Tekstaro de Esperanto

ANTAŬ•PAROL•O

En la nord-orient•a part•o de Afrik•o trov•iĝ•as Egipt•o, la patr•uj•o de la plej antikv•a civilizaci•o en la mond•o. Antaŭ tri, kvar, eĉ kvin jar•mil•o•j, kiam en la centr•a Eŭrop•o la barbar•o•j vest•it•a•j per mal•delikat•a•j fel•o•j si•n kaŝ•is en kavern•o•j, Egipt•o jam posed•is alt•a•n soci•a•n organiz•o•n, ter•kultur•o•n, meti•o•j•n kaj literatur•o•n. Sed precip•e ĝi plen•um•is gigant•a•j•n labor•o•j•n inĝenier•a•j•n kaj konstru•is kolos•a•j•n monument•o•j•n, kies rest•aĵ•o•j nask•as admir•o•n de la nun•temp•a•j teknik•ist•o•j.

Egipt•o est•as frukt•o•port•a val•o inter la dezert•o•j Libi•a kaj Arabi•a. Ĝi•a profund•o est•as kelk•cent metr•o•j, long•o 130 mejl•o•j, mez•a larĝ•o apenaŭ unu mejl•o. Okcident•e la delikat•a•j sed nud•a•j dekliv•o•j de Libi•a•j mont•o•j, orient•e krut•a•j kaj fend•it•a•j arabi•a•j ŝton•eg•o•j est•as mur•o•j de ĉi tiu koridor•o, sur kies fund•o flu•as Nil•o.

Kun la flu•o de la river•o nord•e•n la mur•o•j de la koridor•o mal•alt•iĝ•as, kaj en inter•spac•o de 25 mejl•o•j de Mediterane•o ili subit•e dis•iĝ•as kaj Nil•o anstataŭ flu•i en mal•larĝ•a koridor•o, divid•iĝ•as en kelk•e da brak•o•j sur vast•a eben•aĵ•o, kiu hav•as form•o•n de tri•angul•o. Ĉi tiu tri•angul•o, nom•at•a Delta de Nil•o, hav•as kiel baz•o•n la bord•o•n de Mediterane•o, kaj kiel pint•o•n, en la lok•o kie la river•o el•ir•as el la inter•mont•o, la urb•o•n Kair•o•n kaj la ruin•o•j•n de la antikv•a ĉef•urb•o, Memfis•o.

Se iu pov•us lev•iĝ•i du•dek mejl•o•j•n supr•e•n kaj de tie rigard•i Egipt•o•n, li vid•us strang•a•n form•o•n de la land•o kaj rimark•ind•a•j•n ŝanĝ•o•j•n de ĝi•a kolor•o. De ĉi tiu alt•ec•o sur fon•o de blank•a•j kaj oranĝ•a•j sabl•o•j, Egipt•o hav•us aspekt•o•n de serpent•o, kiu en potenc•a•j kurb•o•j rapid•as tra la dezert•o al Mediterane•o kaj jam sub•akv•ig•is en ĝi si•a•n tri•angul•a•n kap•o•n, ornam•it•a•n de du okul•o•j: mal•dekstr•a Aleksandri•o, dekstr•a Damiet•o.

Ĉi tiu long•a serpent•o, en oktobr•o, kiam Nil•o super•verŝ•as la tut•a•n Egipt•o•n, hav•us blu•a•n kolor•o•n de la akv•o. En februar•o, kiam la printemp•a•j veget•aĵ•o•j okup•as la lok•o•n de la mal•lev•iĝ•ant•a•j akv•o•j, la serpent•o est•us verd•a, kun blu•a stri•o sur la korp•o kaj kun mult•a•j blu•a•j vejn•et•o•j sur la kap•o — la kanal•o•j, kiu•j tranĉ•as Delta’n. En mart•o la blu•a stri•o mal•larĝ•iĝ•us, kaj la korp•o de la serpent•o ricev•us or•a•n kolor•o•n pro la matur•iĝ•o de la gren•o•j. Fin•e en la komenc•o de juni•o la stri•o de Nil•o est•us tre mal•dik•a, kaj la korp•o far•iĝ•us griz•a, kvazaŭ vual•it•a de krep•o, pro la sek•ec•o kaj polv•o.

La ĉef•a trajt•o de la egipt•a klimat•o est•as la varm•eg•o; en januar•o oni hav•as 10 grad•o•j•n super la nul•o, en aŭgust•o 27; ia•foj•e la varm•eg•o ating•as 47 grad•o•j•n, kio egal•as la temperatur•o•n de ni•a vapor•ban•o. Krom tio, proksim•e de Mediterane•o, sur Delta, la pluv•o fal•as dek foj•o•j•n jar•e, en Supr•a Egipt•o unu foj•o•n dum 10 jar•o•j.

En ĉi tiu•j kondiĉ•o•j Egipt•o, anstataŭ est•i lul•il•o de la civilizaci•o, est•us dezert•a inter•mont•o, kia•j ekzist•as ĉie en Sahar•o, se ĉiu•jar•e ne re•viv•ig•us ĝi•n la akv•o•j de la sankt•a river•o Nil•o. De la komenc•o de juni•o ĝis la fin•o de septembr•o, Nil•o lev•iĝ•as kaj super•verŝ•as preskaŭ la tut•a•n Egipt•o•n; de la komenc•o de oktobr•o ĝis la fin•o de maj•o de sekv•ant•a jar•o la akv•o•j mal•lev•iĝ•as, kaj iom post iom mal•kovr•iĝ•as pli kaj pli mal•alt•a•j part•o•j de la land•o. La akv•o•j de la river•o est•as tiel satur•it•a•j de mineral•a•j kaj organik•a•j rest•aĵ•o•j, ke ili•a kolor•o far•iĝ•as brun•a; kiam la akv•o•j mal•aper•as, sur la super•verŝ•it•a•j ter•o•j rest•as frukt•o•port•a ŝlim•o, kiu anstataŭ•as plej bon•a•j•n sterk•o•j•n. La ŝlim•o kaj la varm•eg•a klimat•o est•as la kaŭz•o, ke Egipt•an•o, ferm•it•a inter dezert•o•j, hav•as tri rikolt•o•j•n dum unu jar•o kaj ĉirkaŭ 300 grajn•o•j•n de ĉiu grajn•o sem•it•a.

Sed Egipt•o ne est•as unu•form•a eben•aĵ•o, sed land•o ond•lini•a; unu•j ĝi•a•j ter•o•j trink•as la ben•it•a•n akv•o•n nur dum du aŭ tri monat•o•j, ali•a•j ne vid•as ili•n dum la tut•a jar•o, ĉar la super•akv•o ne ating•as ĉie•n. Krom tio, ia•foj•e la super•akv•o est•as mal•pli grand•a, kaj tiam unu part•o de Egipt•o ne ricev•as la frukt•ig•a•n ŝlim•o•n. Fin•e, pro la varm•eg•o, la ter•o rapid•e sek•iĝ•as, kaj oni dev•as sur•verŝ•i ĝi•n kvazaŭ en ter•vaz•o•j.

Ĉiu•j ĉi cirkonstanc•o•j far•is, ke la popol•o loĝ•ant•a en la val•o de Nil•o dev•is aŭ pere•i, se ĝi est•is mal•fort•a, aŭ regul•ig•i la akv•o•j•n, se ĝi est•is geni•a. La antikv•a•j Egipt•an•o•j hav•is geni•a•n saĝ•o•n kaj kre•is civilizaci•o•n.

Jam antaŭ ses mil jar•o•j ili rimark•is, ke Nil•o lev•iĝ•as, kiam la sun•o aper•as sub la stel•o Sirius, kaj komenc•as mal•lev•iĝ•i, kiam la sun•o proksim•iĝ•as al la stel•ar•o de Pes•il•o. Ĉi tiu•j kon•o•j ig•is ili•n observ•i la astr•o•j•n kaj mezur•i la temp•o•n.

Por konserv•i la akv•o•n la tut•a•n jar•o•n, ili el•fos•is en si•a land•o ret•o•n de kanal•o•j, kelk•mil•o•j•n da mejl•o•j long•a•n. Por gard•i si•n kontraŭ tro•a•j super•akv•o•j, ili konstru•is potenc•a•j•n dig•o•j•n kaj fos•is akv•uj•o•j•n, el kiu•j la art•a lag•o Moeris okup•is 300 kilo•metr•o•j•n kvadrat•a•j•n kaj est•is profund•a dek du etaĝ•o•j•n. Fin•e apud Nil•o kaj kanal•o•j ili konstru•is mult•e da simpl•a•j sed efik•a•j hidraŭlik•a•j maŝin•o•j, per kiu•j oni pov•is ĉerp•i akv•o•n kaj verŝ•i ĝi•n sur kamp•o•j•n, kuŝ•ant•a•j•n unu aŭ du etaĝ•o•j•n pli alt•e. Krom tio ili dev•is ĉiu•jar•e pur•ig•i la ŝlim•plen•a•j•n kanal•o•j•n kaj konstru•i alt•e voj•o•j•n por la milit•ist•ar•o•j, kiu•j dev•is far•i si•a•j•n marŝ•o•j•n en ĉiu•j sezon•o•j.

Ĉi tiu•j gigant•a•j labor•o•j postul•is, krom kon•o•j de la astronomi•o, geometri•o, meĥanik•o kaj arĥitektur•o, ankaŭ perfekt•a•n organiz•o•n. La fortik•ig•o de la dig•o•j, la pur•ig•o de la kanal•o•j, dev•is est•i far•at•a kaj far•it•a sam•temp•e sur grand•a supr•aĵ•o, — aper•is la neces•ec•o kre•i arme•o•n de labor•ant•o•j, kalkul•ant•a•n dek•mil•o•j•n da an•o•j, kiu hav•is difin•it•a•n cel•o•n kaj komun•a•n direkt•ant•o•n; arme•o•n, kiu bezon•is mult•e da nutr•aĵ•o•j, mult•e da help•a•j rimed•o•j kaj fort•o•j.

Egipt•an•o•j sukces•is kre•i tia•n arme•o•n de labor•ant•o•j kaj al ĝi ili ŝuld•as si•a•j•n sen•mort•a•j•n verk•o•j•n. Ŝajn•as, ke kre•is ĝi•n kaj post•e prepar•is plan•o•j•n por ĝi la pastr•o•j, t. e. la saĝ•ul•o•j egipt•a•j, kaj komand•is ĝi•n la reĝ•o•j t. e. la faraon•o•j. Tia•manier•e la egipt•a popol•o, en la temp•o de si•a grand•ec•o, form•is kvazaŭ unu person•o•n, en kiu la pastr•a kast•o est•is la pens•o, la faraon•o est•is la vol•o, la popol•o — korp•o kaj la obe•o — la cement•o.

Do la natur•o mem de Egipt•o, postul•ant•e grand•a•n, sen•ĉes•a•n kaj regul•a•n labor•o•n, kre•is la skelet•o•n de la soci•a organiz•o de ĉi tiu land•o: la popol•o labor•is, la faraon•o direkt•is, la pastr•o•j prepar•is plan•o•j•n. Kaj tiel long•e kiam ĉiu•j tri konsent•e ir•is al la cel•o•j, montr•it•a•j de la natur•o, tiel long•e la soci•o pov•is flor•i kaj plen•um•i si•a•j•n etern•a•j•n verk•o•j•n.

La kviet•a kaj gaj•a, tut•e ne batal•em•a egipt•a popol•o, divid•iĝ•is en du klas•o•j•n: ter•kultur•ist•o•j kaj meti•ist•o•j. Inter la ter•kultur•ist•o•j est•is sen•dub•e ankaŭ kelk•e da posed•ant•o•j de mal•grand•a•j pec•o•j da ter•o, sed la plej•mult•o lu•is la ter•o•j•n de l’ faraon•o, de l’ pastr•o•j aŭ aristokrat•ar•o. La meti•ist•o•j, produkt•ant•a•j la vest•o•j•n, mebl•o•j•n kaj instrument•o•j•n, est•is sen•de•pend•a•j; tiu•j, kiu•j labor•is ĉe la grand•a•j konstru•aĵ•o•j, form•is kvazaŭ arme•o•n.

Ĉiu el tiu•j special•o•j, precip•e la arĥitektur•o, bezon•is fort•o•j•n mov•ant•a•j•n kaj tir•ant•a•j•n: iu dev•is ĉerp•i akv•o•n el la kanal•o•j dum tut•a•j tag•o•j, trans•port•i ŝton•o•j•n el la min•ej•o•j tie•n, kie ili est•is neces•a•j. Ĉi tiu•j•n plej mal•facil•a•j•n labor•o•j•n, precip•e en la ŝton•min•ej•o•j, plen•um•is krim•ul•o•j kondamn•it•a•j de la juĝ•o•j, aŭ milit•kapt•it•o•j.

La aŭtoĥton•a•j Egipt•an•o•j hav•is kupr•a•n kolor•o•n de l’ haŭt•o kaj si•n glor•is per tio, mal•estim•ant•e sam•e la nigr•a•j•n Etiop•i•an•o•j•n, la flav•a•j•n Semid•o•j•n kaj la blank•a•j•n Eŭrop•an•o•j•n. La kolor•o de la haŭt•o, ebl•ig•ant•a disting•i aŭtoĥton•o•n de fremd•ul•o, pli mult•e help•is konserv•i la naci•a•n unu•ec•o•n, ol la religi•o, kiu•n oni pov•as akcept•i, aŭ la lingv•o, kiu•n oni pov•as el•lern•i.

Tamen, kun la temp•o, kiam la ŝtat•a konstru•aĵ•o komenc•is fend•iĝ•i, en la land•o•n al•flu•is pli kaj pli mult•e•nombr•e fremd•a•j element•o•j. Ili mal•fort•ig•is la unu•ec•o•n; dis•ig•is la soci•o•n, kaj fin•e super•verŝ•is kaj dron•ig•is en si•a•j ond•o•j la antaŭ•a•j•n loĝ•ant•o•j•n de la land•o.

La faraon•o administr•is la regn•o•n kun la help•o de konstant•a arme•o kaj milic•o aŭ polic•o kaj mult•e•nombr•a•j ofic•ist•o•j, el kiu•j iom post iom form•iĝ•is la hered•a aristokrat•ar•o. En la teori•o li est•is leĝ•don•ant•o, plej alt•a juĝ•ant•o, pastr•estr•o, eĉ di•a fil•o kaj di•o. Li ricev•is di•a•j•n honor•o•j•n ne nur de la popol•o kaj ofic•ist•o•j, sed eĉ ia•foj•e li mem konstru•is por si altar•o•j•n kaj brul•ig•is incens•o•n antaŭ si•a•j propr•a•j portret•o•j.

Flank•e de la faraon•o•j; kaj oft•e super ili est•is la pastr•o•j; tio est•is ar•o da saĝ•ul•o•j, kiu•j direkt•is la afer•o•j•n de la land•o.

