolando. Ŝi lernis la bazojn de Esperanto en la Seminario por Virinoj (SEVI) en la kulturcentro JoCa, en Kotonuo, Benino. Ŝi komprenis la valoron de nia lingvo kaj plu lernis en Esperanto-grupo en la universitato de Abomey-Calavi kun Kingslim Edah.

Ĉu en Senegalo, ĉu en DR Kongo, ĉu en Kenjo, ĉu en Tanzanio, ĉu en la aliaj afrikaj landoj, estas tiaj viglaj kaj scivolemaj kapablaj junuloj. Ne eblas starigi kompletan liston.

En Afriko kiel en aliaj mondopartoj estas foje pli aĝaj viroj, kiuj gvidas la Landan Asocion. Laŭ afrika proverbo Paŝu en la spuroj de via patro kaj vi estos feliĉa, okazas, ke la junuloj eksilentas, kiam la pliaĝuloj aperas. Okazis, ke la landa movado stagnis en Senegalo, kiam regis Alphonse Diatta. Li mortis en 2014. Okazis, ke la landa movado stagnis en Kameruno, kiam regis Jean Mboge-Mbele. Li mortis en 2016.

En Afriko kiel en aliaj mondopartoj estas saĝaj mezaĝuloj, kiuj ne gvidas la Movadon, sed sekvas de for kaj venas interveni, kiam la junuloj vokas ilin. Ili ne estas diktatoroj, sed konsilantoj. Ni citu Yao Raymond Afantchao en Togolando, Privas Tchikpe en Benino, Japhet Bayori-Ntunzvenimana en Burundo.

Vi certe konstatis, ke mi citas preskaŭ nur virojn. Prave. Tio estas problemo en Afriko, ke ofte junulinoj ne ricevas permeson forlasi la domon por iri al iu kurso ekstere.

Viglaj junuloj kapablaj ekzistas ne nur en Afriko! Ni citu Chuck Smith el Usono, Judith Meyer el Germanio, Richard DelamoreEvildea” el Nov-Zelando, Luko Allemand el Svislando, Johnny M, la repiston el Germanio, Yan Kozousek el Aŭstrio, kaj multajn ali ajn. Ni bonvenigu ilin en la movado, fakte ili jam faris sian lokon en la Movado — ili jam estas gravaj pilieroj de la nuna Movado kaj eble gvidantoj de la morgaŭa Movado!

Kulturo

Intervjuo kun la ensemblo Asorti

Asorti estas konata en Esperantujo familia muzika ensemblo el Litovio, konsistanta el la muzikistoj Edvardas (patro), Jelena (patrino) kaj Edgaras (filo) Piščikas. La redakcio de la revuo Esperanto preparis kelkajn demandojn por ili.

Revuo Esperanto: Kiam kaj kie ĉiu el vi lernis Esperanton?

Edvardas kaj Jelena: En la jaro 1992 ni eksciis pri la eblo koncerti eksterlande pere de Esperanto kaj partoprenis la konkurson Muzo en Vilno, tuj sekvis invitilo elpaŝi en Pollando, kaj ni vojaĝis al Bydgoszcz por turisma foiro ne sciante la lingvon, nur kantante, kaj fine de 1993 registris la unuan kasedon en Esperanto Se povus mi en la monaĥejo de Częstochowa. Ni neniam speciale lernis la lingvon, nur per muziko, ni eĉ pensas konigi nian metodon paroli kantante:))

Edgaras: Mi fakte neniam lernis la lingvon. Kiam mi estis malgranda, ni ofte vojaĝis al pluraj aranĝoj kaj tie mi nur aŭskultis kaj demandis kion signifas tiu aŭ alia vorto. La lingvo estas tre simpla, do mi lernis ĝin sen lecionoj. Tamen mi ne estas tre sperta, sed por interparoli sufiĉas.

Revuo Esperanto: Kiam komenciĝis via muzika kariero?

Edgaras: Mi komencis ludi violonon, kiam mi estis 6-jara. Kiam mi havis 14, mi finis muziklernejon kaj ĉesis, ne ludis violonon preskaŭ 9 jarojn. Poste rekomencis. Gitaron mi komencis ludi, kiam mi estis 15-jara, sed ne tre serioze.

Revuo Esperanto: Via ensemblo konsistas el la familianoj (eĉ de du generacioj). Ĉu tio simpligas aŭ male la kunlaboron?

Edgaras: La stilo de kantoj estas tre diferenca de mia patrino kaj de mi. Tio kaj helpas kaj malhelpas. Ni havas pli da ebloj plenumi tion aŭ la alian depende de la okazo, sed se estas neŭtrala koncerto, ni povas iomete “batali” kion ni ludu dum ĝi.

Revuo Esperanto: Kial vi decidis ekverki kaj ekkanti en Esperanto?

Edgaras: Tion decidis la gepatroj kiam mi ankoraŭ ne estis en ensemblo, do mi ne havis tro da elekto :D.

Revuo Esperanto: Kiam vi partoprenas neesperantistajn muzikfestivalojn, festojn aŭ foirojn, ĉu vi kantas en Esperanto?

Edgaras: Jes, la kanto Teo kaj Amo ege plaĉas ankaŭ al neesperanta publiko, al ili ŝajnas, ke ili aŭskultas iun hispan/ital-manieran kanton. Ankaŭ iam ni kantas Somera noktoEsperanto — Nia amo.

Revuo Esperanto: Rakontu iom pri via partopreno en la internacia konkurso Teo kaj Amo.

Edgaras: Ŝajnas, ke tion ĉi pli bone rakontu la patrino.

Edvardas kaj Jelena: En la reto ni eksciis pri la eblo partopreni konkurson de mallongaj filmoj, Teo kaj Amo, kaj tuj decidis partopreni, sed ke la filmo estu muzika kun nia propra kanto. Tiam ni koncertis en Hispanio, kaj konatiĝis kun la kantisto Pablo Diaz. Mi, Jelena, speciale komponis kanton por lia voĉo kaj ni registris ĝin dum la naskiĝtago de Pablo. Gastoj estis malkontentaj, ĉar ni ne permesis al ili brui dum la registrado :). Tamen ili fine aplaŭdis okaze de la naskiĝo de la nova kanto! Reveninte hejmen, ni filmis arĝentan ĉampionon de Olimpikaj ludoj Jevgenij Shuklin, kun la belega Jolanta, kiuj aktoris la tea-aman historion :). Filmis Anton Shuminskij kaj Edvardas, muntis la filmon Jelena. Rezulte, la organizantoj kreis specia lan premion por la kanto kaj invitis ni an grupon al filmfestivalo en Ĉinio.

Revuo Esperanto: Vi partoprenis plurajn Universalajn Kongresojn, kie vi muzikumis. La kongresoj estis tre diversaj kaj okazis en tute diversaj landoj. Ĉu vi povus rakonti iom pri via sperto? Ekz. eble ie vi sukcesis pli kaj ie malpli ktp. Kiujn malfacilaĵojn kaj male — agrablaĵojn spertas muzikistoj dum UK-oj?

Edvardas kaj Jelena: Nia unua kongreso estis en Tampereo, Finnlando, en la jaro 1995; tie estis furoro la plej granda! Nia 10-jara filo ludis treege virtuoze, kantis anĝele, tio estis por la publiko vera miro. Poste ni partoprenis la UK en Vilno en 2005, en Japanio en 2007, en Pollando en 2009, en Islando en 2013, en Francio en 2015, Slovakio en 2016 kaj Koreio en 2017. Vilno estis nia urbo, ni sentis nin hejme, portis belegajn kostumojn, ludis en belega halo... Ni konatiĝis kun multaj japanoj, inter ili estis Majuko Taghima, kiu estis kunorganizantino de la japana UK en 2007, ŝi estas brila pianludantino, ni tre amikiĝis kaj poste partoprenis la UK en Japanio danke al LKK, kiu plene zorgis pri nia partopreno. Tio estis vera miraklo por ni, ĝis nun ni admiras tiujn landon, homojn, publikon, organizadon, ni ĉi am sopiras Japanion, sopiras, kaj revas denove reveni foje. Ni estis tute ensorĉitaj per belegaj ejoj, grandegaj koncertaj haloj kaj bona akcepto de la mirinda publiko.

Pollando en 2009. Tie estis organizita tre bona afero — somera arta kafejo, kie artistoj povis enskribiĝi kaj prezenti sin, io simila al Internacia Vespero, sed ĉiutage! Estis organizita amaso da tre bonaj koncertoj de diversaj ensembloj.

En Islando en 2013, ni ne povis partopreni triope, kaj vojaĝis nur Edgar. Li tamen trovis usonaninon, tute ne esperantistinon, ŝi helpis al li per violono, li estis tre kontenta, ke li tamen ludis kun viva sono, kaj ni triope ĝojis, ke li sukcesis!

En Francio, Lillo 2015, estis perfektaj publiko, sono, teknikistoj, tekniko (ĉar ni portis ĝin per nia buseto!). La plej bela koncerto dum la lasta tempo en Esperantujo!

En Slovakio, Nitro 2016, estis nia amata organizanto — Petro, li estas perfekta, treege atentema, vigla, kreema! La granda salono estis iom seka por la sono, ĉar ĝi ne estis koncerta. Alia koncerto en la urbo sur la placo — tio estis tre bonega ideo, ke loĝantoj de la urbo aŭdu Esperantan muzikon. Ni konsilas al organizantoj daŭrigi tiun brilan ideon — proponi al la urbo fari muzikfestivalon samtempe, kiam estas UK por plezurigi la loĝantojn per aŭskultado de Esperanto-muziko.

Koreio 2017. Denove miraklo. Revoj foje realiĝas — tiel ni nomus nian partoprenon :). Ni estis en Ĉinio, kie Lee Jungkee el Koreio aŭdis nian koncerton, kaj promesis, ke se Koreio gajnos, kaj la UK okazos en Seulo, li organizos nian koncerton. Ni ekrevis, kaj preĝis ke gajnu Koreio! Jes, Koreio gajnis, la promeso estis plenumita, ni partoprenis, ludis dum la balo, koncertis kaj ankaŭ ludis kelkajn prezentaĵojn. Krom tio ni prezentis malgrandan filmeton kun nia muziko pri la koreia UK (https://goo.gl/BtNqdX), la unuan fojon... Ni atendas reagon de la Estraro, por kuraĝi proponi denove filmon por la UK en Portugalio :)). Ŝajnas, ke ni jam scias, kiel fari ĝin por altiri novajn homojn al la movado! Karaj amikoj, Esperanto tio estas maro, kie vi povas provi viajn fortojn! Estu kuraĝa, velu plu!

Edgaras: La unuan UK mi ne vere memoras, mi estis 10-jara kaj ni koncertis en Finnlando. La gepatroj ĝis nun memoras, ke tio estis grandega sukceso. Post deko da jaroj ni havis koncertojn en Finnlando, kaj iuj homoj venis speciale pro ni — tio estis surprizo por mi. Mi tre ŝatis Islandon — mi koncertis tie sola, sed havis tre bonajn spertojn pri la loko kaj la lando. Ankaŭ la koncerto en Lillo estis tre bona laŭ mia opinio. Ĝis nun ni partoprenis 8 UK.

Revuo Esperanto: Rakontu iom pri via partopreno en la festivalo Tautu Muge.

Edvardas kaj Jelena: Tio estas muzikfestivalo, kie oni prezentas muzikon de diversaj nacioj. Ĝi estas ĉiujara, granda. Dum ĝi ni prezentis muzikon: de Litovio, Irlando, Rusio kaj decidis, ke ĉar ni komponis kanton en Hispanio, ni prezentu kanton en Esperanto. Subite aperis en la reto video de ĝi, kaj estis anoncite, ke ni prezentis la nacion Esperantan :)). Kompreneble, al ni plaĉis la ideo kaj ni proponis al la organizantoj venontjare prezenti la tutan programon en Esperanto.

Revuo Esperanto: Ĉu iu ka nto el tiuj, kiujn vi plenumas estas la plej ŝatata de vi?

Edvardas kaj Jelena: Ni komponas niajn proprajn kantojn, kaj plejparte prezentas ilin. Ŝajnas, ke ni ne rajtas ŝati iun specialan kanton, ĉar por aliaj ne restus sento, animo... Ni diru tiel, ke ni ŝatas, kredas je tiu muziko, kiun ni ludas nun; se ne estas tiel, ni ne plenumas tiun muzikon....

Edgaras: Mi ŝatas Baiker, Se vi ludas violonon, Esperanto — Nia amo. Mi ŝatas pli rapidajn kaj gajajn muzikagojn/kantojn kaj rokajn.

Revuo Esperanto: Kiujn planojn vi havas por la proksimaj monatoj/jaro?

Edvardas kaj Jelena: Ni planas esti feliĉaj kaj feliĉigi homojn per novaj ideoj, pensoj, esti en harmonio kun si mem kaj kun la tuta mondo!

Edgaras: Baldaŭ ni flugos al Teo kaj Amo 2 en Ĉinio — mi tre atendas ĝin, ĉar la unua festivalo estis mirinda. Kaj mi estas el tiuj, al kiuj certe ne ĉiam ĉio plaĉas. Ni faros sufiĉe grandan Novjaran koncerton en nia hejmurbo Visaginas. Do bonvolu viziti.

Recenzo

Nerimarkita libro

Valentin Melnikov

Emilija Rapka: Apud Balta Maro. Vilnius, 2005, 55 p. ISBN 9955539275. Prezo ĉe UEA: € 4,50

Ĉi tiun libreton mi elektis ĉefe pro scivolemo. La ĉioscia retejo de Sten Johansson “Originala Literaturo Esperanta” listigas ĝin, sed donas neniajn informojn pri ĝi, nek pri la aŭtorino Emilija Rapka (la vera familinomo Rapkevičiūtė tro malfacilas por nelitovoj).

Do jen la kolekto: dudeko da poemoj, plus kvar rakontoj kaj du kantoj. Eldonita en Vilnius, 2005 — samkiel kelkdek aliaj libroj okaze de la brile organizita UK 90, tamen ĝi restis apenaŭ rimarkita inter tiuj.

La libreto aspektas modeste, sed bele. Vere ĉarmaj ilustraĵoj, preskaŭ ĉiuj desegnitaj de la aŭtorino mem. Ŝi ankaŭ mem modelis la libron, kaj evidente mem mendis presadon (ne estas menciita iu eldonejo, nur presejo). Laŭdinda entuziasmo.

La poemetoj, verkitaj en 1997-2004, estas tre sinceraj, iom naivaj, sed kortuŝaj. Ili estas plejparte ritmaj (kvankam kelkloke la ritmo lamas), sed senrimaj. Rimvortoj aperas nur sporade, inter adasismoj nur kelkloke videblas rimoj normalaj — ŝajne la aŭtorino trovis ilin hazarde. Bedaŭrinde senteblas nesufiĉa lingva nivelo, pluraj gramatikaj eraroj. La esprimojn kiel “ĉi kantas la birdo mirakla (...), ĉi fluas rapidrivereto” (p.8), “senfinaĝa” (p.9), “ekmanĝgustumi” (p.48) oni povus konsideri individua stilo; tamen “la patro kortuŝon pleniĝas” (p.18), “jarcentan birdon ĝi jen iĝas” (p.20), kaj precipe “...hela florornamita robo surmetis malgrandan sveltan korpon ŝian” (p.40) nepre agacos ĉiun iom spertan Esperanto-parolanton. Diferenco inter verkoj de 1997 kaj de 2004 ne rimarkeblas, do evidente dum tiuj jaroj la aŭtorino ne progresis lingve...

La rakontoj subnivelas eĉ kompare kun la poemoj, precipe enhave. Tri poemoj havas ankaŭ itallingvajn versiojn — sufiĉe forte diferencajn disde la Esperantaj. La kanto “Amikeco” (p.30) aspektas kiel parodio, tiel naive-primitive-entuziasmege oni verkis nur antaŭ pli ol jarcento.

Kanguru’ en Aŭstralio
Revas nun pri Litovio,
Pepadul’ en Litovio
Trilas aŭstralmelodion.

Interese, ĉu Trevor, menciita en la refreno, aŭdis/vidis tiun kanton? Kion li dirus?...

Tamen, mi ripetu, la ilustraĵoj en la libro min ravis. Kelkfoje en Esperanto ni ricevis poemlibrojn belege ilustritajn de aŭtorinoj mem: rememoru ekzemple “Saluto” de Antonina Apollo (1986) kaj “Kalejdoskope” de Lilli Giloteaux (1994); do jen unu plia. Sed mi vere ŝatus, se Emilija Rapka progresus ankaŭ lingve, poetike kaj aperigus pliajn librojn kun sama entuziasmo...

Ivo Lapenna — esperantisto kaj juristo

Sven Ziegler

Prof. D-ro Ivo Lapenna: Elektitaj tekstoj pri Internacia Juro. Dokumenta Esperanto-Centro, Đurđevac (Kroatio), kunlabore kun Fondaĵo Ivo Lapenna, Kopenhago (Danio). 2017. 364 p. Prezo ĉe UEA: € 30,00

En 2001 aperis Eseoj memore al Ivo Lapenna kun multaj kontribuaĵoj, kiuj bone prilumas la vivoverkon de Lapenna, eĉ se oni limigas sin al lia aktiveco en Esperanto kaj en la Esperanto-Movado.

Granda parto de lia heredaĵo estas sufiĉe facile akirebla, ekzemple liaj Retoriko, Aktualaj Problemoj de la Nuntempa Internacia Vivo, Elektitaj Paroladoj kaj Prelegoj kaj Esperanto en Perspektivo, ĉiuj ne malhaveblaj en la biblioteko de klera esperantisto.

Kiam temas pri la dise aperintaj arti koloj kaj prelegoj de Lapenna pri juraj temoj, la situacio estas tute alia kun la sola escepto de Aktualaj Problemoj de la Nuntempa Internacia Vivo. Tio ne donas justecon al la fakto, ke li havis tre vastajn spertojn kaj estis fake tre rekonita precize en la jura kampo.

Ĉar Lapenna vaste utiligis sian juran scion ankaŭ en Esperanto. En Eseoj memore al Ivo Lapenna Reinhard Haupenthal kompilis bibliografion de liaj juraj artikoloj. Surbaze de tiu bibliografio li editoris la nunan volumon, kiu enhavas 42 tekstojn pri diversaj juraj temoj, kaj kiu aperis en la 30-a jaro post la forpaso de Ivo Lapenna. Bedaŭrinde s-ro Haupenthal ne povis vidi la presitan volumon, ĉar li forpasis en septembro 2016.

Ivo Lapenna fondis en 1957 la Internacian Esperanto-Asocion de Juristoj kaj estis ĝia prezidanto ĝis sia morto en 1987. Dum pluraj jaroj li redaktis ĝian organon Internacia Jura Revuo. Ne estas strange, ke la plejparto de la artikoloj (25) aperis en tiu revuo, dum la aliaj aperis en Scienca Revuo (6) kaj pluraj aliaj revuoj. La artikoloj aperis inter 1949 kaj 1992.

Kiam oni trafoliumas la volumon, oni estas frapata de la vasta varieco de temoj pritraktitaj en la artikoloj. La temoj de la artikoloj bone respegulas la multfacetan aktivecon de Ivo Lapenna sur la jura kampo. Tial ne estas mirinde, ke 16 artikoloj havas temojn pri orienteŭropa juro ks. Preskaŭ la sama nombro (15) havas temojn el la internacia juro, inkluzive la homajn rajtojn, kiuj ĉiam ludis gravan rolon en lia laboro. La reston de la libro okupas 11 artikoloj precipe pri la lingva problemo sur diversaj kampoj.