Hodiaŭ preskaŭ ne•ebl•e est•as imag•i la grav•a•n rol•o•n, kiu•n la pastr•ar•o lud•is en Egipt•o. Ili est•is instru•ant•o•j de l’ jun•a•j generaci•o•j, antaŭ•dir•ist•o•j sekv•e konsil•ant•o•j de l’ matur•a•j hom•o•j, juĝ•ist•o•j de l’ mort•int•o•j, al kiu•j ili•a vol•o kaj sci•o garanti•is la sen•mort•ec•o•n. Ili ne nur plen•um•is la religi•a•j•n ceremoni•o•j•n ĉe la di•o•j kaj faraon•o•j, sed ankaŭ kurac•is la mal•san•ul•o•j•n kiel kurac•ist•o•j, influ•is la publik•a•j•n labor•o•j•n kiel inĝenier•o•j, kaj la politik•o•n kiel astrolog•o•j kaj precip•e kiel spert•ul•o•j en la afer•o•j de l’ propr•a land•o kaj de ĝi•a•j najbar•o•j.

En la histori•o de Egipt•o grand•a•n grav•ec•o•n hav•as la rilat•o•j, kiu•j ekzist•is inter la pastr•ar•o kaj la faraon•o•j. Plej oft•e la faraon•o far•is al la di•o•j mal•avar•a•j•n ofer•o•j•n kaj konstru•is templ•o•j•n; tiam li viv•is long•e, kaj li•a nom•o kaj li•a•j portret•o•j, gravur•it•a•j sur tomb•o•j, est•is glor•at•a•j de unu generaci•o post ali•a. Sed mult•a•j faraon•o•j reg•is mal•long•e, kaj de kelk•a•j mal•aper•is ne nur la ag•o•j, sed eĉ la nom•o•j. Kelk•foj•e okaz•is, ke dinasti•o fal•is, kaj la ĉap•o•n de faraon•o•j — klaff, ĉirkaŭ•it•a•n de serpent•o, sur•met•is pastr•o.

Egipt•o prosper•is, dum la unu•ig•it•a popol•o, energi•a•j reĝ•o•j kaj saĝ•a•j pastr•o•j kun•labor•is konsent•e por la feliĉ•o de ĉiu•j. Sed ven•is epok•o, en kiu la kvant•o da regn•an•o•j mal•grand•iĝ•is de milit•o•j, la prem•at•a kaj ekspluat•at•a popol•o perd•is fort•o•j•n kaj la al•flu•o de fremd•ul•o•j detru•is la unu•ec•o•n de la ras•o. Kaj kiam en la azi•a luks•o dron•is la energi•o de l’ faraon•o•j kaj la saĝ•o de l’ pastr•o•j, kaj la du potenc•o•j komenc•is batal•o•n pri la monopol•o ekspluat•i la popol•o•n, Egipt•o•n ek•reg•is fremd•ul•o•j kaj esting•iĝ•is la lum•o de la civilizaci•o, kiu dum kelk•e da jar•mil•o•j bril•is apud Nil•o.

Ni•a rakont•o rilat•as la XI-a•n jar•cent•o•n antaŭ Krist•o, kiam fal•is la XX-a dinasti•o kaj post la fil•o de l’ sun•o, la etern•e viv•ant•a Ramzes XIII-a, ek•okup•is la tron•o•n kaj ornam•is si•a•n frunt•o•n per ureus la etern•e viv•ant•a fil•o de l’ sun•o Sem-amen-Herhor, pastr•estr•o de Amon.

ĈAPITR•O I

En la tri•dek-tri•a jar•o de l’ feliĉ•a reg•ad•o de Ramzes XII, Egipt•o fest•is du solen•o•j•n, kiu•j plen•ig•is ĝi•a•j•n ortodoks•a•j•n loĝ•ant•o•j•n per fier•o kaj feliĉ•o.

En la monat•o Meĥir, en decembr•o, re•ven•is Teb•o•j•n, plen•kovr•it•a per mult•e•kost•a•j donac•o•j, la di•o Ĥongu, kiu dum tri jar•o•j kaj naŭ monat•o•j vojaĝ•is en la land•o Buĥten, re•san•ig•is tie la reĝ•a•n fil•in•o•n Bent-res kaj for•pel•is la mal•bon•a•n spirit•o•n ne nur el la reĝ•a famili•o, sed eĉ el la citadel•o de Buĥten.

En la monat•o Farmuti, en februar•o, la sinjor•o de Supr•a kaj Mal•supr•a Egipt•o, la estr•o de Fenic•i•o kaj de naŭ popol•o•j, Mer-amen-Ramzes XII, post inter•konsil•iĝ•o kun la di•o•j, kiu•j•n li egal•as, nom•is si•a erpatre, t. e. kron•princ•o, si•a•n du•dek-du•jar•a•n fil•o•n Cham-senmerer-amen-Ramzes.

Ĉi tiu elekt•o tre ĝoj•ig•is la pi•a•j•n pastr•o•j•n, glor•a•j•n nomarĥ•o•j•n, brav•a•n arme•o•n, fidel•a•n popol•o•n kaj ĉiu•j•n kre•aĵ•o•j•n, viv•ant•a•j•n sur la egipt•a ter•o, ĉar la pli aĝ•a•j fil•o•j de l’ faraon•o, nask•it•a•j de la reĝ•id•in•o de Ĥiti, pro ne•klar•ig•ebl•a sorĉ•o est•is posed•at•a•j de mal•bon•a spirit•o. Unu fil•o, de l’ temp•o de si•a plen•aĝ•ec•o ne pov•is paŝ•i, la du•a tranĉ•is al si la vejn•o•j•n kaj mort•is, kaj la tri•a frenez•iĝ•is de la venen•a vin•o, kiu•n li ne vol•is ĉes•i trink•i; li kred•is, ke li est•as simi•o, kaj pas•ig•is tut•a•j•n tag•o•j•n sur arb•o•j.

Nur la kvar•a fil•o, Ramzes, nask•it•a de la reĝ•in•o Nikotris, fil•in•o de l’ ĉef•pastr•o Amenhotep, est•is fort•a kiel la bov•o Apis, kuraĝ•a kiel leon•o kaj saĝ•a kiel la pastr•o•j. De la infan•ec•o li ĉirkaŭ•is si•n per milit•ist•o•j kaj kiam li est•is ankoraŭ simpl•a princ•o, li dir•ad•is:

— Se la di•o•j, anstataŭ far•i mi•n mal•plej aĝ•a reĝ•a fil•o, don•us al mi la ureus’o•n de l’ faraon•o, mi sklav•ig•us, kiel Grand•a Ramzes, naŭ popol•o•j•n, pri kiu•j oni neniam aŭd•is en Egipt•o, mi konstru•us templ•o•n pli grand•a•n ol la tut•a•j Teb•o•j, kaj por mi — piramid•o•n, apud kiu la tomb•o de Ĥeops ŝajn•us kvazaŭ roz•uj•o apud matur•a palm•o...

Ricev•int•e tiel dezir•at•a•n titol•o•n de erpatre, la jun•a princ•o pet•is, ke la patr•o nom•u li•n estr•o de la korpus•o Memfi. Li•a Sankt•a Moŝt•o Ramzes XII-a, post inter•konsil•iĝ•o kun la di•o•j, kiu•j•n li egal•as, respond•is, ke li far•os tio•n, se la kron•princ•o pruv•os, ke li sci•as direkt•i batal•pret•a•n arme•o•n.

Por ĉi tiu cel•o est•is kun•vok•it•a•j general•o•j sub la prezid•o de la milit•a ministr•o Sem-amen-Herhor, kiu est•is ĉef•pastr•o de la plej grand•a templ•o de Amon en Teb•o•j.

Oni decid•is:

En la mez•o de la monat•o Misori (komenc•o de juni•o) la kron•princ•o kolekt•os dek regiment•o•j•n, dis•lok•it•a•j•n apud la lini•o, kiu kun•ig•as la urb•o•n Memfis•o•n kun la urb•o Pi-ut•o de la Sebenit•a golf•o.

Kun ĉi tiu dek•mil•a korpus•o, pret•a por la batal•o, proviz•it•a per la tend•ar•o kaj milit•a•j maŝin•o•j, la kron•princ•o ir•os orient•o•n al la voj•o, kiu kur•as de Memfis•o al Ĥetem, sur la lim•o inter la land•o Gosen kaj la egipt•a dezert•o.

En la sam•a temp•o, la general•o Nitager, la ĉef•estr•o de la arme•o, kiu gard•as la pord•eg•o•j•n de Egipt•o kontraŭ la invad•o de azi•a•j popol•o•j, ek•ir•os de Mal•dolĉ•a•j Lag•o•j renkont•e al la kron•princ•o.

Ambaŭ arme•o•j, la azi•a kaj la okcident•a, renkont•os unu la ali•a•n en la ĉirkaŭ•aĵ•o de la urb•o Pi-Bailos, sed en la dezert•o, por ke la labor•em•a•j ter•kultur•ist•o•j de Pessen ne est•u mal•help•at•a•j en si•a•j labor•o•j.

La kron•princ•o venk•os, se li ne las•os si•n surpriz•i de Nitager, t. e. se li kolekt•os ĉiu•j•n regiment•o•j•n kaj sukces•os aranĝ•i la batal•a•j•n vic•o•j•n antaŭ la al•ven•o de la mal•amik•o.

En la tend•ar•o de l’ princ•o Ramzes est•os li•a ekscelenc•o Herhor mem, la milit•a ministr•o, kaj prezent•os post•e si•a•n raport•o•n al la faraon•o. La lim•o•n inter la land•o Gosen kaj la dezert•o form•is du voj•o•j. Unu est•is kanal•o por trans•port•o•j de Memfis•o al la lag•o Timrah, la ali•a est•is ŝose•o. La kanal•o est•is ankoraŭ en la land•o Gosen, la ŝose•o en la dezert•o, kiu•n ambaŭ voj•o•j ĉirkaŭ•is du•on•cirkl•e. De la ŝose•o preskaŭ sur ĝi•a tut•a long•o oni pov•is vid•i la kanal•o•n.

Sen•de•pend•e de la art•e•far•it•a•j lim•o•j, la najbar•a•j land•o•j diferenc•is unu de la ali•a en ĉiu•j rilat•o•j. La land•o Gosen, malgraŭ la ond•o•lini•a ter•o, ŝajn•is eben•aĵ•o, kaj la dezert•o konsist•is el kelk•a•j mont•o•j kaj sabl•a•j val•o•j. La land•o Gosen hav•is aspekt•o•n de grand•eg•a ŝak•a tabul•o, kies verd•a•j kaj flav•a•j kvadrat•o•j est•is desegn•it•a•j per la kolor•o de l’ gren•o•j kaj de l’ palm•o•j, kresk•ant•a•j sur la lim•o•j; sur la flav•ruĝ•a sabl•o de l’ dezert•o kaj sur ĝi•a•j blank•a•j supr•o•j la verd•aĵ•o aŭ ar•o da arb•o•j kaj arb•et•o•j simil•is erar•vag•ant•a•n vojaĝ•ant•o•n.

Sur la frukt•o•don•a ter•o de Gosen de ĉiu mont•et•o ŝpruc•is mal•hel•a arb•ar•et•o de akaci•o•j, sikomor•o•j kaj tamarind•o•j, de mal•proksim•e re•memor•ig•ant•a•j ni•a•j•n tili•o•j•n, inter kiu•j kaŝ•iĝ•is mal•grand•a•j palac•o•j kun vic•o•j de kolon•o•j, aŭ flav•a•j ter•o•teg•it•a•j dom•et•o•j de l’ kamp•ar•an•o•j. Ia•foj•e najbar•e de l’ arb•ar•et•o aper•is tut•e blank•a urb•et•o kun plat•e•tegment•a•j dom•o•j, aŭ super la arb•o•j pez•e lev•iĝ•is la piramid•a•j pord•eg•o•j de l’ templ•o•j, kvazaŭ du•obl•a•j ŝton•eg•o•j punkt•it•a•j de strang•a•j sign•o•j.

En la dezert•o post la unu•a vic•o de iom•et•e verd•a•j mont•et•o•j el•rigard•is nud•a•j alt•aĵ•o•j, kovr•it•a•j de ŝton•eg•a•j fragment•o•j.

Ŝajn•is, ke la okcident•a land•o, satur•it•a de tro•o da viv•o, kun reĝ•a mal•avar•ec•o ĵet•as trans la kanal•o•n verd•aĵ•o•n kaj flor•o•j•n; sed la dezert•o, ĉiam mal•sat•a manĝ•eg•as ĝi•n en la sekv•ant•a jar•o kaj ĝi•n cindr•ig•as.

La iom•et•o da verd•aĵ•o, for•pel•it•a sur la ŝton•eg•o•j•n kaj sabl•o•j•n, si•n kramp•is al la mal•pli alt•a•j lok•o•j, kie•n per kav•o•j bor•it•a•j tra la ŝose•o oni pov•is al•konduk•i akv•o•n el la kanal•o. Kaj tiel inter la nud•a•j alt•aĵ•o•j, najbar•e de la ŝose•o, trink•is la ĉiel•a•n ros•o•n kaŝ•it•a•j oaz•o•j, kie kresk•is horde•o kaj tritik•o, vin•ber•uj•o•j, palm•o•j kaj tamarind•o•j.

En tia•j lok•o•j viv•is ankaŭ hom•o•j — izol•it•a•j famili•o•j, kiu•j renkont•ant•e unu ali•a•n en la bazar•o de Pi-Bailos pov•is eĉ ne sci•i, ke ili est•as najbar•o•j en la dezert•o.

La 16-a•n de Misori, la koncentr•ig•o de la milit•ist•ar•o est•is preskaŭ fin•it•a. Naŭ regiment•o•j de l’ kron•princ•o, kiu•j dev•is anstataŭ•i la azi•a•n arme•o•n de Nitager, jam kolekt•iĝ•is sur la voj•o super la urb•o Pi-Bailos, kun tend•ar•o kaj part•o da milit•a•j maŝin•o•j.

Ili•a•j•n mov•o•j•n direkt•is la kron•princ•o mem. Li organiz•is du avangard•a•j•n lini•o•j•n, el kiu•j la pli mal•proksim•a dev•is observ•i la mal•amik•o•j•n, la pli proksim•a — gard•i la propr•a•n arme•o•n kontraŭ atak•o, kiu est•is ebl•a en land•o, plen•a de alt•aĵ•o•j kaj inter•mont•o•j. Li, Ramzes, en daŭr•o de unu semajn•o vid•is kaj kontrol•is la regiment•o•j•n, marŝ•ant•a•j•n sur divers•a•j voj•o•j, li atent•e observ•is, ĉu la soldat•o•j hav•as bon•a•j•n arm•il•o•j•n kaj varm•a•j•n mantel•o•j•n por la nokt•o, ĉu sufiĉ•os la proviz•o de pan•biskvit•o•j, viand•o kaj sek•ig•it•a•j fiŝ•o•j. Fin•e, li ordon•is, ke la edz•in•o•j, infan•o•j kaj sklav•o•j de la arme•o, marŝ•ant•a al la orient•a lim•o, est•u trans•port•it•a•j per la kanal•o; ĉi tio mal•pez•ig•is la tend•ar•o•n kaj facil•ig•is la mov•o•j•n de la ver•a arme•o.

La plej mal•jun•a•j general•o•j admir•is la sci•o•j•n, fervor•o•n kaj si•n•gard•em•o•n de la kron•princ•o, kaj super ĉio li•a•n labor•em•o•n kaj simpl•ec•o•n. Si•a•n mult•e•nombr•a•n sekv•ant•ar•o•n, princ•a•n tend•o•n, vetur•il•o•j•n kaj port•il•o•j•n li las•is en Memfis•o, kaj en vest•o•j de simpl•a oficir•o li rajd•is de unu regiment•o al ali•a, laŭ la asiri•a manier•o, akompan•at•a de du adjutant•o•j.

Dank’ al ĉio ĉi la koncentr•ig•o de la ĉef•a korpus•o ir•is tre rapid•e kaj la arme•o•j en la difin•it•a tag•o ven•is al Pi-Bailos.

Ali•a est•is la afer•o kun la princ•a stab•o, la grek•a regiment•o, kiu akompan•is li•n, kaj kelk•e da milit•a•j maŝin•o•j.

La stab•o, kiu kolekt•iĝ•is en Memfis•o, hav•is antaŭ si plej mal•long•a•n voj•o•n, ĝi do ek•marŝ•is la last•a, tren•ant•e post si grand•eg•a•n tend•ar•o•n. Preskaŭ ĉiu oficir•o, ili est•is jun•ul•o•j de alt•a•j famili•o•j, hav•is port•il•o•n kun kvar negr•o•j, du•rad•a•n milit•a•n vetur•il•o•n, riĉ•a•n tend•o•n kaj mult•e da kest•o•j kun vest•o•j kaj manĝ•aĵ•o, kun kruĉ•o•j plen•a•j de bier•o kaj vin•o. Krom tio la oficir•o•j•n sekv•is mult•e•nombr•a•j kant•ist•in•o•j kaj danc•ist•in•o•j kun orkestr•o. Ĉiu, ili est•is grand•a•j sinjor•in•o•j, dev•is hav•i vetur•il•o•n kun unu aŭ du par•o•j da bov•o•j kaj port•il•o•n.

Kiam ĉi tiu amas•o el•flu•is el Memfis•o, ĝi okup•is sur la voj•o pli mult•e da lok•o, ol la arme•o de l’ kron•princ•o. Oni marŝ•is tiel mal•rapid•e, ke la milit•a•j maŝin•o•j, kiu•j dev•is sekv•i en la fin•o, for•ir•is du•dek kvar hor•o•j•n pli mal•fru•e, ol est•is la ordon•o. Fin•e, la danc•ist•in•o•j kaj kant•ist•in•o•j, ek•vid•int•e la dezert•o•n — kiu ceter•e en tiu lok•o tut•e ne est•is terur•a — ek•tim•is kaj komenc•is plor•i. Por trankvil•ig•i ili•n oni dev•is pli•fru•ig•i la halt•o•n, dis•met•i la tend•o•j•n kaj aranĝ•i spektakl•o•n kaj post•e festen•o•n. La nokt•a amuz•o, en la mal•varm•et•a aer•o, sub la bril•ant•a de l’ stel•o•j ĉiel•o, sur la fon•o de la sovaĝ•a natur•o, tiel plaĉ•is al la danc•ist•in•o•j kaj kant•ist•in•o•j, ke ili anonc•is, ke est•ont•e ili don•os spektakl•o•j•n nur en la dezert•o. Dum•e, la kron•princ•o, ek•sci•int•e sur•voj•e pri la afer•o•j de si•a stab•o, send•is ordon•o•n sen•prokrast•e re•send•i la vir•in•o•j•n en la urb•o•n kaj pli•rapid•ig•i la marŝ•o•n.

Kun la stab•o est•is li•a ekscelenc•o Herhor, ministr•o de la milit•o, sed kiel simpl•a spektator•o. Li hav•is kun si neniu•n kant•ist•in•o•n, sed li far•is ankaŭ nenia•j•n riproĉ•o•j•n al la stab•an•o•j. Li ordon•is port•i si•a•n port•il•o•n en la front•o de la kolon•o, kaj konform•e al ĝi•a•j mov•o•j li ir•is antaŭ•e•n aŭ ripoz•is en la ombr•o de l’ grand•a vent•um•il•o, kiu•n ten•is li•a adjutant•o.

Li•a ekscelenc•o Herhor est•is hom•o kvar•dek•jar•a, kun fortik•a korp•o, ne komunik•em•a. Li mal•oft•e parol•is kaj sam•e mal•oft•e rigard•is la hom•o•j•n el sub la mal•lev•it•a•j palpebr•o•j.

Kiel ĉiu Egipt•an•o li hav•is nud•a•j•n brak•o•j•n kaj krur•o•j•n, mal•kovr•it•a•n brust•o•n, sandal•o•j•n sur la pied•o•j, mal•long•a•n jup•o•n ĉirkaŭ la koks•o•j kaj antaŭ•tuk•o•n kun blu•a•j kaj blank•a•j stri•o•j. Kiel pastr•o, li raz•is la barb•o•n kaj la kap•o•n kaj port•is panter•a•n fel•o•n sur la mal•dekstr•a ŝultr•o. Fin•e, kiel soldat•o li kovr•is la kap•o•n per mal•grand•a gvardi•a kask•o, de kiu pend•is nuk•o•tuk•o, ankaŭ kun blank•a•j kaj blu•a•j stri•o•j.

Sur la kol•o li hav•is tri•obl•a•n or•a•n ĉen•o•n kaj sub la mal•dekstr•a brak•o, sur la brust•o, mal•long•a•n glav•o•n en mult•e•kost•a ing•o.

Li•a•n port•il•o•n, port•at•a•n de ses sklav•o•j, ĉiam eskort•is tri hom•o•j: unu port•is la vent•um•il•o•n, du•a la hak•il•o•n de l’ ministr•o, tri•a kest•o•n kun papirus•o•j. La last•a est•is Pentuer, pastr•o kaj skrib•ist•o de l’ ministr•o, mal•gras•a asket•o, kiu eĉ dum plej grand•a•j varm•eg•o•j neniam kovr•is si•a•n raz•it•a•n kap•o•n. Malgraŭ si•a mal•alt•a popol•a de•ven•o, li okup•is grav•a•n posten•o•n en la ŝtat•o, dank’ al escept•a•j kapabl•o•j.

Kvankam la ministr•o kun si•a•j ofic•ist•o•j est•is en la komenc•o de la stab•a kolon•o kaj tut•e ne miks•is si•n en ĝi•a•n konduk•ad•o•n, sed oni ne pov•is ne•i, ke li sci•is pri ĉio, kio okaz•is post li. Ĉiu•n hor•o•n, ia•foj•e ĉiu•n du•on•hor•o•n al la port•il•o de la alt•rang•ul•o proksim•iĝ•is jen simpl•a pastr•o, “serv•ist•o di•a”, jen soldat•o-maroder•o, jen komerc•ist•o aŭ sklav•o, kiu ŝajn•e indiferent•e preter•pas•ant•e ĵet•is vort•o•n. Ĉi tiu•n vort•o•n Pentuer ia•foj•e en•skrib•is, sed plej oft•e ek•memor•is, ĉar li hav•is ekster•ordinar•a•n memor•o•n. Neniu atent•is ĉi tiu•j•n bagatel•o•j•n, en la bru•a amas•o de la stab•an•o•j. La oficir•o•j, grand•a•j sinjor•o•j, est•is tro okup•at•a•j per la kur•ad•o, bru•a inter•parol•ad•o aŭ kant•o•j, por rigard•i, kiu proksim•iĝ•as al la ministr•o, tiom pli ke sen•ĉes•e mult•e da hom•o•j ir•is sur la ŝose•o. La 15-a•n de Misori la stab•o de la kron•princ•o kun•e kun li•a ekscelenc•o la ministr•o pas•ig•is la nokt•o•n sub liber•a ĉiel•o unu mejl•o•n de la regiment•o•j, kiu•j jam prepar•iĝ•ad•is al la batal•o sur la ŝose•o post la urb•o Pi-Bailos.

Antaŭ la unu•a hor•o maten•e — ni•a ses•a hor•o — la alt•aĵ•o•j de la dezert•o far•iĝ•is viol•a•j. Post ili el•rigard•is la sun•o. La land•o•n Gosen super•verŝ•is ruĝ•o, kaj la urb•et•o•j, templ•o•j, palac•o•j de l’ riĉ•ul•o•j kaj ter•dom•et•o•j de l’ vilaĝ•an•o•j simil•is fajr•er•o•j•n kaj flam•o•j•n, subit•e ek•brul•ig•it•a•j•n en la verd•aĵ•o.

Baldaŭ la okcident•a•n horizont•o•n sur•verŝ•is or•a kolor•o. Ŝajn•is, ke la verd•aĵ•o de Gosen fand•iĝ•as en la or•o, kaj ke en la sen•nombr•a•j kanal•o•j anstataŭ akv•o flu•as fand•it•a arĝent•o. Sed la alt•aĵ•o•j de la dezert•o far•iĝ•is pli kaj pli viol•a•j, ĵet•ant•e long•a•j•n ombr•o•j•n sur sabl•o•j•n kaj kresk•aĵ•o•j•n.

La gard•ist•o•j, star•ant•a•j sur la ŝose•o, pov•is tre bon•e vid•i la kamp•o•j•n trans la kanal•o kaj la plant•it•a•j•n tie palm•o•j•n. Sur unu•j verd•is la lin•o, tritik•o, tri•foli•o, la ali•a•j est•is or•a•j de la matur•iĝ•ant•a horde•o de la du•a sem•ad•o. Sam•temp•e el la dom•o•j, kaŝ•it•a•j inter la arb•o•j, komenc•is el•ir•i al la labor•o ter•kultur•ist•o•j, hom•o•j nud•a•j, kies tut•a vest•o konsist•is el mal•long•a jup•o sur la koks•o•j kaj kuf•et•o sur la kap•o.

Unu•j ek•ir•is al la kanal•o, por pur•ig•i ĝi•n de la ŝlim•o, aŭ ĉerp•i akv•o•n kaj verŝ•i ĝi•n sur la kamp•o•j•n per maŝin•o•j simil•a•j al la gru•o•j de l’ put•o. Ali•a•j, dis•ir•int•e inter la arb•o•j, kolekt•is matur•a•j•n fig•o•j•n kaj vin•ber•o•j•n. Oni vid•is tie mult•e da nud•a•j infan•o•j kaj vir•in•o•j en blank•a•j, flav•a•j aŭ ruĝ•a•j ĉemiz•o•j sen manik•o•j.

Est•is grand•a mov•ad•o en la tut•a ĉirkaŭ•aĵ•o. Sur la ĉiel•o la rab•o•bird•o•j de la dezert•o persekut•is la kolomb•o•j•n kaj moned•o•j•n de la land•o Gosen. Sur la bord•o•j de la kanal•o balanc•iĝ•is la grinc•ant•a•j gru•o•j kun sitel•o•j de frukt•ig•a akv•o, kaj la hom•o•j, kolekt•ant•a•j frukt•o•j•n, aper•is kaj mal•aper•is inter la verd•a•j arb•o•j kiel mult•kolor•a•j papili•o•j. En la dezert•o, sur la ŝose•o jam svarm•is la arme•o kaj ĝi•a•j serv•ist•o•j. Preter•galop•is skadr•o de rajd•ist•o•j, arm•it•a•j per lanc•o•j. Post ili marŝ•is paf•ark•ist•o•j en kuf•o•j kaj jup•o•j, ili hav•is la ark•o•j•n en la man•o, sag•uj•o•j•n sur la dors•o kaj larĝ•a•j•n hak•il•o•j•n ĉe la dekstr•a flank•o. La ark•ist•o•j•n akompan•is ŝton•ĵet•il•ist•o•j, port•ant•a•j sak•o•j•n kun ŝton•o•j kaj arm•it•a•j per mal•long•a•j glav•o•j.

Cent paŝ•o•j•n post ili ir•is du mal•grand•a•j infanteri•a•j taĉment•o•j, unu arm•it•a per lanc•o•j, la ali•a per hak•il•o•j. Ambaŭ port•is ort•angul•a•j•n ŝild•o•j•n, sur la brust•o hav•is dik•a•j•n kamizol•o•j•n, kvazaŭ kiras•o•j•n, kaj sur la kap•o kuf•o•j•n kun tuk•o•j, gard•ant•a•j la nuk•o•n kontraŭ la sun•o. La kuf•o•j kaj kamizol•o•j hav•is blu•a•j•n kaj blank•a•j•n aŭ nigr•a•j•n kaj flav•a•j•n stri•o•j•n: la soldat•o•j simil•is grand•a•j•n krabr•o•j•n.

Post la avan•gard•o ir•is la port•il•o de l’ ministr•o, ĉirkaŭ•at•a de hak•il•ist•o•j, kaj post ĝi en kupr•a•j kask•o•j kaj kiras•o•j, la grek•a•j taĉment•o•j, kies egal•a•j paŝ•o•j simil•is frap•o•j•n de pez•a•j martel•o•j. En la fin•o oni aŭd•is la krak•ad•o•n de la vetur•il•o•j kaj sur la flank•o de la ŝose•o rapid•is long•e•barb•a fenic•i•a komerc•ist•o, en port•il•o pend•ig•it•a inter du azen•o•j.

Subit•e de la avan•gard•o al•galop•is soldat•o kaj sci•ig•is al la ministr•o, ke la kron•princ•o proksim•iĝ•as. Li•a ekscelenc•o for•las•is la port•il•o•n, kaj en la sam•a moment•o aper•is sur la ŝose•o ar•et•o da kavalir•o•j, kiu•j de•salt•is de la ĉeval•o•j. Unu el la kavalir•o•j kaj la ministr•o ek•ir•is unu al la ali•a, halt•is post ĉiu•j kelk•e da paŝ•o•j kaj salut•is.

— Salut•o•n al vi, fil•o de l’ faraon•o, kiu viv•u etern•e! — dir•is la ministr•o.

— Salut•o•n al vi, sankt•a patr•o, kaj viv•u long•e — respond•is la kron•princ•o, kaj post•e al•don•is:

— Vi ir•is tiel mal•rapid•e, kvazaŭ oni for•seg•is al vi la pied•o•j•n, kaj Nitager ne pli mal•fru•e ol post du hor•o•j est•os antaŭ ni•a korpus•o

— Vi dir•is la ver•o•n. Vi•a stab•o marŝ•as tre mal•rapid•e.

— Eunana ankaŭ dir•is al mi — Ramzes montr•is oficir•o•n, kovr•it•a•n de amulet•o•j, star•ant•a•n post li — ke vi ne send•is patrol•o•j•n en la inter•mont•o•j•n. En okaz•o de efektiv•a milit•o la mal•amik•o pov•us atak•i vi•n de tiu flank•o.

— Mi ne est•as general•o, sed juĝ•ist•o — trankvil•e respond•is la ministr•o.

— Kaj kio•n far•is Patrokl•o?

— Patrokl•o kun la grek•a regiment•o eskort•as la milit•a•j•n maŝin•o•j•n.

— Kaj mi•a parenc•o kaj adjutant•o Tutmozis?

— Li dorm•as ankoraŭ, ŝajn•as al mi.