La titolo de la libro do ne estas tute trafa, kiam ĝi parolas (sole) pri elektitaj tekstoj pri internacia juro. Tio tamen ne havas grandan signifon, ĉar la 42 tekstoj estas ĉiuj verkitaj de la sama aŭtoro en lia konata modela stilo kaj lingvouzo. Nenie Lapenna havas eĉ etan tendencon ekuzi la polvan stilon karakterizan por skribantoj tro kaptitaj de la detaloj de sia fako. Tute male, legante la tekstojn de Ivo Lapenna, oni kvazaŭ aŭskultas la oratoron de la Universalaj Kongresoj kaj la aŭtoron de Retoriko. Tio ne povas ne influi la propran stilon de la leganto mem. Legante pri la diversaj juraj temoj oni samtempe akiras taŭgan juran terminologion (aŭ kompetentajn tiurilatajn sugestojn), utilan ankaŭ en la propraj kuntekstoj de la leganto. Ekzemple li malakceptis — laŭ mia opinio tute prave — la terminon Eŭropaj Komunumoj favore al Eŭropaj Komunaĵoj, ĉar evidente en teksto pri Eŭropa juro estas necese diferencigi inter la supera organizaĵo (nun Eŭropa Unio) kaj la lokaj komunumoj. Oni povas prave diri, ke legado de juraj tekstoj de Ivo Lapenna same utilas en la sfero de la juro, kiel en la kulturo pli ĝenerala konvenas la legado de tekstoj de d-ro Zamenhof — kaj cetere ankaŭ de Lapenna.

La tekstoj certe ne havas praktikan utilon en la senco, ke profesia juristo povus tiri el ili la tutan necesan scion por solvi konkretajn jurajn problemojn. Sed el la vidpunkto de ĝenerala klereco — de juristoj-fakuloj kiel de kleremaj nejuristoj — la libro havas multon interesan.

Ne estas eble diskuti la enhavon de la libro en ĉiuj detaloj. Mi tial limigas min al kelkaj informaj rimarkoj por tiel ilustri la enhavon de la libro.

Inter la artikoloj pri internacia juro ni trovas artikolojn pri ĉefprincipoj de la nuntempa internacia juro, genocido, la maro en internacia juro, neŭtraleco, atingoj kaj malsukcesoj de Unuiĝintaj Nacioj kaj internaci-juraj problemoj de spacveturado. Kiel oni vidas, temas ĉi tie pri temoj tre gravaj kaj aktualaj ankaŭ por observanto de la nuntempa internacia vivo. La multajn aŭtorojn de la Esperanto-movado certe povas interesi la artikolo pri protekto de aŭtoraj rajtoj kun sia klarigo pri la bazaj principoj de la aŭtora juro rekonitaj en la tuta civilizita mondo, bonega elirpunkto por la studo de detaloj de la reguloj de la unuopaj ŝtatoj. La artikolo pri la jura karaktero de rekomendoj (en la jura sistemo de Unuiĝintaj Nacioj) certe estas por juristoj-fakuloj. La argumentadon de Lapenna mi trovas sufiĉe konvinka.

Tute speciale interesis Ivo Lapenna la kampo de la Homaj Rajtoj. Li persone ĉeestis la laborojn de la fina sesio de la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj, kiu akceptis la Universalan Deklaracion en Parizo la 10-an de decembro 1948. Kiel ĝenerala sekretario kaj prezidanto de UEA li ĉiam akcentis kaj enskribigis en la Statuton de UEA, ke “bonaj internaciaj rilatoj kaj la respekto de la homaj rajtoj, tiaj, kiaj ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj kaj aliaj internacie rekonitaj instrumentoj estas por la laboro de UEA esencaj kondiĉoj”. Kvankam la Deklaracio tutcerte havas per si mem neniun jure devigan karakteron, ĝia morala kaj politika valoro estas grandega, kaj ĝi estas mejloŝtono en la plua evoluo de la homaj rajtoj. En unu artikolo Lapenna analizas la Deklaracion kaj sekvajn internaciajn konvenciojn kaj en alia li komparas ĝin kun la Eŭropa Konvencio de Homaj Rajtoj de la 4-a de novembro 1950, kiu starigis la Eŭropan Konsilantaron kaj i.a. la Eŭropan Kortumon de la Homaj Rajtoj.

Kiel prave substrekas Lapenna, estas okulfrapa diferenco inter la du dokumentoj, ĉar dum la Universala Deklaracio nur abstrakte listigas la fundamentajn rajtojn kaj liberecojn, la Eŭropa Konvencio ankaŭ difinas ilin en la plimulto de kazoj, precizigante la eblojn jure limigi ilin. Kaŭzo de tio estas, ke la Universala Deklaracio estas el jura vidpunkto nur rekomendo, ne deviga per si mem por la Ŝtatoj-Membroj de UN, dum la Eŭropa Konvencio estas egala al kiu ajn alia interŝtata traktato kaj tial deviga por ĉiuj ŝtatoj, kiuj subskribis kaj ratifikis ĝin. Krome, la Eŭropa Konvencio kreis internaciajn organojn (Konsilantaron, Komisionon kaj Kortumon) por internacia protekto de la rajtoj, kaj eĉ donis la rajton de plendo ankaŭ al unuopuloj kaj privataj organizaĵoj en difinitaj kazoj.

Ivo Lapenna diligente sekvis la evoluon ĝis la fino de sia vivo en 1987. Li apenaŭ povis esti konscia pri la kritikoj, kiuj aperis almenaŭ dum la lastaj jardekoj koncerne la funkciadon kaj la decidadon de la Eŭropaj Komisiono kaj Kortumo.

Unue, en la kadro de la sistemo kreita de la Eŭropa Konvencio estas fa ritaj tre granda nombro da decidoj, kaj la organoj estas tiel superŝutitaj per laboro, ke estas malfacile por ili plenumi mem siajn taskojn en la daŭro de tia tempo, kian ili siaflanke postulas de organoj de ŝtatoj-membroj, kontraŭ kiuj estas faritaj plendoj pri tro longedaŭraj procezoj. Pri tio la Kortumo kaj Komisiono estas plene konsciaj, kaj ili ankaŭ faris taŭgajn paŝojn.

Dua afero havas karakteron pli principan. La Enkonduko de la Universala Deklaracio emfazas la fakton, ke la malrespekto kaj malestimo de la homaj rajtoj kaŭzis barbarajn agojn, kiuj indignigis la konsciencon de la homaro, kaj ke la agnosko de la homa digno, esence ligita al ĉiuj membroj de la homa familio, estas la fundamento de libereco, justeco kaj paco. Solenaj vortoj, ĝustaj vortoj, kiuj kreas dignan tapiŝon ankaŭ malantaŭ la priskriboj de la unuopaj rajtoj laŭ la Konvencio, sed aliflanke ankaŭ vortoj, kiuj devas admone averti la juristojn kontraŭ troa deflankiĝemo de la esenco celita de la aŭtoroj de la Deklaracio, se oni traktas proporcie bagatelajn kazojn kiel rompon de la homaj rajtoj. Ankaŭ, en pluraj ŝtatoj-membroj de la Eŭropa Konvencio vastiĝis kritikoj kontraŭ la tiel nomata dinamika interpretado fare de la Eŭropa Kortumo de Homaj Rajtoj por atingi rezultojn, kiuj laŭ la kritikantoj ne havas sufiĉan juran bazon en la difinoj de la Konvencio. Laŭdire la registaro de Danlando, kiu estos la venonta prezidanto de la Eŭropa Konsilantaro, intencas meti diskuton pri ĉi tiu ne tre facila temo sur la tagordon de la organizaĵo.

Kompreneble, komenci ĉi tiun diskuton por fari bilancon de la ĝisnuna evoluo de la Eŭropa Konvencio neniel signifas malgrandigi la elstaran signifon de la Konvencio kaj de ĝiaj organoj.

Aliaj artikoloj sur la kampo de homaj rajtoj estas Jura valoro de la fina akto de Helsinki, La homaj rajtoj kaj lingva diskriminacio kaj J.S. Belov: Plia kazo de kontraŭleĝeca kaj psikiatria misuzo.

La parto de la libro, kiu traktas aferojn el la Sovetia, parte ankaŭ el la Jugoslavia juro, enhavas kontribuojn pri egalrajteco de seksoj en la familia juro, la pozicio de advokato, ŝtataneco, la rajto de kunvenado kaj organiziĝo, testamentoj, kompenso pro damaĝoj kaŭzitaj de akcidentoj, la koncepto de krimo, sovetiaj spertoj pri aplikado de kibernetiko al juro, la koncepto de jura persono, mortpuno en Soveta Unio kaj la principo de leĝeco. Cetere oni trovas ankaŭ kontribuojn pri temoj el la specialo de Ivo Lapenna: la marksisma koncepto pri ŝtato kaj juro, sovetaj konstitucioj, diktaturo de proletaro kaj tutpopola ŝtato kaj paca kunekzistado.

Fine, en pluraj artikoloj Ivo Lapenna prilumas la lingvan problemon en la scienco kaj en la internaciaj rilatoj ĝenerale, inkluzive la Eŭropajn Ekonomiajn Komunaĵojn, donante bonegan superrigardon pri la historia evoluo kaj pri la nuntempa ĥaosa lingva situacio, kaj li trafe argumentas por Esperanto kiel ebla solvo de ĉi tiu problemo.

En aliaj artikoloj li donas tute specialan atenton al la lingva problemo en internacia publika juro kaj en kompara juro, al la Internacia Lingvo kiel jurscienca komunikilo, juraj aspektoj de informperdo pro traduko kaj juraj terminologiaj problemoj kun aparta konsidero al la esperantlingva jura terminologio. Gravan kaj speciale legindan lokon okupas la Propono de Perspektiva Agadprogramo de la Eŭropa Klubo por la Solvo de la Lingva Problemo en Eŭropo. Kompreneble oni ne povas ne mencii tute aparte la artikolon Tridek Jaroj de Internacia Esperanto-Asocio de Juristoj (IEAJ). Ivo Lapenna estis la ĉefa fondinto de la Asocio kaj ĝia tre aktiva prezidanto dum la tuta periodo.

La utiligado de Esperanto por sciencaj kaj fakaj celoj estas unu el la gravaj vojoj por plua progresigo kaj disvastigo de la lingvo. La Elektitaj tekstoj pruvas, ke Ivo Lapenna signife kontribuis al tiu ĉi klopodado. La verko certe meritas esti vaste legata de ĉiuj juristoj kaj aliaj esperantistoj.

UEA invitas prelegi en la IKU-sesio en Lisbono

Kadre de la 103-a UK en Lisbono okazos la 71-a sesio de la Internacia Kongresa Universitato. UEA invitas profesorojn, docentojn kaj personojn kun similaj kvalifikoj sendi proponojn pri prelegoj al la sekretario de IKU rete (a...@huji.ac.il) aŭ paperpoŝte: prof. Amri Wandel, 767 Makabim, IL-7179901 Modiin, Israelo.

La proponoj alvenu plej laste la 31-an de januaro 2018. Lige kun la IKU okazos studsesio de Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS). Kandidatoj por IKU-prelego povas samtempe proponi AIS-kurson, kiu konsistos el unu prelego kadre de la IKU kaj el du kromaj prelegoj. Tiukaze bv. indiki, ĉu la IKU-propono estu konsiderata ankaŭ kiel AIS-kurso.

La prelegoj estu pri interesaj, allogaj temoj kaj taŭgaj por klera publiko. Ĉiu propono enhavu mallongan resumon de la prelego kaj koncizan biografieton de la preleganto — sume ne pli ol unu paĝo. Proponoj kiuj ne estos elektitaj por la IKU, povos tamen esti utiligitaj en aliaj kadroj, kiel Scienca Kafejo.

Ĉiu preleganto devas esti kongresano kaj mem zorgi pri sia aliĝo. Akceptita IKU-prelego estos rekompencita per honorario de 260 EUR. Duono de la honorario dependas de ĝustatempa livero de teksto por la IKU-libro kaj duono — de la efektiva okazigo de la prelego. Pliaj detaloj kaj antaŭaj prelegoj kaj resumoj troviĝas en la retejo de IKU: http://www.uea.org/kongresoj/universitato.

Anoncetoj

La Laŭzana Esperanto-Societo proponas al vi filmaron surrete: http://www.dailymotion.com/esperantolausanne; i...@dannir.ch; i...@esperanto-lausanne.ch

NOVA 100-STELA MONERO! Unu unco (31,1 g) da pura arĝento! Limigita eldonkvanto 1000. Valora donaco. Prezo 59 €. e...@chello.at.

TEJO

Esperantistoj partoprenis la eventon pri efika komunikado por junularo

Siru Laine

Mi havis la eblon partopreni belegan semajnfinon en Bratislavo, Slovakio, de la 22-a ĝis la 24-a de septembro 2017. Temis pri la konkluda evento de la projekto pri efika komunikado por la junularo (Effective Communication for Youth, ECY). Ĝin partoprenis esperantistoj kaj ankaŭ neesperantistoj el diversaj landoj.

Slovakia Esperanta Junularo (SKEJ) vere sentigis nin bonvenaj en la ĉefurbon de Slovakio. Ni gastis en ĉarma gastejo en la urbocentro kaj povis viziti la urbon kun la lokanoj, ni eĉ povis gustumi tipan slovakian manĝaĵon, haluŝkojn (halušky) kun brindzo kaj lardopecoj dum ni vespermanĝis kune en la unua vespero. La programeroj okazis en proksima konstruaĵo, kie ni ankaŭ kune bonege maten- kaj tagmanĝis sabate, danke al niaj lokaj samideanoj.

La projekto temas pri efika komunikado kaj ĝiaj diversaj flankoj — eventorganizado, reklamado kaj tiel plu. Enric Baltasar, la prezidanto de TEJO, prezentis la projekton, kaj poste okazis kulturlingva festivalo, kie la partoprenantoj reprezentis sian landon per informoj, tipaj manĝaĵoj (kaj trinkaĵoj!) kaj flagoj. Oni povis ankaŭ informiĝi pri la movado, lingvolernado kaj Amikumu, kaj neesperantistoj havis la eblon eklerni la lingvon.

Post la kulturlingva festivalo ni, plenaj je bongustaj salutoj el diversaj landoj, povis elekti inter du trejnadoj: merkatikon aŭ reklamadon. Mi partoprenis la merkatikan trejnadon, kie ni lernis kun Enric Baltasar kaj Michael Boris Mandirola pri eventorganizado en vasta senco — ekzemple kiel identigi diversajn celgrupojn kaj atingi ilin. La trejnado kaj grupaj taskoj estis fruktodonaj, ĉar kvankam tiu ĉi temo povus ŝajni simpla, ĝi havas tiom da aspektoj, kiujn oni vere devas pripensi.

Post la trejnado nia programo estis libera — kelkaj vizitis la kastelon, aliaj la urbon, kaj poste ni ĉiuj vespermanĝis kune kaj eĉ gustumis tatran teon. Dimanĉe ni renkontiĝis en la Esperanto-muzeo de Vieno, Aŭstrio, kien venis ankaŭ esperantistoj kiuj ne parto prenis la trejnadan semajnfinon en Bratislavo. La interesa vizito estis gvidata de Bernhard Tuider, kiu klarigis pri la muzeo kaj kiel oni povas uzi ĝiajn materialojn, ankaŭ eksterlande.

Tiaj ĉi renkontiĝoj estas riĉigaj spertoj: en relative mallonga tempo oni multe lernas, amuziĝas kaj ridas. Estas ankaŭ belege revidi amikojn kaj krei novajn amikecojn. Mi vere sentas min bonŝanca povi partopreni la semajnfinon, ĉar la bona etoso kaj amuzaj konatoj donis al mi forton kaj mi nepre uzos la konojn, kiujn mi lernis dum la trejnado, en mia profesia kaj eksterlabora vivo.

Forpaso

Mikaelo Giŝpling (1924–2017)

La 26-an de septembro, 93-jara, s-ro Giŝpling forpasis en Jerusalemo, Israelo, post kelkmonata sufero pro kancero. Naskiĝinta en Irkutsk, Rusio, li iĝis kemi-inĝeniero. Pri Esperanto li ekaŭdis kiel 13-jarulo, sed ĝuste tiam, en 1937, Sovetio travivis la Grandan Purigon, kaj E-on li memlernis poiome nur post sia malmobilizo en 1943 ĝis la Monda Junulara Festivalo en Moskvo, 1957; en la posta jaro oni elektis lin kiel prezidanton de la moskva junulara E-grupo Fajrero. Tamen meze de la 1960-aj jaroj li forlasis E-on, reaktiviĝante, kiel ... poeto komence de la 1990-aj: dum ankoraŭ en Moskvo, aperis lia unua poemaro El Sisma Zono (1994). Post lia enmigro en Israelon en 1998 aperis ankoraŭ tri: Eola Harpo (1999), Tie Ĉi Tie (2003) kaj (enhavanta ankaŭ tradukojn) Vespere (2008). Giŝpling estis kvinfoje premi ita ĉe Belartaj Konkursoj pri poezio: 1-a premio en 2000, 2004, 2008; 2-a kaj Honora mencio en 2004. Ekde 2000 li estis FD pri poezio en Jerusalemo.

Venontaj renkontiĝoj

Ni listigas nur kelkajn Esperanto-aranĝojn, kiuj estas planataj por la periodo novembro 2017 — marto 2018. Pri ĉiuj informoj de eventoj respondecas nur la organizantoj mem. Plenan kaj aktualan liston de konataj E-aranĝoj vi povas trovi ĉe la Internacia kalendaro: www.eventoj.hu.

Novembro

3–6: 23-a Kolombia kongreso de Esperanto — en Honda-Tolimo, Kolombio. Ĝi okazos en varmeta malgranda urbo kiu reprezentas la gravan historian rolon en la ekonomio de la lando. La organizantoj promesas agrablan etoson, kaj ke la landa esperantistaro montros kiom forta estas la nuntempa mova do en Kolombio. t...@esperanto.co

25–26: Malferma tago en la CO

Vizitu la Centran Oficejon de UEA (Nieuwe Binnenweg 176, Roterdamo, Nederlando)

Renkontu kaj aŭskultu niajn specialajn gastojn por honori la Zamenhof-Jaron kaj por inaŭguri la Jaron de la Esperanta Kulturo: Roman Dobrzyński kaj Spomenka Štimec. Memoru, ke la sekvan tagon, la 26-an de novembro 2017, okazos Seminario pri Informado.

Decembro-januaro

14–18: 21-a Guantanama Zamenhofa Metiejo en Guantánamo, Kubo. Ĉiujara metiejo pri Esperanto por omaĝi al Zamenhof. La plej tradicia el Kubo ĉijare okazos en unu el la plej turismaj partoj de la lando, Barakoa. Inf.: Tirso Ávila Bory. Santa Rita 902 entre Giró y Crombet, Guantánamo, CU-95100 Guantánamo, Kubo. m...@infomed.sld.cu

26–2 (januaro): Junulara Esperanta Semajno (JES 2017). Okazos en Szczecin, Pollando. http://jes.pej.pl

27–3 (januaro): 16-a Novjara Renkontiĝo. Okazos en Saarbrücken, Germanio. Kutime ĉ. 150-200 gastoj — inter ili sesdeko da infanoj kaj junuloj. Apartaj programeroj por junuloj sub la nomo “Novjara Internacia Semajno” (NIS). Konversacia rondo kaj kursoj por komencantoj kaj progresantoj. Inf.: Lu Wunsch-Rolshoven, Wiclefstr. 9, DE-10551 Berlin, Germanio. l...@gmx.de

27–3 (januaro): Luminesk’. Okazos en Haltern am See, Germanio. Luminesk’ estas la silvestra renkontiĝo de Germana Esperanto-Asocio (GEA). Ĝi havas seriozan teman programon kun minimume 2 programeroj samtempe. Du ekskursoj gvidos nin al la ĉarma monastera lando. En amikeca rondo ni festos silvestron. Inf.: Andreas Diemel, Bismarckstr. 168, DE-47057 Duisburg, Germanio. http://www.luminesk.de

Februaro

11–17: 9-a Tut-Amerika Kongreso de Esperanto. Okazos en Havano, Kubo. Regiona kongreso kun longa tradicio, kiun organizas la Amerika Komisiono de UEA. Inf.: Kuba Esperanto-Asocio, Apartado 5120, CU-10500 La Habana, Cuba. http://www.esperanto.cult.cu

Marto

30–6 (aprilo): 34-a Printempa Semajno Internacia, PSI. Okazos en Plauen/Saksio, Germanio. La familia renkontiĝo okazos en la junulargastejo “Alte Feuerwache” (malnova fajrobrigada domo). Dum la semajno ni havos prelegojn, Esperanto-kursojn, sportajn okupiĝojn, diversajn manlaborojn, ekskursojn kaj koncertojn. Inf.: Ralf kaj Zoja Haumer. https://psi.esperanto.de/2018

30–6 (aprilo): 11-a Mezorienta Kunveno. Okazos en Marakeŝ, Maroko. http://uea.org/vikio/La﹍dekunua﹍Mezorienta﹍Kunveno﹍en﹍Marakesho,﹍Maroko

Scienco

AIS denove SUS-as

Amri Wandel

Post paŭzo de kvin jaroj, Akademio Internacia de la Sciencoj (AIS) denove organizis sian plej altnivelan kunvenon, la Sanmarinecan Universitatan Sesion (SUS 34), 10-15 septembro, en la Varsovia Altlernejo pri Direktado (WSZ-SW).