Ramzes mal•pacienc•e pied•frap•is la ter•o•n kaj ek•silent•is. Li est•is bel•a jun•ul•o, kun vizaĝ•o preskaŭ vir•in•a, al kiu al•don•is ĉarm•o•n la koler•o kaj la sun•brun•o. Li hav•is mal•larĝ•a•n kamizol•o•n kun blank•a•j kaj blu•a•j stri•o•j, sam•kolor•a•n nuk•o•tuk•o•n, or•a•n ĉen•o•n sur la kol•o kaj mult•e•kost•a•n glav•o•n sub la mal•dekstr•a brak•o.

— Mi vid•as — dir•is la princ•o — ke vi, Eunana, sol•a zorg•as pri mi honor•o.

La kovr•it•a de amulet•o•j oficir•o klin•iĝ•is ĝis la ter•o.

— Tutmozis est•as mal•diligent•ul•o — daŭr•ig•is la kron•princ•o. — Re•ven•u, Eunana, al vi•a posten•o. Almenaŭ la avan•gard•o hav•u estr•o•n.

Post•e, rigard•ant•e la sekv•ant•ar•o•n, kiu jam ĉirkaŭ•is li•n kvazaŭ el•kresk•int•e el la ter•o, li al•don•is:

— Oni don•u la port•il•o•n. Mi est•as lac•a, kiel ŝton•romp•ist•o.

— Ĉu la di•o•j pov•as lac•iĝ•i! — murmur•et•is Eunana, kiu star•is ankoraŭ post li.

— Ir•u al vi•a posten•o! — dir•is Ramzes.

— Ebl•e vi ordon•os al mi, ho bild•o de la lun•o, nun esplor•i la inter•mont•o•j•n? — mal•laŭt•e demand•is la oficir•o. — Mi pet•as vi•n, ordon•u, ĉar kie ajn mi est•as, mi•a kor•o flug•as post vi, por diven•i vi•a•n vol•o•n kaj plen•um•i ĝi•n.

— Mi sci•as, ke vi est•as atent•em•a — respond•is Ramzes. — Ir•u jam kaj observ•u ĉio•n.

— Sankt•a patr•o — si•n turn•is Eunana al la ministr•o — mi rekomend•as al vi•a ekscelenc•o mi•a•j•n plej humil•a•j•n serv•o•j•n.

Apenaŭ for•ir•is Eunana, en la fin•o de la marŝ•ant•a kolon•o ek•son•is ankoraŭ pli grand•a tumult•o. Oni serĉ•is la port•il•o•n de la kron•princ•o, sed ne pov•is ĝi•n trov•i. Anstataŭ•e aper•is, dis•puŝ•ant•e la grek•a•j•n soldat•o•j•n jun•a hom•o, kiu hav•is strang•a•n aspekt•o•n. Li port•is muslin•a•n ĉemiz•o•n, riĉ•e brod•it•a•n antaŭ•tuk•o•n kaj or•a•n skarp•o•n sur la ŝultr•o. Sed plej rimark•ind•a est•is li•a grand•eg•a peruk•o, konsist•ant•a el mult•a•j mal•grand•a•j har•lig•o•j, kaj art•a barb•o, simil•ant•a kat•a•n vost•o•n.

Tio est•is Tutmozis, la plej fam•a elegant•ul•o en Memfis•o; eĉ dum la milit•a marŝ•ad•o li zorg•is pri si•a tualet•o kaj sur•verŝ•is si•n per parfum•o•j

— Salut•o•n al vi, Ramzes — kri•is la elegant•ul•o, super•fort•e dis•puŝ•ant•e la oficir•o•j•n. — Imag•u, ke vi•a port•il•o perd•iĝ•is; vi est•as dev•ig•it•a sid•iĝ•i en la mi•a, kiu ne ind•as tia•n honor•o•n, sed kiu ne est•as plej mal•bon•a.

— Vi ek•koler•ig•is mi•n — respond•is la princ•o. — Vi dorm•as, anstataŭ gard•i la arme•o•n.

La elegant•ul•o ek•mir•is kaj halt•is.

— Mi dorm•as?... — ek•kri•is li. — Sek•iĝ•u la lang•o de tiu, kiu dir•as tia•j•n mensog•o•j•n. Sci•ant•e, ke vi ven•os, mi jam de unu hor•o vest•as mi•n; prepar•as al vi ban•o•n kaj parfum•o•j•n...

— Kaj dum•e la taĉment•o marŝ•as sen komand•o.

— Mi do dev•as komand•i la taĉment•o•n, en kiu est•as li•a ekscelenc•o la milit•a ministr•o kaj tia general•o, kiel Patrokl•o?

La kron•princ•o ek•silent•is, kaj dum•e Tutmozis proksim•iĝ•int•e al li, murmur•et•is:

— Kia•n aspekt•o•n vi hav•as, fil•o de l’ faraon•o?... Vi ne hav•as peruk•o•n, vi•a•j har•o•j kaj vest•o•j est•as plen•a•j de polv•o, vi•a haŭt•o est•as nigr•a kaj fend•it•a, kiel la ter•o en somer•o!... La respekt•ind•a reĝ•in•o-patr•in•o for•pel•us vi•n de la kort•eg•o, se ŝi vid•us vi•a•n mizer•o•n...

— Mi est•as nur lac•a.

— Sid•iĝ•u do en la port•il•o•n. Tie est•as freŝ•a•j kron•o•j de roz•o•j, rost•it•a•j bird•et•o•j kaj kruĉ•o da vin•o de Cipr•o. Mi kaŝ•is ankaŭ — al•don•is li mal•laŭt•e — Senura’n en la tend•ar•o...

— Ŝi est•as tie?... — demand•is la princ•o.

Li•a•j okul•o•j, kiu•j bril•is antaŭ moment•o, nebul•iĝ•is de volupt•o.

— La arme•o ir•u antaŭ•e•n — dir•is Tutmozis, — kaj ni atend•u ŝi•n ĉi tie. Ramzes kvazaŭ vek•iĝ•is.

— Las•u mi•n, tent•ant•o!... Post du hor•o•j est•os la batal•o..

— Ĉu tio est•as batal•o?...

— Almenaŭ est•os decid•it•a la sort•o de mi•a komand•o.

— Rid•u tio•n — dir•is la elegant•ul•o. — Mi ĵur•us, ke jam hieraŭ la milit•a ministr•o send•is raport•o•n al Li•a Sankt•ec•o, kun pet•o, ke li don•u al vi la korpus•o•n de Memfis•o.

— Tio est•as indiferent•a. Hodiaŭ mi ne pov•us pens•i pri io ali•a, ol la arme•o.

— Terur•a est•as vi•a inklin•o al la milit•o, dum kiu oni ne lav•as si•n tut•a•j•n monat•o•j•n por pere•i unu tag•o•n... Brr! Se vi vid•us Senura•n... Nur ek•rigard•u ŝi•n...

— Ĝust•e tiel mi ne rigard•os — respond•is Ramzes per firm•a voĉ•o.

En la sam•a moment•o, kiam oni al•port•is de la grek•a•j taĉment•o•j grand•eg•a•n port•il•o•n de Tutmozis por la kron•princ•o, de la avan•gard•o al•galop•is rajd•ist•o. Li de•glit•is de la ĉeval•o kaj kur•is tiel rapid•e, ke sonor•is sur li•a brust•o pentr•aĵ•o•j de l’ di•o•j kaj tabul•et•o•j kun ili•a•j nom•o•j. Tio est•is Eunana kvazaŭ en febr•o.

Ĉiu•j si•n turn•is al li, kaj ŝajn•is, ke tio al li plaĉ•is.

— Erpatre, plej alt•a buŝ•o! — ek•kri•is Eunana, klin•iĝ•ant•e antaŭ Ramzes. — Kiam laŭ vi•a ordon•o di•a mi rajd•is, konduk•ant•e la taĉment•o•n kaj zorg•e observ•ant•e ĉio•n, mi rimark•is sur la ŝose•o du bel•a•j•n skarab•o•j•n.

Ĉiu el la sankt•a•j insekt•o•j rul•is antaŭ si argil•a•n bul•et•o•n, tra la voj•o, al la sabl•o•j...

— Kio do? — inter•romp•is la kron•princ•o.

— Kompren•ebl•e — daŭr•ig•is Eunana, rigard•ant•e al la ministr•o — kiel ordon•as la pi•ec•o, mi kaj mi•a•j hom•o•j, honor•int•e per ni•a ador•o la sankt•a•j•n bild•o•j•n de la sun•o, halt•ig•is la marŝ•o•n. Tio est•as tiel grav•a antaŭ•dir•o, ke sen ordon•o neniu el ni kuraĝ•us ir•i antaŭ•e•n.

— Mi vid•as, ke vi est•as ver•e pi•a Egipt•an•o, kvankam vi•a•j trajt•o•j est•as ĥet•a•j, — respond•is Herhor, kaj si•n turn•int•e al la proksim•e star•ant•a•j alt•rang•ul•o•j, al•don•is:

— Ni ne ir•os plu sur la ŝose•o, ĉar ni pov•us pied•prem•i la sankt•a•j•n skarab•o•j•n. Pentuer, ĉu tra la inter•mont•o, dekstr•e, oni pov•as ĉirkaŭ•ir•i la ŝose•o•n?

— Jes — respond•is la skrib•ist•o de la ministr•o. — La inter•mont•o est•as unu mejl•o•n long•a kaj re•ven•as al la ŝose•o, preskaŭ kontraŭ Pi-Bailos.

— Grand•a perd•o de temp•o! — inter•romp•is koler•e la kron•princ•o.

— Mi ĵur•us, ke tio ne est•as skarab•o•j, sed la spirit•o•j de mi•a•j fenic•i•a•j procent•eg•ist•o•j — dir•is Tutmozis. — Ne pov•ant•e, post la mort•o, re•pren•i la mon•o•n, ili dev•ig•as mi•n, por pun•o, tra•ir•i la dezert•o•n!... La sekv•ant•ar•o de l’ princ•o mal•trankvil•e atend•is la decid•o•n; Ramzes dir•is al Herhor:

— Sankt•a patr•o, kio•n vi pens•as pri tio?

— Ek•rigard•u la oficir•o•j•n — respond•is la pastr•o — kaj vi kompren•os, ke ni dev•as ir•i tra la inter•mont•o.

Nun el•ir•is la estr•o de la grek•a•j soldat•o•j, la general•o Patrokl•o, kaj dir•is al la kron•princ•o:

— Se vi permes•os, princ•o, mi•a regiment•o daŭr•ig•os la antaŭ•a•n voj•o•n. Ni•a•j soldat•o•j ne tim•as la skarab•o•j•n.

— Vi•a•j soldat•o•j ne tim•as eĉ la reĝ•a•j•n tomb•o•j•n — respond•is la ministr•o.

— Sed kred•ebl•e ne est•as tie sen•danĝer•e, ĉar neniu re•ven•is. La grek•o, konfuz•it•a, for•ir•is.

— Konsent•u, sankt•a patr•o murmur•et•is la princ•o kun plej grand•a koler•o — ke tia mal•help•o ne halt•ig•us en la vojaĝ•o eĉ azen•o•n.

— Tial azen•o neniam est•os faraon•o — respond•is trankvil•e la ministr•o.

— En tia okaz•o vi, ministr•o, konduk•os la taĉment•o•n tra la inter•mont•o! — ek•kri•is Ramzes. Mi ne kon•as la pastr•a•n taktik•o•n, ceter•e mi dev•as ripoz•i. Akompan•u mi•n, kuz•o — dir•is li al Tutmozis kaj ek•ir•is al la nud•a•j mont•et•o•j.

ĈAPITR•O II

Li•a ekscelenc•o Herhor sen•prokrast•e ordon•is al si•a adjutant•o, kiu port•is la hak•il•o•n, pren•i la komand•o•n de la avan•gard•o anstataŭ Eunana. Post•e li send•is ordon•o•n, ke la maŝin•o•j por ĵet•ad•o de grand•a•j ŝton•o•j de•vetur•u de la ŝose•o en la inter•mont•o•n kaj ke la grek•a•j soldat•o•j facil•ig•u la tra•ir•o•n en mal•facil•a•j lok•o•j. Ĉiu•j vetur•il•o•j kaj port•il•o•j de la sekv•ant•ar•o ek•vetur•u en la fin•o.

Kiam Herhor don•is la ordon•o•j•n, la adjutant•o port•ant•a la vent•um•il•o•n proksim•iĝ•is al la skrib•ist•o Pentuer kaj murmur•et•is:

— Kred•ebl•e neniam plu oni pov•os vetur•i sur ĉi tiu ŝose•o...

— Kial? — respond•is la jun•a pastr•o.

— Se du skarab•o•j bar•is ni•a•n voj•o•n, ne konven•as plu ir•i sur ĝi. Pov•us okaz•i mal•feliĉ•o.

— Ĝi jam okaz•is. Ĉu vi ne rimark•is, ke la princ•o Ramzes ek•koler•is kontraŭ la ministr•o? Kaj ni•a sinjor•o ne aparten•as al tiu•j, kiu•j forges•as...

— Ne ni•a sinjor•o ofend•is la princ•o•n, sed kontraŭ•e li sent•is si•n ofend•it•a kaj sever•e riproĉ•is la fil•o•n de l’ faraon•o — respond•is Pentuer. — Kaj li bon•e far•is, ĉar al la princ•o jam hodiaŭ ŝajn•as, ke li est•os du•a Menes...

— Pli ĝust•e Ramzes Grand•a — inter•romp•is la adjutant•o.

— Ramzes Grand•a obe•is la di•o•j•n, jen kial li hav•as en tiu•j templ•o•j laŭd•a•j•n sur•skrib•o•j•n. Sed Menes, la unu•a egipt•a faraon•o, est•is detru•ant•o de l’ ord•o, kaj nur dank’ al patr•a indulg•o de la pastr•o•j oni cit•as li•a•n nom•o•n... Tamen mi ne don•us unu uten•o•n, ke la mumi•o de Menes ekzist•as.

— Mi•a Pentuer — daŭr•ig•is la adjutant•o — vi est•as saĝ•ul•o, vi do kompren•as, ke est•as indiferent•e por ni hav•i dek sinjor•o•j•n aŭ dek unu...

— Sed por la popol•o ne est•as indiferent•e, ĉu li dev•as el•fos•i ĉiu•jar•e unu mont•o•n da or•o por la pastr•o•j aŭ du mont•o•j•n: por la pastr•o•j kaj por la faraon•o — respond•is Pentuer kaj li•a•j okul•o•j ek•bril•is.

— Vi medit•as pri danĝer•a•j afer•o•j — murmur•et•is la adjutant•o.

— Kiom da foj•o•j vi mem parol•is kun indign•o pri la frenez•a•j el•spez•o•j de la faraon•a kort•eg•o kaj de la nomarĥ•o•j? — demand•is mir•e la pastr•o.

— Silent•u... silent•u!... Ni parol•os ankoraŭ pri tiu•j ĉi afer•o•j, sed ne. nun.

Malgraŭ la sabl•o la maŝin•o•j, ĉiu tir•at•a de du bov•o•j, pli rapid•e rul•iĝ•is en la dezert•o, ol sur la ŝose•o. Apud la unu•a ir•is Eunana ĉagren•it•a kaj medit•ant•a: kial la ministr•o for•pren•is de li la komand•o•n de la avan•gard•o? Ĉu oni intenc•as konfid•i al li pli alt•a•n posten•o•n?

Atend•ant•e do nov•a•n karier•o•n, kaj ebl•e por trankvil•ig•i la dub•o•j•n, kiu•j turment•is li•a•n kor•o•n, li pren•is stang•o•n kaj sub•ten•is la balist•o•n ĉie, kie la sabl•o est•is pli profund•a, aŭ instig•is la Grek•o•j•n per kri•o. Sed ili mal•mult•e atent•is li•n.

Jam du•on•hor•o•n la taĉment•o ir•is en la serpent•o•lini•a inter•mont•o; kies mur•o•j est•is nud•a•j kaj krut•a•j, kiam la avan•gard•o re•e halt•is. En ĉi tiu lok•o est•is ali•a inter•mont•o, transvers•a, en kies mez•o est•is el•fos•it•a sufiĉ•e larĝ•a kanal•o.

Kurier•o send•it•a al la ministr•o kun la sci•ig•o pri la mal•help•o, al•port•is ordon•o•n sen•prokrast•e plen•ig•i la kanal•o•n per ter•o.

Ĉirkaŭ cent grek•a•j soldat•o•j kun pint•hak•il•o•j kaj fos•il•o•j rapid•e ek•labor•is. Unu•j dis•hak•is la ŝton•eg•o•j•n, ali•a•j ĵet•is la fragment•o•j•n en la kanal•o•n kaj sur•ŝut•is sabl•o•n.

Subit•e el la fund•o de l’ inter•mont•o el•ir•is hom•o kun pint•o•hak•il•o, kiu hav•is form•o•n de cikoni•a kol•o kun bek•o. Tio est•is egipt•a kamp•ar•an•o, mal•jun•a, tut•e nud•a. Moment•o•n kun plej grand•a mir•o li rigard•is la labor•o•n de la soldat•o•j, post•e subit•e li salt•is inter ili•n, kri•ant•e:

— Kio•n vi far•as, idol•ist•o•j, tio ja est•as kanal•o?...

— Kaj vi, kiel vi kuraĝ•as insult•i la soldat•o•j•n de li•a sankt•ec•o? — demand•is li•n Eunana, jam ĉe•est•ant•a tie.

— Mi vid•as, ke vi dev•as est•i Egipt•an•o alt•rang•a — respond•is la kamp•ar•an•o — mi do respond•os al vi, ke la kanal•o aparten•as al potenc•a sinjor•o: li est•as ekonom•o de la skrib•ist•o de tiu, kiu port•as la vent•um•il•o•n de li•a ekscelenc•o la nomarĥ•o de Memfis•o. Gard•u do vi•n, ke mal•feliĉ•o ne traf•u vi•n!...

Ili ne kompren•is li•a•j•n vort•o•j•n, sed la ton•o mir•ig•is ili•n.

— Ili daŭr•ig•as! — dir•is la kamp•ar•an•o kun pli•grand•iĝ•ant•a terur•o. — Ve al vi, hund•o•j! — ek•kri•is li si•n ĵet•ant•e kun la hak•il•o al unu el la soldat•o•j.

La Grek•o el•ŝir•is la hak•il•o•n, kaj ek•bat•is li•n tiel fort•e je la dent•o•j, ke sang•o ek•ŝpruc•is el la buŝ•o. Kaj post•e li re•ven•is al la labor•o.

Du•on•e sven•ig•it•a per la bat•o, la kamp•ar•an•o perd•is la kuraĝ•o•n kaj komenc•is pet•eg•i:

— Sinjor•o — dir•is li — ĉi tiu•n kanal•o•n mi el•fos•is mem dum dek jar•o•j, tag•e kaj nokt•e, eĉ en la fest•o•j! Ni•a sinjor•o promes•is, ke se mi sukces•os al•konduk•i akv•o•n al ĉi tiu valet•o, li far•os mi•n ter•kultur•ist•o sur ĝi, don•os al mi la kvin•on•o•n da rikolt•o kaj donac•os la liber•o•n... Ĉu vi aŭd•as?... La liber•o•n al mi kaj al mi•a•j tri infan•o•j!... Ho di•o•j!...

Li lev•is la man•o•j•n al la ĉiel•o kaj re•e si•n turn•is al Eunana:

— Ili mi•n ne kompren•as, ĉi tiu•j trans•mar•a•j barb•ul•o•j, id•o•j de hund•o•j, frat•o•j de Fenic•i•an•o•j kaj Hebre•o•j! Sed vi, sinjor•o, vi aŭskult•os mi•a•n pet•o•n... De dek jar•o•j, kiam la ali•a•j ir•is al la foir•o aŭ danc•ad•o aŭ sankt•a procesi•o, mi ŝtel•ir•is en ĉi tiu•n ne•gast•am•a•n inter•mont•o•n. Mi ne ir•is al la tomb•o de mi•a patr•in•o — mi fos•is; mi forges•is pri la mort•int•o•j, por don•i al mi•a•j infan•o•j kaj al mi mem liber•o•n kaj ter•o•n almenaŭ unu tag•o•n antaŭ la mort•o... Est•u mi•a•j atest•ant•o•j, ho di•o•j, kiom da foj•o•j surpriz•is mi•n ĉi tie la nokt•o!... Kiom da foj•o•j mi aŭd•is ĉi tie la plend•a•j•n voĉ•o•j•n de hien•o•j kaj vid•is la verd•a•j•n okul•o•j•n de lup•o•j! Sed mi ne for•kur•ad•is, ĉar kie•n mi pov•us for•kur•i, kiam sur ĉiu voj•et•o atend•is mi•n la terur•o, kaj en ĉi tiu kanal•o la liber•ec•o ten•is mi•n je la pied•o•j?... Foj•e, tie, post ĉi tiu breĉ•o ven•is renkont•e al mi leon•o, la faraon•o de ĉiu•j best•o•j. Mi ek•genu•is antaŭ li kaj, kred•u al mi, mi dir•is la jen•a•j•n vort•o•j•n: “Sinjor•o, ĉu vi bon•vol•us mi•n manĝ•i?... Mi ja est•as nur sklav•o!” La rab•em•a leon•o ek•kompat•is mi•n; la lup•o evit•is mi•n, eĉ la perfid•em•a•j vespert•o•j indulg•is mi•a•n, mal•feliĉ•a•n kap•o•n, kaj vi Egipt•an•o...

La kamp•ar•an•o ek•silent•is: li rimark•is la proksim•iĝ•ant•a•n sekv•ant•ar•o•n de la ministr•o Herhor. La vent•um•il•o montr•is al li, ke tio est•as alt•rang•ul•o, la panter•a fel•o — ke tio est•as pastr•o. Li do kur•is al li, ek•genu•is kaj tuŝ•is la sabl•o•n per la kap•o.

— Kio•n vi vol•as, hom•o? — demand•is la ministr•o.

— Lum•o de la sun•o, aŭskult•u mi•n; — ek•kri•is la kamp•ar•an•o. — Est•u neniu ĝem•o en vi•a ĉambr•o kaj la mal•feliĉ•o ne ir•u post vi! Nenio mal•help•u vi•a•j•n ag•o•j•n kaj la flu•o ne for•port•u vi•n, kiam vi vetur•os sur Nil•o al la ali•a bord•o...

— Mi demand•as, kio•n vi vol•as? — ripet•is la ministr•o.

— Grand•anim•a sinjor•o, — daŭr•ig•is la kamp•ar•an•o — gvid•ist•o sen kapric•o•j, vi venk•as la mal•ver•o•n kaj kre•as la ver•o•n, vi, kiu est•as la patr•o de la mal•feliĉ•ul•o, la edz•o de la vidv•in•o, la vest•o de la orf•o... Permes•u al mi dis•port•i vi•a•n nom•o•n, kiel la leĝ•o•n de la land•o... Permes•u al vi•a nom•o pas•i inter mi•a•j lip•o•j... Aŭskult•u kaj far•u la just•o•n, plej nobl•a el la nobl•a•j...*

— Li vol•as, ke oni ne plen•ig•u la kanal•o•n — dir•is Eunana.

La ministr•o lev•is la ŝultr•o•j•n kaj ek•ir•is al la kanal•o, sur kiu oni met•is tabul•o•n. La mal•esper•int•a kamp•ar•an•o kapt•is li•n je la pied•o•j.

— For kun tio!... — ek•kri•is la ministr•o, for•paŝ•ant•e kvazaŭ de l’ mord•o de viper•o.

La skrib•ist•o Pentuer de•turn•is la kap•o•n, li•a mal•gras•a vizaĝ•o hav•is griz•a•n kolor•o•n. Sed Eunana kapt•is la kamp•ar•an•o•n je la nuk•o, kaj ne pov•ant•e for•ŝir•i li•n de la pied•o•j de l’ ministr•o, al•vok•is soldat•o•j•n. Post moment•o li•a ekscelenc•o liber•ig•it•a, trans•ir•is la kanal•o•n, kaj la soldat•o•j for•port•is la kamp•ar•an•o•n preskaŭ en la aer•o al la fin•o de la taĉment•o. Ili don•is al li kelk•dek•o•n da pugn•o•bat•o•j, kaj la sub•oficir•o•j ĉiam arm•it•a•j per kan•o•j kalkul•is al li kelk•dek•o•n da baston•o•j kaj fin•e ĵet•is li•n apud la en•ir•o en la inter•mont•o•n.

Bat•it•a, sang•ant•a kaj terur•it•a, la mizer•ul•o moment•o•n sid•is sur la sabl•o, frot•is la okul•o•j•n kaj subit•e salt•e lev•iĝ•int•e, komenc•is for•kur•i al la ŝose•o, ĝem•ant•e:

— La ter•o en•glut•u mi•n!... Mal•ben•it•a est•as la tag•o, en kiu mi ek•vid•is la lum•o•n, kaj la nokt•o en kiu mi dir•is: “Hom•o nask•iĝ•is... En la mantel•o de la just•ec•o ne ekzist•as eĉ unu pec•o por la sklav•o•j. La di•o•j ne rigard•as tia•n kre•aĵ•o•n, kiu hav•as man•o•j•n nur por la labor•o, buŝ•o•n nur por la plor•o, kaj dors•o•n por la baston•o•j. Ho mort•o, cindr•ig•u mi•a•n korp•o•n por ke tie, sur la kamp•o•j de Oziris•o, mi ne re•nask•iĝ•u sklav•o...”

ĈAPITR•O III

Spir•eg•ant•e de koler•o la princ•o Ramzes grimp•is sur la mont•et•o•n, kaj post li Tutmozis. La elegant•ul•o hav•is la peruk•o•n antaŭ•o post•e•n, li•a barb•o de•fal•is, li do port•is ĝi•n en la man•o; malgraŭ la lac•iĝ•o li est•us pal•a, se la ruĝ•o ne kovr•us li•a•n vizaĝ•o•n.

Fin•e la princ•o halt•is sur la supr•o. De la inter•mont•o flug•is al ili la kri•o•j de la soldat•ar•o kaj la bru•o de la rul•iĝ•ant•a•j balist•o•j; antaŭ ili kuŝ•is la vast•a land•o Gosen, ban•iĝ•ant•a en la bril•o•j de la sun•o. Ŝajn•is, ke tio ne est•as ter•o, sed or•a nub•o, sur kiu la sonĝ•o•j pentr•is pejzaĝ•o•n per kolor•il•o•j el smerald•o•j, arĝent•o, ruben•o•j, perl•o•j kaj topaz•o•j.

La kron•princ•o etend•is la man•o•n.

— Rigard•u — ek•kri•is li al Tutmozis — tie dev•as est•i mi•a ter•o, kaj ĉi tie mi•a arme•o... Kaj tie plej alt•a•j konstru•aĵ•o•j est•as la palac•o•j de l’ pastr•o•j, kaj ĉi tie — plej alt•a estr•o de la arme•o est•as pastr•o!... Ĉu oni pov•as toler•i tio•n?

— Ĉiam est•is tiel — respond•is Tutmozis, mal•kuraĝ•e rigard•ant•e ĉirkaŭ•e.

— Tio est•as mal•ver•a! Mi ja kon•as la histori•o•n de ĉi tiu land•o, kaŝ•it•a•n por vi. Estr•o•j de la arme•o•j kaj de l’ ofic•ist•o•j est•is sol•e la faraon•o•j, aŭ almenaŭ la plej energi•a•j el ili. Ili ne pas•ig•is la tag•o•j•n far•ant•e ofer•o•j•n aŭ preĝ•ant•e, sed reg•ant•e la ŝtat•o•n.

— Se tia est•as la vol•o de li•a sankt•ec•o... — inter•romp•is Tutmozis.

— Ne est•as la vol•o de mi•a patr•o, ke la nomarĥ•o•j reg•u despot•e en si•a•j ĉef•urb•o•j, kaj ke la etiop•i•a vic-reĝ•o si•n opini•as egal•a al la reĝ•o de l’ reĝ•o•j. Kaj ne pov•as est•i vol•o de mi•a patr•o, ke li•a arme•o ĉirkaŭ•ir•as du or•a•j•n skarab•o•j•n, tial ke la ministr•o de l’ milit•o est•as pastr•o.

— Li est•as grand•a batal•ist•o!... murmur•et•is Tutmozis pli kaj pli sen•kuraĝ•e.

— Kia batal•ist•o!... Ĉar li venk•is plen•man•o•n da libi•a•j rab•ist•o•j, kiu•j dev•as for•kur•i nur ek•vid•int•e la jak•o•j•n de la egipt•a•j soldat•o•j? Sed rigard•u, kio•n far•as ni•a•j najbar•o•j. Izrael•o mal•fru•as kun la tribut•o kaj pag•as mal•pli kaj mal•pli. La ruz•a Fenic•i•an•o ĉiu•jar•e re•pren•as kelk•e da ŝip•o•j el ni•a eskadr•o. Kontraŭ Ĥet•o•j, orient•e, ni est•as dev•ig•at•a•j hav•i pret•a grand•a•n arme•o•n, kaj ĉirkaŭ Babilon•o kaj Niniv•o bol•as mov•ad•o, kiu•n oni sent•as en la tut•a Mezopotami•o.

Kaj kia est•as la definitiv•a rezultat•o de la reg•ad•o de l’ pastr•o•j? La jen•a: mi•a pra•av•o hav•is 100 mil talent•o•j•n da jar•a en•spez•o kaj 160 mil soldat•o•j•n, mi•a patr•o hav•as apenaŭ 50 mil talent•o•j•n kaj 120 mil soldat•o•j•n.

Kaj kia est•as la arme•o!... Se ni ne hav•us la grek•a•n korpus•o•n, kiu ten•as ili•n en ord•o, kiel la hund•o la ŝaf•o•j•n, jam hodiaŭ la egipt•a•j soldat•o•j obe•us nur la pastr•o•j•n, kaj la faraon•o ne diferenc•us de simpl•a nomarĥ•o.

— De kie vi sci•as tio•n?... De kie ven•as tia•j pens•o•j? — mir•is Tutmozis.