La solenan inaŭguron ĉeestis prof. Jacek Czaputowicz, reprezentanto de la pola ministerio pri eksteraj aferoj. La rektoro de WSZ-SW, Waldemar Gajda, kaj la dekano, Krzysztof Zaczek-Zaczynski, bonvenigis la partoprenantojn. Nome de AIS bonvenigis prof. Christer Kiselman. Prof. Amri Wandel, prezidanto de AIS, salutis per registrita video-mesaĝo (https://goo.gl/aELD6s).

Wandel emfazis la lastatempan vigliĝon en la agado de AIS: en la UK en Nitro kaj Seulo okazis AIS-senatkunsidoj kaj 3-4 AIS-kursoj kun dekoj da partoprenantoj kaj AIS-diplomoj (vidu Esperanto 2017:9 p.173, kaj https://goo.gl/aNfbXD). Inter la planitaj AIS-aranĝoj li menciis SUS 35, okazontan dum la Itala Kongreso en aŭgusto 2018 en Sanmarino, la kunvenon de AIS-Germanio kaj la Internacian Vintran Universitaton, ambaŭ okazontajn jarfine dum la Novjara Renkontiĝo en Saarbruecken, Germanio.

Fine de sia saluto Wandel elstarigis historian koincidon: en la lasta SUS 33, okazinta samloke antaŭ kvin jaroj, estis deklarita kunlabora intenco inter la Varsovia Altlernejo pri Direktado kaj AIS. En la nuna SUS estis subskribita formala interkonsento inter la du.

Okazis tri kursoj: “Diĝita geometrio, matematika morfologio kaj diskreta optimumado” (Kiselman), “Enkonduko en la logikon” (Fössmeier) kaj “astrofiziko kaj la sunsistemo” (videokurso; Wandel).

Aldone la partoprenantoj aŭskultis plurajn prelegojn: “Superrigardo pri la historio de AIS” (Fössmeier), “Skribo kaj prononco de la korea lingvo” (Jung), “Sana urbo laŭmezure de la homo, ekzemplo de Zagrebo” (Hinšt), “Profilo de pliaĝulo-studento de Esperanto” kaj “De malgranda lernolibro ĝis tutmonda movado” (Komarnicka), “Informemocia teorio de sukceso kaj feliĉo” (Lechowski) kaj “95-jariĝo de la E-radiofonio” (Pietrzak).

Pliaj detaloj videblas ĉe http://www.ais-sanmarino.org/.

Esperanto kiel studfako en faka kongreso pri politika scienco

Javier Alcalde

En la belega urbeto Urbino okazis en la pasinta septembro la jara itala kongreso pri politika scienco. Ene de la kutima sekcio pri sociaj movadoj, ĉi-foje kompleta sesio pritraktis la Esperantan movadon. Ĉar la organizantoj ricevis sufiĉe da proponoj por kontribuoj, tiu sesio aperis duoble ampleksa en la kongresa programo. Laŭ la opinioj de pluraj kongresanoj, tio efike kontribuis al la videbligo de Esperanto kiel studfako. La ok prelegantoj, kiuj sukcese kandidatiĝis al la konferenco, devis prezenti diversajn temojn el la perspektivo de sociaj sciencoj. Bedaŭrinde, pro malsamaj kialoj (malsano, malfacilaĵoj por atingi la mirindan sed foran Urbinon ktp), iuj kontribuantoj fine ne povis partopreni la kunvenon kaj la du originalaj sesioj kuniĝis en ununura konferenco. Alcalde, ĉeforganizinto de la sesio, prezentis la rilaton inter la Esperanta movado kaj aliaj sociaj movadoj, kiel pacismo. Nicola Ruggiero okupiĝis pri la politika rolo de planlingvoj en konata romano de George Orwell. So Gilsu havis historian aliron de la fenomeno en konkreta mondoparto, nome Azio. Kaj Guillermo Fians esploris la nunan situacion de la movado kaj komunumo, ĉefe en Francio. Temis pri la plej internacia sesio de la tuta kongreso. Kvankam originale la prelegantoj (venintaj el tri malsamaj kontinentoj) devis paroli en la angla aŭ en la itala, fine ĉiuj prelegis en Esperanto, ĉar ĝi estis la sola lingvo komprenata de ĉiuj partoprenantoj en la sesio. Interalie, en la publiko estis alia esperantisto, Michele Gazzola, kiu prelegis pri la svisa multlingvismo en alia konferenco de la kongreso.

UEA

Nova honora membro de UEA

Nguyễn Xuân Thu (1932.08.23-2017.10.18). Profesie farmaciisto, esperantistiĝis en 1957. Estis ĝenerala sekretario de Vjetnama Esperanto-Asocio de 2004 ĝis 2010. Membro de la centra komitato de VEA kaj estro de la trejna komisiono. Elstare kontribuis al la instruado de Esperanto kaj trejnado de instruistoj. Lingve kontrolis la vjetnamajn versiojn de la “Zagreba Metodo” (2006) kaj Esperanto per rekta metodo de S. Marĉek (2008). Membro de la Internacia Rajtigita Ekzamenantaro de UEA/ILEI ekde 2006. Ĉefdelegito de UEA de 2003 ĝis 2011.

Kiel ĝenerala sekretario de VEA gvidis la laborojn por inviti la 97-an UK-on (2012) al Vjetnamio kaj poste estis ĝia LKK-ano pri informado kaj gazetara servo; kunlabore kun edukado.net, aŭtoris belan plurlecionan preparkurson pri sia lando. Kiel longtempa instruisto de Esperanto en la Fremdlingva Universitato de Hanojo li ankaŭ trejnis gejunulojn por labori kiel helpantoj dum la 97-a UK kaj la 68-a IJK, same kiel li pli frue faris por la 63-a IJK (2007). Al la programo de la UK li kontribuis per prelegoj en la Esperantologia Konferenco kaj la Tago de Vjetnamio.

Li estis redaktoro de Granda Esperanto-Vjetnama Vortaro (2015), kun 10 652 kapvortoj. Krome li tradukis kaj redaktis la Esperanto-version de Taglibro de Dang Thuy Tram (2011). Jam frue li aktive ekuzis Facebook k.a. eblojn de Interreto, i.a. kiel kunlaboranto de edukado.net kaj redaktanto de la retejo de VEA (http://e.vea.vn). Ekde 2013 Ngu yễn Xuân Thu estis membro de la Akademio de Esperanto kaj gvidanto de ĝia komisiono pri homaj nomoj.

Du novaj membroj de la Honora Patrona Komitato

La Honora Patrona Komitato de UEA ekhavis du novajn membrojn: Harald Helfgott kaj Giorgio Novello. Tiu honora organo konsistas el lingvistoj, sciencistoj kaj aliaj eminentuloj, kiuj faris gravajn servojn al la Esperanto-Movado kaj mem parolas kaj verkis en la Internacia Lingvo. Pri la elekto de Helfgott kaj Novello decidis la Komitato de UEA en sia kunsido en Seulo.

Harald Helfgott (nask. 1977.11.25, Limo, Peruo) estas monde konata matematikisto, nuntempe Humboldt-profesoro ĉe la Universitato de Göttingen, Germanio. Post studado en la usonaj universitatoj Brandeis kaj Princeton, kie li doktoriĝis en 2003, liaj originalaj esploroj kondukis lin tra la universitatoj Yale (Usono), Montréal (Kanado) kaj Bristol (Britio), ĝis konstanta posteno kiel supera esploristo en la Nacia Centro de Sciencaj Esploroj (CNRS, Francio).

D-ro Helfgott estas specialisto pri la teorio de nombroj, sed liaj esploroj ampleksas plurajn aliajn branĉojn de pura matematiko, inkluzive de grupteorio kaj kombinatoriko. Jam frue en sia kariero li atingis vastan rekonon en sia fako, i.a. per la Premioj Leverhulme (2008) kaj Whitehead (2010), aljuĝitaj al speciale promesplenaj junaj esploristoj, kaj la prestiĝa Premio Adams (2011) de la Universitato de Kembriĝo. Mondan renomon li akiris en 2013 per sia pruvo de la malforta (aŭ triterma) konjekto de Goldbach, kiu dum pli ol 250 jaroj rezistis solvon. Tiu atingo helpis gajni por li la Humboldt-profesorecon, unu el kelkaj postenoj en Germanio rezervitaj al pintaj fakuloj sur diversaj sciencaj kampoj, kun granda esplorbuĝeto.

D-ro Helfgott eklernis Esperanton en 1997 pro scienca scivolo. Laŭ lia propra klarigo, renkontinte la koncepton de lingva kapitalo en kurso pri lingvistika antropologio, “mi subite pensis: kio estus la efiko de lingvo, kiun preskaŭ ĉiu povus lerni kun relativa facileco en malmulte da tempo?” Aŭdinte pri Esperanto, li ekserĉis en la tiama Interreto kaj kun granda suprizo trovis pli ol cent mil paĝojn pri la lingvo, inkluzive de senpaga kurso. “En la sekvintaj jaroj, mi trovis novajn amikojn, legis multajn interesajn tekstojn — unu el miaj preferataj estis volumo de hungara literaturo tradukita en Esperanton — faris mian unuan vojaĝon en Eŭropo kaj travivis home riĉigajn spertojn. Ankoraŭ hodiaŭ, mi sentas grandan plezuron kiam mi renkontas alian esperantiston — io, kio okazas en neatenditaj lokoj kaj momentoj en mia profesia vivo.”

Giorgio Novello (nask. 1960.06.24, Venecio, Italio) estas nuntempe la ambasadoro de Italio ĉe la registaroj de Norvegio kaj Islando. Post studado pri juro en la Universitato de Padovo, li eklaboris en la itala diplomatia servo en 1986, dum 15 jaroj deĵorante en Romo, Niĝerio, Britio kaj Germanio. Dum tiu tempo li krome studis en Parizo kaj Londono, kaj ricevis diplomon pri ekonomiko ĉe la Universitato de Londono en 1994. De 2002 ĝis 2006 li laboris kiel Unua Konsilisto de la Konstanta Misio de Italio ĉe la Organizaĵo por Sekureco kaj Kunlaboro en Eŭropo, en Vieno. En 2004 li ricevis la titolon de Oficisto de la Ordeno pro Merito de la Itala Respubliko, kaj samjare magistriĝis pri ekonomia historio ĉe la Londona Altlernejo pri Ekonomiko.

Ekde 2006, Novello deĵoris ĉe la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj en Romo, kiel fakestro pri Internaciaj Financaj Institucioj, kaj ekde 2008 kiel konsilisto al la Ministro pri Ekonomia Disvolvado. Dum tiu periodo li ankaŭ gvidis kursojn pri internaciaj rilatoj ĉe la Universitato de Triesto, en kiuj estis i.a. Esperanto. “Plenpova ministro” (plenrajta ŝtata reprezentanto) ekde 2009, li ricevis la postenon de ambasadoro en 2013. Liaj diplomatiaj talentoj, apogataj de vasta klero pri juro, literaturo, ekonomio kaj historio, estis agnoskitaj de la franca registaro per la titolo Kavaliro de la Nacia Ordeno pro Merito (2013), kaj de la norvega registaro per la Granda Kruco de la Reĝa Norvega Ordeno pro Merito (2016).

La ambasadoro Novello eklernis Esperanton en 1974 “dank’ al mirinda libro de Alessandro Bausani pri planlingvoj”, kaj aliĝis al la Esperanta Grupo de Padovo. Li trairis E-ekzamenojn en Venecio, 1976, kaj Londono, 1993, kie li ankaŭ aktivis en la loka movado. De 2004 ĝis 2006 li estis vicreprezentanto de UEA ĉe Unuiĝintaj Nacioj en Vieno. Interesata pri politikaj aspektoj de interlingvistiko kaj lingvoplanado, li estas ano de la germana Gesellschaft für Interlingvistik (GIL) de 2006, verkis kelkajn eseojn pri Esperanto kaj interlingvistiko en italaj revuoj kaj prelegis diversloke pri Esperanto, inkluzive ĉe la Universitato de Parmo, 2015.

Landa agado

La lingvo, kiu ne nur unuigas!

Meri Tiratsuyan

En unu el la Esperantaj kantoj sonas jenaj vortoj: “Sub la stelo Esperanta, ĉiam junaj restas ni...”. Ĉi tio estas nerefutebla veraĵo. Kiam dum diversaj renkontiĝoj, ekskursoj, niaj aĝaj samideanoj paŝadas la tutan tagon, supreniras montojn kaj vespere promenadas, dancas, ĉiuj spektantoj sentas ne miron, sed admiron kaj ĝojon. Jam antaŭlonge ne petas pruvon la fakto, ke Esperanto helpas resti junaj ne nur anime. Krom ĉio, ni komprenas, ke Esperanto-vojoj, sen kiuj ne povas vivi esperantisto, estas la ĉefa motoro de nia Esperanto-movado.

“Turismo kaj evoluo: Vojoj al daŭripovo” — la ĉeftemo de la 102-a UK, memorigis, ke turistoj estas “informfluo” por bono kaj malbono. Tamen, ni uzu ĉi tion nur por bono, por nia lingvo.

En ĉi jubilea jaro, mi pripensis organizi diversajn aranĝojn por informi niajn landanojn pri la 130-jariĝo de Esperanto (pri ĉio, kio estis farita, mi anoncis per reto, en Esperanto-grupoj). Per helpo de niaj estraranoj, la starton ricevis ankaŭ Esperanto-Turismo en Armenio.

Ni planas organizi ne kutimajn turismajn vojaĝojn, sed kompili io mete alian programon, turnitan ne nur al konatiĝo kun la plej interesaj ri markindaĵoj de la lando, sed ankaŭ renkontiĝoj kun junularaj organizaĵoj, prezentado de Esperanto-ekspozicioj en centraj urbaj bibliotekoj kaj alion.

Antaŭ kelkaj jaroj, Armenion vizitis esperantistoj el Pollando, niaj bonaj konatoj el pluraj Mezorientaj Esperanto-Kongresoj. La tempo kongruis kun niaj urbaj festaj tagoj. Ili ricevis gran dan plezuron, kiam ili ekvidis la grandiozan feston Erebuni-Erevan (naskiĝdato de la ĉefurbo Erevan).

Tiam, kiam ni renkontis niajn samideanojn kaj pasigis tempon kune, ni pri pensis tradicie organizi Esperanto-renkontiĝon dum amasaj naciaj festoj.

Dum tiaj aranĝoj multaj lokanoj kaj turistoj nepre rimarkos esperantajn flagojn, ĉemizojn, insignojn ktp.

La programo de aŭtunaj renkontiĝoj (kiu jam estas prilaborita) inkluzivas diversajn aranĝdirektojn por disvastigi Esperanton en la lando.

Dum Esperanto-kongresoj (UKIJK) en la kongresaj landoj feliĉe abundas la informoj, ĉiuj vidas, sentas grandiozan eventon per lokaj ĵurnaloj, afiŝoj, homamasoj, sed kiam okazas Esperanto-renkontiĝoj en malgrandaj landoj, ĉio pasas nerimarkeble por la lan do kaj lokanoj.

Kiun konkludon ni povas fari? In formoj devas ĉirkaŭpreni la urbon, landon, kaj ĝis kaj dum la aranĝo.

En ĉi tiu aspekto por interŝanĝi spertojn kaj trovi novajn “vojojn”, mi proponas ne nur ĉeeston kaj partoprenon dum landaj renkontiĝoj, sed ankaŭ organizadon de praktikaj diskutadoj por helpi solvi diversajn malfacilaĵojn en Esperanto-unuiĝoj ĉe ronda tablo, kun reprezentantoj de aliaj landaj asocioj, aŭ de UEA (ĉi tio ne estas nova propono).

Ni povas uzi la reton, sed rekta kontakto estas preferinda kaj gravas por junaj esperantistoj, kiuj certe havas freŝajn ideojn.

Ni ĉiuj ĝojas, kiam niaj faroj sukcesas, sed se ni diru nur pri sukcesoj kaj ne tuŝu tion, kio malhelpas, la “subakvaj ŝtonoj” restos kaj malhelpos libere naĝi.

Mi uzas eblon diri pri la manko de kontaktoj inter gejunuloj. Eble nur mi tiel pensas, sed ne por ĉiuj eblas partopreni kongresojn kaj multaj aktivuloj en la lando “kuiras kaĉon en sia kaldrono”, neniu scias pri ili nek pri ilia laboro.

Sed, revenante al la estonta laboro, kiu ŝajnas povi interesi ankaŭ esperantistojn el aliaj landoj, mi pensas, ke la reta kampo ne estas plene uzata por informo. Ni povas traduki Esperanto-filmetojn aŭ filmojn pri Esperanto en nian nacian lingvon, kaj enmeti en diversajn neesperantajn grupojn. Per helpo de samideanoj, mi planas traduki la filmojn armenen.

Ankaŭ al la revuo Esperanto, kiu ĉiumonate “parolas” kun ni, rakontas, estas “spiranta” kaj vivanta eldono, mi proponas aperigi rubrikon “Niaj komencantoj” (aŭ pripensi alian nomon). Ĉiuj landaj esperantistoj povus rakonti pri siaj “fondintoj”, esperantistoj, kiuj enmetis unuajn ŝtonojn en nia komuna konstruado.

Ili komencis, sed ni devas daŭrigi la “konstruaĵon”. Allogo de novaj homoj, gejunuloj en nian “familion” gravas kaj postulas kunlaboron de ĉiuj, ĉar, kiel oni diras, “unu floro ne povas venigi printempon”.

Mi revas, ke en nia lando estu organizata granda Internacia Esperanto-renkontiĝo (simila al tiuj, kiuj okazis en Armenio en antaŭaj jaroj), kaj eble iam Universalaj aŭ Junularaj kongresoj, eble...

Dum studado en universitato, mi aperigis en universitata gazeto mian unuan artikolon pri Esperanto. En la fino de la artikolo mi skribis, ke el ĉiuj fremdaj lingvoj, studado de kiuj postulas kapablon, deziron, neceson, nur por Esperanto ni inkluzivigas ankaŭ nian koron!

Ni daŭrigu kune!

Kiel membro de UEA...