— Ĉu mi ne de•ven•as de la gent•o de l’ pastr•o•j! Ili ja instru•is mi•n, kiam mi ne est•is ankoraŭ kron•princ•o. Oh, kiam mi far•iĝ•os faraon•o, post mi•a patr•o, kiu viv•u etern•e, mi met•os sur ili•a•j•n nuk•o•j•n mi•a•n pied•o•n en fer•a sandal•o... Antaŭ tio mi etend•os mi•a•n man•o•n al ili•a•j trezor•ej•o•j, kiu•j est•is ĉiam plen•a•j; sed kiu•j de l’ temp•o de Ramzes Grand•a komenc•is ŝvel•i kaj hodiaŭ est•as tiel dik•a•j de or•o, ke post ili oni ne vid•as la trezor•ej•o•n de l’ faraon•o.

— Ve al mi kaj vi!, — sopir•is Tutmozis. — Vi hav•as intenc•o•j•n, sub kiu•j kurb•iĝ•us ĉi tiu mont•et•o, se ĝi aŭd•us kaj kompren•us ili•n. Kaj kie est•as vi•a•j fort•o•j?... help•ant•o•j?... soldat•o•j?... Kontraŭ vi star•iĝ•os la tut•a popol•o, konduk•at•a de la potenc•a kast•o... kaj kun vi? La princ•o aŭskult•is kaj ek•medit•is. Fin•e li respond•is:

— La arme•o.

— Grand•a part•o sekv•os la pastr•o•j•n.

— La grek•a korpus•o.

— Barel•o da akv•o en Nil•o.

— La ofic•ist•o•j.

— Du•on•o aparten•as al ili.

Ramzes mal•ĝoj•e balanc•is la kap•o•n kaj ek•silent•is.

De la supr•o ili mal•supr•e•n•ir•is sur nud•a kaj ŝton•plen•a dekliv•o al la ali•a flank•o de la alt•aĵ•o. Subit•e Tutmozis, kiu ir•is antaŭ•e, ek•kri•is:

— Ĉu sorĉ•o frap•is mi•a•j•n okul•o•j•n?... Rigard•u, Ramzes!... Inter ĉi tiu•j ŝton•eg•o•j est•as ja kaŝ•it•a du•a Egipt•o!

— Kred•ebl•e tio est•as bien•o de pastr•o, kiu ne pag•as impost•o•j•n, — mal•dolĉ•e respond•is la princ•o.

Ĉe ili•a•j pied•o•j, en la fund•o kuŝ•is frukt•o•don•a val•o, kiu hav•is form•o•n de fork•o, kies dent•o•j est•is kaŝ•it•a•j inter la ŝton•o•j. En unu angul•o oni vid•is kelk•e da dom•et•o•j por la serv•ist•o•j kaj bel•a•n dom•et•o•n de la posed•ant•o aŭ administr•ant•o. Tie kresk•is palm•o•j, vin•ber•uj•o•j, oliv•arb•o•j, fig•uj•o•j kun radik•o•j en la aer•o, cipres•o•j, eĉ jun•a•j baobab•o•j. En la mez•o flu•is akv•a stri•o, sur la dekliv•o•j de l’ alt•aĵ•o•j ĉiu•n kelk•cent•o•n da paŝ•o•j oni vid•is mal•grand•a•j•n lag•et•o•j•n.

Mal•supr•e•n•ir•int•e inter la vin•ber•ej•o•j, plen•a•j de matur•a•j frukt•o•j, i1i ek•aŭd•is vir•in•a•n voĉ•o•n, kiu vok•is aŭ pli ĝust•e kant•is per melankoli•a ton•o:

— Kie vi est•as, mi•a kok•in•et•o? respond•u, kie vi est•as mi•a plej am•at•a?... Vi for•kur•is de mi, kvankam mi mem don•as al vi akv•o•n kaj nutr•as vi•n per tiel pur•a gren•o, ke sopir•as la sklav•o•j... Kie vi est•as?... respond•u!... Ne forges•u, ke la nokt•o surpriz•os vi•n kaj vi ne re•trov•os la dom•o•n, kie ĉiu•j serv•as al vi; aŭ al•flug•os de la dezert•o flav•ruĝ•a vultur•o kaj dis•ŝir•os vi•a•n kor•o•n. Tiam vi van•e vok•ad•os vi•a•n sinjor•in•o•n, kiel nun mi vi•n... Respond•u, ali•e mi ek•koler•os kaj for•ir•os, kaj vi dev•os sekv•i mi•n pied•ir•e.

La kant•o proksim•iĝ•is al la vojaĝ•ant•a•j. La kant•ant•in•o est•is kelk•e da paŝ•o•j de ili, kiam Tutmozis, en•ŝov•int•e la kap•o•n inter la arb•et•o•j•n, ek•kri•is:

— Rigard•u, Ramzes, ĉarm•a knab•in•o?...

La princ•o anstataŭ rigard•i salt•is sur la voj•et•o•n kaj bar•is la voj•o•n al la kant•ant•in•o. Efektiv•e ŝi est•is bel•a knab•in•o kun grek•a•j trajt•o•j kaj vizaĝ•o kvazaŭ el ebur•o. Sub la vual•o, kiu kovr•is la vizaĝ•o•n, pend•is riĉ•a•j, nigr•a•j har•o•j, lig•it•a•j en nod•o. Ŝi hav•is blank•a•n long•a•n vest•o•n, kiu•n ŝi lev•is de unu flank•o per la man•o; sub la diafan•a ŝtof•o oni vid•is ŝi•a•j•n virg•a•j•n brust•o•j•n, simil•a•j•n al pom•o•j.

— Kiu vi est•as, knab•in•o? — ek•kri•is Ramzes.

Mal•aper•is la minac•a•j sulk•o•j de li•a vizaĝ•o, li•a•j okul•o•j ek•bril•is.

— Ho Jehov•o!... patr•o!... — kri•is ŝi terur•it•a kaj halt•is sen•mov•e sur la voj•et•o.

Sed post moment•o ŝi trankvil•iĝ•is, kaj ŝi•a•j velur•a•j okul•o•j re•e rigard•is kun la kutim•a dolĉ•a melankoli•o.

— Kiel vi ven•is ĉi tie•n?... — demand•is ŝi la princ•o•n per iom trem•ant•a voĉ•o. — Mi vid•as, ke vi est•as soldat•o, kaj al la soldat•o•j est•as mal•permes•it•e en•ir•i ĉi tie•n.

— Kial mal•permes•it•e est•as?

— Ĉar tio est•as ter•o de grand•a sinjor•o, Sezotris...

— Oh, oh! — rid•et•is Ramzes.

— Ne rid•u, ĉar vi tuj pal•iĝ•os. Sinjor•o Sezotris est•as skrib•ist•o de sinjor•o Ĥaires, kiu port•as la vent•um•il•o•n super li•a ekscelenc•o, nomarĥ•o de Memfis•o.

— Oh, oh!... — ripet•is Ramzes, sen•inter•romp•e rid•ant•e.

— Vi•a•j vort•o•j est•as mal•respekt•a•j — dir•is la knab•in•o sulk•ig•ant•e la brov•o•j•n. — Se mi ne leg•us bon•ec•o•n sur vi•a vizaĝ•o, mi pens•us, ke vi est•as grek•a dung•at•o aŭ bandit•o.

— Ankoraŭ ne, sed iam li ebl•e far•iĝ•os plej grand•a bandit•o, kiu•n port•is la ter•o — inter•met•is la elegant•a Tutmozis, ord•ig•ant•e la peruk•o•n.

— Kaj vi, vi sen•dub•e est•as danc•ist•o — respond•is la knab•in•o kuraĝ•iĝ•int•e. — Oh, mi est•as eĉ cert•a, ke mi vid•is vi•n en la foir•o en Pi-Bailos: vi sorĉ•is serpent•o•j•n...

Ambaŭ jun•ul•o•j gaj•e ek•rid•is.

— Kaj kiu vi est•as? — demand•is Ramzes la knab•in•o•n, pren•ant•e ŝi•n je la man•o, kiu•n ŝi re•tir•is.

— Ne est•u tiel kuraĝ•a, mi est•as Sara, fil•in•o de Gedeon, administr•ant•o de ĉi tiu bien•o.

— Hebre•in•o? — demand•is Ramzes, kaj nub•o pas•is sur li•a vizaĝ•o.

— Ne grav•e, ne grav•e... — ek•kri•is Tutmozis. — Ĉu vi pens•as, ke Hebre•in•o•j est•as mal•pli dolĉ•a•j ol Egipt•an•in•o•j?... Ili est•as nur pli modest•a•j kaj mal•facil•a•j, kaj tio al•don•as al ili•a am•o special•a•n ĉarm•o•n.

— Vi do est•as idol•ist•o•j — dir•is Sara kun mem•respekt•o. — Ripoz•u, se vi est•as lac•a•j, de•ŝir•u vin•ber•o•j•n kaj for•ir•u kun Di•o. Ni•a•j serv•ist•o•j ne volont•e akcept•as tia•j•n gast•o•j•n.

Ŝi vol•is for•ir•i, sed Ramzes re•ten•is ŝi•n.

— Halt•u... Vi plaĉ•as al mi, vi ne pov•as tiel ni•n for•las•i.

— Mal•bon•a spirit•o ek•posed•is vi•n. Neniu en ĉi tiu val•o kuraĝ•us tiel parol•i al mi... — indign•is Sara.

— Aŭskult•u, — inter•romp•is Tutmozis — ĉi tiu jun•ul•o est•as oficir•o de la pastr•a regiment•o Ptah kaj skrib•ist•o de skrib•ist•o de tia sinjor•o, kiu port•as vent•um•il•o•n super la port•ant•o da l’ vent•um•il•o de l’ nomarĥ•o Habu.

— Sen•dub•e li est•as oficir•o — respond•is Sara, medit•e rigard•ant•e Ramzes•o•n. — Ebl•e li mem est•as grand•a sinjor•o?... — al•don•is ŝi met•ant•e unu fingr•o•n sur la buŝ•o•n.

— Kiu ajn mi est•as, vi•a bel•ec•o super•as mi•a•n rang•o•n — dir•is li subit•e.

— Sed dir•u al mi, ĉu ver•e vi... manĝ•as pork•aĵ•o•n?...

Sara rigard•is li•n ofend•it•e, kaj Tutmozis dir•is:

— Oni tuj vid•as, ke vi ne kon•as Hebre•o•j•n. Ek•sci•u do, ke Hebre•o prefer•us mort•i, ol manĝ•i pork•aĵ•o•n, kiu•n ceter•e mi ne trov•as plej mal•bon•a...

— Sed vi mort•ig•as la kat•o•j•n? — insist•is Ramzes, prem•ant•e la man•o•j•n de Sara kaj rigard•ant•e ŝi•a•j•n okul•o•j•n.

— Ankaŭ tio est•as fabel•o... sen•hont•a fabel•o!... — ek•kri•is Tutmozis. — Vi pov•is demand•i mi•n pri tio, anstataŭ dir•i sen•senc•aĵ•o•j•n... Mi ja hav•is tri am•at•in•o•j•n hebre•in•o•j•n...

— Ĝis nun vi dir•is la ver•o•n, sed nun vi mensog•as — inter•romp•is li•n Sara. — Hebre•in•o neniam est•os ies am•at•in•o! — al•don•is ŝi fier•e.

— Eĉ am•at•in•o de skrib•ist•o de tia sinjor•o, kiu port•as la vent•um•il•o•n super la nomarĥ•o de Memfis•o?... — demand•is Tutmozis per mok•a ton•o.

— Eĉ...

— Eĉ am•at•in•o de la sinjor•o, kiu port•as la vent•um•il•o•n? Sara ŝancel•iĝ•is, sed respond•is:

— Eĉ.

— Ŝi do ne far•iĝ•us am•at•in•o de l’ nomarĥ•o...

La knab•in•o mal•lev•is la man•o•j•n. Mir•e ŝi rigard•is la jun•ul•o•j•n unu post la ali•a; ŝi•a•j lip•o•j trem•is, ŝi•a•j okul•o•j vual•iĝ•is de larm•o•j.

— Kiu vi est•as?... demand•is ŝi kun tim•o. — Vi ven•is de l’ mont•o•j, kiel vojaĝ•ant•o•j, kiu•j pet•as pan•o•n kaj akv•o•n... Sed vi parol•as al mi, kiel plej grand•a•j sinjor•o•j... Kiu vi est•as?... Vi•a glav•o — ŝi turn•is si•n al Ramzes — est•as ornam•it•a per smerald•o•j, kaj sur la kol•o vi hav•as ĉen•o•n tia•n, kia•n ne posed•as en si•a trezor•ej•o eĉ ni•a sinjor•o, la grand•anim•a Sezotris...

— Prefer•e respond•u al mi, ĉu mi plaĉ•as al vi? — demand•is insist•e Ramzes, prem•ant•e ŝi•a•j•n man•o•j•n kaj am•e rigard•ant•e ŝi•a•j•n okul•o•j•n.

— Vi est•as bel•a, kiel la anĝel•o Gabriel•o, sed mi tim•as vi•n, ĉar mi ne sci•as, kiu vi est•as.

Subit•e post la mont•o•j ek•son•is trumpet•o.

— Oni vok•as vi•n — ek•kri•is Tutmozis.

— Kaj se mi est•us sam•e grand•a sinjor•o, kiel vi•a Sezotris?... — demand•is la princ•o.

— Tio est•as ebl•a... — murmur•et•is Sara.

— Kaj se mi port•us la vent•um•il•o•n super la nomarĥ•o de Memfis•o?...

— Vi pov•as est•i eĉ tiel grand•a... Ie sur la mont•et•o la trumpet•o ek•son•is du•a•n foj•o•n.

— Ni ir•u, Ramzes! — insist•is Tutmozis terur•it•a.

— Kaj se mi est•us... la kron•princ•o, ĉu vi ven•us, knab•in•o, al mi?... — demand•is la princ•o.

— Ho Jehov•o!... — ek•kri•is Sara kaj fal•is sur la genu•o•j•n. Nun en divers•a•j punkt•o•j la trumpet•o•j lud•is alarm•a•n al•vok•o•n.

— Ni kur•u!... — kri•is mal•esper•e Tutmozis. — Ĉu vi ne aŭd•as la alarm•o•n?...

La kron•princ•o rapid•e de•met•is la ĉen•o•n de si•a kol•o kaj sur•met•is ŝi•n al Sara.

— Don•u ĝi•n al vi•a patr•o — dir•is li — mi aĉet•as vi•n de li. Adiaŭ... Li pasi•e kis•is ŝi•a•n buŝ•o•n, kaj, ŝi ĉirkaŭ•prem•is li•a•j•n pied•o•j•n. Li si•n el•ŝir•is, for•kur•is kelk•e da paŝ•o•j, post•e re•ven•is kaj re•e kares•is per kis•o•j ŝi•a•n bel•a•n vizaĝ•o•n kaj ŝi•a•j•n korv•a•j•n har•o•j•n, kvazaŭ ne aŭd•ant•e la sen•pacienc•a•j•n al•vok•o•j•n de la arme•o.

— En la nom•o de li•a sankt•ec•o la faraon•o, mi al•vok•as vi•n, ir•u kun mi!... — ek•kri•is Tutmozis kaj kapt•is la princ•o•n je la man•o.

Ili ek•kur•is galop•e al la son•o de la trumpet•o•j. Ramzes de temp•o al temp•o ŝancel•iĝ•is kiel ebri•a kaj turn•is la kap•o•n. Fin•e ili komenc•is grimp•i sur la kontraŭ•a•n mont•et•o•n.