  • vi kontribuas al la tutmonda kresko de Esperanto: UEA subtenas la movadon en multaj landoj kaj kunordigas la regionan agadon tutmonde;
  • vi plifortigas la voĉon de la lingvo kaj la movado: UEA reprezentas la movadon ĉe UN kaj Unesko kaj pledas por justeco kaj egaleco sur la lingva kampo;
  • vi subtenas la efikan instruadon de Esperanto: UEA eldonas modernajn lernilojn, kunlaboras kun lingvoekzamencentro por la KER-ekzamenoj, donas financan subtenon al ILEI kaj aliaj kunagantoj;
  • vi kunaktivas por Esperanto kaj daŭripova mondo: UEA donas multajn rimedojn kaj okazojn por vastigi la konojn kaj kapablojn de aktivuloj.

Konkrete, de UEA vi ricevas:

  • revuojn (Esperanto kaj ĝis inkl. 35 jaroj: Kontakto), kiuj traktas aktualajn temojn de la movado kaj la monda socio;
  • kongresojn, kie esperantistoj el la tuta mondo kune kulturumas, kleriĝas kaj kunplanas agadon;
  • aktivulajn retojn kaj servojn pri ĉio ekde libroj ĝis reprezentado.

Aliĝu al UEA por la jaro 2018 nun! Aliĝilon vi trovos kun ĉi tiu revunumero. Vi povas uzi ĝin por remembrigi vin mem kaj vi povas transdoni ĝin ankaŭ al aliaj (aŭ uzi la retan aliĝilon ĉe: http://uea.org/alighoj/alighilo).

Revuo Esperanto 2017 12

Esperanto estas riĉa kaj memsufiĉa lingvo kun abunda terminologio en faka agado

Strategia Forumo pri Orient-azia Movado kaj filmfestivalo Teo kaj Amo: En Ĉinio okazis du gravaj Esperanto-eventoj: Strategia Forumo pri Orient-azia Movado kaj la filmfestivalo Teo kaj Amo. La redakcio de la revuo Esperanto parolis pri tio kun Mark Fettes kaj Lee Jungkee. Ni faris kelkajn demandojn al ili.

Bona etoso, kultura bunto kaj laboremo: Sukcese okazis de la 13-a ĝis la 15-a de oktobro la 4-a Sud-Azia Seminario (SAS 4) en la suda parto de Barato (Hinda Unio), en la urbego Bengaluro. Raportas Stefan MacGill.

Velado al la Itala Kongreso: Naŭ bravaj partoprenantoj el sep landoj atingis la kongresejon per velboato! Tio estas bonega ekzemplo de la apliko de Esperanto en la faka agado kaj uzado de faka terminologio. Alessandro Mazzetti, la ŝipestro, rakontas pri la evento.

ILEI kaj Edukado.net man en mane: Mireille Grosjean rakontas pri la nova vento en la kunlaboro inter ILEI kaj Edukado.net, pri la nova projekto Esperanto Instruista Trejnado (EIT), la 51-a Kongreso de ILEI, kiu okazos en Madrido somere de 2018 kaj aliaj gravaj aferoj.

Malferme

Volontuloj de la Centra Oficejo prezentas sin

Lucia Lee

Saluton! Mi estas Li Lu (Lucia) el Ĉinio. En la jaro 2006 mi komencis lerni Esperanton en la Ĉina Komunikada Universitato en Pekino, ĉefurbo de Ĉinio. Kaj poste, kiam mi finis la universitaton en la jaro 2010, mi komencis labori en la Esperanto-Redakcio de Ĉina Radio Internacia kiel ĵurnalistino, tradukistino kaj radioparolistino. Dum la pasintaj dek jaroj, mi havis la honoron konatiĝi kun multaj geesperantistoj kaj geamaskomunikistoj, kiuj helpis kaj instruis min multe.

Nun mi havas bonan ŝancon fari volontulajn laborojn en la Centra Oficejo de Universala Esperanto-Asocio. Mi ne nur kunlaboras kun du aliaj volontulinoj Nicoleta kaj Ĝojo por sekvi la projekton “Varbiloj”, sub la gvidado de s-ro Emilio Cid, UEA-estrarano pri Informado, sed ankaŭ faras mian plejeblon kontakti kun diversaj amaskomunikiloj en diversaj landoj por antaŭenpuŝi la disvastigon kaj diskonigon de Esperanto tra la tuta mondo. Mia slogano estas: “Kion oni volas, tion oni povas!”

La venonta UK okazos en Lisbono, ĉefurbo de Portugalio; mi jam pretigis kelkajn informojn pri la bela urbo, vi povos vidi ilin en la oficiala Facebook-paĝo de UEA.

Nicoleta Enache

Dum 12 monatoj estas Eŭropa Volontula Servo, nova lando, nova medio, nekonataj homoj kaj tute nekonata lingvo, kiun mi ne konis, eĉ ĝian propran ekziston antaŭ tri monatoj. Se mi devus elekti unu vorton por priskribi ĉi tiun sperton, mi certe dirus: Defiego!

Kiel EVS-volontulino ene de la Centra Oficejo de UEA, mi nuntempe okupiĝas pri multaj interesaj aferoj, kiujn mi koncize priskribos en la sekvaj linioj.

Kun miaj du kolegoj, mi nuntempe laboras pri kolektado de varbiloj. La ĉefa celo de tiu laboro estas krei utilan datumbazon, en kiu oni povos facile atingi la informojn kaj trovi flugfoliojn, afiŝojn, bildojn Esperante aŭ en aliaj lingvoj.

Alia tasko, pri kiu mi engaĝiĝis: Amikoj de Esperanto. Kiel novan komencanton pri Esperanto, min interesas esplori kion vere signifas la Esperanto-movado. Mi ankaŭ ŝatus malkovri la diversecon de la Esperanta kulturo: literaturo, muziko, arto, vojaĝoj, kiuj malfermas al mi novajn eblojn. Konsiderante ĉi tiun perspektivon mi komencis skribi mallongajn tekstojn pri la temoj menciitaj supre por poste disvastigi ilin.

Mi ŝatus ankaŭ helpi en la Libroservo, tiel mi povas ekkoni, kion signifas organizi Libroservon. Estante tie, mi havas la eblon pli esplori la pasion, kiun mi havas por libroj.

Hoan Tran (Ĝojo)

Saluton! Mi estas Hoan Tran (Ĝojo), juna esperantistino el Vjetnamio. Mi komencis mian volontulan servon septembre kaj finos decembre ĉi-jare. Mi elkore dankas vin pro via zorgo pri nia laboro kiel UEA-volontuloj, por ke mi povu prezenti al vi laborojn, kiujn mi multe ĝuas en la CO.

Nuntempe, kunlaborante kun du aliaj volontulinoj Nicoleta kaj Lucia, mi ĉefe sekvas la projekton “Varbiloj”, sub gvidado de s-ro Emilio Cid, UEA-estrarano pri Informado. Mi supozas, ke vi ĉiuj jam legis la anoncon dissenditan de s-ro Emilio pri la projekto kaj mi ĝojis ricevi viajn reagojn. Mi dirus, ke la laboro pri “Varbiloj” bone progresas: ni daŭre kolektas, enlistigas varbilojn, samtempe desegnas novan retpaĝon por varbiloj kaj kunlaboras kun esperantista teknikisto por realigi ĝin.

Krome, mi ankaŭ engaĝiĝas en brokantaj periodaĵoj de UEA. Resume, mia tasko estas enmeti informojn de malnovaj kaj novaj gazetoj, revuoj Esperantaj en la datumbazon, por ke ili aperu en la katalogo de la UEA-retpaĝo. Mi ege ĝuas tian laboron ĉar mi danke al ĝi ekkonas multe da informiloj kaj malkovris la longan historion de nia Movado.

Alia laboro ne malpli interesa estas listigi librojn por aŭkcio. Eble la laboro ŝajnas teda al kelkaj homoj, sed por mi estas rara ŝanco teni enmane valoregajn librojn, eldonitajn antaŭ cent jaroj aŭ jardekoj kaj “sekrete” foliumi ilin. ;)

Bedaŭrinde, mi restos en la CO dum nur 3 monatoj kaj efektive duontempo jam pasis, sed mi klopodas kaj klopodos igi mian restadon kaj la laboron ĉi tie plensignifaj al mi kaj al nia kara lingvo. :)

Koran dankon!

Roxane Romann

Nune mi havas du ĉapelojn, tiun de volontulo kaj tiun de artisto. Kiam mi plej ĝuas la laboron estas kiam mi povas kunigi la du en iu larĝa “sombrero”.

Mi alvenis en Esperantujon pro la intereso por la rezista aspekto de Esperanto, pro la alternativo kiun ĝi prezentas. Do, por kompreni tiun mondon kaj evolui en ĝi, mi proponis volontuli por la asocio. Ŝajnas ke, ĝis nun, estis la bona elekto.

Miaj precipaj taskoj por UEA rilatas al bildaĵoj: enpaĝigo de libroj, afiŝ- kaj varbilprojektado, filmmuntado, fotado kaj filmado, retuŝo kaj tiel plu resumas la ĉiutagan laboron.

UEA

Strategia Forumo pri Orientazia Movado kaj filmfestivalo Teo kaj Amo

Oktobre en Ĉinio okazis du gravaj Esperanto-eventoj: Strategia Forumo pri Orientazia Movado kaj la filmfestivalo Teo kaj Amo. La eventojn partoprenis la prezidanto de UEA Mark Fettes kaj la estrarano Lee Jungkee. La redakcio de la revuo Esperanto kaptis la okazon fari kelkajn demandojn al ili.

Revuo Esperanto: Kio estas Strategia Forumo pri Orientazia Movado? Kiujn celojn ĝi havas, kiujn temojn oni traktas tie?

MF: Temas pri la dua tia kunsido organizita de Lee Jungkee; la unua okazis samloke en 2015, okaze de la unua film festivalo pri Teo kaj Amo. La celo estas kunvenigi gvidajn aktivulojn el Ĉinio, Japanio, Koreio kaj Mongolio por interŝanĝi ideojn kaj trovi novajn vojojn por la progresigo de Esperanto en Orienta Azio. Ĉi-foje la kunsido iom traktis ankaŭ la situacion en Centra kaj Suda Azio.

Revuo Esperanto: Kiu krom vi partoprenis en la forumo?

MF: Jen estas la nomoj: Lee Jungkee (estrarano de UEA pri Azia movado), Inumaru Fumio (vicprezidanto de KAEM), Chimedtseren Enkhee (sekretario de KAEM, prezidanto de Mongola Esperanto-Asocio), Wang Tianyi (prezidanto de IKEF), Gong Xiaofeng (vicprezidanto de ILEI). Pluraj aliaj estis invititaj sed ne povis veni, kvankam du (So Jinsu el Koreio kaj Wu Guojiang el Ĉinio) sendis enhavajn kontribuojn skribe.

Revuo Esperanto: Ĉu Ĉina Esperanto-Ligo estas nun en malfacila situacio? Ĉu oni parolis dum la forumo pri la certaj paŝoj, kiuj povas plibonigi la aferon?

MF: ĈEL nun trovas sin en malfacila situacio, pro la ŝanĝoj en la reguloj pri asocioj. Dume okazas multe da agado sur la niveloj urba kaj provinca, niaj diskutoj fokusiĝis al manieroj pli bone interkontaktigi kaj kunlaborigi tiujn lokajn movadojn. La plej konkreta ideo estis malfermi Azian Informejon sub la gvido de Wang Tianyi (Ĉielismo) en la urbo Xi’an — li jam havas tre ampleksan, preskaŭ enciklopedian konon de la ĉina movado, kaj do la unua tasko de la Informejo estus skribe registri, aktualigi, sistemigi kaj diskonigi tiujn informojn, por stimuli kaj faciligi kontaktojn enlande kaj eksterlande. Estis ankaŭ diskutoj pri ebla somera lernejo laŭ la modeloj de la usona NASK aŭ la eŭropa SES, pri ĉina gastiga servo simila al Pasporta Servo (aŭ eble simple enkadre de ĝi), kaj pri subteno al la junulara movado en Ĉinio.

Kompreneble ni ankaŭ parolis pri la movadoj en Japanio, Koreio kaj Mongolio, sed Ĉinio ricevis pli da atento pro la grandeco de la movado tie kaj la relativa manko de informoj pri ĝi.

Revuo Esperanto: Ĉu estas iuj decidoj pri vigligo de la Esperanto-movado en la aziaj landoj, kie ĝi stagnas?

LJ: Krom starigo de Azia informejo de UEA en Xi’an, ni diskutis pri subvencio por la movado en Centra Azio kaj Barato, kies movado laste ekmoviĝas post la 4-a Sudazia Seminario en Bengaluro, Barato. Estas notinde, ke du universitatoj en Ĉinio (Universitato Kunming-a Arta Profesia kaj Universitato Laoning) interesiĝas pri fondo de Esperanto-centro, nome, Esperanto-Eduka Centro de Sudorientazio kaj Esplorcentro de Esperanto-Kulturo respektive en siaj universitatoj. UEA pozitive pristudos tiujn eblojn interkonsultiĝante kun la du universitatoj.

Revuo Esperanto: Kiujn aliajn decidojn oni faris dum la forumo?

LJ: Pro la aliĝo de Aŭstralio kaj Nov-Zelando al KAEM, ni traktis modifon de la nomo de KAEM. La rekomendita nomo estas Azia-Oceania Komisiono de UEA por unuecigi kun aliaj kontinentaj komisionoj de UEA. Sed KAEM estos daŭre uzota kiel karesnomo.

La prezidanto de KAEM So Jinsu proponis, ke KAEM verku libron kun la titolo Historio de Azia Esperanto-Movado.

Revuo Esperanto: Ĉu vi povus iom rakonti pri la festivalo Teo kaj Amo? Kiel ĝi pasis ĉi-jare?

MF: Ĝi estis denove tre bona, kun gaja kaj internacieca etoso. Kelkaj homoj partoprenis ĝin jam la duan fojon: mi, Jungkee, Paŭlo Pavliček de la retradio Verda Stacio en Ĉeĥio, la familia muzikgrupo Sepa/Asorti el Litovio, la TEJO-aktivulino Olga Ŝiliaeva el Rusio... Ili ĉiuj kontribuis tre aktive al la aranĝo. Menciindas ankaŭ la partopreno de Margareta Zaleski-Zamenhof, pranepino de Ludoviko, kiu unuafoje vojaĝis en Azio. Ĉion gvidis denove Ĝoja (Zhang Ping) el Ĉina Radio Internacia, kun la subteno de renoma fakulino pri teo-kulturo, profesoro Wang Xufeng. Kvankam ĉi-lasta ankoraŭ ne parolas Esperanton, ŝi jam vizitis plurajn Esperanto-centrojn en Eŭropo kaj montras grandan simpation al la movado.

Novaĵo ĉi-foje estis la aŭspicio de la ĉefurbo de la gubernio Dushan en la sudo de la provinco Guizhou. Temas pri tre bela monteta regiono kun kelkaj lokaj indiĝenaj popoloj. La urbo gastigis nin dum tri tagoj (hotelo, manĝoj, ekskursoj), aranĝis simpozion pri teo-kulturo kun lokaj fakuloj, kaj disponigis la imponan urban teatron por la premidona ceremonio. Ni eksterlandanoj ricevis per tio tre interesan enrigardon en la nuna ekonomia disvolviĝo de Ĉinio, kiu certe prezentas multajn ŝancojn por internaciaj turismo kaj komerco, ankaŭ pere de Esperanto.

Dankon pro la respondoj!

[FORIGITA!: bildo]

En la ĝardeno de la forumejo, kiu situas en la Univ. Zhejiang

Eventoj

Esperanto inter la plej gravaj kulturaj eventoj de Vroclavo kaj de Malsupra Silezio

Małgosia Komarnicka

La 23-an de februaro 2017 la tiutempa kunordigisto de la Malsuprasilezia Festivalo de Scienco (MFS) prof. d-ro hab. Tadeusz Dobosz sendis al la Eŭropa Centro de Interkultura Edukado invitleteron proponante prezentadon de Esperanto kadre de tiu festivalo. MFS okazas jam 20 jarojn kaj estas unu el la plej gravaj kulturaj eventoj de Vroclavo kaj la tuta regiono de Malsupra Silezio. Dum MFS okazas pli ol 1500 programeroj, kiuj estas direktataj al pli ol 140 000 partoprenantoj. Dum la festivalo oni eldonis revuon, aperis dupaĝa artikolo de M. Komarnicka Fenomeno de Esperanto. Ĉi-jare la organizantoj de MFS speciale kreis panelon Esperanto, la lingvo sen limoj, kadre de kiu okazis kvin programeroj popularigantaj Esperanton. Ili okazis en la ejo de la Vroclava Universitato kaj vekis intereson de lernantoj, plenkreskuloj kaj pliaĝuloj. El la streĉa laboro rezultis kontenteco kaj atingo de difinita celo: ĝojo, rideto, interesiĝo de la partoprenantoj de niaj programeroj estis por ni la plej bela premio.

Kadre de la jubilea MFS, kiu okazis 22–26 septembo 2017, ni prezentis kvin programerojn pri Esperanto:

Esperanto — de malgranda lernolibro ĝis tutmonda movado (Małgosia Komarnicka), Esperanto — malmultekosta vojaĝado (Magdalena Tatara kaj Roberto Kamiński), Esperanto — literaturo kaj poezio (Lidia Ligęza), Esperanto — en verdaĵo kaj arto (Elżbieta Wodała kune kun Małgosia Komarnicka), en kiu la lernantoj memstare kreis bildojn el elementoj de sekigitaj plantoj, ekkonante la E-nomojn de la plantoj kaj samtempe la historion de Esperanto, Esperanto — verdaj strofetoj (Halina Kuropatnicka-Salamon).

La estraro de la Eŭropa Centro de Interkultura Edukado ege dankas al niaj amikoj, kiuj helpis al ni prezenti programojn pri Esperanto dum MFS, komprenante, ke ĉi tiuj agoj estas investado en la estonteco de Esperanto. Jam la 23-an de oktobro komenciĝos novaj E-kursoj.

La Eŭropa Centro de Interkultura Edukado jam estis invitita por prepari programerojn pri Esperanto kadre de la venontjara festivalo. Ni do jam petas helpon de esperantistoj el la tuta mondo por profesie kaj interese prezenti Esperanton en neesperantista medio. Tio estas escepta ŝanco por Esperanto montri ĝiajn modernan bildon kaj utilecon. Kontaktu nin: i...@gmail.com, aldonante la titolon: MFS.

Eventoj

Bona etoso, kultura bunto kaj laboremo

Stefan MacGill

Sukcese okazis de la 13-a ĝis la 15-a de oktobro la 4-a SudAzia Seminario (SAS 4) en la suda parto de Barato (Hinda Unio), en la urbego Bengaluro. La seminario logis 54 partoprenantojn, el kiuj 3 estis infanoj kaj 37 el Nepalo, venintaj grupe post 4-taga vojaĝo per busoj kaj trajnoj. La ceteraj venis el Barato, Francio (devene el Pollando), Hungario (Nov-Zelando), Japanio, Rusio kaj Svislando.

La malferma ceremonio estis mastrumata de d-ro Giridhar Rao. Salutis nome de UEA ĝia vic-prezidanto, Stefan MacGill. Temis ne nur pri saluto, sed ankaŭ agad-proponoj — tiu teksto disiris vaste per EKO-komuniko tuj post la malfermo. Salutis nome de ILEI ĝia prezidanto, s-ino Mirejo Grosjean, kiu skizis novajn evoluojn en la laboro de la instruista ligo. Sekvis seso da landaj salutoj, post kiuj bonvenigis nin Patro Francis, gvidanto de la Indian Social Institute, kie okazis la seminario.

Post la malfermo sekvis grava prezentaĵo de d-ro P.V. Ranganayakulu pri la historio kaj evoluo de la movado en Barato, kune kun planoj por ĝia antaŭenigo. Posta prelego venis de Mirejo Grosjean, pri la seminaria temo: Loka kulturo — monda civitano. Paralele tra la tagoj okazis paroligaj kursoj por komencantoj kaj progresantoj. Posttagmeze prelegis Bharat Ghimire pri daŭripova turismo en Nepalo, sekvata de analiza sesio, skizita sube.

Serio de sesioj de SAS konsistigis la 39an AMO-seminarion — unuafoje tiu programo de Aktivula Maturigo venis en la sub-kontinenton. Tiu sudazia regiono kovras ok landojn, el kiuj kvar ĝis nun gastigis seminarion: Barato, Nepalo, Pakistano kaj Srilanko. Ili okazas laŭ dujara ritmo.

Du laborsesioj koncentriĝis pri la antaŭenigo de la movado en Barato, evidente la plej granda de la regiono. En la unua tago 38 partoprenantoj plenumis FLAM-analizon pri la stato de Esperanto en Barato kaj la Suda Azio. En kvar grupoj oni diskutis kaj katalogis la movadajn fortojn kaj la lamaĵojn de la regiono; poste la avantaĝojn kaj minacojn de la socio kaj la rezultojn reraportis al la pleno. La tuton reĝisoris la vicprezidanto de UEA. La rezulto de tiu analizo disiris al milo da retadresoj per EKO-komuniko du horojn post la fino de la sesio.

Post la analizo, sekvu ago-proponoj. La laborsesio de la lasta tago havis du ĉefcelojn: formi kaj akcepti laborgrupon de Federacio Esperanto de Barato (FEB), kaj akcepti laborplanon. Post montro de la proponata plano, pretigita de ĉefe tri aktivuloj, la kunsidantoj (ĉ. 25 personoj) traktis la 15 punktojn, amendis kelkajn, sugestis aldoni tri pliajn kaj fine akceptis ĉiun punkton, unu post unu. Do, la akceptita plano havas 18 punktojn. La laborgrupo fine konsistos el 6 aŭ 7 aktivuloj — la kunsido mem nomumis tri: d-ron P.V. Ranganayakulu el Tirupati, d-ron Giridhar Rao el Bengaluro kaj s-ron Naga Siva Kumar Kotha el Puneo. Ili ricevis la taskon kompletigi la laborgrupon kaj realigi la erojn de la laborplano.

Aldone al tiu laborkunsido, prelegis duafoje Mirejo Grosjean (Loka kulturo — monda civitano), kaj Bharat Ghimire (Kiel varbi esperantistojn), Naga Siva Kotha kaj Hori Jasuo, ambaŭ pri la kongresa temo. La formalaj partoj de du vesperaj programoj estis prizorgitaj de Hori Jasuo, la tria kultura vespero estis prizorgita de la nepala grupo. Al tiu beletosa vespero aliĝis kaj kundancis junuloj el alia aranĝo, okazanta en la ISI-ejo paralele kun nia SAS.

Kunsidis dum tiu 4-a SAS la gvida komitato de la aranĝo, kiu decidis, ke la 5-a SAS okazos en Katmanduo, Nepalo, post du jaroj, do en la septembra/oktobra periodo de 2019. Diskutata estas propono doni al tiu seminario alian karakteron ol havis la ĝisnunaj seminarioj.

Kun sento-mikso — ĝojo kaj bedaŭro — la partoprenintoj forlasis la seminarion, aranĝon samtempe bonetosan, kulturriĉan kaj ege produktivan.

[FORIGITA!: bildo]

La okulfrapa kaj pensiga emblemo de la 4-a SAS; ĝin konceptis kaj realigis Juny Wilfred

[FORIGITA!: bildo]

Pritakso laŭ FLAM-sistemo; en etaj rondoj oni diskutis; ĉiu povis sentime kontribui

Furoraĵoj de la kongresa libroservo en Seulo

Dum la 102-a UK en Seulo la Libroservo de UEA vendis varojn sume por € 13 811,20. La malalta sumo klariĝas per la negranda kongreso kaj per la fakto ke escepte de la lokaj partoprenantoj, ĉiuj aliaj devis flugi. Supre estas listigitaj tiuj libroj, el kiuj vendiĝis minimume 10 ekzempleroj. Ne aperas nelibraj varoj, da kiuj vendiĝis centoj. La prezoj indikitaj ĉi-supre estas tiuj aplikitaj dum la UK, multaj rabatitaj sub la normalaj prezoj.

Kulturo

Pri helpo al rifuĝintoj, Esperanto kaj aliaj utopioj

Piet Glorieux
kun danko al: Yves Nevelsteen

Raraj estas la okazoj en Belgio, kiam Esperanto atingas la naciajn mediojn. Ankoraŭ pli rare estas, ke Esperanto atingas la altkulturajn mediojn. Tamen tio okazis per la teatraĵo Esperanto de la juna flandra reĝisoro Lucas Derycke, surpodiigita kvinfoje de Het Nieuwstedelijk, la urba teatro de Loveno, Hasselt kaj Genk, dum la pasinta septembro.

Ni tuj komentu, ke, spite al la titolo, Esperanto nur flanke rolas en la teatraĵo. Ĝi rakontas la spertojn de du junaj virinoj, kiuj eklaboras en tendaro de rifuĝintoj en Grekio. Baldaŭ ili konstatas, ke ilia idealismo kolizias kun la pragmatismo de la gvidantaro de la tendaro. La lastaj ekz. forte konsilas al la volontuloj ne tro kunfratiĝi kun la rifuĝintoj aŭ malpermesas ke, se la provizo de iu manĝaĵo ne sufiĉas por ĉiuj, disdoni ĝin ktp. La gvidantaro ankaŭ insistas nepre paroli la anglan kun la rifuĝintoj kaj ne lerni ilia(j)n lingvo(j)n, ĉar tio “nur kreus atendojn nerealismajn” kaj “nenecese komplikigus aferojn”.

Aŭ, kiel diras la reĝisoro: “La emo ŝanĝi la mondon, kiu kunpuŝiĝas kun ŝanĝiĝo, kiu iras (tro) malrapide.” Kaj jen aperas Esperanto. Paralele kun la fadeno de la rifuĝintoj maljuna esperantisto rakontas nostalgie pri sia iama idealo. Ankaŭ li alfrontas similan dilemon: “Ju pli proksima la fina celo, des pli malklara ĝi iĝas kaj des pli granda la malkonkordo”.

La teatraĵo skizas kaj pensigas pri la malfacila situacio de idealistoj, sed laŭ respektoplena kaj certe ne moka maniero. La malmultaj scenoj en kiuj Esperanto rolas, prezentas Esperanton kaj la esperantistojn neŭtrale kaj objektive, kiel ili estas kun siaj noblaj kaj malpli noblaj flankoj.

Menciendas, ke la surscenejaĵo havis apartan formon. Oni rimarkas, ke la juna reĝisoro havas renomon kiel aŭd-artisto. Li eĉ gajnis la plej faman germanan premion pri radiodramoj. La teatraĵo estis kvazaŭ videbla radiodramo. La tekstoj — foje en Esperanto — aperis sur diversaj ekranoj dum la prezento. Precize tiu formo, kiu pli postulis uzadon de la propra fantazio, faris ke la rakonto forte impresis.

Resume, la teatraĵo havigis almenaŭ al la publiko realisman bildon de Esperanto. La lovena grupo krome kaptis la okazon informi la publikon post la prezentaĵo per faldfolioj kaj aliaj materialoj. Tamen en la recenzoj dediĉitaj al la prezento, Esperanto apenaŭ ricevis atenton. Dum intervjuo en Klara-radio, la kulturkanalo de la flandra radio, la vorto Esperanto estis menciita eĉ ne unu fojon. Do restas laboro por disvastigi/plialtigi la reputacion de Esperanto.

Afriko brilas

Bongustan recepton oni refaru!

Mireille Grosjean

La du SEminarioj por VIrinoj (SEVI) okazigitaj de “Scio Sen Bariloj” (SSB) en februaro 2015 en la kulturcentro JoCa, en la urbo Kotonuo, Benino, estis tre sukcesaj. Ilia enhavo konsistis en tri aksoj: lertigado de virinoj en gvidaj roloj, instruado de la loka lingvo, la fonua lingvo, en legado kaj skribado, kaj enkonduko en la internacian lingvon Esperanto.

Okaze de la restado de Mireille Grosjean en Kotonuo (okt.-nov. 2017) la neregistara Organizo “Scio Sen Bariloj” lanĉis iom novan formulon: kiel serĉi kaj trovi sian unuan laborpostenon, kune kun enkonduko al Esperanto. Tiu dutaga kurso ricevis la franclingvan nomon “Coup de Pouce”, kiu signifas “helpeto”. Fakto estas, ke senlaboreco ĉe gejunuloj estas alta en Benino (proks. 40%). Alia fakto estas, ke tiuj junuloj tendencas resti hejme atendante, ke dungo falu el la ĉielo. Esti senlabora ne signifas nenion fari! La prezidanto de “Scio Sen Bariloj” s-ro Privas Tchikpe povis transdoni siajn abundajn spertojn al dufoje 12 junuloj; fakte li estas administranto kaj laboris en tutbenina firmao, do li bonege konas la ludregulojn de tiu tikla momento en ies kariero. La junuloj glutis avide liajn konsilojn; poste ili remalfermis siajn orelojn kaj miris aŭskultante la raportojn de Mireille Houkpe el Kotonuo, kiu fulmrapide lernis Esperanton post la kurso SEVI kaj povis partopreni ne nur internacian kongreson fine de 2015 en Vogan, Togolando, sed TEJO-programon en oktobro 2016 en JoCa, italan festivalon en Castione en aprilo 2017 kaj IJK en Aneho, Togolando, en aŭgusto 2017. Tute klare la ĉeesto de Mireille la beninanino efikis elstare per ŝiaj spertoj en internacia skalo, per ŝiaj trafaj klarigoj kaj analizoj kaj per ŝiaj rideto kaj afableco. Atenteme kaj scivoleme la 24 junuloj sekvis la prezenton de nia lingvo aŭskultante la faktojn kaj asertojn listigitajn de Mireille Grosjean. Okaze de la konkluda sesio ni aŭdis: “Koran dankon pro tiu ege valora lertigado, kiu plie estis senpaga por ni ĉiuj”. “Mirinda momento, kiam ni povis konatiĝi kun la aliaj partoprenantoj kaj krei por ni novan reton”. “Ni trovis familion! Ni volas iel subteni ”Scio Sen Bariloj“!” “Ni ne povis kredi, ke tia lertigado estos simple donaco al ni ĉiuj”.

Tute klare tia staĝo altiras pli da junuloj ol iu staĝo, kiu rilatus nur al Esperanto.

[FORIGITA!: bildo]

Grupa foto antaŭ la hotelo JoCa

[FORIGITA!: bildo]

Mireille Grosjean kaj Privas Tchikpe en la elsendejo de “Radio Ocean” dum anonco pri la dutaga kurso.

Edukado

Kelkaj demandoj al Stano Marček

Revuo Esperanto: Via lernolibro Esperanto per rekta metodo festas “jubileon”.

S.M.: Jes — ĝi aperis en 40 lingvoj: la angla, franca, itala, rusa, ĉina, japana, korea, portugala, pola, slovaka, taja, Esperanta, greka, nederlanda, irlanda, rumana, germana, dana, litova, serba, vjetnama, norvega, luksemburga, hungara, serba, finna, ĉeĥa, hispana, ukraina, sveda, taja, armena, islanda, indonezia, turka, hinda, bulgara, latina, araba kaj latva.

Revuo Esperanto: Kial vi decidis verki ĝin?

S.M.: Siatempe mi gvidis kursojn de Esperanto en miaurba kulturdomo. Neniu el la trovitaj lernolibroj de Esperanto, en la tiama Ĉeĥoslovakio, ŝajnis al mi konvena. Pro tio mi decidis kompili propran materialon. Mi komencis studi psikologion de fremdlingva instruado kaj metodikon de Esperanto-instruado. Tio konfirmis mian supozon, ke la plej efika vojo por instrui fremdan lingvon estas la tiel nomata “rekta metodo”, do la metodo, per kiu niaj ge patroj instruis al ni la gepatran lingvon :-). Instrui pensi en la lingvo, ne traduki!

Revuo Esperanto: Ni petas diri ion pli pri la metodo.

S.M.: Mia riĉe ilustrita lernolibro (la bildojn desegnis mia filino Linda) baziĝas sur rekta, tiel nomata indukta metodo: konkludi el konkretaj faktoj ĝeneralan leĝon, laŭ kiu la lernantoj — helpe de bildoj kaj analogio — subkonscie ricevas la klarigojn de la novaj elementoj kaj poste — en tekstoj kaj ekzercoj — rerenkontas kaj ekzercas ilin ĝis alproprigo. Post la rektmetoda leciono venas (en la naciaj eldonoj) la sekcio Gramatiko, en kiu nacilingvaj klarigoj firmigas la jam intuicie komprenitan materialon. La lernolibra vortoprovizo respektas la oficialan ofteco-liston (Baza Radikaro Oficiala, Aktoj de la Akademio II), kiun la Akademio de Esperanto rekomendas por ĉiuj lernolibroj de Esperanto. Ĝi ĉerpas la 750 pleje uzatajn vortelementojn (morfemojn) — komence la plej ofte uzatajn ktp — kaj garantias, ke la lernanto unue lernu la plej ofte uzatajn kaj bezonatajn vortelementojn, por povi interkompreniĝi en la plej oftaj situacioj de la ĉiutaga vivo.

Revuo Esperanto: Kiel kaj kial naskiĝis tiom da “gefratoj”?

S.M.: La lernolibro unue aperis en la slovaka lingvo. Sekvis la internacia eldono, sen nacilingvaj klarigoj (pura rekta metodo). Mia pola amiko Staŝek Mandrak proponis traduki la slovakan version al la pola. Mi tradukis por li ĉiujn nacilingvajn tekstojn en Esperanton, kaj li tradukis ilin al la pola. Tio inspiris ankaŭ alilandajn instruistojn traduki la lernolibron al siaj lingvoj. Jen kelkaj el ili: Rob Moerbeek kun sia teamo, Roy McCoy, Ionel Oneţ, Imré Szabó, Luigia Oberrauch, Bronislav Ĉupin, Liu Haitao, Aoyama Tooru, Lee Jungkee, Georgo Dérmatis, Seán Ó Riain, Arne Casper-Mortensen, Karine Arakeljan, Tereza Kapista, Indré kaj Dalia Pileckiené, Karl-Gustaf Gustafsson, Ilia Dewi, Hallgrímur Sæmundsson, Vasil Kadifeli, Aniruddha Banahatti, Max Kašparů, Bernhard Schwaiger, Birute Rosenfelde, Lê Thį Thiên Thu, Mariana Genčeva, Marija Jerković, Josip Pleadin, Mihai Trifoi, Rudolf Fischer, Peter Zilvar, Ulrich Matthias, Umberto Broccatelli, Hazel Green, Birgitta Anevik, Janine Dumoulin, Anne Karin Bondhus, Zsófia Kóródy... Mi elkore dankas al ili.

Revuo Esperanto: Ĉu la lernolibron akompanas ankaŭ ia metodika materialo?

S.M.: Jes: Instruaj bildoj por rektmetoda instruado (por la instruistoj, 500 kartonaj folioj A5 en du kofretoj, kiuj paŝo-post-paŝo sekvas la lernolibron — ankaŭ sur KD, por projekcii la bildojn); KD Modela elparolo en mp3 — voĉlegitaj Esperantaj tekstoj + la lernolibro en diversaj lingvoj en pdf, por komputila uzo; Pekseso Esperanto (12 volumoj kun 288 bildoj el la lernolibro), Aŭdo-vida konversacia kurso de Esperanto, KD Fabeloj de Andersen kaj... la fratoj Grimm; Krucenigmoj; Apo por telefonoj (www.iei.nl/apo.htm). Vidu pli ĉe http://katalogo.uea.org/ — aŭtora nomo “Stano Marček

Unuiĝintaj Nacioj

Unuiĝintaj nacioj kaj tradukado

Humphrey Tonkin

La 24-an de majo ĉi-jare, la Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj aprobis ege signifan rezolucion rilate la uzadon de lingvoj en tiu organizaĵo. Tiu rezolucio estis direktita al tradukado. Ĝi laŭdis la profesian tradukadon: “Profesia tradukado, kiel fako kaj kiel arto, ludas gravan rolon en apogado de la celoj kaj principoj de la Ĉarto de Unuiĝintaj Nacioj, kunigante la naciojn, faciligante dialogadon, inter komprenon kaj kunlaboron, kontribuante al evoluigo kaj la fortigo de monda paco kaj sekureco.”

La rezolucio, en siaj enkondukaj ali neoj, aludis al la Celoj por Daŭripova Evoluigo, kiuj, laŭ la rezolucio “rekonas, ke ĉiuj kulturoj kaj civilizoj povas kontribui al, kaj estas nemalhaveblaj povigantoj de daŭripova evoluigo”.

Ĝi asertis, ke “respekto al la monda kultura kaj lingva diverseco estas esenca premiso de antaŭenigo, ene de Unuiĝintaj Nacioj, de la spirito de malfermiteco, egaleco kaj dialogado,” kaj ĝi rekonis “la rolon de multlingvismo... kiel kernan valoron de la Organizaĵo, kaj ĝian praktikon kiel rimedon por antaŭenigi, protekti kaj konservi la diversecon de lingvoj kaj kulturoj tutmonde”.

Kaj, fine kaj ĉefe, ĝi deklaris la 30-an de septembro “Internacia Tradukada Tago,” kiam oni festu la rolon de tradukistoj kaj levu la publikan konscion pri la valoro de tradukado.

Universala Esperanto-Asocio, jam de jaroj, atentigas Unuiĝintajn Naciojn, ke ĝi ne donas sufiĉan atenton al lingva diverseco, malgraŭ sia oficiala lingva politiko difinanta la formalan lingvouzon ene de la organizaĵo mem. UN emas akcepti la helpon de tradukistoj kaj interpretistoj sen agnoski ilian gravecon. Ekster la organizaĵo, en sia rilato al mondaj problemoj, UN malofte levas la demandon pri lingva diverseco kiel faktoron en planado kaj realigo de programoj pri evoluigo: la fakuloj faras siajn planojn pere de la grandaj lingvoj, precipe la angla, kaj supozas, ke apenaŭ necesas konsideri la fakton, ke la homoj al kiuj tiuj planoj ofte estas direktataj, nome la malriĉuloj kaj la simplaj homoj, ne povas efike reagi ĉar ili ne regas la lingvon de la planantoj. Nia Asocio, pere de siaj UN-reprezentantoj, daŭre emfazas tiun grandan lingvan fendon inter la planantoj kaj la priplanatoj.

La nova atento al tradukado estas do faktoro tre pozitiva en la evoluo de lingvaj demandoj ĉe UN. Esperantistoj eble asertos, ke, uzante Esperanton, oni povus solvi la tutan problemon ali maniere. Ili ne malpravas — sed ĝis UN rekonos la plenajn implicojn de lingva diverseco, ĝi ne venos al konsiderado de radikalaj solvoj. Nunmomente, Esperanto estas solvo kiu serĉas problemon: ĝis UN rekonos la problemon, ĝi ne venos al konsiderado de solvoj.

Helpe de la provoko de UEA, oni fondis antaŭ kelkaj jaroj la Studogrupon pri Lingvoj kaj Unuiĝintaj Nacioj, en kiu membras pluraj fakuloj pri lingva politiko, inkluzive de esperantistoj. Tiu grupo estas forumo por pridiskuti lingvajn demandojn kaj konsciigi UN-funkciulojn pri la graveco de tiuj problemoj. Ni daŭre laboros tiucele, ĝis UN pli klare komprenos la dimensiojn de la problemo.

Intertempe, ni festu ĉiujare, kune kun tiuj aliaj konsciantoj pri lingvaj diferencoj, la tradukistoj, la kreskon de konscio, flanke de UN, pri la lingva diverseco.