— Kaj ĉi tiu hom•o — pens•is Tutmozis — vol•as batal•i kontraŭ la pastr•o•j!...

ĈAPITR•O IV

La kron•princ•o kaj li•a kun•ul•o kur•is preskaŭ kvar•on•o•n da hor•o sur la ŝton•eg•a dors•o de la mont•et•o, de pli kaj pli proksim•e aŭd•ant•e la trumpet•o•j•n, kiu•j pli kaj pli laŭt•e lud•is la alarm•o•n. Fin•e ili ven•is al lok•o, de kie per unu ek•rigard•o oni pov•is ĉirkaŭ•pren•i la tut•a•n land•o•n.

Mal•dekstr•e kuŝ•is la ŝose•o, post kiu oni vid•is klar•e la urb•o•n Pi-Bailos, la star•ant•a•j•n post ĝi regiment•o•j•n de la kron•princ•o kaj grand•a•n polv•a•n nebul•o•n, kiu pend•is super la mal•amik•o, marŝ•ant•a de l’ orient•o. Dekstr•e larĝ•e mal•ferm•is si•a•n faŭk•o•n la inter•mont•o, sur kies mez•o la grek•a regiment•o tren•is la milit•a•j•n maŝin•o•j•n. Ne mal•proksim•e de la ŝose•o ĉi tiu inter•mont•o kun•flu•iĝ•is kun ali•a, pli larĝ•a, kiu ir•is de la fund•o de l’ dezert•o.

En tiu punkt•o est•is io ekster•ordinar•a. La Grek•o•j kun la maŝin•o•j star•is sen•mov•a•j ne mal•proksim•e de l’ punkt•o de l’ kun•iĝ•o de la du inter•mont•o•j; kaj sur ĉi tiu punkt•o mem, inter la stab•o de l’ kron•princ•o kaj la ŝose•o, star•is kvar dens•a•j vic•o•j de iu ali•a arme•o, kvazaŭ kvar bar•il•o•j kun super•star•ant•a•j bril•ant•a•j lanc•o•j.

Malgraŭ la tre krut•a voj•o, la princ•o galop•e kur•is mal•supr•e•n al si•a taĉment•o, ĝis la lok•o kie star•is la milit•a ministr•o, ĉirkaŭ•it•a de oficir•o•j.

— Kio okaz•is?... — kri•is li minac•e. — Kial vi trumpet•as alarm•o•n, anstataŭ marŝ•i?

— Ni est•as for•tranĉ•it•a•j — dir•is Herhor.

— Kiu?... per kiu?...

— Ni•a taĉment•o, per tri regiment•o•j de Nitager, kiu•j ven•is el la dezert•o.

— Tie do, proksim•e de la ŝose•o, star•as la mal•amik•o?

— Star•as la ne•venk•ebl•a Nitager mem.

Ŝajn•is, ke en tiu moment•o la kron•princ•o frenez•iĝ•is. Li•a buŝ•o kurb•iĝ•is, la okul•o•j el•ir•is el la orbit•o•j. Li el•tir•is la glav•o•n kaj kur•ant•e al la Grek•o•j li kri•is per raŭk•a voĉ•o:

— Sekv•u mi•n kontraŭ tiu•j, kiu•j bar•is al ni la voj•o•n.

— Viv•u etern•e, erpatre! — ek•kri•is Patrokl•o, ankaŭ el•tir•ant•e la glav•o•n. — Antaŭ•e•n, id•o•j de Aĥil•o! — li turn•is si•n al la soldat•o•j. — Ni montr•u al la egipt•a•j bov•in•ist•o•j, ke ne est•as permes•it•e halt•ig•i ni•n!...

La trumpet•o•j ek•lud•is al la atak•o. La kvar mal•long•a•j, sed rekt•a•j grek•a•j vic•o•j ek•kur•is antaŭ•e•n. Lev•iĝ•is polv•a nebul•o kaj kri•o•j por la honor•o de Ramzes.

Post kelk•e da minut•o•j la Grek•o•j trov•iĝ•is antaŭ la egipt•a•j regiment•o•j kaj halt•is ŝancel•iĝ•ant•e.

— Antaŭ•e•n!... — kri•is la kron•princ•o, kur•ant•e kun la glav•o en la man•o.

La Grek•o•j mal•lev•is la lanc•o•j•n. En la kontraŭ•a•j vic•o•j far•iĝ•is mov•ad•o, tra•kur•is murmur•o, kaj la lanc•o•j ankaŭ mal•lev•iĝ•is...

— Kiu•j vi est•as, frenez•ul•o•j?... — ek•son•is potenc•a voĉ•o de la kontraŭ•a flank•o.

— La kron•princ•o!... — respond•is Patrokl•o.

Moment•o da silent•o.

— Mal•ferm•u la vic•o•j•n... — ripet•is la sam•a potenc•a voĉ•o.

La regiment•o•j de la orient•a arme•o mal•rapid•e mal•ferm•iĝ•is, kiel pez•a du•on•a pord•eg•o, kaj la grek•a taĉment•o tra•pas•is.

Tiam al la kron•princ•o proksim•iĝ•is griz•har•a batal•ist•o en or•it•a arm•aĵ•o kaj kask•o kaj mal•alt•e klin•iĝ•int•e, dir•is:

— Vi venk•is, erpatre. Sol•e grand•a arme•estr•o tia•manier•e el•ir•as el embaras•o.

— Vi est•as Nitager, la plej brav•a el la brav•a•j!... — ek•kri•is la princ•o.

En la sam•a moment•o ven•is al ili la milit•a ministr•o, kiu aŭd•is la inter•parol•ad•o•n kaj dir•is per mal•dolĉ•a ton•o:

— Kaj se la ĉef•estr•o de vi•a arme•o est•us sam•e sen•disciplin•a kiel la erpatre, kiel ni fin•us la manovr•o•j•n?

— Las•u la jun•a•n batal•ist•o•n trankvil•a! — respond•is Nitager. — Ĉu ne sufiĉ•as, ke li montr•is leon•a•j•n ung•eg•o•j•n, kiel konven•as al id•o de faraon•o•j?...

Tutmozis, aŭd•ant•e kia•n direkt•o•n pren•as la inter•parol•ad•o, si•n turn•is al Nitager:

— Kia•manier•e vi est•as ĉi tie, grand•a general•o, kiam vi•a•j ĉef•a•j fort•o•j trov•iĝ•as antaŭ ni•a arme•o?

— Mi sci•is, kiel mal•zorg•e marŝ•as la taĉment•o de Memfis•o, dum la princ•o kolekt•as la regiment•o•j•n apud Pi-Bailos. Por rid•i do mi vol•is kapt•i vi•n, jun•a•j sinjor•o•j... Mal•feliĉ•e por mi, mi renkont•is ĉi tie la kron•princ•o•n, kiu ne•ebl•ig•is mi•a•j•n plan•o•j•n. Ag•u tiel ĉiam, Ramzes, kompren•ebl•e kontraŭ ver•a•j mal•amik•o•j.

— Kaj se, kiel hodiaŭ, li renkont•os fort•o•j•n, tri•foj•e super•ant•a•j•n la li•a•j•n?... — demand•is Herhor.

— Kuraĝ•a saĝ•o valor•as pli mult•e, ol la fort•o — respond•is la mal•jun•a general•o. — La elefant•o est•as kvin•dek•foj•e pli fort•a ol la hom•o, tamen ĝi ced•as al li aŭ pere•as de li•a man•o.

Herhor aŭskult•is atent•e.

Oni juĝ•is la manovr•o•j•n fin•it•a•j. La kron•princ•o akompan•at•a de la ministr•o kaj de la kapitan•o•j for•rajd•is al la arme•o apud Pi-Bailos, salut•is la veteran•o•j•n de Nitager kaj adiaŭ•is si•a•j•n regiment•o•j•n, ordon•ant•e al ili ir•i orient•o•n kaj dezir•ant•e al ili sukces•o•n.

Post•e, ĉirkaŭ•it•a de grand•a sekv•ant•ar•o li re•ir•is sur la ŝose•o Memfis•o•n, mez•e de l’ popol•amas•o•j de la land•o Gosen, kiu•j en fest•a•j vest•o•j kaj kun verd•a•j branĉ•o•j en la man•o•j salut•is la venk•int•o•n.

Kiam la voj•o turn•iĝ•is al la dezert•o, la amas•o mal•dens•iĝ•is, kaj kiam ili ven•is al la lok•o, kie la stab•o de l’ kron•princ•o pro la skarab•o•j en•ir•is en la inter•mont•o•n, neniu plu est•is sur la ŝose•o.

Tiam Ramzes far•is sign•o•n al Tutmozis kaj montr•ant•e al li la nud•a•n mont•et•o•n, murmur•et•is:

— Vi ir•os tie•n, al Sara...

— Mi kompren•as.

— Kaj vi dir•os al ŝi•a patr•o, ke mi don•as al li bien•o•n apud Memfis•o.

— Mi kompren•as. Post•morgaŭ vi hav•os ŝi•n.

Post ĉi tiu inter•ŝanĝ•o de opini•o•j, Tutmozis re•ven•is al la arme•o, marŝ•ant•a post la sekv•ant•ar•o, kaj mal•aper•is.

Preskaŭ kontraŭ la inter•mont•o, en kiu•n maten•e en•vetur•is la milit•a•j maŝin•o•j, kelk•e da paŝ•o•j de la ŝose•o kresk•is ne grand•a, kvankam mal•jun•a tamarind•o. En ĉi tiu lok•o halt•is la avan•gard•o de la princ•a sekv•ant•ar•o.

— Ĉu ni re•e renkont•os skarab•o•j•n? — demand•is kun rid•o la kron•princ•o.

— Ni vid•os — respond•is Herhor.

Efektiv•e ili ek•vid•is: sur la mal•fort•a arb•o pend•is nud•a hom•o.

— Kio•n tio signif•as? — demand•is la princ•o ekscit•it•a.

La adjutant•o•j kur•is al la arb•o kaj re•kon•is la mal•jun•a•n kamp•ar•an•o•n, kies kanal•o•n la arme•o ŝut•plen•ig•is.

— Prav•e li pend•ig•is si•n! — kri•is inter la oficir•o•j Eunana. — Ĉu vi kred•us, ke ĉi tiu mizer•a sklav•o kuraĝ•is kapt•i li•a•n ekscelenc•o•n, la ministr•o•n je la pied•o•j!...

Ramzes, aŭd•int•e tio•n, halt•ig•is la ĉeval•o•n. Li de•salt•is kaj proksim•iĝ•is al la funebr•a arb•o.

La kamp•ar•an•o pend•is kun la kap•o etend•it•a antaŭ•e•n; li•a buŝ•o est•is larĝ•e mal•ferm•it•a, la man•plat•o•j turn•it•a•j al la rigard•ant•o•j, la okul•o•j terur•it•a•j. Li hav•is aspekt•o•n de hom•o, kiu vol•as io•n dir•i, sed al kiu ek•mank•is la voĉ•o.

— Mal•feliĉ•a! — ek•sopir•is la princ•o kun kompat•o.

Re•ven•int•e al la sekv•ant•ar•o, li ordon•is, ke oni rakont•u al li la histori•o•n de la kamp•ar•an•o, kaj post•e long•e rajd•is silent•a. Antaŭ la okul•o•j li hav•is sen•ĉes•e la bild•o•n de la mem•mort•ig•int•o, kaj en li•a•n kor•o•n penetr•is la sent•o, ke mal•just•e, terur•e mal•just•e oni ag•is kontraŭ la mal•estim•at•a sklav•o. Tiel mal•just•e, ke pri tio pov•is medit•i eĉ li, la fil•o kaj hered•ont•o de l’ faraon•o•j.

La varm•eg•o est•is mort•ig•a, la polv•o sek•ig•is la akv•o•n kaj pik•is la okul•o•j•n de l’ hom•o•j, kaj best•o•j. Oni halt•ig•is la taĉment•o•n por mal•long•a ripoz•o, kaj dum•e Nitager daŭr•ig•is la inter•parol•ad•o•n kun la ministr•o.

— Mi•a•j oficir•o•j — dir•is la mal•jun•a general•o — ne rigard•as sub la pied•o•j•n, sed antaŭ•e•n. Kaj ebl•e tial neniam surpriz•is mi•n mal•amik•o.

— Vi•a ekscelenc•o re•memor•ig•is al mi per vi•a•j vort•o•j, ke mi dev•as pag•i ŝuld•o•j•n — respond•is Herhor kaj ordon•is, ke kolekt•iĝ•u la oficir•o•j kaj soldat•o•j, kiu•j est•is apud•e.

— Kaj nun — dir•is la ministr•o — al•vok•u Eunan•a•n.

La oficir•o, kovr•it•a de amulet•o•j, aper•is tiel rapid•e, kvazaŭ li jam de long•e est•us atend•int•a la al•vok•o•n. Sur li•a vizaĝ•o bril•is ĝoj•o, mal•facil•e halt•ig•at•a de la humil•ec•o.

Herhor, ek•vid•int•e antaŭ si Eunana•n, komenc•is:

— Per la vol•o de li•a sankt•ec•o post la fin•o de la manovr•o•j la plej alt•a komand•o re•ven•as en mi•a•j•n man•o•j•n.

La ĉe•est•ant•o•j klin•is la kap•o•j•n.

— Antaŭ ĉio mi dev•as uz•i ĉi tiu•n pov•o•n por la afer•o•j de l’ just•ec•o. La oficir•o•j komenc•is rigard•i unu ali•a•n.

— Eunana — daŭr•ig•is la ministr•o — mi sci•as, ke vi est•is ĉiam unu el plej diligent•a•j oficir•o•j.

— La ver•o parol•as per vi•a buŝ•o, nobl•a sinjor•o — respond•is Eunana.

— Kiel palm•o atend•as ros•o•n, tiel mi la ordon•o•j•n de l’ estr•o•j. Kaj se mi ne ricev•as ili•n, mi est•as kiel orf•o, van•e serĉ•ant•a voj•o•n en la dezert•o. La oficir•o•j de Nitager, kovr•it•a•j de cikatr•o•j, mir•e aŭskult•is la flu•a•n elokvent•ec•o•n de Eunana kaj pens•is: “Ĉi tiu est•os lev•it•a super ali•a•j•n.”

— Eunana — parol•is la ministr•o — vi est•as ne nur diligent•a, sed ankaŭ pi•a; ne nur pi•a, sed ankaŭ vigl•a, kiel ibis•o ĉe la bord•o de l’ river•o. La di•o•j verŝ•is sur vi•n ĉiu•j•n favor•o•j•n: ili don•is al vi serpent•a•n prudent•o•n kaj okul•o•j•n de vultur•o.

— Pur•a ver•o flu•as el la buŝ•o de vi•a ekscelenc•o — inter•met•is Eunana.

— Se mi ne posed•us mi•a•n penetr•ant•a•n vid•ad•o•n, mi ne est•us rimark•int•a la du sankt•a•j•n skarab•o•j•n...

— Jes — inter•romp•is la ministr•o, — kaj vi ne est•us sav•int•a mi•a•n arme•o•n de mal•pi•a ag•o. Por vi•a serv•o, imit•ind•a de ĉiu plej pi•a Egipt•o, mi don•as al vi...