Lingvo

Lingvaj mirindaĵoj (nova parto)

Rob Moerbeek

Korektanto renkontas mikse variajn elreliĝojn kaj (ne ofte) brilajn freŝajn vortkombinojn laŭ la recepto de la Poezia Arto de Horacio. Bv. nutri nin plu kaj kritiki kion mi misjuĝis.

Pro malboniĝanta leg-kaj-aŭdpovo mi notis partajn kaj alternativajn elementojn, esperante foje trovi la solvon. Mi do unue prezentas la dilemojn, poste proponas provizoran solvon. Bv. korekti, se/kiam necese.

Mi havis (falsan?) amikon, kiu raportis al la asekura kompanio, por ebligi (ĝi) decidi ĉu (kompenc) la d.maĝon: “Ties falego rezult... en ĥaosa ĉambro”.

Sed lingvaj esprimoj ofte estas ne longe laŭmodaj: “motiv/ig/i”, “en/fokus/ig/i”, “dank’/ /al” kaj “danki por sciigi” aŭdiĝas jam malpli ofte. Nun ĉiutage oni plendas pri la registRaro, komparas ion al io, ebligas iun, kuraĝigas ion, prezentas medicinan ĵurnalon, ĝuas longan ferion.

Jen minimuma elekto el lingvaj atentindaĵoj (Tiu, kiu timas enkapigi erarojn, rigardu nur la solvojn: falsaj amikoj, arkaismoj, evitendaĵoj): absorbi, akurata, alie, ambaŭ... kaj, amuzi, antaŭ manĝi, anstataŭ/ig/i, Aperis..., apud, arb..., arbitra, aŭskulti.

La amiko (falsa aŭ ne) devis ebligi al la asekuristo decidi, ĉu li kompensu (ne “rekompencu”!) la damaĝon (li certe domaĝus elspezon senbazan): “Lia/Ŝia falego rezultigis ĥaosan ĉambron.” Aŭ “El la falo rezultis ĥaosa ĉambro.” Sed nenia kompenso estus antaŭvidebla, se la amiko raportus: “Lia/Ŝia falego rezultis EN ĥaosa ĉambro”, ĉar tio implicus: El la malordo en la ĉambro proprakulpe rezultis falego.

Laŭmodaj: oni motivas (provizas per interna kialo), enfokusigas la atenton al io, nun eble ankaŭ “fokusigas la objekton”; oni dankas por=pro la sciigo: ne eblas aldoni infinitivon kun tiu senco de por. Dank’ bezonas la spacon de ellasita vokalo (e laŭ la tradicia klarigo, sed kial ne o kun paratakso?) kaj ironia uzo anstataŭ “pro” komence estis amuzeta, sed nun jam tedas: “Dank’ al malsano mi restas hejme.”

Kronika kontamino inter registaro kaj estraro. Analogio kun “simili” (ion, al io) influas la ĝustan “kompare kun”. Metabolo (interŝanĝo) inter “ebligi ion al iu” kaj “al io iun kuraĝigi”: “eblas” nur io, “kuraĝas” nur iu. Medicina “taggazeto” (ĵurnalo) anstataŭ “revuo” montras ankoraŭ nerealisman sciencpopularigan idealismon. Longa ferio estus longa senlabora tago: jen relativa interpreto de “longa”. Plejokaze oni celas “ferioj”, “feriaro”, “feriado”.

Absorbi: okupo povas absorbi la menson; inkon sorbas poroza papero.

Akurata: taskon kun limdato oni plenumu akurate=ĝustatempe. Sed krome zorge (tion ne enhavas “akurata”. Ja troviĝas la sama radiko en “kuraci”, sanzorgi).

Alie: ne “aliloke”, sed “alimaniere”. Do “ĉi tie kaj aliloke”, sed “ne tiel, sed alie”. Do “interalie” estu kunskribata unuvorte, ĉar ne rekte kunmetita kun “alie”: inter-ali/aj/e.

Ambaŭ: ni uzas “kaj rapida kaj ruza” = “ne nur rapida sed ankaŭ ruza”; la angleca “ambaŭ... kaj...” ne validas.

Amuzi: transitiva: la infanoj sin amuzis.

“Antaŭ” ne apartenas al la prepozicioj kiuj rekte antaŭas infinitivon: tio eblas nur ĉe tiuj, kiuj ne funkcias kiel prefikso de verbo: por, sen, anstataŭ kaj krom. Do ne “antaŭ vidi” (aŭdiĝas nenia diferenco disde “antaŭvidi”), sed antaŭ OL vidi. Male, ĉe “anstataŭ” superfluas “ol”: “anstataŭ kritiki bv labori” (neniu uzus “anstataŭkritiki”).

Anstataŭ pluformiĝas en anstataŭi (roli anstataŭ) aŭ anstataŭigi: la kuiriston per la kasisto. Do ĉi lasta ne denove anstataŭigu iun alian, nur anstataŭu la kuiriston.

Aperis... ridinda muso. Ĉiu frazo havu predikaton (Pluvas; Helpu), sed la plimulto ankaŭ subjekton:

De kelkaj verboj ni kutimas loki tiun as/is/os/u/us-formon frazkomence kaj la subjekton post la verbo: “inversio”: mankas mono, ekzistas bonvolo, okazis kongreso. Ni ne uzu -n.

Apud: ĉu vere la fina d tiel fascinas ke oni misakcentu? Esperanto havas regulan akcenton: Apud.

Arbo: el la etimologie parencaj vortoj arkaikiĝis *arbedo, eĉ ne plu trovebla en PIV laŭalfabete. Nun nur arbeto, tuf- aŭ trunkarbusto. “Arbetaĵaro” iĝis veprejo. (Foje la Zamenhofa esprimo estis pli facila.)

Arbitra: prefere akcepti la arbitraciant-instrukcion ol “arbitran”, senbazan.

Aŭskulti: Ni malhavas paralelan trakton laŭ kiu vidi-rigardi respondu al aŭdi-aŭskulti.

Do, se ni rigardas al objekto por ĝin vidi, kial ni ne aŭskultu al io por ĝin aŭdi? PIV donas nur la rekte transitivan uzon de “aŭskulti”. Kiu scias kial?

Belartaj Konkursoj de UEA en 2018

La Sekretario de la Belartaj Konkursoj de UEA, unu el la plej gravaj kaj jam klasikaj manifestiĝoj de la E-kulturo, invitas verkemulojn al partopreno en ilia 69-a okazigo. La rezultojn oni anoncos kadre de la 103-a Universala Kongreso en Lisbono. Kiel kutime, partopreno estas libera al ĉiuj kaj ne ligita al aliĝo al la UK. La konkursaĵoj devas esti ne niam antaŭe publikigitaj en ajna formo, krom en la branĉo Infanlibro de la Jaro. Oni rajtas sendi maksimume tri konkursaĵojn por sama branĉo aŭ subbranĉo. Endas sekvi jenajn regulojn:

Poezio: maksimuma longo ne fiksita.

Prozo: maksimuma longo 200 × 65 karaktroj (kvino da paĝoj).

Prozo, subbranĉo mikronoveloj: (maksimuma longo 100 vortoj). Aljuĝata estas nur unu premio, kiu nomiĝas Premio Paula Adúriz.

Teatraĵoj: maksimuma longo ne fiksita.

Teatraĵoj, subbranĉo monologoj (unupersonaj teatraĵoj) kaj skeĉoj (unu- aŭ divers-personaj): daŭro inter 10 kaj 15 minutoj. Aljuĝata estas nur unu premio, kiu nomiĝas Premio María Cuevas.

Eseo: teme ligita kun Esperanto aŭ kun la kongresa temo, proksimuma longo 400 × 65 karaktroj (deko da paĝoj). La unua premio nomiĝas Premio Luigi Minnaja.

Infanlibro de la Jaro: originala aŭ tradukita libro por infanoj presforme aperinta en 2017. Aljuĝata estas nur unu premio.

La absoluta limdato por ricevo de konkursaĵoj estas la 31-a de marto, 2018.

Oni sendu po unu ekzempleron de ĉiu konkursaĵo — krom en la branĉo Infanlibro — al Belartaj Konkursoj de UEA, ĉe Miguel Gutiérrez Adúriz, prefere retpoŝte al la adreso: s...@gmail.com; aŭ, se tio ne eblas, papere al la adreso: los Coteros 1-C, 2 Izda, ES-390600 Muriedas; Cantabria; Hispanio, indikante la elektitan pseŭdonimon por gardi la anonimecon de la aŭtoro. Por la branĉo Infanlibro oni sendu unu ekzempleron de la koncerna libro al la adreso de Miguel Gutiérrez Adúriz kaj tri ekzemplerojn al Ionel Oneț, Centra Oficejo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando.

Premioj: en la branĉoj Poezio. Prozo, Teatraĵoj kaj Eseo: unua premio 260 €, dua premio 182 €, tria premio 104 €; Nova Talento 182 €. En la branĉo Infanlibro de la Jaro 546 €. En la du subbranĉoj Mikronoveloj kaj Monologoj kaj skeĉoj po 125 €.

Noto: Kiel konstateblas, ĉi-jare eksplice konkretiĝas la ideo diversmedie manifestita de la Prezidanto kaj la Sekretario de la Belartaj Konkursoj de UEA, ke ili volas potencigi tri ĝenrojn: mi kronovelon aŭ mallongan rakonton, ene de la branĉo Prozo, kaj skeĉon kaj monologon (unupersonan, ordinare mallongan teatraĵon), ene de la branĉo Teatraĵoj. Unue, por ke la E-beletro ne fremdu al la furoro spertata de tiuj ĝenroj kadre de etnaj literaturoj. Due, ĉar ĉi-ĝenraj kreaĵoj konsistigas materialon plej interesan kaj oportunan por ludado kuntekste de niaj kongresoj kaj renkontiĝoj. Trie, por malfermi la BK-pordojn al kiel eble plej diversa konkursantaro. Atentu tamen, ke la ĉi-jaran enkondukon de ambaŭ subbranĉoj ni faras nur prove. Ilia definitiva aligo al la BK-fakoj dependos de la reago far la BK-partoprenantoj.

Detala regularo troviĝas en la retejo de UEA (http://uea.org/teko/regularoj/belartaj﹍konkursoj). La verkoj de la Belartaj Konkursoj, premiitaj en 2017, legeblos en la volumo Belarta rikolto 2017, eldonota de Mondial. La premiolistoj ekde la komenco de la Belartaj Konkursoj en 1950 troviĝas ĉi tie: http://esperanto.net/literaturo/bk/index.html

Faka agado

Velado al la Itala Kongreso 2017

Alessandro Mazzetti (la ŝipestro), kun kontribuaĵoj de la partoprenintoj

Naŭ bravaj partoprenantoj de la Itala Kongreso 2017 atingis la kongresejon per velboato!

Dum la semajno antaŭ la kongreso okazis septaga ŝipvojaĝo por esperantistoj laŭ la Ionia Maro en la pitoreska Golfo de Taranto (sudorienta Italio, Mediteranea Maro). Ni veladis admirante de sur la maro la plej tipajn vilaĝetojn de la regiono kaj ĝiajn mirindajn naturvidindaĵojn.

La partoprenantoj venis el Francio, Bulgario, Svisio, Kroatio, Germanio, Ĉeĥio kaj Italio (vidu la mapon). Velumi estis ŝanco por interkomuniki kun samideanoj kaj ferii kune ene de la emocia nekutima kadro de la velkrozado. Estis oportuno por viziti interesajn lokojn en formo de respondeca turismo. Mi tre ŝatis la esperantistan etoson vivi kune en mallarĝa spaco dum unu semajno, la senton de libereco, la maron! — diras Ivan el Bulgario.

La partopreno estis malfermita al ĉiuj, kaj novicoj kaj velistoj. Ne estis bezonata antaŭa sperto pri velŝipado, tamen ĉiu partoprenanto havis la eblon stiri la jaĥton kaj praktiki la velŝipajn manovrojn. Antaŭe mi neniam partoprenis iun veladon — diras Ana el Kroatio — kaj mi volis vidi kiel ĝi aspektas. Finfine ĉio estis tre amuza.

La velkrozado estis didaktika travivaĵo, tamen ne estis kurso de Esperanta faklingvo pri velado, sed kurso de velpraktikado en Esperanto. La jaĥtestro donis al ĉiu partoprenanto ilustritan kajeron pri velŝipaj manovroj en Esperanto (vidu bildon). La jaĥtestro estis sperta itala velisto kaj vela instruisto, volontulo, membro de Grupo Esperanto Tigullio. Antaŭe, mi estis iomete dubanta ĉu aliĝi aŭ ne, — diras Carla el Italio — ĉar por mi estus la unua fojo en velboato kaj mi konis neniun el la teamo... Ĉi tiu velado estis vere enviinda travivaĵo kaj ni ĉiuj esperas denove kune amuziĝi en la estonteco.

La jaĥto estis luita rekte najbare de la kongresejo, kaj estis de la modelo “Bavaria 44”, 14 metrojn longa, kun 4 kajutoj, 10 kuŝlokoj, 2 necesejoj, kuirejo kaj saloneto. La enŝipiĝo okazis en la haveno de Policoro kaj dum la semajno ni navigis vizitante Gallipoli, Porto Selvaggio (Sovaĝan Havenon), Porto Cesareo kaj Taranto. Ni velis proksimume 4-8 horojn tage kaj la tuta itinero estis ĉirkaŭ 150 marmejloj. La vetero estis bona, kun norda vento de 15-20 nodoj, sennuba ĉielo, varma temperaturo, pura mara akvo. Nur unu tagon la vento estis tro forta kaj ni profitis la okazon por resti sur la tero kaj viziti la fortikigitan mezepokan citadelon de Gallipoli.

Ĉiujn tagojn ni faris mallongajn lecionojn de vela praktikado kaj ĉiuj partoprenantoj lernis la nodojn, la jaĥtan stiradon, la velan reguladon, la ŝnuran ĵetadon ktp. Ni vele navigis efektivigante boardojn, ĝiradojn, bulenojn, ankradojn, albordiĝojn kaj aliaj emociajn velajn manovrojn. Mi plej ŝatis la veladon kontraŭ la vento — memoras Anamalplej kun vento. La juna partoprenanto Šebi el Ĉeĥio estis tute novico pri vela praktikado, sed ja li rapide lernis ĉiujn manovrojn kaj, dum la lastaj tagoj, li estis la favorata helpanto de la ŝipestro. Ni parolis pri la diro “VIRO en maro!” kaj mi ekkriis — memoras CarlaMi esperas, ke oni dirus “HOMO en maro!”, kaj ĉiuj ridadis pri virinoj forlasitaj sen helpo, hihihi!

Ni preskaŭ ĉiam manĝis en la jaĥto, dum la navigado aŭ ankrite, dank’ al la kunlaboro de ĉiuj partoprenantoj por la proviantado, la kuirado kaj la telerlavado. Apartan dankon al la itala partoprenanto Gianantonio, kiu estis tre lerta kuiristo! Nur unu fojon ni vespermanĝis en restoracio ĉe pitoreska fiŝfritejo en la antikva vilaĝeto Gallipoli. Mi estis tre surprizita konscii — diras Ivanke la plej serioza partoprenanto, Hans el Germanio, eĉ dum la vesperaj drinkadoj de forta alkoholaĵo, ne avaris per siaj rimarkoj pri akuzativo, mi ŝatis “ĝin” (kun tonik, hahaha)!

La tranoktadoj estis ĉiam ene de la jaĥto en du-kuŝlokaj kajutoj, ni tranoktis kelkfoje en havenoj, kelkfoje ankrite en golfetoj, tamen ni ankaŭ velis nokte: unu fojon ni atingis je noktomezo la golfeton por la ankrado. Mi miris kaj ege ĝojis — diras Laurence el Svisio — ke naŭ fremdaj partoprenantoj, allogitaj de la deziro veladi kaj paroli Esperanton, kapablas, ekde la komenco, partigi harmonie la komunajn taskojn, vivi kune en tre malgranda spaco dum unu semajno en familia kaj malstreĉita etoso. Unu fojon ni vekiĝis je la 4-a horo matene por vidi la sunleviĝon vel-navigante en la silento kaj ni matenmanĝis admirante la sunon sur la horizonto.

Iun tagon, stirante la velŝipon, — diras Michèle el Francio — subite mi vidis delfenojn kaj ekkriis montrante perfingre lokon, kie delfenoj aperis kaj tuj malaperis sub akvon. Mi kriis plurfoje “Delfenoj, delfenoj!”, sed neniu vere reagis, ĉar ĉu iu filmis, ĉu iuj babiladis, aliaj sonĝis. Mi restis sole kun mia levita fingro kaj la delfenoj senrevene malaperis... La velumantoj, ensorbite de la naturaj elementoj, estis en strikta kontakto kun la maro, la vento kaj la simpleco; sen bruo, sen malŝparo, sen urĝo.

Velumi estas sporto, kiu postulas reciprokan respekton, kunlaboron en deĵorteamo kaj justan kundividon de la rimedoj (akvo, nutraĵoj, energifontoj). Mi amas veladi kaj multfoje faris ĝin kun membroj de la vela klubo de mia urbo — diras Gianantonio, lerta velisto el Italio — sed ĉi-foje mi rimarkis, ke malgraŭ la nekono de aliaj partoprenantoj antaŭ nia unua renkonto en la haveno, tuj la spirito de kunvivado ĉirkaŭis nin. Amuza sperto, kiun mi neniam provis. Tre plaĉis al mi longaj vesperaj babiladoj pri ĉiaj temoj. La memoro de tiuj belegaj tagoj akompanos miajn vintrajn tagojn en la atendo de la venonta krozado.

La lastan tagon ni revenis ĉe la starta haveno, kie ni renkontis aliajn kongresanojn kaj ni invitis ilin trinki brandon en nia boato. Ĉiuj partoprenantoj havis belegan memoron de ĉi tiu semajno kaj, post la reveno hejme, skribis al la grupo dankmesaĝojn.

Kiam mi rememoras mian velŝipan vojaĝon, — diras Michèle el Francio — mi vidas multajn bildojn, sed mi ankaŭ aŭdas muzikon, ĉu la bruon de la vento en la veloj, ĉu diversajn muzikojn, kiujn Alex elektis laŭ okaze: pompan muzikon, kiam Šebi grimpis ĝis la pinto de la masto, ekzotikan muzikon, kiam ni ankris por naĝi, klasikan muzikon por revi navigante, aĉan muzikon kiam ni pakis niajn valizojn por nia foriro. Muziko mildigas morojn, oni diras, sed ankaŭ velŝipadon!

Ĉi tiu pozitiva travivaĵo stimulas nin organizi denovan veladon dum la somero 2018, eble lige al la Universala Kongreso.

[FORIGITA!: bildo]

Partoprenantoj de la Velado 2017

Recenzo

La arto de la elturniĝo

Fernando Pita

Home en senhomeco. Militaj impresoj. Martin Stuppnig. Tradukis J. Horvath. KAVA-PECH. Dobřichovice. 2016. 191 paĝoj. Prezo: 13,50 €

Multaj el vi certe iam legis, originale aŭ tradukita, la poemon Fragen eines lesenden Arbeiters (esperantigitan de Hans-Georg Kaiser kiel “Demandoj de leganta laboristo”) de la germana dramisto Bertolt Brecht, en kiu la poeto demandas ĉu almenaŭ de kuiristo ne estis Cezaro akompanata, kiam li konkeris Gaŭlion. Tiu breĉa poemo atentigas nin pri la fakto, ke preskaŭ la tuta homa Historio rezultas el faroj de la amaso da homoj kiuj ĝenerale agas, kaj mortas je la nomo de “elstaruloj”. Kaj, kontraŭe al tiuj elstaruloj, kies nomoj plenigas paĝojn de Historio, la nomoj de tiuj, kiuj por ili batalis, bonŝance restos por ĉiam menciitaj nur sur iliaj propraj tombŝtonoj.

Tamen, kelkfoje aŭdiĝas voĉoj, kiuj disrompas tiun fatalan leĝon, kaj rakontas sian propran version de la faktoj, kaj, tion farante, ili metas sur la kolektivan Historion sian historion personan. Kaj tio donas al ni, komunaj legantoj, novajn perspektivojn pri la faktoj menciitaj. Tio ja okazis al mi, ĉar kiel nepo de brazila soldato, sendita al Italio dum la Dua Mondmilito, mi ĉiam aŭdis mian avon rakonti siajn travivaĵojn dum tiu evento. Kaj do vi povas ja imagi la intereson en mi kaŭzitan de la legado de Home en senhomeco, la verko, en kiu Martin Stuppnig rememoras siajn travivaĵojn, en la samaj italaj batalkampoj, kiel soldato de la Tria Regno!

Kaj do estas tre interese malkovri, en la “malamiko”, tiom da similecoj kun la rakontoj infanaĝe aŭditaj: pri la frosto en norda Italio, pri la ĝenerala malŝato inter militistoj kaj civiluloj, pri atakoj al lokoj kies nomojn mia avo mem neniam laciĝis ripeti, ktp. Kaj, plej grave, retrovi, en la biografio de Stuppnig, la samajn “elturniĝojn” faritajn de homoj kiuj, kvankam ili estis sub tre malfacilaj klimatkondiĉoj, estis ne metafore devigataj pluvivi por militi, kaj militi por pluvivi.

Ĉar unu tre interesa afero en la impresoj de la iama soldato estas lia aserto pri tio, kion dum jardekoj neniu eĉ pripensis, kaj multaj rifuzis kredi: ne ĉiuj, kiuj militis en triaregnaj trupoj, ja estis nazioj. Multaj el ili, eble la plej granda parto, estis tute simplaj homoj, kiuj estis devigitaj militi pro kaŭzo, kiu estis por ili indiferenta. Kaj Stuppnig lasas tion kristale klara, kiam li rakontas pri la persona sinteno, inter la militkaptitoj, de la veraj nazioj kontraŭ la nuraj soldatoj.

Ĉar la libro ne estas nur rakontado pri bataloj, ĝia plej granda trajto estas la rememorado pri la militkaptiteco de la biografiato, kiu dum jaroj estis prizonulo en brita koncentrejo en Egiptio. Tamen, kio pli surprizas en tio, estas ke nia ĉefrolulo fariĝas vera majstro pri la arto de elturniĝo: li, kontraŭe al multaj kaptitoj, ne fermiĝas en sia konko kaj simple atendas eblan liberigon fine de la konflikto: li eklernas ne nur novan oficon, sed ankaŭ la anglan (la lingvon de la malamiko!), poste iom la araban, ĉar li fariĝas amiko de la egiptoj, kun kiuj li kunvivas, kaj eĉ konvinkas ilin — certe islamanojn — kaŝe fabriki kaj disvendi daktilan brandon! Resume, Stuppnig sufiĉe elmontras, ke kvankam uniformoj reprezentas malamikojn, ili ne trudas malamikecon: tio estas nur homa elekto.

Fakte, la elturniĝoj de Stuppnig, kiuj sen vere priŝteli, trompi aŭ damaĝi la aliajn, ĉiam metas sian propran ruzecon serve de plibonigo de siaj vivkondiĉoj, kaj, se eble, ankaŭ de siaj kunuloj; ja donas al la rakontado iom amuzan tonon, kiu malpezigas la severan realaĵon de tiom kruela milito lin ĉirkaŭanta. Tiamaniere Martin Stuppnig instruas al ni kiel vere konduti home, en senhomeco. En kelkaj momentoj, reeĥas en lia rakontado iom el la vagabondado de Chaplin; kaj ni eĉ kapablas ridi pri la travivaĵoj de la aŭtoro. Kompreneble oni ja devas esti konsciaj, ke membiografioj ne ĉiam estas multe fidindaj, ĉar kaj la tempo kaj la memoro kaj eĉ memcenzuro povas fari ilin pli roz- aŭ nigrokoloraj, ol ilia vivo fakte estis; sed tio vere ne gravas en ĉi tiu kazo, ĉar la mikrokosmo, kiun li priskribas, estas ja interesa, ankaŭ el la historia vidpunkto.

Ĉar oni ne forgesu, ke la impresoj de Stuppnig estas la voĉo de tiuj, kiuj, kiel la kuiristo de Cezaro, travivis kaj suferis, surhaŭte mem, la decidojn de siaj gvidantoj. Kaj, en tiu komparado, oni ne forgesu, ke kontraŭe al Stuppnig, tiu nekonata kuiristo almenaŭ paradis en Romo, kiam Cezaro revenis el Gaŭlio kiel konkerinto. Stuppnig siavice, tute ne paradis. Sed li ne restis nekonata, ĉar lia atesto havas historian valoron, kiu transdonas la parolon al tuta generacio da homoj, kiuj nur lastatempe sentas sin sufiĉe liberaj por ion diri pri tiu ĉi tempo.

Ĉu estas mankoj en la teksto de Stuppnig? Jes. Estus interese scii kiel li fariĝis reprezentanto de fervojistaj sindikatoj kaj ankaŭ aktiva esperantisto. Almenaŭ mi ŝatus tiajn informojn trovi en la libro... Sed tiun ĉi recenzon mi ne povas vere fini ne konfesante, ke al mi estas ja agrable pensi, ke Stuppnig kaj mia jam forpasinta avo rapide fariĝus amikoj, se ili iam ie povus renkontiĝi, ĉar ili certe havus multe pli da komunaj punktoj, ol iliaj uniformoj permesus al ni unuavide konkludi.

Eventoj

La Kataluna Kongreso: Kosmo, Komunumo ktp.

Amri Wandel

Meze de oktobro, cent dudek esperantistoj partoprenis en la 38-a Kataluna Esperanto-Kongreso, kiu okazis en la pitoreska vilaĝo Àger, 200 km nordoriente de Barcelono. Ĝi estis unika el pluraj aspektoj: varma etoso, forta komunuma engaĝiĝo, interesaj prelegoj ĉirkaŭ la ĉeftemo “Limoj — la kosmo kaj ni” (kiel la titolo de mia libro, reeldonita okaze de la kongreso). Plue imponis la muzika grupo “Kaj Tiel Plu”, la bela ĉirkaŭa naturo kaj fone la ŝtormaj okazaĵoj en Katalunio.

Malofte oni havas la okazon kombini sian profesion kun Esperanto-renkontiĝo, des pli realigante specialan sciencan aplikon de Esperanto. Tial, kiam Joan Inglada, la ĉeforganizanto de la Kataluna Kongreso okazonta apud la astronomia centro Montsec, invitis min prelegi, mi faris nur unu kondiĉon: povi mem gvidi sesion en Esperanto en ĝia renoma unika planetario. La lokaj organizantoj kunordigis kun la direktoro de la planetario, mi diskutis la teknikajn detalojn kun la teknikisto kaj la prezentaĵo fariĝis unu el la pintoj de la kongreso. Pli ol duonhoron mi klarigis pri la ĉielo helpe de la unikaj teknikaj kapabloj de la planetario. Post tio la kupolo malfermiĝis, montrante la realan perfekte malluman noktan ĉielon, kie la spektantoj vidis, verŝajne pli klare ol iam antaŭe, la Laktan Vojon kaj plurajn el la astroj ĵus projekciitaj surekrane. Plue d-ro David Galadí, pioniro de la Astronomia Parko Montsec, gvidis viziton al la teleskopa parko.

Aldone kadre de la astronomia programo mi rakontis pri astrobiologio (https://youtu.be/qap3WZm-56E) kaj pri nigraj truoj (https://youtu.be/fC49gXTSIeQ); kaj pri la malluma ĉielo prelegis David, mia kunaŭtoro de la libro Kosmo kaj Ni, kies tria eldono aperis ĝustatempe por la kongreso http://esperanto.cat/kongresoj/2017/kosmokajni.php. Aliaj scienc-rilataj prelegoj estis tiu de Liven Dek (Miguel Gutiérrez), “Dioj, homoj kaj robotoj” (https://youtu.be/OQ3Bt37R8Jk), kaj mia, pri Esperanto kaj scienco (https://youtu.be/Etv1cJrdIKA). Estis literaturaj programeroj, kiel prezentado de la ĵus aperinta E-traduko de la libro Tagoj kaj ruinoj, de Jaume Grau Casas (tradukis Miguel Fernández) kaj poemateliero kun Jorge Camacho. Por komencantoj kaj novuloj estis bazaj lecionoj kaj specialaj programeroj.

Dum la inaŭguro impresis la komunuma engaĝiĝo: ĉeestis pluraj lokaj gastoj, inkluzive de la urbestro de Àger kaj infanoj de la loka lernejo, kiuj prezentis poemon plurlingve, ankaŭ en Esperanto. Salutis la prezidanto de Kataluna E-Asocio, Josep Franquesa Solé, kaj d-ro Xavier Alcalde prelegis en la kataluna (kun E-interpretado) pri “Pacistoj en mondo eterne militanta, en la centjariĝo de la morto de Zamenhof”.

La distran etoson flegis la muzika ensemblo Kaj Tiel Plu, kiu prezentis kantojn ne nur en Esperanto, sed ankaŭ en lokaj lingvoj kiel la okcitana, la kataluna kaj la jud-sefarda (Ladino), kaj nokte oni instruis popoldancojn, katalunajn kaj aliajn.

La kongresanoj povis ĝui la belan ĉirkaŭantan naturon, dank’ al la ekskursoj organizitaj dum kaj post la kongreso, piede en kaj apud Áger kaj boate en la belega kanjono Mont-Rebei.

Fine, ne eblis pretervidi la nacieman etoson sekve de la referendumo pri la sendependiĝo de Katalunio kaj la postaj okazaĵoj. Sur multaj balkonoj kaj domoj pendis katalunaj flagoj kaj slogano, en Àger kiel en Barcelono, kiun ni vizitis poste. Ni havis la senton ke ni troviĝas meze de pulsanta historio.

[FORIGITA!: bildo]

Amri Wandel kun David Galadí en la astronomia centro Montsec prezentas la libron La kosmo kaj ni kiun ili kunaŭtoris

[FORIGITA!: bildo]

Kongresa boatekskurso tra la kanjono Mont-Rebei

Recenzo

Recenzo de Kie miozotas memor’ fare de Ed Borsboom

Christoph Klawe

Ed Borsboom: Kie miozotas memor’. IEI, Hago (Nederlando), 2017. 165 p. Prezo ĉe UEA: € 9,00

Aperis en poŝlibra formato nova verko eldonita de Internacia Esperanto-Instituto (IEI) en Hago: Kie miozotas memor’ fare de Ed Borsboom, la nun emerita multjara direktoro de IEI kaj fama fakulo pri Esperanta literaturo.

Fakte temas pri kolekto de elstaraj artikoloj, kiujn Ed Borsboom verkis por diversaj Esperanto-gazetoj iam inter 1974 kaj 2016.

La libreto enhavas sekve 31 ĉapitrojn, kiuj prezentas en alfabeta ordo sur po tri-ses paĝoj eminentajn verkistojn kaj aktivulojn el la historio de Esperanto, kaj jam mortajn kaj ankoraŭ vivantajn.

Interesa estas la ideo enplekti en la vivdatojn, kiuj troviĝas sub la titoloj de la ĉapitroj, post la nomoj de la priskribitoj, meze inter la naskiĝ- kaj mortodato kiel kvazaŭ ĉefan kroman daton en la vivo de esperantisto la konatan jaron de ties esperantistiĝo.

Oni do lernas ion pri konataj eminentuloj de la movado kiel Edmond Privat, Andreo Cseh kaj Kolomano Kalocsay, sed ankaŭ pri eventuale por multaj iomete malpli konataj elstaraj samideanoj kiel ekzemple Berci Darazs, Leendert DeijWim Derks, por nomi nur kelkajn.

Kio kaptas la atenton dum la legado de tiu alloga libreto, estas la speciala stilo de la tekstoj, kiuj preskaŭ kreas memstaran ĝenron: filologian miniaturon, kiu kaj sprite kaj precize kombinas informojn pri la aŭtoroj, iliaj gravaj verkoj aŭ aktivulaj sukcesoj kaj fascinajn epizodojn, kiujn Ed Borsboom mem travivis serĉante, intervjuante aŭ renkontante la priskribitojn.

Oni ricevas bonan impreson pri la efiko de la firma kaj inspira konvinko de Ed Borsboom, ke indas vere, persone, vidi kaj renkonti la samideanojn.

Resume Kie miozotas memor’ tre bone taŭgas kiel mallonga enkonduko en la Esperantan literaturon en la spegulo de la personeco kaj vivo de ĝiaj verkistoj. Ege indas la legaĵo!

UEA

UEA serĉas novajn estraranojn

Ekde la 1-a de januaro Martin Schäffer transprenos la funkcion de Ĝenerala Direktoro de UEA kaj forlasos la postenon de Ĝenerala Sekretario. La Estraro de UEA krome esprimis ke la nunaj laborfortoj ne estas sufiĉaj por taŭge mastrumi la kompleksan fakaron de la organizo.

La Elekta Komisiono petas ĉiujn membrojn de UEA helpi trovi taŭgajn kandidatojn por iĝi estrarano de UEA. Necesas elekti novan Ĝeneralan Sekretarion kaj eventuale kromajn estraranojn (pri tio decidas nuntempe la Komitato). Temus ankaŭ pri spertiĝoŝanco por tiuj kiuj ŝatus plukandidatiĝi por la Estraro en la fino de ĉi tiu mandato.

Taskoj: Laŭ la Statuto kaj la regularoj, la Ĝenerala Sekretario zorgas pri la efektivigo de la decidoj de la Komitato kaj de la Estraro, respondecas pri la kontaktoj kun la Komitato, inkluzive de kunvokado de la kunsidoj, protokolado kaj gvidado de la voĉdonoj, mastrumas la retan voĉdonsistemon, gvidas la sekretarian servon kaj zorgas pri la administrado de la organizo kiun gvidas la Ĝenerala Direktoro.

Preter tiuj taskoj Martin Schäffer respondecis en la estraro pri financoj, retejoj kaj landa agado en Ameriko. La nova Ĝenerala Sekretario tamen ne nepre respondecu pri la samaj laborkampoj de Martin.

Krome se konsideri la nunan estraran laboron, estas tamen ankaŭ aliaj fakoj kiuj bezonus novan respondecan estraranon por pli taŭga disvolviĝo. Jen la listo:

Faka kaj Scienca Agado, Financoj, Ĝemelaj Urboj, Landa Agado en Ameriko, Landa Agado en Eŭropo, Kongresoj, Kulturo, Merkatiko, Retejoj kaj Retlistoj.

Kondiĉoj: Dezirindas ricevi kandidatiĝojn de homoj kun sperto kaj/aŭ interesiĝo pri iuj el tiuj estraraj laborkampoj. Aliaj dezirindaj kvalitoj de ĉiuj kandidatoj estas sperto en gvidado de volontula organizo, sperto en la Esperanto-movado, laboremo kaj fleksebleco.

Kandidato kiel estrarano de UEA devas esti Komitatano. Se membro de UEA, kiu ankoraŭ ne estas Komitatano, volas kandidatiĝi por la Estraro de UEA, tiu devas unue elektiĝi kiel Komitatano de UEA; tiucele ni antaŭvidas elektojn de komitatanoj C antaŭ la elektoj de la novaj estraranoj.

Kondiĉo por komitataneco estas individua membreco de UEA jam dum du jaroj antaŭ la elektiĝo kaj resti individua membro tra la tuta oficperiodo.

Kandidato al komitataneco C kaj al estraraneco devas esti proponita de almenaŭ du komitatanoj.

Krome la nova estrarano estu preta partopreni skajpan estrarkunsidon dufoje monate, vojaĝi al Roterdamo por la Estrarkunsido okazonta de la 20a ĝis la 22a de aprilo 2018 kaj al Lisbono por la Komitatkunsidoj okazontaj dum la Universala Kongreso de la 28-a de julio ĝis la 4-a de aŭgusto 2018.

Kontakto: Por kandidatiĝi, sendu mesaĝon al e...@co.uea.org ĝis ĵaŭdo la 30-a de novembro 2017 kun motivata kandidatiĝo, kiun akompanas, krom la skriba konsento de la kandidato, ankaŭ biografieto kaj laŭeble foteto, klarigo pri la motivoj de kandidatiĝo, kaj konciza deklaro de la movadaj kaj poroficaj celoj (aŭ de pli konkreta agadoprogramo). Bonvenus ankaŭ indiko pri proponantaj komitatanoj (kaze ke jam estas).

Se vi scias pri alia taŭga kandidato, konvinku tiun membron sendi sian kandidatiĝon aŭ sendu mesaĝon al e...@co.uea.org kaj ni mem enketos ĉe la membro.

Se vi havas demandojn pri la elektoj, sendu mesaĝon al e...@co.uea.org.

ILEI

ILEI kaj edukado.net manenmane

Mireille Grosjean
En la Ligo blovas vigla vento...

La nuntempa pozitiva evoluo de Esperanto en la mondo, laŭ la ekzemplo de Francio kaj Ĉinio, spronas la Ligon al pli efika laboro en la kampo de lertigado de geinstruistoj kaj diplomado de ili. Pro tio la estraro de ILEI pripensis pri novaj ebloj kaj fieras prezenti al vi hodiaŭ la novaĵojn. Ili fakte estas kvar. Du rilatas rekte al Esperanto-Instruista Trejnado: EIT.

RITE kaj Madrido

Tio estas jam survoje ekde oktobro 2017. Temas pri lertigado per la Reto: Reta Instruista Trejnado de Esperanto (RITE), programo de www.edukado.net. D-ino Katalin Kovats konsentis meti je dispono parton de tiu vasta programo kaj doni fortan rabaton al la partoprenantoj. La temoj reduktiĝos al gramatiko kaj metodologio. La partoprenantoj studos rete, faros taskojn, havos individue diskutojn, analizojn kaj korektojn de Katalin Kovats kaj preparos modellecionon, kiun ili prezentos en Madrido okaze de la ILEI-Kongreso en julio 2018. Dekmonata studado malĉeesta sub la gvido de Katalin Kovats, kaj poste intensa kurso, tio estas seminario, dum la ILEI-Kongreso, kaj ekzameno. Kaj finfine akiro de diplomo. Fine de oktobro 2017 jam 7 personoj ekstudis laŭ tiu programo. Estas entute 24 lokoj. Do nepre forskuu vian pigrecon kaj aliĝu! Ĉiuj informoj troviĝas en la paĝaro de ILEI: www.ilei.info. Ĉefpaĝo dekstre: Fariĝu diplomita Esperanto-instruisto en Madrido.

RITE kaj dufoje Poznano 1.1. — 31.12.2018

Iom simila programo de EIT estas tiu ĉi. Ĝi daŭros de la unua de januaro 2018 ĝis la 31-a de decembro de la sama jaro. La ĉeestaj partoj estos du, unu semajno en februaro (03-10.02.2018) kaj unu semajno fine de septembro (da toj anoncotaj). La partoprenantoj estos en Poznano sammomente kiel la studentoj de la Interlingvistikaj Studoj kaj havos komunajn partojn; internacia fruktodona etoso naskiĝos sendube. La kunlaboro kun edukado.net estos la sama, kiel en la unue prezentita programo RITE kaj Madrido. Per ĉi tiu alia programo ILEI celas akiri pliajn 24 novajn diplomitajn instruistojn de Esperanto.

Rimarko. Povas aspekti malfacile atingi Poznanon dufoje dum la jaro. Tamen en Poznano ekzistas malmultekostaj loĝebloj; plie tiu programo povos allogi personojn el orienta Eŭropo.

Tria novaĵo por la membroj de ILEI: ekde la unua de januaro 2018 ili havos liberan aliron al la instrumaterialo de edukado.net. Tio estas giganta kolekto de pli ol 800 ekzercoj kaj aktivaĵoj por lertiĝi en la lingvo kaj instrui ĝin.