La ministr•o de•met•is de l’ fingr•o or•a•n ring•o•n.

— Mi don•as al vi ĉi tiu•n ring•o•n kun la nom•o de l’ di•in•o Mut, kies favor•o kaj prudent•o akompan•os vi•n ĝis la fin•o de vi•a sur•ter•a migr•ad•o, se vi merit•os ili•n.

Li•a ekscelenc•o etend•is la ring•o•n al Eunana, kaj la ĉe•est•ant•o•j laŭt•e aklam•is la glor•o•n de l’ faraon•o kaj bru•e sku•is la arm•il•o•j•n.

Ĉar la ministr•o rest•is sen•mov•a, Eunana ankaŭ ne for•ir•is kaj atent•e rigard•is li•a•j•n okul•o•j•n, kiel fidel•a hund•o, kiu ricev•int•e el la man•o de l’ mastr•o unu pec•o•n, sving•as la vost•o•n kaj atend•as.

— Kaj nun — re•komenc•is la ministr•o — konfes•u, Eunana, kial vi ne dir•is, kie•n for•ir•is la kron•princ•o, kiam la arme•o pen•e marŝ•is tra la inter•mont•o?... Vi•a ag•o est•is mal•bon•a, ĉar ni dev•is trumpet•i alarm•o•n, kiam la mal•amik•o est•is proksim•e...

— Di•o•j est•as mi•a•j atest•ant•o•j, ke mi sci•is nenio•n pri la nobl•a princ•o — respond•is Eunana kun mir•o.

Herhor sku•is la kap•o•n.

— Ne ebl•e est•as, ke hom•o kiu, kiel vi, vid•as sankt•a•j•n skarab•o•j•n en la sabl•o en inter•spac•o de kelk•dek•o da paŝ•o•j, ne rimark•is tiel grand•a•n person•o•n, kiel la kron•princ•o.

— Ver•e mi ne vid•is! — si•n sen•kulp•ig•is Eunana, frap•ant•e si•a•n brust•o•n.

— Ceter•e neniu ordon•is al mi observ•i la princ•o•n.

— Ĉu mi ne liber•ig•is vi•n de la komand•o de l’ avan•gard•o?... Ĉu mi don•is al vi ia•n okup•o•n? — demand•is la ministr•o. — Vi est•is tut•e liber•a, ĝust•e kiel hom•o, destin•it•a por observ•i grav•a•j•n afer•o•j•n. Kaj ĉu vi plen•um•is vi•a•n task•o•n?... Ver•e, por tia kulp•o dum la milit•o vi dev•us mort•i... La mal•feliĉ•a oficir•o pal•iĝ•is.

— Sed mi hav•as por vi patr•a•n kor•o•n, Eunana — dir•is la alt•rang•ul•o —, kaj memor•ant•e la grand•a•n serv•o•n, kiu•n vi far•is al la arme•o rimark•int•e la simbol•o•j•n de la sankt•a sun•o, la skarab•o•j•n, mi elekt•as por vi pun•o•n ne kiel sever•a ministr•o; sed kiel indulg•a pastr•o. Vi ricev•os kvin•dek baston•bat•o•j•n.

— Vi•a ekscelenc•o...

— Eunana, vi sci•is est•i feliĉ•a, est•u nun brav•a kaj akcept•u ĉi tiu•n mal•grand•a•n admon•o•n, kiel konven•as al oficir•o de l’ arme•o de li•a sankt•ec•o.

Apenaŭ fin•is Herhor, jam la pli alt•rang•a•j oficir•o•j kuŝ•ig•is Eunana•n en oportun•a lok•o, apud la ŝose•o. Post•e unu sid•iĝ•is sur li•a nuk•o, ali•a sur la femur•o•j kaj du ali•a•j kalkul•is sur li•a nud•a korp•o kvin•dek fleks•ebl•a•j•n kan•o•j•n.

Li sen•tim•a batal•ist•o ne ek•ĝem•is, li eĉ kant•is soldat•a•n kant•o•n, kaj post la ceremoni•o vol•is lev•iĝ•i sen help•o. Sed li•a•j dolor•a•j pied•o•j rifuz•is obe•i al li. Li fal•is, la vizaĝ•o en la sabl•o, kaj oni dev•is trans•port•i li•n Memfis•o•n en du•rad•a vetur•il•o, sur kiu kuŝ•ant•e kaj rid•et•ant•e al la soldat•o•j, li medit•is, ke ne tiel rapid•e ŝanĝ•iĝ•as la vent•o en Mal•supr•a Egipt•o, kiel la fortun•o de mal•feliĉ•a oficir•o.

Kiam post mal•long•a halt•o, la taĉment•o de la kron•princ•o ek•marŝ•is antaŭ•e•n, Herhor sid•iĝ•is sur ĉeval•o•n kaj rajd•ant•e apud li•a ekscelenc•o Nitager, parol•is kun li pri la azi•a•j popol•o•j kaj precip•e pri la vek•iĝ•o de Asiri•an•o•j.

Tiam du serv•ist•o•j de la ministr•o: la adjutant•o port•ant•a la vent•um•il•o•n kaj la skrib•ist•o Pentuer ankaŭ komenc•is inter•parol•ad•o•n.

— Kio•n vi pens•as pri la aventur•o de Eunana? — demand•is la adjutant•o.

— Kaj kio•n vi pens•as pri la kamp•ar•an•o, kiu si•n pend•ig•is? — demand•is la skrib•ist•o.

— Ŝajn•as al mi, ke por la kamp•ar•an•o la hodiaŭ•a tag•o est•as la plej bon•a, kaj la ŝnur•o ĉirkaŭ la kol•o la plej mol•a, kiu•n li renkont•is dum si•a viv•o — respond•is la adjutant•o. Mi pens•as ankaŭ, ke de nun Eunana tre zorg•e observ•os la kron•princ•o•n.

— Vi erar•as — dir•is Pentuer. — Eunana neniam plu rimark•os skarab•o•n, eĉ, tiel grand•a•n kiel bov•o. Koncern•e la kamp•ar•an•o•n, ĉu vi ne opini•as, ke li•a viv•o est•is tre mal•feliĉ•a, tre mal•feliĉ•a sur la sankt•a egipt•a ter•o?

— Vi ne kon•as la kamp•ar•an•o•j•n, jen kial vi tiel parol•as...

— Kaj kiu kon•as ili•n pli bon•e?... — respond•is mal•gaj•e la skrib•ist•o. — Ĉu mi ne kresk•is inter ili?... Ĉu mi ne vid•is, kiel mi•a patr•o fos•is kaj pur•ig•is kanal•o•j•n, sem•is, rikolt•is kaj, antaŭ ĉio, — kiel li pag•is la impost•o•j•n? Oh, vi ne sci•as, kia est•as la sort•o de l’ kamp•ar•an•o en Egipt•o!

— Sed mi sci•as — respond•is la adjutant•o — kia est•as la sort•o de l’ fremd•ul•o. Mi•a pra•av•o aŭ pra•pra•av•o est•is unu el potenc•ul•o•j inter Ĥiks•o•j, sed rest•is ĉi tie, ĉar li ek•am•is la ter•o•n. Kaj kio•n vi dir•os: ne nur oni for•pren•is de li la bien•o•j•n, sed ankoraŭ sur mi pez•as la makul•o de la de•ven•o! Vi mem vid•as, kio•n mi dev•as toler•i de la aŭtoĥton•a•j Egipt•an•o•j, kvankam mi hav•as alt•a•n rang•o•n. Kiel do mi•n pov•as kor•tuŝ•i la sort•o de l’ egipt•a kamp•ar•an•o, kiu vid•ant•e mi•a•n flav•a•n vizaĝ•o•n, ne mal•oft•e murmur•as sub la naz•o: “Idol•ist•o!... fremd•ul•o!... La kamp•ar•an•o est•as nek idol•ist•o, nek fremd•ul•o.”

— Li est•as nur sklav•o — inter•met•is la skrib•ist•o. — Sklav•o, kiu•n oni edz•ig•as, eks•edz•ig•as, bat•as, vend•as, ia•foj•e mort•ig•as, kaj al kiu oni ĉiam ordon•as labor•i, promes•ant•e favor•e, ke eĉ en la ali•a mond•o li est•os sklav•o.

La adjutant•o lev•is la ŝultr•o•j•n.

— Vi est•as strang•a, malgraŭ vi•a saĝ•o! — dir•is li. — Vi ja vid•as, ke ĉiu el ni okup•as posten•o•n — mal•alt•a•n, mal•pli mal•alt•a•n aŭ tre mal•alt•a•n, sur kiu li dev•as labor•i. Ĉu vi•n ĉagren•as tio, ke vi ne est•as faraon•o kaj ke vi•a tomb•o ne est•os piramid•o?... Vi tut•e ne pens•as pri tio, ĉar vi kompren•as, ke tia est•as la ord•o de l’ mond•o. Ĉiu plen•um•as si•a•n dev•o•n: la bov•o plug•as, la azen•o port•as la vojaĝ•ant•o•j•n, mi vent•um•as li•a•n ekscelenc•o•n, vi pens•as kaj memor•as por li kaj la kamp•ar•an•o kultur•as la ter•o•n kaj pag•as la impost•o•j•n. Ĉu ne est•as do indiferent•e por ni, ke ia bov•o nask•iĝ•as Apis•o, kiu•n oni honor•as, kaj ia hom•o nask•iĝ•as faraon•o aŭ nomarĥ•o?

— Oni detru•is al tiu kamp•ar•an•o li•a•n dek•jar•a•n labor•o•n... — murmur•et•is Pentuer.

— Kaj ĉu vi•a•n labor•o•n ne detru•as la ministr•o?... — demand•is la adjutant•o. — Kiu sci•as, ke vi reg•as la ŝtat•o•n, ne li•a ekscelenc•o — Hehor?...

— Vi erar•as — dir•is la skrib•ist•o — li efektiv•e reg•as. Li hav•as la pov•o•n, la vol•o•n, mi nur la sci•o•n... Ceter•e, oni ne bat•as mi•n, nek vi•n, kiel tiu•n kamp•ar•an•o•n...

— Sed oni bat•is Eunana•n, kaj ni ankaŭ pov•as io•n ricev•i. Oni do dev•as est•i kuraĝ•a kaj ĝu•i la sort•o•n, kiu•n oni destin•is por la hom•o. Tiom pli, ke kiel vi sci•as, ni•a anim•o, la sen•mort•a Ka, pur•iĝ•ant•e iom post iom, sur•ir•as pli kaj pli alt•a•j•n ŝtup•o•j•n kaj post mil•o•j aŭ milion•o•j da jar•o•j perd•iĝ•as, dis•flu•iĝ•as kun•e kun la anim•o•j de l’ faraon•o•j kaj sklav•o•j; eĉ kun•e kun la di•o•j en la sen•nom•a, ĉio•pov•a patr•o de la viv•o.

— Vi parol•as kiel pastr•o — respond•is Pentuer mal•dolĉ•e. — Mi, ne vi, dev•us posed•i tia•n seren•ec•o•n!... Sed anstataŭ•e mi hav•as dolor•o•n en la anim•o, ĉar mi sent•as la mizer•o•n de milion•o•j da est•aĵ•o•j...

— Kiu dev•ig•as vi•n?

— Mi•a•j okul•o•j kaj mi•a kor•o. Ĝi est•as kiel val•o inter mont•o•j, kiu ne pov•as silent•i, kiam ĝi aŭd•as kri•o•n, kaj respond•as per eĥ•o.

— Kaj mi dir•as al vi, Pentuer, ke vi pens•as tro mult•e pri danĝer•a•j afer•o•j. Oni ne pov•as sen•pun•e paŝ•i sur la dekliv•o•j de l’ orient•a•j mont•o•j, ĉar ĉiu•minut•e oni pov•as rul•fal•i; nek vag•i en la okcident•a dezert•o, kie kur•as mal•sat•a•j leon•o•j kaj furioz•as la ĥamsin•o.

Dum•e la brav•a Eunana, kuŝ•ant•e en la vetur•il•o, kiu nur du•obl•ig•is li•a•j•n dolor•o•j•n, postul•is manĝ•aĵ•o•n kaj trink•aĵ•o•n, por montr•i, kiel brav•a li est•as. Kaj kiam li for•manĝ•is sek•a•n kuk•o•n frot•it•a•n per ajl•o kaj el•trink•is acid•a•n bier•o•n el long•form•a vaz•o, li pet•is la vetur•ig•ist•o•n, ke li for•pel•u muŝ•o•j•n de li•a vund•it•a korp•o.

Kuŝ•ant•e tiel sur sak•o•j kaj pak•o•j, en krak•ant•a vetur•il•o, la vizaĝ•o turn•it•a al la ter•o, la mal•feliĉ•a Eunana komenc•is per ĝem•ant•a voĉ•o kant•i la mal•facil•a•n sort•o•n de mal•alt•rang•a oficir•o: “Kial vi dir•as, ke est•as pli bon•e est•i oficir•o ol skrib•ist•o? Ven•u kaj rigard•u mi•a•j•n blu•a•j•n stri•o•j•n kaj fend•it•a•n korp•o•n kaj dum•e mi rakont•os al vi la histori•o•n de l’ turment•at•a oficir•o.”

“Mi est•is ankoraŭ jun•a knab•o, kiam oni al•port•is mi•n en la soldat•ej•o•n. Por la maten•manĝ•o mi ricev•ad•is pugn•o•n en la ventr•o•n tiel fort•e, ke tio naŭz•is mi•n, por la tag•manĝ•o pugn•o•n en la okul•o•n tiel, ke mi•a buŝ•o fend•iĝ•is, kaj vesper•e mi•a kap•o jam est•is kovr•it•a de vund•o•j kaj preskaŭ frakas•it•a.”

“Ven•u, mi rakont•os al vi, kiel mi vojaĝ•is Siri•o•n. Mi dev•is port•i la manĝ•aĵ•o•n kaj trink•aĵ•o•n sur mi•a•j ŝultr•o•j, ŝarĝ•it•a kiel azen•o. Mi•a kol•o rigid•iĝ•is, kiel kol•o de azen•o, kaj la vertebr•o•j krak•is. Mi trink•is putr•a•n akv•o•n kaj antaŭ la mal•amik•o mi est•is kvazaŭ kapt•it•a bird•o.”

“Mi re•ven•is Egipt•o•n, sed tie mi est•as kiel arb•o, kiu•n mord•as verm•o. Pro plej mal•grand•a bagatel•o oni kuŝ•ig•as mi•n sur la ter•o kaj bat•as kiel papirus•o•n, tiel ke mi est•as preskaŭ romp•it•a de la baston•o•j. Mi est•as mal•san•a kaj mi dev•as kuŝ•i, oni dev•as mi•n vetur•ig•i, kaj dum•e mi•a serv•ist•o ŝtel•as mi•a•n mantel•o•n kaj for•kur•as...”

“Tial, ho skrib•ist•o, ŝanĝ•u vi•a•n opini•o•n pri la feliĉ•o de l’ oficir•o.”*

Tiel kant•is la brav•a Eunana, kaj li•a kant•o, plen•a de larm•o•j, post•viv•is la egipt•a•n regn•o•n.