Kvara novaĵo. Tiu kvara rilatas al la “juvelo” de ILEI: la revuo Juna Amiko (JA). Skipo laboras por krei belaspektan enhavoriĉan revuon, kiun la abonantoj legas eksciante multon kaj amuzante sin en enigmoj kaj ludoj. La revuo estas plenkolora kaj aperas kvarfoje jare. Temas pri Internacia Esperanto-revuo de ILEI por progresantaj legemuloj inter 10- kaj 100-jaraĝaj. La estraro kaj la redaktoro Stano Marĉek nepre deziras kreskigi la nombron de abonantoj. Por fari tion, la estraro laŭ decido de la Komitato kreis novan membrokategorion: supera membro de ILEI. Tiu supera membro havos rabaton en la abono de Juna Amiko. Por A-landanoj la kotizo al ILEI estas 20 EUR kaj la abono al Juna Amiko estas 18 EUR. Do kune 38 EUR. Ekde 1.1.2018 eblos ricevi la paperan IPR kaj paperan JA en la sama koverto pagante nur 32 EUR. Sama rabato prezentiĝas por B-landanoj kompreneble: nuna membreco 10 EUR, nuna abono al JA: 13 EUR. Kune 23 EUR. Nun tiuj du revuoj kune kostos 18 EUR. Ĉiuj precizaj informoj iris al la sekciestroj kaj reprezentantoj kaj troviĝas en la retejo de ILEI www.ilei.info. Ni certas, ke ĉiuj legantoj de Juna Amiko lertiĝas kaj feliĉas vidante la belaspektajn paĝojn kaj legante la interesajn rakontojn, raportojn, kvizojn kaj bildstriojn. Ni esperas, ke multaj ILEI-membroj uzos tiun novan eblon. Kaj kial ne, ke pliaj esperantistoj membriĝos ĉe ILEI per tiu nova sistemo kaj fariĝos superaj membroj: la Ligo bezonas vian subtenon en ĉi tiu ŝanĝiĝema periodo.

Unujara EIT plus ILEI-Kongreso. Fariĝu diplomita Esperanto-instruisto!

Unujara EIT 1.1.-31.12.2018 plus 2× Poznano. Fariĝu diplomita Esperanto-instruisto!

Favoro por ILEI-membroj: libera aliro ĉe www.edukado.net al la valorega kolekto de Instrumaterialoj.

Rabato por ILEI-membroj: ricevu niajn revuojn IPR kaj JA papere pagante malpli, fariĝante Supera Membro.

Landa agado

Majstro de lingva festivalo, verkinto de BEK-kursaro kaj poligloto en Tajvano

Reza Kheirkhah

Multaj konas Dennis Keefe interalie pro tio ke li estis La Esperantisto de la Jaro en 2011 kaj cetere pro lia verkaro kun la titolo BEK (Bazaj Esperanto-kursoj 1-5), kiu estas monumenta lernilo, uzata en multaj Esperantaj kursoj, kaj estas sufiĉe fama. Krome li antaŭe, dum sia restado en Eŭropo, organizis dum jaroj lingvajn festivalojn, en kiuj oni instruis dekojn da lingvoj kaj ankaŭ Esperanton kun partopreno de centoj da homoj. Kaj poste li daŭrigis similajn aranĝojn en Ĉinio dum sia 7-jara restado tie en la Nankina Universitato kaj la “Esperanto-Insulo”, kiu funkciis dum multaj jaroj en la Hainana Universitato en la sudo de Ĉinio. En diversnivelaj kursoj, kiuj daŭras monaton, partoprenis dekoj da homoj ne nur tra Ĉinio, sed ankaŭ en la aliaj mondopartoj. Tio estas unu el liaj aliaj iniciatoj.

Dennis Keefe vizitis Tajvanon dum la lastaj 12 tagoj de septembro ĉi-jare. En tiuj tagoj li multe kontribuis al la malgranda loka movado per renkontiĝoj, instruado kaj eĉ diskonigo de Esperanto. Kvankam li restadis en Pingtung, la plej suda urbo en Tajvano, li tamen ankaŭ vizitis kelkfoje Kaohsiung, la duan plej grandan urbon, por prelegi pri Esperanto. Tiuj prelegoj okazis en la angla, germana kaj Esperanto. En du grandaj universitatoj en Kaohsiung, kvankam li prelegis ne rekte pri Esperanto, tamen ĉiam estis okazo por mencii Esperanton kaj ĝiajn facilecon kaj utilecon. En Wenzao, la sola lingva universitato en Tajvano, li parolis al la studentoj de la Germana fako pri la plej bonaj manieroj lerni lingvojn. Samloke li parolis kun la respondeculoj de la Germana fako pri eventuala okazigo de lingva festivalo. Ili montris entuziasmon pri tio kaj demandis pri la kondiĉoj, kaze ke ili invitus lin fari ĝin almenaŭ unuafoje.

En Polyglot Café en Kaohsiung laŭinvite li prezentis Esperanton al dekoj da partoprenantoj, uzante Esperantajn demandojn kaj respondojn kun unu esperantisto, kaj tiel instruis al ili pri gramatikaj eroj de Esperanto. Nun en tiu klubo ekzistas ankaŭ Esperanto-tablo por interesatoj.

En la Pingtung-universitato okazis renkontiĝo kun tieaj respondeculoj pri okazigo de lingva festivalo kaj ankaŭ ili montris intereson.

Krome dum sia restado en Pingtung kaj kun helpo de Benjamin Irwin, kanada esperantisto, loĝanta tie, kaj Reza, la verkanto de tiu ĉi raporto, li havis kelkajn renkontiĝojn por surbendigi la demandojn kaj respondojn de la lernolibro BEK-unu. Iam tiuj materialoj kune kun aliaj BEK-kursoj estos ĉe Youtube por uzo de la lernantoj.

[FORIGITA!: bildo]

Instruado de Esperanto en Kaohsiung Poliglota Klubo

Forpaso

Yamasaki Seikô (1929-2017)

Yamasaki Seikô (naskiĝis la 21-an de novembro 1929, mortis la 10-an de oktobro 2017) estis universitata docento pri internacia komerco kaj la angla lingvo, li laboris en la internacia komerco (1952-86) kaj poste pri trejnado de oficistoj en komerco. Direktoro (estrarano) de Japana E-Instituto, komitatano de UEA, membro de ĝia lingvopolitika komisiono. Akademiano, direktoro de la Akademia komisiono pri landaj lingvoinstitutoj. Estrarano de Internacia Komerca kaj Ekonomia Fakgrupo kaj de Internacia Scienca Asocio Esperantista, sekretario de Tutmonda Esperantista Ĵurnalista Asocio. Fakdelegito pri ekonomio. Li aŭtoris la komparan studon La artikolo, Etimologia vortaro pragmata de Esperanto kaj la popularan kurson Enkonduko en la japanan. Li ankaŭ kontribuis al kolektivaj verkoj, inter kiuj Sindikata terminaro. Li ofte artikolis pri lingvaj kaj ekonomikaj temoj kaj prelegis en UK kaj aliaj E-aranĝoj.

La Komitato de UEA elektis lin kiel honoran membron en 1999.

Kalejdoskopo

Itala Esperanto-Federacio ricevis premion

La 15-an de oktobro 2017 la asocio Internacia Libera Gazetaro (FLIP) kaj la Itala Sekcio de Amnesty International donis premion (diplomon kaj pentraĵon) al Itala Esperanto-Federacio (IEF) pere de Michela Lipari pro ĉi tiuj motivoj: IEF, fondita en 1910 kaj oficiale agnoskita senprofitcela asocio de 1956. Ĝi regule partoprenas la kampanjojn organizitajn de la monda asocio de esperantistoj por helpi esperantistojn, kiuj estas viktimoj de naturaj katastrofoj kaj de militoj en diversaj regionoj de la mondo; ĝi kontribuas al la kampanjo de Unesko “Serio Oriento-Okcidento” por diskonigi la literaturajn ĉefverkojn de pluraj kulturoj: plurajn tradukojn el la itala al Esperanto kaj ankaŭ proponas al la itala publiko kelkajn ĉefverkojn de la Esperanto-mondo. Inter la statutaj celoj de IEF oni legas: “...inspire de la idealoj de Esperanto, aranĝas solidarecajn iniciatojn, kiuj celas promocii pli profundan kulturan integriĝon inter homoj kaj popoloj kun malsamaj lingvoj”. Temas pri principoj kaj celoj komunaj kun la premio “homaj rajtoj 2017” de la asocio FLIP kaj de la itala sekcio de Amnesty International, kiuj volas agnoski ĝian valoron kaj aparte mencias la prezidantinon de IEF, Michela Lipari.

Belga paca asocio ŝanĝas sian nomon al Rikolto

Estas rimarkinda evoluo en Belgio: unu ne-esperantista asocio post la alia ekuzas nomon en Esperanto por sia agado. En 2008 ekestis nova festivalo LaSemo en Valonio; ĉi-jare ĝin ĉeestis 27 000 homoj. Ekde 2015 la flandra sekcio de la Ruĝa Kruco uzas la nomojn Sango kaj Sukuro por siaj du ĉefaj konstruaĵoj ĉe la sidejo en Mechelen.

La belga paca asocio Vredeseilanden ĝis septembro 2017 internacie uzis la nomon VECO (Vredeseilanden Country Office), ĉar Vredeseilanden estas neprononcebla por alilingvanoj. Ĉar tiu duobla nomo kreis foje konfuzon kaj la asocio ĉi-jare iĝis strukture internacia (kaj ne plu belga), oni elektis “nomon vere internacian, kiu enhave pli respegulas pri kio la agado temas”: Rikolto.

Vredeseilanden estas tre konata en Belgio. Tial ili komence nur internacie uzos la novan nomon kaj la nova belga logotipo provizore enhavos ambaŭ nomojn. www.rikolto.be

25-jariĝo de eldonejo Impeto

Eldonejo Impeto, fondita en Moskvo, Rusio, en 1992, festis la 25-jariĝon. Dum 2017 okazis pluraj prezentadoj de la eldonejo. La ĉefa festado estis kadre de la 10-a Moskva Esperanto-renkontiĝo, kiu okazis 24-an de septembro.

Sukcesaj 40 jaroj en la urbo Hódmezővásárhely

La adeptoj de Esperanto kaj Yumeiho-terapio kunvenis en la hungara urbo la 13-an de oktobro por rememori pri la sukcesaj 40 jaroj. En la urbo jam okazis pluraj landaj kaj internaciaj Esperanto-konferencoj, amikaj renkontiĝoj kaj pluraj kulturaj aranĝoj. Pere de la Yumeiho-terapio — speciala japana masaĝo — oni povas helpi al malsanuloj. Ĉi tiun terapion pere de Esperanto disvastigis d-ro Masayuki Saionji, japana majstro.

La gvidanto de Yumeiho kaj la motoro de la Esperanto-movado en la urbo estas s-ino Katarina Faragó. Ŝi havas la plej altan terapian edukitecon (dan 6). Dum la vespero aperis kaj koncertis Anjo Amika (Anna Bartek), kantistino el Svislando.

Riĉenhava kongreso en San-Paŭlo

De la 12-a ĝis la 15-a de oktobro 2017 en la urbo San-Paŭlo (Brazilo), okazis la 11-a Ŝtata Kongreso de Esperanto kun pli ol 120 partoprenantoj el pluraj urboj de Brazilo kaj aliaj landoj. La sidejo de la evento estis vasta salono en tre agrabla, arboplena Asocio de Oficiroj de la Militista Polico de la Ŝtato.

La kerno de la laboro koncentriĝis en tuta kolekto da altnivelaj prelegoj pri plej diversaj temoj: pri la influo de pensoj kaj sentoj al nia sano (d-ro Floriano Pessoa); pri impresoj pri la UK en Seulo (Aparecida Araújo); pri Kolombio (Alfredo Aragon); pri la vivo de Sophie Germain (Audino Branco); pri homaranismo (d-ro Elmir Lima); pri la Kastelo Grésillon (Eugênio Morais); pri nova politiko de UEA por informado (Emílio Cid); pri konstruado en la antikva Egiptio (Francisco Wechsler); pri Rumanio, mioritika lando (Manuela Burghelea). Krom tiuj, okazis ankaŭ ok 15-minutaj prelegetoj pri plej variaj temoj, kiuj konkuris por la premio. Plej multajn voĉojn ricevis la junulo Wilian Gomes, kiu eklernis Esperanton antaŭ apenaŭ unu jaro kaj unuafoje partoprenis Esperanto-kongreson (li prelegetis dufoje: pri samtempa interpretado kaj pri Taroko). Okazis ankaŭ “Brokanta Foiro”, aŭtora duonhoro de la poetino Nazaré Laroca, metiaranĝo pri animado de pupoj, tabloludoj kaj aliaj programeroj. Krome estis organizitaj du vesperaj art horoj kun riĉa programo, ekskurso al la naturparko “Horto Florestal” kaj butiko kun libroj kaj esperantaĵoj.

La proksima kongreso de Esperanto-Asocio de San-Paŭlo (EASP) okazos en la turisma urbo Atibaia, en oktobro 2018.

Politikistoj en Aŭstralio subtenas Esperanton

En la lastaj ses jaroj en sud-Adelajdo (Aŭstralio) kvar fojojn mi kaptis la okazon por vid-al-vide interparoli kun du parlamentanoj. Antaŭ nelonge iu sekretario de enofica ministro, kiu mem regas la anglan kaj la germanan, tele fonis al mi por paroli dum unu horo pri Esperanto. Ni ankaŭ diskutis, ke la loka ĵurnalo kaj la teamestro de mia publika biblioteko (Briget Coulter) jam longan tempon multe subtenas Esperanton, eĉ senpage anoncas kaj okazigas mian Esperanto-kurson kaj tion pozitive traktas du politikistoj (the Honourable Members, Katrine Hildyard MP kaj Amanda Rishworth MP). Estis menciite ankaŭ, ke antaŭ 20 jaroj okazis UK ĝuste en Adelajdo.

Laŭ la informoj de Paul Desailly
Diamanta diplomo post 60 jaroj

La 14-an de oktobro 2017 la Medicina Universitato Semmelweis en Budapeŝto transdonis memordiplomojn al tiuj kuracistoj, kiuj finis sian studadon antaŭ 60 jaroj en la hungara ĉefurbo. Diamantan diplomon ricevis an kaŭ d-ro Imre Ferenczy, kiu ekde 1953 agadas en la Esperanto-movado.

Li estas honora membro de UEA, longtempe estis komitatano kaj funkciis kiel prezidanto de UMEA. Ĝis nun li ĉeestis entute 40 Universalajn Kongresojn de Esperanto. Li iniciatis organizi ekde 1977 internaciajn medicinajn Esperanto-konferencojn en ĉiu dua jaro.

Ni gratulas d-ron Imre Ferenczy kaj deziras al li pluan sukcesan movadan agadon kaj longan vivon.

Laŭ la informoj de Katarina Faragó
20 jaroj de la interlingvistikaj studoj

Fondita en 1997 kadre de la Lingvistika Instituto (Fakultato pri Moderna Filologio) de UAM (Universitato Adam Mickiewicz, Poznano) la postdiplomaj Interlingvistikaj Studoj startigis sian unuan grupon en 1998 kaj daŭre ĉiun trian jaron la sekvan. Ĉi-septembre, startis la 7a interlingvistika grupo kun 20 partoprenantoj el 12 landoj. La fondaĵo ESF (Esperantic Studies Foundation) jam de 15 jaroj disponigas kelkajn stipendiojn por la studentoj, kio ebligas pli grandnombran partoprenon en la Studoj. La interlingvistikan sesion kompletigis la 4-a Interlingvistika Simpozio (21–22.09.2017) kun la temo: Rolo de internaciaj lingvoj ekde la epoko de Zamenhof ĝis la nuntempa multkultura mondo kun la celo festi la Zamenhof-jaron kaj la 20-jariĝon de la Studoj. Ĝi estis malfermita por granda publiko kun la oficialaj lingvoj: Esperanto, angla kaj pola. La aranĝon ĉeestis ĉ. 80 partoprenantoj el diversaj landoj; en 3 paralelaj sekcioj dum du tagoj okazis 50 prelegoj. Ĵaŭde por la malfermo la rektoro de UAM, prof. Andrzej Lesicki, sendis gratulleteron, kaj la saman tagon vespere okazis impona bankedo, kie inter ĉio oni omaĝis al la ĉi-jare forpasinta Zbigniew Galor, kies kontribuo al la Studoj restas neforgesebla.

Laŭ la informoj de Ilona Koutny
110-a datreveno de la unua Esperanta societo de Kroatio

La celebrado okazis de la 28-a ĝis la 30-a de septembro 2017, en Rijeka, Kroatio. Dum la aranĝo okazis solenaĵoj, prezentado de verkoj, prelegoj kaj filatela kaj artpentraĵa ekspozicioj. Delegacio de Esperanto-Societo Rijeka okaze de la solenaĵo estis akceptita de la urbestro de la urbo Rijeka s-ro Vojko Obersnel. Rezulte de la aranĝo aperis kelkaj artikoloj kaj radioelsendoj en la kroata kaj la itala. Pliaj informoj ĉe http://www.esperanto.hr

UEA ŝanĝas sian ĝeneralan direktoron, celas financan resanigon

En kunsido la 31-an de oktobro, la Estraro de UEA decidis pri grava ŝanĝo en la administrado de UEA, kun la konsento kaj subteno de la Ĝenerala Direktoro. D-ino Veronika Poór, kiu laboras en la Centra Oficejo ekde la komenco de 2016, kaj kiel Ĝenerala Direktoro ekde majo 2016, transdonos sian postenon la 1-an de januaro 2018 al s-ro Martin Schäffer, la nuna Ĝenerala Sekretario. Kiel volontula estrarano, Schäffer gvidis la financajn analizojn kaj oficejan konsultiĝon, kiuj motivis la decidon. Transprenante sian novan rolon, li demetos siajn postenojn kiel estrarano kaj komitatano.

“Rigardante nian malfacilan financan situacion, kaj konsultinte niajn oficistojn, ni venis al la konkludo ke necesas freŝa komenco,” klarigas d-ro Mark Fettes, la Prezidanto de UEA. “La Asocio survojas al kelkaj gravaj renovigoj, kiuj postulas fokusitan kaj harmonian kunlaboron. Feliĉe ni havas tiucele la plenan subtenon de d-ino Poór, kiu aktive kunlaboros por kiel eble plej glata transiro dum kelkmonata periodo.”

D-ino Poór konsentas: “La nuntempa situacio de la Asocio necesigas Ĝeneralan Direktoron, kies fortaj flankoj estas aliaj ol la miaj el la tre diversaj kaj vastaj kapabloj atendataj de la postenulo. Mi tre ĝojas, ke mi povos transdoni la taskaron al persono, kiu kaj tre bone konas la Asocion, kaj havas profundajn konojn en la plej bezonataj laborkampoj.”

Schäffer, multjara komitatano de UEA kaj estrarano ekde 2013, laboros ĉefe en siaj kutimaj loĝlokoj en Meksiko kaj Germanio, sed en konstanta kontakto kun la Oficejo. Li antaŭvidas bonan kunlaboron kun siaj kolegoj en Roterdamo kaj en la Estraro.

“Zorga administrado de niaj financaj rimedoj estas unu el la ĉefaj de voj al niaj membroj,” komentas Schäffer. “Kvankam la nuna situacio estas malfacila, ni havas kapablajn oficistojn kaj volontulojn, kaj multajn ŝancojn por asocia evoluigo. Mia celo estos iom post iom proksimigi nin al ekvilibro inter enspezoj kaj elspezoj, dum ni daŭre investas en informado, instruado kaj aktivula trejnado tra la mondo.”